1.
Theo một cách kỳ dị nào đó, tất cả hơi nóng nồng nực dường như đã bị hít trọn vào lồng ngực rộng lớn ngày hè. Buổi tối mát lạnh. Những con đường nhỏ luồn giữa vô số cao ốc đựng đầy các cơn gió xao động, cõng theo hơi muối, không ngừng lùa về từ biển xa xăm. “Giống như chỉ cần dang tay, em sẽ bay vọt lên. Thật không thể tin nổi”... - Cô gái đội cái mũ trắng bật cười , gương mặt tuyệt đẹp sáng mờ trong bóng tối. Gió thổi mạnh. Những nếp áo cô gái bay phần phật, như cánh buồm trắng mờ dập dềnh trên mặt biển tối đen. Lâm giữ nhịp bước với Minh, mỉm cười. Phía sau anh là một ngày đã qua. Nhiều niềm vui. Những hy vọng được đền đáp sau thời gian dài lo âu. Đồ án tốt nghiệp của anh đã được duyệt. Một chỗ làm tốt được ký kết sau thời gian dài nỗ lực tập sự để được biết tới. Nhưng trên hết, là Minh, là cô gái anh yêu gần năm nay nhưng chưa bao giờ hết lạ lùng. Cô gái với mái tóc ngắn rối tinh, hai mắt như hai mặt hồ trong trẻo mỗi khi nhìn về anh. Bao lâu chờ đợi, cuối cùng tối nay anh cần nói với cô một dự định thay đổi cuộc sống của hai người...
Cô gái bước vượt lên anh, men theo vỉa hè. Gương mặt cô hơi vươn về phía trước, với cái mũ trắng, trông như đốm lửa nhỏ đón gió, không hề biết đến mệt mỏi sau bao nhiêu vất vả của một ngày giảng đường, thư viện, những giờ đứng lớp tối dạy thêm tiếng Việt cho người nước ngoài. Chỉ vài bước chân, Lâm đã bắt kịp người yêu. Lưỡng lự, rồi anh cầm nhẹ bàn tay Minh, giữ những ngón tay âm ấm bụi phấn trong tay mình. Duy nhất ngôi nhà còn mở rộng cửa chờ những người cuối cùng bên cao ốc đến lấy xe. Quãng phố vắng lặng. “Sắp mưa rồi!” - Minh thì thầm. Họ đứng dưới một vòm cây. Những chiếc lá xanh bóng khua động cái nền xám trắng của làn không khí co lại vì lạnh. Hơi thở nhẹ. Sự tiếp xúc ấm áp. Bỗng dưng, tiếng rè rè máy hát cũ từ khung cửa ngỏ nào bay ra một đoạn nhạc cũ của The Beatles. Vũng nước mưa đọng trên ống máng thấp thoáng chao đảo. Vượt lên những bất ổn, những vô cảm, từ bóng tối sâu thăm tỏa ra niềm hạnh phúc lặng lẽ, không ngờ. Những muốn siết chặt đôi vai cô gái gầy guộc, nhưng rồi Lâm đứng yên, để cho hương vị thanh bình của bóng tối tràn đầy bên trong mình. Hồi lâu, anh mới mở lời :
- Chỉ ba tháng nữa anh sẽ ra trường. Công việc ổn định có sẵn. Một năm nữa em lấy bằng tốt nghiệp. Có lẽ không quá sớm. Cũng chẳng quá muộn. Cuối tháng này chúng ta đính hôn. Em đồng ý không?
Minh lặng thinh, như thể cô đã tan vào bóng tối yên tĩnh. Trên cao, mấy cành khô kêu răng rắc. Vài cái hoa du đỏ thẫm bay sượt qua dải ngói hẹp tối thẫm.
- Trả lời anh đi, Minh! - Lâm chạm khẽ bờ vai người yêu.
Một cơn gió nữa, đột ngột hất tung chiếc mũ trên đầu cô gái. Cùng với những bông hoa du, cái mũ trắng lăn dạt sang bên kia đường.
- Cái mũ. Nó bay đi đâu chứ... - Cô gái thốt lên, buông lơi câu chuyện dở dang, đuổi theo cái mũ đang càng lúc bay càng xa. Lâm chạy theo. Những hạt nước lác đác chuyển thành cơn mưa rào. Ướt sũng. Đúng lúc ấy, một điều gì quất mạnh trí nhớ Lâm, khiến anh dừng sững lại. Cô gái, chiếc áo ướt, cuộc chạy đua dưới mưa... chuỗi hình ảnh thình lình trở về rõ mồn một, như chạm nổi trên võng mạc. Trong làn nước ấm áp mùa hè, anh cảm thấy lạnh. Lạnh ghê gớm.
2.
Cách đây ba năm, có thể lâu hơn, cuộc đi chơi của Lâm và Hà kết thúc cũng trong một cơn mưa to chưa từng thấy. Nhưng khi ấy anh trẻ hơn bây giờ, tất nhiên, tươi vui hơn và chẳng hề bận tâm về những vấn đề xa vời như trách nhiệm, tương lai hay tình yêu đích thực. Tự do, học trường đại học danh giá với bộ môn ưa thích, cuộc sống dễ chịu không cần toan tính, niềm vui đầy tràn mỗi ngày gõ cửa khiến anh tin chắc không gì vượt quá tầm tay mình. Mọi việc tới với Lâm êm thấm như được hoạch định sẵn, bởi một tay lập trình giỏi giang. Ngay cả vô số mối tình thoảng qua cũng không khác hơn. Các cô bạn gái - do anh theo đuổi hay bị cuốn hút bởi vẻ hào nhoáng của một mẫu người thờ ơ và sang trọng như Lâm - đến rồi đi, không khiến anh bận tâm hay buồn rầu mảy may. Họ chấp nhận anh theo đúng cách anh bộc lộ. Tự hào được gắn bó với anh cũng vì thế, dù ngắn ngủi.
Cuối năm thứ hai, Lâm bắt đầu nhận thể hiện những bản vẽ cho một kiến trúc sư bậc thầy. Anh biết Hà, nữ họa viên làm việc bán thời gian tại phòng thiết kế. Thoạt tiên, cô ta chẳng để lại ấn tượng nào ngoài một gương mặt mờ nhạt, giọng nói rụt rè của người tỉnh lẻ và những dấu tay vụng về in trên một số bản vẽ màu mà anh phải cặm cụi dùng cọ mềm tô sửa lại. Cũng chẳng có gì mất công. Lâm làm cái việc nhỏ nhặt ấy bằng sự hờ hững cố hữu, không rầy rà, than phiền. Nữ họa viên quanh quẩn bên anh, bối rối, sợ sệt, không ngừng tuôn ra mấy tiếng “ôi chao” hệt như âm thanh của những con chim trú đông đậu hờ trên ngọn cây. Có một lúc, Hà mang lên cốc nước rửa bút, loay hoay lỡ tay đổ ụp cả chỗ nước ấy lên bàn. Bản vẽ vừa hoàn tất mau chóng ướt nhòe, loang lổ. Trong khi cô ta mặt tái xanh, tay quơ mảnh giẻ lau thì anh đi lấy tờ giấy khác, tự nhủ phải quá tám giờ tối mới có thể làm lại bản vẽ hỏng. Để trấn an nữ họa viên đang run bắn lên, Lâm cười nhẹ :
- Chỉ cần cô bật thêm hộ tôi mấy ngọn đèn. Và ngồi yên. Không còn gì nữa phải lo. Tôi sẽ làm kịp trước khi trưởng phòng của cô quay về.
Hà thôi cắn chặt nắm tay, thôi gây ra tiếng động loạt xoạt với các tập hồ sơ cũ. Trời tối dần ngoài ô cửa sổ. Lâm mải mốt vẽ, tô màu. Khi mọi việc hoàn tất, kim đồng hồ chỉ quá con số bảy đôi chút. Phải khá lâu, anh mới tìm thấy nữ họa viên. Cô ta nằm cuộn trên dãy ghế, phía sau tủ áo, say sưa ngủ. Gương mặt tròn lấm tấm tàn nhang với đôi lông mày mờ nhạt như trẻ con đôi khi nhăn nhó trong giấc mơ. Xúc động thoáng qua Lâm. Anh gõ mạnh vào lưng ghế: “Dậy thôi!”. Cô gái choàng tỉnh, dụi mắt, sững sờ nhìn anh như đối diện bóng ma. Biết bản vẽ cuối cùng ổn thỏa, cô ta lập tức nở nụ cười :
- Thế mà em lo ghê. Nếu biết chuyện, kiến trúc sư đuổi em mất. Mà em thì rất cần việc làm. Khó khăn lắm em mới ở lại được thành phố sau khi dành dụm đủ tiền học xong lớp họa viên....
“Đâu có gì lạ - Lâm nghĩ - những cảnh huống này người ta đã nói nhiều trên báo, và tivi”. Tuy nhiên, anh vẫn hỏi Hà nhẹ nhàng :
- Tôi đói bụng, có muốn đi ăn chút gì với tôi không?
Hà bộc lộ mừng rỡ trên cả bình thường, khiến Lâm hết sức ngạc nhiên. ở quán ăn, cô ta khua bát đũa xủng xoảng, gây tiếng động ồn ĩ khi ăn. “Cô chẳng biết phép lịch sự, phải không?” - Lâm hỏi thẳng. Mặt Hà đỏ ửng : “Biết tí chút. Nhưng tại rất lâu, em chưa được ăn ở ngoài thế này. Lại toàn những thứ thật ngon...” Lời thú nhận thật thà khiến Lâm bất ngờ. Sự thiện cảm kỳ dị bắt đầu mọc lên từ đây. Anh chở nữ họa viên về. Cô ta 19 tuổi, ban ngày đi làm dành dụm tiền sang năm thi vào một trường trung cấp, tối ngụ ở căn buồng nhỏ trong khu phố trọ tồi tàn. “Hôm nay thật là may. Em còn không phải đón xe bus nữa chứ!” - Cô ta cấu mạnh cánh tay anh thay cho cảm ơn và lời chào khi được thả trước sân. Lâm vòng xe về. Anh nghĩ sẽ mau chóng quên buổi tối mệt mỏi này, cô gái thô mộc này. Nhưng mọi việc không diễn ra như anh dự định.
3.
Những năm đại học thứ hai và thứ ba, Lâm duy trì thói quen đi làm thêm, phụ việc tại văn phòng kiến trúc sư. Bên cạnh kinh nghiệm thực tiễn khiến bài vở ở trường của anh tốt hơn hẳn các đồng môn, còn một nguyên cớ sâu xa mơ hồ giữ anh không rời xa phòng thiết kế tầng trên cùng của tòa cao ốc sang trọng. Không ai biết những bí mật thi thoảng khiến anh bồn chồn. Một lẽ nào đó, anh thường quan sát Hà như người xa lạ với những hành động, những phản ứng tâm lý xa lạ. Nhưng ở khía cạnh khác, việc liên hệ, gắn bó với cô ta khiến anh dễ chịu, giống như niềm vui thích không thể lý giải khi uống một cốc nước không mùi, trong suốt và anh có thể cầm giữ trong tay hay bỏ xuống bất kể lúc nào, tùy ý. Việc anh thôi vây quanh bởi các cô bạn gái sang trọng được hiểu như ý định sắp xếp lại cuộc sống của một chàng trai trưởng thành, nắm giữ phần cốt yếu và loại bỏ các chi tiết phiền toái. “Let it be!” Anh bật lại bài hát cũ của The Beatles, hát theo. Cuộc sống đơn giản nếu ta nghĩ về nó đơn giản - Lâm biết rõ điều này.
Một vài tối trong tuần, làm việc xong, anh đưa nữ họa viên cùng phòng đi ăn, chạy xe loanh quanh đâu đó trước khi trả cô về khu phố trọ tồi tàn. Tất cả chỉ dừng ở đó. Không có niềm hy vọng, lo âu hay sự kiêu hãnh xen vào mối quan hệ kỳ quặc giữa họ. “Sẽ có một lúc ta không tới văn phòng này nữa. Và mọi thứ sẽ rơi tõm vào lãng quên. Như chúng sẽ phải thế...” Những suy nghĩ ấy làm Lâm yên lòng. Anh ít quan tâm Hà nghĩ gì. Đi ăn, đi lang thang qua các đường phố rực rỡ cùng Lâm, với cô thế là đủ. Nữ họa viên trẻ cố gắng thay đổi bề ngoài. Cô ăn mặc cẩn thận hơn, cắt kiểu tóc mới, cố gắng hành xử giống như Lâm ở chốn công cộng, để không bị xem là quê mùa. Các nỗ lực của cô khiến anh mủi lòng. “Em sao cứ để vậy. Đừng mệt” - Lâm mỉm cười, nói với cô. “Thật hả anh?” - Hà hỏi rụt rè. Giọng nói cô mòn bớt các âm sắc thô tháp. Vóc dáng cô cũng thanh mảnh hơn. Chỉ có gương mặt là vẫn vậy, tròn tròn, lấm tấm tàn nhang, vệt lông mày mờ nhạt khiến cô mãi mang theo vẻ ngốc nghếch tội nghiệp. Ngồi sau xe, hơi xa, nhưng thi thoảng tay cô chạm khẽ lưng Lâm, như một đứa trẻ sợ sệt gõ nhẹ cánh cửa mà nó chẳng biết bao giờ mở ra cho mình vào. “Khi nào em thi vào trường trung cấp?” - Lâm hỏi cho có chuyện. “Đầu tháng 8 này. Em lo lắm. Đêm nào em cũng thức học bài”. “Ừ. Có bằng cấp, cuộc sống khá hơn”. “Vâng. Sẽ khá hơn...” - Hà hít một hơi dài, xuống xe, gương mặt cô chừng như lấp lánh mấy vệt nước.
Những trận mưa tầm tã bóc sạch lớp vỏ cũ kỹ quen mắt trên các đỉnh cây, những tòa nhà lớn lắp kính, những mái ngói thấp am ám bụi. Việc đi lại trở nên cực nhọc. Dù trùm kín áo mưa, tóc và mặt Hà vẫn ướt đẫm. Cô ta ho luôn, lúc nào cũng hâm hấp sốt. Món tiền lương họa viên của cô chỉ đủ thuê nhà, mua ít sách luyện thi và ăn uống qua quýt. Một tối làm muộn, chở Hà về, Lâm tấp xe vào hiệu thuốc ven đường, mua nắm thuốc cảm, bỏ vào túi cô. “Cảm ơn anh” - Cô ta lí nhí, gương mặt dính đầy nước mưa ngước nhìn anh biết ơn. Ngay trước cửa nhà thuốc có người bán mũ. Ông ta chuẩn bị dọn hàng về. Lâm quay lại, chọn một cái mũ trắng rộng vành với những nếp gấp giản dị. “Em đội mau!” - Anh đưa cái mũ cho cô gái. Cô ta giữ chặt nó trong tay, như giữ một vật quý giá. Xé mẩu giấy cũ, cô chùi khô tóc, cẩn trọng trùm chiếc mũ lên đầu. Mỉm cười sung sướng, gương mặt cô dần dần bừng lên, như được thắp sáng từ bên trong. Một cơn gió men theo vỉa hè bỗng giật mạnh chiếc mũ trên đầu Hà, thổi lăn qua các vũng nước. Hét lên thảng thốt, cô hối hả đuổi theo, chạy xuyên làn mưa dày đặc. Lúc dừng xe trước hiên nhà trọ, Hà bước xuống lảo đảo. Lâm nhận ra cô ta đang sốt cao, nóng hầm hập. Anh vội vã gửi xe, dìu cô gái qua ba tầng cầu thang lên phòng trọ nhỏ cuối hành lang.
Nhiều thời gian trôi qua, có lẽ. Thế nhưng tận bây giờ, Lâm vẫn không thể trả lời được câu hỏi việc anh ở lại với nữ họa viên đêm đầy mưa ấy là đúng hay sai. Hết thảy diễn biến của cái đêm bí ẩn như chìm sâu xuống một lòng giếng bỏ hoang, mờ mịt, trôi dạt. Chỉ sót lại trí nhớ anh tiếng mưa quất mạnh vào cửa kính vỡ. Và chiếc mũ cô gái cẩn thận để trên bàn gỗ giữa nhà. Màu mũ trắng lờ mờ trong bóng tối thẫm xanh, như một con chim trú mưa lạc tới đậu hờ, chờ sáng sẽ bay đi, bay đi vĩnh viễn...
4.
Họ đứng dưới mái hiên, trú mưa. Minh ở bên anh, nhưng một quãng cách xa. Chiếc mũ ướt khiến cô rùng mình. Điều gì đó lạnh giá từ một khoảnh khắc không thể biết len lỏi giữa họ. Và câu chuyện đính hôn Lâm khơi gợi ban nãy bay vào quên lãng, như nó chưa bao giờ được nói ra. Mưa to. Vô số hạt nước nặng nề xô lệch những đám lá xanh thẫm, cứng cáp. Một chiếc xe vụt qua, ánh đèn hắt sáng thoáng chốc gương mặt Minh, đầm đìa những vệt mưa. Anh đưa cô mẩu khăn giấy, nhưng chốc lát sau gương mặt tựa đốm lửa đỏ kia lại thấm ướt... “Em mệt sao?” - anh hỏi. Cô lắc đầu, đôi mắt can đảm ánh lên trong bóng tối. Đôi mắt đã từng khiến Lâm chấn động mạnh, khi đi cùng thang máy tòa cao ốc họ đến làm thêm. Yêu cô và được cô yêu thật hạnh phúc, Lâm biết. Minh dạy tiếng Việt mấy người ngoại quốc. Còn anh, lúc nữ họa viên chẳng còn làm việc tại phòng thiết kế nữa, anh vẫn tới vẽ, không thay đổi nhịp sống bình thường. Đến bây giờ, anh mới chợt nhận ra nữ họa viên với người anh sắp đính hôn cùng tuổi nhau. Sự tình cờ kỳ quặc như mũi dao nhọn, đột nhiên cắt sâu nhói đau.
The Beatles xưa cũ vẫn tiếp tục rỉ ra từ chiếc máy hát rè rè. Nước mưa chảy trên đường dợn sóng lăn tăn, như một con sông ngạc nhiên. Lâm thấy khó thở. Hạnh phúc đến theo các cơ hội mong manh. Chỉ cần vài yếu tố tình cờ - mưa, vòm cây, cô gái, những chiếc mũ trắng... - thế giới chung quanh đột nhiên biến hình trong khoảnh khắc, một thời điểm ngắn ngủi cuộc sống lượng thứ cho anh vì những toan tính ngu ngốc và cỗi cằn. Hơn một tháng sau đêm ấy, anh đưa Hà đến bệnh viên, rồi đưa cô về. Nữ họa viên chẳng nói gì thêm, ngay cả lúc xuống xe. Cô nhìn anh rất nhanh, nụ cười nhợt nhạt. Hôm sau cô không đến văn phòng. Hôm sau nữa cũng không. Khi Lâm tìm đến nhà trọ, người ta cho biết cô đã chuyển đi. Anh hơi bất ngờ. Mọi việc rồi ổn thỏa, theo cách của nó. Thế nhưng, tại sao bỗng dưng giờ đây anh muốn khóc đến thắt đau?
...
Những nỗ lực liên lạc với Minh trở nên vô ích. Lâm đến trường đại học, chờ cô trước cổng nhà, điện thoại, lên cả lớp dạy tối tìm cô. Nhưng Minh vẫn bặt vô âm tín. Không gì có thể giải thích tình huống lạ lùng này. Một chiều, lên văn phòng thực hiện bản phối cảnh cho bài thi tốt nghiệp, Lâm nhận ra một phong bì đặt cạnh máy tính. Thư của Minh. “Tối hôm ấy, khi nhìn anh qua vành mũ trắng, bỗng dưng em biết chúng ta xa cách nhau biết bao. Phía sau tất cả các mối nối kết gắn giữa anh và em là gì? Em không biết nữa. Nhưng nếu bất an, chúng ta nên dừng lại. Không có gì phải buồn rầu cả...”. Lâm nhắm mắt. Thoáng lúc, anh tưởng như một bóng người sượt qua, trong chiếc mũ trắng. Nhưng không ai cả.