|
Chú thích: Hoành Phần lộ
Chỉ nơi xưa Hán Vũ Đế từng tuần du tới tế thần, tại Phần Âm (thuộc Hà Đông, nay là phía tây nam Vạn Vinh, tỉnh Sơn Tây, do nằm ở phía nam sông Phần mà đặt tên). Năm Nguyên Đỉnh thứ 4 (119 tr.CN), trong một lần tới đây, ông có làm bài "Thu phong từ" 秋風辭, trong đó có câu "Phiếm lâu thuyền hề tế Phần hà, Hoành trung lưu hề dương tố ba, Tiêu cổ minh hề phát trạo ca, Hoan lạc cực hề ai tình đa" 汎樓船兮濟汾河，橫中流兮揚素波， 鼓鳴兮發櫂歌，歡樂極兮哀情多 (Đi thuyền lầu chừ tới sông Phần, Ngang qua dòng chừ sóng trắng nổi lên, Tiêu trống ngân, tiếng ca chèo vang, Khi vui vẻ kết thúc, lòng buồn lại nhiều). "Hoành Phần" ở đây còn ám chỉ chim nhạn. Lý Kiệu 李嶠 đời Đường trong bài "Phần Âm hành" 汾陰行 có câu "Bất kiến chỉ kim phần thuỷ thượng, Duy hữu niên niên thu nhạn phi" 不見只今汾水上，惟有年年秋雁飛 (Không thấy ở trên sông Phần nay chỉ có, Bóng chim nhạn vẫn bay hằng năm khi thu về).
Chú thích: tiêu cổ
Chỉ tiếng nhạc tiêu trống rộn rã trong bài "Thu phong từ".
Chú thích: bình sở
"Sở" ở đây là bụi cây rậm rạp, "bình sở" tức rừng hoang trải rộng. Mấy câu ở đây ý nói, chốn này là nơi xưa bậc đế vương từng tới, tiêu trống rộn rã, nhưng nay đã thành hoang vu tịch mịch, khói hoang xen lẫn.
Chú thích: Chiêu hồn
Tên một thiên trong "Sở từ", Tư Mã Thiên cho là Khuất Nguyên làm và nhiều học giả cho rằng để chiêu hồn Sở Hoài Vương. Ở đây được nhắc tới với ý chiêu hồn chim nhạn. Tác giả nhắc tới Hán Vũ Đế và việc chiêu hồn Sở Hoài Vương còn ký thác lòng ưu hoài cố quốc.
Chú thích: Sơn quỷ
Tên một thiên trong "Sở từ", trong đó có câu "Lôi điền điền hề vũ minh minh, Viên thu thu hề dứu dạ minh, Phong táp táp hề mộc tiêu tiêu, Tư công tử hề đồ ly ưu" 雷填填兮雨冥冥，猿啾啾兮狖夜鳴， 颯颯兮木蕭蕭，思公子兮徒離懮 (Sấm ầm ầm chừ mưa mờ mịt, Vượn hót dài chừ khỉ rú trong đêm, Gió vù vù chừ cây thê thảm, Nhớ công tử chừ trên đường đi đầy ưu tư) nên ở bài này mới viết "ám đề phong vũ".
Chú thích: tao nhân
Chỉ thi nhân, chữ do bài "Ly tao" của Khuất Nguyên.
|