"Kiến trúc sư" Trần Quốc Hương.
Ngồi chỠở phòng khách cá»§a Khu biệt thá»± Hồ Tây, tôi mưá»ng tượng rằng ông - má»™t huyá»n thoại tình báo đã Ä‘i và o lịch sá» sẽ là má»™t ngưá»i quắc thước, mạnh mẽ và dÄ© nhiên, có phần nghiêm nghị. Äể rồi, khi đồng chà Phạm Văn Hùng - sÄ© quan bảo vệ má»i ông và o phòng, tôi đã ngỡ ngà ng khi trước mặt là ông cụ nhá» nhắn, đẹp lão, vá»›i nụ cưá»i hiá»n háºu, phong thái nhẹ nhà ng, thấm đẫm văn hóa phương Äông.
Vá»›i chiếc áo khuy ngang mà u ngà và tấm khăn rằn quà ng cẩn tháºn trên cổ, trông ông hệt má»™t ông già phương Nam giản dị. Trong câu chuyện, má»—i lần kể vá» mẹ hay những ngưá»i phụ nữ đã giúp đỡ ông trong cuá»™c Ä‘á»i hoạt động cách mạng và thay ông chịu bao Ä‘au khổ, ông Ä‘á»u không giấu nổi nghẹn ngà o. Ông - “kiến trúc sư†cá»§a má»™t mạng lưới tình báo vá»›i những chiến công đã Ä‘i và o lịch sỠđây ư? Câu há»i ấy cứ vang lên trong đầu tôi suốt cuá»™c chuyện trò.
Con đưá»ng trở thà nh nhà tình báo
Nhắc đến các nhà tình báo nổi tiếng như Phạm Xuân Ẩn, VÅ© Ngá»c Nhạ, Lê Hữu Thúy, Phạm Ngá»c Thảo – những ngưá»i mà tên tuổi đã vượt ra khá»i biên giá»›i vì sá»± cống hiến cá»§a há» cho sá»± nghiệp giải phóng dân tá»™c, không thể không nhắc đến ông - ngưá»i mà má»—i chiến công cá»§a các Ä‘iệp viên huyá»n thoại ấy Ä‘á»u gắn bó vá»›i sá»± chỉ đạo mang tầm chiến lược cá»§a ông. Äó chÃnh là nhà tình báo Trần Quốc Hương, còn gá»i là Mưá»i Hương - Ủy viên Trung ương từ khóa IV đến khóa VI, Bà thư Trung ương Äảng, Trưởng ban Ná»™i chÃnh Trung ương và đã được trao tặng - Huân chương cao quý nhất.
Tên tháºt cá»§a ông là Trần Ngá»c Ban, quê ở Vụ Bản, Bình Lục, Hà Nam. Là con trai út má»™t gia đình tư sản, nhưng ông lại tham gia cách mạng từ rất sá»›m, lúc má»›i 13 tuổi, nhá» sá»± giác ngá»™ cá»§a ngưá»i thầy há»c Nguyá»…n Äức Quỳ - sau là Bà thư Tỉnh á»§y Hà Nam, rồi Thứ trưởng Bá»™ Văn hóa. ÄÆ°á»£c thầy Quỳ giá»›i thiệu, ông lên Hà Ná»™i gặp các ông Trưá»ng Chinh, Lê Toà n Thư, Hoà ng Äình Tuất rồi gặp Bác Hồ và cà ng ý thức rõ hÆ¡n vá» việc tham gia cách mạng cá»§a mình.
Năm 1941, ông bị Pháp bắt cùng vá»›i ông Nguyá»…n Thá» Chân vì treo cá» Cá»™ng sản và rải truyá»n đơn, rồi bị tống giam hÆ¡n má»™t năm trước khi ra tòa án binh cá»§a Pháp. Nhưng do còn nhá» tuổi, ông đã được trả tá»± do vá»›i lá»i cảnh báo cá»§a má»™t máºt thám Pháp: “Äừng thấy nó nhá» tuổi mà coi thưá»ng, Cá»™ng sản đã ăn và o máu cá»§a nó rồiâ€. Năm 1943, ông đã trở thà nh đảng viên Äảng Cá»™ng sản. Trước và sau Cách mạng tháng Tám, ông là m thư ký riêng cá»§a Tổng Bà thư Trưá»ng Chinh và là má»™t trong những ngưá»i chuẩn bị chu đáo cho buổi ra mắt quốc dân cá»§a Chá»§ tịch Hồ Chà Minh và ChÃnh phá»§ lâm thá»i tại Quảng trưá»ng Ba Äình ngà y 2/9/1945.
Ông Mưá»i Hương trong chương trình giao lưu "Ký ức thá»i hoa lá»a" tổ chức tại Há»c viện cảnh sát nhân dịp 30/4/2008.
Ông vẫn còn nhá»› rõ vì sao mình bước chân và o nghá» tình báo: “Khoảng tháng 7/1954, Xứ á»§y Nam Kỳ cỠđồng chà Lê Äức Thá» ra gặp Trung ương để bà n vá» chiến lược cách mạng và xin Trung ương cá» tôi và o đó. Tổng Bà thư Trưá»ng Chinh xin ý kiến và được Bác Hồ đồng ý. Anh Trưá»ng Chinh gặp tôi giao nhiệm vụ và nói: “Khó khăn nhiá»u lắm đấy, Ä‘i không biết bao giá» trở lại. Phải suy nghÄ© cho kỹ, nếu thấy Ä‘i không được thì cứ báo cáo, Trung ương không épâ€. Bác Hồ cÅ©ng gặp tôi dặn dò: “Công việc thì các chú khác đã dặn chú kỹ rồi, xem là m được thì nháºn và đã nháºn thì đừng phụ lòng Trung ương, Ä‘i sao nhá»› vá» váºy!â€.
Thế là ông nháºn nhiệm vụ. Rồi ghé vá» thăm mẹ, bởi ông hiểu rằng, vá»›i việc ra Ä‘i cá»§a ông, không ai khổ hÆ¡n mẹ. Thấy con đột ngá»™t trở vá», linh cảm cá»§a ngưá»i mẹ cho bà cụ biết sẽ là khởi đầu má»™t cuá»™c chia tay dằng dặc, nên cụ lặng lẽ nấu má»™t nồi cháo thịt cho con ăn, rồi giục ông Ä‘i ngá»§. Ông nghẹn ngà o nhá»› lại: “Tôi nằm nghỉ trên tấm phản, mẹ ngồi bên cạnh âu yếm rá» nắn khắp mặt mÅ©i, chân tay tôi. Cho đến táºn bây giá», tôi vẫn còn cảm thấy hÆ¡i ấm nóng từ những giá»t nước mắt cá»§a bà rÆ¡i trên mặt tôi đêm đóâ€. Không ai ngá» chuyến Ä‘i ban đầu dá»± định chỉ 6 tháng, đã kéo dà i tá»›i 10 năm.
Và o Nam, lạ nước lạ cái, nhưng ông may mắn được các đồng đội thân thiết, nhất là ông Phan Trá»ng Tuệ - từng là bạn tù và ông Lê Toà n Thư giúp nắm bắt tình hình để cùng ông Mai Chà Thá» và Cao Äăng Chiếm nhanh chóng mở các lá»›p huấn luyện nghiệp vụ tình báo.
Năm 1958, ông sa và o tay giặc. Biết ông là cán bá»™ cao cấp, anh em há» Ngô tìm cách “chuyển hướng†tư tưởng để sá» dụng. ÄÃch thân Ngô Äình Nhu bố trà gặp ông tại nhà nghỉ mát cá»§a Ngô Äình Cẩn ở cá»a Thuáºn An (Huế) để hòng lung lạc. Không khuất phục được, chúng đã đưa ông và o danh sách 200 tù nhân cần thá»§ tiêu, nhưng chưa kịp thá»±c hiện thì cuá»™c đảo chÃnh Diệm xảy ra.
Ông nhá»› lại những ngà y tháng ấy: Chúng liên tiếp há»i cung cả ngà y lẫn đêm, không cho ngá»§, nếu ngá»§ gáºt là chúng đánh, nhằm là m cho ông căng thẳng tinh thần đến không chịu nổi. Ông bảo, nó muốn thế thì mình phải trụ vững. CÆ¡m tù chỉ có má»™t đĩa nhá», chúng còn trá»™n muối sống và o, thì ông lá»±a từng hạt cÆ¡m để ăn có sức mà tranh đấu. HÆ¡n nữa, “đôi mắt trong veo cá»§a cáºu con trai đầu lòng nhìn tôi lúc chia tay thưá»ng hiện vá», góp phần động viên tôi đủ nghị lá»±c không sa ngã trước quân thù. Chỉ vì má»™t lẽ đơn giản đến khó tin là , tôi sợ mình không dám nhìn và o đôi mắt đó khi gặp lại, nếu không giữ được khà tiết cách mạngâ€.
Ngưá»i thầy cá»§a những nhà tình báo anh hùng
Vá»›i vai trò má»™t “kiến trúc sư†cá»§a má»™t mạng lưới tình báo, ông Mưá»i Hương là ngưá»i có tầm nhìn sâu sắc, toà n diện và tinh tế vá» thế mạnh, khả năng là m tình báo và phẩm chất cá»§a từng ngưá»i. Trước khi và o Nam, qua sá»± giá»›i thiệu cá»§a ông NghÄ©a, Bà thư tỉnh Thái Bình, ông Mưá»i Hương đã xây dá»±ng ông VÅ© Ngá»c Nhạ là m cÆ¡ sở. Äây là nước cá» quan trá»ng cho má»™t kế hoạch dà i hÆ¡i mà ông tÃnh đến, xứng danh má»™t nhà tình báo chiến lược.
Nháºn nhiệm vụ trong Ban Äịch tình Xứ á»§y, vá»›i vá» bá»c là giáo viên dạy tư tại Sà i Gòn, ông Mưá»i Hương đã móc nối thà nh công vá»›i Ä‘iệp viên VÅ© Ngá»c Nhạ để triển khai tiếp kế hoạch đã vạch. Thá»±c hiện chỉ đạo cá»§a ông Mưá»i Hương, ông VÅ© Ngá»c Nhạ đã chiếm được lòng tin cá»§a linh mục Lê Hữu Từ - Giám mục giáo xứ Phát Diệm, trở thà nh ngưá»i đại diện trong quan hệ vá»›i chÃnh quyá»n há» Ngô rồi gây được ảnh hưởng trong gia đình Diệm, tạo nên những chiến công lừng lẫy trước khi bước và o tiểu thuyết “Ông cố vấn†nổi tiếng cá»§a nhà văn Hữu Mai.
Vá»›i Ä‘iệp viên xuất sắc Lê Hữu Thúy (Äại tá, Anh hùng LLVTND, nguyên mẫu cá»§a nhân váºt Lê Nguyên VÅ© trong “Äiệp viên giữa sa mạc lá»a†cá»§a Nhị Hồ), ông Mưá»i Hương khai thác triệt để sá»± thông minh lanh lợi, sá»± hiểu biết cÅ©ng như các mối quan hệ cá»§a Lê Hữu Thúy vá»›i các nhân váºt chóp bu trong chÃnh quyá»n Diệm, tạo nên vá» bá»c vững chãi cho Ä‘iệp viên nà y chui sâu và o hà ng ngÅ© cá»§a địch, phục vụ các yêu cầu cá»§a cách mạng.
Khi đã chiếm trá»n lòng tin cá»§a Tổng trưởng Ná»™i vụ Huỳnh Văn Nhiệm, rồi chinh phục cả Bảy Viá»…n - thá»§ lÄ©nh Bình Xuyên lẫn Năm Lá»a - tướng cá»§a Hòa Hảo, Lê Hữu Thúy đã thà nh công trong việc khÆ¡i sâu mâu thuẫn giữa các tổ chức giáo phái vá»›i chÃnh quyá»n há» Ngô, buá»™c Diệm phải mất rất nhiá»u thá»i gian cùng binh lá»±c để ổn định tình hình, tạo thá»i cÆ¡ cho cách mạng miá»n Nam có thêm thá»i gian và điá»u kiện xây dá»±ng, cá»§ng cố lá»±c lượng.
Vá»›i từng đưá»ng Ä‘i nước bước cá»§a chiến lược gia Mưá»i Hương, Ä‘iệp viên Phạm Ngá»c Thảo đã tiếp cáºn Ngô Äình Diệm và bằng tà i năng cá nhân, nhanh chóng được Diệm đặc biệt tin cẩn và trá»ng dụng, rồi leo cao trong chÃnh quyá»n ngụy. Năm 1965, Phạm Ngá»c Thảo đã tiến hà nh đảo chÃnh định láºt đổ Nguyá»…n Khánh nhưng việc không thà nh nên bị địch sát hại.
Nhìn thấy khả năng thiên phú cá»§a ông Phạm Xuân Ẩn, từ rất sá»›m, Mưá»i Hương cùng ông Mai Chà Thá» quyết định đưa Phạm Xuân Ẩn sang Mỹ há»c nghá» báo để vá» nước phục vụ cách mạng. Kế hoạch được thá»±c hiện trá»n vẹn khi vá»›i vá» bá»c nà y, nhà tình báo tà i ba Phạm Xuân Ẩn đã có cÆ¡ há»™i diện kiến nhiá»u nhân váºt quan trá»ng cá»§a cả Mỹ lẫn ngụy, để khai thác và chuyển vá» háºu cứ những thông tin có giá trị vá» các chiến lược đặc biệt cá»§a kẻ thù, giúp quân ta có kế hoạch đối phó và đáºp tan má»i âm mưu cá»§a địch và vững bước đến thắng lợi trá»n vẹn.
Chiến công rất lá»›n cá»§a ngưá»i thầy tình báo Mưá»i Hương còn là , trong chiến dịch Hồ Chà Minh lịch sá», ông đã chỉ huy mạng lưới tình báo góp phần giải phóng Sà i Gòn gần như nguyên vẹn, đỡ tốn xương máu.
Ông kể: “Lúc còn sống, đồng chà Lê Äức Thá» và má»™t cán bá»™ tình báo đã gặp Dương Văn Minh để há»i thẳng rằng, Ä‘iá»u gì là m cho ông tuyên bố án binh bất động trong ngà y 30/4/1975, thì Dương Văn Minh nêu nhiá»u lý do, trong đó cùng vá»›i lá»±c lượng quân đội còn có sá»± tác động cá»§a má»™t số nhóm thuá»™c lá»±c lượng an ninh cá»§a taâ€.
Thế nhưng, nhắc vá» những chiến công lẫy lừng ấy, “kiến trúc sư†Mưá»i Hương giản dị: “Thà nh tÃch mà các anh ấy có được, là do sá»± lãnh đạo cá»§a Trung ương và các lá»±c lượng cách mạng, do tà i năng và lòng quả cảm cá»§a chÃnh các anh đó, còn tôi chỉ là ngưá»i được giao chắp nối các đầu mối. Hoạt động tình báo như diá»…n kịch và các nhà tình báo trên đã thá»±c hiện xuất sắc vai diá»…n cá»§a mìnhâ€.
PhÃa sau hà o quang
Không thể nói hết sá»± lá»›n lao trong những chiến công mà ông Mưá»i Hương và đồng đội đã láºp lên cho ná»n độc láºp cá»§a dân tá»™c. Nhưng mấy ai biết rằng, phÃa sau vầng hà o quang chói lòa ấy, là bao mất mát, hy sinh, thầm lặng nhưng dai dẳng, để đến hôm nay, nhắc lại thôi cÅ©ng đủ là m ông Ä‘au lòng.
Ngà y ông và o Nam hoạt động, cả 2 đứa con còn nhá» xÃu. Vì yêu cầu bà máºt, cuá»™c chia tay không hẹn ngà y vá» cá»§a ông chỉ có vòng tay bịn rịn và cặp mắt trong veo, nhòe ướt cá»§a cáºu con trai nhá». 10 năm không tin tức, vì nguyên tắc hoạt động và mất tá»›i 6 năm ông ở trong tù. Trở ra Bắc, đứa con gái nhá» lẫm chẫm bò lúc ông Ä‘i, chạy vuá»™t khá»i tay cha: “Bà ngoại Æ¡i, có ông nà o đến nháºn là bố con!â€. Nhưng Ä‘au đớn nhất là ông phải đối diện vá»›i sá»± tan vỡ cá»§a cuá»™c sống tình cảm vợ chồng.
Lại thêm gần 10 năm nữa và o Nam hoạt động. Dằng dặc gần 2 tháºp niên ấy, các con ông tiếng là có cha nhưng rất Ãt khi được gặp chứ nói gì được ông chăm sóc. Nhưng cùng vá»›i các con, ông cÅ©ng chịu nhiá»u mất mát. Ngà y đất nước thống nhất, má»i ngưá»i hân hoan Ä‘oà n tụ, còn ông, ná»—i cô đơn thấm táºn đáy lòng. Ông không dám trách ai, bởi biết rằng, vì nhiệm vụ cao cả, ông đã không thể là m tròn vai trò cá»§a ngưá»i chồng, ngưá»i cha trong gia đình.
Cả cuá»™c Ä‘á»i ông cứ lặng lẽ hy sinh cho đất nước. Mãi gần 10 năm sau ngà y giải phóng, đã ở tuổi 60, ông má»›i lại có được hạnh phúc muá»™n mằn
Thanh Hằng (theo CAND)
Các chủ đỠkhác cùng chuyên mục nà y: