Trong thai kỳ, hệ da-lông-tóc-móng của thai phụ có rất nhiều thay đổi có thể gây ra những tác động về mặt thẩm mỹ, sức khỏe. Sau đây là những bệnh da do thai kỳ.
Pemphigoid thai kỳ: tỉ lệ bệnh khoảng 1/50.000. Đây là bệnh tự miễn thường xuất hiện vào các tháng cuối của thai kỳ, ở những người sinh con rạ. Da nổi các mẩn đỏ hoặc mụn nước trên nền da sưng đỏ. Gặp ở bụng, lan ra ngực, lưng, mặt. Rất ngứa. Bệnh tự giới hạn và có thể tái phát vào những thai kỳ sau; nếu có thì khuynh hướng khởi bệnh sớm hơn và nhẹ hơn ở những lần sau. Bệnh có thể gây thai chết, sinh non, trẻ sơ sinh nhẹ cân; nổi mề đay, mụn nước - bóng nước ở con gặp trong 10% trường hợp mẹ bị bệnh và các tổn thương này tự biến mất trong vài tuần sau sinh.
Sẩn - mảng mề đay ngứa của thai kỳ: gặp ở người mang thai con so, xảy ra vào ba tháng cuối, chiếm 0,25 - 1%. Khởi phát là các mẩn đỏ kích thước nhỏ 1-2 mm, ở các đường nứt da. Ngay sau đó các tổn thương tập hợp lại để hình thành các mảng đỏ da lớn hơn ở rốn và lan tỏa dần đến mông, đùi. Rất ngứa. Bệnh tự khỏi vài ngày sau sinh. Trẻ có thể bị bệnh da giống mẹ.
Ứ mật thai kỳ tái phát: chiếm 0,02-2,4% thai kỳ. Là nguyên nhân gây vàng da thai kỳ thường gặp thứ hai sau viêm gan siêu vi. Bệnh xảy ra trong ba tháng cuối. Đầu tiên ngứa khu trú sau đó lan ra toàn thân. Ngứa có thể xuất hiện trước vàng da kèm mệt mỏi, chán ăn; có thể buồn nôn, ói mửa, cảm giác tức bụng hoặc nhạy đau ở 1/4 trên phía phải của bụng. Có 50% trường hợp nước tiểu sậm màu và phân nhạt màu. Ngứa da thuyên giảm trong vài ngày sau sinh, vàng da biến mất sau 1-2 tuần. Bệnh làm tăng tỉ lệ sinh non, trẻ nhẹ ký, xuất huyết sau sinh.
Chốc dạng herpes: đây là một dạng vảy nến mủ xảy ra trong thai kỳ và có thể đe dọa đến tính mạng thai phụ. Bệnh rất hiếm gặp. Xảy ra vào ba tháng cuối của thai kỳ. Khởi phát là những mảng đỏ da xuất hiện ở bẹn, nách, cổ, với các mụn mủ nhỏ, nông ở rìa. Tổn thương lan dần ra ngoại vi, đóng mày hoặc mủ ở trung tâm. Ít ngứa. Niêm mạc có thể bị tổn thương và móng tay chân bị sút ra. Sốt ớn lạnh đôi khi kèm buồn nôn, ói mửa và tiêu chảy. Bệnh giảm ngay sau sinh, tái phát ở các thai kỳ sau. Bệnh làm tăng tỉ lệ bệnh tật và tử vong ở thai nhi.
Sẩn ngứa thai kỳ: rất ngứa, xảy ra từ tháng thứ tư đến tháng thứ chín của thai kỳ. Hiện diện các mẩn đỏ nhỏ đóng mày, ở chân, tay, thân. Tỉ lệ bệnh khoảng 1/ 300 thai kỳ. Phát ban da có khuynh hướng tự lành nhanh sau sinh.
Bệnh da nặng lên trong thai kỳ: các bà mẹ mang thai có một số bệnh lý về da-lông-tóc-móng như ở những người không mang thai nhưng lại có diễn tiến nặng hơn do sự thay đổi về miễn dịch trong thai kỳ.
- Bệnh nhiễm siêu vi (mụn cóc da, mụn cóc sinh dục, thủy đậu, mụn rộp), hoặc nhiễm vi nấm (nhiễm nấm candida âm đạo).
- Bệnh ác tính da.
- Lupus đỏ hệ thống: 50% trường hợp bệnh nặng lên, tỉ lệ tự sẩy thai và tử vong tăng cao (30-50%). Nếu chưa có tổn thương thận hoặc tim và bệnh được kiểm soát tốt thì phần lớn bệnh nhân mang thai an toàn và sinh con bình thường. Trẻ sơ sinh có thể bị phát ban da giống mẹ, tắc nghẽn dẫn truyền tim bẩm sinh...
- Bệnh bóng nước Pemphigus: có diễn tiến xấu nhanh hơn và có thể gây tử vong.
- Bệnh phong: tình trạng bệnh của mẹ sẽ diễn tiến xấu đi trong thai kỳ. Tuy nhiên thai nhi rất hiếm khi bị lây nhiễm vi trùng phong.
ThS.BS LÊ THÁI VÂN ANH