Phút giây cảm động nhất trong Ä‘á»i Nguyá»…n Chà Thanh có lẽ là phút chia tay Bác Hồ buổi chiá»u hôm đó. Bác tiá»…n anh ra táºn già n nho và đứng lại hồi lâu vá»›i anh ở đó. Bác dặn anh phải giữ gìn sức khá»e; Bác há»i thăm các cháu cá»§a anh sÆ¡ tán vá» Mỹ Äức (Hà Tây) có gì khó khăn không; vá» tình hình công tác cá»§a chị Cúc vợ anh...
Má»™t mẫu má»±c sáng ngá»i vỠđạo đức cách mạng
Có lần lên công tác Tây Bắc, Khu á»§y bố trà cho anh ở nhà khách cá»§a Khu á»§y. Dạo đó là năm 1961, cả thị xã SÆ¡n La - thá»§ phá»§ Khu Tây Bắc lúc bấy giá» - chỉ má»›i có hai ngôi nhà 2 tầng trên đồi cao. Từ cá»a sổ phòng khách, nhìn xuống phố xá má»›i hồi cư, nhà ở toà n bằng nứa lá, đưá»ng phố tung bụi đỠmá» mịt, anh trầm ngâm nói vá»›i đồng chà Phan Quang, phóng viên Báo Nhân Dân Ä‘i cùng anh trong chuyến công tác đó:
- Äồng chà xem, dân còn ở thế kia, cần gì phải xây má»™t lúc mấy nhà to như thế nà y. Tôi nghÄ© chỉ cần má»™t trụ sở ChÃnh quyá»n khu cho bá» thế, để đồng bà o các dân tá»™c vùng núi cao vá» trông thấy cÆ¡ ngÆ¡i cách mạng mà phấn khởi, tin tưởng. Äể đồng bà o có dịp so sánh mấy mươi năm dưới chế độ cÅ©, chưa nhìn đâu thấy nhà to như thế nà y. Còn trụ sở Äảng bá»™ chưa cần xây dá»±ng vá»™i. Giá như ta dùng số tiá»n nà y và o việc phục vụ sản xuất có tốt hÆ¡n không?
Anh Thanh vừa nói đến đây, thấy đồng chà chá»§ nhiệm nhà khách Ä‘i đến, anh ân cần má»i và o phòng rồi thân máºt nói tiếp câu chuyện Ä‘ang nói:
- Nà y, cái khoản đãi đằng mình đỠnghị các ông nên phiên phiến. Tôi biết, các đồng chà lãnh đạo Khu á»§y có lòng hiếu khách cho nên luôn thết đãi chúng tôi nhưng chỉ nên má»™t lần là đủ, gá»i là há»p mặt anh em lâu ngà y gặp nhau, cấp trên cấp dưới cùng ngồi lại, uống vá»›i nhau chén rượu. Mà cÅ©ng chá»› nên bà y vẽ sang trá»ng quá như vừa rồi. Các đồng chà có biết không, Bác Hồ - Chá»§ tịch nước, không bao giỠđãi khách quá 3 món, trừ những bữa tiệc đặc biệt vá» ngoại giao. Má»™t bữa, chá»§ khách ăn chung, sau đấy thôi. Anh em dưới xuôi lên đây công tác, các đồng chà chăm sóc cho là quý rồi. Còn ai ăn cÆ¡m Ä‘á»u phải trả tiá»n. Trả bao nhiêu tùy Ä‘iá»u kiện và tiêu chuẩn má»—i ngưá»i. Các đồng chà mến khách, cho thêm gói chè, bao thuốc, tôi không phản đối nhưng nên vừa phải. Tôi thấy ở phòng nà y đặt chè và thuốc, trong buồng ngá»§ cÅ©ng có, phòng khách cÅ©ng có. Là m gì mà lắm thế!
Tôi nói riêng vá»›i các đồng chÃ: Các cuá»™c há»p Ban Bà thư Trung ương Äảng, má»i khi có thuốc lá nay không còn nữa. Mình là dân nghiện, thắc mắc há»i má»›i biết Bác Hồ bảo thôi. Tháºt ra tốn kém chẳng bao nhiêu, mà cái chÃnh Bác muốn tạo thói quen. Ở nước ngoà i già u có, đến há»™i nghị ai muốn hút thuốc, bá» cá»§a mình ra mà dùng. Mà cÅ©ng chỉ được hút ở hà nh lang.
Cánh chim đại bà ng lại cất cánh
Äang say sưa trên mặt tráºn nông nghiệp thì Mỹ đưa quân và o miá»n Nam tiến hà nh cuá»™c Chiến tranh cục bá»™ đối vá»›i nước ta. Má»™t lần nữa, Nguyá»…n Chà Thanh được gá»i trở lại quân đội và lên đưá»ng và o chiến trưá»ng đánh Mỹ.
Thế là con chim đại bà ng lại vá»— cánh bay vá» phương Nam. Anh Ä‘i chưa được bao lâu, tin chiến thắng từ chiến trưá»ng đã dồn dáºp bay vá». Tráºn Bình Giã, tráºn Ba Gia quân ta tiêu diệt hà ng tiểu Ä‘oà n, hà ng trung Ä‘oà n địch. Tiếp theo là những tráºn đỠsức đầu tiên vá»›i quân viá»…n chinh Mỹ. Chiến thắng Núi Thà nh và nhất là chiến thắng Vạn Tưá»ng khẳng định quân và dân ta hoà n toà n có khả năng thắng Mỹ vá» quân sá»± trong Chiến tranh cục bá»™.
Nhá»› lá»i Bác dặn lúc ra Ä‘i, Nguyá»…n Chà Thanh nhanh chóng đúc rút những bà i há»c kinh nghiệm cá»§a những tráºn đầu thắng Mỹ Ä‘iện gấp ra miá»n Bắc. Cuối năm 1965, Nghị quyết lần thứ 11, khóa III cá»§a Ban Chấp hà nh Trung ương Äảng vá» quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược được nhất trà thông qua có sá»± đóng góp xứng đáng cá»§a Nguyá»…n Chà Thanh.
Sau mấy năm lăn lá»™n ở chiến trưá»ng và đã tìm ra chiếc chìa khóa để thắng Mỹ, đầu năm 1967, Nguyá»…n Chà Thanh được triệu táºp ra Hà Ná»™i để chuẩn bị cho bước phát triển má»›i cá»§a chiến tranh.
Tại Há»™i nghị Trung ương lần thứ 14 tháng 6/1967, Nguyá»…n Chà Thanh đã báo cáo má»™t cách toà n diện tình hình cuá»™c kháng chiến chống Mỹ ở miá»n Nam. Ná»™i dung cá»§a bản báo cáo toát lên má»™t ná»™i dung chá»§ yếu và đặc biệt quan trá»ng là : "Ta nhất định thắng Mỹ. Mỹ thua đã rõ rà ng. Cần phải tiếp tục thế tiến công địch để tiến lên già nh thắng lợi quyết định".
Những ngà y đầu tháng 7/1967, Nguyá»…n Chà Thanh chuẩn bị trở lại chiến trưá»ng. Ngà y 5/7, Bác Hồ nói vá»›i đồng chà VÅ© Kỳ má»i Nguyá»…n Chà Thanh đến ăn cÆ¡m chiá»u vá»›i Bác cÅ©ng là để tiá»…n Nguyá»…n Chà Thanh ngà y mai lên đưá»ng. Phút giây cảm động nhất trong Ä‘á»i Nguyá»…n Chà Thanh có lẽ là phút chia tay Bác Hồ buổi chiá»u hôm đó. Bác tiá»…n anh ra táºn già n nho và đứng lại hồi lâu vá»›i anh ở đó. Bác dặn anh phải giữ gìn sức khá»e; Bác há»i thăm các cháu cá»§a anh sÆ¡ tán vá» Mỹ Äức (Hà Tây) có gì khó khăn không; vá» tình hình công tác cá»§a chị Cúc vợ anh. Những năm anh ở chiến trưá»ng, má»—i lần tết đến thỉnh thoảng Bác cho má»i chị Cúc và các cháu và o ăn cÆ¡m vá»›i Bác. Ở trong Nam nháºn được thư chị gá»i và o kể chuyện nà y, anh vô cùng xúc động.
Nhìn mái tóc bạc phÆ¡ cá»§a Bác, nhìn dáng Ä‘i cá»§a Bác không còn được nhanh nhẹn như xưa, Nguyá»…n Chà Thanh cảm thấy trái tim mình như có ai bóp chặt. Qua má»™t số đồng chà Ủy viên Bá»™ ChÃnh trị, anh biết Bác sắp phải Ä‘i Trung Quốc chữa bệnh. Vì thế, bữa cÆ¡m là bữa cÆ¡m Bác tiá»…n anh và o chiến trưá»ng phương Nam, cÅ©ng là bữa cÆ¡m anh tiá»…n Bác lên phương Bắc.
Trong tham luáºn Ä‘á»c tại Há»™i thảo nhân 30 năm ngà y mất cá»§a Äại tướng Nguyá»…n Chà Thanh, ngà y 5/7/1997, Äại tướng Võ Nguyên Giáp viết: "Nhá»› tá»›i anh Thanh, tôi tưởng nhá»› và vô cùng thương tiếc má»™t ngưá»i bạn chiến đấu thân thiết, má»™t chiến sÄ© cá»™ng sản kiên cưá»ng, má»™t cán bá»™ lãnh đạo xuất sắc cá»§a Äảng, má»™t tướng lÄ©nh tà i ba cá»§a quân đội ta, ngưá»i đã có những cống hiến quan trá»ng và o sá»± nghiệp vẻ vang cá»§a Äảng, cá»§a dân tá»™c Việt Nam ta"
Thượng tướng Phùng Thế Tà i