08-09-2009, 10:42 PM
|
|
Guest
|
|
Bài gởi: n/a
Thời gian online:
|
|
“Biên dã” trong thành ngữ “Ai hồng biên dã” là gì?
Trích:
Hỏi: Tôi có mua cuốn Thành ngữ Hán Việt của tác giả Ông Văn Tùng (NXB Văn hoá Thông tin, 1997). Trong đó có thành ngữ Ai hồng biên dã 哀 鴻 遍 野, và được giải thích: “Tiếng kêu bi thương của con chim hồng ở nơi biên dã xa xôi. Nghĩa bóng: tiếng kêu thê thảm của những người dân bị đày ải, hoặc những nạn nhân của chiến tranh, lũ lụt, hoả tai” (tr.13). Tôi tra tự điển không thấy từ “biên dã”. Xin hỏi “biên dã” là gì, có phải là “vùng đồng nội nơi biên giới” hay không? (Ông T.Q.H. – Q1, TPHCM)
Trả lời: Đó là thành ngữ Ai hồng biến dã chứ không phải Ai hồng biên dã như cách phiên âm và giải thích như trong sách. Biến 遍 là “cùng khắp, mọi nơi”, như ta thường dùng trong từ “phổ biến”. Ai hồng biến dã có nghĩa là “những con chim hồng kêu thương khắp nơi, ngoài đồng nội”, dùng để chỉ cảnh người dân đói khổ, lang thang trong loạn lạc.
Thành ngữ trên được rút từ thiên Hồng nhạn trong phần Tiểu Nhã của kinh Thi. Nguyên văn như sau: “Hồng nhạn vu phi, ai minh ngao ngao” (Tạm dịch: Chim hồng chim nhạn cất cánh bay, cất tiếng kêu ai oán bi thương). Theo chú giải của Chu Hy thì chim hồng là chim lớn, chim nhạn là chim nhỏ.
Thành ngữ Ai hồng biến dã cũng có khi được viết là Ai hồng biến địa 哀 鴻 遍 地, như trong một bài từ theo điệu Thuỷ long ngâm của Hoàng Khản: “Thiên nhai ngâm vọng, ai hồng biến địa, đô thành sầu lữ” (Tạm dịch: Nơi chân trời ngâm vịnh ngóng trông; những cánh chim hồng lạc loài kêu thương khắp nơi; (chúng) đều trở thành những bạn (của ta) trong nỗi sầu cô lữ).
Có lẽ tác giả cuốn sách trên đọc nhầm chữ biến 遍 thành chữ biên 邊 vì hai chữ na ná giống nhau, và từ đó suy diễn thêm thành “nơi biên dã xa xôi”. Hiện tượng đọc nhầm các chữ Hán có tự dạng gần giống nhau thỉnh thoảng vẫn xảy ra, ngay cả đối với người xưa.
(KTNN số 638, ngày 01.05.2008)
|
|