Mảnh đất trải rá»™ng đến vô táºn, những cây thông và tùng tô sẫm sưá»n núi, cá» hoa lan phá»§ khắp cánh đồng trống. Má»™t chiếc máy bay phản lá»±c để lại vệt trắng dà i tÃt cao dá»c ná»n trá»i xanh thẳm trên vùng di trú cá»§a ngưá»i da đỠNavajos.
Biên giá»›i vùng di trú nà y chạy suốt bốn bang: Arizona, New Mexico, Utah và Colarado. Äó là má»™t vùng lá»›n hÆ¡n cả Connecticut, Massachusetts và New Hamshire gá»™p lại.
Tại Ä‘iểm táºn cùng cá»§a bang Arizona có má»™t khe núi luồn và o khối đá cát Ä‘á». Má»™t cây cổ thụ to lá»›n chá»c trá»i, cà nh cây vươn dà i tá»›i rìa khe núi, lá cây um tùm che khuất lối và o má»™t cái hang. Bây giá» cái hang nà y trống không, trước đây những ngưá»i đã khuất thá» cúng tổ tiên, thần thánh trong hang. Cạnh đó là cái lá»u chỉ gồm má»™t phòng hình lục lăng, cá»a mở vá» hướng đông, hướng được ngưá»i bản xứ tôn thá».
Má»™t cáºu bé trạc 9 tuổi chạy ra khá»i lá»u. Nó mặc quần bò mà u xanh, áo đỠthả ngoà i quần, chân Ä‘i sandal là m từ da thú rừng, tấm băng và ng đội đầu buá»™c gá»n chá»m tóc Ä‘en nhánh cá»§a cáºu bé, nước da nó mà u nâu đồng nhưng đôi mắt lại xanh biếc như trá»i mùa xuân sau cÆ¡n mưa rà o.
Ngưá»i đà n bà trẻ Ä‘ang trồng ngô nhìn lên khi nghe tiếng bước chân lại gần. Nà ng chỠđón cáºu bé vá»›i nụ cưá»i mỉm tá»± hà o và âu yếm. Äôi mắt nà ng long lanh như than hồng tá»a ra hÆ¡i ấm và tình yêu, mái tóc Ä‘en bóng mượt được buá»™c túm sau lưng, chiếc thắt lưng bạc buá»™c chặt cái áo xanh cá»§a nà ng, những tầng váy xếp nối nhau buông dà i xuống chân, thân hình mảnh dẻ cá»§a nà ng là thân hình cô gái trẻ thắt đáy lưng ong vá»›i bá»™ ngá»±c nhô cao.
- Chizh kin gone yah umil – Cáºu bé dừng lại bên nà ng.
- Không được – Nà ng lắc đầu sá»a lại – Con phải nói tiếng Anh, nếu không bố sẽ nghÄ© là con nói không thạo. Con phải há»c vì đó là tiếng nói cá»§a con!
- Con đã Ä‘em gá»— và o nhà rồi – Cáºu bé nhắc lại – Hôm nay bố có vá» không hả mẹ?
- Có thể - Nà ng nói, cây gáºy chá»c lá»— là m nà ng nhá»› tá»›i công việc còn phải là m – Con giúp mẹ trồng ngô Ä‘i – Nà ng nói và đưa cho cáºu bé túi hạt giống.
Ở đây ngô không được gieo xuống thà nh hà ng như ngưá»i ta thưá»ng thấy ở chá»— ngưá»i da trắng, mà trồng thà nh những nhúm nhá». Theo táºp quán cá»§a ngưá»i da đỠthì “bốn hạt cho quá»· thần, bốn hạt cho gà rừng, bốn hạt cho sâu bá» và bốn hạt để má»c thà nh câyâ€.
Cáºu bé ngồi xổm trên mặt đất tra nhúm hạt ngô. Cáºu nhăn trán suy nghÄ©:
- Nhà mình nghèo hả mẹ? – Cáºu bé há»i.
- Không con ạ, nhà ta không nghèo. Mẹ con mình chẳng luôn đủ ăn, đủ mặc hay sao? Cha con chu cấp cho mẹ con mình nhiá»u hÆ¡n là mẹ con mình cần. Cha con rất già u!
Mary Bông Hoa Trắng biết Ä‘iá»u đó, vì chỉ ngưá»i đà n ông rất già u má»›i có nổi hai nhà và hai gia đình. Äúng là thầy giáo trong trưá»ng cá»§a khu di trú từng nói đà n ông không tốt má»›i lấy hai vợ, nhưng Äôi Mắt Cưá»i đã kể cho nà ng nghe rằng dù váºy, những ngưá»i đà n ông da trắng vẫn là m việc ấy.
- Bố có nhiá»u cừu không hả mẹ? – Cáºu bé há»i. Giá trị cá»§a ngưá»i Navajos được tÃnh bằng số cừu ngưá»i ấy có.
- Bố con có nhiá»u, rất nhiá»u bò – Nà ng trả lá»i, câu trả lá»i ấn tượng mạnh mẽ hÆ¡n – Vì bố cần nhiá»u đất trồng cây là m thức ăn hÆ¡n, và nhiá»u ngưá»i, rất nhiá»u ngưá»i là m việc cho bố con. Và dụ như chú Rawlins đã từng tá»›i đây ấy.
- Nhà ta nên nuôi cừu, mẹ ạ - Cáºu bé nói – Con đã đủ lá»›n để trông cừu. Chân Cong sẽ cho phép con trông cừu khi vỠđó.
- Còn Ä‘i há»c thì con không thể trông cừu được – Ngưá»i mẹ trả lá»i.
- Con không cần phải đến trưá»ng nữa – Cáºu bé bướng bỉnh nói – Mẹ dạy cho con tất cả những gì cần biết!
- Sao con không muốn đến trưá»ng? – Nà ng há»i.
Cáºu bé cháºm chạp trả lá»i:
- Vì chúng nó nói con không phải là ngưá»i bá»™ tá»™c! – Ngưá»i Navajos tá»± gá»i mình là “ngưá»i bá»™ tá»™câ€.
- Ai nói thế?
- Tất cả má»i ngưá»i. Vì tóc con không thẳng như tóc há» và mắt con mà u xanh chứ không phải mà u nâu.
Bông Hoa Trắng ngần ngừ. Äôi mắt nà ng trở nên long lanh xúc động khi nháºn ra chiếc xe tải.
- Bố con vá»!- Nà ng nói vá»›i con trai.
Cáºu bé chạy như bay vá» lá»u, Bông Hoa Trắng theo sau. Khi chiếc xe dừng lại, cáºu bé chạy tá»›i nÆ¡i và lao và o vòng tay cá»§a ngưá»i đà n ông bước xuống xe. Ông tung bổng nó lên cao, cách thức chà o đón vẫn luôn như thế.
Chá»›i vá»›i ngang tầm con mắt cá»§a ngưá»i đà n ông, cáºu bé hiểu vì sao mẹ cáºu gá»i ngưá»i đà n ông nà y là Äôi Mắt Cưá»i. Hà ng ngà n nếp nhăn tà ti bao bá»c xung quanh đôi mắt luôn cưá»i cá»§a ông. Äôi mắt ông xanh hÆ¡n đôi mắt cá»§a cáºu bé má»™t chút, nước da ông cÅ©ng kém nâu hÆ¡n nước da cá»§a cáºu bé.
Bông Hoa Trắng đứng nhìn hai cha con chà o đón nhau. Ãnh mắt nà ng tá»± hà o trượt trên ngưá»i đà n ông là chồng nà ng. Ông thân hình tầm thước, vai rá»™ng, mặc áo trắng và quần nhung nâu, chiếc mÅ© phá»›t thẫm mà u che phá»§ má»› tóc nâu cá»§a ông. J.B. Faulkner là má»™t trong số Ãt ngưá»i da trắng được bá»™ tá»™c chấp nháºn.
Trong đêm tân hôn Bông Hoa Trắng phát hiện ra má»™t thói quen lạ lùng cá»§a chồng là ngá»§ không mặc quần áo. Ngưá»i cá»§a bá»™ tá»™c ngá»§ trong bá»™ quần áo ban ngà y vẫn mặc. Thà y giáo có nói cho Bông Hoa Trắng biết ngưá»i da trắng ban đêm váºn quần áo khác vá»›i ban ngà y, nhưng Äôi Mắt Cưá»i không mặc gì cả.
Bây giỠông đang đứng đây. Ông ôm nà ng, áp chặt má mình và o má nà ng
- Anh nhớ em lắm! Anh nghĩ mình chỉ sống khi ở bên em.
Nà ng cảm nháºn được sá»± thèm khát trong tay ông và biết rồi đây không đủ đêm để là m dịu sá»± thèm khát ấy. Ông ngẩng đầu, đưa tay vuốt tóc trên trán nà ng:
- Khi ra Ä‘i, anh đã lo chu cấp đủ cho em. Em khá»e không?
- Em khá»e, anh ạ - Nà ng đáp lại cho ông yên lòng và nhìn cáºu bé – Con trai nó giúp em!
- Anh rất thÃch nghe Ä‘iá»u đó. Anh cÅ©ng có quà cho con đây. Con hãy nhìn và o sau xe cá»§a cha, con trai.
Cáºu bé chạy vá» phÃa ấy, đôi mắt xanh biếc cá»§a nó mở tròn vẻ ngạc nhiên:
- Cái yên ngựa! - Rồi nó lôi cái yên ngựa ra để chỉ cho mẹ thấy.
Món quà phải được sá» dụng thá» ngay, vì thế nó dắt ngá»±a ra khá»i chuồng và khoác cái yên ngá»±a má»›i lên lưng ngá»±a. Khi những chiếc dây buá»™c vòng bụng ngá»±a được thÃt đúng mức, cáºu bé nhảy phắt lên lưng ngá»±a và cưỡi ngá»±a Ä‘i trên bãi cá» trống lá»›n, nên Bông Hoa Trắng và Äôi Mắt Cưá»i Ä‘á»u có thể quan sát được nó.
- Anh mong sao Chad cÅ©ng biết cưỡi ngá»±a như váºy – J.B thì thầm và ngay láºp tức hối háºn nhắc tá»›i gia đình khác cá»§a mình.
- Nó đã cưỡi ngá»±a từ khi còn bé tý – Bông Hoa Trắng nói, không thốt ra tên cáºu bé. Ngưá»i Navajos cho rằng nói tên ai ra quá nhiá»u sẽ là m ngưá»i đó mai má»™t Ä‘i. Ngưá»i trong bá»™ tá»™c thưá»ng mang nhiá»u tên khác nhau, ngoà i cái tên riêng “Kẻ phải Ä‘i hai bướcâ€, cáºu bé còn có tên tục là “Con mắt xanhâ€. Trong trưá»ng nó được gá»i là Jimmy Bông Hoa Trắng.
- Hôm nay nó nói vá»›i em không muốn đến trưá»ng nữa vì ngưá»i ta nói nó không phải là ngưá»i bá»™ tá»™c.
- Nó không phải là ngưá»i da đỠ- Câu trả lá»i báºt ra ngắn gá»n và nhanh, J.B tiếp lá»i – Anh biết rằng con lai tá»± nháºn thấy thuá»™c vá» mình hÆ¡n là thuá»™c vá» bá»™ tá»™c. Anh muốn nó quên rằng nó có má»™t ná»a là da trắng. Nó sẽ theo há»c ở trưá»ng đến cùng rồi và o đại há»c, nó sẽ được nháºn sá»± giáo dục tốt nhất mà anh có thể lo liệu cho nó được.
Nà ng gáºt đầu:
- Anh phải nói chuyện vá»›i nó – Nà ng nói – Nó không thÃch khác vá»›i má»i ngưá»i.
- Nó khác, và bây giỠmới bắt đầu khác, anh sẽ nói chuyện với con.
J.B dắt con ngá»±a vá»›i cáºu bé trên lưng ra phÃa sau rà o:
- Nếu cho rằng con là ngưá»i da đỠsẽ sai. Con không phải là ngưá»i da Ä‘á», cÅ©ng không phải là ngưá»i da trắng. Con là cả hai. Con hãy tá»± hà o vá» Ä‘iá»u đó! Con không thể là cái nà y hay cái kia, suốt cuá»™c Ä‘á»i cá»§a con những ngưá»i da đỠsẽ hy vá»ng con hÆ¡n hẳn ngưá»i da đỠvà ngưá»i da trắng sẽ mong đợi con hÆ¡n hẳn những ngưá»i da trắng. Hãy há»c tất cả những gì con há»c được vá» ngưá»i da trắng, hãy tiếp thu và o mình những gì tốt nhất cá»§a hai giống nòi. Con có hiểu không?
Cáºu bé rụt rè trước khi trả lá»i:
- Là m sao con biết được phải há»c cái gì?
- Äiá»u đó con phải tá»± quyết định – J.B buồn bã mỉm cưá»i – Cha không thể giúp con được trong việc nà y, cả mẹ con cÅ©ng váºy. Chỉ riêng con thôi, con cà ng lá»›n má»i việc cà ng khó khăn hÆ¡n.
Cáºu bé rướn ngưá»i lên:
- Nếu thế, con muốn có má»™t cái tên má»›i – Nó nói- Từ giá» trở Ä‘i, con tên là Jim Blue Hawk. Cha thÃch cái tên nà y không?
- Có, cha thấy tên đó rất hay! – J.B. Faulkner trả lá»i.