Dưới đây là đôi nét khái quát vá» Vịnh Xuân Quyá»n tại Việt Nam
VÄ©nh Xuân Quyá»n và o Việt Nam chá»§ yếu do công cá»§a tôn sư Nguyá»…n Tế Công - ngưá»i được Ä‘a số các võ sư VÄ©nh Xuân hiện nay coi là sư tổ cá»§a VÄ©nh Xuân Việt Nam. Từ năm 1939 đến 1954, Sư tổ chá»§ yếu dạy ở ngoà i Bắc vá»›i các há»c trò (thế hệ thứ hai) sau nà y được nhiá»u ngưá»i biết tên như các cố võ sư Việt Hương, Trần Văn Phùng, Ngô Sỹ QuÃ, VÅ© Bá QuÃ, Trần Thúc Tiển, Ngô Phượng Tưá»ng, Hồ Hải Long v.v.
Sau năm 1954, Sư tổ chuyển và o Nam, tiếp tục dạy các há»c trò như các cố võ sư Nguyá»…n Bá Khả, Lục Viá»…n Khai, Äá»— Bá Vinh, Ngô Phượng Tưá»ng, Trần Văn Từ, v.v. cho đến khi mất 1959.
Trong thế hệ thứ ba cá»§a VÄ©nh Xuân Việt Nam cÅ©ng đã có nhiá»u võ sư mở võ đưá»ng, được công chúng biết, đặc biệt ở Hà Ná»™i, TP Hồ Chà Minh, và ở má»™t số nước khác như Canada, Pháp và Ukraina. Ngoà i ra, còn nhiá»u võ sư không mở võ đưá»ng chÃnh thức, dù vẫn âm thầm truyá»n dạy và phát triển các công phu cá»§a môn phái.
Phát triển
Hiện nay, môn VÄ©nh Xuân Quyá»n Việt Nam đã phát triển thà nh nhiá»u chi nhánh ở khắp các miá»n đất nước và mở rá»™ng ra cả ngoà i Việt Nam. Nhiá»u võ đưá»ng và câu lạc bá»™ VÄ©nh Xuân Quyá»n đã được thà nh láºp để trao đổi, há»c táºp và phát triển môn phái.
Hiện không có cÆ¡ sở tin cáºy để kết luáºn vá» nguồn gốc cá»§a tên gá»i. Má»™t trong các truyá»n thuyết nói rằng tổ sư cá»§a môn võ nà y là NgÅ© Mai Lão Ni, má»™t đệ tá» cá»§a võ thuáºt Thiếu Lâm, trưởng môn phái Bạch Hạc Quyá»n, đúc kết những kinh nghiệm táºp luyện và bổ sung thêm những kỹ thuáºt độc đáo "lấy nhu chế cương" khi quan sát tráºn giao đấu giữa Hạc và Xà . CÅ©ng theo truyá»n thuyết, đệ tỠđầu tiên cá»§a bà là Nghiêm VÄ©nh Xuân, ngưá»i có công phát triển rá»™ng rãi môn võ. Vá» sau, tên cá»§a bà được lấy là m tên môn phái.
Trong các truyá»n thuyết khác, tên cá»§a Chà Thiện Thiá»n Sư, Miêu Hiển, Phùng Äạo Äức, Trương NgÅ© thưá»ng được nhắc đến như những ngưá»i có các đóng góp cho kỹ thuáºt cá»§a môn phái. Các võ sư ở thế hệ sau như Äại Hoa Diện Cẩm, Lương Nhị Äệ, Hoà ng Hoa Bảo trong Hồng Hoa Há»™i, Lương Tán, Hoắc Bảo Toà n, Phùng Thiếu Thanh, Trần Hoa Thuáºn v.v. là những ngưá»i đã có công truyá»n bá và hòan thiện các kỹ thuáºt VÄ©nh Xuân, và được nhắc đến trong hầu hết các phả hệ ở các chi phái. Các bằng chứng vá» việc Hoắc Bảo Toà n và Phùng Thiá»u Thanh truyá»n dạy cho anh em Nguyá»…n Tế Công và Nguyá»…n Kỳ SÆ¡n hiện vẫn còn lưu tại Pháºt SÆ¡n, Quảng Äông, Trung Quốc.
Môn nà y đã phát triển ở nhiá»u nÆ¡i trên thế giá»›i, và được biết đến nhiá»u nhất qua Lý Tiểu Long, ngưá»i thể hiện công phu VÄ©nh Xuân trên mà n bạc. Sư phụ ông - Diệp Vấn, được coi là sư tổ cá»§a VÄ©nh Xuân Hồng Kông - là ngưá»i có công đà o tạo ra má»™t thế hệ há»c trò đã truyá»n bá VÄ©nh Xuân rá»™ng rãi trên toà n thế giá»›i.
Hệ thống quyá»n thuáºt
Khái quát chung
Hệ thống quyá»n thuáºt cá»§a VÄ©nh Xuân tại các võ đưá»ng Việt Nam khác nhau cÅ©ng có những sá»± khác nhau, đôi khi khá lá»›n.
Ở ngoà i Bắc, các bà i quyá»n cÆ¡ bản thưá»ng được nhắc tá»›i là Thá»§ Äầu Quyá»n, Khà Công Quyá»n, NgÅ© Hình Quyá»n tổng hợp, Hổ quyá»n, Báo Quyá»n, Long Quyá»n, Xà Quyá»n, Hạc Quyá»n, Bà i 108 đối luyện đánh đơn, niêm, ly và đánh trên má»™c nhân. Các bà i binh khà như song Ä‘ao (còn được gá»i là dao quai), tá» mi côn, liá»…u diệp kiếm.
Ở trong Nam còn có các bà i như Hạc Hình Thá»§ Bá»™, Tiểu Mai hoa, Äại Mai hoa, Bát Thá»§ Pháp, Bát Cước Pháp, v.v. Các tên gá»i cÅ©ng có đôi chút khác biệt như: Tiểu Luyện Äầu, Tiểu Niệm Äầu, Thái Âm Khà Công, Má»™c Nhân Thá»§ Äối Luyện, v.v.
Hiện tại, các võ sư VÄ©nh Xuân chưa thống nhất vá» hệ thống quyá»n thuáºt đặc trưng. Tuy nhiên có thể khái quát vá» má»™t số kỹ thuáºt táºp luyện khá đặc sắc cá»§a VÄ©nh Xuân Quyá»n là niêm thá»§, Ä‘oản kiá»u phát lá»±c, má»™c nhân pháp, xước mã, tấn... Các yếu quyết luyện táºp thưá»ng được nhắc tá»›i là Tam Tinh, Thất đáo, Lục Hợp, Bát Môn v.v. Ngoà i ra, có thể thấy những sá»± khác biệt nà y còn do các võ sư tá»± nghiên cứu, phát triển và bổ sung.
Có thể khái quát hệ thống quyá»n thuáºt theo nhiá»u cách, đối vá»›i ngưá»i há»c, có thể thấy có 5 phần như sau:
1 - Các bà i luyện thân pháp, thủ pháp, cước pháp, bộ pháp
Äây là phần cÆ¡ bản vá» quyá»n thuáºt. Các bà i thưá»ng được nhắc nhiá»u nhất là Thá»§ Äầu Quyá»n (còn có tên là Tiểu Niệm Äầu, Tiểu Luyện Äầu, Tam Bái Pháºt, Tiểu Hình Ã); NgÅ© Hình Quyá»n (Xà , Long, Hổ, Báo, Hạc Quyá»n); Bà i 108 (Còn gá»i là Nhất Linh Bát, Má»™c Nhân Äối Luyện hay Má»™c Nhân Thá»§ Luyện). Các bà i Tầm Kiá»u, Tiêu Chỉ cÅ©ng được má»™t số Ãt võ sư truyá»n dạy.
Vá» căn bản, các biến thể cá»§a má»™t bà i có thể coi là không khác nhau nhiá»u, và cÅ©ng không khác nhiá»u vá»›i các bà i tương tá»± cá»§a các chi nhánh VÄ©nh Xuân trên thế giá»›i khác, nên có thể coi là "đại đồng tiểu dị" vì cùng tuân thá»§ các nguyên tắc chung cá»§a môn phái VÄ©nh Xuân.
Má»™t Ä‘iá»u khá nổi báºt là VÄ©nh Xuân không chú trá»ng luyện riêng từng yếu tố mà cố gắng kết hợp luyện cùng lúc má»™t số yếu tố trong cùng má»™t bà i, do váºy số lượng các bà i quyá»n không nhiá»u, nhưng thá»i gian táºp từng bà i quyá»n rất dà i.
Tuy nhiên, các nhánh sau nà y Ä‘á»u có thêm các bà i bổ trợ riêng để luyện các yếu tố tách biệt như di chuyển, thả lá»ng các khá»›p, luyện gân cÆ¡, luyện khuôn tay, khuôn chân như Bát Thá»§ Pháp, Bát Cước Pháp, Lôi Oanh Chưởng, Tháºp Tam Äiểm, Xước Mã v.v.
2 - Các bà i binh khÃ
Các bà i binh khà không còn quan trá»ng như thá»i xưa, tuy váºy vẫn được lưu giữ và truyá»n dạy. Các bà i được nhắc nhiá»u là Lục Äiểm Bán Côn, Song Äao (còn được gá»i là Bát Trảm Äao, Hồ Äiệp Äao), Liá»…u Diệp Kiếm. Ngoà i ra còn má»™t số bà i binh khà khác cÅ©ng được coi là các bà i cá»§a VÄ©nh Xuân như Äại Ä‘ao, Trưá»ng Côn, Tá» Mi Côn, Phi Tiêu v.v. Do vÅ© khà được coi là tay nối dà i, Ä‘ao, côn, kiếm cá»§a VÄ©nh Xuân cÅ©ng có những Ä‘iểm đặc biệt phù hợp vá»›i hệ thống quyá»n thuáºt cá»§a VÄ©nh Xuân, đặc biệt trong việc táºn dụng sá»± linh hoạt cá»§a cổ tay và cách phát sức trong khoảng cách ngắn.
3 - Các bà i luyện khÃ, phát kình
Các bà i khà công: Nói chung được gá»i là các bà i luyện thở. NgÅ© Hình Khà Công và Thái Âm Khà Công là hai bà i được nhắc đến ở nhiá»u nhánh. Các bà i nà y Ä‘á»u giúp luyện khà lá»±c và không khác nhau nhiá»u ở các nhánh. Các nhánh còn nhắc đến Khà Công, Ná»™i Công, hay Dịch Cân Kinh ... Công phu Ä‘iểm huyệt cÅ©ng được truyá»n dạy ở má»™t số nhánh.
Các bà i luyện phát lá»±c: VÄ©nh Xuân thuá»™c nhu quyá»n, đặc trưng bởi nguyên tắc phát lá»±c lá»ng, ngay trong khoảng cách ngắn. Vá»›i ngưá»i chưa táºp đây là điá»u không thể là m được vì khi thả lá»ng lại không có lá»±c đáng kể. Má»—i nhánh Ä‘á»u có cách thức riêng trong việc kết hợp vá»›i thả lá»ng, luyện khÃ, phát kình ... để đạt được cả tốc độ, sá»± chÃnh xác và sức thấu cá»§a đòn đánh. Táºp vá»›i thầy, vá»›i má»™c nhân, bao cát v.v. là các phương pháp phổ biến ở nhiá»u nhánh.
4 - Các bà i luyện phản xạ thực chiến
Niêm thá»§, tay dÃnh, linh giác, v.v. là các tên gá»i khác nhau cá»§a phương pháp táºp luyện nà y. Mục Ä‘Ãch chá»§ yếu là luyện táºp cho các môn sinh khả năng cảm nháºn được ý đồ tấn công cá»§a đối phương và có các phản xạ hợp lý, kịp thá»i trong giao đấu, đạt được mục Ä‘Ãch tối háºu là "tâm ứng thá»§" - tức phản xạ tức thá»i trong thá»±c chiến.
5 - Má»™t số các nguyên tắc quyá»n thuáºt xuyên suốt các bà i
Các nguyên tắc được các nhánh nhắc đến phổ biến là : lá»ng má»m, giữ trung lá»™, công thá»§ đồng thá»i, đơn giản, kết hợp được sức từ tòan bá»™ cÆ¡ thể v.v. Các nhánh khác nhau đúc kết các nguyên tắc nà y dưới các từ ngữ như: Tam Tinh, Tam TÄ©nh, Ná»™i ngoại Tam Hợp, Lục Hợp, Bát Môn, Lai Lưu Khứ Tống, Liên Tiêu Äai Äả, v.v. Tuy nhiên, má»™t số yếu quyết nà y đôi khi cÅ©ng được hiểu khác nhau và áp dụng khác nhau ở các nhánh.
VÄ©nh Xuân Quyá»n và Dưỡng sinh
Từ tÃnh chất cá»§a hệ thống luyện táºp nhấn mạnh và o việc khôi phục các váºn động tá»± nhiên thông qua các bà i táºp thở và lá»ng má»m, VÄ©nh Xuân không đòi há»i ngưá»i táºp ngay từ đầu phải có sức khá»e tốt, tháºm chà có thể Ä‘ang ở trong giai Ä‘oạn bệnh táºt vẫn có thể táºp được. Do đó, VÄ©nh Xuân có tác dụng dưỡng sinh rất cao và đã thể hiện qua nhiá»u trưá»ng hợp như cá»§a cố võ sư Trần Thúc Tiển, BS Nguyá»…n Khắc Viện, Võ sư Nguyá»…n Thị BÃch Vân, Võ sư Äá»— Tuấn ... Ä‘á»u là những ngưá»i đã nhá» táºp luyên môn VÄ©nh Xuân để vượt qua các bệnh hiểm nghèo, khôi phục được sức khá»e đồng thá»i trở thà nh các võ sư có tên tuổi được nhiá»u ngưá»i biết tá»›i.
Trong Ä‘á»i sống hiện đại, các tác dụng vá» mặt dưỡng sinh cá»§a VÄ©nh Xuân Quyá»n ngà y cà ng trở nên quan trá»ng hÆ¡n so vá»›i khÃa cạnh võ thuáºt. Má»™t số chi nhánh VÄ©nh Xuân đã đặt mục tiêu dưỡng sinh quan trá»ng ngang hoặc tháºm chà hÆ¡n so vá»›i việc luyện quyá»n cho mục Ä‘Ãch tá»± bảo vệ hay giao đấu.
Lưu ý
Nhìn chung, do các bà i viết, sách vá» VÄ©nh Xuân Việt Nam rất Ãt, cÅ©ng như do đặc Ä‘iểm cá»§a VÄ©nh Xuân Việt Nam, việc khái quát hệ thống quyá»n thuáºt VÄ©nh Xuân Việt Nam gặp rất nhiá»u khó khăn, và vẫn chưa đạt sá»± nhất trà cao giữa các chi phái cả vá» lịch sá», tên gá»i cÅ©ng như ná»™i dung hệ thống quyá»n thuáºt. Ngoà i ra, còn có thể có các lý do vá» môn qui cÅ©ng như quan niệm riêng cá»§a các võ sư vá» dạy võ, nên các bà i quyá»n, các yếu quyết v.v. rất Ãt khi được công bố, hay công nháºn rá»™ng rãi. Tháºm chÃ, sá»± khác biệt giữa các võ sư cùng má»™t chi phái cÅ©ng là điá»u phổ biến.