Các cậu vào làm việc ở xưởng cơ khí đã được ba tháng. Bây giờ giữa đám thợ nguội gồm 17 người tất cả, các cậu đã được xem là "lính cũ". Cụ Cudia không thể không lấy làm vui mừng về thành tích của "các chàng trai" của mình. Thành phẩm được xếp chồng ngay ngắn ở phân xưởng hàn điện. Cánh thợ hàn than phiền là các thanh ốp được chuyển đến quá nhiều, và họ cần thêm một người làm việc và một máy biến thế điện nữa. Piôt Pêtrovich lấy làm hài lòng lắm. Bây giờ bác không còn bị cán bộ phụ trách tuyến đường “đột kích” và tên không còn bị xếp vào bảng “cần lưu ý” nữa. Ngược lại, bác còn viết đơn lên tận thủ trưởng tuyến phàn nàn là công nhân đường ray không cung cấp đúng thời hạn những thanh ốp bị gãy, vì vậy mà công nhân của bác phải ngồi không.
- Cụ Cudia, các chàng trai của cụ thật quả đã không phụ lòng tin của chúng ta - một lần ở xưởng dụng cụ trước khi tan tầm, bác đốc công đã nói như vậy - Như thế là chúng ta đã khởi xướng một việc khá tốt. Tới Ngày Hồng quân phải khen thưởng các cậu ấy mới được. Tàu vẫn chạy đều đấy, cụ Cudia ạ. Mà chạy ra chạy!… Cụ biết không, nhiều khi nghe tiếng búa đập mà tôi cứ ngỡ là tiếng bánh tàu lăn. Thế đấy.
- Hôm nay có chuyện gì mà trông bác có vẻ xúc động thế, bác Piôt Pêtrovich?
- Đây, xem đi, bác sẽ thấy - bác đốc công đưa cho cụ một tờ giấy.
“Quyết định tuyên dương đốc công xưởng cơ khí ga Taiset, Xamarucop Piôt Pêtrovich, đã có thành tích bảo đảm thông tàu liên tục…” - cụ Cudia đánh vần từng chữ và ngước nhìn bác đốc công qua gọng kính mà cụ bắt đầu mang từ tháng trước. - Chính thủ trưởng tuyến đường ký tên ở đây nữa. Quả thật. Được thế có phải dễ đâu. Còn chúng, các cậu thợ trẻ ấy mà, bác Piôt Pêtrovich ạ, dạo này cũng phấn khởi lắm. Trẻ người, vui tính..
Và rồi không kìm nổi, cụ Cudia chạy bổ đi tìm các cậu. Cụ gọi Giamin ra một nơi, báo cho cậu biết lời đốc công, và yêu cầu tạm thời phải giữ kín.
- Thật thế ư, cụ?
- Chẳng lẽ lão còn nói dối nữa à! - ông cụ phật ý.
Và đội trưởng Giamin cũng tiết lộ cho ông cụ biết bí mật của mình:
- Cháu, Gôga, Vichia và Côlia đã quyết định gia nhập đoàn thành niên cộng sản. Thứ bảy này người ta sẽ cho gọi lên ban thường vụ đoàn. Có điều cụ không được nói với ai đấy nhé! Nhỡ ra có điều gì thay đổi.
- Cừ lắm, các cháu ạ, cừ lắm! - cụ Cudia khen.
Ngày thứ bảy đến một cách chậm chạp. Thời gian lười biếng không chịu trôi qua. Các cậu kiểm tra nhau về điều lệ đoàn, đọc lịch sử đảng, nghiên cứu tiểu sử các ủy viên Bộ chính trị, cố nhớ họ tên các tư lệnh trưởng các phương diện quân...
Ngày thứ bảy, trước giờ làm việc Gôga bảo Giamin:
- Mình không lên ban thường vụ đoàn đâu. Họ sẽ không kết nạp mình..
- Sao thế? Cậu không đùa đấy chứ?- Giamin hỏi, không để ý lắm tới lời của bạn rồi bỏ đi tìm đốc công nhận phần việc.
Cuối ca, sực nhớ tới lời Gôga, Giamin lại gần, hỏi:
- Sáng nay cậu nói gì thế?
- Mình nói thật. Họ sẽ không kết nạp mình... Gôga ấp úng nói, trông cậu bối rối, hoảng sợ - Hôm nay công an đã tới nhà mình. Họ tìm bố mình… Người ta bảo là bố mình bỏ trốn..
- Không thể thế được...Cậu chẳng bảo là bố cậu đã ra mặt trận rồi sao?
- Mình nghĩ thế… bà mình nói…thế mà công an đến tìm… Họ bảo: đào ngũ..
Giamin đứng im suy nghĩ.
- Này Gôga - cậu nói - ở ban thường vụ đoàn cậu hãy nói thẳng tất cả với mọi người.
Gôga khẽ nấc và suýt khóc. Thậm chí cậu còn nghĩ giá bố cậu hy sinh ở một nơi nào đấy gần Matxcova còn hơn. Và sau chiến tranh, cậu sẽ tới Matxcova và nói với mọi người: “Tôi chưa bao giờ sống ở Matxcova, nhưng bố tôi Procopsi Ladarevich đã hy sinh ở đây. Ở Taiset người ta không thích ông, thế mà ông lại là người như thế đấy…” Gôga cảm thấy tủi thân, muốn khóc to và bỏ chạy.
....Các cậu chen chúc nhau đứng trong chiếc hành lang hẹp được chiếu sáng mờ mờ. Giamin có biết một số người, đó là những công nhân làm việc trên tuyến đường, những thợ tiện, những thợ nguội từ đầu đoàn tàu tới… Trên thành cửa sổ rộng là những chiếc áo bành tô, áo ấm ngắn, mũ lông.
- Từ xưởng cơ khí có ai không? - một cô gái hé cửa hỏi.
- Có. Bốn người - Giamin trả lời, vội bỏ chiếc áo ấm xuống.
- Từng người một. Người thứ nhất - Xôcôlốp!
Côlia buồn bã đưa mắt nhìn các bạn rồi biến mất sau cánh cửa.
Một lúc sau, cậu đã bước ra, mặt đỏ bừng như vừa ở trong nhà tắm hơi ra.
- Có vẻ như họ đã kết nạp mình rồi..
- Igo Xuđacôp! - vẫn cái tiếng lanh lảnh của cô gái nọ.
- Cậu cùng đi với mình nhé! - Gôga bảo Giamin.
- Từng người một! Lớn rồi mà cứ như trẻ con ấy. Ai là Xuđacôp?
Gôga giẫm chân tại chỗ nhưng cuối cùng đã bước vào.
Cậu ở trong phòng khá lâu. Những người chờ bên ngoài bắt đầu sốt ruột.
- Làm gì mà lâu thế nhỉ?
Cửa lại mở:
- Ai là Samilep? Mời vào.
Giamin bước vào phòng.
- Nghĩa là cậu, Xuđacôp, không biết là bố cậu đã đào ngũ? - một thanh niên gầy gò mặc áo varơ hỏi.
- Tôi tưởng ông đã nhập ngũ... - Gôga đáp.
- Cần biết chính xác chứ không phải để tưởng. Tinh thần cảnh giác của cậu để đâu?
Ngay từ đầu Giamin đã thấy không thích anh chàng mặc áo varơ này.
- Iadơvixôp, cậu lại hỏi cung ư? - một thanh niên khác cổ đeo chiếc cà - vạt cũ có nút thắt to ngắt lời anh ta. - Đáng lẽ cậu phải giúp đoàn viên nhận rõ..
- Nhưng cậu ấy chưa phải là đoàn viên! -...hơn nữa chính cậu ấy đã tự mình kể cho ta nghe tất cả. Thôi để ta xem đội trưởng của cậu ấy nói gì nào...Samilep cậu có nhận xét gì về Xuđacôp? Cậu biết chuyện bố cậu ấy rồi chứ?
- Gôga đã nói cho tôi nghe về bố mình sáng nay. Trước đây cậu ấy rất lấy làm sung sướng là bố cậu đã ra mặt trận. Bản thân cậu ấy cũng không đến nỗi tồi. Làm việc tốt. Không hay kêu ca... Và đốc công của chúng tôi, bác Piôt Pêtrôvich cũng nhận xét tốt về cậu ấy - Giamin đặt lên bàn một tờ giấy gấp tư.
Người thanh niên gầy đưa mắt liếc nhanh tờ giấy.
- Thế nào, cậu định đánh lừa bọn mình đấy à? - anh ta bỗng kêu to - Ở đây ghi là: cả đội làm việc tốt, đúng tinh thần thời chiến! Có chữ nào về Xuđacôp đâu!
- Thì cả đội chỉ có cậu ấy, tôi, Vichia, Côlia… Bác đốc công đã nhận xét như vậy về tất cả chúng tôi - Giamin bình tĩnh nói.
Người thanh niên mang cà - vạt có lẽ là bí thư huyện đoàn, xem xong, đưa tờ giấy cho người bên cạnh.
- Theo tôi, thế là rõ, các đồng chí ạ. Một đồng chí đảng viên lão thành đã nhận xét rất tốt về công tác của cậu này. Tôi nghĩ Xuđacôp xứng đáng được đứng trong hàng ngũ Đoàn thanh niên Lênin. Ai “tán thành” đề nghị giơ tay! Còn về bố cậu ấy thì người ta sẽ bàn sau.
Giamin đưa mắt nhìn những người có mặt: mười hai người giơ tay tán thành.
Chỉ có người thanh niên gầy gò là còn lẩm bẩm:
- Tôi bỏ phiếu trắng
- Xin chúc mừng cậu, Xuđacôp nhé! Từ nay cậu đã là đoàn viên thanh niên cộng sản - vừa cười, đồng chí bí thư vừa chìa tay cho Gôga.
- Tôi sẽ cố gắng...Gôga nghẹn ngào, từ nãy tới giờ mới ngẩng lên. Mọi người nhận thấy hai mắt cậu đầy nước mắt.