Cam này trái to mà ngọt. Mỏng vỏ, nước nhiều, ai cũng khen ngon. Chủ nhà gọi tên là Cam đường và giống từ kinh đô đem về trồng. Cam hãnh diện vì xuất xứ quí tộc của mình, còn chủ nhà thì sung sướng vì bán được nhiều tiền. Vậy là vừa Quí, vừa Phú, Phú Quí lưỡng toàn.
Ba bốn năm trước đây, không còn nhớ do hoàn cảnh nào và do bàn tay của ai mà một hột Ô ma được ném ngẫu nhiên ở cách cây cam chừng bốn thước. Vì không ai chú ý nên hột nứt mộng hồi nào, biến thành cây con hồi nào, không ai hay. Khi cây con lên được ba tấc, nhìn nó sởn sơ lá xanh láng mướt, chủ nhà không nỡ nhổ. Và vậy là bất chấp sự thờ ơ, bất chấp đói và khát, cây cứ lớn. Lớn bằng nửa cây Cam. Lớn gần bằng cây Cam... Rồi bây giờ thì lớn vượt hơn cây Cam. Ba bốn năm rồi còn gì. Vì năm tháng không thuộc quyền sở hữu của riêng ai nên cây Ô ma nghèo khó cũng được bốn tuổi như mọi cây khác. Và nó cũng ra hoa kết trái. Trái nó cũng có màu vàng tươi như nhiều loại trái bình thường và cũng có vị ngọt. Có điều không ngon.
Vào một buổi xế mùa hè, chợt nổi một cơn dông lón. Gió thổi ào ào như bão làm quật ngã cành cây, bứt lá thổi bay đầu trời. Một cành Ô ma bị quật mạnh sang cành Cam, một trái Cam sắp chín bị một trái Ô ma chạm phải.
Sau khi gió lặng, nạn khỏi tai qua, trái Cam xỉa xói:
- Lợi dụng cơn lốc “họ” dám chạm vào mình. Gối rơm theo phận gối rơm. Có đâu dưới thấp mà chồm lên cao. Không phải cùng đứng trong một vuông sân mà cá mè một lứa như nhau.
Biết Cam ám chỉ mình, trái Ô ma trả lời:
- Nếu trách tôi đụng nhằm chị làm chị đau thì tôi xin chân thành nhận lỗi. Cho dù không phải tôi muốn. Chị và tôi đều là nạn nhân của cơn lốc. Còn việc phân biệt ai sang ai hèn thì...
Cam cướp lời:
- Thì cứ tự xét là biết ngay. Thịt của cô ngọt thì có ngọt nhưng pha đắng. Ăn chán ngấy tựa như khoai lang luộc. Có ai ham không?
- Chúng tôi chịu thiệt thòi đó.
- Cam cao quí bởi nhờ hương thơm. Thơm từ chùm hoa nở ra ngào ngạt. Cái lá thơm, cái vỏ thơm, cho đến cái gai cũng thơm.
Ô ma nghĩ thầm “cái gai mà cũng đem khoe! Còn ai ngu ngốc hơn mày đem ngay khuyển điểm của mình ra mà khoe”.
- Cam thơm, thơm cả họ hàng. Nào chú Chanh, nào thím Quít, nào mợ Bưởi, nào bác Phật Thủ, nào cậu Thanh Yên. Hữu xạ tự nhiên hương, khắp bàng dân thiên hạ không ai không rõ.
Ô ma lại nghĩ thầm: “Ngu nữa! Ðem khoe tứ đại, khoe giỏi, khoe hay mà lại nói hữu xạ tự nhiên hương”.
- Cam là một trong những sản phẩm quí các địa phương dâng tiến vua. Cam được đặt trên bàn ngự thiện, được Long nhan ngắm nhìn. Có bao giờ Thiên tử “ngự” một trái Ô ma không?
Ô ma thầm nghĩ: “Nó nói đúng. Mình không cãi được. Có gìa miệng cãi ẩu thì cũng không vì thế mà “nó” không thơm không ngọt, và “mình” thêm quí thêm ngon.
- Vỏ cam dẫu có mỏng mà vẫn chắc. Vỏ của cô động tới là tróc, là trầy trông như ghẻ lở. Vậy mà cũng bày đặt màu đỏ màu vàng.
Thấy Ô ma cứ im lặng. Cam hỏi:
- Sao cô im lặng không cải?
- Mình nhận thêm sự thiệt thòi đó nữa.
- Làm quà cho người bệnh, ai cũng nghĩ ngay đến Cam. Cam giàu sinh tố C, nhuận trường, tiêu đàm, giải nhiệt...
- Thăm bệnh nhân, người ta cũng thường đem tặng lon sữa. Nhưng không vì thế mà con bò khoe rằng nó thuộc dòng dõi quí tộc.
- Cúng tế, sêu tết, quà cáp thường dùng Cam làm lễ vật.
- Cúng bái họ cũng thường dùng chuối đơm trên cổ bồng. Quà cấp, sêu tết còn dùng con vịt, con ngỗng. Chắc do những thuận tiện hợp lý nào đó, chớ không vì xuất thân qúi phái của cây chuối và của con vịt, con ngỗng.
Bị Ô ma trả lời liền hai phát, lại mỉa mai xếp lũ hạ đẳng bò, vịt, ngỗng là những thứ mà loài người khinh chê là ngu si, ngớ ngẩn lên ngang hàng với mình, Cam tức lắm, giọng trở nên giận dữ:
- Ðến cái tên gọi! Người cao nhã có cái tên rất văn chương: Bạch Cư Dị, Tô Ðông Pha... Hoa tuyệt phẩm có tên gọi Quế Lan... Còn cô: Ô ma! Ô nhục và ma quái, có người kêu “Lê ki ma”. Cũng chẳng khá hơn. Cũng không thoát khỏi hồn ma phách quế.
Chế giễu cái tên của người khác là điều xúc phạm lớn. Ðem tên của họ hàng tổ tiên họ ra làm trò cười, việc ấy không tha thứ được. Nhưng mình nên phản ứng lại như thế nào cho phải?
Cam không hiểu được tâm lý tinh tế đó. Thấy Ô ma im lặng, nó lại chanh chua cất tiếng hỏi:
- Sao ngậm miệng vậy? Ðuối lý rồi hả? Không còn muốn tranh ngôi cao quí với mình nữa sao? Hay là con...
- Vừa lúc ấy có tiếng người lao xao đi tới: cô con gái ông chủ đi cùng cô bạn. Cô bạn:
- Ồ, vườn nhà mi trái chín nhiều ghê! Kìa, trái Ô ma chín vàng đẹp quá.
Con gái ông chủ:
- Ðể mình hái tặng bạn.
- Thôi. Mình không nhận đâu. Ðẹp mà ăn không ngon. Coi kìa, trái Cam! Chín rồi, thấy chưa?
- Cam đường đó. Ngọt như đường phèn. Ai cũng mê. Ðể mình hái tặng bạn.
Cô chạy tìm cây khoèo móc rồi hai cô thay phiên nhau móc và giựt.
Trật liên miên. Nhưng cuối cùng trái Cam cũng rớt xuống đất, lăn mấy vòng.
Ở trên cành cao, trái Ô ma nhìn xuống, ngậm ngùi.