[forget that name]

Phần tiếp theo và hết.

Dux
Cuộc viễn chinh người Armorica, Castus chỉ huy hai quân đoàn gồm lính tuyển. Trong thật tế, những câu khắc trên đá của M.Aurelii ở Anh được tìm thấy trong ở trong doanh trại quân đoàn Valeria Victrix XX và quân đoàn Victrix VI, nói rằng một viên sĩ quan Sarmatian được chôn cất gần tổng hành dinh của quân đoàn Valeria Victrix XX tại Dave (Chester), cả hai quân đoàn đều có sự góp sức trong việc xây dựng nên pháo đài Bremetennacum, và chỉ nổi loạn sau khi thiệt hại năng nề, quân dự bị và quân ngoại quốc là lực lượng chính trong đội quân của Castus chắc chắn được rút ra từ hai quân đoàn này. Những người lính này đều là kỵ binh, như trong những câu khắc của Castus. Điều này không có gì là ngạc nhiên, vì những người lính ở vùng phía Tây Bức Tường hầu hết dưới quyền chỉ huy trực tiếp của Castus đều là kỵ binh.

Castus giành chiến thắng tại Armorica, và ông ta chỉ đơn giản là cho lính của ông ta trở về Anh và nhận nhiệm vụ tại kế tiếp. Tuy nhiên, ông đã làm một số điều được cả 2 nhà học giả Dio và Herodian nhắc đến trong lịch sử của họ: "Gởi 1500 "lính ném lao" (nguyên văn: Javelin men) đến Rome để báo cho Hoàng đế Commodus về cuộc ám sát dưới sự giật day của Perennis. Lực lượng này được gởi bởi "các chỉ huy của Anh" (Lieutenants of Britain). "Lính ném lao" là một từ đặc biệt lạ, nếu 1500 lính là lực lượng nòng cốt của quân đoàn thì tại sao không gọi họ là "lính viễn chinh" (legionnaire) hay "lính đặc biệt" (mile, discen)? Chúng ta có được từ "javelin" là từ được viết lại bởi một thầytu Byzantin là Xiphilinis, được ghi lại trong lịch sử của Dio. Vì Xiphilinis không biết từ "pilum" nên từ javelin trong trường hợp này có thể là một cây giáo, hay một thứ vũ khi ưa dùng của kỵ binh vũ trang nhẹ, sau đó trở thành "javelin man" trong tiếng Latin, tất cả chúng đều được dùng bởi kỵ binh Iazygan.Tốc độc của lời cảnh báo từ Anh đến Rome của lính kỵ binh nhanh hơn là lính bộ. Và vị chỉ huy đã gởi thông điệp đó không ai khác chính là Castus, và ông ta đã hoàn tất chiến dịch Armorica trước khi trở về Anh. Vị anh hùng đó không được xác định là người Anh nhưng ông ta nói rằng những người Anh đã chặn đứng việc những đồng tiền mang hình của Perennis. Whittaker giải thích rõ bí mật những đồng tiền được chèn vào đó hình của con trai của Perennis. Whittaker đoán rằng những đồng tiền đó được phát hành bởi Perennis để đáp lại chiến thắng của con trai ông ta trong chiến thắng chống lại người Sarmatia ở Pannonia. Vì người Sarmatia ở Pannonia có quan hệ huyến thống với người Sarmatia ở Anh những người đã cùng với lính của Castus ở Armorica. Cuộc trả thù cá nhân này chống lại Perennis và gia đình ông ta là một phần dễ dàng trong việc cảnh báo cho Hoàng đế Commodus biết về âm mưu. Nhắc lại là "1500 lính ném lao" được gởi đến cảnh báo cho Hoàn Đế Commodus là những người Sarmatian, và nếu đúng là họ thì Castus chính là viên sĩ quan gởi họ.

Cùng với những sự kiện này, thì tour của ông trong quân đội kết thúc. Ông đã phục phục 25 năm, năm 60 ông đã có vợ và những đứa con đến tuổi thiếu niên. Thông thường, ông có thể trở thành người thu thuế hay tương đương, nhưng sự phục vụ ưu tú đã mang lại cho ông điều sau: một vị trí Chỉ huy kiểm sát trưởng của Liburnia (procurator centenarius of Liburnia).

Kiểm sát trưởng (Procurator Centenarius)
Cấp bậc của Kiểm sát trưởng (procurator) thường được dịch là Thống đốc (governor), và quyền để làm được nhiều thứ. Nhiều người điều hành các hầm mỏ, cũng có nhiều người thành lập các xưởng dệt, xưởng nhuộm, xưởng vải lanh, cũng có người thử trồng cây bạc hà v.v. nhưng cũng có người chỉ làm công việc điều hành tài sản của đế chế. Trong trường hợp của Castus, vì danh hiệu mà ông đạt được trước đó đã đưa ông vào vị trí quan toàn cấp cao khi gắng vác trọng trách của tỉnh. Tiền lương cho vị trí này là 100.000 sesterces mỗi năm, cộng với tài sản mà ông đã tích góp, đủ điều kiện tài chính cho ông duy trì cấp bậc quý tộc của ông ta, phát triển gia đình, mua biệt thự, và xây nhà mộ cho riêng ông ta lẫn gia đình. Vì tất cả các quan tòa đều hỗ trợ cho những người dưới quyền, nên học thường có rất nhiều bạn và thành viên gia đình tại nơi làm việc của họ. Với việc tìm thấy xương cốt của một người phụ nữ có lẽ là con gái của ông, một cậu bé có thể là cháu trai và một phụ nữ khác có thể là cháu gái ở gần Dalmatia, cho thấy ông đã làm như thông lệ đó.

Vào thời điểm đó, Liburnia là một khu vực hành chính của Dalmatia, và Thống đốc Dalmatia là cha của Dio, Marcus Cassius Apronianus. Như thế, bản thân Castus là nguồn gốc của những lời truyền tụng đến từ các câu truyện của người Anh.

Những năm của Castus ở vị trí Kiểm soát trưởng trải qua trong yên bình, vùng láng giềng phía Bắc là Pannoia thường yên tĩnh, vì sự có mặc của Hoàng đế tương lai Severus ở vị trí Thống đốc của vùng Thượng Pannonia. Dalmatia yên bình và Liburnia thịnh vượng.

Năm 193, Commodus bị ám sát. Pertinax, bạn đồng nghiệp của Castus ở Pannonia và Anh, lên ngôi Hoàng Đế -- và bị giết chỉ sau 87 ngày tại vị. Didius Julianua ngồi lên Ngai vàng đế chế, dẫn đến việc bị tẩy chay bởi quân đội, và 66 ngày sau, ông bị xử tử bởi Septimius Severus dựa trên mệnh lệnh của Quốc Hội.

Khi Severus lên ngôi Hoàng đế, ông ra lệnh chôn cất Pertinax, và tất cả các nhà quý tộc đều phải đến dự. Dù Castus bị bệnh nặng vẫn đến dự, vì không có chiến tranh ở Liburnia hay bị kỳ điều gì ngăn cản ông làm chuyến du lịch đến Rome. Sau đó ông trở về Liburnia, nơi ông hoàng thành sứ mạng Kiểm sát trưởng và nghỉ hưu.

Castus thật sự không bao giờ nghỉ hưu. Nếu ông ta vẫn sống vào năm 196, điều đó hoàn toàn có thể vì ông chỉ mới 54 tuổi, các sự kiện lịch sử đưa ra giả thiết ông được gọi trở lại trọng trách. Trong năm đó ở Albinus, Thống đốc của Anh, đã tự xưng Hoàng đế bởi binh lính của ông ta và xâm lược Gaul từ lãnh thổ Anh. Dẫn đến cuộc hành quân trực tiếp đến Gaul, Severus lập tức lên phía Bắc qua vùng Pannonia, Noricum, Raetia, Thượng Đức và đến Gaul. Trên con đường này, Severus đã chiêu mộ binh lính suốt dọc được, ông ta khó mà không gởi bảng thông báo chiêu mộ đến Liburnia láng giềng, và lệnh cho Castus tham gia với ông. Vì Castus không những biết rõ về lính Anh, đặc biệt là người Iazyges, mà còn đã chiến đấu và chiến thắng trong một chiến dịch ở Gaul. với. Với sự hiểu biết đó, đã đẩy hình ảnh Castus lên mức vô giá và Severus không phải là người không biết trọng tài năng.

Lực lượng của Severus giao chiến trận đầu tiên với Albinus tại Tinurtium (Battle of Lugdunum - năm 197), nơi mà kỵ binh Anh gặp những thiệt hại nặng nề. Một chi tiết thú vị là Albinus đã mang theo một lượng đáng chú ý kỵ binh đi cùng ông ta. Tại thời điểm đó, chỉ có một nhóm trong lực lượng kỵ binh Anh đã gặp thiệt hại đáng kể về quân số chính là những người Sarmatia từ Pháo đài Bremetennacum. Trong thời gian làm Thống đốc Pannonia của Severus, có lẽ đã có được sự hiểu biết cần thiết để đánh bại kỵ binh thảo nguyên, nhưng Dio lưu ý một điểm là Severus không trực tiếp chỉ huy các trận đánh trừ trận cuối cùng. Có thể những cái đầu đứng sau thất bại đầu tiên của lực lượng Albinus dưới sự chỉ huy của Viên cựu chỉ huy người Iazyges, là Castus.

Albinus kéo xuống phía nam. Severus truy đuổi và giao tranh với Albinus trận Lygdunum lần thứ 2 và cũng là cuối cùng. Lần nữa, Dio đã phát họa chi tiết khung cảnh "Mặt đất bị che phủ bởi xác người và ngựa". Nếu Castus chết trong trận chiến này, có lẽ đã được đưa về Liburnia, từ Marseilles đến Spalato, nghiêm trang trên Hạm đội Misenensis (Classis Misenensis), và mai táng tại nhà mộ mà ông ta đã chuẩn bị. Không lâu sau đó, bảng đồng về cuộc đời của ông được tìm thấy tại nhà thờ St. Martin, đã khắc ghi nên niềm vinh dự của ông.

Nhiều tấm bia đá với tên họ Artonii xuất hiện ở Dalmatia và nhiều vùng lân cận, cũng nhu cái tên "Lucius Artorius" được chứng thự trong suốt thời kỳ trị vị của Diocletian ( Several Artorii grave stelae appear in Dalmatia and neighboring regions, and the name "Lucius Artorius" is attested during Diocletian's reign (Ví dụ: "Lucius Artorius Pius Maximus" là cháu chắc của Castus cũng là một sĩ quan Rome) cho thấy dòng dõi của ông ta vẫn tiếp tục sau khi ông ta chết.


Lý do tại sao Castus chính là người được tạo dựng thành hình ảnh King Arthur vì:
1. Cái tên Artorius, bắt đầu từ chiến công lẫy lừng của ông ở Anh được lan tỏa và nổi tiếng ở Anh.
2. Danh hiệu Dux hay được gọi là Dux Britannia mà ông đạt được chính là nguồn gốc của chữ King Arthur. Dux trong hệ thống quân đội Rome, là Tổng chỉ huy quân đội trong một tỉnh, vào thời kỳ này cũng đồng nghĩa với vị trí Thống Đốc hay là Ruler của tỉnh đó, và vùng Castus được giao quản lý là cả nước Anh lúc bấy giờ cũng chỉ là một tỉnh của Đế chế Rome, và trong tiếng Anh vào thời kỳ đó bất kỳ ruler nào cũng được gọi là King tương đương với Dux thời kỳ này. Nên từ cái tên Dux Artorius of Britannia theo cách gọi của người Rome thành King Arthur of Britain theo cách đọc của người Anh. Theo thời gian, câu truyện về Artorius được truyền đi truyền lại và có nhiều dị bản cùng với dòng họ Artorius - Artoria, trong đó bản King Arthur chống lại cuộc xâm lăng của người Saxon vào thời kỳ cuối của Đế chế Rome là nổi tiếng nhất. Có điều thời kỳ này thì không thể có các hiệp sĩ trong bộ giáp sáng bóng cho tận đến nửa cuối thời Trung Cổ.
3. Tại các đền thờ của người Sarmatia luôn có hình một cây kiếm cắm trong đá theo tôn giáo của họ. Việc ai rút được thanh kiếm ra khỏi đá là hình ảnh của việc là nhà lãnh đạo người Sarmatia, mà lúc này kỵ binh Sarmatia gần như không có đối thủ ở Anh. Trong thật tế thì Castus là chỉ huy kỵ binh Sarmartia tại pháo đài Bremetennacum.
4. Knight là từ bắt nguồn từ chữ Cavalry, và các kỵ sĩ Sarmatia luôn mang theo Khiên tròn (Round shield), nên trở thành hình tượng Knight of the Round trong tác phẩm truyền thuyết về King Arthur. Qua đó thấy rất rõ hình ảnh King Arthur và các Hiệp sĩ bàn tròn rất gần với hình ảnh Sĩ quan kỵ binh Lucius Artorius Castus và các Kỵ sĩ khiên tròn Sarmartia.
5. Tiền đồn Caerleon là một trong những đồn quan trọng của quân Rome trong cuộc chiến chống lại cuộc xâm lược của người Picts và các cuộc bạo loạn ở phía Đông, được đội quân của Castus sử dụng như một tiền đồn dã chiến chỉ huy chiến dịch. Trong truyền thuyết thời kỳ đầu của King Arthur, Caerleon chính là thủ đô của King Arthur, về sau đổi thành Camelot để tránh bị các sử gia phản đối.