Năm nay, mùa hè đến sớm.
Nắng tháng Tư trà n trỠđổ xuống khắp nÆ¡i, dát và ng từng khóm tre già , chan hòa những gốc rạ vá»›i đất cà y đến ná»—i nhìn xa khó thể phân biệt được đâu là rạ, đâu là đất mà u nhá»™m nắng. Không khà thÆ¡m thÆ¡m mùi máºt hoa, cây cá». Lá tươi xanh há»›n hở chuyện trò xôn xao vá»›i gió. Con đưá»ng nhá» bao quanh là ng sáng lên như má»™t dải bạc, vòng vèo rồi mất hút và o lÅ©y tre sẫm mà u, xa tÃt.
Tôi ngồi trên đám cá» tóc tiên má»m mại. Cái đầm lá»›n ven đưá»ng đến khúc nà y bắt đầu cạn dần, sen súng chen nhau nở đầy che giấu lá»›p bùn sánh bên dưới. Những tiếng động bà ẩn đâu đó thỉnh thoảng lại nổi lên phá tan cảnh thinh lặng cá»§a buổi xế đưá»ng quê. Tôi chá» mặt trá»i xuống. Cái mâm đồng rá»±c rỡ kia còn chói chang trên bầu trá»i xanh ngắt. Bây giá», nó Ä‘ang sáng ngá»i như má»™t tấm kÃnh lá»a hừng há»±c, nhưng lát nữa đây, những tia lá»a ấy sẽ thu lại, mà u và ng chói sẽ dịu Ä‘i, Ä‘áºn hÆ¡n rồi chuyển thà nh mà u và ng cam. Cái và nh tròn mặt trá»i hiện rõ như và nh nón lá và sẽ không còn hắt và o mắt tôi những sợi và ng nóng bá»ng. Tôi có thể nheo mắt nhìn thẳng và o nó, mặt đối mặt thách thức. Rồi sung sướng biết bao khi nó thua cuá»™c lẩn trốn dần sau ngá»n núi Phước Tưá»ng. Cảnh tượng tuyệt vá»i ấy, niá»m vui bà ẩn ấy thu hút tôi không rá»i cho đến khi bầu trá»i chỉ còn mà u xanh ngá»± trị vá»›i những đám mây và ng đầu núi chuyên chở chút hà o quang còn sót lại.
Mặt trá»i vẫn còn ngạo nghá»… đổ nắng. Tôi thì thầm má»™t mình “Hãy đợi đấy!†Rồi xê dịch ra phÃa bỠđầm để tìm theo dấu má»™t con ếch và ng vừa nhảy xuống.
- Tìm con ếch hả?
Tiếng thì thầm ngáºp ngừng bên tai là m tôi giáºt nẩy ngưá»i. Má»™t chú bé trạc bằng tuổi tôi Ä‘ang dõi mắt theo vệt Ä‘i cá»§a con ếch. Có lẽ là má»™t đứa chăn trâu. Cái quần Ä‘en bạc mà u, cái áo ca rô lem luốc hở bụng, tay vung nhè nhẹ má»™t cây roi bằng tre nhá» rÃ. Xế xế đó, dưới cánh đồng trÆ¡ trụi, má»™t con trâu đứng thảnh thÆ¡i nhai cá» từ lúc nà o bên bỠđắp. Tất cả chứng tá» tôi Ä‘oán không sai. Tôi không quen nó và cÅ©ng chẳng chịu nghÄ© rằng mình quen biết vá»›i má»™t thằng bé chăn trâu, nhưng giữa cảnh thinh lặng êm ả cá»§a má»™t buổi chiá»u dá»… chịu như hôm nay, tôi đâm mau mắn gáºt đầu :
- Ừa, nó chui xuống dưới cái lá sen có hột nước to ở trển đó... chắc nó bơi xa rồi.
Äể trả lá»i tôi, chú bé nhảy ngay xuống đầm. Äôi chân lún bùn lá»™p á»™p theo má»—i bước Ä‘i. Nó vặn vẹo thân hình, nhanh nhẹn vạch những lá sen to.
- Thoát đâu cho khá»i.
Thoắt má»™t cái, chú bé đã vin bá», nhún ngưá»i phóc lên, tay cầm chặt con ếch và ng Ä‘ang vươn chân giãy giụa.
- Trá»i Æ¡i, mầy là m gì váºy? Sao bắt nó?
- Nấu cháo. Con ếch ngon bá cháy. Con nà y máºp quá. Có lấy không?
Cả nhà vẫn chê tôi là má»™t thằng bé á»§y mị nếu không muốn nói là nhát gan. Bố tôi thưá»ng đùa bảo tôi cốt con gái, do sá»± lần lẫn hoặc gì đó, mụ bà đã nắn lá»™n. Thá»±c sá»±, tôi không thÃch trò đùa tinh nghịch, ác độc cá»§a lÅ© bạn cùng tuổi. Äối vá»›i tôi, má»—i sinh váºt, cây cá» Ä‘á»u giống như tôi, nghÄ©a là có tiếng nói riêng, Ä‘á»i sống riêng theo cách cá»§a chúng. Tôi không hiểu vì đâu tôi lại có ý nghÄ© đó, nhưng quả tháºt khi nhìn lÅ© kiến, đôi chim, quan sát chúng, tôi hình như đã nghe được phần nà o mẩu chuyện mà chúng kể cho nhau. Hoặc nhìn dòng nhá»±a chảy từ thân cây bị chặt gãy, tôi nghe như có tiếng kêu than, Ä‘au đớn qua tiếng xà o xạc cá»§a lá. Bố cho là tôi nhiá»u tưởng tượng, nhưng tôi tin đó là có tháºt. Vì váºy, giỠđây nhìn thằng bé chăn trâu kẹp chặt con ếch giữa mấy ngón tay và nghe tiếng rin rÃt nho nhá» cùng bốn cái chân quÆ¡ đạp, chắp lại như cầu van vỉ, lòng tôi bừng lên ná»—i giáºn tức. Tôi đứng thẳng dáºy, nói như hét :
- Mầy có thả nó ra không? Thả ra, tao bảo mầy thả ra. Äồ độc ác.
Thằng bé ngỡ ngà ng nhìn tôi. Có lẽ vì quá ngạc nhiên hÆ¡n là hiểu lá»i tôi nói, nó lá»ng tay buông rÆ¡i con ếch xuống đất. Con ếch ngã ngá»a bụng, loi choi chòi đạp. Thuáºn chân, thằng bé đá phóc má»™t cái, con ếch văng xuống đầm, biến mất dưới đám lá sen xanh ngắt.
- Tui... tui có là m gì đâu?
Thằng bé ấp úng phân bua. CÆ¡n giáºn trong tôi vẫn chưa nguôi. Tôi quay phắt ngưá»i Ä‘i không thèm nói thêm lá»i nà o nữa. Thằng bé lần chần má»™t chút rồi lá»§i thá»§i Ä‘i vá» phÃa con trâu. Tiếng nghé Ỡồm ồm như lá»i chà o há»i thân máºt. Tôi quay lại. Thằng bé Ä‘ang vuốt ve lưng trâu và ghé sát và o tai trâu như thì thầm chuyện gì. Thỉnh thoảng, nó giáºt lên má»™t nhúm rạ khô chà xát bụng trâu. Con váºt ý chừng thá»a mãn, nghểnh đầu, vừa nhai vừa kêu lên những tiếng nghé á». Cảnh tượng ấy khêu gợi óc tò mò, tôi quên mất câu chuyện vừa rồi, há»i to :
- Mầy nói chuyện gì vá»›i con trâu váºy?
Thằng bé nhìn tôi toét miệng cưá»i :
- Tui biểu nó ăn cho no, cho lẹ còn vỠchuồng.
- Vá» chi sá»›m váºy? Mặt trá»i chưa lặn mà .
- Chá» mặt trá»i lặn là trá»… rồi.
Hai ba câu chuyện, chúng tôi lại ngồi im vì không biết nói với nhau gì nữa.
Mặt trá»i xuống cháºp chạp quá chừng, mắc dù ánh sáng đã dịu Ä‘i nhiá»u. Thằng bé bắt đầu dẫn trâu lên mặt đưá»ng. Nó vừa Ä‘i vừa nhìn tôi tò mò há»i :
- Ủa, không vỠhả? Bộ chỠnơm cá hả? Ừa, bữa nay không có trăng, khẩm đó.
Tự nhiên tôi buột miệng :
- Äâu có, chá» mặt trá»i lặn.
Thằng bé thá»™n mặt nhìn tôi. Má»™t lát nó toét miệng cưá»i :
- Giả bộ hoà i.
Nói xong, nó thót lên lưng trâu, miệng suỳ, Ỡthúc trâu đi. Con trâu thủng thỉnh bước như một kẻ nhà n du.
Bóng thằng bé và con trâu xa dần. Con đưá»ng nhá» trở nên im vắng. Mặt trá»i Ä‘ang khuất dần sau núi. Tôi ngẩn ngưá»i nhìn. Tấm gương mà u và ng cam rá»±c rỡ như má»™t khối lá»a má»m sóng sánh vẫn bà máºt và huy hoà ng như má»i ngà y. Tôi muốn có má»™t ai đó bên cạnh để nói lên những ý nghÄ© cá»§a mình, để cùng chiêm ngưỡng và đồng cảm vá» má»™t cảnh váºt tuyệt vá»i, lạ lẫm và vô cùng bà ẩn.