Phá»ng vấn giá»›i tÃnh và tình dục
Äây là má»™t bà i nghiên cứu và phá»ng vấn vá» giá»›i tÃnh và tình dục cÅ©ng như nhiá»u mặt cá»§a sinh lý rất hay. Äáng lẽ đưa file cá»§a ebook cá»§a windows (.chm) Ä‘Ãnh kèm nhưng forum không há»— trợ file nà y, nén bằng winrar thì file cÅ©ng quá khổ, định cắt files nhưng thôi, đà nh post text váºy, tổng cá»™ng 10 chương
(thank trước Ä‘i, đảm bảo bổ Ãch :0 (45):)
Chương 1
Äôi Ä‘iá»u cần biết vá» cÆ¡ thể
Trứng và tinh trùng
Khởi đầu cuá»™c sống Cuá»™c sống cá»§a má»—i chúng ta Ä‘á»u bắt đầu từ hai tế bà o nhá» xÃu là trứng cá»§a mẹ và tinh trùng cá»§a cha (được gá»i là tế bà o sinh dục). Hai tế bà o sinh dục nà y kết hợp vá»›i nhau thà nh hợp tá». Hợp tá» sẽ nhân lên, phát triển thà nh đứa trẻ, rồi ra chà o Ä‘á»i. Tuy là là tế bà o lá»›n nhất trong vô và n tế bà o cá»§a cÆ¡ thể ngưá»i nhưng trứng và tinh trùng vẫn rất nhá» bé, trứng chỉ bằng hạt cát còn tinh trùng thì mắt thưá»ng không nhìn thấy được. Vì sao việc tạo con cái lại dá»±a và o tinh trùng và trứng chứ không phải tế bà o khác? Äó là vì các tế bà o trong cÆ¡ thể Ä‘á»u mang trá»n bá»™ 46 nhiá»…m sắc thể, quy định các đặc tÃnh cá»§a má»—i ngưá»i. Riêng trứng và tinh trùng chỉ mang ná»a bá»™ (23 chiếc) để khi kết hợp lại thì vừa tròn má»™t bá»™. Như thế, má»—i ngưá»i con Ä‘á»u thừa hưởng 23 nhiá»…m sắc thể cá»§a mẹ, 23 nhiá»…m sắc thể cá»§a cha và sẽ mang những đặc Ä‘iểm di truyá»n cá»§a cả cha và mẹ. Hoóc môn Bạn có bao giá» nghÄ© đến những khả năng tháºt bình dị cá»§a mình như ăn, uống, Ä‘i, đứng, nói, cưá»i...? Ta là m được những Ä‘iá»u đó bởi trong cÆ¡ thể ta, tất cả các bá»™ pháºn tim, phổi, hệ tiêu hoá, cÆ¡ bắp, hệ thần kinh... luôn hoạt động phối hợp nhịp nhà ng, không ngừng nghỉ.
Äể có được sá»± thống nhất tuyệt vá»i đó, phải có thông tin liên tục, thông suốt giữa não bá»™ và các hệ cÆ¡ quan. Má»™t loại tÃn hiệu quan trá»ng phục vụ cho việc truyá»n tin nà y là các hoóc môn (còn gá»i là ná»™i tiết tố) sinh ra từ các tuyến ná»™i tiết. Váºy tuyến ná»™i tiết là gì? Rất đơn giản. CÆ¡ thể ta có hai loại tuyến, ngoại tiết và ná»™i tiết. Tuyến ngoại tiết sinh ra chất dịch và có ống dẫn ra ngoà i như tuyến mồ hôi, tuyến lệ, tuyến nước bá»t... Còn các tuyến ná»™i tiết thì sinh ra các hoóc môn. Hoóc môn được đưa thẳng và o máu để di chuyển trong cÆ¡ thể. Má»—i hoóc môn tác động đến hoạt động cá»§a má»™t và i cÆ¡ quan nhất định. Trong số các hoóc môn cá»§a cÆ¡ thể, hoóc môn sinh dục có vai trò quy định giá»›i tÃnh má»—i con ngưá»i và điá»u khiển các hoạt động sinh lý tÃnh dục cá»§a cÆ¡ thể. Các loại hoóc môn sinh dục chÃnh là FSH và LH (hoóc môn cá»§a tuyến yên), oestrogen và progesteron (hoóc môn sinh dục chÃnh cá»§a nữ, tiết ra từ hai buồng trứng), testosteron (hoóc môn sinh dục chÃnh cá»§a nam, tiết ra từ hai tinh hoà n).
Hệ sinh dục nam giá»›i Nếu được há»i vá» hệ sinh dục nam, chắc chắn bạn sẽ nhắc tên các cÆ¡ quan khá “nổi tiếng†là dương váºt và hai tinh hoà n. Nhưng không chỉ có thế, hệ sinh dục nam còn có hai mà o tinh, hai ống dẫn tinh, hai túi tinh, tuyến tiá»n liệt và niệu đạo, má»—i bá»™ pháºn đảm đương má»™t phần công việc.
Dương váºt là bá»™ pháºn Ä‘a năng, vừa dùng để tiểu tiện, vừa có chức năng sinh dục. Nó rất nhạy cảm, đặc biệt đầu dương váºt (còn gá»i là quy đầu) táºp trung số đầu dây thần kinh lá»›n nhất trong toà n bá»™ cÆ¡ thể. Äầu dương váºt có má»™t Ä‘oạn da lá»ng bảo vệ, gá»i là bao quy đầu. Ở bé trai, bao quy đầu hẹp, nhưng nó sẽ giãn ra khi dáºy thì. Nếu đã trưởng thà nh mà nó không giãn, không lá»™n ra sau được (Ãt xảy ra), bạn nên đến bệnh viện cắt bao quy đầu để thuáºn tiện cho việc vệ sinh và phòng ngừa ung thư dương váºt. Bên trong dương váºt là nhiá»u khoang xốp có khả năng biến hoá khôn lưá»ng. Dương váºt vốn má»m và nhá», nhưng khi có kÃch thÃch, nó lá»›n lên, dá»±ng đứng và cứng, gá»i là cương cứng. Äó là do máu dồn vá» thấm đầy các khoang gây nên. Khi máu rút Ä‘i khá»i những khoang xốp nà y, dương váºt sẽ nhá» và má»m lại như cÅ©. Trong bao tinh hoà n (còn gá»i là bìu) là hai tinh hoà n hình bầu dục. Từ tuổi dáºy thì trở Ä‘i, tinh hoà n cá»§a bạn hoạt động như hai nhà máy Ä‘á»u đặn sản xuất ra tinh trùng (tế bà o sinh dục nam). Äể đảm bảo chất lượng sản phẩm, hai nhà máy nà y đòi há»i má»™t nhiệt độ thấp hÆ¡n nhiệt độ bình thưá»ng cá»§a cÆ¡ thể. Chúng treo lÆ¡ lá»ng ở bên ngoà i là vì váºy. Không những thế, bao tinh hoà n còn có tÃnh co giãn để khi nóng thì hạ xuống xa cÆ¡ thể cho mát, khi lạnh thì co lên để được thêm hÆ¡i ấm, duy trì nhiệt độ cần thiết. Ngoà i việc sản xuất tinh trùng, tinh hoà n còn kiêm luôn việc tạo ra các hoóc môn sinh dục cá»§a giá»›i nam, quyết định các đặc tÃnh giá»›i tÃnh và điá»u khiển hoạt động cá»§a hệ sinh dục.
Trùm lên má»—i tinh hoà n là má»™t bá»™ pháºn nhá» gá»i là mà o tinh. Sau khi sinh ra ở tinh hoà n, tinh trùng chuyển sang mà o tinh ở má»™t thá»i gian để phát triển hoà n thiện. Mà o tinh vừa là phân xưởng cuối trong dây chuyá»n sản xuất, vừa là nhà kho chứa tinh trùng. Từ những nhà kho nà y có 2 ống dẫn Ä‘i lên, gá»i là ống dẫn tinh. Theo hai ống dẫn tinh, tinh trùng ra khá»i mà o tinh bắt đầu cuá»™c hà nh trình cá»§a nó. Trên đưá»ng Ä‘i, tinh trùng gặp túi tinh và tuyến tiá»n liệt. Hai bá»™ pháºn nà y tiết ra các chất dịch để nuôi dưỡng tinh trùng. Các chất dịch nà y hoà vá»›i tinh trùng thà nh tinh dịch, trông trắng đục như sữa. Äoạn cuối đưá»ng Ä‘i cá»§a tinh trùng là niệu đạo (trong dương váºt), là đưá»ng Ä‘i ra ngoà i cá»§a tinh dịch và cả nước tiểu nữa.
Sá»± xuất tinh Khi dương váºt được kÃch thÃch, nam giá»›i có khoái cảm tình dục. Nếu việc kÃch thÃch kéo dà i thì sau má»™t thá»i gian, khoái cảm có thể lên đến cao độ, gá»i là cá»±c khoái và bạn xuất tinh (tinh dịch phóng ra ngoà i). CÅ©ng có khi sá»± xuất tinh xảy ra khi không có kÃch thÃch, thưá»ng và o lúc bạn ngá»§, gá»i là má»™ng tinh. Tinh dịch cá»§a má»—i lần xuất tinh chứa và i trăm triệu tinh trùng. Bạn thấy nhiá»u quá phải không? Nhưng mục Ä‘Ãch sinh sản đòi há»i như thế bởi trên chặng đưá»ng dà i đến gặp trứng, quân số tinh trùng sẽ tiêu hao rất nhiá»u và chỉ duy nhất má»™t trong hà m trăm triệu tinh trùng đó kết hợp vá»›i trứng tạo thà nh phôi. Vả lại, cuá»™c Ä‘ua cà ng vất vả thì tinh trùng thắng cuá»™c gặp được trứng cà ng phải là kẻ khoẻ mạnh và nhanh nhẹn. Ngà y ngà y, tinh trùng được sản xuất má»™t lượng nhất định. Nếu bạn xuất tinh nhiá»u lần trong má»™t ngà y thì những lần vá» sau, tinh dịch sẽ chứa Ãt tinh trùng. Nếu không xuất tinh, tinh trùng được cÆ¡ thể hấp thụ lại. Bởi niệu đạo vừa là đưá»ng xuất tinh, vừa là đưá»ng tiểu tiện nên có bạn thắc mắc: “Có khi nà o tinh dịch và nước tiểu chen đưá»ng nhau Ä‘i ra không?". Chuyện đó không thể xảy ra vì ở ngã ba, nÆ¡i đưá»ng dẫn nước tiểu (từ bà ng quang) và đưá»ng dẫn tinh dịch (từ túi tinh) gặp nhau có má»™t cái van. Van nà y là m nhiệm vụ đóng má»™t đưá»ng khi đưá»ng kia cần hoạt động nên không bao giá» xảy ra va chạm.
Hệ sinh dục nữ Chỉ cần má»™t cái gương nhá», bạn gái có thể thấy rõ cÆ¡ quan sinh dục cá»§a mình. Toà n bá»™ khu vá»±c sinh dục bên ngoà i gá»i là âm há»™. Nhìn và o đây, trước tiên bạn sẽ thấy cặp môi lá»›n, phÃa trong là cặp môi nhá». Hai bá»™ pháºn nà y che chở cho toà n bá»™ hệ sinh dục. Ngay đầu trên môi nhá» có má»™t cái má»m nhô lên, đó là âm váºt (còn gá»i là âm hạch). Nói chÃnh xác thì má»m nhá» bạn nhìn thấy chỉ là đầu âm váºt, còn toà n bá»™ âm váºt nằm bên trong cÆ¡ thể, có hình dà i. Bà o thai nam nữ ở những tuần đầu có cÆ¡ quan sinh dục giống nhau, âm váºt và dương váºt chỉ là má»™t, sau đó má»›i phát triển phân biệt thà nh nam nữ. Tương tá»± như dương váºt ở nam giá»›i, âm váºt là vùng nhạy cảm nhất cá»§a cÆ¡ thể nữ giá»›i. Song, khác vá»›i dương váºt Ä‘a năng, âm váºt chỉ có duy nhất chức năng mang lại khoái cảm sinh dục. PhÃa dưới âm váºt và lá»— tiểu là cá»a âm đạo. Cá»a âm đạo dẫn và o đưá»ng sinh dục trong. Âm đạo là má»™t khoang rá»—ng dà i, xẹp lép, có độ co giãn rất lá»›n. Khi giao hợp, âm đạo giãn ra đón nháºn dương váºt. Khi sinh đẻ, nó giãn rá»™ng để đưa em bé ra. Bên trong cÆ¡ thể bạn, ngoà i âm đạo còn có hai buồng trứng, hai ống dẫn trứng, tá» cung, má»—i cÆ¡ quan má»™t việc mà hoạt động phối hợp rất nhịp nhà ng. Hai buồng trứng hình bầu dục dá»± trữ khoảng 400.000 trứng từ khi bạn ra Ä‘á»i. Má»—i trứng nằm trong má»™t cái vá» gá»i là nang. Từ khi dáºy thì trở Ä‘i, theo chu kỳ, trứng phát triển và rụng (thoát ra khá»i nang và rá»i khá»i buồng trứng). Buồng trứng cÅ©ng kiêm nhiệm vụ tiết ra các hoóc môn sinh dục. Hai ống dẫn trứng, má»—i ống có má»™t đầu loe ra như bà n tay nhiá»u ngón gá»i là loa vòi (có chức năng đón nháºn trứng khi trứng rụng). Hai ống nà y dẫn trứng và o tá» cung (còn gá»i là dạ con). Äây là má»™t khoang rá»—ng, là nÆ¡i ở cá»§a em bé khi chưa chà o Ä‘á»i. Tá» cung thông vá»›i âm đạo qua lá»— tá» cung, má»™t cái lá»— rất bé, đưá»ng kÃnh chỉ khoảng 1- 2 mm, nhưng khi sinh nở có thể mở rất rá»™ng để em bé trong tá» cung ra được bên ngoà i.
Má»™t số bạn có thể thắc mắc vá» bá»™ pháºn gá»i là “mà ng trinhâ€. Äây là má»™t mà ng da ở cá»a âm đạo, ngay phÃa trong môi nhá». Nhiá»u ngưá»i lầm tưởng rằng cô gái nà o khi giao hợp lần đầu cÅ©ng chảy máu vì mà ng nà y bị rách. Thá»±c tế không phải như váºy. Má»™t số bạn gái sinh ra đã không có mà ng trinh. Còn ở những bạn có mà ng trinh, nó có nhiá»u hình dạng, độ dà y má»ng, độ co giãn, số lá»— và độ rá»™ng các lá»— khác nhau. Má»™t số kiểu mà ng trinh rất khó rách khi giao hợp, nhất là nếu nó có độ co giãn cao. Còn những kiểu dá»… rách thì cÅ©ng không chắc phải chỠđến khi giao hợp, mà có thể rách từ khi còn bé, trong lúc bạn chạy nhảy, Ä‘i xe đạp, ngã... Do váºy, không phải bao giá» bạn gái cÅ©ng chảy máu khi giao hợp lần đầu. Hiện tượng chảy máu khi giao hợp lần đầu cÅ©ng Ä‘a dạng, có thể là má»™t hai giá»t máu, hoặc chảy máu ròng ròng, hoặc chỉ thấy dịch sinh dục pha mà u hồng... Chúng tôi hy vá»ng không ai còn sai lầm coi không chảy máu trong giao hợp lần đầu là không còn trinh nữa.
* Hà nh kinh và chu kỳ kinh nguyệt
Khi được há»i: “Tại sao hằng tháng bạn gái thấy kinh?â€, nhiá»u bạn trả lá»i đúng, nhưng không Ãt bạn trả lá»i “hú hoạâ€: “Äấy là chất độc cá»§a cÆ¡ thể Ä‘i ra ngoà i†hay “Äấy là trứng vỡ rÆ¡i raâ€. Váºy thá»±c ra hà nh kinh là gì?
Giải đáp má»™t số thắc mắc vá» kinh nguyệt - Tại sao máu kinh có ngưá»i đỠtươi, có ngưá»i đỠsẫm, có ngưá»i như mà u nâu, có ngưá»i lại có những cục?
Máu kinh mà u có thể không giống máu tươi, vì nó không chỉ là máu mà còn có các chất tiết và mô niêm mạc tá» cung. HÆ¡n nữa, niêm mạc đã bong ra thì không còn được máu trong mạch nuôi dưỡng, lại Ä‘i cả chặng đưá»ng từ tá» cung qua âm đạo ra ngoà i nên có thể đổi mà u. Các cục trong máu kinh chỉ là những mảnh nhá» niêm mạc tá» cung. Bạn đừng lo ngại.
Tại sao khi hà nh kinh có ngưá»i Ä‘au bụng, Ä‘au lưng, Ä‘au ngá»±c, Ä‘au đầu? Là m thế nà o để khá»i Ä‘au? Có phải ai bị Ä‘au bụng khi hà nh kinh thì khó có con không? Äây là hiện tượng do prostaglandin, chất gây co rút tá» cung gây ra. Rất nhiá»u ngưá»i may mắn không Ä‘au, nhưng cÅ©ng có nhiá»u bạn gái phải khó chịu vì những cÆ¡n Ä‘au có thể là ngâm ngẩm nhẹ nhà ng, có thể rất dữ dá»™i. Không thể nói Ä‘au bụng khi hà nh kinh thì khó có con. Äau bụng dù nhiá»u vẫn có thể là hiện tượng hoà n toà n là nh mạnh. Còn vô sinh là do má»™t yếu tố bệnh lý nà o đó gây ra. Nhiá»u ngưá»i Ä‘au bụng hà nh kinh nhưng vẫn đẻ dá»… dà ng. CÅ©ng có ngưá»i chẳng Ä‘au bao giá» lại phải vất vả má»›i được mẹ tròn con vuông. Äẻ dá»… hay khó không là quy luáºt vá»›i bất cứ ai, có thể bạn đẻ con trước dá»…, con sau khó, hoặc ngược lại.
- Tại sao khi hà nh kinh tôi hay buồn nôn và lên nhiá»u trứng cá?
Äó là do tác động cá»§a các hoóc môn trong cÆ¡ thể. Tuy khó chịu nhưng bạn vẫn khoẻ chứ không hỠốm bệnh. Các hiện tượng nà y sẽ giảm khi bạn ra kinh nhiá»u hÆ¡n, và hà nh kinh xong thì hết.
Có phải bạn gái hà nh kinh thì tÃnh khà thất thưá»ng không?
Rất nhiá»u bạn gái không có gì khác ngà y thưá»ng trong ngà y hà nh kinh. Nhưng cÅ©ng có má»™t số bạn mệt má»i hoặc khó tÃnh đôi chút trong những ngà y nà y, có bạn tá»± nhiên thấy bồn chồn, lo lắng... Ngưá»i thân, bạn bè cần thông cảm.
Có ngưá»i nói hà nh kinh phải kiêng tắm gá»™i, có đúng không?
Ngà y xưa nông thôn ta Ãt có nhà tắm kÃn, nước tắm thì múc ở nước giếng, ao, sông nên lạnh và không hợp vệ sinh. Khi hà nh kinh, ngưá»i phụ nữ thấy cÆ¡ thể khó chịu nên gặp lạnh dá»… bị cảm. Do váºy mà các cụ má»›i sợ tắm gá»™i khi hà nh kinh và nghÄ© ra đủ những viá»…n cảnh đáng sợ như: Ä‘au bụng, mắt nhạt mà u Ä‘i, tay nổi gân, vá» già hay bị rét, tóc cứng lại, rụng tóc... Những Ä‘iá»u nà y Ä‘á»u không có cÆ¡ sở khoa há»c. Khi hà nh kinh bạn nên tắm gá»™i để giữ vệ sinh. Nếu mệt, bạn hãy tắm nước ấm ở nÆ¡i kÃn gió. Còn nếu không khó chịu khi hà nh kinh thì bạn hãy cứ sinh hoạt bình thưá»ng, không cần thay đổi gì cả.
Khi hà nh kinh nên ăn uống thế nà o?
Nên ăn uống bình thưá»ng cho đủ chất, nhất là nên ăn nhiá»u rau xanh, thịt có mà u đỠnhư thịt lợn, thịt bò, gan để bù lại chất sắt là m sinh máu. Theo khoa há»c, hà nh kinh không đòi há»i phụ nữ phải kiêng khem. Riêng đối vá»›i má»™t số thứ mà cÆ¡ thể bạn có thể không ưa trong những ngà y nà y là nước trà , cà phê, nước uống có ga. Nếu chúng là m bạn khó chịu, bạn hãy tạm “nghỉ†và i ngà y.
Hoạt động nặng có hại gì không?
Hãy nghe theo tÃn hiệu cá»§a cÆ¡ thể bạn. Nếu thấy mệt má»i, bạn hãy nghỉ ngÆ¡i nhiá»u hÆ¡n nhưng nếu vẫn khoẻ mạnh bình thưá»ng, dÄ© nhiên bạn không cần thay đổi nhịp sinh hoạt thưá»ng ngà y. Có nhiá»u bạn còn nghiệm thấy, hoạt động thể thao giúp thoải mái hÆ¡n khi hà nh kinh.
Bà tôi nói hà nh kinh thì không nên vo gạo, rá»a bát, cầm dao kéo, vì là m thế thá»i gian hà nh kinh sẽ kéo dà i ra?
Quả là nghe như chuyện cổ tÃch. Chẳng phải là có bao nhiêu phụ nữ là m ná»™i trợ quanh năm suốt tháng đấy thôi. Nếu đúng là như váºy thì đã may mắn quá, vì phụ nữ đã được nghỉ má»—i tháng và i ngà y.
Hà nh kinh có được đi lễ chùa không?
Kiêng Ä‘i lá»… chùa khi hà nh kinh là vấn đỠtÃn ngưỡng, tôn giáo. Chúng tôi được nghe rất nhiá»u mức “kiêng†khác nhau như không đến chùa, hoặc đến chùa nhưng không thắp hương, hoặc chỉ khấn cho ngưá»i khác... Dù ở mức độ nà o, lý do chung cÅ©ng là từ quan niệm có kinh là dÆ¡ bẩn, nếu đến nÆ¡i Ä‘á»n chùa linh thiêng thì phải tá»™i. Tuy nhiên, rất nhiá»u ngưá»i lại có quan Ä‘iểm khác. Chẳng hạn, má»™t sư cô ở thà nh phố Hồ Chà Minh phát biểu: “Ở trong chùa, các cụ nhiá»u tuổi cho rằng hà nh kinh là không trong sạch nên trong những ngà y đó không được Ä‘i lên gian chùa chÃnh. Nhưng mình thì biết đó là hiện tượng bình thưá»ng cá»§a phụ nữ thôi, nó không phải là bẩn nên mình vẫn thắp hương, Ä‘á»c kinh, toạ thiá»n như ngà y thưá»ngâ€. Vá» khÃa cạnh khoa há»c, hà nh kinh là hiện tượng sinh lý là nh mạnh, là dấu hiệu vá» khả năng thá»±c hiện thiên chức là m mẹ chứ không là m cho ngưá»i phụ nữ dÆ¡ bẩn.
Khi hà nh kinh có được sinh hoạt tình dục không?
Khi hà nh kinh có thể sinh hoạt tình dục như bình thưá»ng. Tất nhiên, việc tránh thai, tránh bệnh cÅ©ng cần thá»±c hiện như bình thưá»ng.
Dịch tiết âm đạo
Chất dịch nà y xuất hiện ở cá»a âm đạo nên thưá»ng gá»i là “dịch tiết âm đạoâ€, nhưng vì xuất xứ từ cổ tá» cung nên nó còn có tên gá»i là “dịch tiết cổ tá» cungâ€. Dịch thưá»ng có mà u trắng trong, trắng đục hoặc hÆ¡i ngả và ng, có thể nhiá»u hay Ãt tùy từng cÆ¡ thể. Ngoà i việc giữ ẩm cho âm đạo, dịch tiết âm đạo còn có chức năng tạo Ä‘iá»u kiện thuáºn lợi cho tinh trùng và o tá» cung khi có trứng rụng, hoặc cản trở việc thâm nháºp đó khi không có trứng đợi tinh trùng. Do đó nó thay đổi theo thá»i gian trong chu kỳ. Sau khi hết đợt hà nh kinh, bạn có thể thấy khô ở cá»a mình và không có dịch tiết. Bạn cÅ©ng có thể thấy má»™t trong 2 dạng chất dịch: đặc dÃnh hoặc loãng ướt. Nó trong như lòng trắng trứng, có thể hÆ¡i hồng. Cầm giữa hai ngón tay, bạn có thể kéo dà i ra được. Trứng rụng trong khoảng thá»i gian nà y. Khi thấy dịch tiết nhiá»u trong khoảng thá»i gian nà y, nhiá»u bạn có thể nghÄ© mình bị bệnh, như váºy là nhầm đấy. Sau khi rụng trứng, dịch tiết dần mất Ä‘i độ ướt, trở nên đặc dÃnh. Ở má»™t số bạn nó biến mất hẳn. Má»™t số bạn có dịch đặc cho đến táºn kỳ kinh sau. Má»™t số bạn khi sắp hà nh kinh lại có dịch loãng nên cảm thấy ướt át ở cá»a mình. Äó là những thay đổi thông thưá»ng cá»§a dịch tiết âm đạo. Còn nếu bạn bị viêm nhiá»…m ở đưá»ng sinh dục, chất dịch sẽ có biểu hiện bất thưá»ng, như mà u và ng sáºm, mà u xanh, mùi hôi tanh khó ngá»i, tiết ra nhiá»u hÆ¡n bình thưá»ng, kèm theo ngứa ngáy cÆ¡ quan sinh dục. Lúc đó bạn cần Ä‘i khám. Má»™t Ä‘iá»u nữa, bạn đừng nhầm chất trÆ¡n sinh dục vá»›i dịch tiết thông thưá»ng. Chất trÆ¡n sinh dục là chất nhá»n tiết ra khi có kÃch thÃch sinh dục (có thể là kÃch thÃch vá» tâm lý, có thể do cÆ¡ quan sinh há»c được kÃch thÃch), có chức năng là m trÆ¡n đưá»ng sinh dục, tạo Ä‘iá»u kiện cho giao hợp (nếu có).
Cấu tạo vú nữ giới
Cặp vú trưởng thà nh cá»§a nữ giá»›i có cấu tạo cÆ¡ bản là mỡ. Mỡ có chức năng bảo vệ, đồng thá»i là m cho cặp vú được mịn mà ng, hấp dẫn. Bầu vú không có cÆ¡, nhưng nó bám chắc và o cÆ¡ ngá»±c ở trên xương sưá»n. Ngoà i ra, nó còn được nâng đỡ bởi các cÆ¡ xung quanh và bởi các dây chằng liên kết nó vá»›i xương ở cổ, xương cánh tay và xương sưá»n. Núm vú là nÆ¡i táºp trung nhiá»u đầu mút thần kinh, nhạy cảm vá»›i kÃch thÃch. Bên trong vú là hệ thống sinh sữa gồm các khoang sinh sữa trông như chùm nho và các ống dẫn hình cây nối và o ống dẫn chÃnh đưa ra đầu vú. Khi bạn gái dáºy thì, hệ thống tạo sữa bắt đầu phát triển nhưng chưa sản xuất sữa. Khi mang thai, hệ thống nà y phát triển hoà n thiện để sau khi sinh nở, sữa từ các khoang sinh sữa đổ và o các ống dẫn để em bé bú. Sá»± thụ thai, phép mà u cá»§a tạo hoá Em bé hình thà nh như thế nà o trong bụng mẹ? Lẽ dÄ© nhiên phải có sá»± kết hợp giữa trứng và tinh trùng, tức thụ tinh. Váºy sá»± thụ tinh diá»…n ra như thế nà o? Trứng rụng từ buồng trứng, Ä‘i và o ống dẫn trứng và đợi tinh trùng trong má»™t ngà y. Muốn gặp trứng, tinh trùng phải tìm tá»›i đây. Cái khó là trứng và tinh trùng không ở cùng má»™t cÆ¡ thể. Váºy là m cách nà o để gặp nhau? Bà quyết chÃnh là hoạt động tình dục cá»§a ngưá»i nam và và ngưá»i nữ. Khi hai ngưá»i giao hợp (tức là có dương váºt trong âm đạo) và ngưá»i nam xuất tinh, tinh dịch (chứa mấy trăm triệu tinh trùng) phóng thẳng và o âm đạo. Ngoà i ra, chất dịch tiết ra từ dương váºt trước khi xuất tinh cÅ©ng có thể chứa má»™t lượng nhá» tinh trùng Từ trong âm đạo, các chà ng tinh trùng quẫy Ä‘uôi liên tục, bÆ¡i lên buồng tá» cung rồi và o ống dẫn trứng. Äiểm hẹn cá»§a tinh trùng và trứng là đoạn má»™t phần ba phÃa ngoà i ống dẫn trứng. Các chà ng tinh trùng đến đây, nếu may mắn thì gặp được má»™t nà ng trứng đón chá». Nà ng sẽ kết duyên cùng má»™t chà ng nhanh nhẹn, khoẻ mạnh nhất. Sau khi kết hợp vá»›i má»™t tinh trùng, trứng tiết ra má»™t vá» bá»c chắc chắn, không kẻ thứ hai nà o xâm nháºp được nữa. Khi tinh trùng đã chui và o bên trong trứng, cả hai sẽ hợp thà nh má»™t tế bà o gá»i là “hợp tá»â€ (hay “trứng thụ tinhâ€).
Nếu không gặp trứng, tinh trùng còn cầm cá»± ở đây 24 giỠđồng hồ nữa. Nếu trá»i run rá»§i trứng rụng đúng đợt nà y thì có thể thụ tinh. Sau khi thụ tinh, hợp tá» phải là m tổ ở má»™t chá»— thÃch hợp để phát triển thà nh em bé. á»ng dẫn trứng nhá», kém co giãn, không phải là chá»— để em bé thà nh hình. Chá»— cá»§a em bé còn cách nÆ¡i đây má»™t Ä‘oạn đưá»ng nữa, đó là buồng tá» cung. Hợp tá» phải mất và i ngà y, tháºm chà má»™t tuần má»›i vỠđến đó. Trên đưá»ng Ä‘i, hợp tá» phân chia thà nh má»™t khối tế bà o (còn rất nhá»). Tá»›i buồng tá» cung, khối tế bà o bám và o thà nh tá» cung, “nháºp há»™ khẩu†ở đây, lấy thức ăn nước uống từ niêm mạc tá» cung. Sá»± là m tổ nà y hoà n thà nh khoảng 2 tuần sau khi trứng rụng Tuy nhiên, chỉ có khoảng 2/3 số hợp tá» là m tổ được. Các hợp tá» còn lại bị loại bá» vì không khá»e mạnh. Ngưá»i phụ nữ sau đó lại hà nh kinh (đợt nà y có thể cháºm và i ngà y hay má»™t tuần). Sau bước thụ thai ban đầu nà y còn cả má»™t thá»i kỳ biến đổi, khối tế bà o sẽ phát triển thà nh bà o thai nằm trong túi ối, lấy chất dinh dưỡng từ máu mẹ qua rau thai (nhau thai) để sống và thà nh hình, để khoảng chÃn tháng sau, má»™t em bé chà o Ä‘á»i.
* Tại sao bạn là trai? Tại sao bạn là gái?
Từ xưa, ngưá»i ta vẫn thưá»ng thắc mắc vá» giá»›i tÃnh. Khoa há»c đã phát hiện ra rằng cốt lõi cá»§a giá»›i tÃnh nằm trong bá»™ nhiá»…m sắc thể. Má»—i tế bà o có 23 cặp nhiá»…m sắc thể, trong đó má»™t cặp quy định giá»›i tÃnh (ở nữ giá»›i là XX, ở nam giá»›i là XY). Tế bà o sinh dục chỉ có 23 nhiá»…m sắc thể đơn lẻ, trong đó chỉ có má»™t nhiá»…m sắc thể giá»›i tÃnh. Trứng dÄ© nhiên chỉ mang má»™t X, còn tinh trùng có thể mang má»™t X hoặc má»™t Y. Khi thụ tinh, hợp tá» thừa hưởng hai nhiá»…m sắc thể giá»›i tÃnh cá»§a mẹ và cá»§a cha, phát triển thà nh trai hay gái là do tinh trùng cá»§a cha quyết định. Nếu tinh trùng mang X, hợp tá» có cặp XX, phát triển thà nh con gái. Nếu tinh trùng mang Y, hợp tá» có cặp XY, phát triển thà nh con trai. Tuy váºy, cha mẹ bạn không Ä‘iá»u khiển được việc trứng sẽ gặp tinh trùng loại nà o, nên việc bạn là trai hay gái là ngẫu nhiên.
Chương 2
Tuổi dáºy thì
Những thay đổi vỠtâm lý
Trong tá»± nhiên, má»i sinh váºt không ngừng phát triển và thay đổi. Con ngưá»i cÅ©ng váºy. Kể từ khi sinh ra Ä‘á»i, cÆ¡ thể bạn ngà y má»™t lá»›n lên, trà tuệ bạn ngà y thêm sâu sắc. Có má»™t khoảng thá»i gian đặc biệt mà bạn có những bước phát triển nhảy vá»t, đó là tuổi dáºy thì. Dáºy thì bắt đầu từ khoảng 10-15 tuổi, kéo dà i trong và i năm, biến các cô bé, cáºu bé trở thà nh các cô gái, chà ng trai. Äó là sá»± thay đổi cả vá» sinh lý và tâm lý.
Quá trình phát triển tâm sinh lý ở má»—i ngưá»i diá»…n ra ở má»™t tốc độ khác nhau và có những nét riêng. Tuy nhiên, có thể tổng kết lại má»™t số Ä‘iểm chung sau: Những thay đổi vá» tâm lý Sá»± trưởng thà nh vá» tâm lý là cả má»™t quá trình dà i mà ai cÅ©ng phải Ä‘i qua. Tâm lý thay đổi thể hiện trong những mối quan hệ cuá»™c sống, rõ nét nhất là quan hệ vá»›i cha mẹ, bạn bè. Bạn cÅ©ng nháºn thấy mình có ý thức hÆ¡n vá» giá»›i tÃnh, muốn khám phá mình và ngưá»i khác giá»›i... Sá»± thay đổi tâm lý nà y Ä‘em đến cho cuá»™c sống cá»§a bạn nhiá»u niá»m vui, nhưng cÅ©ng có khi khiến bạn gặp phải vấn đỠrắc rối.
Quan hệ với cha mẹ
Má»™t đặc Ä‘iểm phổ biến cá»§a những cô bé, cáºu bé tuổi dáºy thì là tâm lý “muốn là m ngưá»i lá»›n, coi mình là ngưá»i lá»›nâ€. Bạn chẳng còn khóc nhè, là m nÅ©ng, không còn đòi Ä‘i chÆ¡i cùng bố mẹ. Bạn muốn được tá»± chá»n bạn, được ăn mặc theo ý thÃch... Quan hệ vá»›i cha mẹ hẳn có thay đổi. Äôi lúc bạn thất vá»ng, ấm ức vì hình như cha mẹ chưa nháºn thấy bạn “đã lá»›nâ€, vẫn coi bạn là đứa trẻ con bé bá»ng. Má»™t bạn gái 13 tuổi kể: “Má»—i lần ba há»i gì em cÅ©ng chỉ ừ hữ thôi, bởi vì câu há»i cá»§a ba lúc nà o cÅ©ng là kế hoạch há»c táºp, thÃch môn há»c nà o, rồi trưá»ng nà o tốt, trưá»ng nà o không, nhức cả đầu. Ba mẹ chỉ hÆ¡i quan tâm, bắt phải mặc cái nà y, không mặc cái kia là em đã khó chịu, xị mặt ra rồi. Việc đơn giản thế mà ba mẹ cÅ©ng phải nói, em tá»± biết phải là m thế nà o mà â€. Có đôi lúc bạn cảm thấy cha mẹ không hiểu được những suy nghÄ©, tâm tư, tình cảm cá»§a mình. Bạn không còn tâm sá»± vá»›i cha mẹ nhiá»u như hồi còn bé.
(Thu, 21 tuổi) “Hồi còn nhá», cứ có chuyện gì ở trưá»ng là mình kể cho mẹ nghe. Äến khi 12 tuổi, bá»n ở lá»›p nói chuyện anh chị nà y ná» yêu đương vá»›i nhau, vá» kể, mẹ chẳng nói gì mà nghiêm lại, thế là mình không bao giá» dám kể cho mẹ nghe nữa, hay nếu có kể thì cÅ©ng xem chuyện gì mẹ nghe được má»›i kể. Vá» sau thì chuyện gì cÅ©ng giấu mẹ hết. Thá»±c ra nói gì thì cÅ©ng ngượng lắm, vì có nói bao giỠđâuâ€.
Bạn khám phá thấy thế giá»›i xung quanh bao Ä‘iá»u lý thú: âm nhạc, truyện, thÆ¡, phim ảnh, bóng đá, bạn bè. Những lúc nà y, nhiá»u báºc cha mẹ lo lắm đấy, chỉ sợ con mình chểnh mảng há»c hà nh. Không muốn cha mẹ phiá»n lòng nhưng cÅ©ng không thể bá» niá»m vui cá»§a mình, má»™t số bạn hình thà nh cuá»™c sống “phân thânâ€, ở nhà thì luôn há»c hà nh chăm chỉ, nhưng cÅ©ng dà nh má»—i tuần đôi buổi cho niá»m say mê.
(BÃch, 16 tuổi)“Chị biết không, bố mẹ cấm Ä‘i há»c đà n ghi ta vì sợ ảnh hưởng đến thá»i gian há»c bà i. Em há»c giấu bố mẹ cả năm nay rồi, toà n phải đến nhà các bạn táºp nhá» thôi. Mà há»c đà n có gì là xấu đâu cÆ¡ chứâ€.
Bạn trẻ ở tuổi nà y Ä‘ang lá»›n, có những suy nghÄ© riêng và muốn tá»± là m chá»§. Các báºc cha mẹ rất nên hiểu Ä‘iá»u đó và “tâm lý†má»™t chút. Bác Hà tâm sá»±: “Lá»›p trẻ thá»i nay khôn hÆ¡n ngà y xưa, nhưng so vá»›i Ä‘á»i thì trẻ thá»i nà o cÅ©ng thế, má»ng manh lắm. Tôi phải cố gắng nhiá»u má»›i theo sát được cô con gái Ä‘ang lá»›n cá»§a mình. Nhiá»u khi hai mẹ con có bất đồng quan Ä‘iểm, nhưng phải tranh luáºn má»›i hiểu nó nghÄ© gì. Äôi khi có giáºn vì nó hay cãi lại thì tôi lại nghÄ© ngà y xưa mình cÅ©ng thếâ€. Giai Ä‘oạn Ä‘ang trưởng thà nh chÃnh là lúc ta cần đến sá»± hướng dẫn cá»§a cha mẹ nhiá»u nhất. Bạn hãy tâm niệm sá»± quan tâm cá»§a cha mẹ nhiá»u khi chẳng thừa, và đừng quá bá»±c mình nếu cha mẹ đôi khi tá» ra “cá»±c Ä‘oan†nhé.
Thá»i kỳ phát triển tâm lý ở tuổi dáºy thì đối vá»›i bạn nà y thì trôi qua êm ả nhưng vá»›i bạn khác lại quá sóng gió. Qua rồi nhìn lại, bạn sẽ hiểu được rằng những cái nhăn mặt, những câu gắt gá»ng, hà nh động nhất thá»i ở tuổi nà y phần nhiá»u là do cái anh “tâm lýâ€. Bạn sẽ thấy thông cảm cho cha mẹ mình hÆ¡n và có thể Ãt nhiá»u còn áy náy vá» cách cư xá» cá»§a mình. Bạn cÅ©ng sẽ thiết láºp được mối quan hệ cá»§a đứa con trưởng thà nh vá»›i cha mẹ, má»™t mối quan hệ không kém phần cảm thông và gắn bó so vá»›i khi còn bé thÆ¡.
(Thu, 20 tuổi)“Lúc đầu thá»±c là dá»… bá»±c các cụ vá» tất cả má»i thứ. Mình đã ngang lại bướng kinh khá»§ng. Các cụ cÅ©ng khổ. Bây giá» thấy phải cảm Æ¡n má»i ngưá»i đã chịu đựng mình như thếâ€.
Giao lưu bạn bè
Ở tuổi Ä‘ang lá»›n nà y, nhu cầu giao lưu bạn bè phát triển mạnh, quan hệ mở rá»™ng ra nhiá»u. Bạn trẻ Ä‘ang là m quen dần vá»›i cuá»™c sống xã há»™i, táºp giao tiếp vá»›i má»i ngưá»i, và bạn bè trở thà nh má»™t phần rất quan trá»ng trong cuá»™c sống. Tình bạn Bạn trẻ chúng ta có má»™t hình thức chÆ¡i bạn bè đặc biệt phổ biến, đó là nhóm bạn, há»™i bạn. Nhóm, há»™i có rất nhiá»u loại, có thể các bạn gần nhà nhau, cùng chung “chà hướng†hay cÅ©ng có khi chỉ là sá»± hợp nhau vá» tÃnh tình hoặc má»™t và i sở thÃch nà o đó như ca nhạc, thể thao... Bạn Minh kể vá» há»™i bạn đã ba năm cá»§a mình: “Há»™i cá»§a em có 7 đứa, cả trai cả gái, chÆ¡i vá»›i nhau từ hồi lá»›p 7 cÆ¡. Nói chung là vui lắm, vì chúng nó thoải mái mà cÅ©ng tốt. Bá»n em hay Ä‘i chÆ¡i hồ Tây. Mấy đứa nó cÅ©ng tình cảm, em hay tâm sá»± vá»›i chúng nó. Lâu lâu lại rá»§ nhau Ä‘i chÆ¡i xaâ€. Các nhóm bạn chÆ¡i đóng vai trò quan trá»ng trên bước đưá»ng trưởng thà nh cá»§a má»—i bạn trẻ bởi đây là bước đầu ta táºp hoà mình và o má»™t táºp thể, há»c táºp ở các bạn những đức tÃnh tốt, há»c cách quan hệ và yêu quý má»i ngưá»i. Nhóm bạn là nÆ¡i nâng đỡ tinh thần, chia sẻ má»i vui buồn và giúp bạn trẻ tá»± tin hÆ¡n. Các nhóm bạn, có nhóm bình lặng, có nhóm sôi nổi, có nhóm thÃch biểu dương lá»±c lượng bằng cách may quần áo, để tóc giống nhau... Dù là kiểu nà o thì má»—i thà nh viên trong nhóm Ä‘á»u cảm thấy tá»± hà o, coi nhóm như gia đình thứ hai cá»§a mình. Há»™i là má»™t Ä‘iểm tá»±a quan trá»ng cá»§a bạn trẻ. Tuy nhiên, đôi khi “tinh thần há»™i†trở thà nh cá»±c Ä‘oan, phát triển thà nh hiện tượng “bè pháiâ€, coi thưá»ng các bạn ngoà i há»™i má»™t cách vô lý, gây đố kỵ giữa các nhóm bạn, đôi khi còn dẫn đến xô xát. Äiá»u đó là m nhiá»u bạn phải hối tiếc:
(Hồng, 19 tuổi) "Hồi cấp hai, bá»n tao chÆ¡i bè, không hiểu thế nà o mà cãi nhau rồi xông và o đánh nhau. Mấy đứa bị chảy máu. Tao vẫn còn sẹo ở má nhưng không thấy rõ lắm. Cái Hằng nó ở bè kia bị sẹo rõ to ở thái dương. Lên cấp 3 thì lại chÆ¡i vá»›i cái Hằng thân Æ¡i là thân. NghÄ© lại hồi xưa dại quá".
Có bạn lại tâm sá»± rằng có nhiá»u lúc bá»±c mình khó chịu vì phải cố sống sao cho giống các bạn trong há»™i, như Giang: "Em chúa ghét chụp ảnh, thế mà mấy thằng bạn cứ thÃch Ä‘i. Phải Ä‘i và o công viên vá»›i chúng nó, rồi lại phải đứng kiểu nà y kiểu ná», chán chết. Lâu lâu má»™t lần thì cÅ©ng được, chứ thưá»ng xuyên thì...". Váºy đấy, còn có biết bao bạn trai bắt đầu hút thuốc chẳng phải vì thÃch, mà chỉ do bạn bè rá»§ hoặc trêu “không biết hút thì không phải đà n ôngâ€. Nhiá»u bạn gái Ä‘iệu đà ăn diện, cư xỠ“nhõng nhẽo†cÅ©ng chỉ là theo chúng bạn, vì không thế thì “không ra con gáiâ€.
Thá»±c ra thì trong há»™i, má»—i thà nh viên có những nét tÃnh cách riêng, có cách suy nghÄ© riêng. Tình bạn sẽ chỉ thá»±c sá»± sâu sắc và có tÃnh tÃch cá»±c đối vá»›i sá»± trưởng thà nh cá»§a bạn trẻ khi các bạn hiểu được Ä‘iá»u đó. Các bạn hãy chan hoà vá»›i bạn bè, nhưng má»—i ngưá»i có thể sống theo phong cách riêng cá»§a mình. Ai đã từng ở trong má»™t há»™i bạn thì đã biết đến những cuá»™c vui nổ trá»i, khi đến giá» vá» vẫn không muốn rá»i bạn. Thế nhưng há»™i bạn đâu phải chỉ để chÆ¡i mà thôi. Nhiá»u há»™i bạn rất có trách nhiệm, biết chăm lo cho từng thà nh viên, biết bảo ban nhau há»c táºp. Bạn nà o có há»™i hay Ä‘i chÆ¡i nhiá»u thì hãy cảnh giác nhé, đừng để chuyện như cá»§a Linh xảy ra vá»›i há»™i mình: "Lên cấp 2 tá»› chÆ¡i vui lắm, cả lá»›p kéo nhau Ä‘i chÆ¡i suốt. Nhưng đến lúc thi và o cấp 3 thì bà bét kinh khá»§ng, 54 đứa mà chỉ có 11 đứa đỗ thôi. Thế mà nà o có phải là má»i ngưá»i không thông minh gì, chẳng qua là không để ý há»c nên mất cÆ¡ bản. Những đứa còn lại há»c bổ túc hay ở nhà hết".
Thế nhưng cÅ©ng có rất nhiá»u bạn không tham gia nhóm, há»™i nà o. Không phải vì há» không thÃch chÆ¡i trong há»™i mà vì có thể là những ngưá»i trầm tÄ©nh, không thÃch ồn à o, náo nhiệt, chỉ cần bạn tri ká»·, cÅ©ng có thể các bạn còn Ä‘ang Ä‘i tìm mà chưa gặp má»™t há»™i nà o hợp ý. Những bạn nà y có thể có và i ngưá»i bạn thân thiết. Há» tuy không ồn à o như các nhóm, há»™i đông khác nhưng tình bạn cá»§a há» cÅ©ng rất khăng khÃt, và nhiá»u khi nó Ä‘i cùng bạn suốt cuá»™c Ä‘á»i. Nhút nhát và ... tá»± tin Nhút nhát không có nghÄ©a là hèn nhát, mà chỉ là vụng vá», lúng túng khi tiếp xúc vá»›i má»i ngưá»i. Thá»±c ra, trong chúng ta hiếm ai không mang chút nhút nhát trong ngưá»i. Vấn đỠlà phải khắc phục sá»± nhút nhát đó. Nhút nhát có thể chuyển thà nh tá»± tin nếu bạn ná»— lá»±c và được bạn bè há»— trợ. Sau đây là chuyện cá»§a má»™t ngưá»i “nhát nhất trần Ä‘á»i†đã trở thà nh hoạt bát. "Ở mẫu giáo, tôi cứ ngồi nguyên má»™t chá»— nhìn má»i ngưá»i chÆ¡i xếp nhà bằng gá»— mà thèm, nhưng nghÄ© đến phải nói câu “cho tá»› chÆ¡i vá»›i†thì run. Lá»›p 1, Ä‘i lao động thì đứng khóc vì chưa cầm chổi bao giá» nên không dám quét. Tôi rụt rè kinh khá»§ng. Hết cấp má»™t tôi má»›i biết tên hết các bạn trong lá»›p. Lên cấp hai, bạn bè động viên các kiểu, tôi má»›i bắt đầu chÆ¡i nhảy dây, chÆ¡i chuyá»n, vui không chịu được. Lại nữa, tôi không biết nói truyện vá»›i ngưá»i khác, nhất là ngưá»i lá»›n, khổ Æ¡i là khổ. Tôi má»›i quyết tâm phải táºp. Tôi táºp nói chuyện bâng quÆ¡ vá»›i má»i ngưá»i, dần dần thấy má»i ngưá»i cÅ©ng bình thưá»ng chứ không ghê như mình tưởng. Nhưng nói chuyện cứ có ngưá»i thứ ba là giá»ng tôi chìm nghỉm, ngại ngưá»i ta nghe mà . Thế rồi có má»™t anh bạn nói vá»›i tôi là má»i ngưá»i có quyá»n có ý kiến riêng, không nhất thiết là ngưá»i khác đồng ý. Tôi thấy cÅ©ng có lý, thế là dần dần tôi bắt đầu nói ra được những gì mình nghÄ©. Ôi, bao nhiêu ngà y Ä‘au khổ, bao nhiêu đêm dằn vặt đấy, nhưng cuối cùng cÅ©ng đến được cái Ä‘iểm ngà y hôm nay". (Quỳnh, 23 tuổi)
Chắc Ãt ai lại nhút nhát như Quỳnh, nhưng có nhiá»u bạn thấy mình không được tá»± tin, xông xáo, không hát hay, đà n giá»i như bạn khác nên nghÄ© mình không thể xuất hiện trong đám đông. Hãy tá»± tin và o những giá trị riêng cá»§a mình, bạn chưa nháºn thấy những Ä‘iá»u đáng quý mà bạn có đấy thôi. Nhiá»u bạn gái ở lứa tuổi nà y khi bắt đầu ý thức được rằng mình đã lá»›n lại cứ nghÄ© con gái phải xinh như chị Mai hay duyên dáng như bạn Lan ấy. Váºy mà mình lại không được như váºy. Hay là con gái phải nên Ãt nói... thế là cứ ở chá»— đông ngưá»i lại đỠbừng mặt lên và im lặng. Có bạn trai lại cho rằng mình không đủ mạnh mẽ, không đủ tÃnh quyết Ä‘oán cá»§a đà n ông nên cÅ©ng dần dần trở nên im lặng. Thế nhưng, nếu bạn nháºn ra được má»™t nét đáng yêu, má»™t Ä‘iểm mạnh nà o đấy ở mình như má lúm đồng tiá»n, hay thông minh, há»c giá»i thì bạn sẽ cảm thấy tá»± tin hÆ¡n nhiá»u. Hãy thá» xem, bạn sẽ nháºn ra rất nhiá»u “điểm mạnh†ở mình đấy.
à thức vá» giá»›i tÃnh
Äến tuổi nà y, ý thức cá»§a chúng ta vá» giá»›i tÃnh trở nên rõ rệt hÆ¡n trước. Bạn không còn là má»™t cô bé, cáºu bé mà đã là thiếu niên rồi. Bạn thưá»ng chú ý hÆ¡n đến cách ăn mặc, kiểu đầu tóc sao cho đẹp trai, xinh gái. Trong các cuá»™c chuyện trò, bạn thÃch bà n luáºn vá» giá»›i kia, những từ “bá»n con traiâ€, “bá»n con gái†thưá»ng xuất hiện.
Những xao động tình cảm cá»§a tuổi má»›i lá»›n à thức vá» giá»›i tÃnh len lá»i và o trong quan hệ vá»›i bạn bè. Gán ghép bạn nà y vá»›i bạn khác là má»™t trò đùa khá được ưa chuá»™ng, nhiá»u khi là m cho ngưá»i bị gán ghép phải bối rối.
(Phương, 16 tuổi) "Lá»›p em có hai đứa con trai con gái chÆ¡i vá»›i nhau rất thân, và chúng nó rất hay. Nhưng má»i ngưá»i cứ chế, thế là chúng nó không dám chÆ¡i vá»›i nhau nữa".
Má»™t số bạn ở tuổi nà y bắt đầu để ý những ngưá»i bạn khác giá»›i. Giữa đám đông bạn bè, má»™t bạn nà o đó có thể trở thà nh “đối tượng†mà bạn hay nghÄ© tá»›i, thÃch lại gần.
(Khoa, 20 tuổi)"Lần đầu tiên tôi để ý tá»›i bạn gái là năm há»c cấp hai. Cô bé đó há»c hà nh bình thưá»ng, trông xinh xinh nhưng tôi cảm thấy cô bé rất có duyên, khó giải thÃch lắm nhưng mà tôi thá»±c sá»± thấy duyên hÆ¡n tất cả các cô bé khác".
(Lam, 20 tuổi) "Hồi cấp hai tá»± nhiên mình rất quý bạn Toà n trong lá»›p. Cứ bao giỠđến buổi sinh hoạt hát, bá»n mình hay thay nhau hát. Bao giá» mình cÅ©ng chá»n má»™t bà i, hát tháºt say sưa và nhìn vá» phÃa bạn ấy, hát chỉ để cho bạn ấy".
Äó là những rung động trong sáng buổi ban đầu cá»§a bạn trẻ, có thể khiến bạn hoà n thiện mình để đẹp hÆ¡n trong con mắt “ngưá»i taâ€. Sá»± hấp dẫn có thể khá mạnh mẽ, là m bạn xúc động, băn khoăn. Nhưng bạn hãy tin rằng tình cảm lúc nà y phần nhiá»u là cảm tÃnh, rồi nó sẽ qua Ä‘i tá»± nhiên như khi nó đến váºy thôi.
(Trang, 22 tuổi) "Tá»› có cảm tình vá»›i bạn Trung từ năm cấp hai, cứ nhìn thấy bạn ấy ở đâu là cưá»i, rồi hay nhìn bạn ấy. Nhưng rồi lên lá»›p tám thì lại thấy hết thÃch từ lúc nảo lúc nà o. Sau rồi mình thÃch má»™t anh ở gần nhà , nhưng anh ấy coi mình là trẻ con".
Cha mẹ luôn khuyên bạn không nên yêu sá»›m, đó là vì cha mẹ đã từng ở tuổi má»›i lá»›n, có những lúc xao xuyến, thẩn thÆ¡, nhưng trải qua rồi nên biết rằng tình cảm đó chỉ có giá trị nhất thá»i, lại lo bạn chểnh mảng há»c hà nh (mà yêu thì dá»… quên há»c tháºt đấy). Các nhà tâm lý há»c nháºn định rằng những rung động tuổi má»›i lá»›n là bước phát triển đầu tiên cá»§a tình cảm đối vá»›i ngưá»i khác giá»›i, nhưng chưa phải là lúc bước và o quan hệ yêu đương, vì tâm sinh lý tuổi nà y còn chưa đủ chÃn muồi để gánh vác má»™t mối tình cảm phức tạp mà đến ngưá»i lá»›n cÅ©ng còn phải Ä‘au đầu vì nó. Tình cảm tuổi há»c trò rất đáng quý, bạn hãy nâng niu nó, nhưng hãy chỠđợi những tình cảm thá»±c sá»± sâu sắc sau nà y. à thức vá» cÆ¡ thể, vá» giá»›i tÃnh, vá» tình dục à thức giá»›i tÃnh cá»§a chúng ta rá»™ng mở trong các mối quan hệ xã há»™i, nhưng cÅ©ng không quên trở vá» vá»›i chÃnh bản thân mình. Nháºn thấy sá»± phát triển giá»›i tÃnh hằng ngà y cá»§a mình, ta không khá»i có lúc thấy tá»± hà o sung sướng, đôi khi thÃch khoe khoang má»™t chút.
(Lan Anh, 20 tuổi) "Bá»n con gái mình buồn cưá»i tháºt. Hồi cấp ba thỉnh thoảng má»™t đứa lại nhăn nhó bảo đứa khác: “Trục trặc kỹ thuáºt†[hà nh kinh]. Nhăn thì nhăn nhưng vẫn có vẻ hãnh diện lắm. Äứa nà o há»i: “Äã bị chưa?†thì mình bảo: “Từ lâu rồiâ€.
Má»™t cách tá»± nhiên, chúng ta bắt đầu muốn tìm hiểu vá» cÆ¡ thể cá»§a mình và cá»§a ngưá»i khác giá»›i. Có thể chữ “tình dục†hay những câu chuyện yêu đương vô tình lá»t và o tai, khiến bạn phải tò mò đôi chút. CÅ©ng có má»™t số báºc cha mẹ thấy cần giảng giải cho con trẻ vá» giá»›i tÃnh, cÆ¡ thể, song Ä‘a số là ngượng khi nói đến chá»§ đỠnà y vá»›i con cái, hoặc không muốn con biết nhiá»u vá» giá»›i tÃnh, tình dục. Do váºy bạn trẻ tìm hiểu chá»§ yếu qua bạn bè, và cả ở sách báo, phim ảnh.
(Lâm, 26 tuổi)"Lúc đó có nhiá»u quyển truyện có những chi tiết rất nhá» vá» yêu đương và tôi thưá»ng lấy trá»™m cá»§a mẹ ra Ä‘á»c Ä‘i Ä‘á»c lại má»—i má»™t Ä‘oạn đó".
Äiá»u đáng tiếc là những Ä‘iá»u bạn nghe ở bạn bè cùng trang lứa thưá»ng là sai lệch. Những cuốn sách giúp cho các bạn trẻ có được nháºn thức đúng đắn vá» giá»›i tÃnh, tình dục thì còn thiếu. Thế nhưng lại có rất nhiá»u băng hình, sách báo lưu hà nh trái phép là m sai lệch ý niệm cá»§a chúng ta vá» vấn đỠnà y. Các bạn trẻ má»›i lá»›n gặp phải những thứ nà y thì tháºt không may, vì nó chỉ nhằm kÃch dục, chứ không giúp bạn có được sá»± nhìn nháºn đúng đắn.
(Tâm, 17 tuổi)"Xem mấy phim ấy thì thấy chuyện ấy chẳng thanh tao như mình vẫn nghĩ, mà mình thì cứ nghĩ nó phải rất là hay kia".
Song, nhu cầu cá»§a bạn trẻ muốn hiểu biết vá» sá»± phát triển tâm sinh lý và vá» giá»›i tÃnh là chÃnh đáng. Cuốn sách nà y cÅ©ng nhằm Ä‘em lại những kiến thức khoa há»c và cách nhìn nháºn có văn hoá vá» các vấn đỠnà y. Những thay đổi vá» sinh lý Việc dáºy thì bắt đầu ở não bá»™ cá»§a bạn. Tuyến yên tiết ra những lượng lá»›n hoóc môn có tác dụng kÃch thÃch hoạt động cá»§a buồng trứng (nếu bạn là gái), tinh hoà n (nếu bạn là trai). Nháºn lệnh cá»§a tuyến yên, buồng trứng cá»§a bạn gái tăng cưá»ng sản xuất hai hoóc môn oestrogen và progesteron; tinh hoà n cá»§a bạn trai sinh thêm testosteron. Các hoóc môn nà y khiến cho cÆ¡ thể biến đổi tháºt kì diệu: bạn cao lên nhiá»u, vóc dáng chuyển thà nh hình má»™t thiếu nữ, má»™t chà ng trai, cÆ¡ quan sinh dục phát triển, các đặc Ä‘iểm giá»›i tÃnh khác như lông, râu, ngá»±c trở nên rõ rệt, bạn gái bắt đầu hà nh kinh, bạn trai xuất tinh. Sá»± phát triển đó đưa bạn bước và o má»™t cuá»™c sống má»›i.
Bạn trai Vóc dáng cơ thể
Từ dáng hình má»™t cáºu bé, cÆ¡ thể bạn có nhiá»u đổi thay. Chiá»u cao tăng lên đáng kể, vai nở ra, bụng và hông thon lại, cÆ¡ bắp nhiá»u lên trông thấy, dần dần bạn sẽ có vóc dáng cá»§a má»™t chà ng trai. Các bạn trai thưá»ng dáºy thì muá»™n hÆ¡n, nhưng sau đó sẽ cao vượt bạn gái. Sá»± phát triển nà y đối vá»›i nhiá»u ngưá»i xảy ra từ từ trong và i năm trong khoảng 12, 13- 20 tuổi. CÅ©ng có nhiá»u bạn lá»›n vụt lên trong má»™t thá»i gian ngắn. Chẳng hạn bạn Quang lá»›n nhanh đến ná»—i có ngưá»i phải thốt lên: “Ôi, thằng Quang, không nháºn ra mà y nữa. Má»›i có và i tháng mà đã như ông tây thế nà y.†Tuổi dáºy thì có thể đến hÆ¡i sá»›m vá»›i bạn nà y nhưng lại bắt bạn khác phải đợi chỠđôi chút, nên tuy cùng tuổi nhưng nhiá»u bạn trông lá»›n phổng phao hÆ¡n nhiá»u bạn khác. Nếu bạn cháºm dáºy thì hÆ¡n bạn khác thì đừng lo vì rồi sẽ đến lượt bạn, còn nếu bạn nhanh chân hÆ¡n thì cÅ©ng sẽ không trở thà nh ngưá»i khổng lồ đâu.
CÆ¡ quan sinh dục phát triển Lúc dáºy thì là lúc cÆ¡ quan sinh dục thay đổi nhiá»u nhất. Bao tinh hoà n to ra, sẫm mà u hÆ¡n, hai tinh hoà n cÅ©ng lá»›n lên theo. Dương váºt lá»›n lên cả bá» ngang lẫn bá» dà i, thưá»ng cÅ©ng sẫm mà u hÆ¡n trước. Cùng vá»›i sá»± phát triển ấy, lông má»c lên quanh cÆ¡ quan sinh dục, lúc đầu lÆ¡ thÆ¡ và i sợi, sau má»c nhiá»u hÆ¡n, quăn hÆ¡n. Nếu có dịp nhìn thấy dương váºt cá»§a các bạn xung quanh, bạn đừng ngạc nhiên nếu thấy “cá»§a há»â€ không mấy giống mình. Dương váºt cá»§a má»i ngưá»i khá Ä‘a dạng cả vá» mà u sắc lẫn hình dáng. Bạn khác có thể sáng mà u, còn bạn lại sáºm mà u. Có bạn đầu to thân nhá» và ngược lại. Có bạn sợ mình dương váºt nhá» thì không phải là đà n ông thá»±c thụ. Ở trạng thái bình thưá»ng (không cương cứng), kÃch thước dương váºt má»i ngưá»i có thể chênh nhau khá nhiá»u, nhưng bạn đừng lo. Äến lúc cương cứng thì cái nhá» lá»›n lên nhiá»u, cái lá»›n lại chẳng nhỉnh lên mấy tÃ. Vả lại, kÃch thước không quyết định khả năng tình dục. Còn khả năng có con thì phụ thuá»™c chá»§ yếu và o hoạt động bên trong mà ta không nhìn thấy, chứ hình dáng bên ngoà i không hỠảnh hưởng. Tinh hoà n cÅ©ng váºy, ở ngưá»i nà y lá»›n, ngưá»i kia lại nhá», ở ngưá»i nà y thì sa xuống thấp, ở ngưá»i kia lại dâng lên cao. Thưá»ng thì hai tinh hoà n bên cao, bên thấp để không chèn ép nhau. Có ngưá»i tinh hoà n bên phải cao, bên trái thấp, ngưá»i khác ngược lại. Thá»i xưa có những thợ may cẩn tháºn còn há»i bạn “nghiêng†bên nà o để may quần cho vừa đấy!
Má»™t Ä‘iá»u nữa: độ lá»›n cá»§a bá»™ pháºn sinh dục không tá»· lệ thuáºn vá»›i vóc dáng cÆ¡ thể. Nhìn bên ngoà i không thể Ä‘oán được bên trong như thế nà o đâu bạn ạ. Cương cứng dương váºt Ở ngưá»i đà n ông trưởng thà nh, dương váºt cương cứng khi có kÃch thÃch tình dục. Nhưng khi má»›i lá»›n thì không phải luôn như váºy, dương váºt rất dá»… “ngóc đầu dáºy†vì đủ má»i lý do: khi bạn có chuyện vui vẻ, khi thoáng nghÄ© đến bạn gái, khi sợ hãi lo lắng, khi muốn Ä‘i tiểu, khi ngá»§ dáºy buổi sáng, hoặc bất cứ lúc nà o mà chẳng vì lý do gì cả. Bạn đừng băn khoăn, đây là chuyện bình thưá»ng. Ngay từ lúc bé, các bé trai đã có những lúc cương con chim nhưng thưá»ng chỉ đến tuổi dáºy thì các bạn nam má»›i thá»±c sá»± để ý vì việc nà y xảy ra nhiá»u hÆ¡n và ở mức độ dá»… thấy hÆ¡n. Dương váºt cương cứng nhiá»u khi là m bạn bối rối, nhưng bạn đừng lo, ngưá»i khác không để ý thấy đâu. Thá»i kỳ táºp dượt nà y rồi cÅ©ng sẽ qua nhanh, chẳng mấy chốc dương váºt sẽ không còn “bất trị†như thế nữa. Sản xuất tinh trùng, tinh dịch Tinh hoà n bạn trai bắt đầu sản xuất tinh trùng và tinh dịch. Khi đó bạn có khả năng xuất tinh, tức là cÆ¡ thể Ä‘ang chuẩn bị cho bạn để sau nà y có thể trở thà nh má»™t ngưá»i cha. Việc xuất tinh bắt đầu có thể sá»›m, có thể muá»™n, má»—i ngưá»i má»™t khác.
Má»™ng tinh Ở tuổi dáºy thì, nhiá»u bạn trai có hiện tượng xuất tinh không chá»§ định, thưá»ng xảy ra và o ban đêm. Như thế gá»i là má»™ng tinh. Äây là má»™t dấu hiệu báo rằng bạn “đã lá»›nâ€. CÅ©ng như bất cứ sá»± kiện nà o xảy ra lần đầu tiên trong Ä‘á»i, nó khiến cho nhiá»u bạn trai phải bối rối.
(Hùng, 17 tuổi) "Nhá»› lại những lần đầu tiên má»™ng tinh, sáng dáºy không dám Ä‘i tắm, sợ bố mẹ phát hiện ra thì ngượng. Hồi ấy bố mẹ vẫn giặt tất cả quần áo cho mình nên rất ngạc nhiên thấy con trai đòi giặt lấy".
(Nam, 32 tuổi) "Thá»i gian đầu thấy thế cÅ©ng lo lo, chỉ sợ mình bị bệnh, sau nà y có khi không có con. Nhưng sau khi có vợ, em có con ngay, thế là hết lo. Bây giá» em vẫn thấy chừng má»™t tháng, má»™t tháng rưỡi má»™t lần".
Má»™ng tinh là cÆ¡ thể tá»± giải phóng tinh dịch. Tuy gá»i là “má»™ng†nhưng không phải lúc nà o cÅ©ng nằm mÆ¡. Có nhiá»u kiểu rất khác nhau.
(Nam, 32 tuổi) "Nhóm bạn bè em hầu như đứa nà o cÅ©ng má»™ng tinh. Äứa thì 7 ngà y má»™t lần, đứa thì má»™t tháng má»™t lần, nhưng không phải tháng nà o, tuần nà o cÅ©ng thấy. Äứa thì mÆ¡ thấy quan hệ vá»›i phụ nữ, đứa lại bảo ngá»§ mệt, nó ra lúc nà o không biết, tỉnh dáºy ướt quần rồi... Buồn cưá»i lắm".
Không má»™ng tinh cÅ©ng là bình thưá»ng. Bạn Hiệp đã láºp gia đình cho biết.
"Có nghe bạn bè nói chuyện là đêm nằm mơ rồi phóng tinh ra quần... Tôi thì có mơ quan hệ với phụ nữ nhưng không thấy ra, đúng là chẳng bao giỠthấy ướt quần cả".
Có bạn lo rằng không mộng tinh nghĩa là cơ thể không sản xuất tinh trùng. Không đúng đâu, cơ thể luôn sinh ra tinh trùng, nhưng nếu không xuất ra ngoà i thì tinh trùng đó được hấp thụ lại, rồi cơ thể lại sinh ra tinh trùng mới.
Quần lót
Nếu hồi bé bạn chưa mặc quần lót thì khi đến tuổi dáºy thì bạn phải Ä‘i mua hoặc nhá» cha, anh mua há»™. Bạn có thể chá»n quần đùi hoặc quần sịp. Äiá»u quan trá»ng là quần phải thấm ẩm, thoáng mát và đem lại cảm giác dá»… chịu khi mặc. Không nên mặc loại quần quá bó, lại pha nhiá»u nilon vì những chất liệu nà y khiến cho cÆ¡ quan sinh dục dá»… bị bÃ, ẩm, có thể gây mẩn ngứa, khó chịu. Sưng Ä‘au vú Khi dáºy thì, nhiá»u bạn nam thấy đầu ti mình to ra, quầng vú rá»™ng hÆ¡n và sẫm lại, ngá»±c sưng lên, tháºm chà còn Ä‘au nữa. Äừng lo, bạn sẽ không trở thà nh con gái đâu. Äây là hiện tượng thưá»ng gặp do phản ứng cá»§a cÆ¡ thể vá»›i các hoóc môn và o tuổi dáºy thì, chỉ má»™t thá»i gian sẽ hết. Lông và râu Lông mu bắt đầu má»c trước tiên. Ban đầu, quanh cÆ¡ quan sinh dục xuất hiện và i ba sợi, sau nhiá»u thêm, quăn hÆ¡n. Có ngưá»i chỉ có má»™t dúm lông nhá», nhưng cÅ©ng có ngưá»i lông dầy và má»c cả lên bụng và xuống hai bên đùi, háºu môn. Ngoà i ra, bạn cÅ©ng má»c lông nách, lông chân, tháºm chà cả lông ngá»±c. Ria và râu thưá»ng má»c sau lông mu khoảng má»™t và i năm. Má»—i ngưá»i có số lượng và cách phân bố lông khác nhau. Nhiá»u hay Ãt lông không nói lên Ä‘iá»u gì vá» khả năng sinh dục, sinh sản cÅ©ng như tÃnh cách. Xin đừng ai mất công so sánh. Khi râu và ria má»c đến má»™t mức nà o đó, nhiá»u bạn sẽ có nhu cầu cạo râu. Äối vá»›i má»™t số bạn, cạo râu là việc “tầm thưá»ngâ€, đã có bố hay anh dạy cho. Nhưng những bạn như Minh: “Em cạo trá»™m bằng dao cạo cá»§a bố, lóng ngóng xước cả mặt†thì nên biết má»™t số Ä‘iá»u cần chú ý:
Bạn nên dùng dao cạo sắc. Dao sắc sẽ dá»… cạo hÆ¡n và không là m da khó chịu. Trước khi cạo, bạn thấm ướt cho râu má»m. Dùng nước ấm là tốt nhất, nhưng chá»› dùng nước nóng, là m da căng lên, dá»… xước. Có kem cạo râu thì cà ng tốt. Khi cạo bạn đưa dao từ trên xuống theo chiá»u râu má»c (cạo từ dưới lên sẽ cắt được sát chân hÆ¡n nhưng lại là m da khó chịu). Sau khi cạo, hãy dùng nước mát rá»a để là m dịu da. Dao dùng xong cần rá»a sạch, để khô, nhưng đừng lấy khăn lau, kẻo dao chóng cùn. Hiện nay má»›i có loại dụng cụ cạo râu bằng Ä‘iện. Loại nà y khác dao cạo, nếu dùng, bạn hãy để râu khô, cà ng khô cà ng dá»… cạo. Nổi cục yết hầu và vỡ giá»ng Cục yết hầu là sụn tuyến giáp. Hoóc môn nam ở tuổi dáºy thì khiến bá»™ pháºn nà y thay đổi, do váºy bạn thấy cục yết hầu nhô thêm ra ở cổ. Giá»ng các em bé trai và giá»ng ngưá»i lá»›n khác hẳn nhau. ChÃnh thá»i gian dáºy thì là khi giá»ng chuyển. Thanh quản rá»™ng ra, các dây thanh đới dầy lên và dà i ra. Giá»ng bạn trầm xuống. Việc chuyển giá»ng có thể đột ngá»™t, có thể dần dần. Thưá»ng ta Ãt để ý quá trình đó, nhưng có má»™t số bạn phải bối rối vì biến cố “vỡ giá»ngâ€.
(DÅ©ng, 24 tuổi) "Tôi vỡ giá»ng năm há»c lá»›p 7, hồi đó được trưá»ng cá» Ä‘i Ä‘á»c thÆ¡ Puskin mà giá»ng khản đặc nghe xấu hổ quá. Bây giá» gặp cáºu bé nà o vỡ giá»ng nghe biết ngay và thấy buồn cưá»i quá".
Khi vỡ giá»ng, bạn có thể khó chịu vì bị má»i ngưá»i trêu chá»c nhưng đây chỉ là má»™t hiện tượng nhất thá»i thôi. Sau đó bạn sẽ có được “chất giá»ng ấm áp cá»§a ngưá»i đà n ông†đấy.
Bạn gái Vóc dáng cơ thể
Vóc dáng bạn gái bắt đầu thay đổi và o lúc dáºy thì (9-14 tuổi). Từ má»™t em gái nhá», cÆ¡ thể cá»§a bạn bắt đầu có vóc dáng thiếu nữ. Trong và i năm trước khi có hà nh kinh, chiá»u cao bạn tăng lên khá nhiá»u. Khi hà nh kinh rồi, cÆ¡ thể phát triển bá» ngang nhiá»u hÆ¡n trước, cặp vú nhú lên, mông nở nang hÆ¡n trước. Lá»›p mỡ dưới da dà y lên là m cho cÆ¡ thể bạn má»m mại và già u nữ tÃnh. Quá trình nà y ở má»—i ngưá»i diá»…n ra vá»›i tốc độ khác nhau. Có bạn thì lá»›n từ từ, bạn khác lại vụt lá»›n bổng “như ăn phải bá»™t nởâ€. CÆ¡ thể bạn trong những năm nà y có nhiá»u biến đổi, khi thì bạn thấy mình béo tròn, khi thì mảnh dẻ. Thưá»ng đến độ 18-20 tuổi bạn má»›i đạt đến hình dáng ổn định theo các đặc tÃnh di truyá»n cha mẹ cho. Vú phát triển Các tuyến sữa phát triển, lá»›p mỡ ngá»±c dầy lên là m cho đôi vú nhú lên và ngà y cà ng đầy đặn. Dấu hiệu phát triển đầu tiên thưá»ng là quầng vú (vùng sẫm quanh núm vú) dầy lên, sẫm lại. Sau đó là bầu vú nhú lên nhá»n nhá»n, lá»›n dần và tròn trịa dần. Trong thá»i gian nà y, vú bạn có thể ngứa hoặc Ä‘au tức má»™t chút. Không nên ngạc nhiên khi trong lá»›p có bạn ngá»±c còn phẳng mà bạn khác đầy đặn vì má»—i cÆ¡ thể bắt đầu phát triển ở má»™t thá»i Ä‘iểm riêng.
(Hồng, 18 tuổi) "Chị biết không, ngực em nó nhú lên từ hồi lớp 4, lớp 5 cơ... Em lúc đấy không muốn cho nó nhú lên, thế là em ngồi em bóp, em ấn nó mãi...".
(Hạnh, 20 tuổi) "Äến lá»›p 9 tá»› còn cởi trần chạy ở ngoà i đưá»ng. Tá»› nói thì không ai tin, nhưng tháºt đấy. Ngá»±c không có gì hết. Äến lá»›p 11 mình má»›i phát triển...".
CÅ©ng như sắc da, vóc ngưá»i má»—i ngưá»i má»—i dạng, quầng vú, núm vú có mà u sắc và độ lá»›n rất Ä‘a dạng.
(Hoà , 22 tuổi) "Hồi lá»›p 10 ngá»±c mình vẫn bé lắm, nhưng cái đầu ti lại to, mặc áo nà o cÅ©ng bị nhô. Äi đâu cÅ©ng ngượng".
(Bình, 21 tuổi)"Mình có đứa bạn đầu ngá»±c to bằng đầu ngón tay cái, mà u rất sẫm. Hồi nó 18 tuổi, chưa có mảnh tình nà o mà má»i ngưá»i cứ nghÄ© là nó có chồng con rồi. Còn mình ngá»±c cÅ©ng không tệ lắm mà đầu ngá»±c chỉ bằng đầu ngón tay út".
CÅ©ng có bạn núm vú không nhô ra ngoà i. Äừng lo rằng sau nà y khó cho con bú, vì bạn sẽ há»c cách kéo núm vú ra để cho con bú bình thưá»ng. Hai bên ngá»±c thưá»ng phát triển theo kiểu má»™t lá»›n trước, má»™t theo sau, vì thế bạn đừng ngạc nhiên nếu thấy ngá»±c chỉ nhú má»™t bên, chẳng mấy chốc bên kia sẽ Ä‘uổi kịp. Má»™t Ä‘iá»u cần phải nói là cÅ©ng như đôi bà n tay thưá»ng má»™t to má»™t bé, cặp vú trưá»ng thà nh cá»§a nhiá»u bạn gái cÅ©ng có má»™t bên nhỉnh hÆ¡n bên kia. Có khi vì không biết mà bạn gái khổ sở cho rằng mình “dị dạngâ€.
(Thắm, 21 tuổi) "Ngá»±c mình bên phải to hÆ¡n bên trái. Mình cứ nghÄ© là mình bị là m sao. Lúc nà o mình cÅ©ng độn khăn mùi xoa ở má»™t bên áo trong, Ä‘i thì khòng khòng ngưá»i xuống cho ngưá»i ta khá»i thấy. Khổ, có ai thấy gì đâu, nhưng mà mình thấy rõ nhất. Khòng khòng nên bây giá» má»›i bị gù. Mãi sau Ä‘á»c má»™t quyển sách nói có nhiá»u ngưá»i như thế mình má»›i yên tâm. Từ bấy vá» sau mình hầu như không mặc áo lót nữa".
Các cụ ngà y xưa nói vú bánh dà y, vú quả mướp, thá»±c ra thì không có vú nà o lại có hình như thế đâu. Có bạn ngá»±c lá»›n, bạn khác lại ngá»±c nhá», có ngưá»i núm vú chÄ©a thẳng phÃa trước, có ngưá»i núm vú chÄ©a sang hai bên, có ngưá»i vú tròn, có ngưá»i vú ngang, có ngưá»i vú có má»™t và i sợi lông... Bao nhiêu phụ nữ là bấy nhiêu bá»™ ngá»±c khác nhau. Má»™t số bạn gái ngá»±c nhá» thưá»ng lo sau nà y Ãt sữa. Bạn nhầm đấy. KÃch thước vú là do tầng mỡ quyết định, còn việc tạo sữa thì do tuyến sữa bên trong đảm nhiệm. Sữa Ãt hay nhiá»u phụ thuá»™c chá»§ yếu và o chế độ dinh dưỡng và cách cho con bú sau nà y.
Quần áo lót
Ngá»±c phát triển đến má»™t mức độ nà o đó thì Ä‘a số các bạn gái bắt đầu mặc áo lót, có thể là để che ngá»±c cho kÃn đáo, để bảo vệ ngá»±c, để là m duyên, hay để giống chúng bạn. Bạn gái có nhiá»u thắc mắc: mặc áo lót có tốt hay không, mặc như thế nà o thì nên? Chúng tôi không xét tác dụng che ngá»±c hay là m đẹp cá»§a áo lót, vì Ä‘iá»u đó phụ thuá»™c và o ý kiến chá»§ quan cá»§a má»—i ngưá»i. Còn vá» tác dụng nâng đỡ ngá»±c thì chỉ bạn nà o ngá»±c lá»›n, nặng mà lại má»m má»›i thá»±c sá»± cần mặc áo lót. Bạn nà o ngá»±c nhá» hoặc ngá»±c lá»›n mà chắc thì không cần thiết. Tuy nhiên, có ngoại lệ là khi chÆ¡i thể thao, chạy nhảy, dù ngá»±c lá»›n hay nhá» bạn cÅ©ng nên mặc áo lót để ngá»±c khá»i bị xóc, khó chịu. Ão lót tốt là áo vừa vặn: dây vòng quanh ngá»±c vừa khÃt, dây treo ngá»±c vừa phải, bầu ngá»±c vừa. Chỉ cần hÆ¡i rá»™ng là áo mất tác dụng nâng đỡ ngá»±c. Nhưng áo cháºt cÅ©ng không nên, cản trở máu lưu thông, lại bÃ, gây tù Ä‘á»ng mồ hôi.
Quần lót tốt là loại quần thấm ẩm, thoáng mát và mặc cảm thấy dá»… chịu. Mặc quần có pha nilon sẽ khiến cÆ¡ quan sinh dục bị bà ẩm, tạo Ä‘iá»u kiện cho vi khuẩn phát triển, có thể gây ngứa, khó chịu. Tốt nhất bạn hãy mặc quần lót bằng chất vải cotton. CÆ¡ quan sinh dục phát triển Trong thá»i kỳ dáºy thì, cÆ¡ quan sinh dục bạn gái phát triển mạnh, không còn trông giống như các em bé gái. Tất cả các bá»™ pháºn môi lá»›n, môi nhá», âm váºt, âm đạo cá»§a bạn Ä‘á»u lá»›n lên, lông mu má»c xung quanh âm há»™, mà u sắc âm há»™ sẫm hÆ¡n trước. CÅ©ng như gương mặt có mắt, mÅ©i, miệng nhưng má»—i ngưá»i má»™t vẻ, cÆ¡ quan sinh dục là má»™t phần độc đáo vá»›i mà u sắc, hình dáng riêng cá»§a má»—i ngưá»i. Nếu tắm chung vá»›i chị em bạn gái, bạn sẽ thấy rõ má»i ngưá»i không hẳn giống nhau. Bạn đừng lo lắng nếu môi nhá» cá»§a bạn trông có vẻ lá»›n, âm váºt dà i hay lông mu cá»§a mình khác ngưá»i khác...
Bên trong cÆ¡ thể bạn, âm đạo và tá» cung cÅ©ng lá»›n lên. Hai buồng trứng bắt đầu tiết hoóc môn sinh dục và phóng noãn (rụng trứng). Niêm mạc tá» cung bắt đầu tăng trưởng và tá»± thải theo chu kỳ. Bạn bắt đầu hà nh kinh Hà nh kinh bắt đầu nghÄ©a là bạn đã rụng trứng, có khả năng thụ thai và sinh con (tuy còn lâu nữa bạn má»›i có thể là m má»™t ngưá»i mẹ). Hà nh kinh thưá»ng bắt đầu ở độ tuổi từ 11 đến 18. Khi má»›i bắt đầu hà nh kinh, kinh nguyệt bạn gái có thể thất thưá»ng, sau và i năm má»›i ổn định. Số ngà y hà nh kinh có thể nhiá»u hay Ãt, thưá»ng trong khoảng 3-7 ngà y. Lượng máu kinh cÅ©ng váºy, ngưá»i nhiá»u, ngưá»i Ãt.
Bạn gái cảm thấy thế nà o?
Nhiá»u bạn khi bắt đầu hà nh kinh đã được biết rõ vá» hiện tượng nà y, nhưng cÅ©ng nhiá»u bạn chưa biết gì hoặc chỉ biết lá» má». Do váºy khi việc đó xảy ra, má»—i ngưá»i có suy nghÄ© và phản ứng khác nhau. Có bạn rất bất ngá», còn bạn khác lại vô cùng "thông thái".
(Lan, 25 tuổi) "Mình Ä‘i há»c thân vá»›i cô giáo lắm. Hôm ấy nằm ngá»§ vá»›i cô giáo thấy đũng quần cứ ướt ướt, cứ bảo không biết cái gì. Hồi đấy mình đã 17 tuổi rồi, thế mà không há» nghÄ© đến. Sau má»›i biết".
(Hằng, 22 tuổi) "Mình bị hà nh kinh từ năm lá»›p 6. Mẹ đã nói trước là đến tuổi ấy thì sẽ bị như thế. Lúc bị cÅ©ng có mẹ ở đấy nên không hoảng hốt, lo sợ gì cả. CÆ¡ thể thay đổi là chuyện bình thưá»ng, thấy kinh là tất nhiên, má»i ngưá»i như thế thì mình cÅ©ng thế".
Có bạn rất tự hà o, nhưng cũng có bạn cảm thấy xấu hổ và sợ hãi.
(Tâm, 20 tuổi) "NghÄ© là mình cÅ©ng giống các bạn, cÅ©ng trưởng thà nh rồi, vì hồi đấy mình chÃp nhất mà , nên thấy tá»± hà o, thấy cái đấy chứng tá» là mình đã lá»›n".
(Hưá»ng, 22 tuổi) "Ngưá»i ta cảm thấy rất kinh khá»§ng, rất sợ, giấu giếm khổ sở vì ngượng lắm, xấu hổ lắm... Ngưá»i ta phải lén lấy xô cá»§a mẹ để dùng. Giặt thì lên táºn gác thượng, cà i chặt cá»a, sợ má»i ngưá»i biết".
Khi con gái sắp đến tuổi nà y, cha mẹ cần giải thÃch trước vá»›i con vá» kinh nguyệt. Äáng tiếc là nhiá»u báºc cha mẹ lại ngượng ngùng, ngại nói những Ä‘iá»u liên quan đến giá»›i tÃnh, khiến con gái cảm thấy xấu hổ hoặc sợ hãi. Cha mẹ cởi mở được trong chá»§ đỠnà y thì con gái tháºt may mắn. Hưá»ng tâm sá»±: "Sau nà y ngưá»i ta có con, ngưá»i ta sẽ nói cho nó, tháºm chà bố cÅ©ng nên nói vá»›i con má»™t chút, từ trước khi nó hà nh kinh ấy. Ngưá»i ta rất thÃch phim “Má»™t mình chống lại maphiaâ€, có ông thanh tra khi con gái bắt đầu hà nh kinh thì tá» ra rất là trìu mến. Hay trong phim “Tiếng chim hót trong bụi máºn gaiâ€, cha Ralph giảng cho Mecgy rằng đấy là thá»i kỳ ngưá»i con gái chuyển tiếp giai Ä‘oạn, rất là hay. Ngưá»i ta nghÄ© bố mẹ nên nói sÆ¡ sÆ¡ cho con biết, để cho nó chuẩn bị tinh thần vì ngà y ấy ngưá»i ta sợ lắm".
XỠlý máu kinh như thế nà o?
Bạn gái có nhiá»u phương tiện để thấm máu kinh. Hiện đại thì có băng vệ sinh đóng gói sẵn các loại; cổ Ä‘iển thì có vải xô, khăn mặt, bông y tế, áo cÅ© giặt sạch... Khi hà nh kinh, bạn nên mặc quần lót ôm để giữ miếng thấm chặt và o ngưá»i. Máu kinh trong cÆ¡ thể rất sạch, nhưng khi ra ngoà i lại là môi trưá»ng tốt cho vi khuẩn, đôi khi bạn ngứa ở âm há»™ lúc hà nh kinh là vì thế. Bạn nên thay miếng thấm tối thiểu bốn lần má»™t ngà y (sáng ngá»§ dáºy, buổi trưa, buổi chiá»u tối, trước khi Ä‘i ngá»§), nếu ra kinh nhiá»u thì thay nhiá»u hÆ¡n. Má»—i lần thay, bạn rá»a sạch bằng nước sạch (cÅ©ng có thể dùng Ãt xà phòng thÆ¡m) rồi lau khô. Äừng rá»a bên trong âm đạo để tránh nhiá»…m trùng. Nếu dùng vải, bạn hãy ngâm xà phòng và giặt sạch, phÆ¡i ở nÆ¡i có nắng, Ãt bụi là tốt nhất. Nếu dùng bà n là nóng là vải thì còn vệ sinh hÆ¡n nữa. Nếu bạn dùng băng vệ sinh bán sẵn ngoà i thị trưá»ng, bạn chỉ cần bóc dải giấy bịt keo dÃnh ở mặt sau miếng băng, sau đó dÃnh mặt nà y và o quần lót ôm là được. Có má»™t sản phẩm má»›i xuất hiện trên thị trưá»ng là nút thấm hình trụ đặt bên trong âm đạo. Nút thấm máu trong đó giúp bạn váºn động được thoải mái hÆ¡n. Tuy nhiên, nếu bạn chưa từng quan hệ tình dục, sợ rách mà ng trinh thì không nên dùng. Nếu dùng nút thấm, bạn lưu ý rằng giá»›i hạn để nút trong âm đạo là 6 giá». Dịch tiết âm đạo, lông Äến tuổi nà y, bạn gái thấy cá»a mình nhiá»u khi ướt át, quần lót có dịch dÃnh. Äây là hiện tượng bình thưá»ng.
CÆ¡ thể bạn gái bắt đầu xuất hiện nhiá»u lông, cÆ¡ bản là lông mu xung quanh khu sinh dục dưới. Lúc đầu chỉ lÆ¡ thÆ¡ mấy sợi, sau nhiá»u hÆ¡n, có thể quăn. Bạn má»c thêm lông ở nách, có bạn thấy lông chân nổi rõ. Bạn gái có ngưá»i Ãt lông, ngưá»i nhiá»u lông. Nhiá»u lông không có nghÄ©a là kém nữ tÃnh, bạn đừng lo.
Một số vấn đỠchung của cả hai giới
Vá» sinh lý Dinh dưỡng tuổi dáºy thì
Ở cái tuổi ăn tuổi ngá»§ nà y, bạn cần “nạp†nhiá»u chất dinh dưỡng. Các cụ vẫn dạy “ăn sam ăn sưaâ€, có nghÄ©a là phải ăn nhiá»u thức ăn khác nhau, đủ cả rau, quả, thịt, cá, tôm, cua... má»›i đảm bảo dinh dưỡng, khoáng chất và sinh tố quan trá»ng cần thiết cho cÆ¡ thể phát triển. Bạn gái bị mất máu má»—i khi hà nh kinh cần thưá»ng xuyên ăn các thá»±c phẩm có nhiá»u sắt như rau xanh (muống, cải, mùng tÆ¡i, ngó...), thịt đỠ(thịt lợn, thịt bò, gan). CÆ¡ thể bạn như cái cây Ä‘ang vươn cà nh nhú lá»™c. Cây sẽ còi và rÅ© xuống nếu đất thiếu chất mà u, cÅ©ng như bạn sẽ không lá»›n được nếu ăn uống không đủ chất dinh dưỡng và năng lượng. Vì váºy, khi không có bác sÄ© nà o chẩn Ä‘oán là bị bệnh béo phì thì bạn đừng ăn kiêng nhé.
Trứng cá
Trứng cá là sản phẩm cá»§a các tuyến chất nhá»n bên dưới da. Khi bạn dáºy thì, các tuyến nà y hoạt động mạnh hÆ¡n, việc đà o thải qua da mạnh hÆ¡n. Bã nhá»n nếu không thoát ra mà nằm lại ở lá»— chân lông thì dần dần sẽ tÃch lại thà nh má»™t “cục†nhá» mà u trăng trắng và ng và ng dưới da. Äó chÃnh là trứng cá. Thưá»ng thì đến 20 tuổi, trứng cá sẽ giảm dần hoặc hết hẳn. Trứng cá cá»§a má»—i ngưá»i phản ứng khác nhau vá»›i các yếu tố kÃch thÃch. Có bạn lên nhiá»u trứng cá khi thức khuya, khi có Ä‘iá»u lo lắng, lúc gần kỳ thi. Má»™t số bạn bị lên trứng cá khi sắp hà nh kinh, hoặc sau khi uống cà phê, uống chè, hút thuốc. Nếu nháºn thấy có má»™t yếu tố kÃch thÃch trứng cá má»c, bạn hãy tránh nó Ä‘i. Ä‚n nhiá»u rau quả và thức ăn nhiá»u chất xÆ¡ sẽ giúp bà i tiết dá»… dà ng và có thể có tác dụng đối vá»›i trứng cá. Bạn cÅ©ng nên rá»a mặt sạch sẽ, chà xát mặt nhẹ nhà ng giúp cho máu lưu thông. Tuy nhiên, đừng rá»a quá nhiá»u vì như váºy sẽ là m da mặt khô, các tuyến tiết thêm chất nhá»n, có thể là m trứng cá nặng thêm. Äa số các nốt trứng cá Ä‘á»u nhá» và tá»± biến Ä‘i, chỉ má»™t số Ãt là lá»›n và tồn tại lâu. Tốt nhất bạn đừng nặn trứng cá, vì có thể là m trứng cá lan ra. Còn nếu “không thể đừng đượcâ€, bạn chỉ nên nặn các nốt “đã chÃn†và dá»… nặn. Trước khi nặn, bạn hãy rá»a tay tháºt sạch để tránh nhiá»…m trùng. Khi nặn, bạn hãy khéo léo để không là m tổn thương vùng xung quanh, tránh tạo sẹo. Bạn hãy tháºn trá»ng vá»›i những nốt trứng cá ở quanh miệng vì đây là “khu vá»±c cấmâ€. Trứng cá ở đây nếu bị nặn non hoặc nặn bằng tay bẩn sẽ có thể gây nhiá»…m trùng rất nặng (Ä‘inh râu), sẽ Ä‘au và xấu hÆ¡n nhiá»u. Thông thưá»ng trứng cá không phải là vấn đỠlá»›n, nhưng nếu thưá»ng xuyên bị nhiá»u nốt trứng cá bá»c, to, có má»§ hoặc trứng cá để lại sẹo xấu, bạn có thể tìm đến bác sÄ© da liá»…u để khám và điá»u trị .
Mùi cơ thể
Khi dáºy thì, các tuyến mồ hôi tăng cưá»ng hoạt động, chất tiết mồ hôi đổ nhiá»u khiến cÆ¡ thể má»™t số bạn có mùi khác Ä‘i, rõ nhất là mùi ở nách và cÆ¡ quan sinh dục.
Mùi cÆ¡ thể má»—i ngưá»i má»™t khác. Ngưá»i thÃnh mÅ©i coi nó là má»™t đặc Ä‘iểm nháºn dạng, là sá»± hấp dẫn riêng. Nhưng có nhiá»u bạn khó chịu vì nách có mùi hôi. Thá»±c ra mồ hôi má»›i ra khá»i cÆ¡ thể không hôi, nhưng sau đó bị vi khuẩn phân huá»· nên có mùi, có ngưá»i hôi, có ngưá»i không. Cách xá» lý tốt nhất là mặc áo bằng vải cotton thấm ẩm và thoáng khÃ, để mồ hôi dá»… bay hÆ¡i. Ngoà i ra, cần tắm rá»a, thay áo thưá»ng xuyên để nách không kịp hôi. Có bạn dùng chanh hoặc phèn chua xát và o nách sau khi tắm để giảm mùi hôi, bạn hãy thá» xem. Nếu ở thà nh phố, bạn có thể tìm mua chất khá» mùi.
CÆ¡ quan sinh dục có mùi nồng mạnh là thưá»ng, bạn chá»› bao giá» dùng chanh, chất khá» mùi hay nước hoa... để giảm mùi nhé. Lý do là các chất đó có thể là m mất cân bằng các vi khuẩn nÆ¡i đây, gây bệnh hoặc gây dị ứng cho da. Bạn chỉ nên rá»a hằng ngà y vá»›i Ãt xà phòng thÆ¡m mà thôi.
VỠtâm lý
Tuổi dáºy thì cÅ©ng là tuổi hình thà nh tÃnh cách, suy nghÄ©, cách sống. Cha mẹ và thầy cô ngà y ngà y hướng dẫn bạn, chuẩn bị cho bạn và o Ä‘á»i. Nhưng ngoà i những lá»i dạy cá»§a cha mẹ và thầy cô, bạn còn xem sách báo, phim ảnh và nghe bao chuyện cá»§a bạn bè, cá»§a ngưá»i ngoà i đưá»ng phố. Tất cả Ä‘á»u ảnh hưởng đến suy nghÄ© cá»§a bạn. Chẳng đáng ngạc nhiên khi bạn bối rối vá» cÆ¡ thể mình hoặc không biết cách xá» sá»± trong quan hệ vá»›i má»™t ngưá»i bạn khác giá»›i đặc biệt. Chúng ta hãy cùng bà n nhé.
Cảm nháºn vá» cÆ¡ thể mình Má»—i con ngưá»i có má»™t bá»™ nhiá»…m sắc thể quy định các đặc Ä‘iểm cá»§a cÆ¡ thể. Äây là yếu tố hà ng đầu quyết định hình dáng cÆ¡ thể bạn, sau đó má»›i đến dinh dưỡng, táºp luyện. Bá»™ nhiá»…m sắc thể rất phong phú nên con ngưá»i má»—i ngưá»i má»™t vẻ. Váºy mà có không Ãt bạn gái Ä‘au khổ vì không có vóc dáng cao, thân hình mảnh, bá»™ ngá»±c lá»›n như ngưá»i mẫu. Không Ãt bạn trai tá»± dằn vặt vì cÆ¡ thể không vạm vỡ to cao như các chà ng lá»±c sÄ©. Bạn nên biết rằng, những ngưá»i mẫu đó chỉ chiếm tá»· lệ rất thấp so vá»›i toà n thể dân số. Vì váºy chẳng nên so bì vá»›i há». CÅ©ng xin há»i bạn: Cái đẹp là gì? Cái đẹp là thứ không có công thức, khuôn mẫu. Ở Ä‘á»i có bao vẻ đẹp khác nhau. Ngưá»i nà y có đôi mắt đẹp, ngưá»i khác có nụ cưá»i duyên... Bạn cÅ©ng có thể rất đẹp nếu có má»™t nét tÃnh cách đẹp như lòng nhân ái, tÃnh tá»± tin, sá»± chân thà nh, sức sống dồi dà o...
Muốn đẹp vá» hình thể, bạn hãy ăn uống tốt, váºn động nhiá»u, táºp luyện thể dục thể thao. Nhưng bạn nên tâm niệm rằng dù không giống ngưá»i mẫu hay lá»±c sÄ©, bạn vẫn đẹp má»™t vẻ đẹp riêng cá»§a mình. Bạn không tin ư? Hãy thá» là m má»™t bà i táºp nà y: Không nghÄ© đến khiếm khuyết mà hãy dà nh ná»a tiếng tìm ra những Ä‘iểm hay, Ä‘iểm đẹp cá»§a mình... Thế nà o? Chắc không hiếm những Ä‘iểm mà bạn tá»± hà o phải không? Äừng là m ngưá»i ưa than vãn, bá»›i móc khuyết Ä‘iểm ở mình, bởi như váºy thì bạn khó mà đẹp được. Nếu bạn tá»± tin và o vẻ đẹp cá»§a bản thân, tá»± bạn sẽ toát lên cái đẹp. Bạn cứ thá» nghiệm mà xem.
Quan hệ giá»›i tÃnh
Có nhiá»u Ä‘iá»u cần suy nghÄ© trong quan hệ vá»›i bạn khác giá»›i cá»§a các chà ng trai, cô gái ở tuổi dáºy thì. Bạn nghÄ© gì vá» câu chuyện sau: SÆ¡n và Lam há»c cùng trưá»ng trung há»c. Lam 17 tuổi, há»c lá»›p 11A. SÆ¡n 18 tuổi, há»c lá»›p 12H. Hai ngưá»i chÆ¡i chung má»™t há»™i bạn đông, hay gặp gỡ, chÆ¡i thể thao, ca hát, Ä‘i chÆ¡i. Há» có cảm tình và thÃch ở gần nhau. Trong các chuyến Ä‘i xa cá»§a há»™i, SÆ¡n mượn xe máy cá»§a bố để chở Lam. Ngoà i những buổi Ä‘i chÆ¡i cả nhóm, hai bạn thỉnh thoảng có hẹn gặp nhau riêng. Há» thÃch dắt tay nhau Ä‘i dá»c bá» hồ. Rồi há» ngồi xuống ghế bên hồ tâm sá»±, trao nhau nụ hôn đầu. Bạn bè bà n tán vá» cặp SÆ¡n - Lam. Bạn gái thân cá»§a Lam ngưỡng má»™ SÆ¡n bảnh trai, vui tÃnh. Hai bạn trai chà cốt cá»§a SÆ¡n đùa rất bạo: “Kết rồi hả? Tình yêu thá»i má»›i đã “có gì†chưa? Kể cho há»™i nà y nghe Ä‘iâ€. Những câu đùa ấy tác động đến suy nghÄ© cá»§a SÆ¡n, khiến cáºu nghÄ© nhiá»u hÆ¡n đến “chuyện ấyâ€. Rồi má»™t hôm há» Ä‘i và o công viên âu yếm nhau. Há» trở nên rất thân thiết, cả hai cảm thấy xốn xang. Lam có phần hoảng sợ, nhưng SÆ¡n bảo: “Chúng mình yêu nhau mà . Có gì khác đâuâ€. SÆ¡n muốn Ä‘i xa hÆ¡n, Lam ngăn lại: “Äừng là m thế anh. Äừng mà â€. Nhưng SÆ¡n tá» ra dịu dà ng, hôn Lam say đắm và cố nà i thêm bằng cả lá»i nói và hà nh động. Và thế là hỠđã quan hệ tình dục. Sau buổi đó, cả hai Ä‘á»u thấy ngượng ngùng. Lam lo sợ, nhưng má»—i lần gặp nhau, SÆ¡n lại nói: “Mình đã là m thế rồi thì cứ tiếp tục, có sao đâuâ€. Cả hai Ä‘á»u không nhắc đến những háºu quả có thể xảy ra và cách phòng tránh.
Sau 2 tháng, Lam thấy mình không hà nh kinh nữa. Cô lo sợ, cầu mong rằng đó chỉ là kinh nguyệt thất thưá»ng. Cô không dám nói vá»›i ai, kể cả SÆ¡n. May mà mẹ Lam thấy con gái bất thưá»ng, đưa cô Ä‘i khám và biết là cô có thai. Lam phải nạo thai. Cô rất Ä‘au khổ sau việc đó. Mẹ Lam giáºn con và bạn trai cá»§a cô. Còn SÆ¡n thì hoảng sợ, hoang mang. Hai bạn cãi nhau và Ãt gặp nhau hÆ¡n trước. Rồi há» không còn chÆ¡i vá»›i nhau nữa.
Tại sao Ä‘oạn kết lại buồn váºy? Chắc bạn có nhiá»u ý kiến vá» những việc SÆ¡n và Lam nên là m và không nên là m. Bạn nghÄ© gì vá» các câu há»i dưới đây:
- SÆ¡n và Lam có nên quan hệ tình dục khi há» còn Ä‘ang ở tuổi há»c sinh không?
- Tình cảm cá»§a hỠđã được coi là đủ chÃn chắn để có quan hệ tình dục hay chưa?
- Những ảnh hưởng nà o có thể xảy ra vá»›i SÆ¡n và Lam khi há» không có kiến thức vá» giá»›i tÃnh, tình dục mà cứ “là m liá»uâ€?
- Khi sá»± cố xảy ra, há» có nên nói vá»›i ngưá»i lá»›n tuổi hÆ¡n? Há» nên là m gì?
- Sơn có nên ép Lam quan hệ tình dục khi cô không muốn không?
- Cách xá» sá»± cá»§a Lam như váºy đã thá»±c sá»± có trách nhiệm vá»›i bản thân chưa?
Bạn có suy nghĩ gì vỠmột đoạn kết thúc khác như sau:
Rồi má»™t hôm há» Ä‘i và o công viên âu yếm nhau. Há» trở nên rất thân thiết, cả hai cảm thấy xốn xang. Lam có phần hoảng sợ, nhưng SÆ¡n bảo: “Chúng mình yêu nhau mà . Có gì khác đâuâ€. SÆ¡n muốn Ä‘i xa hÆ¡n, Lam ngăn lại: “Äừng là m thế anh. Äừng mà . Chúng mình còn trẻ, còn nhiá»u thá»i gian mà â€. SÆ¡n tá» ra dịu dà ng, hôn Lam say đắm và cố nà i thêm bằng cả lá»i nói và hà nh động. Nhưng Lam kiên quyết từ chối. Cô giải thÃch cho SÆ¡n hiểu há» còn hai năm há»c phổ thông nữa, và trong tương lai có thể há» còn há»c cao hÆ¡n nữa, há» còn rất nhiá»u việc phải là m trước khi xây dá»±ng gia đình. SÆ¡n tá» ra luyến tiếc nhưng đồng ý vì thấy Lam có lý. Hai bạn nhất trà sẽ tìm sách Ä‘á»c vá» giá»›i tÃnh, tình dục trước khi há» có má»™t quyết định khác vá» chuyện nà y... Rồi há» chuyển sang đỠtà i khác, và má»™t lúc sau, hai ngưá»i lại cưá»i nói vui vẻ như đã quên chuyện vừa xảy ra.
Chương 3
Quan hệ giữa giới nam và giới nữ
Tình bạn khác giới
Trong mối quan hệ muôn mà u cá»§a cuá»™c sống, rất nhiá»u bạn đã có lần tá»± há»i: “Äây thá»±c sá»± là tình bạn hay là má»™t kiểu biến tấu cá»§a tình yêu?â€, “Có tồn tại tình bạn thân thiết giữa hai ngưá»i khác giá»›i không?â€.
Những ngưá»i thuá»™c nhóm “hoà i nghi†cho là không có tình bạn khác giá»›i thá»±c sá»±. Theo há», nếu má»™t nam, má»™t nữ chÆ¡i thân vá»›i nhau, hiểu sâu sắc và chia sẻ được vui buồn thì sá»›m muá»™n há» sẽ yêu nhau.
(Vân Anh, 20 tuổi) "Em nghÄ© rằng có tình bạn thân để chuyển thà nh tình yêu chứ không ai đến tuổi yêu đương chỉ Ä‘i tìm bạn thân chỉ để là bạn thân mãi mãi thôi. Chỉ có thá»±c sá»± yêu nhau thì má»›i đạt đến mức tâm sá»± hết má»i chuyện riêng tư cá»§a nhau, tức là phải biết rõ vá» nhau. Em không thể giữ được má»™t tình bạn như váºy và em cÅ©ng không tin có ai đó là m được như váºy".
Äúng là trên thá»±c tế, có nhiá»u tình bạn thân đã kết thà nh tình yêu trai gái. Äúng là có lúc trong tình bạn, má»™t trong hai ngưá»i bá»—ng cảm thấy xao xuyến lòng. Thế nhưng nhiá»u khi trong giây phút băn khoăn đó, ta lại nháºn ra rằng mình muốn giữ gìn tình bạn đáng quý, thay đổi nó có thể là mạo hiểm.
(Tuấn Anh, 24 tuổi) "CÅ©ng có những lúc mình nhìn cô bạn thân theo má»™t cách khác và nghÄ© đến má»™t tình yêu. Nhưng mình không dám thay đổi vì mình rất trân trá»ng tình bạn đặc biệt ấy, và lại sợ nếu nói đến tình yêu, cô ấy sẽ ngượng và không chÆ¡i vá»›i mình nữa. Bây giá» cả hai đứa Ä‘á»u có ngưá»i yêu và bốn đứa Ä‘i chÆ¡i chung, thân lắm".
Lại cÅ©ng có những bạn quan hệ bạn bè rá»™ng rãi, không phân biệt giá»›i tÃnh. Há» nháºn thấy rằng chÆ¡i vá»›i nhiá»u bạn được nhiá»u Ä‘iá»u hay.
(Nguyệt, 22 tuổi) "Tôi cảm thấy mình là má»™t ngưá»i già u có vá» tình cảm. Tôi chÆ¡i vá»›i cả bạn nam và bạn nữ Ä‘á»u thoải mái như nhau, tất cả là ở chá»— mình biết giữ gìn tình bạn như thế nà o".
(Phú, 30 tuổi) "Bạn bè thân cá»§a tôi lại là bạn gái. Bạn nam thì nhiá»u nhưng chỉ có má»™t ngưá»i thân thôi".
Tình bạn khác giá»›i nhiá»u khi có những giá trị riêng rất đặc biệt khiến má»—i ngưá»i bạn cảm thấy mình may mắn là có nó.
(Thảo, 25 tuổi) "Em có ngưá»i yêu rồi nhưng vẫn duy trì quan hệ vá»›i má»™t bạn trai thân, bá»n em chÆ¡i vá»›i nhau từ hồi phổ thông. Trong tình yêu, đôi khi hai bên thưá»ng cố tạo cho mình má»™t vẻ đẹp tâm hồn, má»™t vá» ngoà i chiá»u sâu mà há» thá»±c sá»± không có, nên gây cảm giác giả tạo. Còn hai ngưá»i bạn khác giá»›i bao giá» cÅ©ng sống tháºt là mình, yêu quý nhau vá»›i những cái mà hai bên có".
Có lẽ chỉ vì tư tưởng “nam nữ thụ thụ bất thân†còn rÆ¡i rá»›t lại nên ngưá»i ta má»›i phải băn khoăn vá» tình bạn khác giá»›i. Tình bạn là sá»± giao lưu tinh thần giữa hai con ngưá»i. Nó hình thà nh má»™t cách tá»± nhiên, không tuân theo những quy tắc ngưá»i ta định sẵn. Không ai bảo rằng hai ngưá»i má»™t già má»™t trẻ không thể kết bạn, rằng hai kẻ già u nghèo không thể là tri âm. Váºy cÅ©ng không thể nói rằng giữa những ngưá»i khác giá»›i không thể có tình bạn đẹp.
Những yếu tố quan trá»ng trong tình yêu đôi lứa, tình cảm vợ chồng
Tình yêu là má»™t chất keo gắn hai cá thể vốn xa lạ. Nó có vững, có chắc hay không là tuỳ tay hai ngưá»i nấu keo. DÄ© nhiên má»—i cặp ngưá»i yêu, má»—i cặp vợ chồng có sá»± sáng tạo riêng, nhưng trong chất keo tình yêu, có và i thà nh phần quan trá»ng không thể thiếu, đó là ...
Tôn trá»ng ngưá»i mình yêu Ai cÅ©ng nhất trà rằng đã yêu thì phải tôn trá»ng ngưá»i mình yêu, “Không tôn trá»ng thì là m sao gá»i là yêu được?â€. Äúng là như váºy. Thế nhưng có nhiá»u khi ta vẫn chưa thá»±c sá»± biết cách tôn trá»ng. Bạn hãy tá»± đặt cho mình câu há»i: Tôn trá»ng nghÄ©a là sao? Thế nà o là thiếu tôn trá»ng? Có thể bạn sẽ có những câu trả lá»i bất ngá». Sau đây chúng tôi chỉ đưa ra má»™t số và dụ để ta cùng suy ngẫm. Tôn trá»ng thể hiện ở việc nhìn nháºn rằng ngưá»i mình yêu có cá tÃnh riêng. Lẽ dÄ© nhiên, khi yêu nhau, hai ngưá»i Ä‘á»u tá»± Ä‘iá»u chỉnh bản thân để xÃch lại gần, để đồng cảm vá»›i nhau. Nhưng bạn không có khả năng và không có quyá»n nhà o nặn lại ngưá»i yêu theo ý cá»§a mình. Nếu lúc nà o cÅ©ng dị ứng vá»›i những ước vá»ng cá»§a ngưá»i yêu, nếu cho rằng mình có quyá»n không cho phép ngưá»i yêu là m việc nà y, việc khác, bạn hãy coi chừng! Thái độ đó có thể phương hại đến tình yêu. Bạn hãy nghÄ© đến việc há»c cách tôn trá»ng cá tÃnh, và nếu có thể thì nên hoà nháºp và o thế giá»›i riêng cá»§a bạn mình nữa.
(Tiến, 20 tuổi)"Tụi tôi tÃnh tình khác nhau. Tiến thì thÃch há»™i hè, bạn bè. Hoa lại sống thâm trầm. Tiến hay Ä‘i hát karaoke, còn Hoa thì thÃch Ä‘i câu cá. Thế rồi khi yêu nhau, Hoa thỉnh thoảng Ä‘i theo há»™i hát karaoke, rồi cÅ©ng hát nhiệt tình. Còn Tiến cÅ©ng có lúc theo Hoa Ä‘i câu cá, kể có lạ nhưng rồi cÅ©ng thấy hay hay. Tất nhiên không phải lúc nà o tụi mình cÅ©ng dÃnh lấy nhau, nhưng phải thông cảm cho nhau, và thỉnh thoảng là m đẹp lòng nhau thì cÅ©ng vui lắm chá»›".
Tôn trá»ng còn là hiểu và thông cảm vá»›i các quan hệ xã há»™i cá»§a “đối phươngâ€. Vẫn biết rằng bạn là ngưá»i quan trá»ng nhất trong cuá»™c sống cá»§a ngưá»i yêu, cá»§a bạn Ä‘á»i, nhưng không ai có thể sống chỉ vá»›i má»™t ngưá»i. Các quan hệ vá»›i cha mẹ, bạn bè, đồng nghiệp Ä‘á»u rất quan trá»ng. Bạn đừng nên ghen tuông quá đáng. Bạn Hằng rất buồn vì thái độ cá»§a ngưá»i yêu: "Anh ấy ở xa mình, nhưng lúc nà o cÅ©ng quản lý. Anh ấy trách mình là 23 tuổi rồi mà còn ham vui bạn bè, mình Ä‘i chÆ¡i xa anh cÅ©ng nghÄ© là phải gá»i thư xin phép anh. Cứ như mình là váºt sở hữu không bằng. Má»›i yêu nhau mà đã thế nà y thì lấy nhau chắc sống không nổi. Anh sợ mình thay đổi, nhưng có thay đổi hay không là do tình cảm cá»§a mình vá»›i anh chứ. Nhưng mà anh có hiểu đâu".
Nhiá»u gia đình có sá»± phân định má»™t ngưá»i là m chá»§ (thưá»ng là ngưá»i chồng), có quyá»n quyết định má»i việc, những ngưá»i khác phải tuân theo. Váºy là không đúng. Gia đình là sá»± hợp tác hai chiá»u, ngưá»i nà o cÅ©ng đóng góp cả cuá»™c Ä‘á»i mình, có ai cao hÆ¡n ai? Xưa kia trá»ng nam khinh nữ mà các cụ còn công nháºn cần phải “thuáºn vợ thuáºn chồngâ€. Ấy váºy mà thá»i nay, nhiá»u ngưá»i vẫn còn muốn là m “ông chá»§â€, “bà chủ†trong tình yêu, chẳng phải là dại và đáng trách lắm sao? Vợ chồng thương yêu, kÃnh trá»ng nhau phải cùng nhau bà n bạc má»i việc, váºy má»›i là phải lẽ.
(Äức, 35 tuổi) "Nhà nà y cái gì cÅ©ng cả anh cả ả cùng bà n, cùng là m. Trồng cây gì, nuôi thêm con lợn, chi tiêu việc gì, đóng tiá»n há»c cho trẻ, Ä‘á»u là cả hai ngưá»i bà n vá»›i nhau, chá»› má»™t ngưá»i quyết định không được".
Trong Ä‘á»i sống riêng tư, cÅ©ng rất cần có lòng tôn trá»ng. Nếu ai đó cố ép “đối phương†sinh hoạt tình dục khi ngưá»i ta không sẵn sà ng đáp ứng, hoặc chỉ biết đến khoái lạc cá»§a bản thân, thì rõ rà ng là thiếu tôn trá»ng tối thiểu vá»›i bạn tình. Niá»m vui sướng tình dục cá»§a cả hai ngưá»i cần phải được coi trá»ng ngang nhau.
(Trâm, 25 tuổi)"Nói chung chuyện phòng the cá»§a ngưá»i ta khá là tốt đẹp. Hầu như không bao giá» có má»™t bên nà o bị ức chế. Hai vợ chồng bao giá» cÅ©ng rất tình cảm vá»›i nhau. Thế mà nghe má»i ngưá»i ở chợ nói chuyện vá»›i nhau thì nhiá»u chuyện chán lắm, có ngưá»i chỉ chịu đựng, có ngưá»i lại coi nó là món hà ng để mặc cả vá»›i nhau vá» việc nà y việc khác. Ngưá»i ta không thể hiểu nổi".
Má»™t lần nữa xin nhắc lại: “Không tôn trá»ng thì sao gá»i là yêu được?â€. Hai bạn hãy tôn trá»ng nhau như tôn trá»ng bản thân mình, và sống sao cho xứng đáng vá»›i lòng tôn trá»ng, vá»›i tình yêu đó. Chia sẻ Khi hai ngưá»i xây dá»±ng tình yêu đẹp hay tổ ấm hạnh phúc, há» cùng nhau chia sẻ má»i Ä‘iá»u. Há» quan tâm đến nhau và đến má»i mặt cá»§a cá»§a cuá»™c sống chung, má»i niá»m vui cÅ©ng như ná»—i lo toan. Äiá»u đó mang lại cho há» không chỉ là niá»m hạnh phúc hiện tại, mà còn gắn bó tình cảm lâu dà i. Nhiá»u cặp vợ chồng chung tay trong má»i việc.
(Lan, 25 tuổi) "Lan vá»›i Tuấn Anh, hai ngưá»i Ä‘i là m vá», cùng là m việc nhà , cùng kể cho nhau nghe chuyện ở cÆ¡ quan, thế là mình cảm thấy công việc nó nhẹ nhà ng Ä‘i bao nhiêu. Vừa rá»a bát vá»›i nhau vừa nói chuyện thì thấy là m nhanh lắm. Bá»n mình rất hợp ý nhau vá» cái khoản rá»a bát. Nếu như mình cứ suốt ngà y là m má»™t mình thì tá»§i thân lắm".
Äúng váºy, yêu nhau là cùng chia sẻ má»i việc trong cuá»™c sống hằng ngà y. Trong tình yêu trước khi cưới, đó là sá»± gặp gỡ, sá»± quan tâm săn sóc đến má»i việc cá»§a nhau... Trong gia đình, đó là những công việc kinh tế, chăm nom nhà cá»a, sinh và nuôi dạy con, tránh thai, chăm sóc hai bên ná»™i ngoại... Không thể nói rằng má»i việc phải Ä‘ong Ä‘o và chia đôi, nhưng má»—i việc Ä‘á»u là việc cá»§a chung hai ngưá»i.
(Phương, 28 tuổi) "Trong gia đình hai ngưá»i Ä‘á»u phải lo lắng, quan tâm. Ngưá»i vợ không nên để cho chồng má»™t mình kiếm tiá»n, còn mình chỉ là m ná»™i trợ không thôi. Äà n ông cÅ©ng không nên vứt hết việc nhà cho vợ. Nếu cứ nghÄ© chồng phải kiếm tiá»n, vợ phải ná»™i trợ thì là phân công lao động quá rõ rồi, cÅ©ng giống như phân công lao động ngoà i xã há»™i. Thế thì còn gá»i gì là gia đình nữa".
Äáng tiếc là còn nhiá»u ngưá»i phụ nữ phải than thở: “Cái nhà đối vá»›i chồng tôi chỉ như nhà trá», anh ấy vá» chỉ để được phục dịch mà thôi.†hay “Äà n ông không phải nạo hút thai nên nà o há» có biết tránh thaiâ€... CÅ©ng còn nhiá»u ngưá»i đà n ông cảm thấy thất vá»ng vá» ngưá»i vợ “cô ấy cứ cho là tôi dÄ© nhiên phải cung cấp hết cho cô ấyâ€... Nếu bạn đã nghe thấy “ná»a kiaâ€cá»§a mình nói má»™t câu như thế, bạn cần nhìn lại mình và sá»a mình. Luôn Ä‘em lại hạnh phúc cho nhau Tình yêu vẫn thưá»ng được ca ngợi là chá»— dá»±a và nguồn nhá»±a sống cá»§a con ngưá»i. Äúng là như váºy nếu ta yêu từng ngà y, yêu cả Ä‘á»i ngưá»i. Bạn đừng bao giá» có ý nghÄ©a sai lầm: “yêu được là xong rồiâ€. Cách suy nghÄ© đó đã biến nhiá»u cuá»™c hôn nhân thà nh Ä‘iểm kết thúc cá»§a tình yêu. Hãy nhá»› má»™t câu nói chà lý: “Tình yêu và hạnh phúc cÅ©ng giống như má»™t cây hoa. Muốn cho cây sống tươi tốt, ra hoa đẹp thì phải không ngừng vun bón, tưới tắm cho cây, chăm sóc cây hằng ngà y.†(khuyết danh) Muốn Ä‘em lại hạnh phúc cho nhau, bạn có vô và n cách. Cùng nhau chia sẻ má»i việc trong cuá»™c sống là cách vun xây hạnh phúc. Những cá» chỉ quan tâm giản dị, những lá»i nói má»™c mạc chân thà nh trong cuá»™c sống thưá»ng ngà y luôn Ä‘em lại niá»m vui.
(Huyá»n, 30 tuổi) "Äi là m vá» thấy hai đứa con nhảy nhót đùa vui, vợ chồng đón nhau, há»i han nhau ở táºn cá»a là thấy ấm cả lòng, có chuyện gì ở cÆ¡ quan thì nó cÅ©ng bay Ä‘i đâu mất. Lúc đấy chỉ muốn ôm lấy nhau má»™t cái cho thoả".
Bạn cÅ©ng hãy quan tâm đến những ước vá»ng cá»§a ngưá»i mình yêu, giúp nhau đạt được những Ä‘iá»u mình mong muốn.
(Lê Anh, 28 tuổi) "Mình khÃch lệ cô ấy trong công việc. Còn ngưá»i yêu mình cÅ©ng rất tế nhị, luôn biết động viên những khi mình gặp khó khăn trong công việc cá»§a mình. Bao giá» có chuyện gì vui buồn cÅ©ng tìm đến nhau".
Giữa cuá»™c sống vất vả, hai bạn hãy tìm những giá» khắc để tạo cho nhau niá»m vui đặc biệt: má»™t món quà nhá», buổi xem phim, Ä‘i dạo, ôn ká»· niệm buổi gặp gỡ đầu tiên, ngà y cưới, ngà y sinh đứa con đầu lòng... Hãy nâng niu tình cảm cá»§a mình và giữ cho tình yêu luôn luôn tươi trẻ.
Chung thá»§y Chung thá»§y là yêu cầu mà những ngưá»i yêu và vợ chồng Ä‘á»u ngầm hiểu. Có ai lại muốn tình cảm bị chia sẻ, váºy hãy luôn chung thuá»· vá»›i nhau. Vẫn biết rằng trong cuá»™c sống có lúc ta thấy tình yêu hay cuá»™c sống gia đình cá»§a mình dưá»ng như nhà m chán, có lúc ta có thể xao xuyến bởi má»™t dáng hình khác, nhưng đó lại chÃnh là lúc cần là m nóng lại tình yêu trong tâm hồn mình. Hãy nhá»› lại khi xưa các bạn chăm sóc nhau như thế nà o, vui vẻ ra sao, và gây dá»±ng lại những cảm xúc đó.
Những ngưá»i dá»… dà ng cặp bồ hoặc Ä‘i mua dâm tháºt đáng trách. Ná»±c cưá»i nhất là có ngưá»i thản nhiên nói: “Tôi vẫn đưa tiá»n vá» cho gia đình, chăm lo con cái, thì chÆ¡i bá»i tà chút có sao đâu†hay “Ôi dà o, má»—i ngưá»i cÅ©ng phải có má»™t mảnh trá»i riêng chứâ€. Tháºm chà há» có còn đổ cho ngưá»i kia đủ loại khiếm khuyết để bà o chữa cho mình. Há» có nghÄ© rằng hà nh động thiếu trách nhiệm cá»§a há» có thể gây tổn thương rất lá»›n đến tình cảm cá»§a bạn Ä‘á»i và có thể là m tan nát gia đình.
(Hiên, 34 tuổi)"Hai anh chị bỠnhau lúc thằng Cún mới được sáu tháng. Lúc ấy anh gặp một cô bé có 20 tuổi, xinh lắm, và anh yêu cô ấy. Hồi đấy chị khổ mà thằng Cún nó cũng khổ lắm, vì chị đau đớn như phát điên nên chẳng có sữa cho nó bú".
hoặc biến cuộc sống gia đình trở thà nh địa ngục.
(Minh, 27 tuổi) "Nếu hai vợ chồng không còn yêu nhau nữa thì tháºt là kinh khá»§ng. Sống chung chỉ là chịu đựng nhau thôi. Mà con cái là khổ nhất. Trẻ em chúng nó rất nhạy cảm vá»›i cách đối xá» cá»§a cha mẹ vá»›i nhau. Nhìn chúng nó khóc khi bố mẹ cãi vã lạnh nhạt vá»›i nhau trông tá»™i lắm".
Khi Ä‘ang yêu thắm thiết, khi dắt tay nhau Ä‘i và o cuá»™c sống vợ chồng, ai cÅ©ng mong má»™t cuá»™c sống hạnh phúc êm ấm. Váºy thì khi vui cÅ©ng như khi chán nản, chúng ta cần phải yêu và không lúc nà o ngừng yêu.
Và má»™t Ä‘iá»u không thể thiếu - tôn trá»ng bản thân mình Xưa nay ta vẫn nhắc nhiá»u đến đức hy sinh, tấm lòng sống vì ngưá»i khác. Chúng tôi dám xin được “đi ngược dòngâ€, nói đến cái tôi Ãt được nhắc đến cá»§a má»—i cá nhân, không phải để khuyên bạn sống Ãch ká»·, mà để thấy rằng việc hy sinh là cần thiết nhưng cần phải biết quý trá»ng bản thân mình, không để hy sinh quá đáng trở thà nh “quỵ lụyâ€. Má»—i con ngưá»i có bản ngã riêng vá»›i cách suy nghÄ©, cách nhìn nháºn, cách phản ứng riêng trong má»—i hoà n cảnh. Bạn hãy luôn sống “là mìnhâ€, như váºy má»›i có thể thá»±c sá»± chân thà nh vá»›i ngưá»i mình yêu và xây dá»±ng tình yêu đẹp.
(Trung, 27 tuổi)"Tôi biết đây là tình yêu Ä‘Ãch thá»±c, vì bây giá» tôi cảm thấy rất thoải mái. Tôi nói những gì tôi nghÄ©, không như trước kia, lúc nà o cÅ©ng phân vân không biết mình nói như thế nà y, là m thế kia thì cô ấy nghÄ© gì nhỉ, lúc nà o cÅ©ng như là nắn mình ấy".
Biết quý trá»ng bản thân thá»±c sá»± là cần thiết đối vá»›i tình yêu. Äừng nghÄ© rằng vì tình yêu, mình cần chịu đựng má»i ná»—i bá»±c mình, là m thế lợi bất cáºp hại. Liên đã kiểm nghiệm Ä‘iá»u đó: "Hai năm lấy nhau rồi chị má»›i há»c được cách nói thẳng má»™t cách dịu dà ng. Hồi xưa có chuyện gì chị cÅ©ng không muốn nói, nghÄ© chuyện bé có gì mà nói, thôi thì mình chịu đựng má»™t tý. Thế nhưng cái bá»±c mình nó cứ ở trong bụng, ngà y nà y qua ngà y khác nó to ra. Chị thà nh ra tÃnh tình cáu bẳn, mà không chịu được nữa thì chị là m um lên, anh lại bảo chuyện bé mà xé ra to. Bây giá» chị rút kinh nghiệm, có chuyện gì không vừa ý, chị lá»±a lá»i nói ngay, miá»…n mình không phản ứng gay gắt mà nói má»™t cách tôn trá»ng, không xúc phạm anh ấy là anh ấy hiểu".
Äáng tiếc là nhiá»u ngưá»i còn chưa nháºn ra tác hại cá»§a việc hy sinh vô lý. Sau đây là lá»i tâm sá»± cá»§a má»™t bạn trẻ đã bước và o quan hệ tình dục chỉ vì nghÄ© rằng phải hy sinh cho ngưá»i yêu.
(Vân, 20 tuổi) "Em đã yêu và đã quan hệ. Em cảm thấy chưa muốn đâu, dù sao cũng còn quá trẻ, mà yêu mới chỉ được mấy tháng. Nhưng anh ấy muốn thế, còn em thì nghĩ là m thế để giữ anh ấy. Bây giỠem chỉ muốn không quan hệ nữa, nhưng không từ chối được".
Khi “ừâ€, Vân đã cố lá» Ä‘i tiếng nhắc “chưa được†từ trong lòng mình, cố quên Ä‘i rằng mình thá»±c sá»± chưa muốn là m việc ấy. Cô quả đã sai lầm. Ngưá»i ta vẫn nói trước khi láºp gia đình cần tìm hiểu nhau tháºt kỹ để biết trước cái hay cái dở mà thông cảm cho nhau. Song, có lẽ còn má»™t lý do nữa: để cân nhắc xem có thể thông cảm được hay không. Khi Ä‘ang yêu, tuần gặp nhau và i báºn, thể hiện những Ä‘iá»u tốt đẹp nhất, nói những câu âu yếm nhất, ta dá»… cho qua những Ä‘iá»u tưởng như nhá» nhặt. Bạn hãy cẩn tháºn, nếu có má»™t Ä‘iá»u gì là m bạn khó chịu thì hãy cởi mở trao đổi vá»›i ngưá»i yêu, kẻo sau nà y nó có thể thà nh sá»± tra tấn trong cuá»™c sống vợ chồng. Má»™t bạn đã rút ra bà i há»c tháºt là “đắngâ€.
(Hạnh, 30 tuổi)"Má»i ngưá»i cứ bảo là ngưá»i ta có thể rèn được chồng, vợ. Tôi thấy cái khả năng ấy nó hạn chế lắm. Hồi xưa yêu, tôi mặc kệ ông ấy sống theo ý thÃch. Tôi nghÄ© cứ chịu đựng má»™t tÃ, rồi ông ấy sẽ bắt đầu động tay động chân đến việc nhà . Còn ông ấy thì bảo cưới xong sẽ bá» thuốc. Thế nhưng chung sống vá»›i nhau 6 năm nay, có má»™t đứa con rồi, ông ấy vẫn chẳng khác gì, vẫn cứ là cái ống khói. Việc nhà thì cÅ©ng chẳng bao giá» ngó chứ đừng nói là m nhé".
Má»—i con ngưá»i có thể thay đổi mình nếu ngưá»i ấy muốn, nhưng cÅ©ng có những Ä‘iá»u không thay đổi được. Khi có má»™t Ä‘iá»u gì đó khiến má»™t trong hai bạn khó chịu, các bạn hãy trao đổi và tá»± Ä‘iá»u chỉnh ngay từ lúc chưa cưới. Còn nếu không Ä‘iá»u chỉnh được, có lẽ hai bạn không hợp vá»›i nhau đâu. Hãy tôn trá»ng chÃnh bản thân mình nữa. Có váºy má»›i có thể mong đợi má»™t cuá»™c sống hạnh phúc thá»±c sá»±. Cạn lá»i cÅ©ng không nói hết được những Ä‘iá»u cần nói vá» tình yêu và hạnh phúc gia đình. Chỉ xin gói lại: Quan trá»ng nhất trong tình yêu và trong cuá»™c sống vợ chồng là không ngừng há»c há»i lẫn nhau. Äừng nghÄ© rằng mình tốt lắm rồi, không có gì phải thay đổi nữa, chỉ có ngưá»i kia là phải thay đổi. Cả vợ cả chồng Ä‘á»u cần thay đổi theo hướng tốt lên cho hoà hợp nhau. CÅ©ng đừng thấy má»™t khuyết Ä‘iểm gì đó cá»§a bạn Ä‘á»i mà coi là kinh khá»§ng, là sụp đổ, bởi “nhân vô tháºp toà n†mà , ai chẳng có khiếm khuyết. Yêu nhau là yêu cả nét tốt lẫn nét chưa tốt cá»§a nhau. Quan trá»ng là hai ngưá»i cùng cởi mở, luôn nhìn và o bản thân để không ngừng tạo cho cuá»™c sống chung nhiá»u nét má»›i. Tất nhiên phải là cả hai ngưá»i.
Những quan niệm thưá»ng gặp vá» giá»›i nam, giá»›i nữ
Xa xưa trong lịch sá», má»—i giống ngưá»i Ä‘á»u có thá»i kỳ dà i sống trong chế độ mẫu hệ, con cái thuá»™c vá» mẹ và theo há» mẹ. Sau đó, do nhu cầu hình thà nh đơn vị gia đình nhá» và do phải Ä‘i kiếm ăn xa, ngưá»i đà n ông dần chiếm ưu thế và chế độ phụ hệ hình thà nh. Qua bao thế ká»·, xã há»™i thay đổi và má»—i con ngưá»i cÅ©ng thay đổi theo. Qua các giai Ä‘oạn lịch sá», do sá»± thay đổi vá» hoà n cảnh chÃnh trị, kinh tế nên vai trò cá»§a giá»›i nam và giá»›i nữ trong gia đình và xã há»™i cÅ©ng thay đổi. Do đó, quan niệm vá» tÃnh cách, quy tắc xá» thế cá»§a má»—i giá»›i cÅ©ng biến đổi không ngừng. Xã há»™i cà ng văn minh, ngưá»i ta cà ng công nháºn quyá»n bình đẳng cá»§a hai giá»›i. Trong phân công lao động, vai trò cá»§a hai giá»›i xÃch lại gần nhau, hệ thống giáo dục cÅ©ng không phân biệt giá»›i tÃnh. Vá» nguyên tắc, ngà y nay má»—i má»™t con ngưá»i, dù nam hay nữ, Ä‘á»u có Ä‘iá»u kiện phát triển toà n diện hÆ¡n, không phải bó hẹp trong các khuôn mẫu cổ xưa vỠđà n ông và đà n bà nữa. Tuy nhiên, các quy định, quy tắc cÅ© xã há»™i vẫn còn để lại những "dư âm" cá»§a nó, ảnh hưởng đến sá»± phát triển cá»§a má»—i con ngưá»i. Äể hiểu được tác động đó, chúng ta hãy cùng nhau theo dõi cuá»™c Ä‘á»i cá»§a hai con ngưá»i, má»™t nữ, má»™t nam. Bé Äức và bé Hằng sinh ra cùng ngà y, giá», tháng, năm ở cùng má»™t nhà há»™ sinh. Gia đình hai em là hai gia dình bình thưá»ng trong xã há»™i, không có gì khác biệt nhau. Quan niệm nuôi dạy con cái cá»§a hai gia đình là những quan niệm Ä‘iển hình trong xã há»™i. Hai em lá»›n lên như thế nà o?
Khi bắt đầu biết nghÄ©, Äức và Hằng thấy rằng trong gia đình có má»™t số Ä‘iểm khác biệt nho nhá» trong việc dạy con trai và con gái. Chẳng hạn, há»… Äức khóc nhè là bố mẹ bảo: “Con trai không khóc nhè. Xấu lắmâ€. Còn đối vá»›i Hằng thì bố mẹ chỉ tặc lưỡi: “Con gái nhõng nhẽo thế đấyâ€. Nhìn chị em gái, Äức ấm ức nghÄ©, tại sao con gái thì được khóc mà con trai lại không. Tuy nhiên, dần dần cáºu bé cÅ©ng há»c được cách giữ kÃn cảm xúc để khá»i bị coi là “đồ con gáiâ€. Hằng thì biết rằng đó chỉ là "nhõng nhẽo kiểu con gái" thôi nên đôi khi cÅ©ng lợi dụng há»n dá»—i để vòi vÄ©nh bố mẹ. Lá»›n lên má»™t chút hai em há»c được cách cư xá» cho ra con trai hay con gái. Vốn tÃnh hiếu động, cả Äức, Hằng Ä‘á»u vui đùa, chạy nhảy, hò hét vang trá»i. Ngưá»i lá»›n bảo Hằng: “Phải nhẹ nhà ng chứ. Con gái gì mà như quỷ†khiến cho em dần dần trầm tÃnh lại, sợ mình không giống con gái. Bố mẹ Äức lại tá»± hà o khoe vá»›i má»i ngưá»i: “Äúng là con trai nó hiếu động lắm bác ạâ€, là m cáºu bé nghÄ© chắc phải nghịch ngợm tháºt nhiá»u thì má»›i là con trai. Äi há»c vá», Hằng được mẹ bảo và o bếp giúp việc nhà . Nhìn đám trẻ chÆ¡i ngoà i sân cô bé thèm lắm nhưng thương mẹ nên đà nh nhịn. Äức thì ngược lại, há»c vá» là quăng sách vở chạy Ä‘i chÆ¡i, tá»›i giá» cÆ¡m má»›i phải vá». ÄÆ°Æ¡ng nhiên cáºu bé nghÄ© cÆ¡m nước nhà cá»a chẳng phải việc cá»§a mình, cha mẹ vẫn bảo đó là việc cá»§a con gái mà .
Äến tuổi cáºp kê, cả Äức và Hằng Ä‘á»u quan tâm đến các bạn khác giá»›i. Bố mẹ Hằng liá»n dạy cô phải ý tứ, không Ä‘i chÆ¡i vá» muá»™n, phải cẩn tháºn vá»›i bá»n con trai. Có thể Hằng là má»™t cô gái bản chất hồn nhiên và bạo dạn, nhưng giỠđây cô phải há»c cách khoác lên mình chiếc áo thiếu nữ, sao cho ra dáng nhu mì, hiá»n thục, Ä‘oan trang. Äức thì chẳng thấy ai dạy phải ý tứ bao giá», chỉ thấy luôn bị khÃch phải dÅ©ng cảm lên, đừng có “nhát như con gáiâ€, nên lúc nà o cÅ©ng phải lên gân ra vẻ ta đây đà n ông mạnh mẽ. Äức và Hằng Ä‘á»u được nghe vô số Ä‘iá»u thiên hạ nói vá» con trai, con gái. Con gái thì phải biết chỠđợi, nếu đến là m quen hay gần gÅ©i bạn trai thì là “trÆ¡ tráoâ€, “cá»c Ä‘i tìm trâuâ€. Con gái mà không biết giữ gìn trinh tiết thì là “đồ bá» Ä‘iâ€. Trái lại, con trai thì phải biết “tán gáiâ€, “trồng cây siâ€, “nói những lá»i có cánhâ€. Con trai có nhu cầu sinh dục cao, nên hay “ép bạn gái chiá»uâ€. Con trai thÃch “chÆ¡i bá»i cho có kinh nghiệmâ€. Những quan niệm đó cá»§a xã há»™i dần dần ăn và o tiá»m thức cá»§a Äức và Hằng cÅ©ng như bao thanh thiếu niên khác. Há»™i bạn gái cá»§a Hằng suốt ngà y nói chuyện cô nà y phải xá» sá»± thế nà o khi có má»™t anh chà ng nà o đó theo Ä‘uổi, cô kia rất thÃch má»™t anh chà ng nhưng chẳng biết phải là m gì, cô khác nói không biết nên chiá»u ngưá»i yêu hay là nên giữ. Há»™i bạn cá»§a Äức thì nhiá»u khi ba hoa vá» khả năng quyến rÅ© con gái, vá» việc chinh phục má»™t cô nà y, vá» sắc đẹp cô khác, có khi còn rá»§ nhau Ä‘i “chÆ¡i bá»i†đâu đó.
Äức và Hằng gặp gỡ và có cảm tình vá»›i nhau, "tình trong như đã mặt ngoà i còn e". Äức đêm nà o cÅ©ng tá»± nhá»§: “Ngà y mai nhất định mình phải tá» tình vá»›i cô ấy. Biết nói thế nà o, nói ở đâu bây giá»?†rồi cứ đến lúc gặp là lại sợ, không biết nói gì. Sứ mệnh tá» tình Ä‘eo nặng khiến cho cáºu mất ăn mất ngá»§. Hằng thì phải chỠđợi, không dám tỠý gì vì “con gái thì phải giữ giáâ€, nên cÅ©ng khổ sở không kém. Rồi cÅ©ng đến lúc há» trở thà nh ngưá»i yêu. Äi chÆ¡i đâu Äức cÅ©ng rút tiá»n ra trả, vì “phải ga lăng má»›i đáng mặt đà n ôngâ€, mặc dù nhiá»u khi chà ng phải vay tiá»n chúng bạn. Hằng nhìn ngưá»i yêu lúc nà o cÅ©ng trả tiá»n thì thương, nhưng không dám trả tiá»n vì sợ Äức ngượng. Hai ngưá»i gần gÅ©i nhau, và có những lúc há» cảm thấy rất hấp dẫn nhau vá» thể xác. Hằng vá»™i gạt ý nghÄ© ấy Ä‘i, vì cô đã khắc sâu quan niệm những cái đó là “không trong trắngâ€. Còn Äức nghÄ© như thế là bình thưá»ng, vì xưa nay bạn bè cáºu vẫn nói chuyện ấy mà . Dần dà thân thiết nhau lắm rồi, Äức bắt đầu muốn nà i Hằng “đi xa hÆ¡n nữaâ€, má»™t phần vì nhu cầu cá»§a chà ng, má»™t phần vì cái kiêu hãnh “đà n ông là như thế mà â€. Hằng thì sợ rằng biết đâu mình sẽ trở thà nh đồ bá» Ä‘i tháºt. Bình thưá»ng cô vẫn luôn dịu dà ng vá»›i ngưá»i yêu, nên tá»± nhiên lại phải tá» ra cương quyết thá»±c chẳng dá»… chút nà o. Mà bản thân cô cÅ©ng bị lôi kéo lắm chứ. Tháºt là tiến thoái lưỡng nan. Câu chuyện có thể Ä‘i theo nhiá»u hướng.
Rất có thể Äức và Hằng cùng Ä‘i đến hôn nhân. Há» bước và o cuá»™c sống vợ chồng vá»›i bao bỡ ngỡ. Thiên hạ nói chồng là chá»§ gia đình, quyết định má»i việc, lo kinh tế, còn vợ thì chá»§ yếu là lo việc nhà , chăm sóc con cái, coi sá»± nghiệp cá»§a chồng hÆ¡n sá»± nghiệp cá»§a mình. Hằng lo hầu hết má»i việc trong nhà . Buổi đầu, Äức cÅ©ng giúp vợ nhưng sau có ngưá»i hà ng xóm chê là “anh hầu vợâ€, khiến anh ngượng, nên thôi. Hằng nghÄ© đến những hoà i bão cá»§a mình, rất muốn phấn đấu, nhưng liá»n được má»i ngưá»i nhắc nhở: “Äà n bà mà ham công việc là thiếu nữ tÃnh, không giữ được chồng đâuâ€. Chị lo lắng, rồi cÅ©ng quên dần những ước vá»ng cá»§a mình vì đã bắt đầu sinh con, chăm con thì còn đâu thá»i gian nữa. Chị thầm ghen tị vá»›i sá»± vô lo vô nghÄ©, sá»± thà nh đạt cá»§a chồng, nhưng chẳng bao giá» nói ra, sợ gia đình sứt mẻ. Cuá»™c sống cứ trôi qua, Hằng báºn bịu ở nhà , Äức dà nh nhiá»u thá»i gian ở cÆ¡ quan, vá»›i bạn bè. Bản tÃnh tốt, nhưng vì bạn bè lôi kéo, anh dần dần ham rượu bia, tháºm chà cả chÆ¡i bá»i trai gái. Anh tặc lưỡi: “Không có táºt nà o thì không phải là đà n ôngâ€. Chị cố khuyên giải chồng không được thì giáºn, nhưng đà nh chịu đựng, vì má»i ngưá»i vẫn nói: “Phụ nữ là phải vị thaâ€. Nếu anh Ä‘i yêu ngưá»i khác thì chị phải lo là m đẹp, chiá»u anh để giữ gìn “hạnh phúcâ€. Chị thầm nghÄ© nếu là chị là m việc đó thì đã bị tất cả má»i ngưá»i lên án.
Äó là nếu há» cưới nhau. Còn nếu má»i chuyện không mấy tốt đẹp, chẳng hạn Hằng đã “trao thân†cho Äức nhưng hai ngưá»i không thà nh hôn, thì có thể má»—i ngưá»i sẽ má»™t đưá»ng. Äức sẽ tấn công má»™t cô gái khác, được cô ấy yêu và chăm sóc. Còn Hằng thì khi yêu lần sau sẽ phải nghÄ© đến Ä‘au đầu: “Mình có nên nói vá»›i anh ấy là mình không còn toà n vẹn không nhỉ?â€. Và ngưá»i yêu cô được xã há»™i trao cho cái quyá»n phán xét cô, mặc dù chưa chắc anh đã là má»™t ngưá»i “trong trắngâ€. Váºy đó, Ä‘á»i sinh ra hai đứa trẻ, để rồi chúng có hai cuá»™c sống khác nhau chỉ vì má»™t là trai, má»™t là gái. Nhiá»u ngưá»i bảo là do số pháºn. Nhưng số pháºn nà y do đâu mà có? Chẳng phải ông trá»i nà o quy định, mà chỉ là do các quan niệm xã há»™i nhà o nặn mà nên. Nếu các quan niệm xã há»™i khác Ä‘i thì Äức và Hằng có thể trở nên hai con ngưá»i vá»›i suy nghÄ© khác, vai trò khác, tức là số pháºn cá»§a há» thay đổi hẳn. Má»—i chúng ta có thể có cuá»™c sống khác vá»›i hai nhân váºt nà y, nhưng Ä‘á»u bị ảnh hưởng bởi các quan niệm trình bà y trong câu chuyện. Trong hÆ¡n 70 triệu ngưá»i Việt Nam, tất nhiên có rất nhiá»u ngưá»i yên ổn trong cái vai trò xã há»™i giao cho há», chẳng bao giá» phà n nà n hay muốn sống khác Ä‘i, những quan niệm đó đã ăn sâu và o nháºn thức cá»§a há». Tuy nhiên, cÅ©ng không thể phá»§ nháºn rằng có vô số ngưá»i phải ngà y ngà y chịu đựng cái cuá»™c sống không theo mong muốn thá»±c sá»± cá»§a mình, và còn nhiá»u ngưá»i sống vượt ra khá»i cái khuôn khổ định sẵn. Những quan niệm “ngược dòng†không phải là hiếm, rất nhiá»u bạn trẻ đã tâm sá»± vá»›i nhau những suy nghÄ© tiên tiến cá»§a mình.
(Tùng, 19 tuổi) "Em thÃch má»™t cô gái thông minh, nhanh nhẹn, vì đâu cứ phải dịu dà ng nhá» nhẹ má»›i là con gái. Má»™t số bạn gái cứ tưởng nhá» nhẹ, hiá»n dịu má»›i là nữ tÃnh nên cố tá» ra như váºy, nhiá»u khi đến mức thụ động, không chịu suy nghÄ©, ai nói gì cÅ©ng dạ vâng. Có khi mình suy nghÄ© khác nhưng để tá» ra dịu dà ng há» cÅ©ng ừ đại Ä‘i. Em nghÄ© ngưá»i phụ nữ dịu dà ng vẫn có thể là ngưá»i biết hà i hước, nói chuyện thông minh, yêu say đắm và tá» tình trước. Em ghét nhất những bạn gái há»i cái gì cÅ©ng “em không biếtâ€. Nhiá»u khi ngưá»i thụ động có thể biến thà nh ngưá»i giả dối".
(Hương, 20 tuổi) "Ngưá»i yêu em là m khoa há»c. Anh ấy rất thông minh và hiểu biết nên em rất phục. Là m khoa há»c không phải là nghá» kiếm được nhiá»u tiá»n, và em cÅ©ng không lấy thế là m Ä‘iá»u quan trá»ng. Khi Ä‘i chÆ¡i, đứa nà o có tiá»n thì trả thôi. Mà anh ấy hiá»n là nh lắm, không phải là ngưá»i tháo vát, giải quyết được má»i chuyện nhưng anh ấy rất yêu quý và tôn trá»ng em".
(Lan, 17 tuổi) "Sách nà o cÅ©ng viết là phụ nữ phải chiá»u chồng, phải ăn mặc cho tinh tươm, rồi phải biết đối xá» tinh tế. Cứ theo sách báo viết thì phụ nữ chẳng là gì cả. Cái gì xảy ra cÅ©ng do lá»—i cá»§a phụ nữ. Mất trinh cÅ©ng tại chúng ta nhẹ dạ, chồng chê thì tại chúng ta không khéo léo. Buồn nhất là khi chồng Ä‘i ngoại tình thì xã há»™i cÅ©ng lại lên án phụ nữ là không biết giữ. Ghen tuông thì bị chê là nóng nảy, mất nữ tÃnh. Gia đình tan nát thì phụ nữ lại bị chê cưá»i là không biết hy sinh, chịu đựng để con cái phải chịu cảnh bÆ¡ vÆ¡".
(Thắng, 22 tuổi) "Ai cÅ©ng biết là thuốc lá thì có hại, không những hại mình mà hại ngưá»i khác nữa. Nhưng con trai rất khổ, không thể nà o không hút. Mà hút rồi thì sinh nghiện, bá» rất khó. Ngưá»i yêu mình thì lo cho mình. Mình thì cố gắng đánh răng tháºt kỹ trước khi gặp cô ấy, không hút khi có cô ấy ở bên. Nhưng sau nà y lấy nhau rồi thì không biết thế nà o".
(Phương, 27 tuổi) "Bạn không biết chứ con trai nhiá»u khi cÅ©ng nhát lắm. Tôi chẳng biết tá» tình thế nà o, run lắm. May mà bạn gái tôi bạo. Chúng tôi Ä‘i xem phim, tôi chẳng xem gì. Tôi chỉ muốn nói gì vá»›i cô ấy mà không nói được. Thế mà cô ấy biết, cô ấy giúp tôi, cầm lấy tay tôi. Tôi vừa sung sướng vừa thấy như trút được gánh nặng".
Má»—i con ngưá»i Ä‘á»u là tổng hoà cá»§a nhiá»u phần tÃnh cách. Dù là nam hay nữ thì cÅ©ng không ai chỉ có cương hay chỉ có nhu, mà cương nhu thưá»ng hoà trá»™n. Xã há»™i hiện đại công nháºn rằng má»—i ngưá»i Ä‘á»u có quyá»n là m chá»§ bản thân và mưu cầu hạnh phúc, không phân biệt địa vị xã há»™i hay giá»›i tÃnh. Chúng ta hãy cởi bá» những định kiến cÅ© kỹ để má»—i cá nhân có thể phát triển hết tiá»m năng cá»§a mình, thá»±c sá»± là m ngưá»i tá»± do, và cÅ©ng để hai giá»›i há»c ở nhau những Ä‘iá»u tốt đẹp, để mối quan hệ giữa 2 giá»›i thêm yêu thương, chân thà nh và tôn trá»ng.
Thanh niên nhìn nháºn vá» tình dục trước hôn nhân
Các nước phương Äông, trong đó có nước ta, vốn coi trá»ng sá»± tiết dục, coi tình dục chỉ là việc trong hôn nhân, thanh thiếu niên nam nữ còn “trong trắng†không được phép quan tâm đến. Tuy váºy, hiện nay đã có các cuá»™c tranh luáºn sôi nổi, thể hiện nhiá»u quan Ä‘iểm Ä‘a dạng vá» vấn đỠnà y.
Phải nói rằng đòi há»i không quan hệ tình dục trước khi láºp gia đình nay đã có nhiá»u phần được ná»›i lá»ng. Nhưng đối vá»›i phái nữ, những quan Ä‘iểm coi trinh tiết là chuẩn má»±c đạo đức, tháºm chà là thước Ä‘o giá trị ngưá»i con gái còn khá nặng ná».
(Tuấn Anh, 25 tuổi)"Nếu đêm tân hôn biết vợ mình đã mất trinh thì chỉ có thánh nhân má»›i không có ý nghÄ© khó chịu. Cho dù vợ mình sẽ giải thÃch sao đó nhưng để mình thông cảm thì cÅ©ng khó lắm. Cả má»™t trăm thằng con trai thì tôi đảm bảo có tá»›i chÃn chÃn thằng nháºn thức như tôi".
(Liên, 23 tuổi) "Em nghÄ© trinh tiết cá»§a ngưá»i con gái rất quan trá»ng. Cái trinh là quý báu nhất. Không giữ được nó thì mình là đồ bá» Ä‘i rồi".
CÅ©ng có bạn nam đòi há»i phụ nữ phải giữ trinh tiết, không phải quan Ä‘iểm đạo đức mà vì ghen, vì sợ mình không phải là ngưá»i duy nhất được yêu thương trong cuá»™c Ä‘á»i ngưá»i phụ nữ.
(Thanh, 19 tuổi) "Ngưá»i đến sau sẽ ghen muôn Ä‘á»i vá»›i ngưá»i đến trước vì há» luôn nghÄ© phụ nữ không thể quên được mối tình đầu".
Má»™t số bạn nam còn có quan Ä‘iểm khá Ãch ká»·:
(Phước, 21 tuổi)"Khi yêu thì anh nà o cÅ©ng muốn có quan hệ tình dục vá»›i bạn gái mình, nhưng dù thế nà o Ä‘i nữa, bá»n con trai tụi em cÅ©ng chỉ lấy má»™t cô gái trinh trắng con nhà là nh vá» là m vợ thôi".
Nghe váºy thì có vẻ bất công và không tôn trá»ng phụ nữ quá, phải không bạn? Chẳng có gì đáng ngạc nhiên khi chúng tôi gặp những phụ nữ bà y tá» sá»± bất bình cá»§a mình:
(Bằng, 23 tuổi) "Em giữ gìn trinh tiết. Nhưng nhiá»u khi cÅ©ng buồn vì mình không biết ngưá»i con trai cá»§a mình có trinh bạch không, hay đã từng trải rồi. NghÄ© thì cÅ©ng thấy ghen".
(Hương, 20 tuổi) "Khi ngưá»i phụ nữ không còn trinh trắng nữa thì bị coi là ngưá»i bá» Ä‘i, nếu giấu được thì tốt, nhưng rất khó giấu. Nếu mà má»i ngưá»i biết được thì chúng ta không được ai thông cảm, Ä‘a số sẽ nghÄ© ta là đồ hư há»ng. Em hiểu rằng việc đó không có gì là xấu xa nhưng xã há»™i đã vây kÃn chúng ta bằng những lá»i đà m tiếu, khinh rẻ, chúng ta sẽ không sống nổi trong đó. Phụ nữ là ngưá»i mang niá»m vui đến cho toà n nhân loại nhưng há» luôn phải chịu những đắng cay".
(Linh, 23 tuổi)"Em thấy chán nhất là khi chúng ta phải cầu xin sá»± tha thứ cá»§a má»™t ngưá»i chồng mà chúng ta không biết gì vá» sá»± “trong trắng†cá»§a há» trước khi đến vá»›i chúng ta. Tháºt là buồn cưá»i nếu anh ta là má»™t kẻ hư há»ng mà lại có quyá»n khinh rẻ chúng ta. Tất cả chỉ vì anh ta là đà n ông, còn chúng ta là đà n bà ".
Nếu bạn Ä‘au khổ vì những yêu cầu vá» trinh tiết, má»™t số bạn khác có thể sẽ an á»§i bạn phần nà o. Há» là những ngưá»i có quan niệm tân tiến hÆ¡n. Má»™t bạn nữ tâm sá»±:
(Thuá»·, 22 tuổi) "Theo em, cái quan trá»ng nhất là ngưá»i ấy có xứng đáng để mình hy sinh hay không. Em sẽ rất hạnh phúc nếu được trao sá»± trinh trắng cho ngưá»i em yêu, cho dù sau nà y có lấy nhau hay không em cÅ©ng không ân háºn".
Các bạn nam cũng có thể có những suy nghĩ rất có lý có tình:
(VÅ©, 24 tuổi)"Chuyện tình dục trước hôn nhân bị xã há»™i phản đối rất nhiá»u. Nhưng sá»± phát triển xã há»™i tất yếu đưa đến chuyện đó. Mình nghÄ© thế cÅ©ng có lý thôi, vì ngà y xưa ngưá»i ta láºp gia đình sá»›m, lúc mưá»i mấy tuổi, nên cái nhu cầu ấy nó cÅ©ng Ãt, bây giá» thì má»i ngưá»i há»c, là m ăn, lấy chồng lấy vợ muá»™n hÆ¡n. Tôi nghÄ© nếu thá»±c sá»± yêu và muốn cưới thì cÅ©ng chả có vấn đỠgì".
(ChÃ, 23 tuổi) "Theo mình, chuyện trinh tiết không quan trá»ng lắm. Ngưá»i ta bảo: “Yêu nhau cá»§ ấu cÅ©ng trònâ€. Mình nghÄ© là yêu má»™t ngưá»i thì mình trá»ng những cái mà ngưá»i ta Ä‘ang có, còn những cái đã xa rồi không phải là cái lá»›n. Theo mình, cái quan trá»ng không phải là vá» sinh lý còn trinh hay không còn trinh, mà chữ trinh vá»›i mình có nghÄ©a là sá»± chung thuá»·, tức là khi đã yêu nhau thì phải chung thuá»· vá»›i nhau".
Còn chúng tôi, những ngưá»i viết cuốn sách nà y có quan niệm rằng, giá trị cá»§a má»™t con ngưá»i không thể nà o chỉ nằm trong má»™t chữ trinh, quan Ä‘iểm "ngưá»i con gái mất trinh là đồ bá» Ä‘i" là sá»± đánh giá cá»±c Ä‘oan và thiếu tôn trá»ng. Chúng tôi cÅ©ng cho rằng nếu đòi há»i trinh tiết ở nữ giá»›i mà không đòi há»i Ä‘iá»u đó ở nam giá»›i thì tháºt không công bằng, đó chÃnh là trá»ng nam khinh nữ. Tuy nhiên, nói váºy không có nghÄ©a là cứ bước và o tình yêu là nên có quan hệ tình dục. Tình dục là má»™t quan hệ đặc biệt, đòi há»i bạn phải có những bước trưởng thà nh và những quyết định đúng đắn.
Last edited by emxinnguoc; 25-08-2008 at 12:34 AM.
|