Triết lý "cây tre" của môn phái VOVINAM
TTCN - Trong văn chương bình dân, cây tre là hình ảnh thân thương bất khả phân ly, gợi lên bổn pháºn và trách nhiệm gánh vác gia đình, non nước cá»§a ngưá»i là m trai.
Ba Ä‘á»i bảy há» nhà tre
Hễ cất lấy gánh, nó đè lên vai
Hoặc để nói lên lòng thương con vô bỠbến của tình mẫu tỠthiêng liêng:
Và dầu cầu ván đóng đinh
Cầu tre lắt lẻo gáºp ghá»nh khó Ä‘i
Khó đi mẹ dắt con đi
Con Ä‘i trưá»ng há»c, mẹ Ä‘i trưá»ng Ä‘á»i
Theo quan niệm cá»§a ngưá»i phương Äông, tre, trúc tượng trưng cho mẫu ngưá»i quân tá». Cứng mà má»m mại, đổ mà không gãy, lòng rá»—ng không, biểu trưng cho tinh thần và khà độ an nhiên tá»± tại, không mê đắm quyá»n lợi, váºt chất. Tre, trúc biểu lá»™ tÃnh cách cá»§a dân tá»™c Việt, má»™t dân tá»™c có tiết tháo, phẩm hạnh và kiêu hùng, ngoan cưá»ng nhưng hiếu hòa, độ lượng.
Ngay từ thá»i dá»±ng nước, cây tre đầu là ng vốn gần gÅ©i, thân quen, thoáng chốc trở thà nh vÅ© khà lợi hại có đủ tÃnh cương nhu, giúp cáºu bé là ng Gióng đánh tan giặc Ân, sau khi chém gãy cả thanh gươm sắt.
Dân tá»™c ta đã biết sá» dụng tre là m công cụ giữ nước, vá»›i các vÅ© khà lợi hại như cung, ná», bà n chông, tầm vông vạt nhá»n... Và những tiếng nổ kinh hồn cá»§a hà ng loạt pháo tre đã là m quân thù bạt vÃa trên chiến trưá»ng, hay góp vui trong ngà y há»™i liên hoan thắng tráºn.
Không như hầu hết các loại cây chỉ đứng riêng lẻ má»™t mình, tre luôn má»c thà nh bụi, có gốc liá»n gốc, rá»… Ä‘an rá»…, thể hiện tÃnh quần tụ, kết Ä‘oà n, tạo thà nh sức mạnh khó lay chuyển. Câu chuyện má»™t ngưá»i bẻ dá»… dà ng từng chiếc đũa tre, song không thể bẻ gãy cả bó được minh chứng.
Thân tre thẳng và cao mà không bị đổ là do thá»› tre dẻo và thân tre má»m dá»… lượn theo chiá»u gió. Vá»›i đặc tÃnh phối hợp cương nhu để đón gió, thuáºn theo gió vừa đủ rồi ngạo nghá»… vươn lên trở lại hình dáng cÅ© - má»™t đặc tÃnh độc đáo chỉ có ở cây tre. Dưới những tráºn cuồng phong, tre chỉ chịu tróc gốc cả bụi chứ không bao giá» chịu gãy ngang thân...
TÃnh chất nổi báºt nhất trong cây tre tương ứng vá»›i kỹ thuáºt võ há»c là cà ng bị uốn cong và kéo sát bao nhiêu thì sức báºt lại cà ng mãnh liệt, dữ dá»™i bấy nhiêu. Äiá»u nà y cà ng thể hiện rõ tinh thần cương nhu phối triển trong nghệ thuáºt giữ nước cá»§a dân tá»™c Việt. Gặp đối thá»§ cưá»ng bạo, hung hiểm, tạm thá»i ông cha ta thưá»ng lánh Ä‘i (nhu) để tránh nhuệ khà ban đầu. Sau đó chá» cho địch lÆ¡i lá»ng, chểnh mảng việc quân cÆ¡, ta má»›i táºp trung đánh những tráºn quyết định (cương) hầu già nh thắng lợi sau cùng.
Trước những tráºn đánh quyết định để đảm bảo thắng lợi, chúng ta cần lùi lại để tạo đà tháºt vững chắc. Lịch sá» giữ nước cá»§a bao nhiêu triá»u đại VN đã chứng minh cụ thể Ä‘iá»u đó. Vá»›i biểu tượng cây tre, dân tá»™c ta đã nâng việc giữ gìn và bảo vệ đất nước lên hà ng nghệ thuáºt vá»›i biết bao kinh nghiệm vô cùng sống động và phong phú.
Tóm lại, cây tre biểu tượng cho má»™t nhân cách, má»™t hoà i bão cao thượng. Quần thể tre cho thấy má»™t xã há»™i thuáºn hòa ká»· cương “tre già măng má»câ€, chứ không phải tranh sống theo kiểu “cây lá»›n đè cây nhá»â€ già nh lấy ánh sáng mặt trá»i.
Bắt nguồn từ các quan Ä‘iểm trên, các báºc thầy Vovinam Việt Võ Äạo quan sát cây tre ở nhiá»u góc độ, tư duy vá» lẽ sinh tồn, thà nh bại để đúc kết xây dá»±ng má»™t lý luáºn vá» váºn động võ há»c, má»™t quan niệm nhân sinh. Từ đó xây dá»±ng má»™t con ngưá»i võ đạo biết sống yêu thương gần gÅ©i, hòa nháºp vá»›i cá»™ng đồng để mưu cầu hạnh phúc trong má»i hoà n cảnh. Cho dù gặp sá»± ngang trái, mâu thuẫn, hoặc lâm và o cảnh bế tắc, con ngưá»i võ đạo vẫn biết “váºt cùng tắc biếnâ€, hóa giải các mâu thuẫn bằng nguyên lý cương nhu phối triển. Cho nên có thể nói cây tre là bà i há»c đầu tiên để nắm các yếu lý cá»§a võ thuáºt.
Vá»›i các phẩm tÃnh có má»™t không hai, cây tre chứa đựng những hình ảnh sinh động bao gồm đầy đủ tÃnh âm dương, cương nhu và luôn hữu dụng cho con ngưá»i. Hà o hùng, khoáng đạt song cÅ©ng hết sức khiêm cung, bình dị và đầy lòng yêu thương... cÅ©ng là nét văn hóa Ä‘áºm tÃnh cách dân tá»™c mà cây tre là má»™t biểu tượng Ä‘iển hình cá»§a tinh thần nhân hòa và nguyên lý cương nhu phối triển...
|