Nhà có hàng cây mọc lổn nhổn vây bốn bên, lá rụng và cành mục chìm trong máng nước nghẹt, đong đầy thứ nước mưa lưu cữu sánh màu hổ phách. Bức tường rào thấp ngoài cùng cũng quét chung màu vôi của nhà, vàng ệch và rạn ẩm.
Chủ nhà đón bà mẹ già về ở chung, hỏi thêm lũ cháu ồn ào lúc nhúc: “Đứa nào ưng theo tao về nhà mới?” - Cả bọn im lặng. Ông quát to: “Hiên đâu?”. Đứa con gái - bất ngờ vì được chọn - nhô lên sau bức vách ngăn. Hiên biết cậu không muốn thuê người chăm sóc bà ngoại lẫn cẫn nên đưa nó đi cùng. Nó líu ríu theo người nhà ra xe, đội trên đầu hộp carton dài đựng tranh ảnh, rồi thấy có vẻ quê mùa, nó chuyển xuống ôm trong tay. Nghe nói ngôi nhà màu vàng cậu mua có cây piano què chân chủ cũ bỏ lại, sàn nhà thì rất bóng, mọi thứ in xuống như gương. Hiên ngồi lút cái ghế nệm mềm nhẽo vứt sau thùng xe tải, ngửa mặt cười. Và bụi đường thốc lên, hút khô lưỡi nó. Mặt trời chẳng mấy khi chiếu vào nhà. Những cái lá cây bụi bẩn, xen nhau, lọc qua các ô kính vỡ ánh sáng nhuộm xanh đùng đục. Nhiều phòng bỏ không, từng mảng vôi quét trần rơi rụng, bay lờ đờ. Cậu không mua đồ đạc mới, chỉ thỉnh thoảng tha về món đồ gỗ công dụng tầm thường nhưng hình dạng cổ quái. Những bữa cơm tối Hiên nấu mừng thứ tiện nghi mới được cậu tán thưởng bằng cách thì thào về lai lịch món hàng. Bà ăn xong chén cơm dựa đầu vào ghế ngủ nhập chờn, khi choàng tỉnh thế nào cũng nhầm lẫn các hạt cúc áo. Hiên nhịn ăn dành tiền mua sách cũ. Nó cóp nhặt những quyển bìa vẽ, các dòng chữ sin sít nhau trên giấy nhàu nhĩ màu vàng. Mỗi khi ngồi trên cài ghế nhiều chân, nó buông rơi quyển sách lên ô cửa, hít nhè nhẹ mùi cỏ cây ảo não. Ở nhà cũ, đám chị em họ thấy Hiên về đều dò hỏi: “Mày chơi dương cầm được không?”. Nó nói bừa: “Tao gò mãi”. Bọn kia tái mặt. Nhưng một đứa bảo thêm: “Mai kia cậu lấy vợ thì mày cút ra đường”. Hiên lếch thếch về nhà, uể oải vì những lời nhạo báng. Đoạn rẽ đầu phố có tốp người đi sát nhau trên hè, mặt hò dài và trắng. Cảnh giống bìa quyển sách nó mua được hồi lâu. Nó mở cổng vào, đạp dép lên lá cây rụng ướt đẫm. Người nhà sắp ngủ. Chốc nữa, dưới gốc vỏ và trong các lỗ gách vỡ, lũ côn trùng sẽ cất giọng gọi nhau suốt đêm, làm mấy bức tường mỏng và từng hồi rung lên khe khẽ. Cậu đi vắng từ chiều, bỏ trên bàn lời dặn dò vắn tắt. Hiên ghé mắt vô buồng trong, thấy bà ngủ trên cái giường đơn chạm trổ cầu kỳ đầy lỗ mọt như một công chúa già nua. Hiên vào bàn học lật sách dịch bài chuẩn bị ngày mai. Lúc nó bỏ lướt câu chữ, lúc lại tẩn mẩn dịch kỹ từng dòng, rồi để tâm trí rong đuổi qua những con đường và thảo nguyên nước Nga. Nhưng thường khi vào khoảnh khắc không lường được, hiện ra tiếng vỡ rạn mơ hồ và mơ mộng tiêu tan. Lâu dần, các ước vọng hão huyền - cũng như mùi nhà cửa meo mốc - thấm vào những ngày thường của Hiên. Nó đồng ý với cậu sống nơi đây thật dễ chịu, và chăm sóc cho bà ngoại một cách thản nhiên.
Đang giữa mùa mưa, các bức tường cũ bong lớp vữa trát ngoài, lộ ra hàng gạch nâu cũng bắt đầu chuệch choạc. Buổi sáng, Hiên cầm củi khô đi đào vài cái rãnh con dẫn nước ra đường. Có ai đấy đứng bất động dưới mái che cửa sổ. Nó khẽ gọi: “Này, ai vô nhà tôi vậy?”. Người lạ quay lại, giọng nói không tỏ lộ chút gì: “Là tôi. Tôi đến đây hôm khuya, lúc cháu đang ngủ”. Tia chớp sáng suốt chạy ngang đầu Hiên: “Vợ cậu!”. Nó vòng đến cuối mảnh sân hẹp, vạch trên đất những đường kẻ sâu hoắm, cong queo. Lúc cúi lưng, nó lén nhìn chân người mới, những móng chân thẳng mịn, không giống của ai ở nhà. Hiên đâm chết con giun đất hồng bò loe ngoe. Người lạ bỏ vô trong, dấu chân nước kéo đầy. Trưa học về đầu phố, nó nghe tiếng đàn vang động một khúc đường, thi thoảng những nốt cao rít lên tựa hơi thở người bệnh suyễn. Nó quay phắt bước mải miết, không thể nào dừng chân. Và khi sự hoảng loạn được thay thế bởi cảm giác rầu rĩ hàng ngày, nó lê gót về nhà. Cậu chưa dặn, nhưng nó dành bữa chiều nấu bữa tối thịnh soạn bằng nhiều trứng giấu ở gậm giường. Bàn bốn người chật chội. Cậu nói: “Con Hiên vẫn ở đây cậu nuôi. Mợ là họa sĩ nên không làm việc vặt”. Nó hít một hơi dài, thoáng sung sướng. Mười giờ, cậu lấy đinh búa đóng tranh người lạ lên tường mặc ngôi nhà cũ kỹ run lên bần bật. “Được rồi” - Cô ta lạnh nhạt. Hôm sau thức sớm, nó rùng mình trước những con sâu to tướng màu mạ non trong tranh treo hai bên tường phòng lớn. Mợ nói thong thả rằng đêm qua ai đó đi trong nhà, xô đồ đạc. Vắng người, cậu đưa nó lọ thuốc, nhắc “Mỗi tối cho bà viên thuốc ngủ”. Hiên đếm thuốc, nao nao nghĩ đến cái dáng mọ mẫm trong tối như đứa trẻ sơ sinh của bà.
Đôi lúc Hiên nghĩ ngôi nhà nó sống ở ngoài bìa thế giới, nơi hầu như khách không thể vãng lai. Khi mùa mưa dông tàn dần, bầu trời trở nên khô, sáng trắng, gợi nhớ mấy mùa hè cũ đơn điệu và mỏi mệt. Mợ sai nó bóc những tờ giấy xi măng dán đầy tấm kính lớn ngăn gió. Nó chùi sạch bóng, kín đáo dõi theo mợ dùng cọ và vẽ lên tấm kính ấy các hình mảng chói chang. Mợ thấy nó khi tấm kính đã phủ kín màu trong buổi hôm sau: “Mày thấy đẹp chứ?”. Cậu sẽ không bằng lòng đâu. Cái gì loè loẹt cũng làm cậu bực” - Nó lưỡng lự, nhớ mấy cái áo của nó nhạt màu may vụng, hơi ghen tị trước vẻ sinh động của cô ta. Mợ cười khùng khục, xuống giọng: “Mày là mày! Hay là cậu mày? Cút về phòng đi!”. Hiên lẩn vào góc tối. Nó đun nước tắm cho bà, chăm chú cọ hàng móng chân bà bở ra trong hơi nóng, nhớ đến những cái móng sáng bóng đến từ thế giới xa lạ của mợ ấy. Nó nói chuyện với bà cụ mất trí nhớ, hòa tan cảm giác bất an vào các lời nói vô nghĩa của mình.
Phòng ngoài, mợ ngồi co, dang khô cứng như đã trút hết những gì mềm mại vào bức tranh. Lâu sau bữa ăn, cậu vẫn nói về vẻ đẹp của tấm tranh kính. Mợ không góp lời, chỉ thỉnh thoảng thở dài và chùi tay lên cái mũi dài có vân xanh nhợt. Suốt tối nó cạo đốm sơn mợ rũ tranh rơi trên sàn. Nó nghĩ khi nào bà chết nó sẽ bỏ đi, đơn giản như nhổ một cây đinh trên cửa. Bất giác một giọt nước mắt rơi xuống sàn. Mợ đứng dưới cái chụp đèn tự bao giờ, cất tiếng: “Cháu đừng trẻ con. Tôi sống đây nửa năm đã bắt đầu quen. Rồi ngày nào cháu sẽ lại quen tôi”.
Hiên im lặng. Thực ra quanh nó chẳng thay đổi nhiều, chỉ có từ khi cọ xát với những phán đoán khắc nghiệt của mợ, nó biết nó chỉ là cái bóng của bà hay của cậu, nhưng cái bóng ngày càng giống những chủ nhân của nó.
Mùa lạnh năm đó tới trong dáng vẻ mà Hiên mong đợi. Cây quanh nhà trút xuống những lá khô, phủ kín đất ẩm. Mợ bảo Hiên đừng quét vườn để từ cửa sổ trông ra còn chỗ dừng mắt. Con đường trước nhà lâu ngày không ai sửa hiện ra vài hố nhỏ, buổi sáng xe hàng ngày chạy qua rung lên canh cách, gợi nên không khí bình yên. Người vợ tính khí thất thường của cậu cũng dịu lại, dần dà ăn nhập với thần thái ngôi nhà. Mợi thôi gõ mải mốt lên cây đàn cậu dành riêng cho như món quà tặng, thôi giễu cợt Hiên chính xác bất ngờ. Trên thành cửa sổ, cái máy hát tỏa ra các bài hát về màu lá rụng, về cuộc chia tay. Và những điều dị dàng ấy cất lên từ giọng nam trầm thư thái, nghe thêm u buồn. Bận bịu làm các hàm răng giả, cậu dần bỏ mặc mợ, khác hẳn với những tán dương năm ngoái. Học năm thứ hai, Hiên gầy gọc đi. Có bữa mợ nói: “Dạo này mệt lắm sao, tóc mọc tua tủa kìa Hiên”. Nó lắc đầu: “Chả sao cả. Bốn người ngồi sát nhau, mùi người át cả mùi lọ cồn gần đấy”. Mợ bảo thêm: “Chốc nữa tôi cắt tóc cho”. Nó ngồi yên cho mợ xén đi từng lọn tóc, rùng mình vì ngón tay mợ lạnh khô luồn vào đầu nó như sục vào rơm rạ. Thi thoảng mợ cầm sách của Hiên về đọc nhẩn nha, khi trả thường nói với nó dăm nhận xét tinh tế. Tưởng chừng mợ và nó lúc ấy đến gần nhau hơn. Có lần mợ nói: “Tôi khổ là tại tôi”, xen lời than vãn cho nếp nhăn hiện ra quanh mép. Hiên hỏi: “Mợ không thích cậu mà sao chịu về ở chỗ này?”. Mợ cười khan: “Mày thông minh nhỉ!”. Nó nghĩ, thật là tồi tệ. Rất lâu sau mợ thì thầm: “Ngoài cậu cháu tôi chẳng lấy được ai. Với lại tôi cần chỗ nương náu cho mình”. Hiên ngửa cổ nhìn bầu trời tối sớm, buốt chân tóc vì sự hé lộ của một cuộc sống khác.
Mợ đi vẽ phong cảnh xa cùng mấy người bạn cũ. Nhà vắng vẻ, Hiên ra vào ngôi nhà, vạch phấn lên cửa tủ các từ mới dài ngoằng, không nghe cậu phàn nàn. Bà ngoại uống nhiều thuốc thành quen, đánh mất hẳn tiếng nói, chỉ còn ngủ hoài trong giường hẹp. Nó chùi nhà, lôi ra trong cái ghế rỗng kê trước đàn của mợ tập thư viết trên giấy xanh. Nó cặm cụi đọc hết những dòng chữ nửa nhật ký nửa thư tình chưa bao giờ được gửi rồi bỏ vào chỗ cũ, không ngỡ ngàng hệt như đã từng đợi một điều giống vậy. Đem về những bức tranh và ký họa, mợ cất chúng trong kho, chẳng khi nào ngó đến nữa. Hiên nhìn mợ chải lại đường ngôi tóc, nghe hỏi: “Có bao giờ cháu chán bản thân mình chưa?”. Rồi mợ nằm vật ra giường, cái mũi dài ủ dột. Mợ nằm vậy nhiều ngày, có lúc gọi Hiên: “Không ai đến rủ tôi đi vẽ sao?”. Nó tưởng tượng người đàn bà hơn nó vài tuổi ấy là một con chim đen trụi lông, chỉ còn có thể đi trên cánh đồng gặt xong bằng đôi chân nhỏ khẳng khiu. Và vì bộ dạng kỳ quặc đó, chẳng ai muốn cùng cô ta đi vẽ.
Bà ngoại mất sau đợt ấy ít lâu, quãng thời Hiên chìm ngập vào bài vỡ chuyển giai đoạn. Nhà có người chết, những tiếng thì thầm trong đêm nổi rõ hơn, của cỏ cây, côn trùng và người. Hiên học bài rồi đi lang thang qua các phòng trong nhà, không còn ai để chăm sóc. Nó khám phá ra rằng sự phẳng lặng đã thực sự phủ lên căn nhà này, sự trống rỗng thì có thể chạm tay vào được. Cái rương bằng da có đai sắt hồi nào mợ mang đến được lôi ra ngoài kho, khi chất đầy đồ đạc, khi trống không như mợ đang soạn sửa một chuyến đi trong vọng tưởng. Mợ bắt đầu những buổi chiều vắng nhà, trở về rất muộn so với giờ hẹn. Nó nghe cậu lầm rầm trong bữa ăn: “Dạo này mình hay đi chơi tối?”. “Tôi không chịu được không khí trong nhà. Hình như tôi sợ điều gì đó!”. Mợ đáp lời cậu, nhưng nhìn sâu vào mắt Hiên. Nó gấp những ngón tay, bỏ ra vườn đứng lặng lẽ. Chốc sau cậu cũng đi ra, hỏi nó: “Thi cửa thế nào?”. “Qua rồi cậu!” - Nó chớp mắt trước sự quan tâm bất thường. Ông cậu sớm già của nó móc trong túi áo sâu hoắm một cái khuyên tròn, bảo: “Cho mày!”. Hiên đeo vào cổ tay chiếc vòng cậu nó tỉ mỉ làm từ những nước răng giả, cô thản nhiên: “Đáng lẽ nó là của mợ!”. Cậu làm thinh. Mợ vẫn chưa về. Nó vào phòng có cây đàn què chân, tìm đưa cậu những lá thư màu xanh nằm im trong ghế.
Mợ bỏ đi. Các đồ vật có dáng hình kỳ quặc trong phòng mợ trở nên vô chủ, trông ảm đạm. Hiên nhớ đôi mắt trong suốt của mợ nhìn tất cả lần cuối lúc nó so vai co rúm bên cửa lớn. Các bức tranh bị bóc đi, để lại vài ô chữ nhợt nhạt hơn màu tường. Duy chỉ có tấm tranh kính vẫn còn chỗ cũ, nắng chiều chiếu vào rực rỡ, hắt đầy màu sắc xuống sàn như một dấu tích tốt đẹp nhỏ nhoi của mợ. Có lúc nó sợ thót tim, oán ghét mình đã xua mợ khỏi chỗ ẩn náu cuối cùng. Nhưng lâu ngày, cái ý nghĩ cắn rứt khó chịu ấy hẳn sẽ nhạt mờ.
Hiên ra vườn quét lá mục, những giọt nước tù đọng trên óng máng nhỏ xuống đỉnh đầu nó, buốt lạnh. Hiên đứng dưới những giọt nước không ngừng, tự nghĩ mình giống người quản gia nhỏ choát già sọm. Nó mua vôi quét trắng ngôi nhà, rụt rè hỏi cậu xem có ai về nữa không? Một chiều, nó bắc ghế tháo nước trong ống máng. Dòng nước màu hổ phách trút xuống đất ẩm, ngắn ngủi, nhưng bỏ lại trên đất một lõm sâu.