Hiểu đúng bệnh tiêu chảy cấp và cách tự phòng chống
Nguyên nhân và bệnh cảnh
Thức ăn đường phố tiềm ẩn nguy cơ gây bệnh tiêu chảy cấp. Ảnh: CTV
Mọi bệnh qua đường tiêu hóa dẫn đến tiêu chảy nhiều lần trong ngày (có thể kèm nôn hoặc không) đều gọi là bệnh tiêu chảy cấp. Bệnh tả, dân gian gọi là bệnh thổ tả (miệng nôn, trôn tháo). Vi khuẩn gây bệnh (mầm bệnh) của bệnh tả là một loại vi khuẩn hình dấu phẩy gây ra, vì vậy thường gọi là phẩy khuẩn tả. Trước đây, khi kháng sinh và vaccin phòng chống bệnh chưa phổ biến, tỷ lệ tử vong cao và dịch lan nhanh cho nên thế giới xếp bệnh tả là bệnh dịch tối nguy hiểm, phải kiểm dịch quốc tế. Bệnh tả thường khởi phát sau khi ăn thực phẩm nhiễm mầm bệnh từ vài giờ đến 5 ngày, biểu hiện lâm sàng là tiêu chảy nhiều lần và nôn nhiều lần, nhanh chóng gây mất nước, điện giải, nếu không được điều trị kịp thời sẽ bị trụy tim mạch, suy kiệt và tử vong. Tuy nhiên, nhiều trường hợp là các thể nhẹ (tiêu chảy vài lần, không mất nước) hoặc không triệu chứng, thường gặp ở người lành mang trùng hoặc bị nhiễm ở liều thấp (ăn ít thực phẩm bị nhiễm khuẩn). Mọi người thuộc mọi lứa tuổi, mọi giới, mọi dân tộc đều có thể mắc bệnh. Bệnh thương hàn cũng là một bệnh tiêu chảy cấp nguy hiểm vì thời gian ủ bệnh có thể tới hơn 20 ngày và khi bệnh bùng phát thường dùng thuốc không đúng, đã bị nhờn thuốc, gây tổn thương nặng, thủng đường ruột, dễ bị tử vong hơn so với bệnh tả. Các bệnh ngộ độc thực phẩm khác cũng thường dẫn đến tiêu chảy cấp và không được nghĩ là bệnh tả hay thương hàn, do đó người bệnh thường chủ quan, tự chữa và đến khi quá nặng mới đến bệnh viện và vì vậy lây lan mầm bệnh ra môi trường và người thân quen.
Các yếu tố dịch tễ
Nguồn bệnh (ổ chứa mầm bệnh) lây lan bệnh tiêu chảy cấp nguy hiểm chủ yếu là bệnh nhân đang bị bệnh và người lành mang vi khuẩn gây bệnh (thường gọi là người lành mang trùng). Người lành mang trùng là những người mang vi khuẩn mà không biểu hiện triệu chứng hoặc thể nhẹ và mang vi khuẩn sau khỏi bệnh về lâm sàng trong vòng 14 ngày. Người mắc bệnh không được điều trị dứt điểm và đúng quy định có thể mang mầm bệnh tới vài năm. Nguồn lây bệnh nữa là các động vật thủy sinh và động vật phù du trong nước mặn và nước lợ. Chó là động vật ăn phân người, rồi sau đó uống nước ngoài môi trường, cũng có thể là một nguyên nhân đáng kể thải vi khuẩn gây bệnh ra môi trường.
Véc-tơ truyền bệnh (trung gian truyền bệnh hay vật mang vi khuẩn nhiễm vào thực phẩm ăn vào): nước dùng cho ăn uống và chế biến bị nhiễm mầm bệnh; dụng cụ chế biến, dụng cụ ăn uống, thực phẩm tươi sống, thực phẩm chín bị nhiễm khuẩn qua bụi, nước bị nhiễm mầm bệnh, người lành mang trùng; động vật nuôi và ruồi nhặng. Trong đó, nước là véc-tơ truyền bệnh chủ yếu nhất.
Khối cảm thụ (đối tượng có nguy cơ mắc bệnh) là người khỏe khi ăn phải thực phẩm nhiễm mầm bệnh tới liều gây bệnh. Liều gây bệnh của phẩy khuẩn tả là 106 con/1g hay 1ml thức ăn, thức uống. Những người bị ốm, giảm sức đề kháng có thể mắc bệnh ở liều thấp hơn. Có thể một thức ăn bị nhiễm sẽ không đến liều gây bệnh, nhưng đồng thời vài véc-tơ truyền bệnh cùng lúc sẽ làm cho tổng liều cơ thể bị nhiễm sẽ đạt tới mức gây bệnh. Ví dụ: cùng một vụ ngộ độc thức ăn tại một tiệc cỗ tập thể, nhưng không phải tất cả mọi người cùng mắc như nhau? Một vài con ruồi hay bàn tay của những người lành mang trùng sẽ chỉ nhiễm bẩn một số món nhất định chứ không phải tất cả như nhau?
Phòng bệnh không khó
Thức ăn không có mầm bệnh hoặc không nhiễm tới liều gây bệnh thì người khỏe không bị mắc bệnh. Vì vậy, mỗi người thực hiện chỉ ăn chín, uống chín (nước đã tiệt trùng) và giữ vệ sinh ăn uống thì không thể mắc bệnh. Giữ vệ sinh chế biến thì véc-tơ truyền bệnh cũng không còn mầm bệnh. Mọi người cùng thực hiện như vậy thì sẽ không thành dịch dù vẫn tồn tại ổ chứa mầm bệnh và véc-tơ truyền bệnh trong lúc dịch đang lưu hành. Thực hiện đúng vệ sinh ăn uống và vệ sinh chế biến là điều kiện để không cho dịch lây lan và phát triển. Tuy nhiên khi dịch không phát triển và số ca mắc giảm xuống và thậm chí không còn, quá vài lần thời gian ủ bệnh thì vẫn không thể chủ quan vì mầm bệnh vẫn tồn tại trong các ổ chứa mầm bệnh. Mặt khác, khó có thể cùng mọi người đều tự giác thực hiện đúng vệ sinh ăn uống, do đó để bao vây dập tắt ổ dịch thì dễ nhưng chống dịch gia tăng thì ngành y tế, xã hội và Nhà nước phải thực hiện tốt công tác diệt khuẩn đối với chất thải của bệnh nhân; diệt côn trùng ngoài môi trường; cách ly người bệnh với người khỏe, người lành mang trùng khỏi các khâu trực tiếp chế biến, phục vụ ăn uống, đồng thời cần triển khai tuyên truyền mạnh mẽ các biện pháp chủ động phòng chống bệnh dịch cho toàn dân và các cộng đồng có nguy cơ cao mắc bệnh.
2 giải pháp tự phòng bệnh tiêu chảy cấp
I. Vệ sinh ăn uống (gồm 5 hành vi)
1. Rửa sạch tay trước khi ăn (nhất là khi phải ăn bốc lúc gặm xương hay theo tôn giáo, tập quán).
2. Giữ thức ăn khỏi ruồi, nhặng và động vật nuôi (che đậy trước khi ăn và đuổi chúng trong khi ăn).
3. Chỉ ăn thức ăn chín còn nóng, uống nước an toàn (nước đã đun sôi hoặc nước tinh khiết, nước giải khát đóng chai, đóng hộp).
4. Chắc chắn dụng cụ ăn uống sạch (nên tráng nước sôi trước khi ăn).
5. Không ăn món sống, món tái, món nguội ở hàng quán ngoài phố (nên chọn món luộc, hấp đối với thịt, cá thì chắc chắn là thịt, cá tươi vì các món xào, nướng, chiên, thập cẩm,... có nhiều gia vị làm át mùi của thực phẩm ôi, thiu hay của thức ăn thừa).
II. Vệ sinh chế biến (gồm 5 hành vi)
1. Sử dụng nguồn nước sạch (để rửa thực phẩm tươi sống và chế biến thức ăn).
2. Bảo quản tốt thực phẩm (tốt nhất giữ trong tủ lạnh nếu có).
3. Làm sạch dụng cụ chế biến.
4. Giữ vệ sinh mồm miệng (phải che miệng lúc ho, hắt hơi, cười to, quát tháo).
5. Nấu chín thức ăn và đun lại kỹ thức ăn để qua bữa (quá 4 giờ đối với người lớn hoặc quá 2 giờ với người bệnh, trẻ em, người già).
Bs. Nguyễn Văn Dũng (Cục ATVSTP)
(Theo SKDS )
Chuyên trang công nghệ thông tin
Về đầu trang Rss Trang chủ Tìm kiếm Xem tivi online
Các bài mới nhất
- Nên hiểu đúng về vai trò của E.Coli và Coliforms trong giám sát nước và thực phẩm(6 / 5 / 2008)
- Lại nói về dịch bệnh tiêu chảy cấp(2 / 5 / 2008)
- Tẩy chay thức ăn bẩn(2 / 5 / 2008)
- Chăm sóc vùng kín đúng cách(2 / 5 / 2008)
- Về dịch tiêu chảy cấp nguy hiểm trong đó có phẩy khuẩn tả: Cần hiểu đúng về vai trò của E.coli và coliforms(26 / 4 / 2008)
Các bài khác
- Dịch tiêu chảy cấp nguy hiểm có phẩy khuẩn tả: Đợt 3 diễn biến phức tạp(11 / 4 / 2008)
- Cảnh báo những người thích ăn thịt chó(10 / 4 / 2008)
- Tuyên truyền, phòng, chống HIV/AIDS tại nơi làm việc(6 / 4 / 2008)
- Lao đa kháng và việc dùng thuốc(1 / 4 / 2008)
- Khi xảy ra tác dụng phụ của thuốc chống lao: Người bệnh không tự ý dừng thuốc(28 / 3 / 2008)
loading...
Tags: hiểu đúng, đúng bệnh, bệnh tiêu, tiêu chảy, chảy cấp, cấp và, và cách, cách tự, tự phòng, phòng chống
Bs. Nguyễn Văn Dũng (Cục ATVSTP)
Theo (SKDS)
