Ở chương trước bạn đã biết qua đời sống tình cảm của bạn gái. Và chắc bạn chưa thấy thỏa mãn về việc tìm hiểu hữu thể bí mật này. Làm gì bạn cũng tự hỏi: "Còn đời sống của họ ra sao?" Chương này sẽ trả lời bạn câu hỏi ấy. Chúng tôi sẽ tận tụy giúp bạn tìm hiểu sơ lược những khả năng tinh thần nòng cốt của bạn gái như trí tuệ, lý trí, óc phán đoán, ý chí..v...v...Chắc bạn sẽ ngạc nhiên khi thấy rằng đời sống tinh thần của bạn gái khác nhiều với đời sống tinh thần của bạn trai.
1 - Trí Tuệ Của Bạn Gái
Một sự đáng tiếc, nhưng phải công bình nói ra, là xét cách chung, trí tuệ của bạn gái thua hẳn trí tuệ bạn trai. Bà Suzanne Duchâtel viết một quyển sách dày xôm xốp để bênh vực tài trí của bạn gái và quả quyết rằng sở dĩ phụ nữ không tỏ tài trí mình ra được là tại đàn ông lấn lướt, giành mất cơ hội của họ đi. Song luận lý của bà không đủ che lấp sự thật chua chát nói trên. Xét về bản chất của phụ nữ và căn cứ vào kinh nghiệm lịch sử từ Tây sang Đông chúng ta thấy người đàn bà sinh ra cốt để làm vợ, làm mẹ, để tỏ những đức tính cao quý trong gia đình như đức vị tha, đức kiên nhẫn, đức chịu khó hơn là sinh ra để nghiên cứu các ngành khoa học, sáng tác nghệ thuật, để phụng sự văn hóa. Ai có chút kinh nghiệm về giáo dục cũng đều phải nhận rằng cùng đồng tuổi hoa niên với bạn trai, đa số, chúng tôi nói đa số, bạn gái tự nhiên có đầu óc thiếu tinh nhuệ trong việc suy nghĩ, tri giác ít đúng đắn, phân tích không sâu sắc và rất nghèo túng óc suy luận.
Họ thường dùng não trực giác. Cách chung họ không quan tâm đến việc quan sát, so sánh, suy nghĩ, phán đoán, tìm giả thuyết như những bậc trai. Họ bất kể sự suy luận theo tam đoạn luận, theo lưỡng đạo luận. Họ căn cứ vào những thực tế khách quan rồi phán đoán cách tuyệt đối như thế này như thế kia. Họ không thích tìm lý, tìm nguyên do của sự vật. Họ chỉ chăm cái đẹp, cái ích lợi, chỉ nhắm ác cảm, thiện cảm, nói tắt những gì có liên hệ đến tình cảm. Một người bạn gái và một người bạn trai cùng ngó mặt trời. Người bạn trai hỏi: "Mặt trời là gì? Tại sao có? Tại sao sáng?". Người bạn gái không hỏi vậy mà nói: "Ồ mặt trời đẹp quá! Ồ mặt trời chói mắt quá!". Bạn gái ít khi tìm hiểu những nguyên do, bản chất hay cứu cánh của sự vật mà chỉ chú trọng hình thức thôi. Có thể nói bạn gái ít triết lý hơn bạn trai.
Đọc một đoạn văn dài, người bạn trai không để mình lạc trong những tiểu đề, những chi tiết. Họ tự nhiên biết phân biệt cái nào là chính cái nào là phụ. Họ vừa có óc phân tách, vừa có tinh thần tổng hợp. Trái lại người bạn gái hay bị lôi cuốn bởi những ý tưởng phụ thuộc. Họ nát óc khi phải toát yếu một bài đại luận. Họ lúng túng trong việc lựa chọn những ý tưởng chính trong mớ những ý tưởng phụ. Nói cách chung họ có não phân tách hơn là có óc tổng hợp và về cả hai phương diện này họ thua hẳn phần đông phái mạnh.
Học về các khoa học như hóa học, vật lý học hoặc học những ngôn ngữ họ cảm thấy tất cả sự khó khăn khi phải áp dụng những quy tắc chung vào những trường hợp riêng. Nhờ sách vở, nhờ sự chỉ dẫn của thầy cô giáo, họ biết quy tắc nào đó có thể áp dụng trong một trường hợp nào đó. Họ không dễ dàng xoay trở cách tự động, cách sáng suốt khi phải sử dụng quy tắc nào, hay khi phải phán quyết cách phải chăng, chừng mực.
Bù lại những khuyết điểm trên này, phần đông bạn gái có sở khiếu về ngôn ngữ. Họ học văn chương tự nhiên "bén" hơn bạn trai. Riêng về những lối văn miêu tả, ký thuật, trong lớp, chúng tôi nói trong lớp, thường họ viết dễ dàng lưu loát hơn các bạn trai cùng lớp.
Về mặt phát minh khoa học, rõ rệt là bạn gái nhượng bộ bạn trai. Điều này không khó hiểu lắm vì bạn gái rất nghèo nàn óc khoa học. Vẫn hiểu rằng trong sự phát minh cần có trực giác mà chúng tôi biết rằng các bạn gái có thừa song còn rất cần cặp mắt quan sát tinh vi, não suy luận sắc sảo, so sánh kỹ càng, phân tách tỉ mỉ và sau cùng nên ra giả thuyết, chứng minh giả thuyết cấu thành định luật. Tất cả những công việc tinh thần này, người bạn gái "ngán như cơm nếp".
2 - Lý Trí
Fabienne Van Roy nói: "Người đàn bà nhìn thấy bằng quả tim". Bà nói rất đúng. Khác hẳn người nam như trên kia chúng tôi đã nói, là hạng người tư tưởng bằng lý luận, bạn gái tư tưởng bằng trực giác. Nói vậy không có ý quả quyết rằng bạn gái không biết lý luận. Song người nam tức bạn trai thường dựa trên những định luật của ý tưởng, những nguyên tắc căn bản của luận lý học, như nguyên tắc đồng nhất, nguyên tắc nhân quả, mâu thuẫn, triệt tam... để suy luận. Người bạn gái thì khác, chỉ suy luận bằng sự nhận thức của sự vật cụ thể thôi. Họ thấy rồi họ phán đoán theo như mình thấy. Họ không buộc mình phải theo những nguyên tắc sơ thủy. Bà Marie Madeleine de France nói: "Đàn bà bất luận lý bởi tính khí xung động và trực giác". Rồi trong khi suy luận, người bạn gái cũng tỏ ra khác hẳn bạn trai ở chỗ phán đoán cách chủ quan. Cái mà họ thường cho họ là trúng thường hợp với sở thích của họ, họ hiểu được, kiểm soát được. Họ thường không dùng lý trí để đoán xa, dè dặt. Vì thế những bạn gái ít học vấn hay có tính vội đoán, cố chấp, thiên vị. Muốn lý trí họ được sáng suốt, sâu sắc, cần có một sự giáo luyện đầy đủ về mặt luận lý. Sự cố gắng giáo luyện này dù vậy chỉ mang đến một kết quả tương đối tốt đẹp thôi vì bản chất của bạn gái là bất luận lý. Tâm hồn của họ bị chi phối khắc nghiệt bởi ái tình, chìm đắm trong tình cảm và nhiều đức tính khác như vị tha, hy sinh, can đảm. Các yếu tố này lấn át lý trí họ trong việc phán đoán. Điều đó đã dành nhiều khi bạn gái xét đoán nông cạn, sai lầm, song không phải là hoàn toàn bất lợi. Trời đã định cho bạn trai ưa lý luận đồng thời cũng định cho bạn gái thiên về trực giác. Hai xu hướng này bổ xung cho nhau gây cho gia đình hạnh phúc. Con người chỉ đâu phải sống bằng lý trí? Trong một gia đình mà ai ai cũng sống bằng lý trí, nói thì lý luận chặt chẽ nhưng một triết gia hành động thì bao giờ cũng đúng xít như áp dụng một định luật hình học thì thiết tưởng khó có thể có sự cảm thông đời sống cách chân thành, thân mật. Những lỗi lầm không biết dung chế, tìm hiểu, cứ son sót, bắt nhặt bắt thưa thì người ta phục nhau song chưa đắc nhân tâm, yêu mến nhau và do đó cũng không tín nhiệm nhau. Bạn quan sát coi trong xã hội những người gặp ai cũng lý luận thường được kính trọng song cũng thường ít bạn bè. Nói thế không phải để chúng ta kết luận rằng vì bạn trai, tức bạn nam, sống ưa lý luận nên ai cũng bị oán ghét. Không. Nếu bạn trai chỉ biết lý luận thì khó mà họ được mến yêu. Song phần nhiều bạn trai biết trộn lẫn vào lý luận những cảm tình mà nhờ đó họ lý-phục mà còn tâm-phục nữa. Người bạn gái tuy kém lý-phục song vì bản tánh giàu tình yêu, tự nhiên có nghệ thuật gây cảm tình và dẫn dụ. Phải chịu rằng về mặt thực tết xã hội họ trội hẳn hơn bạn trai vì con người tự nhiên chịu tâm-phục hơn lý-phục.
3 - Não Nhớ
Người bạn gái rất giàu ký ức, để nhớ những chuyện có tính chất cụ thể, thực tế dính dáng trực tiếp đến tình yêu hay đến những gì liên hệ mật thiết với họ. Thứ nước hoa nào thơm ngọt, thơm lâu, lụa nhiễu nào láng chắc, xà bông rửa mặt nào thượng hạng, người bạn trai nhớ lâu thua họ xa. Trong lớp học, những bài thơ, những bài học về sinh ngữ họ cũng ăn đứt bạn trai. Cách chung họ có khiếu học các ngôn ngữ nhưng không thích ngôn ngữ học. Được những ưu điểm trên nhưng họ lại phải mắc những khuyết điểm này: là họ lấy làm khó nhọc khi học những công thức hóa học, những công thức toán học. Tới các giờ hình học hay vật lý học, họ ngáp dài. Họ cũng rất "sợ" những niên hiệu, những tên xứ khi học sử ký, địa lý. Nhưng trái lại, những chuyện lạ trong lịch sử, hay những sự kiện xảy ra trong đời sống hàng ngày họ nhớ rất tỉ mỉ.
4 - Tưởng Tượng
Trong các khả năng tinh thần của bạn gái có lẽ chỉ có óc tưởng tượng hoạt động mãnh liệt nhất. Tưởng tượng là tư tưởng bằng hình ảnh. Hình ảnh là do những vật cụ thể. Người bạn gái tự nhiên có thiên phú cảm hiểu dễ dàng những vật cụ thể. Óc trực giác của họ rất tinh vi. Vì thế họ tưởng tượng dồi dào mạnh mẽ. Trong tuổi dậy thì nhờ ái tình thúc đẩy óc tưởng tượng họ phong phú hơn tuổi nào hết. Cách chung so sánh với những bạn trai thì họ vượt hơn hẳn về óc tưởng tượng. Dưới mái nhà trường, những bạn gái thường làm bài miêu tả hay hơn những bạn trai. Gặp một thảm cảnh, bạn gái khổ hơn các bạn trai đồng cảnh, vì họ tưởng tượng, phóng đại sự vật. Não tưởng tượng của họ thường không cương. Nó phóng túng, lôi cuốn họ. Họ ít chịu tư tưởng sự vật như nó xảy ra ở thực tế khách quan. Họ tưởng tượng sự vật quá lố và "bắt" sự vật xảy ra cách thế này, thế nọ theo cách tình cảm của họ. Bắt gặp người tình của họ nói chuyện gì đó, không biết, với một bạn gái khác ở một móng cầu nọ hồi hôm rồi. Đêm nay nghe người ta nói người tình họ không có ở nhà đi đâu mất. Họ bèn tưởng tượng người yêu đi chỗ này, chỗ nọ, tình tự với ai rồi..v...v...Họ tha hồ "bắt" người tình của họ hành động theo não tưởng tượng cực kỳ phong phú bị ái tình hơ lửa ghen của họ. Có trí tưởng tượng phong phú nếu được giáo luyện đầy đủ về ý chí, người bạn gái có thể thành công rực rỡ trên đường đời, nó có thể giúp họ thành những tiểu thuyết gia có tài. Những George Sand, Pearl Buck, Thụy An, quả là những tên tuổi chói lọi. Nhưng đáng tiếc là phần nhiều bạn gái có não tưởng tượng dồi dào mà hay xài bậy. Họ dùng nó để bối rối, lo lắng, sợ hãi. Nhiều khi trái tim họ mệt rất nhiều, họ thức suốt sáng chỉ vì quá tưởng tượng xàm.
5 - Ý Chí
Nói đến ý chí của bạn gái, chúng tôi sợ chạm lòng tự ái của nhiều bạn gái. Nhưng sự thật thì phải nói rồi. Biết sao? Các bạn gái phần đông nghèo nàn ý chí cách đáng thương hại. Họ không thể tự quyết định, không thể dẻo dai trì chí. Gặp một vấn đề gì phiền phức nan giải, họ rối trí, bận rộn, lính quýnh, băn khoăn, lăng xăng để rồi than dài thở vắn và có thể sau cùng tuyệt vọng. Họ nghe trong mình không đủ năng lực chủ định tinh thần cho điềm đạm để nghiên cứu suy nghĩ chu đáo vấn đề. Họ thiếu hẳn sự tập trung tinh thần và chú ý sâu sắc về một điểm nhất định nào của vấn đề cần giải quyết. Phải những khiếm khuyết căn bản ấy vì phần đông họ bị bệnh nhược chí. Họ ỷ lại nơi người nam, trông cậy người nam giải quyết hộ. Trong đời sống vợ chồng, người chồng không phải chỉ là "rường cột" chống đỡ cuộc sinh hoạt vật chất của họ mà còn là lực lượng đảm bảo cho họ về đường tinh thần. Nếu không ai quyết định tiếp thì họ cũng quyết định, song quyết định không phải bằng lý trí sáng suốt, bằng ý chí đanh thép mà bằng trực giác. Trước vấn đề cần giải quyết, trực giác chỉ cho họ một cách nào đó của vấn đề, họ cảm nhận cái gì đó đẹp đẽ, hữu ích, hay xấu xa bất lợi, rồi tức tốc không cần suy nghĩ, hồi tưởng, cân đo, họ quyết định thái độ để đối phó. Bởi tức đoán như vậy, họ không thể trì chí lâu bền để đạt đến vinh quang. Vì họ chạm những trở lực khác nhau, nó khiến họ phán đoán vấn đề cách khác nữa cũng bằng trực giác không suy nghĩ. Họ triền miên quyết định rồi thay đổi quyết định, rồi hối hận, rồi quyết định nữa, rồi hối hận, rồi cứ vậy mãi...Nói tắt họ thiếu hẳn năng lực nhất quyết, năng lực trì chí để đạt chí sau cùng. Đức Julien cũng đồng ý với chúng tôi khi ông viết cách vui vui: "Những người đàn bà tư tưởng như họ mặc áo". Câu này quả đã diễn tả được hết sự nhược chí của phái yếu và nhất là bạn gái ở tuổi dậy thì, một tuổi đổi thay như dòng nước chảy. Bà Marie Madeleine de France nói: Người đàn bà vì nhược chí bị các thời trang, các lối quảng cáo, đình đám ám thị chi phối. Bà không nói vô lý. Vì nhược chí, vì phán đoán bằng trực giác, bằng tự phát tính, họ chẳng những nô lệ sự thay đổi triền miên của thời trạng và con rất nhiều lực lượng ảnh hưởng khác. Biết bao nhiêu kiếp hoa phải lôi gót phong trần cách tủi nhục trong đời giang hồ hay những mái đầu xanh chỉ vì thiếu ý chí, thiếu tự chủ, để mình bị lôi cuốn vào vòng trụy lạc, không ít người vợ trong gia đình đối với chồng chỉ biết vâng vâng dạ dạ. Cũng không phải ít nữ giáo sư, giáo viên, hễ cho bài học trò mà bị chúng kèo nài xin bớt, xin miễn, sau một hồi thì không còn nghị lực bắt ép chúng làm. Người ta nói những khuyết điểm này của bạn gái sinh ra do sự lấn lướt của phái mạnh, do lòng nhân tự nhiên của họ. Điều đó không phải là sai. Nhưng nguyên do chính là họ nhục chí. Sự thật này tuy chua chát nhưng chúng ta phải công bình công nhận.
6 - Trực Giác
Nếu muốn kể một tài năng tinh vi nhất, đặc biệt nhất của bạn gái, người ta phải nói đến trực giác. Họ đặng bẩm phú đặc biệt để hiểu biết một cách trực tiếp toàn thể và cấp tốc về sự vật. Họ không vận dụng nhiều não suy luận, cũng không nhờ việc nhận thức các kinh nghiệm của dĩ vãng để phán đoán. Trực giác của họ có tính chất thực nghiệm hơn là suy lý. Sự vật khách quan kích thích cảm tính của họ, họ có những ấn tượng cung cấp bởi tác động kích thích của ngoại vật. Thứ trực giác này đặng gọi là trực giác thực nghiệm. Nó có hai hình thức. Trực giác cảm giác giúp bạn gái biết trực tiếp những vật cụ thể kích động ngũ quan họ. Trực giác tâm lý giúp họ nhận thức những tâm trạng hay những tác động của tâm hồn. Họ cũng có những trực giác suy lý nhưng có tính nghèo nàn bởi lẽ dễ hiểu là ít vận dụng việc suy luận. Họ biết những vật sắp đặt có trật tự nhưng họ không mấy khi ý thức về trật tự. Họ cảm vui, cảm khổ nhưng thường không tìm thấy lý do của vui, khổ. Họ biết vật này khác vật kia song không mấy khi biết rõ tương tự tính là cái gì.
Hơn nữa thứ trực giác của bạn gái nói đây không thể hiểu là thứ trực giác thường bàn trong luận lý học, thứ trực giác của những nhà thông thái phát minh. Thứ trực giác mà Gabriel Marcel gọi là "tác động nhờ đó cặp mắt tinh thần bảo trì một toàn thể" hay thứ trực giác mà H. de la Croix gọi là "sự dự đoán nhanh chóng hay cái toát yếu tận cùng, cái thấu hiểu tổng hợp có trước hay có sau và ý thức về việc tổng hợp vượt trội ý thức về phân tích", thứ trực giác ấy các bạn gái có rất ít. Trực giác sở hữu của họ bị ảnh hưởng mạnh mẽ bởi cảm tính. Nó giúp họ nhận định sự vật, giải quyết nhiều vấn đề cách nhanh chóng, song cũng thường khiến họ sai lầm vì nó thiếu tính chất khoa học tức là suy nghĩ, so sánh, phân tích, chứng minh...
Trong đời sống tinh thần, óc trực giác được các bạn gái vận dụng nhiều nhất. Không phải họ khi rẻ việc suy luận song tự bản chất đàn bà, họ ít thích nó, ít dùng nó. Phán đoán về sự vật, về công việc, hoặc về một người nào, họ thường dùng trực giác. Trúng thì tốt. Trật thì sửa lại. Thấy một chàng trai đẹp người, vui tính, họ liền cho người ấy là người đáng phục, họ có thể kết nghĩa cầm sắc. Thấy ai to tướng, mặt nghiêm, họ tự nói người ấy tính dữ dằn. Họ căn cứ vào những nhận xét thực tại, trước mắt để phán đoán. Họ thường bất chấp sự nghiên cứu toàn diện, phân tích từng yếu tố của toàn thể, so sánh, cắt nghĩa chứng minh từng điều mình quả quyết.
Họ cũng dùng trực giác làm nền tảng cho đời sống tình cảm của mình. Yêu ai, ghét ai, ghen ai họ cũng không mấy suy nghĩ kỹ, tìm lý do chính đáng mà cứ yêu, ghét, ghen, theo sự nhận định của ngũ quan thôi. Bởi khuyết điểm to tát này, các bạn gái nói cách chung, không thành công trong những môn học đòi hỏi nhiều suy nghĩ. Chắc bạn ít gặp những nữ thạc sĩ về toán học hay triết học phải không? Và sánh với các bạn trai trên đường học vấn, nói cách chung họ cũng thua xa. Chúng tôi nói cách chung vì trong phái yếu không phải là không có những tên tuổi mà phái nam phải "ngán". Những nhân vật như bà Montessori, bà Daníelou là những bằng chứng hùng biện.
7 - Óc Chú Ý
Bà Marie Madeleine de France nói " Người đàn bà tỏ ra sự chú ý của mình bằng tính tự phát" họ chú ý không phải họ dồn tâm tư vào vấn đề hay vật khách quan để suy nghĩ, cân đo, chọn lựa. Mà tại vấn đề hay vật khách quan nào đó có một cái gì nổi bật lên kích thích họ, họ như cái máy để ý tới rồi cũng như cái máy, phán đoán, đánh giá hư thực, trúng, sai. Bởi bản chất không thích suy nghĩ, trong giai đoạn dậy thì, người bạn gái lại càng khó chú ý hơn nữa. Đầu não họ dồn dập quá nhiều những ý tưởng non nớt, những ước vọng cuồng nhiệt. Nội tâm bị lực lượng của tình cảm, nhất là ái tình làm náo động. Tinh thần vì vậy thường tản mác nên họ cho việc chú ý hiểu theo ý nghĩa triết học là một việc quá ư khó khăn. Lúc đàm luận với bạn gái, để ý chút, bạn thấy có nhiều người nói lạc đề, nói không hết vấn đề. Có khi bạn hết sức lý luận đưa dẫn họ đến một kết luận nào đó mà bạn thấy họ ngó lảng, tỏ ra lạnh lạt hay sau cùng họ "chê" vô một câu gọi được là "lãng nhách" sai bét vấn đề của bạn. Bạn thất vọng. Song thưa bạn! Bạn đừng bi quan, đừng tưởng rằng họ khinh rẻ bạn. Sở dĩ họ có những thái độ đáng tiếc ấy là tại bản chất đàn bà và tuổi dậy thì khiến họ ít có não chú ý trong những vấn đề đòi hỏi nhiều suy nghĩ, cân đo.
8 - Đầu Óc Mâu Thuẫn Và Ưa Nói Nghịch
Một số đông bạn gái nếu không phải là tất cả tới tuần cặp kê thường có những ý tưởng mâu thuẫn và ưa nói nghịch với ý tưởng của kẻ khác. Bởi mang trong mình bầu máu nóng của tuổi xuân, nguồn tình cảm phong phú, họ lạc quan xây dựng muôn ngàn mộng vàng ở ngày mai. Song vì thiếu học hỏi, thiếu kinh nghiệm họ đã phá ở ngày mai những quyết định sắt đá của họ trong ngày nay. Họ thường không nghiên cứu chu đáo bản chất, nguyên do, phương thế, cứu cánh, trở lực của điều mình muốn thực hiện. Trong một hoàn cảnh nào đó, nhờ một lời nói của ai, một câu văn, một hiện tượng nào đó kích động họ, họ cao hứng quyết định. Họ quả quyết tuyệt đối ý nghĩ của mình. Họ khoái trá với những kết quả còn trong mộng và sung sướng đem thuyết trình cho bạn bè nghe. Nhưng rồi, sau một thời gian ngắn, họ gắt gao phản đối những điều trước kia họ yêu mến thiết tha, quả quyết mạnh mẽ. Có khi ngay một lúc họ có nhiều ý tưởng mâu thuẫn nhau. Thấy chị em khác lân la với các bạn trai họ cho là đồ mất nết. Đồng thời họ sung sướng mơ vọng chiều chiều cùng tình nhân đi xem xi nê. Hoặc họ bảo cha mẹ hủ lậu đàn áp tự do của con cái, không cho con cái trả lời, song đối với em út, họ hay "nói xước" nói tỏ ra mình là bậc chị là luôn luôn nói trúng.
Mâu thuẫn với mình rất nhiều, người bạn gái nói nghịch cùng người không ít. Theo đà tiến triển của cơ thể, nhân cách họ cũng nảy nở. Nhân cách họ nảy nở nhưng còn "xốp" và "xốp" mà lại muốn bạch lộ cho thiên hạ biết là quan hệ. Tư tưởng của người, họ hay phê bình, chỉ trích. Ai nói vách tường trắng họ ráng tìm cách nói nó ngà ngà. Đọc sách báo họ thường nói "tệ quá! Dở quá! Không có gì đặc biệt, sâu sắc, văn xưa quá". Những ý tưởng của bậc tuổi tác, họ có thành kiến cho là hủ lậu và tấn công, phản đối như chẻ tre. Có nhiều khi nói nghịch kẻ khác họ không có ác ý hại người, làm nhục người, song họ thấy cần tỏ ra cho thiên hạ biết mình không còn là con nít nữa, mình cũng khá lớn rồi, biết suy đoán độc lập rồi. Ai ai đều nhận họ có lý, có tư tưởng sâu sắc thì họ mới thỏa mãn. Hơn nữa, chúng tôi gặp nhiều người bạn gái coi việc nói nghịch như một nhu cầu, một bệnh ghiền. Họ nói nghịch để nói nghịch. Miệng như một cái lò xo, nghe ai nói thì bực mình nói nghịch lại, nói để chơi qua loa vậy thôi chớ không có ngụ ý gì. Ai có giận thì chịu, thì hối hận. Nhưng rồi đi chỗ khác cũng nói nghịch nữa.
Tổng luận, thì ra chúng ta thấy bạn gái sở dĩ thường mâu thuẫn và ưa nói nghịch là tại "chất con nít" chưa hết trong họ và "chất người lớn" mới chớm nở. Là con nít, họ không biết suy nghĩ, cân đo ý tưởng của mình, dư luận của người. Họ nhìn cuộc đời với tầm mắt còn quá ngắn ngủi của họ. Họ không chịu để ý rằng ở đời sự thật thường đi đôi với những cái "tùy", tùy khi, tùy chỗ, tùy người, tùy việc. Họ chưa thấy cần tìm hiểu người để xét đoán theo tinh thần khoa học. Là người lớn, thứ người lớn con nít, họ có những "ý tưởng vĩ đại", họ triết lý, họ lý luận, nói đúng hơn là họ lý sự. Và nếu nghiên cứu sâu hơn, chúng ta thấy một nguyên do nữa là:
9 - Lòng Tự Ái
Người bạn gái có một lòng tự ái bao la căn cứ trên ước vọng yêu đương và được yêu lại. Họ nghe tận trong thâm tâm có một nhu cầu cần thiết được kính trọng bởi kẻ xung quanh. Họ rất nhạy cảm đối với bất luận cái ngó lời nói, hành vi nhỏ nhặt nào có thể vi phạm đến sắc đẹp, danh tiếng họ hoặc vi phạm đến bất cứ cái gì khiến họ yêu không được hay không được yêu.
Lòng tự ái này gây cho họ tính nhát đảm đáng thương hại hơn hẳn bạn trai đồng niên, họ sợ dư luận của người đời một cách phi thường. Giá phải đi ngang qua một đám đông, nhất là đám đông bạn trai, họ sẽ hoa mắt, ù tai, đỏ mặt lạnh chân và đi với dáng điệu luống cuống, e lệ, rụt rè... Có những thái độ này không phải họ nhận thấy ở kẻ khác sự hung dữ mà chỉ vì họ sợ kẻ khác tìm thấy trong họ có khuyết điểm về thể xác hay tinh thần gì có thể khiến họ không được thích mến. Một khi họ không ngụ ý này, khi họ đánh liều bởi tự xét không có ai yêu mến mình và bạn trai nào gây gổ với họ thì phải biết họ đối phó thế nào. Trước đám bạn trai mà họ có hy vọng được yêu, họ rụt rè bao nhiêu thì trước kẻ họ cho là vũ phu họ không cần gì được yêu, họ hung dữ bấy nhiêu. Thì ra chúng ta thấy người bạn gái sợ dư luận không phải vì tự ti mặc cảm mà vì lòng tự ái thẳm sâu. Cũng chính lòng tự ái này làm cho nhiều người bạn gái hãnh diện, tự đắc và dẻo dai chinh phục người bạn trai bằng những gì họ cho là đặc biệt như nhan sắc, y phục, duyên dáng, tài sản, tiếng nói... để chinh phục thành công, họ thích khoe khoang, ưa tìm gặp gỡ, (rụt rè mà ưa khoe mình: mâu thuẫn nói trên) phê bình, chê bai kẻ khác. Liệu có một đặc sắc nào đó, duyên hay sắc chẳng hạn, họ thường làm cho nó nổi bật lên, dùng nó như bí quyết để thu tâm và gặp ai cũng "tán" về nó. Một tật xấu đáng tiếc của bạn gái, sinh ra bởi lòng tự ái sai lạc và tính chỉ trích vụn vặt đối với kẻ làm họ không thỏa mãn được lòng khát yêu và được yêu. Phải chịu là họ có cả một nghệ thuật tinh vi trong việc bới lông tìm vết kẻ đua ghanh với mình. Có khi họ giả đò khen kẻ thù mình bằng vài tiếng đắc nhân tâm... gì đó để rồi họ đả kích lại cách chua cay sau những tiếng "mà... nhưng... song..." "đáng tiếc"... Nếu ở những bạn gái có ác tâm thì tính tự ái khiến họ ác độc và nói rất khó chịu. Họ nói cạnh, nói khóe, nói móc lò, đâm họng, xa gần, mỉa mai... Họ nói như vậy, theo Rochefoucauld, là cố ý đè kẻ khác để mình nổi bật lên và họ tin tưởng họ sẽ chinh phục người nghe bằng một hai đặc điểm nào về thể xác hay tinh thần của họ.
Tuy họ có những khuyết điểm trên, chúng ta phải công bình nhận rằng lòng tự ái của họ có tính chất vị tha. Họ tự ái, họ tự đắc không phải vì ích kỷ mà vì muốn làm thỏa mãn kẻ khác. Một nhà giáo dục viết: "Người đàn bà chỉ ăn mặc vì đàn ông". Julien Romier tỏ ra rất sành tâm lý bạn gái khi ông nói: "Chẳng khi nào đàn bà yêu đàn ông mà nói với họ: anh thích cái áo dài này không?, song họ hỏi: "Anh yêu em trong chiếc áo dài này không?".
Như vậy người bạn gái sở dĩ tự ái, ước ao làm nổi bật mình chỉ vì họ "vị tha", họ muốn làm cho đàn ông, nói cách riêng là bạn trai, khoái thích. Song thứ tinh thần vị tha này chúng ta đừng hiểu thẳng theo nghĩa tinh thần bác ái cao thượng siêu nhiên. Nó chỉ có những đặc tính này khi bạn gái diệt đi ở mình tính hiếu danh và có nền giáo dục đạo đức đầy đủ.
10 - Lương Tâm
Bản về đời sống tinh thần của bạn gái chúng ta không thể quên bàn đến lương tâm của họ. Thiệt ra muốn nói vấn đề lương tâm, người ta phải bàn khi đề cập vấn đề luân lý. Nhưng chúng tôi thảo luận nó ở đây chỉ vì nó là một quan năng của tinh thần. Hay nói đúng hơn nó chính là tinh thần khi mà nó tự nhận thức và đánh giá những hành vi nhân linh (actus humanus).
Cách chung, các bạn gái có lương tâm tế nhị. Bởi ảnh hưởng của nguồn đa cảm, họ rất "nhạy" trong việc cảm nhận điều thiện, điều ác. Dưới mái gia đình đạo đức bạn gái nhờ lương tâm tế nhị có thể có đời sống luân lý rất tốt đẹp. Họ rất sợ tội lỗi và mê say làm việc phước đức. Nhưng nếu không đặng giáo luyện đúng đắn về sự phán đoán, người bạn gái có thể đưa lương tâm mình đến chỗ bối rối, đa nghi. Bởi quá tỉ mỉ lo lắng về tội, phước nên làm việc gì họ cũng có thể tưởng mình làm tội. Nếu sống trong tu viện họ càng khốn nạn hơn, vì ngày tối họ sợ hỏa ngục, họ tưởng đến tội, họ ăn năn, họ đi xưng tội liền liền và sau cùng là họ ngả lòng, mất tìn nhiệm nơi Tạo Hóa và đánh liều sống buông lung theo tội lỗi ê chề. Một tai nạn nữa là lương tâm nhiều bạn gái không cương quyết đủ. Lương tâm họ, như người ta thường nói, là có tính cách ngoại giao. Họ không biết nhất quyết trước một vấn đề khó giải. Nhờ có lương tâm tế nhị họ biết rõ phải quấy, tội phước, song vì nghèo ý chí họ dễ bị dẫn dụ, lôi cuốn. Trong trường hợp bị quyến rũ về đường tình ái, nhiều bạn gái ban đầu cự tuyệt, phản đối song sau cùng ngoan ngoãn vâng theo ý kẻ cuốn lôi. Họ không đủ nghị lực, can đảm để nói "không". Họ chịu chịu, ừ ừ nhưng không chịu thiệt. Họ cũng không dám nói "vâng" cách dứt khoát. Họ từ chối cà nhầy nhưng không từ chối hẳn. Sau cùng sự cương quyết của bạn trai chinh phục đặng họ. Bao nhiêu bạn gái "trót lỡ lầm" không phải vì bản chất trụy lạc mà chỉ vì lương tâm họ yếu đuối.Lòng nhân của bạn gái trong nhiều trường hợp cũng chỉ là kết quả của lương tâm dễ bị ảnh hưởng. Họ không đủ sức gạt bỏ sự van nài của kẻ khác. Nhiều người ăn mày tâm lý nhờ kinh nghiệm, biết đeo theo những "cô" những "bà" để van xin và họ thường không thất vọng.