Cánh cửa sổ khép hờ để lọt vào căn phòng tối chùm tia sáng vàng nhạt. Thi thoảng gió luồn qua lá vườn làm những vết bóng trên vách đông đưa. Đâu đây, lẫn vào nhau mùi đất ẩm và hương lá kho gần rụng. Châu trở mình kéo lại chăn, ủ nóng cái cặp nhiệt độ để chốc nữa ông vào xem sẽ nghĩ rằng nó vẫn còn sốt. Đã vài lần nó vờ ốm - vi tính ma mãnh hơn là do ý lừa dối. Đơn giản chỉ để nằm co mơ ước vẩn vơ và được chén nhiều hơn những món ăn vô bổ bây giờ dễ được làm thỏa mãn. Nuốt chửng vài viên kẹo khi nó khám lưỡi. Châu nhăn nhó lên: “Cháu đau tận trong óc đấy ông ạ!”. Ông cụ đặt lên trán nó, chẳng mấy tin tưởng: “Người ta sẽ đau như thế khi trong đau có một đàn quỷ sứ tinh quái luôn nhảy nhót không ngừng”. Niềm vui trốn học thêm một buổi chiều tan biến nhường chỗ cho hình ảnh thằng bạn đáng ghét mới bị xếp ngồi chung bàn bắt đầu chập chờn. Trùm kín trong chăn, nó nghĩ mình cứ như chú Cuội đã đến thời gian đầy ải, mà bị đày trên một vầng trăng khuyết.
Ngày trước thằng Phan ngồi ở cuối phòng, cô độc trong góc lớp nên khi nào có ai khen bài nó được điểm cao thì Phan sẽ rụt cổ lại, mắt nhớn nhác nhìn quanh như một tội đồ. Vài đứa đã thử thó cái mũi đỏ ca rô độc đáo của Phan nhằm mục đích trưng diện, nhưng sau đó đã tốt bụng hoàn trả ngay vì không muốn người nhà tưởng lầm đã đến lúc phô trương mốt đội trên đầu quả cà chua dập. Tất nhiên cây chổi rơm vẫn yên vị nơi góc nên nó không một lần đứng lén đọc bài trên bảng một cách nhăng nhít trong giờ cô chủ nhiệm. Cô giáo gần như kinh hãi: “Phan, em làm sao thế?”. Nó cúi mặt: “Thưa, em cận thị”. Cô ngạc nhiên hỏi: “Sao không đeo kính?”. Túng quẫn, nó buột miệng: “Thưa, em sợ xấu!”. Lớp nổ tung lên cười vài phút rồi nín lặng. Cô vẫn điềm nhiên: “Cậu lên bàn đầu. Chỗ ấy chỉ có một người và cậu ngồi luôn ở đó!”. Phan lủi thủi ôm sách vở đi lên theo tiếng trống bàn vỗ bập bùng. Châu quay sang nhìn vị khách rụt rè mặt lấm tấm tàn nhang. Bỗng dưng, nó òa khóc.
Lớp học trên tầng ba ngang tầm vòm me xanh biếc. Với đám học trò luôn tìm cớ để thoái thác việc chú tâm, sự kiện một con chim lạc lối vào lớp lượn lờ hẳn sẽ làm hơn bốn mươi đôi mắt treo lên trần nhà hàng giây và khi chú chim tìm được con đường thoát thân thì khắp nơi lao xao tiếng thở dài khổ não. Phan học giỏi, nó hiếm khi ngước đầu nghiêng ngó tứ tung, phần do bận làm bài, phần vì chẳng muốn mình thành bia tập ngắm cho các bác thợ lò đạn giấy. Phan lên chỗ mới đã hơn một tuần, người cùng bàn vẫn giữ nguyên thái độ không đi đến đàm phán. Mấy hôm đầu, Châu cẩn thận vạch phấn chia đôi bàn ghế, thế nhưng thấy đối thủ không xâm lấn cái biên giới cụ thể này, nó cũng quên luôn. Thỉnh thoảng, Phan lén nhìn nó thăm dò và mỉm cười e ngại. Nghĩ đến con cún ở nhà không đến nỗi xấu tệ khi tức tối. Châu cũng nhe hàm răng sứt ra dọa nạt, lòng thầm mong vì hoảng sợ mà tên xâm lược sẽ rút quân. Cuối tháng Phan mua kính, giáo viên chủ nhiệm vẫn để nó ngồi bàn trên và bộ mặt lớp học sáng láng hẳn lên khi có đôi kính trí tuệ phía trước. Hết mùa mưa bão, nhành me lớn tự bao giờ bất ngờ nghiêng nghiêng tay vào cửa sổ gần chỗ Châu ngồi. Nó hái mấy mảnh lá non xanh nhâm nháp, vị chua dịu gợi nhớ tuổi nào chân lang thang. Phan đóng nắp bút, nói một mình: “Ở quê mùa này mới đẹp”, nó ngân nga nho nhỏ, chẳng để ai nghe.
Ba má Châu nhân việc xa, gửi nó về ông bà nội từ thời nó diện cái áo thun vàng chóe chạy khắp nhà. Nếu vui thì không sao, phải lúc đang viết sách nghe đàn voi dậm đùng đùng, ông nó thò đầu ra khỏi phòng, quát lớn: “Châu, mang sợi dây xích con chó Cún vào đây!”, nó hoảng hốt: “Chi vậy ông?”. Trước vẻ hoang mang của đứa cháu, ông cũng dịu giọng: “Đừng làm ồn nữa, không thì ông buộc vào cột đấy”. Dẫu luôn che giấu tội lỗi của nó với ông, nhưng bà nội đã từng dọa mua củ nâu về nhuộm lại các bộ cánh lòe loẹt kia. Nhưng lúc đó, nó nằm chèo queo trên mấy chiếc ghế gỗ, tự cho mình là bất hạnh trên đời. Nhưng sự thích thú gặm nhấm nỗi đau đớn chẳng bao lâu, ông nội nhanh chóng tìm ra chỗ nó trốn và bắt nó ngồi vào bàn học, kèm lời đe dọa sẽ đánh quắn đít nếu cuối học kỳ có môn nào dưới tám phẩy không. Nó gò lưng học, cuối tháng mang về bảng điểm khá cao. Tuy nhiên, ông bà không ngờ được động cơ là học xong trở thành kẻ tìm vàng tài ba. Khi ấy sẽ chẳng có chổi lông gà nào làm hoảng sợ một người cưỡi ngựa bắn súng.
Sau mấy bận cầu thân bất thành với con nhỏ ngồi bên. Phan đem vào lớp cái Walkman bé tí. Đến giờ chơi nó gắn head-phones vào tai, điềm nhiên giải toán và không đếm xỉa tới chung quanh nữa. Châu nhìn ngón tay kia gõ nhịp dồn dập trên bàn, tò mò đến đó sẵn lòng đổi vài điểm mười để được nhét vào tai hai cái nút đen huyền diệu. Giả bộ loay hoay, Châu vứt tọt cục tẩy dưới chân chủ nhân máy hát. Qua mấy phút quan sát, nó rón rén khều tay Phan. Như một tên điếc, người nghe nhạc nói rất to “Gì thế?” và giật bắn mình nhận ra đứa khơi chuyện. Châu lí nhí: “Bên ấy nhặt dùm Châu cục gôm”. Phan đeo kích chui xuống gầm bàn mò mẫm, tìm trả viên tẩy. Con nhỏ đánh liều hỏi tiếp: “Bên ấy nghe gì vậy?”. Thằng kia mắt ngỡ ngàng, cười “ Dân ca đấy, bên ấy thích nghe không?” Châu gật đầu. Suốt giờ chơi còn lại, con nhỏ ri rỉ hát theo “Bắc Kim Thang”, không nhận biết mình đã “xuống thang” trước đối thủ. Cuối buổi, Phan hỏi e dè: “Dân ca hay chứ?” Châu đồng ý rồi bảo thêm: “ Châu thích cả rock nữa”. “Thứ ấy mình nhiều lắm - Phan cười tươi - mai mình cầm theo”. Theo thời khóa biểu ấn định, ngày chẵn thưởng thức nhạc trẻ, còn ngày lẻ - máy Walkman phát chương trình dân ca và nhạc cổ truyền. Ở nhà, sau lúc hoàn tất bài vở, con nhỏ ca hát với nhiệt tâm chẳng kém việc hăng say chạy khắp nhà như ngày xưa. Ông sáng suốt hơn nên mua về cái cassette, yêu cầu nó luyện ngoại ngữ thay cho việc trộn lẫn nhạc kim cổ một cách kỳ khôi.
Nhà Phan cách sông một bờ cỏ dại. Ngồi từ hàng rào đổ nhìn ra sông nắng, những con thuyền loáng thoáng sau hoa cỏ trôi lặng lờ như trong cơn mơ. Châu đi xe sang nhà Phan ôn tập. Thoảng khi gió chạy qua phà đem theo mùi hương xứ thượng nguồn mà sông chở xuống. Con nhỏ đóng nắp bút, lắng tai nghe tiếng đàn dây tấu lên bản nhạc đồng quê yên ả. Không dám thở mạnh, Phan cuối đầu xuống nhìn những ngón tay, bỗng dưng nhớ mùa này ở quê cam đã chín và các cột mai già lá thẫm xanh. Bất giác Châu hỏi: “Bên ấy có bao giờ qua sông chưa?” và nó nhăn mặt khi thằng kia lắc đầu: “Thế học bài xong bên ấy làm gì?”. Phan bối rối: “Mình có bộ sưu tập ảnh ca sĩ nước ngoài. Mình cũng chơi tem nữa”. Đôi khi Phan thoáng xấu hổ vì bỗng kể chuyện về mình. Với Châu, các sưu tập của Châu thật kỳ diệu, nó lạ lẫm soi kính lúp nhìn những bức ảnh John Lennon bé hơn móng tay, và có giấc mơ, nó thấy mình cùng Phan cầm con tem lênh đênh trên đại dương xanh biếc. Gần đến kỳ thi giữa năm, hai đứa học nhóm chiều cho tới khi vãn nắng. Mỗi lúc dắt xe ra cổng hộ con nhỏ, Phan chẳng nói gì chỉ cười lặng lẽ. Và Châu nhận ra đôi mắt thằng kia óng ánh, rất dịu dàng.
Cuối năm ba má Châu biên thư hẹn qua Tết mới về thành phố. Nó cầm phong thư xuống bếp với bà thủ thỉ: “Bà ạ, Tết con không mặc áo dài đâu”. “Ối trời!”. Giọng bà hốt hoảng. Nó vội vã tiến công: “Bà mua cho con cái áo thun đỏ viền xanh hén, con được học sinh gỉỏi mà”. “Để con trông như quả dưa hấu ấy hả - rồi bà chuyển cương quyết - Không được, bà sắm vải lụa hồng rồi”. Chiều, nó đèo chiếc lồng nhốt con gà trống tồ sang cho Phan, ngạc nhiên thấy gương mặt tàn nhàn của cây chổi rụng rơm hóa đờ đẫn, ngẩn ngơ. Châu giải thích: “Bên ấy nuôi đi. Mai mốt nó lấy vợ đẻ con đầy bờ sông vui lắm”. Thằng kia cười, tai ửng đỏ: “Bây giờ bên ấy không còn con gà đẻ nuôi sao?”. Châu lắc mạnh đuôi tóc hoe, rầu rĩ: “Chẳng cần, mình chả thiết gì đâu!”. Phan lo lắng: “Bên ấy sao thế. Mình biết được không?”. Con nhỏ mím môi: “Mình sợ Tết mặc áo dài, thế là khỏi đi đâu nữa”. Nó bỏ về nhà, tự hỏi khi nào sự khác nhau về thẩm mỹ giữa ông bà và nó mới thay đổi, dù chỉ là một tẹo.
Thảm lá mai trải dày còn ấm nắng dưới chân Châu. Những chiếc lá năm cũ lúc rơi cánh, con nhẩm đếm các búp xanh, nhớ rằng ba má hứa sẽ gửi thêm cành đào phương bắc. Mấy hôm trước bắt đầu kỳ nghỉ, hai đứa nó đạp xe dọc bờ sông, trông theo ngoài xa những con thuyền chở hoa rực rỡ. Gió cuối đông còn se lạnh mà người ta đã thôi mặc áo ấm rồi. Châu rầm rì hát lại bài nhạc cũ, nghiêng đầu nhìn nắng trong gió lạnh vàng ươm. Ngoài cồng Phan đến từ lúc nào, nó gọi khẽ “Châu ơi”. Con nhỏ dắt bạn vào sân thoáng lo khi thấy Phan đến đột ngột “Có chuyện gì sao?”. Phan đặt vào tay con nhỏ gói giấy tròn, nói vội “của bên ấy nè”, rồi chụp cái mũ đỏ lên đầu quay xe chạy biến. Châu vào phòng riêng, bàng hoàng rút ra cái áo thun in hoa đỏ. Nó nhớ bộ sưu tập ảnh các ngôi sao nhạc Rock ở nhà Phan mấy hôm nay không còn ở trên tủ, nhớ gương mặt bạn đã từng rạng rỡ biết chừng nào mỗi khi lần giở các trang ảnh cùng đi một quãng tuổi thơ. Ngồi yên lúc đầu, nó hé cửa nhìn xuống phố. Dưới kia chú bán kem vẫn rộn rã rung chuông như mọi buổi chiều. Chỉ có nhà ai đưa chậu cảnh về sớm, mùi hoa ngơ ngác trong tiết cuối năm.
Phan hẹn mùng hai tụi nó theo thuyền người đi lễ qua phía bên sông. Bên ấy làng hoa nụ còn đơm, chờ đến tháng giêng những mùa lễ hỏi. Châu xòe đôi bàn tay nãy giờ khum kín, bên trong nhỏ nhắn hai nụ hoa đào phơn phớt màu. Phan nói nhỏ: “Bên ấy biết mình bắt đầu sưu tập hoa đấy ư?”. Châu không đáp. Nó quấn vào ngón tay lọn tóc hoe. Vì nắng óng lên ánh cầu vồng. Và ngoài xa, nắng từ trời đang đi trẩy hội trên sông.