Ngưá»i ta gá»i há» là tà hon vì há» chỉ lá»›n xấp xỉ bằng quả dưa chuá»™t nhá». HỠở tại má»™t thà nh phố rất đẹp, đẹp như má»i thà nh phố trong truyện thần tiên. Xung quanh các nhà má»c đủ các thứ hoa: hoa mẫu đơn, hoa cúc, hoa lan và các phố xá mang những tên hoa: phố Hoa Bìm bìm, phố Hoa Cúc, phố Hoa Mua. Còn thà nh phố được gá»i là thà nh phố Hoa, nằm trên bá» suối mà các cô chú tà hon gá»i là sông Dưa chuá»™t vì chung quanh má»c rất nhiá»u dưa chuá»™t. Äằng sau con sông có má»™t khu rừng. Các cô chú tà hon lấy vá» cây bạch dương là m thuyá»n và dùng thuyá»n đó qua sông và o rừng kiếm quả, hạt dẻ và nấm. Bé bá»ng như há» mà đi hái quả đã là cả má»™t việc công phu, nhưng muốn kiếm hạt dẻ thì há» lại còn phải khổ công hÆ¡n nữa, há» phải trèo lên cà nh cây mang theo cả cưa, vì lẽ dÄ© nhiên há» không thể nà o hái hạt dẻ bằng tay không được. Khi há» Ä‘i hái nấm, há» cÅ©ng phải dùng cưa để cưa nấm sát đất rồi đẵn ra thà nh nhiá»u miếng nhỠđể tha vá» nhà cho tiện.
Có hai loại tà hon: tà hon trai và tà hon gái. Các chú tà hon thưá»ng mặc má»™t chiếc quần dà i hoặc đánh má»™t cái quần đùi có dây Ä‘eo, còn các cô tà hon thì ưa mặc áo dà i mà u sặc sỡ. Ngại mất thì giá» chải đầu chải tóc, các chú thÃch cắt tóc ngắn, còn các cô thì trái lại, để tóc tháºt dà i và ưa chải chuốt cho đẹp. Các cô tết tóc thà nh những cái Ä‘uôi sam dà i và thắt bằng những dải vải nhá», há» Ä‘eo những chiếc nÆ¡ cả ở giữa đỉnh đầu. Nhiá»u chú tà hon tá»± hà o rằng mình là con trai, không Ä‘i lại chÆ¡i bá»i gì vá»›i các cô tà hon. Còn vá» phÃa các cô thì lại mong đừng có chuyện gì dÃnh dáng vá»›i các chú tà hon. Má»—i khi trông thấy má»™t chú tà hon Ä‘i tá»›i là các cô vá»™i và ng rảo bước qua phố. Các cô là m thế là đúng, bởi vì có má»™t và i chú tà hon há»… Ä‘i gần các cô là thế nà o cÅ©ng nói những Ä‘iá»u báºy bạ hoặc xô đẩy há», hoặc xấu thói hÆ¡n nữa là giáºt Ä‘uôi sam cá»§a há». DÄ© nhiên là cÅ©ng có những chú tà hon không là m như váºy nhưng Ä‘iá»u đó có ghi rõ rà ng ở trên trán hỠđâu, cho nên tốt hÆ¡n hết là các cô đừng có chạm mặt vá»›i các chú. Các chú lúc cáu lên gá»i các cô bằng má»i biệt hiệu nhảm nhà và ngược lại, các cô cÅ©ng tặng cho các chú đủ thứ tên cay cú.
Có lẽ má»™t và i bạn Ä‘á»c sẽ kêu rằng tôi bịa ra những chuyện nà y và trong thá»±c tế là m gì có những chú tà hon như thế. Nhưng tôi không nói là trong thá»±c tế có những chú như váºy. Thá»±c tế là má»™t việc và má»™t thà nh phố trong truyện lại là má»™t việc khác. Trong má»™t thà nh phố ở trong truyện thì việc gì cÅ©ng có thể xảy ra được.
Mưá»i sáu chú tà hon cùng ở má»™t căn nhà trong phố Hoa Bìm bìm. Thoạt tiên là Biết tuốt. Ngưá»i ta gá»i chú như váºy là vì chú hiểu biết rất nhiá»u Ä‘iá»u. Và chú hiểu biết nhiá»u Ä‘iá»u là bởi vì chú Ä‘á»c rất nhiá»u sách. Trong phòng cá»§a chú, chá»— nà o cÅ©ng có sách: trên bà n và dưới gầm bà n, trên giưá»ng và dưới gầm giưá»ng nữa. Biết tuốt Ä‘á»c sách nhiá»u nên đã trở thà nh thông thái: ngưá»i ta yêu mến chú và lắng nghe chú nói. Bao giá» chú cÅ©ng mặc má»™t bá»™ quần áo Ä‘en và khi chú ngồi và o bà n Ä‘á»c sách vá»›i cặp kÃnh Ä‘eo trên mÅ©i thì ngưá»i ta cứ ngỡ chú là má»™t vị giáo sư.
Sau đó là bác sÄ© Thuốc viên nổi tiếng có tà i chữa má»i bệnh cho các cô chú tà hon. Lúc nà o ngưá»i ta cÅ©ng thấy chú khoác áo choà ng trắng và đội mÅ© trắng. Ngoà i ra còn có chú thợ máy Bu loong vá»›i chú giúp việc Äinh vÃt; chú Nước đưá»ng nghiện uống nước ngá»t có ga, má»™t chú tà hon lịch sá»± nhất, vốn hay bá»±c mình khi ngưá»i khác quên nói “cám Æ¡n†hay “xin vô phépâ€; chú thợ săn Viên đạn vá»›i con chó Má»±c và khẩu súng bắn bằng đạn nút bấc; hoạ sỹ Thuốc nước, nhạc sỹ Kèn đồng. Còn có các chú Cáu kỉnh, Lặng lẽ, Tròn xoay, Nhanh nhảu, Mất sạch, và hai anh em chú Ngá»™ nhỡ, Chắc chắn. Nhưng ngưá»i mà ai cÅ©ng quen biết là MÃt đặc. Ngưá»i ta gá»i chú như váºy là vì chú chẳng hiểu biết Ä‘iá»u gì cả.
Chú đội má»™t cái mÅ© to xanh biếc và mặc má»™t cái quần và ng, má»™t chiếc áo sÆ¡ mi mà u da cam và thắt má»™t cái cà vạt xanh lá cây. TÃnh chú ưa những mà u sặc sỡ. ăn mặc loè loẹt như con vẹt, cả ngà y chú lượn quanh thà nh phố, bịa đặt ra đủ chuyện để kể cho bất kỳ ai muốn hóng chuyện và thưá»ng xuyên trêu chá»c các cô tà hon. Nhác thấy chiếc áo sÆ¡ mi mà u da cam cá»§a chú là các cô đã quay gót trở vá» nhà . MÃt đặc có má»™t cáºu bạn là chú Tịt mÅ©i ở phố Hoa Cúc. Hai chú mà tán chuyện thì kéo dà i đến hà ng giá» và má»—i ngà y gây sá»± vá»›i nhau hai mươi lần và cÅ©ng xá» hoà hai chục báºn.
Äây là má»™t chuyện đã xảy ra là m cho MÃt đặc nổi danh đình đám. Má»™t hôm, MÃt đặc lượn chán trong thà nh phố rồi ra ngoà i đồng chÆ¡i. Ngoà i đồng vắng tanh vắng ngắt. Chỉ có má»™t con bá» dừa Ä‘ang bay. Con bá» dừa vốn mắt không được tinh cho lắm nên húc ngay phải gáy MÃt đặc. MÃt đặc ngã lăn ra đất. Con bá» dừa liá»n thừa cÆ¡ lá»§i mất. Khi MÃt đặc đứng dáºy, chú nhìn quanh tá»± há»i không biết ngưá»i nà o đã là m cho chú té nhà o. Chú chẳng trông thấy má»™t ai. Chú tá»± nhá»§: “Chắc có cái gì từ trên trá»i rÆ¡i xuống ?â€. Chú ngẩng đầu nhìn trá»i nhưng chỉ nhìn thấy mặt trá»i rá»±c sáng. Nhìn ông mặt trá»i rá»±c sáng, chú lại nghÄ©: “Cái đó hẳn là từ trên mặt trá»i rá»›t xuống, chắc có má»™t mẩu nà o rá»i ra và rÆ¡i trúng đầu mìnhâ€.
Trở vá» nhà , MÃt đặc gặp nhà thiên văn Thuá»· tinh. Chú Thuá»· tinh quả tháºt là táo tợn! Chú lấy những mảnh chai là m thà nh má»™t thứ kÃnh phóng đại và vá»›i nhiá»u mảnh kÃnh đó, chú là m ra má»™t ống kÃnh khổng lồ để ngắm trăng sao. Vì thế chú trở thà nh nhà thiên văn. MÃt đặc gá»i chú:
- Ê, Thuá»· tinh! Cáºu biết chuyện gì vừa xảy ra ko? Má»™t mảnh mặt trá»i rÆ¡i và o đầu tá»› đấy!
Thuá»· tinh cưá»i to:
- Chỉ khoác lác thôi! Nếu váºy thì nóâ phải Ä‘áºp bẹt cáºu ra thà nh má»™t cái bánh Ä‘a. Mặt trá»i to lắm, to hÆ¡n quả đất kia.
- Không thể thế được! Hình như nó chả to hÆ¡n cái đĩa đâu, - MÃt đặc trả lá»i. Thuá»· tinh giải thÃch:
- Äúng là chúng mình thấy nó y như bằng cái đĩa nhưng tại vì nó ở rất xa. Thá»±c ra, mặt trá»i là má»™t quả địa cầu khổng lồ. Mình đã nhìn thấy nó trong ống kÃnh cá»§a mình. Nếu nó chỉ rá»›t xuống má»™t mẩu nhá» xÃu thôi thì cÅ©ng đủ phá tan cả thà nh phố cá»§a chúng mình, MÃt đặc kêu to:
- Không thể được! Không tin được! Tá»› sẽ kể chuyện ấy cho bá»n chúng nó nghe, tá»› chắc là chúng nó chả biết đâu. Còn cáºu thì dù sao cÅ©ng cứ nhìn và o ống kÃnh cá»§a cáºu: biết đâu chẳng có mảnh nà o đó rá»›t xuống thì sao? MÃt đặc bá» chạy liá»n. Và há»… gặp chú tà hon nà o, chú cÅ©ng báo tin ngay:
- Nà y, cáºu có biết mặt trá»i to bằng nà o không? Nó to hÆ¡n quả đất chúng ta. Có má»™t mảnh mặt trá»i rá»i ra và rá»›t xuống rất nhanh. Chúng mình rồi sẽ bẹp hết ráo. Tháºt là khiếp! Cáºu thá» há»i cáºu Thuá»· tinh mà xem. Ai nghe chú nói cÅ©ng cưá»i: ngưá»i ta biết chú là chà ng ba hoa. Ba chân bốn cẳng chạy má»™t mạch vỠđến nhà , chú thét tướng lên:
- Anh em ơi! Trốn đi thôi! Có mảnh văng đấy!
- Mảnh nà o? Cáºu nói cái gì thế?
- Má»™t mảnh cá»§a mặt trá»i, chúng ta rồi sẽ chết bẹp hết! Các cáºu ko biết sao? Mặt trá»i to hÆ¡n quả đất kia!
- Cáºu bịa cái gì thế?
- Mình chả bịa gì cả. ChÃnh Thá»§y tinh nói đấy, nó đã nhìn thấy mặt trá»i trong ống kÃnh cá»§a nó. Nghe nói thế, các chú tý hon Ä‘á»u ùa ra ngoà i xem có tháºt là mặt trá»i mất mất má»™t mảnh ko. Nhưng mặt trá»i vẫn sáng, là m cho các chú chảy nước mắt, ko thấy gì nữa và các chú có cảm giác là mặt trá»i cÅ©ng có khuyết Ä‘i tý chút tháºt. MÃt đặc kêu:
- Chúng ta rút Ä‘i thôi! Rút Ä‘i thôi! Các chú chạy và o nhà để thu dá»n đồ đạc, Tuốc nước vÆ¡ vá»™i bút vẽ và các má»±c mà u. Kèn đồng vá»› lấy kèn và đà n. Bác sỹ Thuốc viên quên bẵng mất túi thuốc cá»§a mình, ko biết là để ở đâu nữa, chú chạy nháo nhà o từ phòng nà y qua phòng ná». Vừa lúc Tròn xoay đến bên cá»a tay cầm đôi già y cao su, tay cầm cái dù thì chú nghe thấy tiếng Biết tuốt thét:
- Äứng lại! Bình tÄ©nh!Ko có chuyện gì xảy ra đâu! Chẳng nhẽ các cáºu ko biết MÃt đặc là anh chà ng ba hoa à ? Cáºu ấy bịa cả ra đấy.
MÃt đặc thét lá»›n:
- Bịa ư? nếu các cáºu ko tin mình thì Ä‘i há»i cáºu Thuá»· tinh xem. Cả bá»n chạy Ä‘i tìm Thuá»· tinh. Äúng là MÃt đặc đã phịa ra. Ai cÅ©ng cưá»i, cÅ©ng giá»…u MÃt đặc:
- Kể ra ngưá»i ta tin cáºu được cÅ©ng tháºt lạ!
- Các cáºu tưởng là mình không ngạc nhiên sao? Mình thá» vá»›i các cáºu là mình cÅ©ng đã tin đấy! Và MÃt đặc là như thế đấy!