Khi hai người bạn chiến đấu bắt đầu ngồi vào bàn cũng là lúc người ta thông báo cho phu nhân Bonaparte có bá tước phu nhân và tiểu thư Claire de Sourdis vào gặp.
Những người phụ nữ ôm hôn nhau, trong giây lát họ tạo thành một nhóm điệu đà duyên dáng và theo thông lệ họ hỏi nhau về sức khoẻ thời tiết, hàng ngàn câu quen thuộc như giới quý tộc vẫn làm sau đó phu nhân Bonaparte mời nữ bá tước ngồi xuống ghế trường kỷ còn Hortense dẫn Claire, một cô gái trạc tuổi Hortense, đi thăm cung điện nơi lần đầu cô đặt chân đến.
Hai cô thiếu nữ tạo thành sự đối lập rất duyên dáng: Hortense có mái tóc vàng, tươi nói như một bông hoa, mơn mởn như trái đào. Mỗi khi cô thả tóc, một suối vàng suôn mượt chảy xuống tận đầu gối, hai cánh tay và đôi bàn tay cô hơi gầy. Giống như các thiếu nữ đang chờ trở thành đàn bà sau cú nháy mắt của tạo hoá; cô hội tụ trong tư thế yểu điệu kia sự mãnh liệt của người Pháp và hoàn toàn Morbidezza(1) của người da trắng. Cuối cùng, để hoàn thiện cho vẻ quyến rũ ấy là đôi mắt xanh lơ dịu hiền vô tận.
Người đi cùng cô cũng có vẻ đẹp và duyên dáng không kém chỉ có điều đó là vẻ đẹp hoàn toàn khác. Claire cao hơn bạn mình, cô có nước da bánh mật mà thiên nhiên ban tặng cho cô gái miền nam, đôi mắt xanh màu ngọc saphir, mái tóc đen như gỗ mun, chân tay mềm và xinh như tay trẻ con.
Cả hai thiếu nữ đều được học hành tử tế. Hortense, sau khi phải đi học nghề và sau khi Joséphine, mẹ cô được ra tù, cô đã được tiếp tục học với sự thông minh và chịu khó không ai sánh kịp. Cô vẽ đẹp, chơi nhạc giỏi và sáng tác những vần thơ lãng mạn, một vài tác phẩm vẫn còn đến ngày nay. Chúng không tồn tại vì vị thế của tóc giả mà bằng chính giá trị hiện thực của mình.
Cả hai đều là hoạ sĩ, nhạc sĩ và nói được vài ba ngoại ngữ. Hortense chỉ cho Claire thấy phòng tranh, phòng chơi nhạc và chuồng nuôi chim của mình.
Sau đó, họ ngồi xuống chiếc ghế do Redouté trang trí cạnh chuồng chim, câu chuyện xoay quanh những buổi vũ hội, như đang thịnh hành hơn bao giờ hết, về những điệu nhảy, những người nhảy đẹp về ngài Trénis, ngài Laffitte, ngài Alvimar, hai anh em nhà Caulaincourt. Các cô phàn nàn về việc cứ phải nhảy điệu gavone hay menuet. Cuối cùng là những cân hỏi xưa như trái đất.
Hortense hỏi:
- Bạn có biết công dân Duroc, sĩ quan tuỳ tùng của cha dượng tôi không?
Claire hỏi:
- Bạn có bao giờ gặp công dân Hectơrde Sainte-Hermine chưa?
Claire không biết Duroc.
Hortense cũng không biết Hector.
Hortense hầu như thừa nhận rằng mình yêu Duroc, cha dượng cô rất mến Duroc nên đã cho phép mối tình ấy.
Trên thực tế Duroc cũng là một trong những tướng triển vọng trong điện Tuileries. Chưa đến tuổi hai mươi tám, cách cư xử hơn người, đôi mắt to, tóc đẹp, cao dong dỏng và rất lịch thiệp.
Tuy nhiên, có một bóng đen bao trùm lên tình yêu ấy.
Bonaparte đồng ý nhưng Joséphine lại thích một đám khác.
Joséphine muốn gả Hortense cho người em thứ của Napoléon, đó là Louis.
Joséphine còn có hai kẻ địch khác trong gia đình chồng: Joseph và Lucien. Họ dò xét hành vi của Joséphine ra mặt, chính họ khuyên Bonaparte sau chuyến viễn chinh từ Ai Cập về không nên đến gặp Joséphine. Chính họ thúc Bonaparte ly dị với lý do Bonaparte cần con trai để xứng với những dự định đầy tham vọng của ông; họ còn tiếp tục như vậy vì chính quyền lợi của mình.
Joseph và Lucien đã lập gia đình. Theo ý nguyện, Joseph đã lấy con gái ông Clary, một nhà thương thuyết giàu có ở Marseille và trở thành anh rể của Bemadotte. Nhà ông này còn có cô em thứ ba xinh hơn hai cô chị: Bonaparte đã từng hỏi cưới nhưng ông bố đã từ chối thẳng:
- Không được, tôi có một con rể Bonaparte trong nhà là đã đủ lắm rồi.
Giá ông đồng ý thì có lẽ ông già thương thuyết ở Marseille đã trở thành bố vợ của hoàn g đế và hai vị vua rồi.
Còn Lucien, anh này lấy vợ theo cách gọi hồi đó là không môn đăng hộ đối.
Năm 1794 hay 1795, khi Bonaparte mới chỉ nổi danh qua việc chiếm Toulon, Lucien đã giữ chức trưởng kho cho một làng nhỏ Saint-Maximin. Lucien là một thành viên phái Cộng hoà, được đặt tên thánh là Brutus, nên không thể cho phép có một vị thánh nào khác nơi mình sống. Do vậy, anh ta cho đổi tên làng Saint-Maximin thành làng Marathon.
Lucien Brutus sống tại lâu đài duy nhất có ở Saint-Maximin hay còn gọi là Marathon. Nơi này có một người quản gia không bận tâm đến việc thay tên đổi họ, vẫn được gọi là Constant Boyer.
Ông này có cô con gái Chistine xinh đẹp như hoa. Tạo hoá đôi khi lại để đoá hoa đẹp nở trong đám cỏ dại, ngọc sáng trong đá
Ngày đó ở làng Saint-Maximin-Marathon không có trò tiêu khiển hay hoạt động xã hội nào nhưng Lucien cũng chẳng bận tâm. Christine Boyer là quá đủ với anh ta.
Tuy nhiên, Christine Boyer không những xinh đẹp mà còn khôn ngoan, cô đâu chịu làm cảnh người tình; trong một lúc quá yêu và cũng chán nản, Lucien đã cưới cô làm vợ và Christine Boyer trở thành Christine Bonaparte.
Vị tướng của cuộc cách mạng 13 Vendémiaire đang phất lên như điều gặp gió hay tin em mình cưới liền nổi giận đùng đùng. Ông thề không bao giờ nhìn mặt em trai cũng không bao giờ nhận em dâu và chỉ cho hai người một vị trí nhỏ ở Đức.
Sau này, khi đã nguôi giận, ông đã gặp em dâu và tha thứ cho em trai Lucien Brutus lúc này đã tới thành Lucien Antoine, đó là ngày 18 Brumaire.
Lucien và Joseph là nỗi kinh hoàng của Joséphine Bonaparte chính vì vậy, bà muốn gả con gái riêng của mình cho Louis vừa đảm bảo gia sản vừa tạo thế dựa đối trọng chống lại Lucien và Joseph.
Hortense cực lực phản đối, không phải vì Louis ngày ấy không đẹp trai, anh này có cái nhìn đắm thắm, nụ cười cởi mở mà vì anh chàng này giống như cô em Caroline của cô vừa lấy Murat, vẫn còn trẻ con. Mới hai mươi tuổi, Louis không yêu Hortense nhưng cũng không ghét cô, anh để mặc mọi chuyện diễn ra.
Còn về Hortense, cô không ghét Louis nhưng vấn đề là cô yêu Duroc, cô tin tưởng Claire de Sourdis nên thổ lộ hết với bạn.
Claire cũng tâm sự chuyện của mình nhưng bất hạnh cho cô là cô không có gì nhiều để kể.
Cô đang yêu, nếu có thể gọi như thế là yêu, có lẽ cô mới nhận ra thì đúng hơn, cô nhận ra một thanh niên đẹp trai khoảng hai mươi tư tuổi. Chàng trai ấy có mái tóc vàng, đôi mắt đen rất đẹp, nhưng được nét rất đàn ông, tuy nhiên tay chân lại mềm như phụ nữ. Thật kỳ lạ là những thứ đó lại tạo thành sự hài hoà hoàn hảo.
Người ta có thể hiểu lớp vỏ bên ngoài mềm yếu kia đang chứa đựng sức mạnh của Héc-quyn bên trong, văn học giai đoạn trước cũng đã từng tạo nên hững hình mẫu tương tự với René và Manfred. Anh ta có vầng trán hơi tái chứng tỏ có rủi ro ập đến.
Đó cũng là thứ từng xảy ra với gia đình anh và trong gia đình có những truyền thuyết khủng khiếp ít ai biết rõ. Nhưng những dấu hiệu ấy ẩn hiện phía sau con người này. Không bao giờ người ta thấy anh để tang cho mẹ vốn là nạn nhân của nền Cộng hoà, không bao giờ anh biểu hiện nỗi đau trong các buổi vũ hội hay những buổi gặp gỡ nhằm xua đi bóng den u ám. Những người bạn của anh, không phải đám ăn chơi mà là những người bạn săn hay đi du lịch cùng, cũng ít khi rủ anh đến chỗ không đứng đắn.
Trước kia, hai nhà Sainte-Hermine và Sourdis đã từng có quan hệ đi lại theo truyền thống của những gia tộc lớn, mối quan hệ ấy rất quý với cả hai nhà. Chính vì vậy mà từ khi phu nhân Sourdis từ miền thuộc địa trở về, chàng trai trẻ Sainte-Hermine tình cờ về Paris, đã đến thăm rất thân tình.
Cũng từ vài tháng qua, hai con người trẻ tuổi ấy đã gặp nhau. Nhưng ngoài câu chào hỏi thông thường họ ít nói chuyện, chủ yếu chỉ có chàng trai ấp úng vài lời. Tuy nhiên, nếu miệng không cất thành lời thì đôi mắt lại nói thay họ. Hector có ánh mắt nhìn cũng mãnh liệt như lời muốn nói. Mỗi khi gặp Claire, cái nhìn của anh muốn nói với cô rằng chúng thấy cô đẹp biết bao. Trái tim anh đang thổn thức biết chừng nào.
Ngay lần gặp đầu tiên, Claire đã rung động trước ánh mắt khẩn nài của anh. Với cô, Sainte-Hermine là một hiệp sĩ hoàn hảo ở mọi mặt cho nên cô cũng để mình nhìn lại chàng. Cô hy vọng một ngày trong vũ điệu đầu tiên của hai người, chỉ một lời hay một cái xiết tay sẽ là cứu cánh cho ánh mắt đắm đuối kia. Nhưng có một điều kỳ lạ ở thời điểm đó Sainte-Hermine, một hiệp sĩ hào hoa đã gác súng như nhà Junot hay Fourmier, không hề khiêu vũ lần nào.
Cũng là điểm mới đối với những người trong các cuộc vũ hội mà mình tham gia, việc Sainte-Hermine chỉ đứng im, lạnh lùng, ẩn vào cạnh cửa sổ hay một góc nào trong phòng trở thành chủ dề bàn tán của nhiều cô gái. Họ tự hỏi vì sao một người hào hoa như vậy lại không tham gia.
Còn Claire, cô ngạc nhiên về sự thu mình bướng bỉnh của bá tước Sainte-Hermine đối với mình cũng như sự ngạc nhiên về thái độ của mẹ, dù tỏ ra quý mến chàng trai trẻ nhưng bà lại nói nhiều về gia đình bị cách mạng tàn phá của anh. Rào cản hai người cũng không thể là vấn đề tiền bạc, cả hai đều là con một của gia tộc giàu có nên được thừa hưởng tài sản cũng tương đương nhau.
Những băn khoăn trong lòng cô là những cảm xúc hỗn độn về phẩm chất đạo đức cũng như dáng vẻ bề ngoài chàng vẻ bí hiểm khiến cô càng thêm rối bời chỉ chờ có dịp được tháo bỏ.
- Nếu như Hortense có thể thẳng thắn nói lên mong muốn của mình là cưới Duroc người cô yêu thương và không lấy Louis Bonaparte thì Claire không thể nói rõ niềm đam mê trong cô. Cô chỉ có thể vẽ từng nét về Hector, chỉ có thể mô tả phần nào màn đêm đang vây quanh cô. Và khi mẹ gọi hai lần, khi đứng dậy ôm hôn Hortense, cô chợt nhớ ra một điều quan trọng.
- Nhân đây - Cô nói - Hortense thân mến, tôi quên hỏi bạn một chuyện.
- Chuyện gì vậy?
- Hình như phu nhân Permon mở một đại vũ hội phải không?
- Đúng vậy, Loulou mới cùng mẹ đến thăm tôi và đích thân mời chúng tôi.
- Bạn sẽ đi chứ?
- Tất nhiên.
- Hortense thân mến - Claire dịu giọng - Tôi có việc muốn nhờ bạn.
- Việc gì vậy.
- Hãy giúp chúng tôi, cho mẹ và tôi cùng được mời có được không?
- Tôi hy vọng là có thể.
Claire nhảy lên vui sướng.
- Ồ cảm ơn bạn. Bạn định làm thế nào?
- Trước tiên, tôi có thể lấy một thiệp mời của Loulou nhưng tôi thích nhờ Eugène hơn. Eugène rất thân với con trai của phu nhân Permon. Cậu ấy sẽ hỏi được điều mà bạn muốn.
- Và tôi sẽ được dự vũ hội nhà phu nhân de Permon phải không?- Claire kêu lên thích thú.
- Đúng vậy - Hortense đáp rồi nhìn thẳng vào mặt bạn mình - Anh ấy cũng đến đó à?
Claire đỏ bừng mặt khẽ cúi xuống.
- Tôi mong như thế.
- Bạn sẽ chỉ anh ấy cho tôi chứ?
- Ồ bạn sẽ nhận ra anh ấy mà không cần tôi chỉ, Hortense thân mến ạ. Tôi chẳng nói với bạn rằng anh ấy không thể lẫn vào đâu dù có cả nghìn người hay sao?
- Tôi thật tiếc là anh ấy không khiêu vũ! - Hortense nói.
- Chính tôi cũng vậy - Claire thở dài.
Hai thiếu nữ tạm biệt nhau Claire còn nhắc Hortense đừng quên thiếp mời.
Ba ngày sau, Claire de Sourdis đã nhận được tấm thiệp ấy.
Buổi dạ hội mà cô bạn gái của tiểu thư Hortense de Beauhamais(1) muốn có thiếp mời đã thành tin nóng hổi cho cả Paris hào hoa thời đó. Phu nhân Permon lẽ ra phải có ngôi nhà rộng gấp bốn lần ngôi nhà bà hiện ở bây giờ mới đủ chỗ cho những ai muốn tham dự buổi vũ hội ấy. Bà đã tránh không mời hơn một trăm năm mươi quý ông quý bà nhưng vốn sinh ra tại đảo Corse, từ thơ ấu, bà đã có gắn bó với gia đình Bonaparte cho nên bà mới nể Eugène Beauhamais và dành hai thiếp mời cho mẹ con phu nhân Sourdis. Phu nhân Permon lựa chọn khách mời rất kỹ lưỡng. Dù tên của bà mới nghe có vẻ không cao quý nhưng bà là một trong số những Phụ nữ danh giá nhất thế giới. Vốn tổ tiên là dòng họ Comnène đã từng có sáu người làm vua ở Constantinople, một ở Heracléc và mười người ở Trébizonde.
Tổ tiên của bà, Constantin Comnène, trong lúc chạy trốn những kẻ theo đạo Hồi, ban đầu trú ẩn trong dãy núi Taygète, sau đó đến những dải núi trên đảo Corse đã tập hợp được ba nghìn đồng bào rồi lập nên nhà nước sau khi mua lại từ chính quyền Gênes các vùng đất đai của Paomia, Salogna và Revinda.
Tuy gốc gác đế vương nhưng tiểu thư Comnène lại theo tiếng gọi của tình yêu kết hôn với một chàng trai bình thường là ngài Permon. Ông Permon đã chết cách đây hai năm để lại bà vợ goá, một cậu con trai 28 tuổi và cô con gái 14 tuổi cùng 25 nghìn livre tiền tô tức Mối giao thiệp rộng rãi của phu nhân Permon cộng với quan hệ bình dân đằng chồng đã khiến cho phòng tiếp quý tộc mở ra cho cả giới chính khách nền dân chủ, những sĩ quan, các nhà nghệ thuật, khoa học gia... trong đó có những cái tên có thể sánh với những gương mặt tiêu biểu thời quân chủ.
Trong phòng khách, người ta có thể thấy quý ông Mouchy, Montcalm, hoàng tử Chalais, hai anh em nhà Laigle, Charìes, Just de Noailles, nhà Montaigu, ba người nhà Rasdignac, bá tước de Caulaincourt và hai con trai, Amland và Auguste, nhà Albelt ớ Orsay, nhà Montbreton. Nhà Sainte-Aulaire và Talleyrand kề vai cùng nhà Hoche, Rapp, Duroc, Trénis, Laffitte, Dupaty, Junot, Amsson và Laborde.
Với 25 nghìn livres tiền tô tức, phu nhân Permon sở hữu một trong những ngôi nhà sang trọng và quý phái nhất Paris. Quả thực 25 nghìn livres bấy giờ tương đương với 50 nghìn bây giờ. Ngôi nhà đâu đâu cũng là hoa và cây cảnh. Ngôi nhà như một toà kính: tiền sảnh trang trí bằng cây cảnh và hoa khiến người ta không thể thấy tường nhà, đồng thời những ngọn đèn màu lung linh đủ màu sắc khiến ta như đang lạc vào cõi bồng lai.
Thời đó người ta tụ hội chủ yếu để khiêu vũ và khiêu vũ thực sự cho nên các buổi vũ hội thường bắt đầu sớm. Chín giờ, các phòng khách của phu nhân Permon đã rực rỡ ánh đèn. Bà cùng con trai, con gái đang chờ khách đến.
Phu nhân Permon vẫn còn rất khả ái. Hôm nay, bà mặc chiếc váy dạ hội màu trắng, điểm những lon vải kết hình hoa thuỷ tiên kép. Kiểu dáng váy từ Hy lạp, nó nâng ngực lên và đính hai dải kim cương trên bờ vai chiến váy này cho nhà tạo mốt Leroy trên phố Petits-Champs, thiết kế, kèm theo váy là chiếc mũ không vành, gắn mạng trắng có đính lon vải hình hoa thuỷ tiên như trên váy, được đặt lên mái tóc đen như mun. Trước mặt bà ta là những bó hoa thuỷ tiên và violet rất lớn. Và để hoàn tất trang phục, bà đeo hai bông tai bằng kim cương trì giá mỗi bên là 15 nghìn phăng.
Tiểu thư Permon trang điểm đơn giản hơn. Mẹ nàng cho rằng tuổi mười sáu, không cần quá chú trọng trang điểm mà vẻ đẹp tự nhiên là điều quan trọng hơn. Cô mặc một chiếc váy lụa hồng kiểu giống mẹ, một vành hoa thuỷ tiên trắng trên đầu, một vành hoa vải tương tự dưới chân váy, những khuy móc và bông tai đều bằng ngọc Nhưng người chú trọng sắc đẹp nhất buổi dạ hội đến mức không còn để ý đến sự xuất hiện của gia đình Bonaparte là phu nhân Leclerc(2) bạn thân thiết của phu nhân Laetitia và là cô em gái cưng của Bonaparte. Để không bị ảnh hưởng đến vẻ lộng lẫy của mình, nàng đã nhờ phu nhân Permon cho mình thay trang phục tại đây. Nàng may váy tại nhà phu nhân Germon, cho gọi những tay trang điểm hàng đầu để sẵn sàng có mặt đúng lúc phòng khách đến đông nhưng chưa đủ. Đây là thời điểm thu hút được sự chú ý nhiều nhất.
Một số phụ nữ đẹp nhất như phu nhân Méchin, phu nhân de Pengord, phu nhân Récamier đến lúc chín giờ ba mươi. Ngay lúc đó người ta thông báo phu nhân Bonaparte cùng con trai và con gái tới.
Lập tức phu nhân Permon đứng dậy đi ra tận nửa phòng ăn để đón. Bà không hề ra xa như vậy để đón ai.
Joséphine đội một vành cây mỹ nhân tết bằng vải đính cườm vàng, chiếc váy lụa trắng cũng trang trí như vậy. Hortense mặc váy trắng giống mẹ nhưng trang trí đơn giản bằng cành hoa tím.
Cũng lúc đó nữ bá tước Sourdis và con gái cùng vào. Bà mẹ mặc váy dài gắn những hạt vàng hình hoa păng xê, cô con gái chải tóc kiểu Hy Lạp, mặc váy dài trắng thêu vàng và đỏ tía.
Phải nói Claire rất hợp với trang phục ấy, những dải thêu vàng và đỏ tía càng tôn thêm mái tóc đen của cô.
Vừa nhận ra Claire, và được em gái ra hiệu, Eugène Beauhamais tiến ra chỗ những người mới đến, dắt tay phu nhân Sourdis và đưa bà lại gần phu nhân Permon.
Phu nhân Permon mời bà ngồi phía bên trái, Joséphine ngồi bên phải, Hortense dắt Claire ngồi cách mẹ vài người.
- Thế nào? - Hortense tò mò hỏi.
- Anh ấy kia - Claire vừa nói vừa run rẩy.
- Đâu? - Hortense càng tò mò hơn.
- Kìa, kìa, trong nhóm kia, người mặc đồ nhung màu hồng lựu quần ống chẽn, giày đính kim cương, trên mũ cũng gắn kim cương ấy.
Đôi mắt Hortense dõi theo hướng Claire chỉ.
- Bạn nói đúng - Hortense nói - Chàng trai ấy đẹp như Antinous. Nhưng tôi thấy chàng đâu có buồn như bạn kể. Thậm chí thiên thần của bạn còn khẽ cười với chúng ta kìa.
Quả đúng là bá tước Sainte-Hermine không rời mắt khỏi tiểu thư Sourdis từ khi cô bước vào phòng nét mặt anh ta lủện rõ một niềm vui kín đáo. Khi bắt gặp cái nhìn của Claire và bạn cô, anh tiến lại chào hai người.
- Mong tiểu thư dành cho tôi bản Réelle hay điệu Anh đầu tiên được chăng? - Anh hỏi Claire.
- Bản Réelle đầu tiên, vâng được, thưa ngài - Gaire ấp úng và trở nên tái mét khi thấy bá tước bước quay sang bạn mình, cô này cũng đỏ bừng đôi má.
- Còn tiểu thư Beauhamais - Hector nói và cúi mình trước Hortense - Tôi xin chờ từ miệng tiểu thư mệnh lệnh được xếp hàng sau những người ngưỡng mộ tiểu thư.
- Bản Gavotte đầu tiên nếu ngài muốn - Hortense đáp.
Cô biết Duroc, dù là người khiêu vũ giỏi cũng không nhảy điệu gavotte.
Bá tước Hector cúi chào cảm ơn rồi dửng dưng đi qua những lời tán dương dành cho phu nhân Contades vừa đến.
Cùng lúc đó, những tiếng xì xào ngưỡng mộ rộ lên về những kiểu mốt mới. Cuộc tranh luận cứ tiếp tục mãi và buổi vũ hội chỉ khai mạc khi có sự hiện diện của ngài Tổng tài Bonaparte.
Sự ganh tị giữa các quý bà ngày càng quyết liệt khi có sự xuất hiện của Pauline Bonaparte. Những người thân vẫn gọi bà là Paulette, bà đã lấy tướng Leclerc, người đã giúp Bonaparte rất nhiều trong cuộc cách mạng ngày 18 Brumaire.
Phu nhân Leclerc bước ra khỏi phòng nơi bà vừa thay đồ với vẻ yểu điệu thướt tha hiếm thấy, bà chỉ rút găng tay khi đã vào phòng, để lộ làn da trắng, cổ tay tròn như ngà voi đeo đầy vòng vàng và đá quý chạm nổi. Hôm đó, phu nhân Leclerc chải tóc và kết với những dải da đốm mịn như da báo gấm, trên đó có đính những chùm nho bằng vàng. Đây là kiểu bắt chước hoạ tiết trong chiếc vòng đá màu bà đang đeo. Những đường nét cơ thể thanh thoát của bà sánh với vẻ đẹp cổ đại Một chiếc váy bằng vải mousseline Ấn Độ vô cùng mềm mại, nó như dệt từ không khí nói như cách nói của Juvénal. Thân váy dưới có đường thêu màu vàng uốn lượn đan xen màu đỏ tía. Chiếc váy dài trùm lên bờ vai có đính đá màu lấp lánh, tay áo ngắn, hơi gấp nếp và đính nhiều đá màu. Một chiếc thắt lưng ôm sát ngay dưới ngực như trong các bức tượng cổ, làm bằng lụa đính vàng và đá khắc.
Tất cả đều vô cùng hài hoà đến nỗi một giọng tán dương vang lên ngay khi phu nhân Leclerc vừa xuất hiện trong phòng mà không sợ làm những phụ nữ khác mếch lòng.
- Incessu patuit dea - Dupaty nói khi bà đi ngang qua.
- Ngài định nhạo báng tôi bằng thứ ngôn ngữ tôi không hiểu hay sao, công dân nhà thơ? - Phu nhân Leclerc nở nụ cười.
- Sao cơ, phu nhân là người La mã mà không hiểu tiếng La tinh sao?
- Tôi đã quên rồi.
- Đó là một nửa câu thơ của Virgile khi Vénus xuất hiện ở Enée. Đức cha Delille đã dịch như sau:
"Nàng bước đi, dáng điệu thanh thoát như một nữ thần"
- Hãy đưa tay cho tôi hỡi quý ngài nịnh hót và hãy nhảy điệu Réelle đầu tiên với tôi, đó sẽ là hình phạt của ngài.
Dupaty chẳng đợi phải nói lần thứ hai, ông ta vòng tay để mặc phu nhân Leclerc dẫn vào một phòng khách. Bà bước vào đây viện cớ phòng tiếp quá rộng nhưng thực chất phòng này có thảm rộng cho phép vị nữ thần điệu đã phô bày đồ trang sức và tuỳ thích thể hiện.
Phu nhân Leclerc liếc ánh mắt thách thức sang phu nhân Contades, người đẹp nhất hay nói đúng hơn là người duyên dáng nhất từ trước Phu nhân Leclerc mãn nguyện khi thấy tất cả đàn ông ngồi quanh ghế bành trước khi mình đến bây giờ đã rời bỏ địch thủ để ngồi quanh ghế trường kỷ của bà.
Phu nhân Contades cắn môi đến bật máu. Nhưng chắc chắn trong những trường hợp thế này, bà đã tìm được cách trả thù nanh nọc và bà gọi quý ông Noailles.
- Charles - Bà nói - Hãy dẫn tôi sang xem kỹ viên ngọc lụa là vừa cuốn hết bầy bướm theo mình nào.
- A? Chàng trai trẻ đáp - Phu nhân sẽ cho bà ấy cảm thấy trong đám bướm kia có một con ong. Hãy đốt đi! Đốt đi hỡi nữ bá tước? Tất cả người nhà Bonaparte cao quý đến mức đôi khi người ta không cho họ hay rằng thật sai lầm khi khiêu khích quá khứ Hãy tháo bỏ lớp vỏ bên ngoài họ, phu nhân sẽ thấy vết tích nguồn gốc tầm thường của nó.
Rồi chàng trai đưa phu nhân Contades đến nơi. Phu nhân Contades đến chỗ nhóm người đang tán dương phu nhân Leclerc xinh đẹp, vượt qua họ rồi đến thẳng trước mặt phu nhân Leclerc.
Phu nhân Leclerc mỉm cười khi nhận ra quý bà Contades, bà cũng nghĩ rằng địch thủ của mình cuối cùng cũng phải chịu đến chào hỏi. Quả nhiên, ban đầu phu nhân Contades cùng hoà vào dòng tán dương ngưỡng mộ nhưng đột nhiên bà ta la lên thất thanh như thể vừa khám phá ra điều gì khủng khiếp.
- Ôi lạy Chúa! Thật bất hạnh! Làm sao lại có hình dạng dị kỳ như vậy để phá huỷ kiệt tác của thiên nhiên cơ chứ! Đúng là trên đời kể không có gì hoàn hảo nữa. Lạy Chúa. Thật đáng buồn biết chừng nào.
Mọi ánh mắt đều đổ dồn vào phu nhân Contades trước lời than vãn kỳ lạ như vậy, sau đó họ ngạc nhiên nhìn hai người không hiểu chuyện gì trong khi phu nhân Contades ra vẻ tiếc mối mãi không thôi.
- Nhưng phu nhân đã nhìn thấy gì? - Hiệp sĩ của bà ta hỏi.
- Thứ tôi nhìn thấy ư? Chẳng lẽ ngài cũng không thấy đôi tai to trên cái đầu xinh đẹp kia sao? Nếu tôi có chúng, ít ra tôi phải uốn vài vòng, như thế sẽ dễ hơn là không có vòng nào.
Phu nhân Contades chưa dút lời, lập tức mọi người đã quay sang ngắm nghía cái đầu của phu nhân Leclerc, lần này không phải để chiêm ngưỡng mà xem đôi tai kỳ lạ. Đôi tai ấy quả thật kỳ lạ. Chúng không có vành mà thẳng như mai sò. Đúng như phu nhân Contades nhận xét, tạo hoá đã quên tạo nếp cho chúng.
Phu nhân Leclerc thậm chí không chống trả sự tố cáo ấy bà hét lên một tiếng rồi thấy khó ở.
Đúng lúc đó, tiếng vó ngựa chậm dần ngoài sân và có tiếng báo "Ngài Tổng tài đến!" vang lên khiến tất cả cảnh tượng vừa diễn ra vội vàng được khép lại.
Trong lúc phu nhân Leclerc nước mắt lã chã rút vào căn phòng mình vừa thay đồ thì phu nhân Contades, cảm thấy chiến thắng của mình có phần tàn nhẫn nên cũng đi ra cửa khác chứ không ở lại nếm thành quả ấy.
Chú thích:
(1) Con riêng của Joséphine
(2) Phu nhân Leclerc tên thật là Marie Pauline Bonaparte em gái Napoléon Bonaparte.
Phu nhân Pennon tiến đến trước Tổng tài Bonaparte, cúi chào cung kính. Nhưng Bonaparte đã kịp cầm tay bà và hôn lên đó hết sức lịch thiệp.
- Người ta nói với tôi rằng phu nhân không chịu khai mạc vũ hội khi tôi chưa đến - Bonaparte nói - Nếu nhỡ tôi không đến được trước một giờ sáng thì đám nam thanh nữ tú đẹp kia vẫn phải chờ tôi sao?
Ông đưa mắt lướt khắp phòng tiếp và nhận ra một vài quý bà khu Saint-Germain không đứng dậy khi mình bước vào. Ông khẽ nhíu mày song không để lộ vẻ không hài lòng.
- Thôi nào, thôi nào, phu nhân Permon, hãy cho khai mạc vũ hội đi thanh niên cần được vui vẻ đúng không, khiêu vũ là thứ chúng thích nhất. Đã có ai nói với tôi là Loulou nhảy đẹp như tiểu thư Chameroi nhỉ? A đúng là con Eugène, đúng không?
Eugène dỏ bừng mặt. Chàng trai này là người tình của tiểu thư Laure de Permon.
Bonaparte tiếp tục:
- Nếu phu nhân muốn, thưa phu nhân Permon, chúng ta sẽ cùng nhảy bản Monaco, đó là điệu duy nhất tôi biết đấy.
- Ngài đùa đó ư? - Phu nhân Permon đáp - Tôi đã không khiêu vũ từ ba mươi năm nay rồi.
- Kìa, phu nhân hãy tươi cười lên, nhìn phu nhân tối nay chỉ như chị gái của Loulou thôi.
Đang nói, ông nhận ra nhận ra quý ông Talleyrand, ông liền gọi:
- Là ngài ư, Talleyrand, tôi có chuyện muốn nói với ngài.
Rồi Bonaparte cùng ông này sang phòng nhỏ cạnh đó, nơi phu nhân Leclerc vừa giải phiền muộn với ngài Bộ trưởng ngoại giao.
Lập tức dàn nhạc nổi lên, các vũ công nam tìm đến bạn nhảy của mình, buổi vũ hội bắt đầu.
Tiểu thư Beauhamais, nhảy với Duroc. Cô dẫn Duroc tiến đến gần Claire và bá tước Sainte-Hermine. Những gì bạn trai của cô nói khiến Hortense càng thêm chú ý đến con người này.
Điệu Réelle (ngày nay gọi là điệu nhảy đối) bao gồm bốn phần giống bây giờ, chỉ có điều phần cuối đã được ngài vũ công tài ba là Trénis thay bằng kiểu mới. Phần cuối ngày nay được gọi là trénis mang tên ông.
Lại nói đến bá tước Sainte-Hermine, xét về vũ đạo anh không kém tài bất cứ ai, là học trờ của Vestris Đệ nhị, tức là con trai của bậc thánh khiêu vũ và vũ sư của anh cũng rất tự hào về anh.
Những ai được thấy số lượng ít ỏi những nhã khiêu vũ tài hoa còn sót lại cuối thế kỷ này có lẽ sẽ nghĩ đến tầm quan trọng của việc một thanh niên hợp mốt cần hoàn thiện môn nghệ thuật đó.
- Tôi còn nhớ những quý ông Montbreton đã từng khiêu vũ tại nhà phu nhân Permon trong buổi tối hôm ấy, đến năm 1812 hay 1813, họ đã bốn mươi tuổi. Hồi đó là buổi lễ hội tại Villers-Cotterêts.
Người ta mở đại nhạc vũ hội tập trung toàn bộ giới quý tộc cũ và mới với vô số các anh hào tài tử. Quý ông Montbreton đến từ lâu đài Corcy, quý ông Laigle đến từ Compiègne, một số cách xa ba dặm, số khác cách bảy dặm. Các bạn đoán xem họ đến bằng cách nào? - Bằng xe độc mã. Có những vũ công sống trong xe và coi đó như nhà của mình; xỏ chân vào đôi giầy rong ruổi khắp nơi để biểu diễn nhiều lần nhưng bước nhảy phức tạp nhất, uyên bác nhất.
Trở lại với vũ hội nhà phu nhân Permon. Tiểu thư Beauhamais vui sướng còn tiểu thư Sourdis hãnh diện khi thấy bá tước Sainte-Hermine có thể vượt trội cả về kỹ thuật khiêu vũ cũng như vẻ duyên dáng với những quý ông đang nhảy đầu tiên.
Tuy nhiên, yên tâm về mặt này, lại có thứ khác làm cô gái trẻ phấp phỏng, đó là sự tò mò. Chàng trai kia đã nói gì với Claire?
Có phải anh ta đã giải thích vì sao anh ta buồn lâu như vậy? Về quá khứ câm lặng và niềm vui hiện tại? Cô chạy lại bên bạn kéo tay ra gần một cửa sổ.
- Thế nào, anh ấy đã nói gì với cậu? - Hortense hỏi.
- Một chuyện quan trọng.
- Bạn có thể kể cho tớ nghe không?
- Tất nhiên rồi.
Sự tò mò cao đến mức tiểu thư Beauhamais xưng hô thân mật, điều mà cô không có thói quen làm.
- Chàng nói có bí mật gia đình muốn kể cho tớ nghe.
- Cho bạn?
- Chỉ mình tớ thôi vì vậy anh chàng muốn tớ xin phép mẹ cho phép tớ nói chuyện với chàng một tiếng, vẫn dưới sự kiểm soát của bà nhưng bà sẽ không nghe thấy gì.
- Mẹ bạn sẽ đồng ý chứ?
- Tớ hy vọng như vậy. Mẹ rất yêu tớ, tớ đã hứa xin phép mẹ ngay tối nay và trả lời chàng vào cuối buổi vũ hội.
Bây giờ bạn biết bá tước của bạn rất tuyệt đúng không, anh ấy nhảy như Gardel vậy.
Tiếng nhạc nổi lên báo hiệu chuẩn bị phần nhảy đối thứ hai, các cặp nam nữ lại vào vị trí, buổi khiêu vũ trở nên sôi nổi hơn bao giờ hết.
Cả hai thiếu nữ đều rất hài lòng về Sainte-Hermine, nhưng điệu Réelle mới chỉ là điệu nhảy thông thường. Hai điệu thở thách nhất thời đó là gavotte và menuet. Tiểu thư Beanhamais và Claire đang chờ chàng bá tước trẻ thể hiện điệu gavotte mà chàng ta đã xin lệnh của tiểu thư Beauhamais.
Điệu gavotte mà ngày nay chúng ta chỉ biết trên sân khấu và coi nó thật kỳ cục thì lại rất quan trọng dưới chế độ Đốc chính, Tổng tài và ngay cả dưới nền Đế chế. Điệu nhảy như những đoạn rắn uốn lượn rất lâu sau khi đã bị cắt đứt. Nó thích hợp biểu diễn trên sân khấu hơn là trong các buổi vũ hội tại nhà với những nhịp và bước phức tạp, những cú xoay rất khó. Người ta phải có sân nhảy thật rộng mới đủ chỗ cho một cặp nhảy và ngay cả những salon lớn, người ta cũng khó thực hiện được bốn cặp liền lúc.
Trong bốn cặp nhảy điệu gavotte trong đại sảnh nhà phu nhân Permon, cặp thu hút được sự chú ý và được cổ vũ nhiều nhất là bá tước Sainte-Hermine và Tiểu thư Beauhamais
Những tràng pháo tay rộn rã đến mức kéo được Bonaparte khỏi câu chuyện với quý ôngTalleyrand và ra khỏi phòng khách.
Ông xuất hiện trên ngưỡng cửa đúng lúc cặp nhảy đang bước những nhịp cuối và chứng kiến thành công rực rỡ của tiểu thư Beauhamais và bạn nhảy.
Điệu gavotte kết thúc, Bonaparte ra hiệu cho cô con riêng của vợ lại gần, hôn lên trán cô rồi nói:
- Xin chúc mừng tiểu thư, chúng ta đều thấy con có một người thầy giỏi và học rất thuộc bài nhưng quý ông đẹp trai nhảy cùng con ấy là ai thế?
- Con không quen anh ta, thưa tướng quân - Hortense nói - Con gặp anh ta tối nay là lần đầu tiên. Anh ta đã mời con lúc đến mời tiểu thư Sourdis khi chúng con đang nói chuyện. Đúng ra anh ta không mời con mà chờ con ra lệnh thế là con nói muốn nhảy điệu gavotte.
- Ít ra con cũng phải biết tên anh ta chứ?
- Anh ta tên là bá tước Sainte-Hermine.
- Được rồi! - Bonaparte tỏ vẻ không vui, lại dân thượng lưu Saint-Germain. Mụ Permon này lôi vào nhà bà ta toàn kẻ thù của mình. Vừa vào đây mình đã thấy phu nhân Contades lẩn đi, một loại điên khùng không đáng với tên thiếu uý hạng bét trong đội quân của mình. Thế mà khi nghe nói đến những vinh quang của mình từ Italia và từ Ai Cập mụ lại nói "Tôi dùng ánh mắt cũng làm được như ông ta dùng gươm" thật bực mình. Bonaparte quay sang nhìn người vừa khiêu vũ cùng Hortense.
Sau khi đưa cô gái ra chỗ mẹ ông quay lại hỏi:
- Ngài Talleyrand, ngài là người hiểu biết, ngài có biết gì về gia đình Sainte-Hermine không?
- Để xem nào - ông Talleyrand vừa đưa tay lên cằm vừa xoay đầu ra sau, đó là cách ông ta suy nghĩ - Họ nhà Sainte-Hermine ở Jura gần Besaneon. Đúng rồi, tôi có biết ông bố, một người rất ưu tú, đã bị hành quyết vào năm 1793, để lại 3 người con trai. Họ trở thành như thế nào tôi cũng không rõ. Anh chàng kia có thể là con trai hay cháu nội, tôi không biết anh em của anh ta. Ngài có muốn tôi hỏi thăm không?
- Ồ, không cần đâu.
- Chuyện này dễ thôi mà. Tôi thấy anh ta qua lại và vừa nãy còn nói chuyện với tiểu thư Sourdis, không gì dễ hơn khi hỏi mẹ cô ấy.
- Không! Chẳng ích gì! Cảm ơn?! Thế họ nhà Sourdis, họ là ai?
- Những người cực kỳ quý tộc.
- Tôi không có ý hỏi điều đó. Thân thế hiện nay của bà ta cơ.
- Tôi nghĩ họ có hai mẹ con. Cách đây vài ngày Cabanis có nói với tôi về họ. Cô con gái đến tuổi cặp kê và tôi nghĩ phải có tiền triệu của hồi môn. Đó phải chàng cũng là mục tiêu của một sĩ quan tuỳ tùng của ngài?
- Vậy ngài cũng đồng ý là phu nhân Bonaparte có thể đến gặp họ?
- Tôi hoàn toàn đồng ý.
- Boumerine cũng đã từng nói chuyện đó với tôi, xin cảm ơn. Nhưng kìa, Loulou làm sao mà sắp khóc thế kia. Thưa phu nhân Permon đáng kính, bà đã làm gì để cô tiểu thư nhà ta lại buồn đến vậy trong một ngày như hôm nay?
- Tôi muốn cháu nhảy bản menuet nữ hoàng nhưng cháu nó không muốn.
Bonaparte mỉm cười:
- Tại sao tiểu thư lại không muốn?
- Tôi cũng không rõ. Chắc đó là một kiều đỏng dành.
- Loulou, con không ngoan rồi.
- Nhưng thưa mẹ! - Tiểu thư Pennon trả lời - Nhưng con chỉ dám nhảy cùng ngài Trénis, con đã hứa với ông ấy.
- Thế thì tại sao bây giờ ông ta vẫn chưa đến đây, đã quá nửa đêm rồi? - Phu nhân Permon hỏi.
- Ông ấy đã báo trước là sẽ đến rất muộn, ông ấy còn hai vũ hội trước nhà ta.
- Chà chà! - Bonaparte nói - Tôi rất lấy làm thích thú khi biết rằng ở nước Pháp lại có người bận rộn hơn cả tôi - Nhưng đó không phải là lý do thưa tiểu thư Loulou, chẳng lẽ vì ngài Trénis không giữ lời mà chúng ta không được xem tiểu thư nhảy điệu menuet nữ hoàng sao. Ông ta không có ở đây, đó đâu phải lỗi của tiểu thư, hãy chọn một người khác cũng được.
- Con hãy chọn Gardel - Phu nhân Permon nói.
- Ồ thầy dạy của con ấy à? - Loulou nói.
- Thế thì Laffitte vậy. Sau Trénis, đó là người khiêu vũ giỏi nhất Paris.
Laffitte bước vào phòng, phu nhân Rermon gọi to:
- Ngài Laffltte! Ngài Laffltte! Hãy lại đây!
Laffitte lịch lãm tiến lại. Người này vô cùng duyên dáng và có ngoại hình đẹp.
- Thưa ngài Laffltte - Phu nhân Permon nói - Mong ngài vui lòng nhảy điệu menuel nữ hoàng với con gái tôi.
- Sao lại thế thưa phu nhân! - Laffitte kêu lên - Xin lấy danh dự mà thề rằng, phu nhân đã quá ưu ái tôi. Đây sẽ là cuộc thách đấu với ngài Trénis - ông ta vừa nói vừa cười - Nhưng tôi xin sẵn lòng mạo hiểm? Chỉ có điều tôi không biết mình có vinh hạnh này nên không chuẩn bị mũ.
Để độc giả có thể hiểu phần cuối câu nói của ông Laffltte, tôi xin giải thích rằng trong kiểu chào điệu menuel phải có một chếc mũ kiểu vua Louis XV và nếu dùng mũ khác thì không có giá trì gì.
Người ta bắt đầu đi tìm mũ và lát sau chiếc mũ đã có. Điệu nhảy vô cùng thành công. Trong khi ông Laffitte dẫn tiểu thư Permon trở về chỗ thì gặp quý ông Trénis vội vã chạy đến để kịp giữ lời với tiểu thư.
Ông Trénis mệt đứt hơi đứng trước hai người, ông tỏ vẻ ngạc nhiên hơn là giận dữ. Bản menuet mà ông phải nhảy, tất cả mọi người đều biết ông sẽ biểu diễn nó thật sự thành công, thế mà người ta đã thực hiện nó không có ông à!
- Ngài đây rồi - Tiểu thư Pemon bối rối nói - Tôi đã chờ ngài đến quá nửa đêm, ngài hãy nhìn đồng hồ đi, trong khi bản này được thông báo sẽ nhảy lúc mười một giờ. Mẹ tôi yêu cầu tôi nhảy cùng ông Laffitte và... - Cô vừa nói vừa cười - Ngài Tổng tài cũng đã ra lệnh.
- Thưa tiểu thư - Trénis nghiêm nghị nói - Phu nhân Permon đã yêu cầu nàng phải hy sinh như vậy, vì bà ấy là chủ nhà nên bà ấy có quyền, thật tiếc là tôi đã đến muộn. Nhưng với ngài Tổng tài ông Trénis cao hơn Bonaparte năm tấc nên đứng trội hơn hẳn - ông ấy lại ra lệnh cô làm việc này khi không có người nhảy giỏi hơn tôi thì ông ấy đã vượt quyền và mắc sai lầm. Tôi không nhúng tay vào những trận chiến của ông ấy thì ông ấy cũng để các phòng nhảy cho tôi. Tôi không hái vòng nguyệt quế của ông ấy thì cũng mong ông ấy đừng động chạm đến cành nguyệt quế của tôi - Rồi ông ta kiêu hãnh đến ngồi gần phu nhân Permon và nói tiếp - Tất nhiên tôi đủ khả năng để tự an ủi mình khi không được nhảy bản này cùng tiểu thư khi lỗi thuộc về tôi. Là kẻ đến muộn, tôi không thể nổi giận trước lời trách cứ của tiểu thư, tuy vậy, bản menuet nữ hoàng này đã có vương miện bị đem đi rồi. Tôi vốn nhảy điệu này rất trang trọng, nghiêm túc nhưng không hề ảm đạm như ngài Laffitte đã làm ít ra điều đó cũng làm tôi khá hơn. Ôi! Xem cái tôi đã xem, không bao giờ tôi quên được cảnh đó.
Quanh quý ông Trénis là cả một đám đông đang lắng nghe nỗi đau của ông. Trong số đó có ngài Tổng tài Bonaparte, với những lời lẽ như thế, ông nghĩ mình đang gặp một kẻ khùng.
- Ngài Trénis, - Tiểu thư Pennon nói - Ngài làm tôi lo lắng quá. Tôi đã làm gì vậy?
Tiểu thư đã làm gì ư? Làm sao tiểu thư khiêu vũ bản nhạc mà tôi rất vinh hạnh được khiêu vũ cùng quý cô thế mà tiểu thư đã khiêu vũ cùng Gardel. Ồ! Điều đó không biết gọi là gì. Tiểu thư sẽ khiêu vũ cùng một người, dù có nhảy giỏi nhưng chỉ nhảy đối thôi, tôi nhắc lại là chỉ nhảy đối, anh ta không bao giờ biết cách ngả mũ cúi chào. Tôi có thể khẳng định là anh ta không bao giờ biết.
Vì ông Trénis nhận ra vài người đang cười nên ông nói tiếp.
- Sao, các ngài thấy lạ ư! Được rồi, tôi sẽ cho các vị thấy tại sảo tôi nói anh ta không biết cúi chào, điều này dùng để đánh giá một vũ công nhảy điệu menuet đấy. Đó là anh ta không biết đặt mũ vào đâu, thưa các quý ngài. Xin hãy hỏi các quý bà ở đây xem ai thiết kế mũ cho họ: ngài Leroy, nhưng ai đội mũ và tạo kiểu tóc? Ngài Charbonnier! Hãy hỏi ngài Gardel xem cách đội mũ phải thế nào xem ông ấy giải thích ra sao. Tất cả ai cũng biết! Là đội mũ lên đầu, dù xấu hay đẹp, ai cũng làm thế. Nhưng sự trang nghiêm thế nào, luật đặt ngón tay và cánh tay ra sao... Ngài cho phép chứ?
Rồi ông ta cầm chiếc mũ tam giác từ tay một người gần đấy tiến ra trước gương, một nửa khách mời đều đi theo ông. Ông Trenis cúi chào với vẻ duyên dáng hoàn hảo cộng với sự trang nghiêm tột đỉnh rồi đặt mũ lên đầu vẫn bằng dáng điệu ấy.
Bonaparte cũng theo Trénis, tựa vào Talleyrand, ông nói:
- Thế thử hỏi ông ta xem ông ta đối với ngài Laffitte là thế nào. Sau những gì ông ta vừa công kích tôi - Bonaparte vào cười vừa nói thêm - Tôi không dám hỏi ông ta nữa.
Talleyrand đặt câu hỏi theo ý của vị Tổng tài bằng giọng trịnh trọng không kém gì khi ông ta hỏi cuộc chiến giữa nước Anh và Mỹ như thế nào.
- Cái đó - Trénis đáp - cũng như hai người tài năng như chúng tôi có thể ở cạnh nhau với sự ngang bằng nhạy cảm thông kém. Tuy nhiên tôi phải thú thật, trong cuộc cạnh tranh, ông ấy là người đứng đắn, không bao giờ ghen với thành công của tôi. Quả thực, những thành công của ông ấy khiến ông ấy thêm khoan dung. Bước nhảy của ông ấy linh hoạt và mạnh mẽ. Ông ấy có ưu thế hơn tôi trong tám nhịp đầu của bản gavotte của Panurge. Điều đó thì không cần phải bàn cãi. Nhưng phần sau thì tôi lại trội hơn. Tôi thua ông ấy phần khoẻ khoắn còn ông ấy lại kém tôi phần uyển chuyển.
Bonaparte nghe, nhìn và hết sức ngạc nhiên.
- Thế nào! - Talleyrand nói với ông - Bây giờ ngài yên tâm rồi chứ? Không có cuộc chiến nào giữa ngài Trénis và ngài Laffitte. Tôi cũng mong có thể nói như vậy giữa nước Pháp và nước Anh.
Trong lúc buổi vũ hội đang tạm ngừng để ngài Trénis thuyết giảng về kỹ thuật đặt mũ, Claire đang bàn với mẹ một chuyện mà cô cho là quan trọng như ngài Talleyrand và Tổng tài Bonaparte quan tâm về giữ hoà bình giữa hai vũ công hàng đầu Paris cũng như hoà bình trên thế giới. Chàng bá tước luôn theo dõi Claire thấy khuôn mặt cô rạng rỡ nên đoán có thể đã đạt được điều mình muốn.
Anh ta đã không nhầm.
Lấy cớ đi sang phòng khác cho thoáng, tiểu thư Sourdis khoác tay tiểu thư Beauhamais và lúc đi ngang qua bá tước Sainte-Hermine, cô nói:
- Mẹ em đã cho phép ba giờ chiều mai chàng có mặt ở lâu đài.
Ngày hôm sau, khi đồng hồ điểm ba giờ, Hector de Sainte-Hermine gõ cửa lâu đài phu nhân Sourdis. Bên ngoài toà nhà có một khoảng trống khá rộng trồng cây cảnh và trúc đào. Cánh cửa toà nhà mở ra phố Beaune. Nhưng đó là cửa lớn, còn một cánh cửa nhỏ khác hầu như không lộ rõ được sơn màu tường quay ra hướng nhà ga.
Cửa mở, một người Thuỵ Sĩ hỏi tên khách rồi cho anh vào, một người hầu, chắc do tiểu thư Sourdis sai đã đợi sẵn trong phòng chờ.
- Phu nhân không thể tiếp ngài còn tiểu thư đang chờ ngài ngoài vườn và mong ngài thứ lỗi cho phu nhân mẹ nàng - Người hầu đó nói.
Rồi anh ta đi trước dãn đường cho chàng trai trẻ đến cửa khu vườn.
- Mời ngài đi lối này - Tên hầu nhanh nhảu - Tiểu thư đang ở trong đó.
- Đúng như vậy, dưới ánh nắng của một ngày đẹp trời tháng ba, Claire quấn quanh mình một chiếc khăn lông chồn khiến cô rực rỡ như loài hoa điểm tuyết, một trong những loài hoa đấu xuân. Một tấm thảm Smyme dày trải dưới chân để ngăn vị đất tươi nồng xộc vào đôi giày nhung màu xanh da trời cô đang đi.
Vừa nhìn thấy Saint-Hermine, dù cô đang đợi chàng thậm chí cô còn nghe tiếng chuông đồng hồ điểm giờ, nhưng một làn mây hồng vẫn phủ trên đôi má bánh mật.
Cô gái đứng dậy mỉm cười.
Còn chàng trai rảo bước thật nhanh. Khi đã đến gần, Claire đưa tay chỉ về phía cửa sổ: mẹ nàng đang ngồi ở trong phòng có. cửa sổ quay ra vườn, từ đây bà có thể quan sát hai người nhưng không nghe được gì.
Sainte-Hermine trang trọng cúi chào, điều đó vừa thể hiện sự biết ơn và kính trọng của anh. Claire chỉ ghế cho Sainte-Hermine ngồi.
- Thưa tiểu thư - Sainte-Hermine nói - Tôi biết tả thế nào cho nàng hiểu được niềm hạnh phúc của mình khi có thể trò chuyện một mình với nàng. Đây là khoảnh khắc mà trời rủ lòng thương dành cho tôi và nó cũng quyết định hạnh phúc hay bất hạnh cả cuộc đời tôi tôi đã chờ đợi một năm nhưng hy vọng chỉ có ba ngày. Nàng thật tốt bụng khi ở vũ hội đã cho tôi biết nàng quan tâm đến sự lo lắng của tôi. Gặp nàng, tôi vừa hạnh phúc lại vừa đau khổ, nàng cũng thấy nỗi đau và niềm vui giằng xé tôi khiến tôi luôn âu lo đúng không. Tôi sẽ nói cho nàng biết tại sao, có thể đây là câu chuyện dài nhưng chỉ có như vậy nàng mới hiểu về con người tôi.
- Xin chàng cứ nói mọi điều chàng cho là cần. Em luôn lắng nghe.
- Chúng tôi, hay đúng ra là tôi vì tôi là người cuối cùng trong nhà, xuất thân từ một gia đình có thế lực ở Jura. Cha tôi là võ tướng dưới triều vua Louis XVI, ông là một trong số những người bảo vệ đức vua trong cuộc nổi dậy 10 tháng Tám, chỉ có điều cha tôi không trốn đi như những quý tộc khác mà ở lại Pháp. Đức vua chết nhưng mọi hy vọng vẫn chưa tắt, ông nghĩ bằng cách nào đó có thể cứu được Hoàng hậu từ nhà ngục Temple. Ông dồn một số tiền lớn cho dò la và được biết một trong số vệ binh thành phố có. một chàng trai người miền nam tên là Toulan. Người này rất yêu hoàng hậu, sẵn sàng hy sinh vì bà. Cha tôi quyết định liên kết với người này hay đúng ra là lợi dụng vị trí của anh ta ở Temple để cứu hoàng hậu.
Sau đó, anh trai cả Léon de Sainte-Hermine của tôi vì mệt mỏi khi thấy mình không làm được gì nên xin phép cha tôi rời Pháp sang phục vụ cho quân đội của Condé. Sau khi cha tôi đồng ý anh ấy ngay lập tức sang với hoàng thân. Câu chuyện ở nhà tiếp diễn như sau: Vẫn còn một bộ phận lớn người hiếu kỳ, trong số đó có số ít người phục vụ trung thành đòi phải được gặp hoàng hậu. Vậy là chính quyền xếp đặt cho những người này đứng dọc đoạn đường hoàng hậu đi ra vườn hai lần mỗi ngày. Nhân lúc quân lính gác không chú ý, người ta có thể nói vài lời với hoàng hậu hoặc đưa giấy tờ cho bà.
Toulan vốn có ân tình cũ với cha tôi, lòng biết ơn và tình yêu đã thúc đẩy anh ta làm việc như sau: Cha mẹ tôi lấy cớ thăm hoàng hậu, ăn mặc giống như những phú hộ ở Jura, nói giọng Besançon đến nhờ Toulan. Anh ta sắp xếp cho cha mẹ tôi đứng dọc lối đi của hoàng hậu.
Giữa những tù nhân của nhà ngục Temple và các nhà quý tộc có một số ký liệu riêng giúp cho họ hiểu nhau như những con tàu trên biển. Hôm qua cha mẹ tôi đến thăm hoàng hậu, vừa bước ra khỏi phòng, hoàng hậu đã thấy một cọng rơm dựng trên tường. Điều này có nghĩa: "Hãy chú ý, chúng tôi lo cho lệnh bà". Thực ra, lúc đầu hoàng hậu không chú ý nhưng phu nhân Elisabeth nhìn thấy đã ra hiệu cho chị dâu. Hai nữ tù nhân nhận ra hôm đó Toulan đến trực. Toulan còn rất yêu hoàng hậu.
Hoàng hậu cũng biết tình cảm của chàng trai đáng thương này nên cảm thấy ngày anh ta trực đến gần, bà viết sẵn một mẩu giấy "ama po co chetemela morte!" (Hãy yêu ít thôi hỡi kẻ sợ chết) rồi giấu sẵn bên người. Vừa nhìn thấy Toulan, bà đưa luôn mầu giấy cho anh ta.
Chưa cần biết trong giấy viết gì Toulan đã nhảy lên sung sướng. Ngay từ hôm đó, anh ta sẽ chứng tỏ cho hoàng hậu thấy là mình không sợ chết. Toulan sắp đặt cho cha mẹ tôi đứng trong cầu thang của toà tháp để hoàng hậu được tiếp xúc với họ. Mẹ tôi cầm một bó hoa cẩm chướng tuyệt đẹp. Thấy thế, hoàng hậu thốt lên: "Ôi những bông hoa mới đẹp làm sao, chúng thơm quá!". Mẹ tôi rút bông hoa đẹp nhất đưa cho hoàng hậu. Bà liếc nhìn Toulan xem có nên nhận hay không. Toulan gật đầu.
Trong hoàn cảnh thông thường, chuyện đó không có gì đặc biệt, nhưng trong ngày hôm ấy, họ đã nghẹn thở, những con tim phải gắng mới đập nổi. Ngay lập tức hoàng hậu nhận ra trong đài hoa có kẹp một mảnh giấy nhỏ bèn vội vàng giấu vào trong áo.
Cha tôi đã nhiều lần kể lại rằng mẹ tôi, nữ bá tước Sainte-Hermine hôm đó quá căng thẳng khiến sắc mặt bà nhợt nhạt và khủng khiếp nhưng may là không ai chú ý.
Hoàng hậu rất bình tĩnh, không vội rút ngắn thời gian đi dạo mọi ngày. Bà lên gác theo đúng giờ, chỉ có điều khi còn một mình với em gái và con gái, bà mới xé bông hoa giấu trong áo.
Trong đó có một mảnh giấy lụa ghi nét chữ ly ti nhưng vẫn đọc được. Nó có nội dung như sau:
Thứ tư, ngày kia, hãy yêu cầu được xuống vườn như mọi lần hoàng hậu yêu cầu. Sau khi dạo ba, bốn vòng, hãy giả bị mệt và lại gần quầy ăn giữa vườn, sau đó yêu cầu chị Plumeau cho phép ngồi nghỉ tại đó. Điều quan trọng là lệnh bà phải nghỉ ở đó đúng 11 giờ trưa để những người giải thoát cho lệnh bà phối hợp ăn ý.
Ở đó một lát, lệnh bà giả vờ khó chịu và ngất đi. Người ta sẽ cho đóng cửa để cấp cứu. Hoàng hậu sẽ ở cùng phu nhân Elisabeth và phu nhân Royale. Nắp hầm sẽ mở ra. Hãy nhanh chóng chui xuống đó, cả ba người sẽ được cứu".
Cả ba chi tiết đáng tin cậy đã xuất hiện. Sự xuất hiện của Toulan, cọng rơm trên tường và mảnh giấy này khiến những nữ phạm nhân khá yên tâm, vả lại, họ còn gì dể mất? Vấn đề là làm sao thực hiện được đúng chỉ dẫn trên.
Chín giờ sáng thứ tư, hoàng hậu dọc lại mảnh giấy rồi sang phòng Royale. Nhưng ngay lập tức, bà chạy ra gọi lính gác.
Họ đang ăn trưa nên hoàng hậu phải gọi vài lần. Mãi sau mới có một người lính xuất hiện.
- Công dân cần gì? - Anh ta hỏi.
- Marie-Antoinette giải thích Royale đang bị ốm và cần đi tắm nắng, nhưng người ta chỉ cho họ đi dạo vào giữa trưa, khoảng thời gian nắng chói chang nên bà xin phép hôm đó Royale được đi dạo sớm hơn từ mười giờ đến mười hai giờ thay vì từ mười hai giờ đến hai giờ chiều như mọi khi. Hoàng hậu xin anh ta đi báo cho tướng Santerre, người có quyền quyết định. Bà còn nói thêm là sẽ biết ơn sâu sắc khiến anh này phải ngả mũ:
- Thưa bà - Anh ta nói - tướng quân sẽ ở đây trong nửa tiếng nữa và khi ông đến chúng tôi sẽ chuyển yêu cầu của bà - Rồi vừa rút lui vừa tự nhủ mình không sai khi giúp phạm nhân, anh ta lẩm bẩm: Đúng vậy! Đúng vậy!
- Cái gì đúng? - Một người lính khác hỏi.
- Cho bà ấy dẫn cô con gái ốm yếu đi dạo.
- Phải rồi - Người kia nói - Cho bà ta dẫn cô con gái từ Temple đến quảng trường cách mạng, nơi xử các tội phạm. Trước sau gì người ta chẳng dẫn họ ra đó.
Hoàng hậu nghe câu trả lời của người lính mà rùng mình nhưng bà chỉ tập trung đến việc làm sao thực hiện đúng chỉ dẫn.
Chín giờ ba mươi, Santerre đến.
Thật xuất sắc thay một con người như Santerre, một chút thô bạo, một chút tàn nhẫn, người bị buộc tội oan là cho đánh trống cắt lời vua trên giá treo cổ và ông ta chẳng bao giờ khuây khoả vì chuyện đó chỉ có điều ông tỏ ra khó chịu với cả quốc hội lẫn công xã đến nỗi suýt mất đầu ở đó.
Ông ta chấp thuận yêu cầu của hoàng hậu.
Một trong số lính gác đến báo tin cho bà biết tướng Santerre đã đồng ý.
- Cảm ơn ông - Bà nói kèm theo một nụ cười duyên đã từng làm Bamave và Mirabeau thất điên bát đảo, sau đó quay lại con chó nhỏ phía sau:
- Black, mày cũng nên vui vì được đi dạo cùng ta - Sau đó lại quay lại người lính - Chúng tôi có thể đi lúc mấy giờ
- Vào lúc mười giờ như bà đã ấn định.
Hoàng hậu nhún mình và người lính ấy lui bước.
Còn lại ba người phụ nữ nhìn nhau vừa lo âu xen lẫn hy vọng và vui mừng. Royale xà vào lòng mẹ, phu nhân Elisabeth lại gần nắm lấy tay Marie-Antoinette.
- Chúng ta hãy cùng cầu nguyện - Hoàng hậu nói, nhưng chỉ cầu nguyện trong thâm tâm thôi để không ai biết chúng ta đang cầu nguyện.
Mười giờ, một tiếng súng vang đến tận tai hoàng hậu.
- Các lính canh thay phiên đấy - Phu nhân Elisabeth nói.
- Thế thì họ sắp tìm chúng ta rồi - Royale nói.
Thấy hai người tái mét, hoàng hậu khuyên:
- Can đảm lên! - Nhưng chính bà cũng tái người đi.
- Mười giờ rồi, cho phạm nhân xuống - Tiếng từ dưới vọng lên.
- Chúng tôi đây rồi - Hoàng hậu đáp lại.
Lớp chắn đầu tiên mở, dẫn ra một hành lang tối mờ. Chính nhờ bóng tối ấy mà họ giấu được cảm xúc của mình, con chó nhỏ mừng rỡ chạy phía trước. Nhưng đến một cánh cửa, nó sững lại hít phía dưới rồi sủa lên những tiếng rền rĩ, nghe tiếng rên ri tru tréo đau đớn như thể nó đang kêu trước lúc chết.
Hoàng hậu đi qua nhanh nhưng chỉ được vài bước bà phải dừng lại vịn vào tường, hai người phụ nữ lại gần và trở nên bất động.
- Con chó nhỏ Black đuổi theo họ.
- Thế nào?- Một giọng kêu to - Bà ta có xuống hay không?
- Chúng tôi đây rồi - Lính dẫn đường đáp.
- Đi thôi! Hoàng hậu gắng gượng nói.
Khi bà xuống chân cầu thang, tiếng trống gọi lính gác vang lên không phải để xếp hàng danh dự mà báo hiệu canh phòng cẩn mật và cũng để chứng tỏ sự cẩn trọng, bà sẽ không thể trốn được.
Cánh cửa lớn nặng nề mở ra. Ba phạm nhân bước ra sân. Họ đi nhanh ra vườn tường bao của khu sân vẫn còn đầy những lời tục tĩu và những bức tranh thô lỗ do đám lính nô nghịch vẽ về họ.
Thời tiết hôm ấy rất đẹp, ánh nắng mặt trời còn dịu dàng dễ chịu. Hoàng hậu đi dạo khoảng bốn mươi lăm phút. Mười một giờ kém mười lăm, bà lại gần nhà ăn nơi có một người phụ nữ tên là Plumeau bán thịt lợn, rượu vang và nước cho binh lính.
Hoàng hậu bước đến ngưỡng cửa, chuẩn bị vào ngồi nhờ thì nhận ra tên bán giày Simon đang ngồi ăn trưa. Hắn là một trong số những kẻ thù thô thiển nhất của bà. Hoàng hậu lùi lại một bước, bà gọi con chó nhỏ đã nhảy vào trước để quay ra.
Nhưng Black đã tiến thẳng đến chỗ nắp đậy hầm nơi chị goá Plumeau đựng thức ăn và dỗ uống. Nó dán mũi vào cạnh nắp.
Hoàng hậu run lên, bà đoán được điều gì thu hút nó vào đấy. Bà gọi nó giật giọng nhưng Black như không hề nghe hoặc vờ không nghe. Đột nhiên nó càu nhàu rồi sủa rất giận dữ. Một ý nghĩ loé lên trong đầu tên bán giày khi thấy con chó nhất định không tuân lệnh chủ. Hắn chạy ra cửa và gào to:
- Lính đâu! Tạo phản! Lính đâu?
- Black! Black? - Hoàng hậu tuyệt vọng kêu lên và tiến vài bước vào nhà ăn.
Nhưng con chó không nghe mà càng sủa to.
- Lính đâu! - Simon tiếp tục kêu to - Lấy vũ khí! Có bọn quý tộc trong hầm nhà công dân Plumeau. Chúng đến để cứu hoàng hậu! Quân tạo phản! Có kẻ phản nghịch!
- Cầm vũ khí! - Đám lính hô to.
Một vài lính gác mang súng chạy lại chỗ hoàng hậu bao vây ba người và dân họ về toà nhà. Mặc dù chủ đã đi xa nhưng con chó nhỏ vẫn ở đó, nó tưởng có nguy hiểm nhưng lần này bản năng của nó đã nhầm.
Hơn chục lính xông vào nhà ăn. Simon mắt nảy lửa chỉ vào nắp hầm nơi con chó Black vẫn đang sủa.
- Ở đấy kia, dưới nắp hầm! - Simon hô hoán - Tôi đã thấy cái nắp động đậy. Tôi chắc chắn như vậy.
- Lên đạn! - Đám vệ binh bảo nhau.
Người ta nghe tiếng đạn nạp vào súng lách cách.
- Đấy! Đấy! Vẫn tiếng Simon gào to.
Một sĩ quan, nhấc nắp lên, hai người khác nhảy vào giúp anh ta nhưng cái nắp vẫn không nhúc nhích.
- Chúng giữ phía dưới đấy - Simon kêu lên - Bắn qua nắp đi!
- Thế còn rượu của tôi! - Công dân Plumeau kêu lên - Các ông sẽ làm bể hết!
Simon vẫn tiếp tục hét:
- Bắn!
- Thôi im đi! - Một sĩ quan mắng hắn - Còn các anh, mang rìu lại đây bổ cái nắp này ra.
Đám lính tuân lệnh.
- Bây giờ - Viên sĩ quan nói - Tất cả hãy sẵn sàng bắn vào trong khi đã mở nắp.
Người ta lấy rìu bổ vào nắp hầm ngay khi có một lỗ thủng, hai chục viên đạn xả liên tiếp vào đó khiến lỗ thủng ngoác ra nhanh chóng. Nhưng dưới đó không có ai.
Viên sĩ quan lấy một cây đuốc và nhảy xuống dưới hầm trống rỗng.
- Theo tôi! - Anh ta ra lệnh rồi vội vã chạy xuống bậc thang.
- Tiến lên! - Đám vệ binh hô hét rồi cùng chạy theo chỉ huy của họ.
- Ái chà! Chị Plumeau! - Simon kêu to và chỉ tay vào chị - Chị cho bọn quý tộc mượn hầm để giải thoát hoàng hậu đúng không?
Nhưng Simon đã đổ oan cho chị. Tường hầm nhà chị ta bị đục thủng dẫn đến một đường hầm khác rộng ba bộ, cao năm bộ dẫn đến phố Corderie.
Viên sĩ quan chạy theo hướng đó nhưng gặp một hàng rào sắt chắn lại.
- Chú ý! - Viên sĩ quan nói với cấp dưới - Chúng không chạy xa được đâu! Bốn người ở lại đây giết hết không để sót một ai. Tôi sẽ đi báo cáo. Quan quý tộc muốn giải thoát hoàng hậu.
Cuộc giải cứu ấy còn có tên là cuộc giải cứu Hoa cẩm chướng mà ba nhân vật chính là cha tôi, hiệp sĩ Maison-Rouge và Toulan trong đó cha tôi và Toulan bị đưa ra pháp trường còn hiệp sĩ Maison-Rouge ẩn được trong nhà người thợ thuộc da phố Saint-Victor nên thoát chết.
Tuy nhiên, trước khi chết, cha tôi vẫn ra lệnh cho anh trai tôi theo gương ông và sẵn sàng hy sinh vì nền quân chủ.
Còn anh trai của chàng - Claire không nén nổi xúc động trước câu chuyện thì thầm hỏi -Anh ấy có tuân theo lệnh cha không"
- Nàng sẽ biết - Hector trả lời - nếu nàng cho phép tôi tiếp tục kể.
- Vâng! Hãy kể đi! Em xin lắng nghe bằng cả trái tim đây! - Claire kêu lên.
Ít lâu sau khi cha bị hành quyết, mẹ tôi ngã bệnh và qua đời, tôi không thể báo tin đau đớn này cho anh Léon của tôi.
Từ khi cuộc chiến ở Berchem nổ ra, chúng tôi không biết anh ấy ra sao. Tuy vậy, tôi viết cho anh Charles đang ở Avignon và anh ấy lập tức về Besançon. Sau này chúng tôi mới biết về trận Berchem và số phận của Léon. Tin này từ chính thái tử Condé sai người về viếng mẹ tôi cùng thời điểm anh Charles từ Avignon về.
Ngày mùng bốn tháng Mười hai năm 1793, hoàng tử Condé đã bị chiếm tổng hành dinh ở Berchem. Hai lần Pichegru phản kích nhưng không lấy lại được. Để chiếm lại một làng, Léon dũng cảm đi đầu và mất tích trong đó. Dù anh ấy có đồng đội đi cùng nhưng những người này không có tin tức gì. Người ta lục tìm anh trong số các xác chết những không có. Mọi người cho rằng do quá mải săn đuổi quân Cộng hoà nên anh ấy đã bị bắt. Bị bắt cũng có nghĩ là chết vì bất kể ai rơi vào tay họ đều phải ra toà án binh và đều bị xử bắn. Tin tức dù chưa chính thức ấy đã làm chúng tôi đau đớn, cùng lúc có người báo một lính trẻ Besançon đến từ quân đội sông Rhin muốn gặp chúng tôi. Đó là một thanh niên còn rất trẻ, chỉ khoảng mười bốn tuổi, cậu talàcon trai của bạn cũ của bố tôi. Cậu ta ít hơn tôi một tuổi và chúng tôi đã lớn lên cùng nhau. Cậu ấy tên là Charles N. Tôi chạy ra đón cậu ấy trước tên. Tôi biết từ ba tháng qua cậu ấy ở bên cạnh tướng Pichegru. Tôi chạy đến và khóc.
- Charles đấy ư? Cậu mang tin của anh tôi phải không?
- Tiếc thay là như vậy. Anh Charles của cậu có ở đây không?
- Có - Hãy cho người gọi anh ấy. Điều tôi nói với cậu cần có sự chứng kiến của anh ấy.
- Tôi gọi anh trai xuống.
- Anh Charìes, cậu ấy mang tin của Léon.
- Tin xấu đúng không?
- Em e là như vậy vì nếu không cậu ấy đã nói rồi.
Người bạn của tôi không nói gì, chỉ cười buồn rồi lẳng lặng lấy một chiếc mũ lính từ trong áo đưa cho anh tôi.
- Bây giờ anh là chủ gia đình, vật này thuộc về anh.
- Cái gì vậy? - Anh tôi hỏi.
- Chiếc mũ mà anh ấy đội khi bị bắn - Charles trả lời.
- Như vậy thôi sao? Thế là hết ư? - Anh tôi hỏi lại, mắt ráo hoảnh trong khi nước mắt tôi đã trào khỏi mi.
- Vâng.
- Anh ấy mất thật rồi ư?
- Như một anh hùng.
- Cầu Chúa phù hộ! Cầu cho danh dự anh ấy được bảo toàn!
- Chắc phải có gì trong này chứ?
- Một lá thư.
Anh tôi lật ngược cái mũ lấy dao rạch đường chỉ và rút ra một lá thư, bên ngoài có ghi: "Gửi em Charles của anh, Trước tiên và trước tiên nhất, em hãy giấu mẹ càng lâu càng tốt về cái chết của anh".
- Vậy là anh ấy mất mà không biết mẹ đã đi trước mình? - Anh tôi hỏi.
- Không phải - Charles đáp- Em đã nói cho anh ấy biết.
Anh tôi giở lá thư và đọc:
"Anh bị bắt ở Berchem: ngựa của anh trúng đạn ngã gục khiến anh không tự vệ được. Kiếm của anh bị văng ra xa, thế là bốn tên lính Cộng hoà xông vào.
Chúng dẫn anh ra lâu đài Auenhein để xử bắn anh, trừ có phép màu nếu không anh không thể thoát. Cha đã trao gửi lời thề với đức vua và hy sinh vì nó. Anh đã thề với cha vì mục đích tương tự và sẽ ra đi. Đến lượt em, em hãy tiếp tục lời thề ấy. Nếu em chết, Hector sẽ trả thù cho chúng ta. Hãy cho anh gửi lời cầu nguyện trên bia mộ mẹ và gửi nụ hôn vĩnh hằng đến Hector.
Vĩnh biệt.
Léon de Sainte-Hermine"
Tái bút: Anh không biết làm thế nào để gửi lá thư này đi, chỉ cầu Chúa phù hộ cho nó"
Anh tôi hôn lá thư, đưa cho tôi hôn nó rồi anh ấp lá thư vào lòng.
- Cậu chứng kiến cái chết của anh tôi chứ? - Charles hỏi.
- Vâng - Bạn tôi đáp.
- Vậy thì hãy kể tường tận, đừng bỏ sót một chi tiết nào.
- Được ạ. Hôm đó, em đang trên đường từ Strasbourg đến tổng hành dinh của tướng Pichegru ở Auenheim thì gặp một toán lính bộ binh khoảng hai chục người do một đại uý dẫn đầu đi đến gần Sessenheim. Toán người ấy đi hàng hai. Ở giữa có một người tập tễnh đi mà nhìn qua em cũng biết đó là một kỵ binh. Anh ấy choàng một chiếc áo trắng xuống tận chân chỉ hở cái đầu. Đó là một thanh niên còn trẻ, thông minh và nhìn quen quen. Anh đội một chiếc mũ quân đội kiểu quân Pháp. Em lại gần anh ấy và chắc thấy em còn trẻ anh hỏi.
- Em đi đâu thế, công dân?
- Đến thủ phủ của tướng Pichegru, từ đây đến đấy còn bao xa?
- Khoảng hai trăm bộ nữa thôi. Cuối con đường này, ngôi nhà đầu tiên là làng Auenheim.
Em hơi ngạc nhiên khi anh chỉ đường bằng cái hất cằm chứ không đưa tay ra.
- Cảm ơn!
Em nói rồi rảo bước đi nhanh vì thấy người đi cùng không hài lòng về anh ấy. Nhưng anh ấy gọi em lại.
- Này, nếu em không vội, em hãy đi chậm cùng chúng tôi để tôi hỏi tin nhà được không.
- Tin nhà nào? - Em hỏi lại.
- Thế chẳng phải cậu là người Besançon hay ít ra là người miền France-Conté đó sao?
Em ngạc nhiên nhìn anh ấy; giọng nói, khuôn mặt, quần áo đều gợi cho em ký ức tuổi thơ. Chắc chắn ngày xưa em có quen chàng trai đẹp đẽ này.
- Sau đó, cậu có thể tiếp tục cuộc vi hành của mình. - Anh ấy nói và cười.
- Không đâu - Em trả lời - Tôi chỉ nhớ xưa có vị học giả lấy biệt hiệu Tyrtame sau đó người Athens đạt tên Beau Parleur và sau năm mươi năm sống Athens đã được coi luôn là người Lesbot.
- Ái chà, cậu là học giả cơ đấy. Thời này, điều ấy là xa xỉ đấy - Anh ấy nói.
- Không đâu. Tôi đi gặp tướng Pichegru, ông ấy cũng rất có học thức. Tôi hy vọng với hiểu biết của tôi, ông sẽ đồng ý nhận tôi làm thư ký. Còn anh, tôi tò mò muốn biết liệu anh có phải ra nhập quân đội không?
Không đâu - Anh ấy nói và cười.
- Thế thì anh bị bắt buộc à?
- Bị bắt - Anh ấy lại cười và nói - Phải rồi, cậu tìm đúng từ rồi đấy chỉ có điều tôi không bị họ bắt buộc mà tự tôi đi, thưa quý ngài đáng kính.
- Này, anh nói từ "quý ngài" to thế mà không sợ bị mất chỗ à?
- Này đại uý - anh ấy nói với viên sĩ quan và cười - Anh chàng này sợ tôi bị mất chỗ vì tôi nói chữ "Quý ngài". Ngài có biết ai sẽ thích tôi không? Để tôi còn viếng anh ta.
- Đồ quỷ đáng thương! - Viên đại uý lẩm bẩm và nhún vai.
- Này chàng trai trẻ, có đúng cậu là người Besançon không?
- Tôi gật đầu.
- Chắc cậu phải biết gia đình Sainte-Hermine chứ?
- Có một bà goá và ba con trai.
- Ba con trai, đúng rồi - anh ấy nói kèm theo tiếng thở dài - Bây giờ thì còn ba. Cảm ơn. Cậu rời Besançon bao lâu rồi?
- Bảy ngày.
- Vậy cậu có tin gì mới không?
- Có nhưng buồn lắm.
- Cứ nói đi.
- Trước hôm tôi đi, hai cha con tôi đã dự đám tang của bá tước phu nhân.
- Trời ơi! Anh ấy nói và ngửa mặt lên trời - Bá tước phu nhân đã chết!
- Vâng.
- Càng tốt!
- Sao lại càng tốt! - Em kêu lên - Bà ấy là một bậc thánh nhân!
- Vì như thế là khỏi phải đau lòng khi nghe tin đứa con trai bị xử bắn.
- Cái gì cơ! Bá tước Sainte-Hermine đã bị bắn ư?
- Chưa nhưng sắp rồi.
- Khi nào?
- Khi chúng ta đến lâu đài Auenheim.
- Bá tước đang ở đó ư?
- Chưa người ta đang dẫn anh ta đến.
- Và người ta sẽ bắn anh ấy?
- Ngay khi tôi đến nơi.
- Anh là người hành quyết sao?
- Không, tôi là người chịu hứng đạn.
- Ôi lạy Chúa! Có phải anh là...
Anh ấy phá lên cười:
- Chính vì thế nên tôi mới cười khi cậu bảo tôi ăn nói thận trọng, tại sao tôi muốn có người thay chỗ mình đúng như cậu nói: tôi bị bắt buộc!
Rồi anh ấy lắc áo choàng để lộ la hai tay bị trói.
- Anh đúng là…
- Bá tước Sainte-Hermine, chàng trai ạ. Cậu đã thấy tôi nói đúng khi mẹ tôi nên chết trước chưa.
- Ôi lạy Chúa! - Em kêu lên.
- Thật may là các em tôi vẫn còn sống.
- Đúng thế, chúng tôi đã đồng lòng sẽ trả thù cho anh ấy - Hector Sainte-Hermine nói.
***
- Như vậy là anh trai chàng bị xử bắn? - Tiểu thư Sourdis hỏi.
- Vâng - Hector đáp - Nàng có muốn nghe chi tiết không? Mỗi chi tiết đều làm chúng tôi nghẹn ngào nhưng với nàng có thể chúng bình thường vì nàng chưa biết anh ấy.
- Ngược lại! - Tiểu thư Sourdis thốt lên - Đừng nói như vậy. Dù bá tước Sainte-Hermine không là người thân của em nhưng không lẽ vì thế mà em không có quyền được nghe kể cái chết của anh ấy hay sao?
- Vậy tôi xin kể lại lời Charles đã thuật lại cho chúng tôi nghe.
"… Các anh có thể hình dung em bàng hoàng thế nào khi nhận ra chàng trai ấy là Sainte-Hermine, một người yêu nước, thủ lĩnh các gia tộc quân chủ chúng ta. Em lại gần anh ấy và hỏi:
- Không có cách nào cứu anh nữa ư?
- Phải thú thật với cậu là tôi chưa nghĩ ra, nếu có tôi đã thực hiện không để lỡ một giây nào rồi. Tuy nhiên tôi có việc muốn nhờ cậy.
- Anh nói đi.
- Có thể điều này hơi nguy hiểm và anh sợ cậu sẽ phải hoảng hốt.
- Em sẵng sàng làm cho anh bất cứ việc gì.
- Anh muốn em chuyển tin cho em trai của anh.
- Em đồng ý.
- Nhưng đó là một lá thư.
- Em sẽ chuyển.
- Nếu vậy em hãy nghe đây.
Em tiến sát anh ấy.
Thư đã viết rồi và được giấu trong mũ của anh.
- Vâng.
- Em hãy xin viên đại uý cho phép em tham dự buổi hành quyết.
- Em ư - Em đáp mà mồ hôi lạnh toát chân tóc.
- Đừng sợ, hành quyết luôn gây hiếu kỳ. Nhiều người vẫn đến xem cho vui đó thôi.
- Em không bao giờ dám.
- Thôi nào, chuyện đó xảy ra nhanh thôi.
- Ồ không bao giờ! Không bao giờ!
- Đừng nói nữa. Sau này, nếu có cơ hội gặp các em tôi, hãy nói rằng cậu gặp tôi trên đường đưa tôi đi xử bắn:
Rồi anh ấy huýt sáo bài Đức vua Henry Đệ tứ vạn tuế. Em vội lại gần anh ấy và nói:
- Em xin lỗi, em sẽ làm như anh muốn.
- Thấy chưa, cậu là chàng trai tốt! Cảm ơn em!
- Chỉ có điều…
- Gì vậy?
- Anh nói với tên đại uý cho em được… Không bao giờ em tự tha thứ cho mình khi để người khác nghĩ rằng em xem xử tử cho vui.
- Được thôi, để anh nói. Anh sẽ yêu cầu để em giữ lại chiếc mũ của anh chuyện này cũng bình thường thôi, vẫn diễn ra thường ngày mà. Một chiếc mũ thì không có gì đáng nghi cả.
- Vâng ạ.
- Lúc chuẩn bị bắn, anh sẽ ném nó ra cạnh. Đừng vội nhặt, chờ anh đi hẳn đã…
- Ôi trời ơi! - Em đã run lẩy bẩy và tái người đi.
- Có ai còn rượu cho cậu em tôi một ngụm không? Cậu ấy bị lạnh.
- Lại đây cậu bé - Viên đại uý gọi và chìa bi đông ra.
Tôi đón lấy và uống một ngụm rồi quay lại phía anh ấy.
- Khi anh chết - Léon nói - Hãy nhặt cái mũ nhưng đừng làm ra vẻ quan trọng quá, kỳ thực nó là tâm nguyện cuối cùng của anh đấy, tâm nguyện của một người sắp ra đi. Nó là một vật thiêng liêng. Em phải trao tận tay em trai anh lá thư ấy. Nếu cái mũ vương víu, em có thể vứt nó đi nhưng hãy giữ lại lá thư, đừng để mất nó nghe không?
- Vâng ạ - Em nói và cố gắng ngăn hai hàng nước mắt chực ứa ra.
- Em sẽ không làm mất đúng không?
- Không! Không đâu! Anh cứ yên tâm.
- Và em sẽ trao tận tay em trai của anh?
- Vâng, tự em sẽ làm.
- Hãy đưa cho em Charles của anh. Tên cậu ấy cũng giống tên em rất dễ nhớ.
- Cho anh Charles, không ai khác. Em hãy nhớ lấy và khi họ hỏi, em hãy kể anh chết như thế nào, cậu Charles em anh sẽ nói "Phải rồi, tôi có một người anh rất dũng cảm" rồi khi đến lượt cậu ấy, cậu ấy sẽ ra đi như anh.
Chúng em đến đoạn hai đường giao nhau: một dẫn đến tổng hành dinh của tướng Pichegru, một dẫn đến lâu đài. Em muốn nói điều gì đó mà không cất lên lời. Em nhìn anh Léon với vẻ van nài nhưng anh ấy đã cười.
- Đại uý - anh ấy gọi - cho tôi một ân huệ.
- Nếu nó thuộc quyền hạn của tôi…
- Có thể đó là một sự yếu mềm nhưng chỉ chúng ta biết với nhau thôi được không? Khi chết tôi muốn được ôm hôn một người đồng hương. Chúng tôi đều là con của miền Jura, chúng tôi sinh ra và lớn lên trên đất. Một ngày nào đó, nếu tình cờ cậu ấy gặp gia đình tôi, cậu ấy sẽ kể rằng cậu ấy đã ở bên tôi đến lúc tôi trút hơi thở cuối cùng như thế nào.
Viên đại uý nhìn em đang khóc.
- Thôi được nếu điều đó làm hai anh vui lòng.
- Tôi không nghĩ chuyện đó làm em tôi vui lòng - Anh Léon vừa nói vừa cười - Nhưng tôi thì rất vui. Ngài chấp thuận chứ?
- Tôi đồng ý - Viên đại uý nói.
Em lại gần anh ấy. Anh nhìn em cười và nói.
- Cậu thấy chưa, cho đến giờ mọi chuyện đều ổn thoả.
Chúng em tiến lên một quả đồi và nhanh chóng đi qua một chiếc cầu treo. Chúng em đợi một lúc trong sân chờ lệnh hành quyết từ một đại tá, một lát sau, viên đại uý xuất hiện.
- Anh sẵn sàng chưa?
- Bất cứ lúc nào.
- Anh còn muốn nói gì không?
- Không, nhưng tôi muốn nhờ ngài một số điều.
- Tôi sẽ chấp nhận nếu thuộc thẩm quyền của tôi.
- Cảm ơn đại uý.
Viên đại uý lại gần anh trai Léon của các anh.
- Chúng ta có thể phục vụ dưới hai lá cờ - Anh ta nói - Nhưng chúng ta vẫn là người Pháp và những người anh hùng đều hiểu nhau ngay từ cái nhìn đầu tiên, anh muốn gì?
- Trước tiên, tôi muốn tháo sợi dây trói này ra, nó khiến tôi giống như một tên trộm.
- Được rồi, cởi trói cho anh ta! - Viên đại uý ra lệnh.
Em xông vào tháo dây cho bá tước trước khi bất cứ ai lại gần anh ấy.
- Tự do thật là dễ chịu - Anh Léon vươn tay khỏi áo choàng và nói.
- Anh còn muốn gì nữa không?
- Tôi muốn là người ra lệnh khai hoả.
- Anh sẽ được ra lệnh.
- Tôi muốn gửi một món đồ kỷ niệm cho gia đình.
- Anh biết là mọi thứ liên quan đến chính trị đều bị cấm, ngoài ra thì không vấn đề gì.
- Ồ tôi không muốn khiến ngài lo lắng. Đây là người đồng hương Charles của tôi đã được ngài cho phép tham gia vụ hành quyết Tôi nhờ cậu ấy mang về không phải thư từ gì cả mà chỉ một đồ vật của tôi như cái mũ chẳng hạn.
- Có thế thôi ư? - Viên đại uý hỏi.
- Chỉ thế thôi. Đã đến giờ rồi. Tôi bắt đầu thấy lạnh chân, lạnh chân là điều tôi ghét nhất trên đời. Chúng ta đi thôi, tôi nghĩ ngài sẽ đi cùng tôi chứ?
- Đó là nhiệm vụ của tôi.
Bá tước Léon de Sainte-Hermine chào em, bắt tay và cười như một người vui sướng vì đã thành công.
- Đến chỗ nào? - Anh ấy hỏi.
- Vào kia - Viên đại uý nói vàchỉ vào cây cột phía xa xa.
Mọi người đi theo ông ta qua một công sự, qua một chiếc sân rồi đến chân tường thành. Phía đó có dựng một bức tường cao bằng đầu người dính các vết đạn chi chít.
- Đây rồi! - Tù nhân nói.
Và anh ấy tự đi về phía bức tường. Đến nơi anh dừng lại, một tên sĩ quan đọc bản án. Anh Léon gật đầu như thể chấp nhận rồi nói:
- Xin lỗi đại uý. Tôi muốn nói thầm với mình vài câu.
Mọi người đều hiểu anh muốn cầu nguyện nên lùi ra xa. Còn lại một mình, anh Léon đứng bất động, môi lẩm bẩm những điều không ai nghe thấy, rồi anh ngẩng đầu lên, khuôn mặt rạng rỡ như đang cười. Anh vừa ôm hôn em vừa nói nhỏ như vua Charles Đệ nhất đã từng nói:
- Hãy nhớ lấy.
Em gật đầu và bật khóc, còn anh ra lệnh chắc nịch:
- Chuẩn bị!
Đám lính đứng xếp hàng lại. Vì anh Léon muốn là người ra lệnh bắn nên anh chủ động ném chiếc mũ về phía chân em.
- Sẵn sàng chưa? - Anh hỏi lại.
Rồi! - Đám lính đồng thanh nói.
- Chuẩn bị, sẵn sàng, bắn! Đức vua vạn…
- Anh chưa kịp dứt lời một tiếng súng đã vang lên, bảy viên đạn xuyên qua ngực.
Anh ấy ngã xuống. Còn em quỳ xuống đất, khóc nức nở như bây giờ.
Quả thực cậu bé đang kể lại cái chết của anh tôi nấc lên.
***
Và chúng tôi cũng vậy, thưa tiểu thư, chúng tôi đều bật khóc vì đau xót - Hector nói.
- Ôi! Câu chuyện về gia đình chàng thật bi thảm - Claire nói và chấm nước mắt.
- Tôi tiếp tục chứ! Hector hỏi.
- Vâng ạ, chưa bao giờ em được nghe câu chuyện nào vừa lôi cuốn lại vừa đau đớn đến vậy.
