Ông già Lanscombe luẩn quẩn từ phòng nà y sang phòng khác kéo các cá»a mà nh cá»a sổ lên, chốc chốc, ông lại ngước đôi mắt đầy nhá» dò xét nhìn đưá»ng phố.
Má»i ngưá»i sắp trở vá» từ lá»… an táng.
Bây giá» Lanscombe lại Ä‘i nhanh hÆ¡n. Ngôi nhà có tháºt nhiá»u cá»a sổ.
Enderby Hall là má»™t ngôi nhà lá»›n thá»i Victoria xây dá»±ng theo kiểu gotic. Trong căn phòng khách mà u xanh, ngưá»i phục vụ già ngẩng đầu ngắm nhìn tấm chân dung treo trên hòm lò sưởi cá»§a ông chá»§ cÅ© Cornelius Abernethie, ngưá»i đã cho xây dá»±ng Enderby Hall. Chòm râu mà u nâu cá»§a ông chÄ©a vá» phÃa trước khiêu khÃch và má»™t tay ông đặt lên má»™t quả địa cầu. Tư thế ấy là do ý muốn cá»§a nhân váºt hay là do sắp đặt cá»§a há»a sÄ©, thì chẳng ai có thể biết được. Dầu sao Ä‘i nữa thì ông già Lanscombe vẫn cho rằng Cornelius Abernethie là má»™t ngưá»i đà n ông đĩnh đạc, mạnh mẽ và trong thâm tâm Lanscomber tá»± thấy mình may mắn không phải là m việc trá»±c tiếp vá»›i ông ta.
Chủ nhân của Lanscomber là ông Richard - một ông chủ tốt đã ra đi quá đột ngột. Nhưng ông ấy hình như chưa bao giỠtrấn tĩnh hoà n toà n trước cái chết của con trai, Mortimer.
Vừa Ä‘i vá»™i và ng và o phÃa cá»a thông và và o phòng Boudoir Blanc, (phòng khách riêng cá»§a phụ nữ, mà u trắng) ngưá»i giúp việc vừa lắc đầu. Tháºt là má»™t sá»± kiện khá»§ng khiếp! Tháºt là má»™t tai há»a! Má»™t chà ng trai mạnh mẽ, vững chắc, có sức khá»e tốt như váºy mà đã ra Ä‘á»i như thế! Tháºt không thể tin được. Và ông Gordon nữa chứ, ông ấy đã chết trong chiến tranh! Bất hạnh không bao giỠđến má»™t mình, ngà y nay sá»± việc diá»…n ra như váºy đó. Ông chá»§ đã không thể chịu đựng hÆ¡n được nữa, ấy váºy mà má»™t tuần trước ông ấy vẫn còn có vẻ hoà n toà n bình thưá»ng.
Tấm cá»a mà nh thứ ba cá»§a phòng Boudoir Blanc không chịu lên hẳn, nó mắc lại giữa chừng.Tháºt ra, các lò xo đã yếu, và các tấm mà nh cÅ©ng váºy, chúng đã quá cÅ© như má»i váºt ở trong ngôi nhà nà y.
Lanscombe không thể sá»a tấm cá»a mà nh mà không dùng đến thang. Nhưng ông sợ leo lên thang vì Ä‘iá»u đó là m cho ông chóng mặt. Thôi hãy tạm để cái cá»a mà nh như váºy; vả lại Ä‘iá»u đó không quan trá»ng bởi vì phòng Boudoir Blanc không nằm vá» phÃa trước nhà , như váºy không lo má»i ngưá»i nhìn thấy cá»a sổ nà y từ xe ô tô khi trở vá» sau lá»… tang, hÆ¡n nữa căn phòng hiện Ä‘ang bá» trống, không ai dùng đến. Äó là má»™t căn phòng dà nh cho phụ nữ, nhưng đã lâu rồi không có ngưá»i phụ nữ nà o sống ở Enderby Hall. Tháºt tiếc là Mortimer chưa bao giá» lấy vợ! Thay vì cưới má»™t cô vợ hiá»n, xây dá»±ng má»™t gia đình và ở nhà , Mortimer luôn luôn Ä‘i xa, sang Na Uy để Ä‘i săn, Ä‘i Ê-cốt để câu cá, đến Thụy SÄ© để chÆ¡i thể thao mùa đông. Từ lâu rồi, không có cảnh má»™t đứa trẻ chạy nhảy ở Enderby.
à nghÄ© dẫn Lanscomber trở lại má»™t thá»i mà ông nhá»› rất rõ - rõ hÆ¡n cả 20 năm vừa qua.
Äối vá»›i các anh chị mình, ông Richard luôn đối xá» như thể há» là con ông. Khi ông bố qua Ä‘á»i, Richard má»›i 24 tuổi. Ngay láºp tức ông đã đảm nhiệm trách nhiệm chá»§ gia đình. Má»™t gia đình vui vẻ, thá»±c ra toà n trẻ con. Các cuá»™c cãi cá» và đánh lá»™n tháºt không thiếu và thưá»ng thiệt cho các cô chá»§ nhá». Các cô bé đáng thương tháºt là dÅ©ng cảm! Nhất là cô Geraldine, và Cora nữa, mặc dù Cora là ngưá»i bé nhất.GiỠông Leo đã mất, cô Laura cÅ©ng đã qua Ä‘á»i, ông Timothy chỉ là má»™t ngưá»i tà n táºt đáng thương. Cô Geraldine đã qua Ä‘á»i, đâu đó ở nước ngoà i. Ông Gordon đã hy sinh trong chiến tranh. Mặc dù ông Gordon là anh cả, nhưng ngưá»i mạnh nhất trong há» là ông Richard. Ông ấy đã sống lâu hÆ¡n tất cả, hay gần như váºy, bởi vì ông Timothy vẫn còn trong thế giá»›i nà y cÅ©ng như Cora, ngưá»i đã lấy gã nghệ sÄ© đáng ghét ấy. Äã 25 năm rồi Lanscomber không gặp lại cô ấy. Cô rất xinh lúc cô ra Ä‘i cùng gã nghệ sÄ©, nhưng cô ăn mặc rất lố lăng và đã máºp lên rất nhiá»u đến ná»—i ông đã nháºn ra cô không dá»… dà ng gì.
- Ồ, nhưng mà cô ấy, cô ấy vẫn còn nhớ đến ông.
- Ôi, Lanscombe! - Cô kêu lêu sung sướng vì gặp lại ngưá»i phục vụ già .
Khi má»i ngưá»i đến để dá»± lá»… tang, Lanscombe thấy há» có vẻ cá»§a những kẻ lạ mặt thảm hại!
Ngoại trừ bà Leo, bà ấy không như những ngưá»i khác. Từ khi há» lấy nhau, ông bà Leo đã thưá»ng xuyên đến Enderby Hall ở má»™t thá»i gian. Bà ấy là má»™t ngưá»i đà n bà thá»±c sá»±, má»™t ngưá»i đà n bà tá» tế. Sinh thá»i ông chá»§ quý bà ấy lắm.
Lanscombe giáºt mình. Ôi, sao mình lại mÆ¡ tưởng vá» ngà y xưa trong khi có bao nhiêu việc phải là m.
*** Khi Lanscombe vừa bước và o cá»a bếp, ông đã bị Marjorie cà khịa. Marjorie là ngưá»i là m bếp, má»™t cô gái 27 tuổi. Cô ta là má»™t ná»—i thất vá»ng cá»§a Lanscombe, vì theo ông, ở cô ta không há» có má»™t tư chất gì cá»§a má»™t ngưá»i đầu bếp giá»i. Äôi khi cô ta gá»i ngôi nhà là "là ng cổ" và thưá»ng than phiá»n rằng bếp, kho bếp và phòng chuẩn bị đồ ăn quá rá»™ng (1), than phiá»n vá» diện tÃch quá rá»™ng cá»§a khu bếp, nói rằng cô ta phải mất má»™t giá» má»›i Ä‘i hết má»™t vòng bếp. Cô ta ở Enderby Hall từ hai năm nay và được ở lại chỉ vì ông Abernethie rất thÃch các món ăn cô là m.
Ngồi trên bà n, Janet Ä‘ang uống trà ; đó là má»™t ngưá»i giúp việc đã đứng tuổi, mặc dù thưá»ng mâu thuẫn vá»›i Lanscombe, bà cÅ©ng đồng ý vá»›i ông khi phê phán thế hệ trẻ mà Marjorie là hiện thân tiêu biểu. Má»™t nhân váºt thứ tư, ngưá»i phụ vụ cuối cùng, vừa và o, bà Jacks, bà ta rất thÃch cách tổ chức cá»§a tang lá»… nà y.
- Tháºt là tuyệt - vừa rót cho mình má»™t chén trà bà ta vừa nói vá»›i má»™t tiếng sụt sịt rất hợp vá»›i hoà n cảnh. Mưá»i chÃn xe ô tô, nhà thỠđầy ngưá»i và linh mục cá» lá»… má»™t cách tuyệt vá»i. Tháºt là má»™t ngà y tuyệt vá»i cho má»™t buổi lá»… như váºy!
Äá»™t nhiên có tiếng còi từ ngoà i vá»ng và o, rồi tiếng xe ô tô chạy trên lối Ä‘i. Bà Jacks đặt chén trà xuống và kêu lên:
- HỠđã vỠrồi!
Từng chiếc má»™t, các xe leo lên lối Ä‘i. Những ngưá»i mặc đồ Ä‘en bước xuống và ngáºp ngừng Ä‘i qua đại sảnh và o phòng khách. Trong vỉ thép cá»§a lò má»™t ngá»n lá»a nhá» Ä‘ang cháy để chống lại cái lạnh đầu mùa cá»§a những ngà y mùa thu nà y và để sưởi ấm những ngưá»i đến dá»± lá»… tang cá»§a Richard Abernethie.
Lanscombe bước và o phòng, mang theo má»™t khay bạc. Ông má»i má»—i ngưá»i má»™t ly vang Jerez.
Ông Entwhistle, ngưá»i lá»›n tuổi nhất trong những há»™i viên cá»§a văn phòng "Bollard, Entwhistle, Entwhistle và Bollard s" Ä‘ang đứng quay lưng vá» phÃa lò sưởi. Ông nháºn ly Jerez và nhìn má»i ngưá»i vá»›i cái nhìn sắc sảo cá»§ má»™t ngưá»i có địa vị. Vì không biết hết những ngưá»i có mặt, ông chuẩn bị để sắp xếp má»i ngưá»i theo vai vế; các cuá»™c giá»›i thiệu trước lá»… tang đã không được cụ thể và thưá»ng là không trá»±c tiếp.
Ông quan sát ông già Lanscombe trước tiên. "Hán Ä‘ang run kìa, gã tá»™i nghiệp! Tôi sẽ không ngạc nhiên rằng hắn đã gần 90! Lão già nà y quả là má»™t đầy tá»› trung thà nh; tháºt hiếm có đầy tá»› như váºy ngà y nay. Má»™t thá»i đại đáng buồn! Richard đáng thương đã đúng khi hắn quyết định ra Ä‘i sá»›m!"
Bởi vì, đối vá»›i ông Entwhistle, bảy mươi hai tuổi, thì Richard Abernethie mất ở tuổi sáu mươi tám là quá sá»›m. Ông Entwhistle đã giã từ công việc từ hai năm nay, nhưng Ä‘iá»u đó không ngăn cản ông đến vùng miá»n Bắc nước Anh nà y vá»›i cương vị là ngưá»i thi hà nh di chúc cá»§a ngưá»i đã mất, khách hà ng lâu năm nhất cá»§a ông.
Sau đó ông nghÄ© đến những quy định cá»§a di chúc và , lại má»™t lần nữa ông quan sát má»i ngưá»i.
Trước tiên, bà Helen, phu nhân cá»§a ông Leo. Ông biết bà rất rõ. Äó là má»™t phụ nữa rất quyết rÅ© mà ông rất có cảm tình và tôn trá»ng. Ông nhìn bà má»™t cách có thiện cảm. Mà u Ä‘en rất hợp vá»›i bà và bà vẫn giữ được những đưá»ng nét cân đối cá»§a mình. Trên khuôn mặt bà , Entwhistle rất thÃch những đưá»ng nét đẹp cá»§a bà như đối mắt mà u xanh biếc và cách bà chải tóc xuống hai bên thái dương.
Helen bao nhiêu tuổi rồi nhỉ? Năm mươi mốt, có thể là năm mươi hai? Entwhistle ngạc nhiên vì bà đã không Ä‘i bước nữa sau khi bà Leo qua Ä‘á»i. Äầy quyến rÅ©, bà đã tạo nên vá»›i chồng bà má»™t cặp rất hòa hợp.
Äôi mắt cá»§a Entwhistle nhìn sang bà TImothy. Ông chưa bao giá» biết rõ vá» bà ta cả. Không, mà u Ä‘en không hợp vá»›i bà ta. Má»™t bá»™ thể thao cỡ lá»›n có thể sẽ phù hợp hÆ¡n vá»›i ngưá»i phụ nữ vừa có thể chăm sóc chồng vừa chăm sóc bản thân tháºm chà hÆ¡i quá nà y. Có phải thá»±c sá»± là ông Timothy rất ốm yếu? Entwhistle cho rằng đó chỉ là má»™t gã mắc bệnh tưởng. Vả lại, đó cÅ©ng là ý kiến cá»§a Richard Aberbethie.
"Tôi bị yếu phổi từ nhá»", Timothy thưá»ng nói như váºy. Nhưng đó gần như là tất cả những gì mà hắn có thể coi là bệnh rồi, Entwhistle nghÄ© và chuyển sang quan sát George Crossfield, con trai cá»§a Laura.
Ngưá»i đà n ông mà Laura đã cưới là m chồng là má»™t kẻ mỠám, ngưá»i ta biết rất Ãt vá» hắn. Hắn tá»± giá»›i thiệu là má»™t nhà môi giá»›i chÃnh khoán. Con trai há», George, là m việc cho má»™t văn phòng luáºt sư tiếng tăm đáng ngá». Má»™t gã Ä‘iển trai nhưng không biết tÃnh tình thế nà o. Mẹ gã, không biết gì vá» tà i chÃnh, quản lý tà i sản gia đình tồi đến mức khi bà qua Ä‘á»i cách đây năm năm, hầu như chẳng còn gì để lại cho gã cả.
Ông Entwhistle tiếp tục theo Ä‘uổi công việc dò xét cá»§a mình. Những ngưá»i phụ nữ trẻ nà y là ai váºy nhỉ? A, cô gái Ä‘ang đắm mình trong việc ngắm nhìn những bông hoa giả trên má»™t cái bà n đá xanh nà y là Rosamund, con gái cá»§a Geraldine. Má»™t cô gái trông dá»… thương, tháºm chà đẹp, mặc dù khuôn mặt hÆ¡i có vẻ ngá»› ngẩn. Cô là diá»…n viên kịch và đã cưới má»™t anh chà ng, cÅ©ng là diá»…n viên, cÅ©ng Ä‘iển trai và cÅ©ng chắc hẳn là ngu ngốc và đầy tÃnh xấu , diá»…n viên là như váºy mà . Ông Entwhistle có má»™t và i định kiến đối vá»›i nghá» nà y. Anh ta xuất thân từ đâu và trình độ hiểu biết cá»§a anh ta ra sao? Ông vừa tá»± há»i vừa ném má»™t cái nhìn coi thưá»ng vá» phÃa Michael Shane vá»›i bá»™ tóc và ng không còn mấy quyến rÅ©.
Và đây là Suzan, con gái cá»§a Gordon: có cá tÃnh hÆ¡n Rosamund, thà nh công hÆ¡n trong diá»…n kịch. Cô Ä‘ang ngồi rất gần ông Entwhistle và ông nà y Ä‘ang ngắm cô rất chăm chú. Tóc Ä‘en, mắt xám hung, gần như có ánh và ng, miệng vẻ há»n dá»—i, hấp dẫn. Bên cạnh cô là ngưá»i đà n ông mà cô má»›i cưới má»›i đây: theo như những gì mà Entwhistle đã được biết thì đó là má»™t phụ tá dược sÄ©.
Ông Entwhistle kết thúc cuá»™c thẩm tra cá»§a mình bằng Cora Lansquenet, ngưá»i sinh sau cùng trong số anh em Abernethie. Mẹ cô đã gần năm tươi tuổi khi cô ra Ä‘á»i. Ngưá»i đà n bà tá»™i nghiệp ấy đã không sống qua nổi lần sinh đẻ thứ mưá»i nà y. Ba trong số các con bà đã mất rất sá»›m. Cô bé Cora trở thà nh mối quan tâm chung cá»§a cả gia đình. Các anh chị cá»§a cô luôn rất tá» tế vá»›i cô. Không xinh lắm, cao lêu nghêu, hay tán tỉnh lung tung, không ai nghÄ© rằng cô có thể lấy chồng.
Rồi cô gặp Pierre Lansquenet tại má»™t trưá»ng há»c vẽ. Rồi má»™t ngà y, cô tuyên bố vá»›i má»i ngưá»i ý định cưới chà ng nghệ sÄ© cá»§a cô.
Richard đã phản đối kịch liệt, ngay từ đầu ông đã không thÃch chà ng trai và cho rằng đó là má»™t kẻ hám cá»§a hồi môn. Nhưng trong khi ông còn Ä‘ang tìm hiểu vá» anh chà ng thì Cora đã lỉnh Ä‘i cùng ngưá»i yêu và cưới anh ta. Há» sống ở Cornouailles và ở Bretagne. Pierre Lansquenet là má»™t há»a sÄ© tầm thưá»ng và tháºm chà còn là má»™t ngưá»i chồng tồi. Äiếu đó cÅ©ng không ngăn cản được Cora gắn bó vá»›i anh ta và không tha thứ cho gia đình vì thái độ cá»§a hỠđối vá»›i Pierre. Vì là má»™t ngưá»i hà o phóng, Richard đã cho há» má»™t khoảng trợ cấp, thêm và o những gì mà hỠđã có, giúp há» duy trì cuá»™c sống. Entwhistle tá»± há»i chẳng biết Pierre Lansquenet đã bao giá» kiếm được má»™t đồng tiá»n nà o chưa? Cora đã trở thà nh bà góa 12 năm nay rồi, hoặc hÆ¡n thế nữa. Trong ngà y tang tóc hôm nay, cô chẳng há» thể hiện má»™t sá»± Ä‘au đớn quá mức. CÅ©ng phải nói rằng Cora chưa bao giá» biết giả vá».
Lanscombe lại xuất hiện và nói vá»›i má»™t giá»ng trầm, nhá»:
- Bữa trưa đã sẵn sà ng.
- o O o -
(1) Nhà bếp cá»§a các gia đình lá»›n châu Âu thưá»ng được chia là m 3 phần, má»™t ngăn kho để đồ, má»™t ngăn để nấu ăn và má»™t ngăn bà n để chuẩn bị đồ ăn trước khi phục vụ.