MẶT TRỜI ĐÃ BẮT ĐẦU HẠ THẤP XUỐNG TRÊN NGỌN NÚI TRỌC, VÀ NGỌN ĐỒI NÀY ĐÃ BỊ VÂY BỌC BỞI HAI LỚP QUÂN LÍNH.
Chính cái ala kỵ binh, lúc gần trưa cắt ngang đường quan tổng trấn, giờ đã ra đến cổng Hevrov. Đường đi của nó đã được chuẩn bị trước. Những tốp lính bộ binh của kogort người kapadokia đã dồn những tóan lớn người, lừa, lạc đà ra hai bên vệ đường, và ala nhịp nhàng chạy nước kiệu, làm bốc lên tận trời những cột bụi trắng, phi đến ngã tư, nơi gặp nhau của hai con đường: một từ phía Nam chạy đến Vifleem, một theo hướng Tây Bắc đến Iapha. Ala phóng theo con đường chạy theo hướng Tây Bắc. Vẫn những người lính bộ binh kapadokia kia đứng dọc hai bên vệ đường, họ đuổi dẹp xuống khỏi mặt đường tất cả những đoàn xe thồ hàng đang vội vã tới Iersalaim để dự hội. Những đám người đi lễ thánh, rời bỏ các túp lều vải kẻ sọc tạm thời dựng ngay trên cỏ đến đứng túm tụm sau lưng hàng lính kapadokia. Đi được gần một cây số, ala vượt kogort thứ hai của legio Tia Chớp và sau khi phi thêm chừng cây số nữa, đã đến chân Núi Trọc trước tiên. Đến đây, cả ala xuống ngựa và chia thành từng trung đội vây kín một vòng quanh ngọn đồi thấp, chỉ trừ một lối nhỏ lên đồi từ phía đường Iapha.
Một lúc sau tiếp theo ala, kogort thứ hai hành quân đền nơi, leo lên một bậc cao hơn và đứng rải thành vòng bao quanh ngọn đồi. Cuối cùng, kenturia dưới sự chỉ huy của Mark Crưsoboi cũng đã đến. Kenturia đi rải thành hai dãy dài dọc hai bên vệ đường, ở giữa hai dãy đó, dưới sự giám sát của đội cấm vệ, ba tên tội nhân bị đưa ra hành hình đi trên một chiếc xe, cổ mỗi người mang một tấm gỗ trắng với hàng chữ viết: “Kẻ cướp và phản loạn” bằng hai thứ tiếng - tiếng Aramei và tiếng Hy Lạp. Tiếp theo xe tội đồ là các xe khác chở những chiếc cột gỗ mới bào, với xà ngang, dây thừng, cuốc xẻng, xô thùng, rìu rựa. Trên các xe này còn có sáu tên đao phủ. Cưỡi ngựa đi liền phía sau là kenturion Mark, chỉ huy đội cấm binh của Iersalaim và chính cái người đội mũ chụp trước đó đã có một cuộc nói chuyện chớp nhoáng với Pilat trong gian phòng tối ở lâu đài. Một toán lính xếp hàng đi đoạn hậu đoàn diễu hành, còn phía sau toán lính là gần hai nghìn người gồm nhữngkẻ tò mò, không sợ cái nắng khủng khiếp và muốn được chứng kiến cảnh tượng thú vị.
Giờ đây, nhập theo đám người tò mò từ thành phố tới còn có những kẻ tò mò trong số người hành hương đi lễ, họ được phép nhập vào đuôi đoàn diễu hành không bị ngăn cản. Dưới tiếng rao lanh lảnh của bọn mõ tòa đi theo đoàn xử quyết và gào hét những gì Pilat vừa gào lúc gần trưa, đoàn người bò dần lên ngọn Núi Trọc.
Ala để cho tất cả đi lên tầng hai, còn kenturia chỉ cho phép những ai có quan hệ trực tiếp với việc hành quyết được đi lên phía trên, rồi nó chuyển đội hình rất nhanh, xua đám đông rải tản ra xung quanh toàn bộ ngọn đồi, khiến họ lọt vào một bên là hàng rào lính bộ binh phía trên và một bên là hàng rào lính kỵ binh phía dưới. Bây giờ mọi người có thể nhìn thấy cuộc hành hình qua hàng rào bộ binh thưa thớt.
Vậy là đã ba giờ đồng hồ trôi qua kể từ khi đoàn diễu hành leo lên đồi, mặt trời đã hạ thấp trên ngọn Núi Trọc, nhưng sức nóng vẫn còn khủng khiếp không chịu nổi, những người lính ở cả hai dãy hàng rào phải chịu khổ sở vì nắng, vì buồn chán, trong lòng nguyền rủa những tên kẻ cướp kia, thành thật mong cho họ một cái chết thật nhanh chóng.
Viên chỉ huy ala có dáng người nhỏ bé, với vầng trán ướt đẫm và chiếc áo cánh trắng đã đen thẫm lại vì mồ hôi ở trên lưng, đứng dưới chân đồi cạnh lối đi lên để ngõ, chốc chốc lại bước đến bên chiếc xô bằng da đặt ở trung đội một, khum tay lại múc nước uống và dấp ướt chiếc khăn đầu rìu của mình. Cảm thấy dễ chịu hơn được ít nhiều, anh ta lại về vị trí của mình và bắt đầu đếm bước đi lui đi tới trên con đường dẫn lên đỉnh núi. Thanh kiếm dài của anh ta gõ nhịp lên chiếc ủng da thắt dây. Viên chỉ huy muốn tỏ ra cho những người lính kỵ binh của mình tấm gương về sức chịu đựng, nhưng lại thương đám lính, cho phép họ dùng những ngọn giáo cắm xuống đất rồi lấy các tấm áo choàng trắng phủ lên làm lều. Dưới những chiếc lều đó, đám lính người Xiri ẩn tránh cái nắng kinh người. Các xô nước cạn đi rất nhanh, những người lính kỵ binh của các trung đội thay nhau đi lấy nước ở trong một cái khe tận chân núi, nơi dưới bóng râm nhợt nhạt của những cây dâu khẳng khiu, con suối nước đục đang cố sống những ngày cuối cùng trong cái nóng địa ngục này. Tại đây, đám mã phu, đón bắt từng bóng râm chập chờn, đang đứng buồn chán trông coi những con ngựa đã mệt lử.
Sự mỏi mệt của đám lính tráng và những lời chửi rủa của họ dành cho mấy tên cướp là dễ hiểu. Những lo lắng của quan tổng trấn về những vụ lộn xộn có thể xảy ra trong thời gian tiến hành vụ hành quyết ở cái thành phố Iersalaim mà ngài căm ghét này, thật may mắn , đã không thành hiện thực. Và khi đã bước sang giờ thứ tư của cuộc hành hình, giữa hai hàng rào lính - bộ binh ở phía trên và kỵ binh ở phía dưới – trái hẳn với mọi dự đoán, không còn lại một bóng người nào nữa. Mặt trời thiêu đốt đám đông và xua đuổi mọi người ngược trở lại Iersalaim. Phía sau hàng rào của hai kenturion La Mã chỉ còn lại có hai con chó không hiểu của ai và chạy lên đồi để làm gì. Nhưng cái nóng cũng đã làm cho chúng mệt lữ, chúng nằm xuống đất, lưỡi thè ra ngoài, thở nặng nhọc và không chú ý gì đến mấy chú thằn lằn lưng xanh, những con vật duy nhất không sợ nắng, chạy đi chạy lại loăng quăng giữa những tảng đá nóng rẫy và những loài cây gì đó gai to mọc bò trên mặt đất.
Không có một kẻ nào tìm cách đánh tháo những người bị đưa đi hành quyết ở cả trong chính thành phố Iersalaim dầy đặc quân lính, cả ở đây, trên ngọn đồi bị hai vòng người quay chặt; và đám đông tò mò lại đã quay trở về thành phố, bởi vì thật ra họ chẳng tìm thấy cái gì hay ho thú vị trong cuộc hành hình này, còn trong lúc đó ở thành phố lại đang chuẩn bị để đón buổi đại lễ Vượt Qua chiều nay.
Những người lính bộ binh La Mã ở tầng hai còn khốn khổ hơn cả đám kỵ binh phía dưới. Điều duy nhất mà kenturion Crưsoboi cho phép binh lính là cởi mũ sắt và đội thay vào đó những tấm vải trắng nhúng nước, nhưng vẫn bắt họ phải đứng tay cầm giáo sẵn sàng. Anh ta cũng quấn một tấm vải trắng như thế nhưng để khô, không thấm nước, không cởi bỏ thậm chí cả những chiếc đầu sư tử bằng bạc khoác ngoài áo cánh, không cởi xà cạp, đi đi lại lại cách đám đao phủ không xa. Mặt trời rọi thẳng vào người kenturion nhưng không làm cho anh ta mảy may suy suyển, và người ngoài không thể nào nhìn thẳng được vào những chiếc đầu sư tử, ánh phản chiếu chói lòa của tấm khiên bạc như bị nấu chảy ra dưới nắng khiến mắt nhức nhối không chịu nổi.
Trên khuôn mặt bị biến dạng của Crưsoboi không hề thể hiện sự mệt mỏi hay khó chịu nào, và có cảm giác như cái con người khổng lồ này đủ sức để đi lại như thế suốt ngày hôm nay, suốt đêm, rồi suốt một ngày nữa, - tóm lại cần thiết bao nhiêu cũng được. Vẫn cứ bước đi như thế, hai bàn tay đặt lên dải thắt lưng nặng bịt những tấm đồng lờn, vẫn cứ cau có nhìn khi thì lên những chiếc cột treo người bị hành hình, khi thì hàng rào lính, vẫn cứ hờ hững dùng mõm chiếc ủng lông đá văng những khúc xương người bị thời gian bào trắng hay những viên đá nhỏ vấp phải dưới chân.
Còn người đội mũ chụp thì ngồi thoải mái trong tư thế bất động trên chiếc ghế đẩu ba chân cách cột hành hình không xa, tuy vậy thỉnh thoảng vì buồn tay, ông ta dùng đầu roi đào bới trong cát.
Nhưng thật ra, nếu nói rằng phía sau hàng rào lính không có người nào thì không chính xác lắm. Có một người, nhưng không ai nhìn thấy anh ta. Người đó không ở bên phía có lối để ngỏ đi lên đồi và cũng là nơi tiện lợi cho việc quan sát vụ hành quyết, mà ở phía Bắc, nơi sườn đồi dốc và khó leo lên, không bằng phẳng, nơi có nhiều khe, nhiều hồ, nơi có một cây sung ốm yếu cố sống bám vào mảnh đất khô cằn bị trời nguyền rủa trong một khe con.
Chính dưới cái gốc cây không có lấy một tí bóng nào này là nơi ẩn mình của người xem duy nhất - chứ không phải người tham gia - của cuộc hành quyết; anh ta ngồi trên một hòn đá ngay từ đầu, tức là đã bốn tiếng đồng hồ. Vâng, để quan sát cuộc hành quyết, anh ta đã chọn vị trí không phải tốt nhất, mà là xấu nhất. Nhưng dù sao thì từ đây vẫn trông rõ những cột treo cổ, trông rõ phía sau hàng rào lính hai mảnh sáng loáng trên ngực viên kenturion, mà chừng đó chắc có lẽ cũng là hoàn toàn đủ đối với cái con người rõ ràng muốn không bị ai nhận thấy và quấy rầy này.
Nhưng bốn giờ trước đây, khi cuộc hành hình mới bắt đầu, người này lại xử sự hoàn toàn khác hẳn và rất có thể đã bị chú ý, vì vậy bây giờ anh ta thay đổi cách thức hành động của mình và ẩn náu tại đây.
Lúc đó, khi đoàn diễu hành chỉ vừa mới qua khỏi hàng rào lính leo lên đỉnh đồi, anh ta lần đầu tiên xuất hiện, và hơn nữa lại có vẻ rõ ràng là người đến chậm. Anh ta thở nặng nhọc, không đi, mà vừa chen lấn xô đẩy, vừa chạy lên đồi; khi trông thấy trước mắt mình, như trước mắt tất cả những người khác, hàng rào lính khép kín lại, anh ta liền làm một cố gắng ngây thơ, là giả đò không hiểu những tiếng quát cáu kỉnh, tìm cách luồn qua hàng lính để chạy đến chỗ hành hình, nơi các tử tù đã bị lùa xuống khỏi xe. Chính vì thế mà anh ta đã lĩnh một đòn cán giáo vào giữa ngực; bắn ngược trở lại khỏi hàng rào lính, hét lên một tiếng, nhưng không phải vì đau, mà vì tuyệt vọng. Anh ta ném lên người lính vừa đánh mình một ánh mắt đục mờ và hoàn toàn hờ hững, như của một người không cảm thấy đau đớn về thể chất.
Vừa ho vừa thở dốc, tay ôm ngực, anh ta chạy quanh ngọn đồi lên sườn phía Bắc, cố tìm ra một lỗ hổng nào đó trong hàng rào lính để chui qua. Nhưng đã muộn. Vòng vây đã khép kín. Và người đàn ông với bộ mặt méo xệch vì đau khổ buộc phải từ bỏ những cố gắng của mình tìm cách luồn đến bên mấy chiếc xe - từ đó giờ đây người ta đã dỡ ba chiếc cột xuống. Bởi vì những cố gắng đó chắc chẳng mang lại kết quả gì, mà anh ta lại sẽ bị bắt, mà để bị bắt giữ trong ngày hôm nay là việc tuyệt đối không nằm trong dự kiến của anh ta.
Và thế là anh ta đi tránh sang phía khe nhỏ, nơi yên tĩnh hơn và không bị ai quấy rầy.
Còn bây giờ, cái con người râu đen, với đôi mắt sưng mọng nước vì mặt trời và mất ngủ này đang ngồi buồn bã trên một tảng đá nhỏ. Anh ta khi thì thở dài, mở phanh chiếc áo tallif đã tả tơi trong các chuyến lang thang, từ màu xanh da trời đã biến thành màu xám cáu ghét, để lộ bộ ngực bị thương bởi ngọn giáo và đầm đìa mồ hôi bẩn; khi thì ngước cặp mắt chất chứa nỗi đau khổ vô biên lên bầu trời, nhìn theo ba con chim cắt đã từ lâu bay lượn trên không thành những vòng tròn lớn trong linh cảm một bữa tiệc sắp tới; khi thì cắm ánh mắt tuyệt vọng xuống mặt đất vàng và trông thấy trên đó một chiếc xương sọ chó đã mục nát một nửa và những con thằn lằn chạy xung quanh nó.
Nỗi đau khổ của người đàn ông lớn đến mức thỉnh thoảng anh ta lại cất tiếng nói với chính mình.
- Ồ, ta ngu quá! – Anh ta lẩm bẩm, lắc lư người trên tảng đá trong cơn vò xé tâm can, những ngón tay cào rách cả bộ ngực rám nắng. – Ta là một thằng ngu, một con đàn bà đần độn, một đứa hèn nhát! Ta là đồ vứt đi, chứ không phải là người !
Anh ta im lặng, cuối đầu rồi uống vài hớp nước ấm từ trong chiếc bình bằng gỗ, trở nên linh hoạt hơn, túm lấy khi thì con dao giấu sau lần áo tallif trên ngực, khi thì mảnh giấy da cừu nằm trước mặt trên tảng đá cạnh chiếc que và lọ mực..
Trên mảnh giấy da cừu đã có những hàng chữ viết:
“ Những phút cứ trôi qua, và ta, Levi Matvei, ngồi trên Núi Trọc, mà cái chết vẫn chưa đến!”
Tiếp đó là:
“ Mặt trời đã xuống thấp, mà cái chết vẫn chưa đến.”
Giờ đây, Levi Matvei thất vọng dùng chiếc que nhọn viết:
“ Hỡi Chúa Trời ! Tại sao Người lại giận anh ấy đến thế ? Hãy cho anh ấy chết đi!”
Viết xong, anh ta nấc lên không nước mắt và lại dùng những ngón tay cào nát ngực mình.
Nguyên nhân sự tuyệt vọng của Levi là ở nỗi bất hạnh khủng khiếp mà Iesua và anh ta gặp phải, và ngoài ra , còn là ở điều sai lầm nặng nề mà anh ta, Levi, theo ý nghĩ của anh ta, đã phạm phải. Trưa ngày hôm kia, Iesua và Levi còn ở Viphania, ngoại vi Iersalaim, tại nhà một người làm vườn đặc biệt ưa thích những lời rao giảng của Iesua. Suốt cả buổi sáng, hai người khách làm việc ở ngoài vườn, giúp đỡ chủ nhà, còn đến chiều thì thu xếp chuẩn bị lên đường đi Ierslaim. Nhưng Iesua, không hiểu sao lại vội vàng, nói rằng anh ta có một việc rất cấp bách ở trong thành phố, đã ra đi một mình lúc giữa trưa. Đó chính là sai lầm thứ nhất của Levi Matvei. Tại sao, tại sao lại để cho Iesua đi một mình!
Còn chiều hôm đó thì Matvei không thể đi Iersalaim được. Một cơn bệnh khủng khiếp và bất ngờ đã quật ngã anh ta. Người run rẩy, thân thể như bốc lửa, răng đánh cầm cập và liên tục xin nước uống. Matvei không thể đi đâu được hết, nằm co quắp trên chiếc chăn đắp ngựa trong gian chái nhà của người làm vườn, và cứ nằm ở đó cho đến tận sáng thứ sáu, khi cơn bệnh rời bỏ anh ta cũng bất ngờ hệt như khi vụt đến. Mặc dù hãy còn yếu, chân tay run lẩy bẩy, nhưng anh ta linh cảm trước một mối tai họa nào đó, liền chia tay với chủ nhà, đi vào thành phố Iersalaim. Ở đó, Matvei biết rằng linh cảm đã không đánh lừa anh ta. Tai họa đã xảy ra. Đứng trong đám đông, Levi đã nghe quan tổng trấn tuyên án.
Khi đoàn tử tù bị dẫn lên núi, Levi Matvei chạy bên cạnh toán lính trong đám những người tò mò, cố bằng cách nào đó kín đáo ra hiệu cho Iesua biết rằng anh ta, Levi Matvei đang ở đây, rằng anh ta sẽ không bỏ mặc Iesua trên quảng đường cuối cùng, và anh ta sẽ cầu nguyện cho cái chết của Iesua đến thật nhanh chóng. Nhưng Iesua mãi nhìn về phía xa, nơi người ta sẽ đưa mình đến, nên tất nhiên, đã không nhận thấy Levi.
Khi đoàn diễu hành đã đi trên đường được nửa dặm, trong đầu Matvei, lúc đó đang chen lấn trong đám đông ngay cạnh hàng rào lính, vụt lóe ra một ý nghĩ đơn giản và thiên tài; thế là ngay lập tức, trong cơn nóng nảy, anh ta trút lên đầu mình những lời nguyền rủa vì đã không nghĩ ra điều đó được sớm hơn. Những người lính đi không thành hàng dày đặc, ở giữa họ vẫn có những khoảng hở. Nếu thật khéo léo và tính toán chính xác, có thể luồn qua giữa hai tên lính để chạy đến bên xe và nhảy lên. Lúc đó Iesua sẽ được cứu thoát khỏi những cực hình dai dẳng.
Chỉ cần một giây là đủ để Levi dùng dao đâm vào lưng Iesua, sau khi hét lên: “Iesua, tôi đến cứu anh và đi cùng với anh đây! Tôi là Matvei, người học trò duy nhất và trung thành của anh !”
Còn nếu như Chúa Trời rộng lòng cho thêm một giây tự do nữa thì có thể còn kịp đâm cả chính bản thân, tránh cho mình cái chết trên cột treo cổ. Nhưng thực ra, Levi, người thu thuế trước đây, không quan tâm đến cái điều cuối cùng này lắm – anh ta thì chết thế nào cũng được. Anh ta chỉ muốn có một điều: làm sao để Iesua, người không hề làm cho ai một điều ác nhỏ nào, tránh khỏi những cực hình đau đớn.
Kế hoạch dự tính rất hay, nhưng cái khó là ở chỗ Levi không có sẵn dao ở trên mình. Anh ta cũng không có một đồng tiền nào.
Trong cơn cáu giận mình đến điên khùng, Levi luồn ra khỏi đám đông và chạy ngược trở về thành phố. Trong mái đầu bốc lửa của anh ta chỉ có một ý nghĩ nóng bỏng: làm sao để ngay bây giờ bằng bất cứ cách nào, kiếm được ở trong thành phố một con dao và quay trở lại đuổi kịp đoàn diễu hành.
Anh ta chạy đến cổng thành, vòng vèo giữa đám hàng xe thồ đổ xô vào thành phố, và trông thấy phía tay trái một hiệu bánh mì đang mở cửa. Thở hổn hển vì vừa phải chạy trên một quãng đường nóng bỏng, Levi cố trấn tĩnh, với vẻ rất đỉnh đạc bước vào cửa hiệu, cất tiếng chào bà chủ đang đứng sau quầy, yêu cầu bà ta đưa cho khoanh bánh mì ở tầng trên, mà không hiểu sao lại làm cho anh ta thích hơn những khoanh bánh mì khác; và khi bà chủ hiệu quay mặt đi, Levi im lặng nhanh như cắt chộp lấy từ mặt quầy cái mà không thể có gì tốt hơn – con dao cắt bánh mì dài sắc như dao cạo, - và lập tức nhảy bổ ra khỏi cửa hiệu. Mấy phút sau anh ta đã ở trên con đường đi Iapha. Nhưng không còn thấy bóng dáng đoàn diễu hành đâu nữa. Levi co chân vụt chạy. Thỉnh thoảng anh ta lại phải ngã xoài xuống mặt đất đầy bụi nằm bất động để thở lấy hơi. Những người đi bộ và cưỡi lừa vào thành phố Iersalaim nhìn anh ta kinh ngạc. Levi nằm, nghe tiếng tim không chỉ đập dồn dập trong ngực mình, mà cả ở trên đầu và hai bên mang tai. Thở lấy hơi được một lúc, anh ta lại nhỏm dậy và chạy tiếp, nhưng mỗi lúc một chậm dần, chậm dần. Cuối cùng, khi anh ta trông thấy đoàn diễu hành dài bốc bụi đàng xa, nó đã ở ngay dưới chân đồi.
- Ồ, lạy Chúa… - Levi bật tiếng rên rỉ, hiểu rằng mình chậm mất rồi. Và đúng là anh ta đã quá chậm thật.
Khi đã hết giờ thứ tư của cuộc hành quyết, những nỗi đau khổ của Levi đạt đến tột đỉnh, và anh ta như hóa điên. Nhỏm dậy khỏi hòn đá đang ngồi, anh ta quẳng con dao đánh cắp được mà bây giờ, như anh ta nghĩ, đã trở nên vô dụng, giẫm nát bình nước, ném chiếc khăn kephi trên đầu xuống, túm lấy những sợi tóc thưa thớt của mình và cất tiếng nguyền rủa bản thân.
Anh ta xỉ vả mình, tuôn ra những lời lẽ vô nghĩa, gầm gào, nhổ nước bọt, nguyền rủa bố mẹ mình đã sinh ra trên đời một thằng ngốc.
Thấy những lời chửi rủa thề nguyền của mình không có tác dụng, dưới trời nắng chói chang vẫn chẳng có gì thay đổi, anh ta liền nắm chặt hai bàn tay khô gân guốc, nheo nheo mắt, giơ chúng lên thật cao, về phía vầng mặt trời đang hạ mỗi lúc một thấp xuống làm những chiếc bóng trên mặt đất mỗi chốc một dài ra để rồi đi khỏi và chui tọt xuống mặt biển Địa Trung Hải, và anh ta đòi Chúa Trời phải hiển hiện một phép lạ. Levi đòi Chúa Trời phải lập tức gửi cái chết đến cho Iesua.
Nhưng khi mở mắt ra, anh ta thấy rằng tất cả vẫn y nguyên như cũ, ngoài một điều - những vệt sáng loáng trên ngực kenturion đã mờ đục đi. Mặt trời dọi luồng ành sáng của mình vào lưng những người bị hành quyết ngoảnh mặt về phía thành phố Iersalaim. Khi đó Levi liền hét lên:
- Ta nguyền rủa Người, hỡi Chúa Trời!
Bằng một giọng đã khàn đặc, Levi hét lên rằng bây giờ anh ta đã thấy rõ sự bất công của Chúa Trời và sẽ không còn tin tưởng vào Chúa Trời nữa.
- Người đã bị điếc rồi ! – Levi gào lên. - Nếu như người không điếc, hẳn người phải nghe lời ta, và đã cho anh ấy chết ngay tức khắc.
Nhắm mắt lại, Levi chờ một trận mưa lửa từ trên trời trút xuống và thiêu cháy ngay anh ta. Nhưng điều đó đã không xảy ra; và, vẫn không mở mắt, Levi tiếp tục ném lên trời cao những câu nhục mạ cay độc. Anh ta gào thét về sự mất lòng tin tuyệt đối, rằng còn có những thánh thần và tôn giáo khác. Đúng thế, với một vị Chúa Trời khác thì chắc đã không xảy ra chuyện như thế này, đã không bao giở để một người như Iesua bị mặt trời thiêu sống trên giá tử hình.
- Ta đã lầm! – Levi gào thét, giọng đã hoàn toàn khản đặc, - Người là Chúa Trời độc ác! Hoặc là đôi mắt Người đã bị hương khói từ những ngôi đền che kín, còn hai tai người không còn biết nghe thấy một điều gì khác ngoài những tiếng kèn của các thầy tế lễ? Người không phải là vị Chúa Trời toàn năng. Người là hắc thần. Ta nguyền rủa Người, Chúa Trời của những tên cường đạo; kẻ bảo trợ và linh hồn của chúng !
Vừa lúc đó có một ngọn gió thổi vào mặt cựu nhân viên thu thuế, có cái gì đó xào xạc dưới chân anh ta. Gió lại thổi một lần nữa, và khi Levi mở mắt ra, anh ta trông thấy rằng tất cả trên thế gian, không biết có phải do tác động những lời nguyền rủa của anh ta hay còn do những nguyên nhân nào khác nữa. đã thay đổi. Mặt trời, chưa kịp hạ đến mặt biển, nơi hàng ngày vẫn chìm lặn xuống, đã biến mất. Một khối mây giông, sau khi nuốt chửng vầng thái dương, từ phía tây mỗi lúc một dâng cao lên dữ dội và không gì cản nổi trên bầu trời. Mép của nó đã sủi bọt trắng, chiếc bụng đen thẫm màu khói bị những tia nắng dọi qua hắt ánh vàng. Khối mây cựa mình, và từ thân thể của nó thỉnh thoảng lại bắn ra những sợi chỉ đỏ như lửa. Dọc theo đường đi Iapha, trên thung lũng Hion cằn cỗi, trên những mái lều dựng tạm của những người hành hương dự lễ, những cột bụi bốc cao bị những ngọn gió bất ngờ nổi lên thổi chạy dài. Levi im lặng, cố đoán hiểu xem cơn giông, mà chỉ một chốc nữa sẽ bao trùm lên thành phố Iersalaim, có mang lại thay đổi gì trong số phận của Iesua bất hạnh hay không. Và, vừa đưa mắt nhìn lên những đường chỉ lửa cắt ngang dọc đám mây đen. Levi vừa cầu xin một lưỡi chớp đánh vào cột hành hình Iesua. Trong cơn ăn năn, nhìn lên khoảng trời trong vắt còn chưa bị mây đen che kín, nơi những con chim cắt dang rộng cánh để bay tránh cơn giông, Levi nghĩ rằng mình đã điên dại vột vàng với những lời nguyền rủa của mình. Chắc bây giờ, Chúa Trời sẽ không còn nghe lời anh ta nữa.
Hướng ánh mắt của mình xuống chân đồi, Levi nhìn chằm chằm vào đám kỵ binh đứng rải rác và trông thấy rằng ở đó cũng đang diễn ra những thay đổi lớn. Từ trên cao, Levi nhìn thấy rất rõ những người lính chạy đi chạy lại nhổ giáo khỏi mặt đất, khoác áo choàng lên người, đám mã phu dẫn những con ngựa ô chạy vội đến bên đường. Bọn lính sắp chuyển chỗ, điều đó là rõ ràng. Vừa dùng tay che những luồng bụi quật thẳng vào mặt. Levi vừa cố đoán xem việc bọn kỵ binh sắp di chuyển có nghĩa là gì? Anh ta đưa mắt lên cao hơn và nhìn thấy một hình người mặc áo choàng nhà binh đỏ rực đang leo lên bãi hành quyết. Và trái tim người thu thuế lại lặng đi trước linh cảm về một kết cuộc vui mừng.
Người leo núi vào giờ thứ năm của cuộc hành hình những kẻ cướp là viên chỉ huy kogort vừa phóng ngựa từ thành phố Iersalaim tới cùng tên tùy tùng. Hàng rào lính theo lệnh của Crưsoboi đứng giãn ra và kenturion thi lễ chào viên tribunut. Viên quan này gọi Crưsoboi sang bên, thì thầm một điều gì đó. Kenturion lại thi lễ lần thứ hai và đi về phía đám đao phủ ngồi trên những tảng đá cạnh các chân cột. Viên tribunut bước về phía người ngồi trên chiếc ghế đẩu ba chân, người này lễ phép đứng dậy đón. Viên tribunút cũng nói khẽ một điều gì đó, rồi cả hai người cùng đi về phía các cột xử hình. Viên chỉ huy đội cấm vệ của Đền Thờ cùng đi theo họ.
Crưsoboi kinh tởm liếc nhìn những miếng giẻ bẩn thỉu nằm trên mặt đất cạnh các chân cột - những miếng giẻ mới vừa đây còn là áo quần của các phạm nhân mà những tên đao phủ không thèm lấy, - gọi trong số bọn chúng ra hai tên và ra lệnh:
- Theo ta!
Từ chiếc cột gần nhất vẳng lại tiếng hát vô nghĩa khàn khàn. Người bị treo trên cột là Hestas đến cuối giờ thứ ba của cực hình đã hóa điên vì đau đớn và nắng nóng, bây giờ khe khẽ hát một bài ca về vườn nho, nhưng chiếc đầu quấn khăn chốc chốc vẫn lắc lư làm bầy ruồi bám trên mặt uể oải bay lên rồi lát sau lại đậu xuống.
Dismas ở cột thứ hai phải chịu đau đớn hơn hai người còn lại vì không bị ngất đi, anh ta liên tục và đều đăn lắc đầu khi sang phải khi sang trái để tai đập vào vai.
Iesua may mắn hơn hai người kia. Vào ngay giờ đầu tiên, anh ta đã bị cảm nặng và ngất đi, mái đầu với chiếc khăn quấn xổ tung ra gục ngoẹo xuống một bên. Ruồi và mòng trâu vì vậy bâu kín làm cho mặt anh ta hoàn toàn biến mất dưới một lớp đen lúc nhúc ngọ ngoậy. Trong háng, trên bụng lẫn dưới nách, những con mòng đen béo mỡ bám hút cái thân thể trần truồng vàng ệch của anh ta. Tuân theo hiệu lệnh của người đội mũ chụp, một tên đao phủ cầm lấy ngọn giáo, còn tên thứ hai xách xô nước và tấm bọt biển đến cạnh cột. Tên đao phủ thứ nhất giơ cao ngọn giáo và lần lượt gõ vào hai cánh tay trần của Iesua bị dây thừng trói dăng thẳng trên thanh xà ngang của cột. Tấm thân với những chiếc xương sườn lồi ra rùng mình. Tên đao phủ kéo đầu ngọn giáo xuống bụng. Lúc đó, Iesua ngẩng đầu, và đàn ruồi bay vù lên, để lộ khuôn mặt của người bị treo, cổ sưng vù vì những vết đốt, với cặp mắt đờ đẫn đến không thể nhận ra được.
Tách đôi hàng mi, Ha-Notxri nhìn xuống dưới. Đôi mắt của anh thường ngày trong sáng, giờ trở nên mờ đục.
- Ha-Notxri! – tên đao phủ hô.
Ha-Notxri mấp máy đôi môi sưng vều và đáp lại bằng giọng khàn khàn:
- Anh cần gì? Sao anh lại đến gọi tôi?
- Uống đi! – tên đao phủ nói, và tấm bọt biển đẫm nước ở đầu ngọn giáo được giơ lên đến bên cặp môi của Iesua. Cặp mắt anh ta ánh lên sung sướng, anh ta áp môi vào miếng bọt biển và khao khát hút chất ẩm ở trong đó. Từ chiếc cột thứ hai vang lên giọng nói của Dismas:
- Bất công! Ta cũng là kẻ cướp như hắn kia mà.
Dismas căng người, nhưng không thể cựa quậy được, hai tay anh ta bị những vòng dây thừng gắn chặt vào ba chỗ trên thanh xà ngang. Anh ta thót bụng, móng tay bám chặt vào cuối thanh xà, đầu quay về hướng cột của Iesua. Trong cặp mắt Dismas ánh lên vẻ căm giận.
Một đám mây bụi bao phủ lên bãi bằng. làm cho tất cả tối tăm mù mịt. Khi đám bụi đã bay đi, kenturion quát lên:
- Cột thứ hai câm miệng!
Dismas im lặng. Iesua rời môi khỏi tấm bọt biển , và cố gắng sao cho giọng nói của mình vang lên dịu dàng và có sức thuyết phục, nhưng không được, anh ta khàn khàn xin tên đao phủ:
- Đưa cho anh ấy uống với.
Trời mỗi lúc một tối hơn. Mây đen đã phủ kín nửa bầu trời. Nhằm về hướng Iersalaim, những đám mây trắng sủi bọt bay vùn vụt phía trước đám mây giông chứa đầy nước và lửa. Một ánh chớp lóe lên và một tiếng sấm gầm vang ngay trên ngọn đồi. Tên đao phủ gỡ tấm bọt biển ra khỏi mũi giáo.
- Hãy ca ngợi ighemon đại lượng đi! – tên đao phủ thì thầm trang trọng và khẽ đâm ngọn giáo vào tim Iesua. Anh ta rùng mình, thì thào:
- Ighemon…
Máu chảy dọc theo bụng Iesua, hàm dưới co giật mạnh và mái đầu anh ta thõng xuống.
Trong tiếng sấm thứ hai, tên đao phủ đã cho Dismas uống nước và cùng với những lời:
- Hãy ca ngợi ighemon! – đâm chết luôn anh ta.
Hestas bị mất trí, vừa trông thấy tên đao phủ đến cạnh mình liền hét lên sợ hãi, nhưng khi tấm bọt biển chạm vào môi, anh ta gầm gừ một điều gì đó và dùng răng cắn chặt lấy nó. Mấy giây sau, tấm thân của anh ta cũng đã theo những vòng dây treo thõng trên cột.
Người đội mũ chụp đầu đi theo sát gót tên đao phủ và kenturion, còn sau nữa là viên chỉ huy đội cấm vệ Đền Thờ. Dừng lại cạnh chiếc cột thứ nhất, người đội mũ chụp chăm chú nhìn thân hình Iesua đẫm máu, đưa bàn tay trắng muốt sờ lên gót chân và nói với những người cùng đi:
- Chết rồi !
Ở các cột khác cũng lập lại như vậy.
Xong xuôi, viên tribunut ra hiệu cho kenturion, rồi quay lưng, cùng với viên chỉ huy đội cấm vệ Đền Thờ và người đội mũ chụp bắt đầu đi xuống đồi. Bóng tối ập đến, những tia chớp cày nát bầu trời đen kịt. Từ trên cao chợt bùng lên một đám lửa, và tiếng quát của kenturion: “Giải tán!” bị chìm lấp trong tiếng sấm rền. Những người lính mừng rỡ vội vàng đội mũ sắt lên đầu ùa chạy xuống chân đồi.
Bóng tối trùm lấy Iersalaim.
Trận mưa rào ập xuống bất thần khi những kenturia mới xuống tới lưng chừng đồi. Nước trút xuống khủng khiếp đến mức khi những người lính chạy đến chân đồi, từng dòng suối sôi réo đã lao đuổi theo sau lưng họ. Những người lính trượt ngã trên sườn đất sét ngấm nước, gắng vượt xuống con đường bằng phẳng. Dọc theo con đường đó - chỉ còn thấp thoáng từ xa – đoàn kỵ binh ướt từ đầu đến chân đang vội vàng đi vào thành phố Iersalaim. Mấy phút sau, trong khối hỗn độn mờ mịt của cơn giông, nước và lửa, trên ngọn đồi chỉ còn lại một con người. Múa vung con dao đánh cắp không vô ích, nhảy chồm trên những bậc đất trơn tuột, bấu vào bất kỳ vật gì gặp phải, nhiều lúc bò bằng bốn tay chân, anh ta chạy về hướng các cây cột. Bóng người lúc mất hút trong bóng tối mù mịt, lúc đột nhiên được chiếu sáng dưới làn ánh sáng run rẩy.
Khi đã đến cạnh cột, chân ngập đến mắt cá trong nước mưa, anh ta giật phắt tấm tallif đẫm nước nặng trịch từ trên người xuống, chỉ mặc độc mỗi áo cánh, quỳ sụp dưới chân Iesua. Anh ta cắt dây thừng ở đầu gối, rồi đứng lên trên thanh xà ngang dưới, ôm lấy người Iesua và gỡ tay người chết khỏi những sợi dây trói ở phía trên. Tấm thân trần truồng của Iesua đổ ụp lên người Levi và xô anh ta ngã xuống mặt đất. Levi định cõng thi hài lên vai, nhưng một ý nghĩ nào đó dừng anh ta lại. Đặt thi thể với mái đầu ngửa ra sau và hai cánh tay doãi ra hai phía lên mặt đất ngập nước, Levi chạy trên đôi chân trơn tuột trong vũng nước lỏng bỏng đến những cây cột khác, cắt đứt dây thừng ở cả trên đó, và hai xác người rơi ụp xuống đất.
Mấy phút sau, trên đỉnh đồi chỉ còn lại hai xác người và hai cây cột đứng không. Nước đổ ập xuống, xô đẩy hai xác người này.
Cả Levi lẫn thi hài Iesua lúc đó đã không còn ở trên ngọn đồi nữa.
Buổi sáng thứ sáu, tức là ngày hôm sau của cái đêm diễn đáng nguyền rủa kia, toàn bộ số nhân viên có mặt của nhà hát Tạp Kỹ - gồm trưởng phòng tài vụ Vasili Stepannovich Lastotrkin, hai kế toán viên, ba đánh máy, hai bán vé, các nhân viên chạy giấy, gác cửa, lao công, - tóm lại, tất cả những ai có mặt, đều không ở chỗ làm việc của mình, mà hết thảy ngồi trên các bệ cửa sổ trông ra đường phố Sadovaia và nhìn xuống cảnh đang diễn ra dưới chân tường của nhà hát Tạo Kỹ. Ở đó, một dãy hàng nghìn người xếp thành hai hàng dài, đuôi kéo ra tận quãng trường Kudrinskaia. Đứng đầu hàng người này là khoảng hai chục tay phe vé nổi tiếng trong giới nhà hát Moskva.
Hàng người tỏ ra rất sôi nổi, thu hút sự chú ý của dòng dân chúng chảy qua nhà hát, say sưa thảo luận những câu chuyện giật gân về biểu diễn hắc ảo thuật chưa từng thấy tối hôm qua. Những câu chuyện đó làm cho trưởng phòng tài vụ Vasili Stepannovich vô cùng bối rối. Hôm qua ông ta không có mặt ở buổi diễn. Những người kiểm soát vé kể lại đủ chuyện, trong đó có cả chuyện sau khi buổi diễn lừng danh kia kết thúc, một số nữ công dân chạy trên đường phố trong một bộ dạng hết sức không lịch sự, và rất nhiều chuyện tương tự. Vốn khiêm tốn và lặnglẽ, Vasili Stepannovich chỉ hấp háy mắt khi nghe mọi lời bàn luận về tất cả những điều kỳ lạ đó, hoàn toàn không biết mình phải làm gì, mà trong lúc đó lại cần phải làm một cái gì đó, và người phải làm chính là ông ta, bởi vì bây giờ Vasili Stepannovich hóa ra là cấp cao nhất trong toàn bộ tập thể nhân viên còn lại của nhà hát Tạp Kỹ.
Đến mười giờ thì hàng những người khao khát mua được vé phát triển đến mức mà tin đồn về nó đã tới tai công an, và với một sự nhanh chóng kỳ diệu, những đơn vị công an đi ngựa cũng như đi bộ được phái đến để đưa hàng người vào trật tự, nhưng tự thân một hàng rồng rắn dài ngót nghét một cây số dù có trật tự đến mấy đi nữa cũng đã là một sự quyến rũ vĩ đại khiến cho những người dân trên phố Sadovaia phải vô cùng sửng sốt.
Đó là ở ngoài, còn ở trong nhà hát Tạp Kỹ, tình hình cũng rất không ổn. Tiếng chuông điện thoại trong phòng làm việc của Likhodeev, Rimski, phòng tài vụ, quầy bán vé và phòng Varenukha bắt đầu réo từ sáng sớm và réo liên tục. Lúc đầu, Vasili Stepannovich còn trả lời, những người bán vé, người kiểm soát vé cũng trả lời, lúng búng những câu gì đó vào ống nghe, nhưng rồi nói chung, họ không trả lời nữa, vì thực ra chẳng có gì để trả lời những câu hỏi: Likhodeev, Rimski, Varenukha, hiện giờ ở đâu. Lúc đầu còn nói lảng: “ Likhodeev ở nhà riêng”, nhưng đầu kia của dây nói đáp rằng đã gọi điện thoại về nhà riêng, và nhà riêng nói rằng Likhodeev ở nhà hát Tạp Kỹ.
Một người đàn bà với giọng hoảng loạn gọi điện đến đòi gặp Rimski, chị ta được khuyên nên gọi cho vợ của Rimski ở nhà, nhưng đầu dây đằng kia khóc nấc lên vả đáp rằng người đang nói chính là vợ của Rimski và chị ta không tìm thấy chồng ở đâu cả. Bắt đầu một chuyện rắc rối lạ lùng. Bà lao công đã đi kể với mọi người rằng khi vào phòng làm việc của phó giám đốc tài chính để quét dọn thì thấy cửa mở toang, đèn vẫn sáng, cửa sổ trông ra vườn vỡ kính, ghế bành đổ lăn ra mặt sàn và không có một ai trong phòng.
Hơn mười giờ, chị vợ Rimski hớt hãi chạy vào nhà hát Tạp Kỹ. Chị ta khóc lóc, vặn vẹo tay. Vasili Stepannovich bối rối không biết phải khuyên giải như thế nào. Còn vào mười giờ rưỡi thì công an đến. Câu hỏi đầu tiên và hoàn toàn có cơ sở của họ là:
- Cái gì xảy ra ở chỗ các anh thế ? Có chuyện gì?
Mọi người trong đội hình nhà hát lùi lại, đẩy Vasili Stepannovich, lo lắng và xúc động, vẻ mặt tái nhợt, lên phía trước. Tình thế buộc phải gọi sự thật bằng đúng tên của nó và thú nhận rằng toàn bộ ban lãnh đạo của nhà hát Tạp Kỹ, mà cụ thể là giám đốc, phó giám đốc tài chính, trưởng phòng quản trị, đã biến mất và giờ không biết đang ở đâu, còn người dẫn chương trình sau buổi diễn hôm qua đã được chở đi bệnh viện tâm thần; nói ngắn gọn lại, cái buổi biểu diễn tối qua đúng là một vụ bê bối lớn.
Sau khi an ủi – trong chừng mực có thể - chị vợ Rimski và khuyên chị ta về nhà, cái khiến mọi người quan tâm nhất là câu chuyện của bà lao công về tình trạng căn phòng làm việc của phó giám đốc tài chính. Các nhân viên nhà hát được yêu cầu trở về chỗ của mình làm việc bình thường và sau một thời gian ngắn, trong ngôi nhà của nhà hát Tạp Kỹ xuất hiện tổ điều tra dẫn theo một con chó tai nhọn, thân hình gân guốc, lông màu tro thuốc lá, với cặp mắt cực kỳ thông minh. Giữa các nhân viên phục vụ nhà hát Tạp Kỹ lập tức nổi lên những lời xì xào bàn tán rằng đó chính là con chó Tuzbuben khét tiếng. Và quả đúng là nó thật. Hành động của nó làm cho tất cả phải kinh ngạc. Vừa mới bước vào phòng làm việc của phó giám đốc tài chính, con chó Tuzbuben đã gầm gừ nhe những chiếc răng nanh vàng khè khủng khiếp, rồi nằm xẹp xuống, và với một vẻ đồng thời vừa lo âu, vừa điên cuồng trong cặp mắt, bò đến bên cửa sổ bị vỡ kính. Cố nén nỗi sợ hãi của mình, nó bỗng nhảy chồm lên bệ cửa sổ, ngước chiếc mõm nhọn lên cao, cứ gầm rít, rùng mình và đòi nhảy xuống dưới vườn.
Người ta kéo con chó ra khỏi phòng, dắt xuống tiền sảnh, từ đó nó đi ra phố qua cửa chính và dẫn những người đi theo nó đến bãi đỗ taxi. Đến đây thì nó đánh mất dấu vết. Sau đó, người ta đưa con chó Tuzbuben đi khỏi.
Nhóm điều tra lấy phòng của Varenukha làm nơi làm việc, rồi lần lượt gọi đến đó tất cả nhân viên của nhà hát Tạp Kỹ đã chứng kiến những sự kiện diễn ra hôm qua trong thời gian buổi diễn. Cần phải nói rằng, nhóm điều tra trên mỗi bước đi phải vượt qua những khó khăn không dự kiến trước. Sợi chỉ trong tay cứ thường xuyên bị đứt. Áp phích có không? Có. Nhưng qua một đêm người ta đã dán những cái mới lên thay, và giờ không còn thấy một tờ cũ nào nữa, dù có giết chết cũng không tìm nỗi! Cái nhà ảo thuật kia ở đâu ra? Ai làm sao biết được! Thế có ký hợp đồng với ông ta không?
- Cần phải ký, - Vasili Stepannovich lo lắng đáp.
- Nếu như đã ký họp đồng, thì bản hợp đồng cần phải qua tài vụ chứ?
- Nhất định phải qua, - xúc động, Vasili Stepannovich đáp.
- Thế nó ở đâu?
- Không thấy đâu cả, - trưởng phòng tài vụ đáp, mặt mỗi lúc một tái nhợt hơn. Và quả thật, cả trong sổ sách của tài vụ, cả trong giấy tờ của phó giám đốc tài chính, của Likhodeev lẫn của Varenukha đều không thấy dấu vết bản hợp đồng đâu.
Họ của nhà ảo thuật kia là gì? Vasili Stepannovich không biết, hôm qua ông ta không có mặt ở buổi diễn. Những người gác cửa không biết, bà bán vé nhăn trán nghĩ, nhăn mãi, cuối cùng nói:
- Vo…Hình như là Voland.
Mà cũng có thể, không phải là Voland? Cũng có thể không phải là Voland. Có thể là Phaland.
Hóa ra ở Cục người nước ngoài hoàn toàn không biết tý gì về nhà ảo thuật Voland cũng như Phaland nào cả.
Anh nhân viên chạy giấy Karpov thông báo rằng hình như nhà ảo thuật này trú tại căn hộ riêng của Likhodeev thì phải. Tất nhiên người ta lập tức đi đến căn hộ đó. Không thấy nhà ảo thuật nào ở đây cả. Và bản thân Likhodeev cũng không. Không thấy cả chị làm công Grunha, còn chị ta đi đâu - không ai biết. Không có chủ tịch hội đồng nhà cửa Nikanor Ivanovich, không cả thư ký Prolejnev!
Sự việc hóa ra không thể nào hình dung nổi: toàn bộ đầu não chính quyền của nhà hát Tạp Kỹ biến mất; tối hôm qua đã có một buổi diễn hỗn loạn kỳ quái, nhưng nó do ai thực hiện và theo sự đồng ý của ai – không biết.
Trong lúc đó ngày sắp ngã về chiều, đã đến lúc phải mở cửa bán vé. Nhưng chuyện đó, tất nhiên, lúc này là hoàn toàn không thể được! Trên cánh cửa của nhà hát Tạp Kỹ liền xuất hiện tấm bìa cáctông khổng lồ với dòng chữ: “ Buổi diễn hôm nay hoãn”. Trong hàng người đợi mua vé lập tức xảy ra hỗn loạn, bắt đầu từ những người đứng ở trên cùng; nhưng phẫn nộ chán, rồi hàng người cũng giải tán dần, và chừng một giờ sau, nó không còn để lại một dấu vết gì trên phố Sadovaia nữa hết. Nhóm điều tra đã đi nơi khác làm việc tiếp, các nhân viên được cho về nhà, chỉ để lại một số trực canh, và những cánh cửa của nhà hát Tạp Kỹ bị khóa lại.
Trưởng phòng tài vụ Vasili Stepannovich cấp tốc phải thực hiện hai nhiệm vụ. Thứ nhất, đi đến ủy ban biểu diễn và giải trí để báo cáo về những việc xảy ra ngày hôm qua; và thứ hai, đến ban tài chính để nộp số tiền thu ngày hôm qua là hai mươi mốt nghìn bảy trăm mười một rúp
Vốn người cẩn thận và nghiêm túc, Vasili Stepannovich gói những xếp giấy bạc vào một tờ giấy báo, dùng sợi dây nhỏ buộc chéo lại, bỏ vào cặp. Nắm rất vững nguyên tắc công vụ, ông ta không đi ra bến ôtôbuýt hoặc xe điện, mà đến bãi đỗ taxi.
Ba lái xe taxi, vừa trông thấy một hành khách với chiếc cặp căng phồng vội vã đi đến bến đỗ, liền lập tức đánh xe không chạy mất, thêm vào đó không hiểu sao họ còn quay đầu lại nhìn với vẻ rất tức giận.
Ngạc nhiên trước cảnh tượng đó, trưởng phòng tài vụ một lúc lâu đứng sững sờ như phỗng, cố hiểu xem điều đó có nghĩa là gì.
Ba phút sau có một chiếc xe không lăn bánh đến, nhưng chỉ vừa trông thấy người khách, vẻ mặt lái xe lập tức méo xệch đi.
- Xe có chở không? - Vasili Stepannovich hỏi sau khi hắng giọng sửng sốt.
- Cho xem tiền đã, - không nhìn khách, lái xe cau có đáp.
Mỗi lúc một thêm kinh ngạc, trưởng phòng tài vụ kẹp chặt cái cặp quý giá của mình dưới nách, rút từ trong ví ra một tờ mười rúp và chìa cho lái xe xem.
- Tôi không chở đâu, - anh ta nói cụt lủn.
- Tôi xin lỗi…- trưởng phòng tài vụ cất tiếng, nhưng tay lái xe cắt ngang.
- Có giấy ba rúp không?
Hoàn toàn không còn hiểu đầu đuôi ra sao, Vasili Stepannovich rút từ trong ví hai tờ ba rúp chìa ra cho lái xe.
- Ngồi vào đi, - người lái xe nói và gạt cần máy tính tiền mạnh đến nỗi suýt thì nó bị gãy.
- Anh không có tiền lẽ trả lại à? - trưởng phòng tài vụ rụt rè hỏi.
- Đầy cả túi tiền lẽ! - người lái xe gầm gừ và trong chiếc gương hiện lên cặp mắt vằn máu của anh ta. – Hôm nay tôi đã gặp ba trường hợp. Và những lái xe khác cũng vậy. Một thằng chó đẻ nào đấy đưa cho tôi mười rúp, tôi trả lại bốn rúp rưỡi…Hắn chui ra và bỏ đi, đồ đểu…Năm phút sau nhìn lại: thay cho tờ mười rúp là tờ nhãn hiệu chai nước khoáng narzan ! – nói đến đây, người lái xe tuôn ra một tràng những từ không thể in vào sách được. - Một thằng khác. Ở trên quãng trường Dubovskaia. Cũng tờ mười rúp. Tôi trả lại ba rúp. Hắn biến mất. Tôi thò tay vào ví, từ trong đó một con ong bay vù ra và đốt luôn một phát vào ngón tay! Ôi, cái đồ!…người lái xe lại thêm vào những từ bị kiểm duyệt. – Còn tờ mười rúp thì không thấy đâu. Hôm qua ở cái nhà hát Tạp Kỹ (lại những từ bị kiềm duyệt) hình như có một thằng ảo thuật mất dạy làm trò với những tờ mười rúp…
Trưởng phòng tài vụ sửng sốt, co rúm người lại và làm ra vẻ lần đầu tiên nghe thấy cái từ “nhà hát Tạp Kỹ”; còn trong bụng ông ta nghĩ thầm: “ Thế đây, thế đấy! …”
Đi đến nơi cần đến, trả tiền yên ổn xong xuôi, trưởng phòng tài vụ bước vào cổng ngôi nhà và đi theo hành lang đến phòng làm việc của chủ nhiệm ủy ban, nhưng dọc đường ông ta đã hiểu ra là mình đến không đúng lúc. Một sự hỗn độn nào đó ngự trị khắp văn phòng cơ quan ủy ban biểu diễn. Một nữ nhân viên văn thư chạy vụt ngang qua người Vasili Stepannovich với chiếc khăn choàng đầu tụt ra sau gáy, mắt đảo quanh đầy kinh hoàng.
- Không có, không có, không có, ới các người ! - chị ta hét lên không hiểu với ai đó. – Có áo vét, có quần dài, nhưng trong áo quần không có gì cả !
Chị ta biến mất sau một cánh cửa nào đó, và lập tức từ đấy vọng ra những tiếng đập cốc bát. Từ phòng thư ký chạy vụt ra một người mà Vasili Stepannovich có quen biết, đó là trưởng ban số một thuộc ủy ban; nhung ông ta đang ở trong trạng thái khủng khiếp đến mức không nhận ra trưởng phòng tài vụ nữa. Một thoáng sau, ông ta cũng biến mất tăm.
Ngơ ngác trước tất cả những điều nhìn và nghe thấy, trưởng phòng tài vụ đi đến cạnh phòng thư ký, đồng thời nó cũng là phòng ngoài trước khi vào phòng làm việc của chủ nhiệm ủy ban; và ở đây ông ta thật sự sửng sốt.
Từ trong cánh cửa đóng kín vang ra một giọng nói dữ dội, hùng hồn, rõ ràng là của Prokhor Pet’rovich, chủ nhiệm Ủy ban. “ Có lẽ đang khiển trách ai đấy?” - trưởng phòng tài vụ lo lắng nghĩ, rồi nhìn quanh, và trông thấy một cái khác: nằm trên chiếc ghế bành bằng da, đầu ngửa ra kê trên lưng ghế, đôi chân gần như chuồi hẳn ra đến giữa phòng là người đẹp Anna Ritrardovna, cô thư ký riêng của Prokhor Pet’rovich; cô ta cầm chiếc khăn mùi soa ướt sũng và khóc như mưa như gió.
Toàn bộ cằm của Anna Ritrardovna nhòe nhoẹt son bôi môi, còn từ trên hai hàng mi chạy dọc theo hai bên má màu vàng đào là những dòng thuốc màu bị vữa ra đen ngòm.
Vừa trông thấy có người bước vào, Anna Ritrardovna nhảy chồm dậy, chạy tới bên trưởng phòng tài vụ, túm lấy hai ve áo vét của ông ta, vừa lắc vừa hét:
- Ơn trời ! Cuối cùng thì cũng còn có được một người can đảm! Tất cả đều chạy trốn hết, tất cả đều phản bội! - Rồi vẫn tiếp tục nức nở, cô ta lôi Vasili Stepannovich vào phòng làm việc của chủ nhiệm.
Vào đến phòng, việc đầu tên của trưởng phòng tài vụ là đánh rơi chiếc cặp xuống đất, và tất cả ý nghĩ trong đầu ông ta đều lộn chân lên trời. Mà cũng cần phải nói là việc đó rất có nguyên cớ.
Ngồi phía sau mặt bàn viết đồ sộ với lọ mực đồ sộ là một bộ quần áo comlê rỗng đang vạch ngòi bút khô không chấm mực lên trang giấy trắng, Bộ comlê có thắt cà vạt, từ túi áo ngực thò ra nắp chiếc bút máy, nhưng trên cổ áo không có cổ cũng không có đầu người, cũng như từ hai ống tay áo không có bàn tay thò ra ngoài. Bộ comlê mãi mê làm việc đến nỗi hoàn toàn không nhận thấy sự hỗn loạn náo động đang diễn ra xung quanh. Nghe có tiếng chân bước vào, bộ comlê ngả người ra sau lưng chiếc ghế bành, và phía trên cổ áo vang lên giọng nói của Prokhor Pet’rovich vốn rất quen thuộc với trưởng phòng tài vụ:
- Có việc gì thế? Ngoài cửa đã ghi rõ là tôi không tiếp kia mà!
- Anh thấy không? Thấy không? Không có anh ấy! Không có! Trả lại anh ấy đi! Trả lại đi!
Vừa lúc đó một người nào đấy thò đầu vào cửa, rú lên một tiếng và chạy mất biến. Trưởng phòng tài vụ, cảm thấy đôi chân mình khuỵu xuống, ngồi ghé vào mép ghế, nhưng không quên nhặt chiếc cặp lên. Anna Ritrardovna nhảy tròn quanh người trưởng phòng tài vụ, vừa giật xé chiếc áo vét của ông ta, vừa hét:
- Em bao giờ, bao giờ cũng ngăn anh ấy mỗi khi anh ấy chửi rủa lôi hết ma quỷ ra! Và bây giờ thì ma quỷ thật, - nói rồi người đẹp chạy đến bên bàn viết và hỏi bằng giọng dịu dàng trầm bỗng tuy có hơi khàn đi vì khóc:
- Prosa! Anh ở đâu?
- Ai là “Prosa” với đồng chí ở đây? - bộ comlê ngạo mạn hỏi, ngồi thụt sâu thêm vào chiếc ghế bành.
- Không nhận ra! Anh ấy không nhận ra em! Anh hiểu không? –cô thứ ký thổn thức.
- Yêu cầu không được khóc trong phòng làm việc! - bộ comlê nóng tính đã bắt đầu nổi cáu, nói, rồi dùng ống tay áo kéo tập giấy mới về mình với mục đích rõ ràng là ký duyệt chúng.
- Không, em không thể nhìn cảnh này được nữa, không, em không thể! - Anna Ritrardovna hét lên và chạy bổ ra phòng ngoài; bám sau cô ta, trưởng phòng tài vụ cũng vọt theo như tên bắn.
- Anh hiểu không, em đang ngồi, - run rẩy trong cơn xúc động, Anna Ritrardovna lại túm chặt lấy ống tay áo Vasili Stepannovich kể lể, - thì thấy một con mèo đi vào. Đen thui, to tướng, như con hà mã. Em, tất nhiên, quát “ Đi ra!”. Nó chạy mất, nhưng thay vào đó một người thấp béo bước vào, cũng với bộ mặt giống như mõm mèo, và nói: “Này, tại sao nữ đồng chí lại quát khách “Đi ra” ? Rồi gã bước thẳng vào gặp Prokhor Pet’rovich; còn em, tất nhiên, em chạy theo, hét: “ Anh kia điên đấy à?” Cái gã trơ tráo đó cứ đi thẳng vào phòng và ngồi xuống ghế bành đối diện với Prokhor Pet’rovich! Còn anh ấy…anh ấy là một người vô cùng tốt bụng nhưng nóng nảy. Anh ấy nổi cáu! Em không bênh. Một con người hay cáu bẩn, làm việc như trâu bò, - anh ấy nổi nóng. “ Tại sao anh dám xông vào đây mà không xin phép?” Còn tay láo xược đó, anh hình dung nổi không, ngồi ưỡn ra trong ghế bành, miệng mỉm cười nói: “Tôi đến đây có một việc muốn bàn với anh.” Prokhor Pet’rovich lại nổi cáu: “Tôi bận!” Còn tay kia, anh thử nghĩ xem, đáp: “Anh không bận gì cả…” Á? Hừ, đến đây thì sự kiên nhẫn của Prokhor Pet’rovich hết chịu nổi, anh ấy quát lên: “ Thế này là thế nào hả? Dẫn hắn ra ngoài kia, quỷ tha ma bắt tôi đi!” Còn tay kia, anh tưởng tượng xem, mỉm cười và nói: “Quỷ tha ma bắt anh đi à? Cái đó thì được thôi !” Và ‘rầm” – em chưa kịp kêu lên, nhìn lại: không thấy cái tay mõm mèo đâu nữa, và bộ coml… comlê này ngồi … Hư-hư-hư ! – méo xệch cái miệng đã mất hết mọi đường nét, Anna Ritrardovna nức nở.
Rồi nén tiếng khóc, thở lấy hơi, Anna Ritrardovna nói lảm nhảm một điều gì đó hoàn toàn phi lý:
- Và cứ viết, cứ viết, cứ viết! Phát điên lên được! Nói qua điện thoại! Bộ comlê! Tất cả bỏ chạy hết, như một bầy thỏ đế!
Trưởng phòng tài vụ chỉ biết đứng và run lẩy bẩy. Nhưng vừa lúc đó số phận đã cứu giúp ông ta. Một nhóm công an gồm hai người bước vào phòng với dáng đi bình tĩnh của người đang làm công vụ. Trông thấy họ, người đẹp càng nức nở to hơn, chỉ tay về phía cánh cửa văn phòng.
- Nào không khóc nữa, nữ đồng chí, - người công an thứ nhất điềm tĩnh nói, và trưởng phòng tài vụ, cảm thấy mình ở đây là hoàn toàn thừa, chạy bổ ra khỏi phòng thư ký, một phút sau đã ở ngoài trời. Trong đầu ông ta như có một ngọn gió lùa nào đấy gầm rít, trong tiếng gầm rít đó nghe vẳng lại từng mẩu chuyện kể của người kiểm soát vé về con mèo đen hôm qua tham gia vào các tiết mục biểu diễn. “ Hề hề! Không biết đó có phải là con mèo của chúng ta không?”
Không được việc gì ở ủy ban biểu diễn, ông Vasili Stepannovich tận tụy quyết định đi đến chi nhánh của nó đóng trụ sở ở ngõ Vagankovski. Và ít nhiều lấy lại bình tĩnh, ông ta tới đó bằng cách cuốc bộ.
Chi nhánh thành phố của Ủy ban biểu diễn đặt tại ngôi biệt thự đã bị lở lói vì thời gian, nằm sâu trong một khu sân, nổi tiếng với những dãy cột tròn bằng đá porphia trong gian tiền sảnh.
Nhưng trong ngày hôm ấy, cái làm cho khách đến đây kinh ngạc không phải là những dãy cột tròn, mà là chuyện xảy ra dưới các chân cột đó.
Mấy người khách đứng sửng sốt nhìn một tiểu thư đang khóc nức nở ngồi sau chiếc bàn nhỏ bán các thứ sách báo quảng cáo biểu diễn. Trong thời điểm này, tiểu thư không mời ai mua gì trong số sách báo đó và đáp lại những câu hỏi thông cảm chỉ xua tay lảng ra; trong lúc ấy từ phía trên, phía dưới, từ hai bên, ở tất cả các phòng ban của chi nhánh đều vang lên tiếng chuông điện thoại, ít nhất phải đến hai mươi cỗ máy cùng réo. Khóc một lúc, tiểu thư đột nhiên rùng mình, điên loạn thét lên:
- Lại bắt đầu! – và bất ngờ cất tiếng hát, giọng soprano run rẩy:
“ Ôi, Baikan thần thánh biển vinh quang …”
Một nhân viên văn thư xuất hiện ở cầu thang, đưa nắm đấm ra dọa ai đó rồi cất tiếng hát cùng với cô tiểu thư bằng một giọng bariton đùng đục:
“ Con tàu vinh quang, khoang đầy ắp cá!...”
Hoà với giọng của anh nhân viên văn thư là những giọng hát ở xa hơn, và dàn đồng ca bắt đầu lan rộng ra, cuối cùng tiếng hát đã vang lên ở trong tất cả mọi ngóc ngách của chi nhánh. Từ phòng số sáu gần nhất, phòng kiểm tra kế toán, đặc biệt nổi bật lên một octava rất khỏe với nốt khàn trầm của ai đó. Hoà đệm cho dàn đồng ca là tiếng chuông điện thoại réo lên mỗi lúc một gay gắt.
“ Hê, gió bão…nổi sóng lên!...”
Người nhân viên văn thư gào trên cầu thang.
Những giọt nước mắt chảy dài trên mặt tiểu thư, cô ta cố ngậm chặt răng lại, nhưng miệng vẫn cứ tự động mở ra, và cô ta hát bằng giọng cao hơn giọng anh nhân viên văn thư một quãng tám:
“ Chàng trai trẻ chưa thể đi xa!..”
Những người khách đến thăm chi nhánh không thốt nên lời, còn kinh ngạc hơn bởi việc những người tham gia dàn đồng ca đứng ngồi rải rác ở những chỗ khác nhau nhưng hát rất đều, dường như tất cả đứng thành hàng và không rời mắt khỏi người nhạc trưởng vô hình.
Những người qua lại trên ngõ Vagankovski dừng lại bên hàng rào sân và ngạc nhiên trước sự vui vẻ tràn ngập trong ngôi nhà trụ sở của chi nhánh Ủy ban biểu diễn.
Khi đoạn thứ nhất kết thúc, tiếng hát dừng một cách đột ngột, cũng lại như theo cây gậy chỉ huy của một nhạc trưởng nào đó. Anh nhân viên văn thư khẽ chửi rủa một câu rồi chạy khuất.
Vừa lúc đó cánh cửa chính mở ra, trên khung cửa xuất hiện một người đàn ông khoác áo măngtô hè để lộ ra vạt áo choàng trắng mặc trong, và cùng với ông ta là một người công an.
- Ôi bác sĩ, xin bác sĩ giúp cho, - cô tiểu thư hét lên như điên loạn.
Thư ký chi nhánh từ trong phòng chạy ra cầu thang, và có lẽ vì quá xấu hổ và bối rối, lắp bắp nói;
- Thưa bác sĩ, bác sĩ thầy đấy, đây hình như là một trường hợp thôi miên tập thể nào đó… Vì thế, cần phải… - ông ta không nói hết câu, bắt đầu nuốt mất lời và đột ngột cất giọng tenor hát:
“ Sinka và Nertrinsk…”
- Đồ ngu! – cô tiểu thư kịp hét lên, nhưng không giải thích rõ là mình chửi ai, mà thay vào đó lại làm một nét lướt nhanh và tự mình cũng cất tiếng hát về Sinka và Nertrinsk.
- Bình tĩnh lại! Không hát nữa! – ông bác sĩ nói với viên thư ký.
Qua tất cả các dấu hiệu có thể thấy rõ là chính viên thư ký cũng sẵn sàng đổi bất kỳ một cái gì để không hát nữa, nhưng ông ta không thể không hát, và cùng với dàn đồng ca, ông ta bố cáo với những người đi ngoài ngõ phố rằng trong rừng rậm, những con thú tham ăn không động đến ông ta và những viên đạn của các thợ săn cũng không đuổi kịp !
Khi đoạn này vừa kết thúc, cô tiểu thư là người đầu tiên được bác sĩ cho một liều an thần, rồi ông chạy theo viên thư ký đến gặp những người khác để phát thuốc cho họ.
- Xin lỗi chị, - Vasili Stepannovich bỗng cất tiếng hỏi cô tiểu thư, - con mèo đen có đến chỗ các chị đây không ?
- Mèo với miếc nào? – cô tiểu thư giận dữ hét lên, - một con lừa đang ngồi ở chi nhánh của chúng tôi, một con lừa ! – và cô ta nói thêm: - Cứ để cho ông ta nghe! Tôi sẽ kể hết! – và quả nhiên, cô ta kể lại tất cả những gì đã xảy ra ở đây.
Hóa ra là chủ nhiệm chi nhánh thành phố, “ người phá hỏng hoàn toàn các hoạt động giải trí nhẹ nhàng” (theo lời cô tiểu thư), mắc một thứ bệnh cuồng là say mê tổ chức đủ mọi thứ “hội”.
- Để lòe cấp trên mà! – cô tiểu thư hét.
Trong vòng một năm, ông chủ nhiệm đã kịp tổ chức được Hội nghiên cứu tác phẩm Lermontov, Hội cờ tướng-cờ nhảy, Hội bóng bàn và Hội đi ngựa. Đến mùa hè, ông ta dọa sẽ tổ chức Hội bơi thuyền với Hội leo núi.
Và thế là hôm nay, vào giờ nghỉ ăn trưa, ông ta, chủ nhiệm chi nhánh, đi vào…
- Và khoác tay một thằng chó đẻ nào đó, - cô tiểu thư kể, - không hiểu ở đâu mò đến, mặc quần áo kẻ ô, đeo kính vỡ mắt và…mặt tởm không chịu được !
Và ông chủ nhiệm, theo lời kể của cô tiểu thư, giới thiệu với tất cả những người ngồi ăn trưa trong nhà ăn của chi nhánh rằng đây là một chuyên gia nổi tiếng về công tác tổ chức các Hội đồng ca.
Mặt các vận động viên leo núi tương lai sa sầm xuống, nhưng ông chủ nhiệm lập tức kêu gọi lòng hăng hái của tất cả mọi người, còn tay chuyên gia kia bắt đầu nói đùa, pha trò, và cam đoan chắc chắn rằng việc học hát sẽ chiếm rất ít thời gian, mà ích lợi của việc học hát này sẽ đầy cả toa hàng!
Thế rồi, tất nhiên, như lời tiểu thư kể lại, những người hưởng ứng đầu tiên là Phanov và Kosatrue. Hai kẻ nịnh bợ nổi tiếng hạng nhất ở chi nhánh, họ tuyên bố ghi tên vào hội. Đến đó thì những nhân viên khác, hiểu rằng không thể nào thoát khỏi việc học hát, đều đành phải ghi tên tham gia. Mọi người thỏa thuận hát vào giờ nghỉ trưa, vì toàn bộ thời gian khác bận dành cho việc nghiên cứu Lermontov và cờ nhảy. Chủ nhiệm chi nhánh, để làm gương, tuyên bố rằng ông ta có giọng tenor, và tất cả cứ thế diễn ra, như trong một giấc mơ tồi tệ. Tay chuyên gia đồng ca quần kẻ ô gào lên:
- Đồ-mi-son-đô - hắn kéo những người rụt rè định trốn hát vào sau mấy chiếc tủ lớn ra, nói với Kosatrue rằng anh ta có lỗ tai âm nhạc tuyệt vời, rồi rên rỉ, ư ử, đề nghị làm theo người nghệ sĩ cựu quản ca, gõ nhịp theo từng ngón tay, khẩn khoản bắt đầu bài “ Ôi, Baikan thần thánh…”
Mọi người bắt đầu hát. Và hát không tồi. Tay quản ca quần kẻ ô quả là nắm vững công việc của mình. Hát xong đoạn thứ nhất, hắn bỗng xin lỗi, nói: “ Tôi xin phép một phút!” – và…biến mất. Mọi người nghĩ là sau một phút hắn sẽ quay lại thật. Nhưng sau mười phút vẫn không thấy hắn đâu. Các nhân viên chi nhánh vui mừng - hắn chạy làng rồi.
Và bỗng nhiên mọi người tự mình cất tiếng hát đoạn thứ hai, đầu trò tất cả là Kosatrue, người tuy có thể không có lỗ tai âm nhạc tuyệt vời, nhưng lại có giọng tenor cao khá dễ nghe. Họ hát hết cả đoạn hai. Vẫn không có quản ca ! Mọi người tản vể chỗ làm việc, nhưng chưa kịp ngồi xuống ghế thì bất chấp cả ý muốn của mình, lại cất tiếng hát. Không có cách nào ngừng lại. Im được chừng ba phút, lại hát. Im rồi lại hát, cứ thế ! Đến lúc ấy, mọi người mới hiểu là gặp tai họa rồi. Chủ nhiệm chi nhánh trốn tránh nhục nhã khóa trái cửa lại ở trong phòng làm việc của mình.
Đến đây, câu chuyện của cô gái lại bị cắt ngang. Không thuốc an thần nào giúp gì được hết.
Mười lăm phút sau, có ba chiếc xe tải ghé đến cạnh hàng rào ngõ Vagankovski, chở đi toàn bộ nhân viên chi nhánh cùng với ông chủ nhiệm đứng đầu.
Chiếc xe thứ nhất, lắc lư trong cổng nhà, vừa lăn bánh ra đến ngõ phố là tất cả các nhân viên đứng trên thùng xe vịn tay vào vai nhau liền há miệng, và cả ngõ phố vang lên bài hát quen thuộc. Chiếc xe thứ hai hát hòa theo, và tiếp đó là xe thứ ba. Xe cứ thế đi. Những người qua đường vội vã đi làm công việc của mình chỉ ném về phía ba chiếc xe tải những cái nhìn thoáng qua hờ hững, hoàn toàn không ngạc nhiên và cho rằng đấy là một đoàn tham quan đi ra ngoại ô thành phố. Và đúng vậy, họ ra ngoại ô thành phố thật, nhưng không phải đi tham quan, mà đến bệnh viện của giáo sư St’ravinski.
Nửa giờ sau, trưởng phòng tài vụ Vasili Stepannovich, hoàn toàn rối loạn tâm trí, đã lần đến được ban tài chính, hy vọng cuối cùng sẽ giải thoát được đồng tiền ông ta phải mang kè kè bên mình này. Đã dạn dày kinh nghiệm, ông ta trước hết thận trọng ngó đầu vào gian phòng dài, nơi các nhân viên phục vụ ngồi sau những tấm kính mờ đục với bảng chữ mạ vàng. Trưởng phòng tài vụ không phát hiện ra một dấu hiệu lo lắng hoặc hỗn loạn nào ở đây cả. Trong phòng yên lặng, như phải vậy trong một cơ quan nghiêm túc.
Vasili Stepannovich ló đầu vào ô cửa sổ với bảng đề: “Bàn tiếp nhận tiền”, cất tiếng chào một nhân viên nào đó mà ông ta không quen biết và nhã nhặn hỏi xin một tờ phiếu thu.
- Anh cần để làm gì? - người nhân viên trong ô cửa hỏi.
Trưởng phòng tài vụ ngơ ngác:
- Tôi muốn nộp tiền. Tôi ở nhà hát Tạp Kỹ.
- Anh đợi một chút, - người nhân viên đáp và lập tức đóng ô cửa nhỏ trên tấm kính lại.
“ Kỳ quặc quá” - trưởng phòng tài vụ nghĩ. Sự ngạc nhiên của ông ta hoàn toàn hợp lý. Lần đầu tiên trong đời, ông ta gặp một trường hợp như thế này. Bởi vì ai cũng biết rằng nhận được tiền là rất khó khăn, bao giờ người ta cũng tìm ra cớ để ngăn cản chuyện đó. Nhưng trong thực tế ba chục năm làm công tác tài vụ, chưa một lần nào ông ta gặp trường hợp có ai đó, dù là đại diện cho nhà nước hay là tư nhân, lại ngần ngại trong việc nhận tiền.
Cuối cùng ô cửa được mở ra, và trưởng phòng tài vụ lại ép mặt vào kính.
- Anh có nhiều không? - người nhân viên trong ô cửa hỏi.
- Hai mươi mốt nghìn bảy trăm mười một rúp.
- Ồ ! - người nhân viên ngân hàng không hiểu sao giễu cợt thốt lên và chìa cho trưởng phòng tài vụ một tờ giấy màu xanh.
Biết rất rõ nguyên tắc, trưởng phòng tài vụ trong nháy mắt điền hết các mục trên đó và bắt đầu mở dây các gói tiền. Khi mở ra, mắt ông ta như bị lóa, và ông ta lẩm bẩm một điều gì đó yếu ớt và bệnh hoạn.
Trước mặt ông ta là những tờ giấy bạc nước ngoài. Ở đây có cả những gói đôla Canada, đồng bảng Anh, đồng gunden hà Lan, đồng lát Latvia, đồng curon Extonia.
- Đây lại là một tay láu lỉnh ở nhà hát Tạp Kỹ tới, - một giọng nói nghiêm khắc vang lên bên tai người trưởng phòng tài vụ đang đứng chết lặng ngơ ngác. Và Vasili Stepannovich bi bắt giữ ngay tại chỗ.
Cũng đồng thời với lúc viên trưởng phòng tài vụ tận tụy ngồi trên xe taxi để đi đến đụng đầu với bộ comlê biết viết, từ toa ghế mềm số chín của đoàn tàu đi từ Kiev đến Moskva, có một người khách lịch sự tay cầm chiếc vali nhỏ bằng các tông giả da bước xuống sân ga. Người khách đó không phải ai khác, mà chính là Maksimilian Andreevich Poplavski, ông dượng của nhà văn Berlioz quá cố, một nhà kinh tế-kế hoạch hiện sống ở Kiev trên đường phố Đại học trước đây. Nguyên nhân của chuyến đi đến Moskva của Maksimilian Andreevich là bức điện ông ta nhận được tối hôm kia với nội dung như sau:
“ Cháu vừa bị xe điện kẹt chết ở hồ Pat’riarsi. Mai táng vào thứ sáu, ba giờ chiều. Dượng đến gấp. Berlioz.”
Maksimilian Andreevich được coi, và cũng rất xứng đáng, là một trong những người thông minh nhất ở Kiev. Nhưng cả người thông minh nhất cũng bị một bức điện như vậy làm cho rối trí. Nếu một người đã đánh được điện nói rằng anh ta bị xe điện chẹt, thì có nghĩa là anh ta không bị chẹt đến chết. Nhưng đã thế thì tại sao lại có mai táng? Hay là anh ta bị rất nặng và thấy trước rằng mình sẽ chết? Điều đó thì có thể, nhưng có một điểm cực kỳ lạ lùng là sự chính xác – do đâu anh ta biết được rằng người ta sẽ mai táng mình vào ba giờ chiều ngày thứ sáu? Một bức điện kỳ quái!
Nhưng những người thông minh vốn sinh ra thông minh là để phân tích những chuyện rối rắm. Rất đơn giản. Ở đây đã xảy ra một sự lầm lẫn, và bức diện được gửi đi với sự lầm lẫn đó. Từ “ cháu” ở đây, không còn nghi ngờ gì nữa, nhảy sang từ một bức điện khác thay vào từ “Berlioz”, còn cái từ “Berlioz” này lại rơi vào cuối bức điện. Nếu sửa chữa lại theo hướng đó, thì ý nghĩa của bức điện trở nên rõ ràng, nhưng tất nhiên, vẫn đầy bi thảm.
Khi cơn đau khổ bột phát bao trùm lấy bà vợ của Maksimilian Andreevich đã qua, ông ta liền lập tức thu xếp để đi Moskva.
Chúng tôi thấy cần phải hé lộ ra một bí mật của Maksimilian Andreevich. Không phải tranh cải, là ông ta rất thương tiếc người cháu của vợ mình vừa lìa đời trong độ tuổi đang sung sức. Nhưng tất nhiên, như một con người thực dụng, ông ta hiểu rằng mình không nhất thiết phải có mặt trong buổi mai táng. Mặc dù vậy, Maksimilian Andreevich vẫn vội vàng đến Moskva. Tại sao vậy? Nguyên nhân: cái căn hộ. Một căn hộ ở Moskva? Điều đó quan trọng lắm! Không hiểu vì sao, nhưng ông ta không ưa Kiev, và ý nghĩ về việc chuyển đến Moskva trong thời gian gần đây bám riết lấy ông ta dai dẳng đến nổi thậm chí Maksimilian Andreevich mất cả ngủ nghê. Ông ta không cảm thấy thích thú trước những cơn lũ xuân của dòng sông Dniev, khi nước tràn về nhận chìm các hòn đảo rồi trải ra bao la nối liền với chân trời. Ông ta không thích cái cảnh đẹp đến sững sờ mở ra từ chân bệ đài kỷ niệm công tước Vladimir. Những bóng nắng mùa xuân lung linh trên những con đường lát gạch của ngọn đồi Vladimir không làm cho ông ta vui vẻ. Ông ta không muốn tất cả những cái đó, ông ta chỉ khao khát mỗi một điều - được chuyển đến Moskva.
Những lời rao trên báo về việc đổi căn hộ trên phố Đại học ở Kiev lấy một căn hộ có diện tích nhỏ hơn ở Moskva không mang lại kết quả nào. Không tìm đâu ra những người có ý muốn làm điều đó, mà thỉnh thoảng có ai đến thì những lời đề nghị của họ cũng là thiếu thiện ý, không thể chấp nhận được.
Bức điện đã làm cho Maksimilian Andreevich xúc động mạnh. Đây là một thời cơ mà nếu bỏ qua mất thì thật là tội lỗi . Những người thực dụng hiểu rằng những cơ hội như thế là không lập lại.
Tóm lại, bất kể phải gặp những khó khăn như thế nào cũng cần phải chiếm cho được quyền thừa kế căn hộ của người cháu ở phố Sadovaia. Vâng, điều đó là phức tạp, cực kỳ phức tạp, nhưng phải bằng bất cứ giá nào khắc phục những phức tạp đó. Ông Maksimilian Andreevich giàu kinh nghiệm biết rằng để làm chuyện đó, bước đầu tiên là bằng mọi giá đăng ký, dù tạm thời, vào ở tại ba phòng của người cháu quá cố.
Trưa ngày thứ sáu, Maksimilian Andreevich bước vào cửa căn phòng làm trụ sở Ban quản trị nhà cửa của ngôi nhà số 302-bis phố Sadovaia tại thành phố Moskva.
Trong căn phòng hẹp, trên tường treo tấm biểu ngữ với mấy bức tranh vẽ hướng dẫn phương pháp cứu người chết đuối trên sông, ngồi trong sự cô đơn tuyệt đối phía sau bàn gỗ là một người đàn ông đã đứng tuổi, râu không cạo với cặp mắt lộ đầy vẻ lo âu.
- Tôi có thể gặp ông chủ tịch Hội đồng quản lý nhà cửa được không ạ? – nhà kinh tế-kế hoạch lịch sự hỏi; ông ta bỏ mũ trên đầu xuống và đặt chiếc va li nhỏ lên mặt ghế trống.
Câu hỏi dường như thật đơn giản này không hiểu sao lại làm cho người ngồi sau bàn hoảng hốt, đến nỗi nét mặt ông ta thay đổi. Đôi mắt lác đi vì sợ sệt, ông ta lúng búng không thành tiếng rằng ông chủ tịch không có ở đây.
- Anh ấy ở nhà riêng phải không ạ? - Maksimilian Andreevich hỏi. – Tôi có việc rất cần, muốn gặp anh ấy.
Người ngồi sau bàn lại lúng túng trả lời một câu gì đó không rõ. Nhưng dù sao cũng có thể đoán được rằng ông chủ tịch cũng không có ở nhà riêng.
- Thế bao giờ anh ấy đến?
Người ngồi sau bàn không đáp và với một nỗi buồn rầu nhìn ra cửa sổ.
“ Ra thế đấy!” – ông Poplavski thông minh nói thầm với mình và hỏi thăm viên thư ký.
Cái người kỳ quặc ngồi sau bàn thậm chí đỏ mặt lên vì căng thẳng và lại lúng búng nói không thành câu rằng cả viên thư ký cũng không có ở đây… bao giờ ông ta đến, không biết…hình như viên thứ ký đang ốm.
“ Ra thế!...” – Poplavski lại nói thầm với mình, rồi hỏi tiếp;
- Nhưng có ai đó trong ban quản lý ở đây chứ?
- Tôi. - Người ngồi sau bàn đáp lại bằng một giọng yếu ớt.
- Sự thể là, - Poplavski đĩnh đạc nói, - tôi là người thừa kế duy nhất của người cháu họ quá cố Berlioz, vừa bị mất, như anh biết đấy, ở hồ Pat’riarsi, và tôi cần, theo pháp luật, tiếp nhận di sản ở căn hộ số 50 của chúng tôi…
- Tôi không nắm được tình hình, đồng chí ạ, - người ngồi sau bàn rầu rĩ cắt ngang.
- Nhưng, xin lỗi, - Poplavski nói bằng giọng âm vang, - anh là ủy viên Hội đồng quản lý và có trách nhiệm…
Vừa lúc đó một người đàn ông bước vào phòng. Trông thấy người mới vào, người ngồi sau bàn bỗng tái mét mặt.
- Anh là ủy viên Hội đồng quản lý Piatnajko? - người vừa vào hỏi người ngồi sau bàn.
- Vâng, - ông ta đáp gần như không nghe thấy. Người mới vào thì thầm điều gì đó với người ngồi sau bàn, và người ngồi sau bàn, hoàn toàn ngơ ngác, rời ghế đứng dậy; mấy giây sau Poplavski chỉ còn lại một mình trong gian phòng trống không.
“ Ồ, tình hình hóa ra phức tạp thế đấy! Mà lại ngay cùng một lúc tất cả bọn họ…” - Poplavski chán ngán nghĩ khi vội vã đi qua mảnh sân lát nhựa để đến căn hộ số 50.
Nhà kinh tế- kế hoạch vừa mới bấm chuông, cánh cửa lập tức bật mở, và Maksimilian Andreevich bước vào gian phòng ngoài mờ mờ tối. Ông ta hơi ngạc nhiên không biết ai vừa mở cửa: trong gian phòng ngoài không có một người nào nếu không kể một con mèo đen cực lớn ngồi trên ghế.
Maksimilian Andreevich hắng giọng ho, giẫm giẫm chân, và lúc đó cánh cửa phòng làm việc mở rộng, Koroviev bước ra gian phòng ngoài, Maksimilian Andreevich nghiêng mình chào lịch sự nhưng đĩnh đạc và nói:
- Tôi là Poplavski, dượng của…
Ông ta chưa kịp nói hết câu, Koroviev đã rút từ trong túi ra một chiếc khăn mùi soa cáu bẩn, vục mũi vào đó và oà ra khóc.
- … Berlioz quá cố.
- Tất nhiên, tất nhiên, - Koroviev ngắt ngang lời, bỏ khăn mùi soa ra khỏi mặt. - Chỉ vừa nhìn thấy ông, tôi đã đoán ngay ra đó là ông. – Nói rồi, gã run người lên nức nở và bắt đầu than thở: - Ôi, đau khổ quá! Mà tại sao lại như thế kia chứ, ôi!
- Bị xe điện nghiến à? – Poplavski thì thào hỏi.
- Hoàn toàn, - Koroviev hét lên, và những giọt nước mắt từ dưới chiếc kính của gã chảy ròng ròng, - hoàn toàn! Tôi đã tận mắt chứng kiến. Ông có tin được không - hấp! Đầu văng ra một nơi. Chân phải - rắc, cắt làm đôi. Chân trái - rắc, cắt làm đôi. Những chiếc tàu điện đã đưa đến nông nổi ấy đấy! - và có lẽ không nén nổi mình, Koroviev chọc mũi vào bức tường cạnh tấm gương và cả người co giật trong cơn nức nở.
Ông dượng của Berlioz thật sự kinh ngạc trước thái độ của người lạ. “ Thế mà người ta nói rằng vào thời đại của chúng ta không còn những người có tình cảm!” – ông ta nghĩ thầm và cảm thấy mắt của mình cũng bắt đầu cay cay. Nhưng cũng cùng lúc đó, một đám mây đen khó chịu kéo đến bao trùm lấy tâm hồn ông ta, và một ý nghĩ như con rắn cứ len lỏi vào trong đầu: hay là cái con người tình cảm này đã đăng ký hộ khẩu vào căn hộ của người quá cố rồi, bởi vì trong thực tế đã xảy ra những trường hợp tương tự.
- Xin lỗi, anh là bạn của Mikhail nhà tôi à? – ông ta hỏi, dùng ống tay áo lau con mắt bên trái ráo hoảnh, còn con mắt phải chăm chú nghiên cứu Koroviev đang trong cơn xúc động đau thương.
Nhưng gã cứ nức nở đến mức người nghe không thể hiểu gì được ngoài mấy từ nhắc đi nhắc lại “rắc”- và “cắt làm đôi!” Nức nở đã thỏa thuê, Koroviev cuối cùng cũng tách mặt ra khỏi bức tường và thốt lên:
- Không, không thể chịu được nữa! Tôi phải đi uống ba trăm giọt ête an thần đây! – Và quay bộ mặt đầm đìa nước mắt về phía Poplavski, gã nói thêm: - Vậy đó, tàu điện là thế đấy!
- Tôi xin lỗi,có phải anh gửi điện cho tôi không?
Maksimilian Andreevich hỏi, dằn vặt bởi ý nghĩ : cái tay mau nước mắt lạ lùng này là ai nhỉ?
- Nó, - Koroviev đáp và chỉ tay về phía con mèo.
Poplavski trố mắt, nghĩ rằng mình nghe nhầm.
- Không, tôi không thể, hết sức rồi, - Koroviev khịt mũi nói tiếp: - chỉ cần tôi nhớ lại: bánh xe lăn qua chân… một bánh nặng mười pút… Rắc! Tôi vào giường nằm đây, ngủ quên đi một lúc, - và gã biến khỏi phòng ngoài.
Còn con mèo lại cựa quậy, nhảy từ trên ghế xuống, đứng trên hai chi sau, chống nạnh, mở miệng và nói:
- Thì tôi gửi điện đấy. Rồi sao nữa?
Đầu Maksimilian Andreevich lập tức quay cuồng, tay chân trở nên mềm nhũn, ông ta đánh rơi chiếc vali và ngồi phịch xuống chiếc ghế đối diện với con mèo.
- Hình như tôi hỏi bằng tiếng Nga kia mà, - con mèo nghiêm khắc nói, - rồi sao nữa?
Nhưng Poplavski không phát ra một tiếng nào đáp lại cả.
- Hộ chiếu đâu !? – con mèo gào lên và chìa một chi trước mũm mĩm ra.
Không nghĩ ngợi gì và không trông thấy gì ngoài hai đốm lửa cháy rực trong hai con mắt mèo, Poplavski rút quyển hộ chiếu từ trong túi áo ra như rút một con dao găm.
Con mèo nhấc chiếc kính gọng đen và dày từ trên mặt bàn đặt dưới tấm gương lên, đeo vào mõm khiến cho bộ dạng của nó càng thêm oai vệ, và cầm lấy quyển hộ chiếu từ bàn tay run lẩy bẩy của Poplavski.
“ Không biết mình có bị ngất đi không đây?” – Poplavski nghĩ. Từ đâu đó phía xa vẳng lại những tiếng nức nở của Koroviev, cả căn phòng ngoài nồng nặc mùi ête, thuốc an thần và một mùi gì đó buồn nôn.
- Hộ chiếu này do công an nào cấp? – con mèo nhìn vào một trang giấy, hỏi. Không có câu trả lời.
- Phòng 412, - con mèo tự nói một mình, đưa một chi trước vuốt dọc theo quyển hộ chiếu cầm ngược. - Hừm, đúng thế, tất nhiên! Tôi biết cái phòng này mà! Ở đó bất kỳ ai cũng được cấp hộ chiếu cả! Tôi chẳng hạn, tôi sẽ không cấp hộ chiếu cho những người như ông đâu! Không cấp với bất cứ giá nào! Chỉ cần nhìn vào mặt một lần là từ chối ngay tức khắc! – Con mèo nổi cáu đến mức nó ném mạnh quyển hộ chiếu xuống sàn nhà. - Sự có mặt của ông ở đám tang bị hủy bỏ, - con mèo tiếp tục nói bằng giọng nhà chức trách, - ông hãy trở về nơi sinh sống ngay đi! – và nó quát vào cửa: - Azazello!
Sau tiếng gọi của con mèo, ở phòng ngoài xuất hiện một người tóc hung nhỏ bé, chân đi cà nhắc, mặc chiếc áo sợi tricô đen, có một con dao dắt ngang thắt lưng da, với chiếc răng nanh vàng khè, mắt trái bị vẩy mại che.
Poplavski cảm thấy thiếu không khí, đứng nhổm dậy, tay ôm lấy tim.
- Azazello, dẫn đi, - con mèo ra lệnh và rời khỏi phòng ngoài.
- Poplavski, - người vừa mới bước vào nói bằng giọng mũi khó nghe, - tôi hy vọng là ông đã hiểu hết rồi chứ?
Poplavski gật đầu.
- Ngay lập tức trở về Kiev, - Azazello nói tiếp, - và hãy ngồi ở đó im thin thít, lặng như tờ và đừng có mơ ước về nhà với cửa nào ở Moskva nữa , rõ chưa?
Cái con người nhỏ bé làm cho Poplavski kinh hoàng đến chết bằng chiếc răng nanh, lưỡi dao và con mắt lác này đứng chỉ đến vai nhà kinh tế học, nhưng hành động rất dứt khoát, khéo léo và có tổ chức, trình tự.
Trước hết, y nhặt quyển hộ chiếu lên và trao nó cho Maksimilian Andreevich, ông ta đón nó bằng cánh tay cứng đờ như chết. Rồi người có tên gọi là Azazello, một tay nhấc chiếc vali lên, tay kia mở cửa, túm lấy tay ông dượng của Berlioz, dẫn ông ta ra khoảng trống đầu cầu thang. Poplavski đứng dựa vào tường. Không cần dùng đến chìa khóa, Azazello mở vali, lấy từ trong đó ra một con gà quay đồ sộ thiếu một chân bọc trong tờ báo thấm mỡ, đặt nó xuống sàn hành lang. Rồi y lôi ra hai bộ đồ lót, hộp dao cạo râu, một cuốn sách nào đó, một cái hộp và dùng chân đá tất cả những thứ đó xuống cầu thang, chỉ để lại con gà quay. Chiếc vali rỗng không cũng bay theo xuống. Nghe có tiếng rơi ở phía dưới, và xét qua tiếng va đập có thể đoán là nắp vali đã bị bắn văng ra.
Rồi tên kẻ cướp tóc hung túm lấy chân con gà quay và vung tay giáng cả con gà đó thật mạnh vào cổ Poplavski, làm cho thân con gà bắn văng đi, còn cái chân nằm lại trong tay Azazello. Tất cả đảo điên lên trong nhà Oblonski như nhà văn nổi tiếng Lev Tolstoi đã nhận xét thật công minh. Và chắc ông cũng sẽ nói như thế trong trường hợp này. Vâng! Tất cả đảo điên lên trước mặt Poplavski. Một tia lửa dài vụt lóe qua mắt ông ta, rồi thay vào đó là một con rắn màu tang trong thoáng chốc làm tắt lụi cả ngày tháng Năm rực rỡ, - và Poplavski bay xuống dưới theo cầu thang, tay cầm khư khư tấm hộ chiếu. Bay đến chỗ ngoặt, ông ta vướng chân, làm vỡ tấm kính trên cửa sổ ở khoang trống cầu thang tiếp theo, rồi ngồi xuống bậc gỗ. Con gà quay không chân nhảy tâng tâng qua ngang người ông ta rồi văng tiếp xuống dưới. Azazello đứng lại ở phía trên, chớp nhoáng gặm sạch chiếc đùi gà, nhét khúc xương vào túi nách của chiếc áo sợi tricô, quay vào căn hộ đóng cửa đánh rầm. Vừa lúc đó, từ phía dưới nghe có tiếng bước chân thận trọng của ai đó đang đi lên.
Chạy xuống cầu thang thêm một tầng, Poplavski ngồi lên chiếc đivăng gỗ để nghỉ lấy hơi
Một người đàn ông đứng tuổi nhỏ thó với khuôn mặt buồn bã khác thường, mặc chiếc áo vét kiểu cổ bằng vải tuýtxo, đầu đội mũ rơm bện cứng với dải băng xanh, leo ngược lên cầu thang, dừng lại bên Poplavski.
- Thưa ông, cho phép tôi được hỏi, - người đàn ông mặc áo vét bằng vải len dày buồn bã hỏi: - căn hộ số 50 ở đâu ạ?
- Tầng trên, - Poplavski hấp tấp nói.
- Vô cùng cảm ơn ông, - người đàn ông nói cũng với vẻ buồn rầu như vậy và tiếp tục leo lên trên, còn Poplavski đứng dậy và chạy xuống dưới.
Nảy sinh ra một câu hỏi: phải chăng Maksimilian Andreevich đang vội vã chạy đến đồn công an để tố cáo bọn cướp dám cưỡng đoạt ông ta một cách man rợ như vậy ngay giữa thanh thiên bạch nhật? Không, tuyệt đối không, điều đó có thể khẳng định một cách chắc chắn. Đến đồn công an và nói rằng: thưa các đồng chí, vừa rồi có một con mèo đen đeo kính đọc hộ chiếu của tôi, rồi sau đó một người mặc áo tricô, đeo dao… Ồ không, xin các ngài thôi, Maksimilian Andreevich là một người khôn ngoan thật sự!
Ông ta đã xuống đến tầng dưới và trông thấy cạnh cửa ra vào cánh cửa dẫn vào một gian phòng nào đó. Kính ở trên cánh cửa này đã bị vỡ. Poplavski nhét hộ chiếu vào túi, nhìn quanh, hy vọng rằng sẽ trông thấy đồ đạc của mình bị vứt xuống đâu đây. Nhưng không thấy dấu vết của chúng đâu cả. Bản thân Poplavski cũng cảm thấy ngạc nhiên là điều đó không làm ông ta tiếc lắm. Một ý nghĩ khác thú vị và quyến rũ hơn đang cuốn hút ông ta: kiểm tra lại cái căn hộ đáng nguyền rủa bằng con người vừa mới đi lên trên kia. Bởi vì, một khi ông ta đã hỏi thăm căn hộ đó ở đâu, thì hiển nhiên là ông ta đến đây lần đầu tiên. Như vậy có nghĩa là giờ đây ông ta đang đi thẳng vào nanh vuốt của cái bọn đến ở trong căn hộ số 50 kia. Có một cái gì đó mách với Poplavski rằng người đó sẽ rất nhanh chóng ra khỏi căn hộ nọ. Maksimilian Andreevich, tất nhiên, không có ý định đi dự bất cứ lễ mai táng nào của bất cứ ông cháu ông chắt nào nữa hết, mà phải còn khá lâu nữa mới có chuyến tàu đầu tiên đi Kiev. Nhà kinh tế nhìn quanh rồi chui vào gian phòng ngách. Vừa lúc đó ở trên cao vọng xuống tiếng đập cửa. “ Đấy là ông ta vào!” – Poplavski nín thở nghĩ. Trong gian phòng mát lạnh bốc mùi chuột và mùi giày ủng, Maksimilian Andreevich ngồi xuống một khúc gỗ và quyết định chờ. Địa điểm rất thuận tiện – căn buồng này trông thẳng ra cửa ra vào của cầu thang số sáu.
Nhưng trong thực tế ông dượng người Kiev đã phải chờ đợi lâu hơn là ông ta tưởng. Trên cầu thang không hiểu sao lúc nào cũng vắng người. Cuối cùng thì cũng nghe rõ tiếng cánh cửa đập mạnh từ tầng năm vọng xuống. Poplavski nép người nín thở. Đúng, bước chân của ông ta. “ Đang đi xuống đấy!” Một cánh cửa ở tầng thấp hơn mở ra. Tiếng bước chân im bặt. Một giọng phụ nữ. Rồi giọng của người đàn ông buồn rầu…đúng, đó là giọng của ông ta… Nói một câu gì đó đại loại như “ Vì Chúa, thôi đi…” Tai của Poplavski vểnh ra cạnh tấm kính vỡ rơi nơi cánh cửa. Lỗ tai đó nhận bắt được tiếng cười của đàn bà. Những bước chân nhanh, hối hả chạy xuống dưới, và thấp thoáng lưng đàn bà. Một người đàn bà cầm túi xách bằng vải sơn xanh từ cửa cầu thang bước ra sân. Lại nghe thấy tiếng bước chân của người đàn ông nọ. “ Thật kỳ lạ, ông ta quay trở lên căn hộ kia. Hay là ông ta cùng một bọn với chúng? Đúng, ông ta lại quay lên. Đấy, cửa phía trên lại mở ra. Thôi được, ta cố chờ thêm một lát nữa.”
Lần này thì không phải chờ lâu. Tiếng cửa mở. Tiếng bước chân. Tiếng bước chân dừng lại. Tiếng kêu thất thanh. Tiếng mèo gào. Tiếng bước chân vội vã hơn, dồn dập hơn, xuống dưới, xuống dưới, xuống dưới!..
Poplavski đã đợi được. Vừa làm dấu thánh, vừa ú ớ những câu gì đó, người đàn ông buồn thảm bay xuống cầu thang, đầu không mũ, với bộ mặt của kẻ hoàn toàn mất trí, khoảng hói trên đầu bị cào xước, chiếc quần dài ướt sũng thật sự. Ông ta túm lấy nắm đấm cửa ra vào nhưng vì quá sợ hãi không còn biết mở nó ra như thế nào - đẩy ra hay kéo vào, - và cuối cùng thì cũng mở được và nhảy bổ ra khoảng sân đầy nắng.
Việc kiểm tra căn hộ đã được thực hiện, không còn nghĩ gì thêm về người cháu quá cố lẫn căn hộ, co rúm người trước mối nguy hiểm vừa trải qua, Maksimilian Andreevich, miệng thì thào hai từ: “ Hiểu rồi! Hiểu rồi !” và chạy vụt ra sân. Sau mấy phút, một chiếc ôtôbuýt chạy điện đã chở nhà kinh tế- kế hoạch đi về hướng ga Kiev.
Trong khi nhà kinh tế-kế hoạch ngồi trong gian phòng nhỏ ở dưới chân cầu thang, thì với người đàn ông nhỏ bé nọ đã xảy ra một câu chuyện cực kỳ khó chịu. Người đàn ông nhỏ bé đó là chủ nhiệm nhà ăn của nhà hát Tạp Kỹ và họ tên ông ta là Andrei Phokich Socov. Trong lúc ở nhà hát Tạp Kỹ tiến hành cuộc điều tra, Andrei Phokich cố tránh xa những sự việc đang diễn ra, và chỉ có thể nhận thấy một điều là ông ta càng trở nên buồn rầu hơn so với thường ngày nói chung, ngoài ra, ông ta còn hỏi dò được ở anh nhân viên văn thư Karpov nơi nhà ảo thuật nước ngoài trọ lại.
Thế rồi sau khi chia tay với nhà kinh tế học ở đầu cầu thang, chủ nhiệm nhà ăn leo lên tầng năm và bấm chuông căn hộ số 50.
Cánh cửa mở ra tức thời, nhưng chủ nhiệm nhà ăn rùng mình lùi lại và không bước vào nhà ngay. Điều đó có thể hiểu được. Người mở cửa là một cô gái tuyệt đối không mặ gì trên mình ngoài tấm tạp dề thêu đăng ten đỏm dáng và que trâm trắng cài trên đầu. Thực ra, dưới chân cô ta còn có một đôi dép vàng nữa. Thân hình cô gái nói chung là không chê vào đâu được, và có thể coi điểm khiếm khuyết duy nhất trong bề ngoài của cô ta là một vết sẹo đỏ trên cổ.
- Một khi anh đã gọi cửa thì mời anh vào đi, - cô gái nói, cặp mắt xanh đàng điếm nhìn chủ nhiệm nhà ăn chằm chằm.
Andrei Phokich hắt hơi mấy cái, hấp háy đôi mắt và bước vào phòng ngoài, bỏ mũ ra.
Vừa lúc đó có tiếng chuông điện thoại réo vang. Cô hầu phòng trơ trẽn ghếch một chân lên ghế, tay cầm lấy ống nghe từ trên giá xuống và nói vào máy:
- Alô!
Chủ nhiệm nhà ăn không biết để mắt đi đâu, đứng giẫm chân tại chỗ và nghĩ: “ Ôi, hầu phòng của người nước ngoài thế đấy! Hừ, tởm quá!” và để tránh cái tởm đó, ông ta liếc mắt nhìn ra xung quanh.
Toàn bộ căn phòng ngoài rộng và tối mờ chất đầy những vật dụng và trang phục khác thường. Chẳng hạn, vắt trên lưng ghế là chiếc áo khoác đen với lần vải lót đỏ chói như lửa, một thanh trường kiếm cán vàng lóng lánh nằm trên mặt bàn con dưới tấm gương đứng, ba thanh kiếm cán bạc dựng chỏng trơ trong góc như những chiếc ô hay chiếc gậy nào đó. Còn trên các móc áo sừng hưu treo mấy chiếc mũ bêrê cắm lông đại bàng.
- Vâng, - cô gái hầu phòng nói vào ống nghe, - sao? nam tước Maighel à? Tôi nghe đây. Vâng! Ngài nghệ sĩ hôm nay có ở nhà. Vâng, rất hân hạnh được đón ngài. Vâng, khách...áo đuôi tôm hoặc áo vét đen. Cái gì ạ? Mười hai giờ đêm. - Kết thúc câu chuyện điện thoại, cô hầu phòng treo ống nghe lên và quay lại phía chủ nhiệm nhà ăn: - Ông cần gì ạ?
- Tôi cần gặp ngài nghệ sĩ.
- Sao? Trực tiếp gặp chính ông ấy à?
- Vâng, - chủ nhiệm nhà ăn buồn rầu đáp.
- Tôi sẽ chuyển lời, - cô hầu phòng nói có vẻ lưỡng lự, rồi mở hé cánh cửa dẫn vào phòng làm việc của nhà văn Berlioz quá cố, báo cáo: - Thưa hiệp sĩ, có một người nhỏ bé đến đây nói là muốn gặp messir...
- Cứ để cho vào, - từ trong phòng vẳng ra giọng nói uể oải của Koroviev.
- Mời ông vào phòng khách, - cô gái nói một cách thản nhiên, dường như cô ta cũng mặc đủ quần áo như những người khác, rồi mở cánh cửa dẫn vào phòng khách, còn tự mình cô ta cũng rời khỏi phòng ngoài.
Bước vào nơi được mời vào, chủ nhiệm nhà ăn kinh ngạc trước cách bài trí của căn phòng đến mức quên cả công việc riêng của mình. Xuyên qua những tấm kính màu của mấy ô cửa sổ lớn (trí tưởng tượng của bà vơ góa chủ hiệu kim hoàn trước đây) chảy vào phòng một làn ánh sáng khác thường, giống như ánh sáng nhà thờ. Trong chiếc lò sưởi đồ sộ kiểu cổ, mặc dù đang là tiết trời mùa xuân ấm áp, những thanh củi vẫn cháy đỏ rực. Nhưng đồng thời, trong phòng lại không hề cảm thấy nóng chút nào, mà ngược lại người vừa mới bước vào đã cảm thấy mình bị một làn hơi ẩm lạnh lẽo như từ dưới hầm phả lên bao trùm. Một con mèo đen lớn tướng ngồi trên tấm da hổ được lò sưởi làm cho ấm, mắt lim dim khoan khoái nhìn ngọn lửa. Trong phòng có một chiếc bàn, mà vừa liếc nhìn qua, ông chủ nhiệm nhà ăn vốn kính Chúa bỗng rùng mình: bàn được phủ bằng một tấm vải gấm của nhà thờ. Trên tấm vải gấm trải bàn bày vô số chai lọ - bụng phình to, nổi mốc meo và bám đầy bụi. Lấp lánh giữa đám chai lọ đó là một chiếc đĩa, trông qua cũng có thể thấy ngay đấy là chiếc đĩa bằng vàng ròng. Cạnh lò sưởi một người tóc hung nhỏ bé với con dao dắt ngang thắt lưng đang dùng đầu nhọn của thanh kiếm thép nướng những miếng thịt, mỡ chảy ra nhỏ giọt vào ngọn lửa làm khói bốc lên luồn qua ống xông khói. Trong phòng không chỉ có mùi thịt nướng, mà còn có mùi nước hoa và hương trầm rất đậm, điều đó làm cho chủ nhiệm nhà ăn, vốn đã đọc trên báo biết tin về cái chết của Berlioz, và về nơi sống của nhà văn, thoáng nghĩ rằng không biết có phải người ta đang làm lễ cầu hồn - biết đâu đấy! – cho Berlioz không? Nhưng ông ta lập tức xua đuổi ra khỏi đầu mình cái ý nghĩ đó như một điều đã biết trước là phi lý.
Đang ngơ ngác, chủ nhiệm nhà ăn chợt nghe thấy một giọng trầm rất nặng.
- Xin lỗi, tôi có thể làm gì được cho ông?
Đến lúc này chủ nhiệm nhà ăn mới trông thấy trong bóng tối ngưới mà ông ta cần gặp.
Nhà hắc ảo thuật nằm dài trên chiếc đivăng thấp, rộng mênh mông với những chiếc gối vứt ngổn ngang. Chủ nhiệm nhà ăn cảm thấy như trên mình ông ta chỉ mặc bộ đồ lót đen, chân đi đôi giày mũi nhọn cũng màu đen.
- Tôi là phụ trách nhà ăn của nhà hát Tạp Kỹ, - chủ nhiệm nhà ăn cất tiếng nói một cách cay đắng.
Nhà pháp thuật giơ bàn tay với các ngón lấp lánh những viên ngọc quý ra phía trước, dường như muốn bịt miệng chủ nhà ăn lại, rồi nóng nảy nói:
- Thôi, thôi, thôi! Đừng nói thêm một lời nào nữa! Không bao giờ và không trong bất kỳ trường hợp nào! Tôi sẽ không bao giờ cho vào mồm bất kỳ một cái gì trong nhà ăn của ông đâu! Thưa quý ông đáng kính bậc nhất, tối qua tôi có đi ngang qua nhà ăn của ông, và cho đến tận bây giờ vẫn không quên được cả món cá chiên lẫn phó mát sữa cừu. Thưa ngài thân mến! Phó mát không bao giờ có màu xanh cả, ông đã bị ai lừa rồi đấy. Nó cần phải có màu trắng. Còn nước trà thì sao? Cứ như nước rửa bát ấy! Tôi tự mắt mình nhìn thấy một cô gái luộm thuộm nào đó trút cả xô nước lã vào chiếc ấm xamôva lớn tướng của các ông, mà trong lúc đó nước trà vẫn liên tục được rót ra cho khách. Không, thưa ngài vô cùng thân mến, không thể như thế được!
- Tôi xin lỗi, - choáng váng trước trận công kích bất ngờ đó, Andrei Phokich ấp úng, - tôi đến không phải về việc đó, mà cá chiên thì chẳng có liên quan gì đến đây cả.
- Tại sao lại không liên quan nếu như nó đã bị thối hỏng?
- Cá chiên được gửi đến cho chúng tôi là thứ cá tươi loại hai, - chủ nhiệm nhà ăn thông báo.
- Vớ vẩn, ông bạn thân mến ạ!
- Cái gì vớ vẩn ạ?
- Thứ cá loại hai ấy. Chỉ có một loại cá tươi thôi – cá tươi loại nhất, và nó cũng là loại cuối cùng. Còn nếu như có cá chiên loại hai, thì nghĩa là nó đã bị ươn!
- Xin được bỏ quá... - chủ nhiệm nhà ăn lắp bắp, không biết làm cách nào để thoát khỏi cái tay nghệ sĩ cứ xoi mói ông ta như thế này.
- Tôi không bỏ quá được, - tay nghệ sĩ đáp như đinh đóng cột.
- Tôi đến đây không phải vì chuyện đó! – hoàn toàn thất vọng, chủ nhiệm nhà ăn thốt lên.
- Không phải vì chuyện đó? – nhà pháp thuật nước ngoài ngạc nhiên. - Thế còn việc gì nữa có thể xui khiến ông đến gặp tôi? Nếu như trí nhớ không phản bội tôi, thì trong số những người có nghề nghiệp gần với nghề nghiệp của ông, tôi chỉ biết có mỗi một mụ markitant(1), nhưng chuyện đó cũng đã lâu lắm rồi, khi ông còn chưa có trên đời này kia! Nhưng thôi được, rất hân hạnh, Azazello! mang ghế đến cho ngài chủ nhiệm nhà ăn ngồi.
Người đang nướng thịt quay mặt lại, - y làm cho chủ nhiệm nhà ăn kinh hoàng bởi những chiếc răng nanh của mình, - và nhanh nhẹn đẩy về phía ông ta một trong số những chiếc ghế đẩu thấp bằng gỗ sồi đen. Những loại ghế khác trong phòng không thấy có.
Chủ nhiệm nhà ăn khẽ nói:
- Xin đa tạ, - và ngồi xuống ghế. Chân sau của ghế lập tức gãy đánh rắc một tiếng, và chủ nhiệm nhà ăn hét to, đập mông cực đau xuống sàn nhà. Trong khi ngã, một chân ông ta vướng vào chiếc ghế khác đứng trước mặt, làm đỗ lên quần dài của mình chén rượu vang đỏ đầy đặt trên đó.
Nhà ảo thuật kêu lên:
- Ôi! Ông có bị sao không ?
Azazello giúp chủ nhiệm nhà ăn đứng dậy, rồi đưa đến một chiếc ghế khác. Bằng giọng đầy đau khổ, chủ nhiệm nhà ăn từ chối đề nghị của chủ nhà cởi quần dài để hơ bên lò lửa; và, cảm thấy mình bất tiện đến mức không chịu nổi trong bộ quần áo ướt sũng, ông ta thận trọng ngồi xuống một chiếc ghế khác.
- Tôi thích ngồi thấp, - nhà nghệ sĩ nói, - ngồi ở chỗ thấp ngã không đến nỗi nguy hiểm. Vâng, chúng ta đang dừng lại ở câu chuyện về cá chiên phải không? Ông bạn quý mến của tôi ! Tươi, tươi và tươi nữa - đấy phải là khẩu hiệu của bất kỳ một người nào làm chủ nhiệm nhà ăn! À, mà ông có ưng thử một tí...
Vừa lúc ấy, trong luồng ánh sáng đỏ rực của lò sưởi, một lưỡi kiếm vung loáng lên trước mặt chủ nhiệm nhà ăn, rồi Azazello đặt xuống chiếc đĩa bằng vàng một miếng thịt đang sủi mỡ xèo xèo, rót dấm thanh lên và đưa cho ông ta chiếc nĩa hai răng cũng bằng vàng.
- Xin đa tạ... tôi...
- Không, không, mời ông thử qua!
Vì muốn giữ vẻ lịch sự, chủ nhiệm nhà ăn bỏ một miếng vào mồm và tức khắc hiểu rằng mình đang nhai một thức gì đó quả là rất tươi và cái cơ bản là ngon đến khác thường. Nhưng nhai dở miếng thịt béo ngậy, thơm lựng, chủ nhiệm nhà ăn suýt bị nghẹn và ngã xuống sàn lần thứ hai. Từ phòng bên, một con chim lớn đen ngòm bay vào chạm nhẹ chiếc cánh lên chỗ hói trên đầu chủ nhiệm nhà ăn. Con chim đậu trên tấm giá đỡ trên lò sưởi cạnh đồng hồ, - thì ra đó là con cú. “ Lạy Chúa tôi! - vốn là người hay xúc động như tất cả những người làm nghề trông nom nhà ăn khác, Andrei Phokich nghĩ, - một căn hộ ma quái!”
- Ông uống cốc rượu vang chứ? Rượu trắng hay rượu đỏ? Rượu vang nước nào ông ưa dùng vào giờ này trong ngày?
- Xin cám ơn… tôi không uống…
- Phí quá! Thế ông có làm một ván xúc xắc chơi không? Hay là ông thích những trò chơi khác? Đôminô hay bài?
- Tôi không chơi, - đã gần như kiệt sức, chủ nhiệm nhà ăn đáp.
- Tệ quá, - chủ nhà ăn kết luận, - thưa ông bạn, có một cái gì đó không tốt ẩn giấu trong những người đàn ông lảng tránh rượu, các loại trò chơi, tiếp xúc với đàn bà đẹp, những câu chuyện sau bàn ăn. Những người như vậy hoặc là bị bệnh nặng, hoặc là âm thầm căm ghét những người xung quanh. Tuy nhiên, vẫn có những ngoại lệ. Giữa những người đã từng ngồi với tôi bên các bàn tiệc, đôi khi có những kẻ đểu giả đến kinh ngạc! Tóm lại, tôi xin nghe chuyện của ông.
- Hôm qua ngài đã làm trò ảo thuật…
- Tôi ấy à? – nhà ảo thuật thốt lên kinh ngạc, - xin lỗi ông. Điều đó thậm chí không hợp với bộ dạng của tôi.
- Xin ngài bỏ quá, - chủ nhiệm nhà ăn bối rối nói, - nhưng mà chương trình ảo thuật…
- Ôi, à vâng, à vâng! Ông bạn thân mến! Tôi xin tiết lộ với ông một bí mật: tôi hoàn toàn không phải là nghệ sĩ, mà đơn giản là tôi chỉ muốn quan sát những người dân Moskva tập hợp lại với nhau trong một đám đông. Để làm điều đó tiện lợi nhất là trong nhà hát.. Và thế là các phụ tá của tôi, - ông ta gật đầu chỉ về phía con mèo, - đã tổ chức buổi diễn đó, còn tôi chỉ ngồi và nhìn những người dân Moskva mà thôi. Nhưng ông đừng tái mặt đi như thế, mà nói tôi nghe xem cái gì liên quan đến buổi biểu diễn kia đưa ông tới đây?
- Xin mạn phép ngài, hôm qua trong số những thứ rơi từ trên trần xuống có cả giấy bạc, - chủ nhiệm nhà ăn hạ giọng, ngượng nghịu nhìn quanh, - và mọi người đã nhặt sạch chúng. Thế rồi một người đàn ông còn trẻ đi đến quầy của tôi, đưa ra một tờ mười rúp, tôi trả lại cho anh ta tám rúp rưỡi…Sau đó, người thứ hai…
- Cũng còn trẻ?
- Không, đã đứng tuổi. Rồi tới người thứ ba, thứ tư. Tôi vẫn phải phụ lại tiền. Còn hôm nay kiểm tra lại, thì không thấy tiền đâu, thay vào đó là những tờ giấy lộn cắt thành mẩu. Nhà ăn bị phạt một trăm lẽ chín rúp.
- Ôi, ôi, ôi! – nhà nghệ sĩ kêu thốt lên: - Mà chẳng lẽ bọn họ cho rằng đấy là những tờ giấy bạc thật ư? … Tôi không nghĩ rằng họ làm việc đó một cách có ý thức.
Chủ nhiệm nhà ăn nhìn quanh với một vẻ chua chát và buồn bã, nhưng không nói gì.
- Chẳng lẽ đó là bọn bịp bợm? – nhà ảo thuật lo lắng hỏi người khách. - Chẳng lẽ trong số dân Moskva có những kẻ bịp bợm?
Đáp lại, chủ nhiệm nhà ăn mỉm cười thật cay đắng đến mức làm tan biến mọi nghi ngờ. Vâng, trong dân Moskva có những kẻ bịp bợm.
- Điều đó thật đê tiện! – Voland phẫn nộ. – Ông là một người nghèo…quả đúng ông là một người nghèo chứ?
Chủ nhiệm nhà ăn rụt đầu vào vai, bằng cách đó có thể thấy rõ ràng ông ta quả thật là một người nghèo.
- Ông có bao nhiêu tiền tiết kiệm?
Câu hỏi được nói ra bằng một giọng chân tình thông cảm, nhưng mặc dù vậy vẫn không thể coi một câu hỏi như vậy là tế nhị được. Chủ nhiệm nhà ăn bối rối.
- Hai trăm bốn mươi chín nghìn rúp ở năm quỹ tiết kiệm khác nhau, - từ phòng bên có tiếng rè rè đáp lại, - và ở nhà, chôn dưới sàn, hai trăm đồng tiền vàng.
Chủ nhiệm nhà ăn như bị lửa đốt trên chiếc ghế của mình.
- Ấy, tất nhiên, đấy chưa phải là số tiền lớn, - Voland nói với ông khách vẻ rộng rãi, - nhưng thực ra mà nói, nó không cần thiết cho ông. Bao giờ ông chết?
Đến đây thì chủ nhiệm nhà ăn phẫn nộ.
- Điều đó thì không ai biết và không can hệ gì đến ai cả, - ông ta đáp.
- Sao lại không, biết chứ, - vẫn cái giọng khó chịu ấy từ phòng làm việc vẳng đến, - ghê gớm chưa, nhị thức Newton! Ông sẽ chết sau chín tháng nữa, vào tháng Hai năm sau, và bị ung thư gan, ở bệnh viện Trường đại học Tổng hợp quốc gia Moskva số một, phòng số bốn.
Mặt chủ nhiệm nhà ăn vàng bệch ra.
- Chín tháng, - Voland trầm ngâm nhẩm tính, - hai trăm bốn mươi chín nghìn…Như vậy, lấy số tròn là hai mươi bảy nghìn một tháng phải không? Hơi ít, nhưng đối với cuộc sống đạm bạc thì cũng đủ. Lại còn những đồng tiền vàng kia.
- Tiền vàng không thể dùng được, - vẫn cái giọng nói nọ làm cho trái tim chủ nhiệm nhà ăn lạnh toát, - sau cái chết của Andrei Phokich, nhà sẽ lập tức bị phá và tiền vàng sẽ được gửi vào Ngân hàng nhà nước.
- Mà tôi cũng không khuyên ông vào nằm trong bệnh viện, - nhà nghệ sĩ nói tiếp, - chết tại phòng bệnh trong tiếng rên la của những người bệnh tuyệt vọng thì được ích gì? Có tốt hơn chăng là tổ chức một bữa tiệc bằng số tiền hai mươi bảy nghìn đó rồi uống thuốc độc để chuyển sang thế giới khác trong tiếng đàn, giữa những người đàn bà đẹp ngà ngà say và đám bạn bè táo tợn?
Chủ nhiệm nhà ăn ngồi bất động và già đi rất nhiều. Những quầng thâm bao quanh cặp mắt, má hóp lại và hàm dưới thõng xuống.
- Nhưng mà chúng ta mãi mơ tưởng quá rồi đấy, - chủ nhà thốt lên, - bây giờ chuyển sang công việc. Ông cho tôi xem những tờ giấy cắt của ông.
Hồi hộp, chủ nhiệm nhà ăn rút từ trong túi ra một gói nhỏ, mở ra và sững sờ. Nằm trong mảnh báo là những tờ giấy bạc mười rúp.
- Ông bạn thân mến ạ, ông quả là ốm mất rồi, - Voland nhún vai, nói.
Chủ nhiệm nhà ăn mỉm cười man dại, rời chiếc ghế đẩu đang ngồi đứng dậy.
- Còn… - ông ta nói lắp bắp, - còn nếu như chúng lại…
- Hừm, - nhà nghệ sĩ vẻ nghĩ ngợi, - thì lúc ấy ông hãy đến đây. Rất hân hạnh! Rất mừng được làm quen với ông!
Vừa lúc đó, Koroviev chạy vụt từ phòng làm việc ra, hai tay túm chặt lấy tay chủ nhiệm nhà ăn ra sức lắc và khẩn khoản nhờ Andrei Phokich chuyển lời hỏi thăm đến tất cả, tất cả mọi người. Ngơ ngác, không hiểu nổi những gì đang diễn ra, chủ nhiệm nhà ăn đi ra phòng ngoài.
- Ghella, ra tiễn khách! – Koroviev gọi.
Lại cô gái trần truồng tóc hung lúc nãy ở phòng ngoài. Chủ nhiệm nhà ăn luồn ra cửa, lắp bắp chào tạm biệt và bước đi như người say rượu. Đi được một quãng xuống dưới, ông ta dừng bước, ngồi xuống bậc cầu thang, rút gói tiền ra kiểm tra lại - những tờ giấy bạc mười rúp vẫn nguyên chỗ cũ.
Vừa lúc đó từ căn hộ đối diện với đầu cầu thang có một người đàn bà bước ra với túi xách cầm tay. Trông thấy người đàn ông ngồi trên bậc lên xuống và đờ đẫn nhìn những tờ giấy bạc mười rúp, chi ta mỉm cười và nói với vẻ trầm ngâm:
- Ngôi nhà này thật lạ lùng! Cái nhà ông này cũng lại say sưa ngay từ sáng. Cửa kính ở cầu thang lại bị đập vỡ. - Rồi sau khi nhìn kỹ hơn vào người chủ nhiệm nhà ăn, chị ta tiếp: - Ê, mà anh lắm tiền mười đồng thật đấy. Giá anh chia cho tôi một ít, hả?
- Vì Chúa, hãy để cho tôi yên! - chủ nhiệm nhà ăn hốt hoảng nói và vội và giấu tập giấy bạc đi.
Người đàn bà phá lên cười.
- Hừ, quỷ tha ông đi, đồ keo xỉn! Tôi đùa đấy, - nói xong, chị ta đi tiếp xuống dưới.
Chủ nhiệm nhà ăn chậm chạp đứng dậy, giơ tay lên để sửa lại mũ, và nhận thấy rằng nó không có ở trên đầu mình. Ông ta hoàn toàn không muốn quay trở lại căn nhà nọ tí nào, nhưng lại tiếc chiếc mũ. Lưỡng lự một lúc, rồi ông ta cũng đi lên và bấm chuông gọi cửa.
- Ông còn cần gì nữa? - cô gái Ghella đáng nguyền rủa ra mở cửa và hỏi.
- Tôi bỏ quên chiếc mũ, - chủ nhiệm nhà ăn thì thào và lấy tay chọc vào chỗ hói trên trán mình.
Ghella quay lưng đi vào, chủ nhiệm nhà ăn thầm nhổ một bãi nước bọt và nhắm mắt lại. Khi Andrei Phokich mở mắt ra, Ghella trao cho ông ta chiếc mũ của ông ta và thanh kiếm có cán màu thẫm.
- Không phải của tôi, - chủ nhiệm nhà ăn thì thào, đẩy thanh kiếm ra và vội vã đội mũ lên đầu.
- Chẳng lẽ ông đến đây không có kiếm à? – Ghella ngạc nhiên.
Chủ nhiệm nhà ăn lúng búng một điều gì đó rồi chạy ngay xuống cầu thang. Trên đầu, không hiểu sao, ông ta cảm thấy có điều gì đó bất tiện, và chiếc mũ dường như quá ấm. Andrei Phokich bỏ mũ xuống và khẽ kêu lên một tiếng, nhảy dựng lên vì kinh hãi. Trong tay ông ta là chiếc mũ bêrê nhưng cắm chiếc lông gà trống tơi tả. Chủ nhiệm nhà ăn làm dấu thánh. Vào đúng khoảnh khắc đó, chiếc mũ chợt kêu “ngoao”, biến thành con mèo đen và nhảy vụt trở lên đầu Andrei Phokich, cắm tất cả các móng vuốt vào khoảng hói của ông ta. Hét lên một tiếng thất thanh, chủ nhiệm nhà ăn lao mình chạy xuống dưới, còn con mèo rời khỏi đầu ông ta và theo cầu thang chạy ngược lên phía trên.
Thoát ra được ngoài trời, chủ nhiệm nhà ăn phi nước đại đến cổng và vĩnh viễn rời bỏ ngôi nhà số 302-bis quỷ quái.
Sau này, người ta đã biết rất rõ những gì xảy ra tiếp theo với Andrei Phokich. Ra khỏi cổng, chủ nhiệm nhà ăn man dại nhìn quanh dường như tìm kiếm cái gì đó. Một phút sau, ông ta đã ở trong hiệu thuốc bên kia đường phố. Ông ta chỉ vừa mở miệng nói: “ Xin chị làm ơn…” , thì người đàn bà sau quầy đã kêu lên:
- Ôi! Đầu ông sao xước hết ra thế kia!...
Năm phút sau, đầu của chủ nhiệm nhà ăn đã được quấn băng và ông ta biết được rằng những chuyên gia giỏi nhất về bệnh gan là các giáo sư Bernadski và Kuzmin. Sau khi hỏi thăm trong hai người ai ở gần hơn, ông ta vui mừng biết rằng Kuzmin sống cách đấy đúng một khoảng sân trong ngôi biệt thự nhỏ màu trắng, và sau hai phút chủ nhiệm nhà ăn đã có mặt tại đó. Ngôi biệt thự đã cũ, nhưng có vẻ hết sức tiện lợi. Chủ nhiệm nhà ăn nhớ rất rõ rằng người đầu tiên gặp ông ta là một bà giúp việc già ra định đón lấy mũ, nhưng vì chủ nhiệm nhà ăn không cò mũ nên bà ta nhóp nhép chiếc miệng móm và bỏ đi đâu đấy.
Thế vào chỗ bà ta, cạnh tấm gương, và dường như là ở dưới một vòm cửa cuốn nào đó, xuất hiện người đàn bà trung niên; chị ta nói ngay rằng chỉ có thể ghi tên đến khám vào ngày mười chín, không thể sớm hơn. Chủ nhiệm nhà ăn lập tức hiểu ngay ra đâu là lối thoát. Bằng ánh mắt đờ đẫn nhìn qua vòm cửa cuốn vào gian phòng rõ ràng là phòng đợi, nơi có ba người đang ngồi chờ, ông ta thì thào:
- Bệnh tôi nguy kịch lắm…
Người đàn bà phân vân nhìn chiếc đầu quấn băng của chủ nhiệm nhà ăn, tỏ vẻ lưỡng lự, rồi nói:
- Thì thôi được… - và để cho chủ nhiệm nhà ăn đi qua vòm cửa cuốn.
Vào đúng khoảnh khắc đó, cánh cửa đối diện mở ra, từ bên trong lấp loáng một cặp kính gọng vàng; người đàn bà mặc áo choàng nói:
- Thưa các ông, bệnh nhân này ưu tiên vào trước.
Và chưa kịp nhìn lại, chủ nhiệm nhà ăn đã thấy mình ở trong phòng làm việc của giáo sư Kuzmin. Nhưng căn phòng hơi dài này không có vẻ một cơ sở y học, không có gì có vẻ trang trọng và khủng khiếp cả.
- Ông làm sao thế? – giáo sư Kuzmin hỏi bằng giọng dễ chịu và vẻ ít nhiều lo lắng nhìn mái đầu quấn băng.
- Vừa rồi từ một nguồn đáng tin cậy tôi được biết, - chủ nhiệm nhà ăn hoang dại nhìn lên một bức ảnh chụp tập thể nào đó lồng trong khung kính, đáp, - rằng vào tháng Hai năm sau tôi sẽ chết vì ung thư gan. Tôi cầu xin giáo sư cứu chữa.
Giáo sư Kuzmin, vẫn trong tư thế ngồi, ngả người ra chiếc ghế bành cao bằng da kiểu gôtích, nói:
- Xin lỗi, tôi chưa hiểu ý ông…Ông đã đến gặp bác sĩ phải không? tại sao đầu ông quấn băng?
- Bác sĩ nào? Giá như ông trông thấy tay bác sĩ ấy! …- Andrei Phokich bỗng đánh răng cầm cập. – Mà ông đừng có chú ý đến đầu tôi, nó không có ý nghĩa gì hết, - chủ nhiệm nhà ăn nói tiếp, - hãy nhổ toẹt vào cái đầu ấy, nó không có liên quan gì. Ung thư gan, xin ông chặn nó lại.
- Nhưng xin lỗi, ai nói với ông như vậy?
- Ông hãy tin hắn ta, - chủ nhiệm nhà ăn nói, - hắn ta thì biết hết!
- Tôi không hiểu cái gì cả, - giáo sư nhún vai, dịch chiếc ghế bành ra xa bàn, nói: - Làm sao một người nào đó có thể biết được bao giờ ông chết? Nhất là ông ta không phải là bác sĩ!
- Ở buồng bệnh số bốn, - chủ nhiệm nhà ăn đáp.
Đến lúc này giáo sư nhìn kỹ bệnh nhân của mình, nhìn mái đầu, cái quần dài ướt của ông ta, và nghĩ: “Chỉ còn thiếu nước này nữa thôi! Gã ta điên!” Và giáo sư hỏi:
- Anh có uống vốtka không ?
- Không bao giờ động đến, - chủ nhiệm nhà ăn đáp.
Một phút sau ông ta đã cởi quần nằm trên chiếc ghế trải vải sơn lành lạnh để giáo sư sờ nắn bụng. Chỗ này cần phải nói rằng chủ nhiệm nhà ăn đã vui vẻ hơn rất nhiều. Giáo sư khẳng định một cách chắc chắn rằng hiện nay, ít nhất là vào cái thời điểm này, hoàn toàn không có một dấu hiệu nào của căn bệnh ung thư ở người chủ nhiệm nhà ăn cả. Nhưng nếu đã thế…nếu như ông ta lo lắng và bị một tay bố láo nào đó làm cho sợ hãi, thì cần phải tiến hành tất cả các xét nghiệm cần thiết… Giáo sư viết nhanh mấy tờ giấy, giải thích cho ông ta phải đi đến đâu, phải mang gì đến. Ngoài ra, ông còn viết mấy chữ cho giáo sư thần kinh học Bure và giải thích với chủ nhiệm nhà ăn rằng thần kinh của ông ta nói chung là hoàn toàn bị rối loạn.
- Tôi cần phải trả bao nhiêu ạ, thưa giáo sư? - chủ nhiệm nhà ăn vừa rút chiếc ví dày cộm của mình ra vừa hỏi bằng một giọng dịu dàng và run run.
- Bao nhiêu tùy anh, - giáo sư khô khan đáp.
Chủ nhiệm nhà ăn rút ra ba mươi rúp và đặt lên bàn rồi sau đó bất ngờ bàn tay ông ta, hệt như chân mèo, làm một động tác mềm mại đặt lên những tờ giấy bạc mười rúp một cọc tiền kêu xủng xẻng trong bọc giấy báo.
- Còn đây là cái gì? – Kuzmin hỏi, tay xoắn râu mép.
- Xin ngài giáo sư đừng chê, - chủ nhiệm nhà ăn thì thào, - tôi xin ngài hãy cứu tôi khỏi bệnh ung thư.
- Hãy cất ngay số tiền vàng của anh đi, - giáo sư nói đầy vẻ tự trọng, - anh, tốt hơn hết, là đi xem lại thần kinh của mình. Còn ngày mai mang nước tiểu đến để xét nghiệm, và đừng uống chè nhiều, tuyệt đối không ăn muối.
- Cả súp cũng không nêm muối? - chủ nhiệm nhà ăn hỏi.
- Không nêm gì cả, - Kuzmin ra lệnh.
- Ôi… - chủ nhiệm nhà ăn thốt lên buồn bã, nhìn giáo sư một cách cầu khẩn, biết ơn, rồi nhặt những đồng tiền vàng của mình lên và đi thụt lùi ra cửa.
Buổi chiều hôm đó giáo sư ít bệnh nhân và người cuối cùng đã ra về khi trời chập choạng tối. Vừa cởi áo choàng, giáo sư vừa nhìn lên chỗ tay chủ nhiệm nhà ăn nọ để những tờ giấy bạc mười rúp, và ông nhìn thấy ở đó chẳng có tờ giấy bạc nào cả, mà thay vào đấy là ba tờ nhãn của các chai rượu vang “ Abrau- Durso”.
- Ma quỷ nào biết cái gì thế này, - Kuzmin lẩm bẩm, vừa kéo lê vạt áo choàng trắng trên sàn nhà, vừa mân mê mấy tờ giấy, - hóa ra hắn ta không chỉ bị bệnh tâm thần, mà còn là thằng lừa đảo! Nhưng mình không hiểu hắn ta cần gì ở mình? Chẳng lẽ là giấy xét nghiệm nước tiểu? Ồ, hắn lấy trộm áo măngtô! – Ông nhảy bổ ra phòng ngoài, một cánh tay vẫn xỏ trong chiếc áo choàng. – Ksenia Nikitisna! – Ông hét tướng lên ở cửa phòng ngoài, - xem áo măngtô có còn đủ không ?
Hóa ra những chiếc áo măngtô vẫn còn đủ cả. Nhưng khi giáo sư quay lại bàn (rốt cuộc rồi ông cũng cởi xong chiếc áo choàng ), ông đứng sững như bị chôn chặt chân xuống sàn nhà cạnh bàn, mắt nhìn trân trân lên mặt bàn làm việc của mình. Trên chỗ trước đây đặt những tờ nhãn rượu vang, giờ là một con mèo đen, loại mèo hoang côi cút với chiếc mõm bất hạnh, kêu meo meo bên chiếc đĩa đựng sữa.
- Ôi, lại cái gì thế này?! Đây đã là … - ông cảm thấy gáy mình lạnh toát.
Nghe thấy tiếng kêu thảng thốt của giáo sư, Ksenia Nikitisna chạy vội vào và hoàn toàn làm cho ông yên tâm sau khi nói rằng con mèo này, tất nhiên, là do một khách hàng nào đó quẳng vào, các giáo sư vẫn thường gặp những chuyện như thế mà.
- Chắc họ sống nghèo lắm, - Ksenia Nikitisna giải thích, - còn ở nhà ta thì tất nhiên…
Họ bắt đầu suy đoán xem ai là người có thể mang mèo đến bỏ đây. Sự nghi ngờ dừng lại ở một bà già bị loét dạ dày.
- Tất nhiên là bà ta rồi! - Ksenia Nikitisna nói, - chắc bà ta nghĩ: mình thì thế nào cũng chết, chỉ thương con mèo.
- Nhưng khoan đã! – Kuzmin hét to, - thế còn sữa thì sao? Cũng bà ta mang đến à? Còn đĩa ?
- Bà ta mang sữa vào túi bông, đến đây mói đỗ ra đĩa, - Ksenia Nikitisna giải thích.
- Dù sao thì cũng đưa con mèo và cái đĩa này đi, - Kuzmin nói và tự mình đi cùng Ksenia Nikitisna ra đến cửa. Khi ông quay vào, tình huống đã thay đổi.
Đang treo chiếc áo choàng lên móc, giáo sư nghe có tiếng cười rộ lên ngoài sân. Ông nhìn ra, tất nhiên, sững người lại. Một người đàn bà chỉ mặc áo lót đang chạy ngang qua sân vào ngôi nhà nhỏ đối diện. Thậm chí giáo sư còn biết cả tên của chị ta nữa – Maria Aleksandrovna. Một cậu bé đang cười sặc sụa.
- Cái gì thế ? – Kuzmin nói một cách khinh bỉ.
Vừa lúc đó, ở phía bên kia bức tường, trong căn phòng của con gái giáo sư, chiếc máy hát bỗng chơi bản nhạc phokst’rot “ Alliluia”, và cũng trong khoảnh khắc đó nghe có tiếng chim sẻ líu ríu ở ngay sau lưng giáo sư. Ông quay lại và nhìn thấy trên bàn của mình một con chim sẻ lớn tướng đang nhảy.
“ Hừ… bình tĩnh nào… - giáo sư nghĩ, - nó bay vào khi mình rời khỏi cửa sổ đấy mà. Tất cả mọi chuyện đều ổn cả”, - giáo sư tự ra lệnh cho mình, đồng thời cảm thấy rằng tất cả đều không ổn tí nào, mà cái chính, tất nhiên, là do con chim sẻ này. Quan sát kỹ, giáo sư lập tức hiểu rằng con chim sẻ này không hoàn toàn là một con chim sẻ bình thường. Con chim ghê tởm này thọt chân trái, rõ ràng là đang làm trò, kéo lê một chân, nhún nhảy, - tóm lại là đang nhảy phokst’rot theo điệu nhạc của chiếc máy hát như một tay say rượu cạnh quầy. Nó nhìn giáo sư với vẻ rất trơ tráo…
Bàn tay của Kuzmin đã đặt lên ống nghe, ông định gọi điện cho Bure, người bạn cùng khóa của mình, để hỏi xem vào cái tuổi sáu mươi những con chim sẻ loại như thế này có nghĩa là gì, nhất là khi đầu lại bỗng quay cuồng lên nữa?
Trong lúc đó, con chim sẻ ngồi trên miệng lọ mực ông được tặng, són vào đó một bãi (tôi không đùa đâu!), rồi bay lên cao, treo lơ lửng trong không khí, dùng chiếc mỏ dường như bằng thép mổ mạnh vào mặt kính của khung ảnh chụp toàn bộ khóa tốt nghiệp trường Đại học tổng hợp năm 94 làm nó vỡ vụn, sau đó nó mới bay ra cửa sổ. Giáo sư đổi số điện thoại, thay vào chỗ gọi cho Bure, ông lại gọi về phòng “ Đỉa chữa bệnh” và nói rằng người gọi điện là giáo sư Kuzmin và rằng ông yêu cầu gửi đỉa về nhà riêng cho ông.
Đặt ống nghe lên giá máy, giáo sư quay về phía bàn, và lập tức kêu rú lên. Ngồi sau chiếc bàn là một người đàn bà đội mũ hộ lý, tay ôm chiếc hộp có dòng chữ đề ngoài “Đỉa”. Giáo sư rú lên sau khi nhìn vào miệng của người hộ lý. Đó là chiếc miệng đàn ông, méo xệch, rộng đến mang tai, có một răng nanh. Đôi mắt của người đàn bà không sinh khí.
- Tôi sẽ thu số tiền này về, - người hộ lý nói bằng giọng nam trầm, - chẳng nên để chúng ở đây làm gì cả. - Bằng bàn tay cong queo như chân chim, người đàn bà vơ lấy những tờ nhãn hiệu dán chai rượu rồi bắt đầu tan biến vào không khí.
Hai giờ sau, giáo sư Kuzmin đã ngồi trên giường trong phòng ngủ, những con đỉa chữa bệnh treo lủng lẳng ở hai bên thái dương, sau tai và trên cổ. Giáo sư Bure với bộ ria bạc trắng ngồi phía dưới chân giáo sư Kuzmin trên chiếc chăn lụa chần, nhìn ông với vẻ thông cảm và an ủi rằng tất cả những chuyện đó đều là vớ vẩn. Ngoài cửa sổ trời đã tối.
Những chuyện gì lạ lùng xảy ra tiếp theo ở Moskva trong đêm hôm đó, chúng tôi không biết, và, tất nhiên, cũng sẽ không tìm hiểu, hơn nữa giờ đã đến lúc chúng ta cần phải chuyển sang phần thứ hai của cái câu chuyện rất chân thực này. Hãy theo tôi, hỡi bạn đọc!
---------------------
CHÚ THÍCH:
(1) Markitant: những người buôn đồ ăn và thức uống trong quân đội vào thế kỷ XIII-XIV, phần lớn là đàn bà.
Hãy theo tôi, hỡi bạn đọc! Ai dám bảo với bạn rằng trên cõi đời này không có tình yêu chân chính, thủy chung, bất tuyệt? Hãy để cho người ta cắt cụt cái lưỡi đê tiện của kẻ nói láo kia đi!
Hãy theo tôi, hỡi bạn đọc, chỉ theo tôi thôi, và tôi sẽ chỉ cho bạn thấy một tình yêu như vậy!
Không! Nghệ Nhân đã lầm khi cay đắng nói với Ivan ở trong bệnh viện vào cái thời khắc nửa đêm nọ rằng nàng đã quên anh. Không thể có điều đó được. Nàng, tất nhiên, đã không quên anh.
Trước tiên, chúng tôi xin hé lộ điều bí mật mà Nghệ Nhân đã không muốn cho Ivan biết. Người tình của anh tên là Margarita Nikolaevna. Tất cả những gì Nghệ Nhân nói với nhà thơ đáng thương nọ đều là sự thật hoàn toàn. Anh đã mô tả người tình của mình tuyệt đối chính xác. Nàng rất xinh đẹp và thông minh. Cộng vào đó còn cần phải thêm một điều có thể nói hết sức chắc chắn rằng, rất nhiều phụ nữ sẽ sẳn sàng cho đi bất cứ thứ gì để đổi cuộc sống của mình lấy cuộc sống của Margarita Nikolaevna. Ba mươi tuổi, không con, nàng Margarita là vợ của một chuyên gia rất lớn, người đã từng có được phát minh tầm cỡ quốc gia cực kỳ quan trọng. Chồng của nàng trẻ, đẹp, trung thực, hiền lành và rất yêu quý vợ. Margarita Nikolaevna cùng chồng chiếm riêng toàn bộ tầng trên của ngôi biệt thự tuyệt vời trong khu vườn ở một ngõ nhỏ gần Arbat. Một chỗ mê hồn! Bất kỳ người nào cũng có thể tự mình khẳng định được điều đó nếu như có ý muốn đi đến khu vườn này. Chỉ cần ngỏ lời với tôi, tôi sẽ cho địa chỉ, hướng dẫn đường đi – cho đến tận bây giờ ngôi biệt thự vẫn hãy còn nguyên ở đấy.
Margarita Nikolaevna không thiếu tiền, Margarita Nikolaevna có thể mua tất cả những gì nàng thích. Trong số bạn quen của chồng, nàng thường gặp những người thật thú vị. Margarita Nikolaevna không bao giờ phải mó tay vào chuyện bếp núc. Margarita Nikolaevna chẳng hề biết tới những nỗi kinh hoàng của cuộc sống trong các căn hộ tập thể chung đụng. Tóm lại…. nàng là người hạnh phúc chăng? Không lấy một phút nào! Từ khi mười chín tuổi, nàng đi lấy chồng và đến ở ngôi biệt thự này tới giờ, nàng không hề biết đến hạnh phúc. Hỡi Đức Chúa Trời, hỡi các vị thần linh của tôi! Vậy thì người đàn bà này cần gì? Người đàn bà mà trong đôi mắt luôn âm ỉ cháy một ngọn lửa khó hiểu, nàng phù thủy có một đôi mắt hơi hiếng vào mùa xuân năm đó trang điểm cho mình bằng những bông hoa trinh nữ này muốn gì? Tôi không biết. Tôi không được rõ. Có lẽ nàng đã nói đúng sự thật, rằng cái nàng cần là anh, Nghệ Nhân, chứ tuyệt đối không phải là ngôi biệt thự kiểu gôtích, cũng không phải là khu vườn riêng biệt, cũng không phải bạc tiền. Nàng yêu anh, nàng đã nói đúng sự thật. Thậm chí đến cả tôi, một người kể chuyện trung thực, nhưng là kẻ ngoài cuộc, cũng cảm thấy trái tim đau thắt lại khi nghĩ đến những gì Margarita đã phải trải qua sáng ngày hôm sau, thật may mắn là chưa kịp nói chuyện với người chồng không trở về nhà vào giờ hẹn trước, nàng trở lại ngôi nhà nhỏ của Nghệ Nhân và thấy anh không còn ở đấy nữa.
Nàng đã làm hết sức để được biết về anh dù chỉ là một điều gì đó, nhưng tất nhiên, cuối cùng vẫn không biết được một tí gì, Thế là nàng quay về ngôi biệt thự và lại tiếp tục sống ở đó.
Nhưng khi lớp tuyết bẩn vừa biến khỏi hè phố và mặt đường nhựa, khi làn gió xao động mùa xuân đượm mùi ẩm mục bắt đầu luồn qua cửa sổ vào phòng. Margarita Nikolaevna lại càng sầu não hơn lúc còn là mùa đông. Nàng thường âm thầm khóc rất lâu và cay đắng. Nàng không biết mình yêu ai: người sống hay người đã chết? Và những ngày tuyệt vọng càng trôi đi, nàng càng nghĩ - đặc biệt là vào những buổi hoàng hôn - rằng nàng gắn bó với người đã chết.
Cần phải hoặc là quên anh, hoặc là chính nàng cũng chết đi. Bởi vì không thể cứ kéo lê mãi một cuộc sống như vậy. Không thể! Phải quên anh đi, phải quên với bất cứ giá nào! Nhưng khổ một nổi là nàng không thể nào quên anh được.
- Đúng, đúng, đúng, lại một sai lầm đúng như vậy! – Mùa đông, Margarita ngồi bên lò sưởi nhìn ngọn lửa được đốt lên để tưởng nhớ ngọn lửa vào những ngày anh viết về Ponti Pilat và nói một mình. - Tại sao đêm hôm đó mình lại bỏ anh ấy đi? Tại sao? Đó quả là một điều ngu xuẩn! Sáng hôm sau mình quay lại, đúng như đã hứa, nhưng muộn mất rồi. Đúng, mình đã quay lại quá muộn, như Levi Matvei bất hạnh !
Tất cả những lời này, tất nhiên, là vô nghĩa, bởi vì thực ra mà nói: Margarita có thể thay đổi được gì nếu đêm đó nàng ở lại chỗ Nghệ Nhân? Chẳng lẽ nàng có thể cứu được anh? Đúng là nực cười! - chắc chúng ta sẽ thốt lên như vậy, nhưng chúng ta sẽ không làm điều đó trước mặt người đàn bà đang trong cơn tuyệt vọng.
Vào chính cái ngày khi xảy ra đủ thứ chuyện rối rắm kỳ quái liên quan đến sự xuất hiện của nhà hắc ảo thuật ở Moskva, vào ngày thứ sáu khi ông dượng của Berlioz bị đuổi về lại Kiev, khi ông trưởng phòng tài vụ bị bắt giữ và còn vô số những chuyện khác cực kỳ ngu ngốc và cực kỳ khó hiểu xảy ra, Margarita tỉnh dậy vào lúc gần trưa trong phòng ngủ của mình có hàng hiên bằng kính dẫn lên tầng lầu cao của ngôi biệt thự.
Lần này tỉnh dậy, Margarita không khóc như thường lệ trước đây, vì nàng tỉnh dậy với một linh cảm rằng cuối cùng rồi hôm nay sẽ xảy ra một cái gì đấy. Linh cảm thấy điều đó, nàng bắt đầu sưởi ấm và nuôi dưỡng nó trong lòng mình, cố giữ làm sao cho nó không biến mất.
- Ta tin! – Margarita thì thầm một cách trang trọng, - ta tin ! Một cái gì đấy sẽ xảy ra ! Không thể không xảy ra, bởi thực ra vì cớ gì mà ta phải suốt đời chịu đau khổ. Ta thú nhận rằng ta đã nói dối, đã đánh lừa và sống một cuộc sống bí mật, giấu kín mọi người, nhưng dù sao cũng không thể vì điều đó mà trừng phạt ta tàn nhẫn đến thế này. Nhất định phải có một cái gì đó xảy ra, vì lẽ thường không thể để một cái gì đó kéo dài vô tận. Và ngoài ra, ta vừa thấy một giấc mơ linh ứng, ta dám đoan chắc điều này.
Vừa thì thầm những lời đó, Margarita Nikolaevna vừa nhìn lên tấm màn che cửa đỏ thẫm chan hòa ánh nắng, rồi nàng nôn nóng mặc áo quần và đứng chảy mái tóc loăn xoăn ngắn trước tấm gương ba cánh.
Giấc mơ mà Margarita thấy trong đêm hôm đó quả thật khác thường. Số là trong suốt mùa đông đau khổ vừa qua, trong mơ nàng không bao giờ gặp Nghệ Nhân. Đêm đến, anh để cho nàng được yên giấc, và nàng chỉ bị giày vò vào ban ngày mà thôi. Thế nhưng lần này nàng lại mơ thấy anh.
Margarita chiêm bao thấy một vùng xa lạ với cảnh vật buồn thảm, tuyệt vọng dưới bầu trời ảm đạm đầu xuân. Một bầu trời nát ra thành từng mảnh vụn xám xịt, còn phía dưới là đàn quạ bay lặng lẽ. Một cây cầu gỗ gập ghềnh, dưới cầu là con sông nhỏ mùa xuân nước đục, những cây cối tơi tả thê lương, một gốc hoàn diệp liễu cô đơn; còn xa hơn, - giữa đám cây cối phía sau mảnh vườn con nào đấy, - là một túp lều gỗ, không hẳn là căn nhà bếp đứng riêng biệt, không hẳn là nhà tắm hơi, không hẳn là cái gì khác có ma quỷ nào mà biết được. Tất cả chung quanh không có sinh khí và tiêu điều đến mức chỉ muốn treo cổ lên cây hoàn diệp liễu cạnh cầu. Không một hơi gió thoảng, không một bóng mây trôi và không một linh hồn sống. Đúng là chốn địa ngục đối với con người.
Thế rồi, các bạn hãy tưởng tượng xem, cánh cửa của túp lều gỗ mở toang ra, và anh xuất hiện. Tuy khá xa, nhưng trông anh vẫn rõ. Áo quần tơi tả, không phân biệt được là anh mặc gì. Tóc rối bù, râu không cạo. Cặp mắt có vẻ ốm yếu, bồn chồn. Anh giơ tay vẫy gọi Margarita. Thở dốc trong bầu không khí chết chóc, nàng chạy qua những mô đất đến với anh, và đúng vào lúc đó thì tỉnh giấc.
“ Giấc mơ này chỉ có thể một trong hai điều, - Margarita Nikolaevna tự đoán với mình, - nếu như anh ấy đã chết và vẫy gọi mình, thì điều đó có nghĩa là anh ấy đến đón mình, và mình sắp được chết. Điều đó là rất tốt, vì như thế sẽ kết thúc những nỗi đau khổ giày vò mình. Còn nếu anh ấy còn sống, thì giấc mơ chỉ có thể có nghĩa là anh ấy nhắc cho mình nhớ về anh ấy! Anh ấy muốn nói rằng chúng mình sẽ còn được gặp nhau. Đúng , chỉ nay mai chúng mình sẽ được gặp nhau.”
Vẫn còn ở trong trạng thái hưng phấn, Margarita mặc xong quần áo và bắt đầu thuyết phục mình, rằng thực ra tất cả mọi việc đều được sắp đặt hết sức tốt đẹp, cần phải nắm bắt và lợi dụng những thời điểm tốt đẹp như vậy. Chồng nàng đi công tác vắng những ba ngày tròn. Trong suốt ba ngày đêm nàng sẽ được ở một mình, không có ai ngăn cản nàng suy nghĩ về những điều nàng muốn, mơ ước về những gì nàng thích.. Toàn bộ năm căn phòng này – mà ở Moskva có đến hàng chục nghìn người phải ganh tỵ - đều thuộc toàn quyền nàng sử dụng.
Nhưng khi được tự do trong suốt ba ngày, Margarita đã chọn trong toàn bộ căn hộ sang trọng của mình một chỗ còn lâu mới là tốt nhất. Uống trà xong, nàng vào một căn phòng tối không có cửa sổ, nơi để những chiếc vali và đủ các thứ đồ vật cũ trong hai chiếc tủ lớn. Ngồi xổm xuống sàn, nàng mở ngăn kéo dưới của một trong hai chiếc tủ và lấy từ phía dưới đống lụa mảnh ra cái vật quý giá duy nhất mà nàng có trong đời. Trong tay của Margarita là cuốn anbom bìa bằng da màu nâu, trong đó có một tấm ảnh chụp của Nghệ Nhân, cuốn sổ tiết kiệm mười nghìn rúp đứng tên anh, mấy cánh hoa hồng khô nằm ép giữa những tờ giấy mỏng và một phần cuốn vỡ khổ lớn đánh máy kín chữ, mép dưới bị cháy quăn.
Ôm khối tài sản đó trở về phòng ngủ, Margarita Nikolaevna đặt bức ảnh lên bệ tấm gương ba cánh rồi ngồi gần một giờ liền với cuốn vở đã bị lửa cháy sém đặt trên đầu gối, giở ra và đọc đi đọc lại đoạn bản thảo sau khi bị đốt không còn cả đầu lẫn cuối: “ …Bóng tối từ phía Địa trung Hải kéo đến đã che phủ cái thành phố bị quan tổng trấn căm ghét. Đã biến mất những chiếc cầu treo nối liền Đền Thờ với tháp Antoni khủng khiếp, khối đen không đáy từ trên trời cao đã hạ xuống và trùm lên những pho tượng thần có cánh trên đường đua ngựa, lên lâu đài Hasmonei với các lỗ châu mai, lên các bãi chợ, lều quán, ngõ nhỏ, ao hồ. Đã biến mất Iersalaim – thành phố vĩ đại, dường như nó chưa hề từng tồn tại trên thế giới này…”
Margarita muốn đọc tiếp, nhưng tiếp đó không còn gì cả, ngoài một mép viền giấy cháy đen.
Lau nước mắt, Margarita Nikolaevna đặt cuốn vở xuống, tỳ khuỷu tay lên giá gương, và ngồi rất lâu, in bóng trong gương, không rời mắt khỏi bức ảnh. Rồi nước mắt khô đi, Margarita cẩn thận xếp kho báu của mình lại, mấy phút sau nó đã được vùi sâu dưới đống giẻ lụa, và tiếng khóa đóng vang lên trong căn phòng tối.
Margarita Nikolaevna đứng trong phòng ngoài mặc áo măng tô để đi dạo chơi. Cô gái Natasa xinh đẹp, người làm công của nàng, hỏi nàng phải làm gì cho bữa ăn trưa. Sau khi nhận được câu trả lời là cái gì cũng được, và để giải trí cho chính bản thân mình, Natasa bắt chuyện với cô chủ, huyên thuyên đủ chuyện có ma quỷ nào biết được những gì, đại loại như tối qua ở nhà hát có một nhà ảo thuật biểu diễn những tiết mục làm mọi người phải há hốc mồm, rồi ông ta phân phát cho mỗi khán giả hai lọ nước hoa ngoại và bít tất chân dài không mất tiền, còn sau đó, khi buổi diễn kết thúc, khán giả ùa ra ngoài phố, và nhìn lại - tất cả đều trần truồng ! Margarita Nikolaevna ngã ngồi xuống chiếc ghế trước gương trong phòng ngoài và phá ra cười như nắc nẻ.
- Natasa, sao em không biết xấu hổ, - Margarita Nikolaevna nói, - em là một cô gái thông minh có học; mà trong khi xếp hàng thì mọi người phịa đủ thứ chuyện, còn em lại đi tin họ !
Natasa đỏ mặt và phản đối lại một cách sôi nổi rằng người ta không hề phịa tí nào, sáng nay ở cửa hàng thực phẩm ở Arbat tự mắt cô đã trông thấy một người đàn bà đi giày đến cửa hàng, nhưng khi đứng bên quầy trả tiền thì đôi giày ở chân chị ta bỗng biến mất, chỉ còn lại đôi tất dài bên trong. Những cặp mắt trố ra: trên gót chân chị ta có một lỗ thủng ! Còn đôi giày kia chính là của phù thủy từ buổi biểu diễn đêm hôm trước.
- Chị ta cứ thế đi?
- Chị ta cứ thế đi! – Natasa kêu lên, mặt mỗi lúc một thêm đỏ hơn vì thấy cô chủ không tin mình. – Mà hôm qua, chị Margarita Nikolaevna ạ, công an đã bắt giữ hơn một trăm người. Nhiều phụ nữ sau buổi diễn đó chỉ mặc độc quần lót chạy dọc phố Tverskaia.
- Tất nhiên, tất nhiên đây là do Daria kể lại, - Margarita Nikolaevna nói – đã từ lâu chị nhận thấy nó là một con bé bịa chuyện khủng khiếp.
Câu chuyện buồn cười đó kết thúc một cách bất ngờ và dễ chịu. Margarita Nikolaevna vào phòng ngủ, khi trở ra tay cầm một đôi bít tất dài và một lọ nước hoa. Bảo Natasa rằng nàng cũng muốn làm ảo thuật, Margarita Nikolaevna tặng cho người làm công của mình đôi bít tất cùng lọ nước hoa và nói rằng nàng yêu cầu cô có mỗi một điều, là không đi chỉ có bít tất chạy ngoài phố Tverskaia và không nghe Daria phịa chuyện. Sau khi hôn nhau, cô chủ và người làm công chia tay.
Ngồi ngả lưng trên ghế tựa mềm êm ái trong xe búyt chạy điện, Margarita Nikolaevna đi dọc theo phố Arbat, khi thì đắm minh trong các suy nghĩ của mình, khi thì lắng tai nghe những tiếng thì thầm của hai người đàn ông ngồi ở ghế phía trước nàng.
Còn hai người đàn ông nọ, thỉnh thoảng lại lo lắng nhìn quanh xem có ai chú ý nghe họ không, đang thì thầm về một chuyện vớ vẩn nào đó. Một người to con, béo tốt, với đôi mắt lợn hoạt bát, ngồi cạnh cửa sổ nói khẽ với người ngồi bên cạnh nhỏ bé rằng cuối cùng cũng phải lấy vải đen phủ quan tài lại…
- Nhưng không thể như thế được, - kinh ngạc, người đàn ông nhỏ bé thì thào thốt lên, - đó là chuyện chưa từng có… Thế Gielđưbin làm gì?
Trong tiếng máy đều đều của cổ xe buýt chạy điện, Margarita Nikolaevna nghe bập bõm những lời vang lên từ cửa sổ:
- Cơ quan hình sự…bê bối…hừ, đúng là quái đản !
Từ những mẩu rời rạc đó, Margarita Nikolaevna cũng gắn kết lại thành một câu chuyện ít nhiều có đầu có đuôi. Hai người đàn ông thì thầm với nhau, rằng sáng hôm nay có một người quá cố nào đó - người nào thì họ không nói tên - bị đánh cắp mất đầu! Và, chính vì điều đó mà cái tay Gielđưbin nọ bây giờ đang sốt vó lên. Và hai người đàn ông đang thì thầm nói chuyện với nhau trong xe buýt chạy điện này cũng có ít nhiều quan hệ nào đó với người quá cố bị đánh cắp mất đầu.
- Chúng ta có kịp rẽ vào mua hoa không? - người đàn ông nhỏ thó lo lắng hỏi. – Anh bảo hỏa táng vào hai giờ chiều à ?
Cuối cùng thì Margarita Nikolaevna cũng đã chán ngấy việc nghe những lời thì thầm về chiếc đầu bị đánh cắp khỏi quan tài, và nàng mừng vì đã đến lúc xuống xe.
Vài phút sau, Margarita Nikolaevna đã ngồi dưới chân tường điện Kremli trên một chiếc ghế dài, từ đó cò thể trông rõ khu Manex.
Margarita nheo mắt nhìn vầng mặt trời rực rỡ, nhớ lại giấc mơ đêm qua của mình, nhớ lại rằng đã một năm trời rồi kể từ khi cũng đúng vào ngày này, giờ này, nàng ngồi bên cạnh anh cũng chính trên chiếc ghế dài này. Và cũng như lần đó, chiếc ví xách đen đặt bên cạnh nàng trên ghế. Ngày hôm nay không có anh bên cạnh, nhưng Margarita Nikolaevna vẫn cứ thầm nói chuyện với anh: “ Nếu như anh bị lưu đày đi nơi khác, thì sao anh không cho em biết tin tức về mình ? Bởi vì những người khác vẫn có tin kia mà. Anh không còn yêu em nữa ư? Không, chẳng hiểu sao em không tin điều đó. Vậy thì chắc anh đã bị đầy đi xa và đã chết… Nếu thế, em van anh, hãy buông tha em, hãy để cho em cuối cùng được tự do sống, hít thở khí trời”. Margarita Nikolaevna tự mình thay anh trả lời mình: “ Em vẫn tự do…Chẳng lẽ anh giữ em sao?” Rồi nàng cãi lại anh: “ Không, sao anh lại trả lời như thế! Không, anh hãy đi khỏi ký ức của em, và lúc đó em sẽ tự do”.
Mọi người đi ngang qua chỗ Margarita Nikolaevna ngồi. Một người đàn ông liếc nhìn người đàn bà ăn mặc sang trọng, bị cuốn hút bởi sắc đẹp và sự cô đơn của nàng. Anh ta hắng giọng ho và ngồi xuống đầu kia của chiếc ghế Margarita Nikolaevna đang ngồi. Lấy hết can đảm, anh ta lên tiếng:
- Quả là thời tiết hôm nay thật đẹp…
Nhưng Margarita nhìn anh ta với một vẻ cau có, làm anh ta vội đứng dậy và bỏ đi.
“ Đấy chẳng hạn, - Margarita thầm nói với người vẫn xâm chiếm tâm trí nàng, - thực ra tại sao em lại đuổi người đàn ông này đi? Em đang buồn chán, còn cái tay hám gái kia chẳng có gì tồi tệ, họa chăng chỉ có một cái từ “quả là” kia? Tại sao em lại ngồi như con cú một mình dưới bức tường này? Tại sao em bị tách ra khỏi cuộc sống?”
Nàng cảm thấy vô cùng buồn bã, chán nản. Nhưng bỗng nhiên cái đợt sóng mong chờ và hưng phấn lúc sáng lại trào lên ngực nàng. “ Đúng, sẽ xảy ra !” Đợt sóng xô trào đến lần thứ hai, và nàng hiểu rằng đó là đợt sóng âm thanh. Qua tiếng ồn ào của thành phố mỗi lúc một rõ hơn tiếng trống và tiếng kèn hơi lạc điệu đang đến gần.
Đầu tiên xuất hiện một người công an cưỡi ngựa đi nước chậm ngang qua hàng rào chấn song của khu vườn, theo sau có ba người công an đi bộ. Tiếp đến là cỗ xe tải chở ban nhạc chậm chạp bò. Rồi một chiếc xe tang trần còn mới lăn bánh rất chậm, cỗ quan tài đặt trên xe chìm lấp trong những vòng hoa, bốn góc có bốn người đứng - một người đàn bà và ba người đàn ông. Thậm chí từ xa, Margarita đã nhận thấy là nét mặt của những người đứng trên xe tang đưa tiễn người quá cố trên quãng đường cuối cùng có một vẻ ngơ ngác lạ lùng. Điều đó đặc biệt thể hiện rõ ở người đàn bà đứng ở góc sau bên trái của cỗ xe tang. Hai tấm má dày của chị ta dường như bị căng phồng lên từ bên trong bởi một điều bí mật nào đó còn lạ lùng hơn, trong cặp mắt húp híp nhảy nhót những tia lửa ranh ma lập lờ. Có cảm tưởng như chỉ thiếu chút nữa là người đàn bà không chịu nổi, sẽ nháy mắt về phía người quá cố mà nói to: “ Các anh đã được thấy cái gì tương tự chưa? Đúng là kỳ quái !” Cũng những khuôn mặt ngơ ngác hệt như vậy ở đám đông đi bộ chừng ba trăm người chầm chậm theo sau cổ xe tang.
Margarita đưa mắt nhìn theo đám tang, lắng nghe những tiếng trống đều đều gõ một điệu buồn bả “ bum, bum” đang khẽ dần ở phía xa, nghĩ thầm: “ Một đám tang thật lạ lùng… Và tiếng trống “bum, bum” thật não nuột! Ôi, quả thật ta sẳn sàng trao linh hồn cho quỷ để được bíết anh ấy còn sống không? Và cũng thật tò mò, chẳng hiểu người ta đưa đám ai mà với những bộ mặt lạ lùng như vậy ?”
- Đám tang Berlioz Mikhail Alekxandrovich đấy, - một giọng đàn ông hơi nặng mũi vang lên bên cạnh, - ông ta là chủ tịch MASSOLIT.
Ngạc nhiên, Margarita Nikolaevna quay lại và nhìn thấy trên chiếc ghế dài cạnh mình một người đàn ông chắc là vừa lặng lẽ ngồi xuống không tiếng động khi Margarita đang mãi nhìn theo đám tang và vô ý nói to lên câu hỏi cuối cùng của mình.
Trong lúc đó đoàn người đưa tang dừng lại, có lẽ là phía trước gặp đèn đỏ vừa bật lên
- Đúng thế, - người đàn ông lạ mặt nói tiếp, - tâm trạng của họ thật lạ lùng. Chở người quá cố đi, mà chỉ nghĩ về một điều: không biết cái đầu của ông ta biến đi đâu mất !
- Cái đầu nào ? – Margarita hỏi và nhỉn kỹ vào kẻ bắt chuyện bất ngờ. Đó là một người thấp nhỏ, tóc hung màu lửa, với một chiếc răng nanh, áo sơ mi trong hồ cứng, bộ vét ngoài bằng vải tốt kẻ sọc, giày đánh vécni và đầu đội mũ bêrê. Cà vạt màu sặc sỡ. Điều đáng ngạc nhiên là từ túi áo anh ta, nơi cánh đàn ông thường bỏ khăn mùi soa hoặc bút máy lại thòi ra một mẩu xương gà đã gặm.
- Vâng, chị biết không, - người đàn ông tóc hung giải thích, - sáng hôm nay, ở hội trường nhà Griboedov chiếc đầu của người quá cố bị đánh cắp mất.
- Tại sao lại như thế được ? – Margarita bất giác thốt lên hỏi, đồng thời nhớ lại câu chuyện thì thầm nàng nghe được lúc nãy ở trên xe ôtôbuýt chạy điện.
- Có quỷ mới biết tại sao ! - người đàn ông tóc hung suồng sã đáp, - Riêng tôi, tôi nghĩ rằng về điều này thì nên hỏi Beghemot. Cái đầu bị cuỗm đi một cách thật khéo léo đến khủng khiếp. Một vụ bê bối ra trò ! Và cái chính là không hiểu ai cần cái đầu ấy để làm gì !
- Xin lỗi, - nàng bỗng kêu lên, - anh nói Berlioz nào? Có phải người hôm nay trong các báo…
- Chứ còn sao nữa, còn sao nữa…
- Thế có nghĩa theo sau quan tài là các nhà văn ? – Margarita hỏi và bỗng nghiến răng lại.
- Hiển nhiên là họ rồi.
- Thế anh có biết mặt họ không?
- Tất tần tật không sót một ai, - người đàn ông tóc hung đáp.
- Anh làm ơn, - Margarita lại nói, và giọng của nàng bỗng trở nên nặng trịch, - trong số họ có nhà phê bình Latunski không?
- Làm sao lại không có anh ta được, - người đàn ông tóc hung đáp, - đấy kìa, phía ngoài, hàng thứ tư.
- Tóc màu tro… Chị thấy không, anh ta đang ngước mắt lên trời.
- Người giống như cha đạo ?
- Đúng, đúng !
Margarita không hỏi thêm gì, chằm chằm nhìn kỹ Latunski.
- Còn chị, như tôi thấy, - người đàn ông tóc hung mỉm cười hỏi, - chị căm thù cái tay Latunski này lắm à?
- Tôi căm thù một số người nữa, - Margarita trả lời qua kẻ răng, - nhưng nói về điều đó chẳng thú vị gì.
Đám tang đến lúc này đã đi tiếp, theo sau những người đi bộ là một đoàn xe hơi phần lớn trống không.
- Đúng thế, tất nhiên, chẳng có gì là thú vị cả, chị Margarita Nikolaevna ạ.
Margarita ngạc nhiên:
- Anh biết tôi sao?
Thay vào câu trả lời, người đàn ông tóc hung gỡ chiếc mũ bêrê của mình xuống và cầm trên tay duỗi ra xa làm điệu bộ chào.
“ Đúng là một bộ mặt kẻ cướp !” – Margarita nhìn kỹ vào người nói chuyện với mình và nghĩ bụng.
- Còn tôi không biết anh, - nàng khô lhan nói.
- Làm sao mà chị biết tôi ! Thế nhưng tôi lại được phái đến gặp chị có việc.
Margarita tái người, ngồi lùi ra xa.
- Đáng lẽ anh phải nói thẳng ngay ra như vậy, - nàng cất tiếng, - chứ không phải lảm nhảm có ma quỷ nào biết về đầu với cổ nào! Anh muốn bắt tôi phải không ?
- Đâu có! - người đàn ông tóc hung kêu lên, - mà làm sao lại thế: hễ cứ mở miệng ra là nhất thiết phải bắt với bớ! Chỉ đơn giản là có một việc thôi.
- Tôi không hiểu gì cả, có việc gì ?
Người đàn ông tóc hung nhìn quanh và bí ẩn nói:
- Tôi được sai tới mời chị tối nay đến chơi.
- Anh lảm nhảm cái gì thế, đến chơi đâu?
- Đến chỗ một người nước ngoài danh tiếng, - người đàn ông tóc hung nheo mắt, nói với vẻ trang trọng.
Margarita nổi giận thực sự.
- Lại xuất hiện một giống ma cô đường phố mới, - Margarita nói và đứng dậy để bỏ đi.
- Lời cảm ơn cho những việc như thế này là vậy đấy, - người đàn ông tóc hung tự ái thốt lên và lẩm bẩm ném theo lưng Margarita đang bỏ đi: - Đồ ngốc !
- Đồ đểu ! – nàng quay lại trả miếng, và liền đó nghe thấy giọng của người đàn ông tóc hung vang lên sau lưng:
- Bóng tối từ phía Địa Trung Hải kéo đến đã che phủ cái thành phố bị quan tổng trấn căm ghét. Đã biến mất những chiếc cầu treo nối liền Đền Thờ với tháp Antoni khủng khiếp… Đã biến mất Iersalaim – thành phố vĩ đại, dường như nó chưa hề từng tồn tại trên thế giới này… Cầu cho chị mất tăm mất dạng đi với quyển vở cháy rụi và bông hồng héo khô của chị! Ngồi ở đây một mình trên ghế dài và cầu xin để anh ta cho chị tự do thở hít khí trời, để anh ta đi khỏi ký ức !
Mặt trắng bệch, Margarita quay lại chỗ chiếc ghế dài. Người đàn ông tóc hung nheo nheo mắt nhìn nàng.
- Tôi không hiểu gì cả, - Margarita Nikolaevna cất tiếng khe khẽ, - về quyển vở thì còn có thể biết… xem trộm…Natasa đã bị mua chuộc rồi à? Phải thế không? Nhưng làm sao anh có thể biết những ý nghĩ của tôi? – nàng nhăn mặt đau đớn và hỏi thêm: - Anh hãy nói đi, anh là ai? Anh ở cơ quan nào?
- Ôi, buồn quá, - người đàn ông tóc hung càu nhàu và cất tiếng nói to hơn: - Xin lỗi, tôi đã nói với chị rồi, là tôi không ở một cơ quan nào cả! Mời chị ngồi xuống đây.
Margarita lập tức nghe theo, nhưng tuy vậy nàng vẫn hỏi thêm một lần nữa:
- Anh là ai?
- Thôi được, thôi được, tôi là Azazello, nhưng dù sao điều đó vẫn không nói gì với chị cả.
- Nhưng anh có thể nói cho tôi biết từ đâu mà anh biết về quyển vở và về những ý nghĩ của tôi?
- Tôi không nói, - Azazello khô khan nói.
- Nhưng anh biết một điều gì đấy về anh ấy chứ ? – Margarita khẩn khoản thì thào.
- Cứ tạm cho là có biết.
- Tôi cầu xin anh: anh hãy nói cho tôi biết một điều, anh ấy còn sống chứ? Xin anh đừng hành hạ tôi nữa.
- Còn sống, còn sống. – Azazello đáp một cách miễn cưỡng.
- Lạy Chúa !
- Xin chị chớ xúc động và la hét ồn ào, - Azazello cau mày nói.
- Xin lỗi. xin anh tha lỗi, - giờ đã trở nên nhẫn nhục, Margarita bối rối nói, - tất nhiên, tôi đã giận anh. Nhưng, chắc anh cũng đồng ý là khi ở ngoài đường, người ta mời một người đàn bà đi đâu đó… Tôi vốn không có định kiến, xin cam đoan với anh, - Margarita cười khẩy không vui, - nhưng tôi chưa bao giờ gặp một người nước ngoài nào, tôi cũng chẳng có ý muốn quan hệ với họ… và ngoài ra, chồng của tôi… Bi kịch của tôi là ở chỗ tôi đang sống với người tôi không yêu, nhưng tôi cho rằng làm hỏng cuộc đời anh ấy là một việc xấu xa. Ở anh ấy tôi chưa hề thấy một cái gì khác ngoài lòng tốt…
Azazello nghe những lời rời rạc đó với vẻ buồn chán ra mặt rồi nói một cách nghiêm khắc:
- Đề nghị chị im lặng một phút.
Margarita nhẫn nhục vâng lời.
- Tôi mời chị đến gặp một người nước ngoài tuyệt đối an toàn. Và sẽ không một ai biết về cuộc viếng thăm này. Tôi xin bảo đảm với chị như vậy.
- Thế tôi cần cho ông ta để làm gì? – Margarita ngọt ngào hỏi.
- Về điều đó chị sẽ biết sau.
- Tôi hiểu…Tôi cần phải hiến thân cho ông ta, - Margarita trầm ngâm nói.
Nhưng nghe xong, không hiểu sao Azazello cười khẩy một cách kênh kiệu và trả lời như sau:
- Bất kỳ một người đàn bà nào trên thế giới, tôi có thể đoan chắc với chị, đều mơ ước về điều đó, - nụ cười nhạt làm cho khuôn mặt Azazello méo xệch, - nhưng tôi xin làm chị thất vọng: điều đó sẽ không xảy ra.
- Người nước ngoài nào mà như thế?! – trong cơn bối rối, Margarita thốt lên to đến nỗi những người đi ngang qua chiếc ghế dài lúc đó đều quay lại nhìn về phía nàng, - và tôi đến gặp ông ta thì được lợi ích gì?
Azazello cúi xuống bên nàng và thì thầm đầy ngụ ý:
- Ấy, ích lợi lớn lắm đấy… Chị sẽ có cơ hội…
- Cái gì? – Margarita thốt lên, và nàng tròn mắt: - Nếu như tôi hiểu đúng anh, có phải anh muốn nói rằng ở đó tôi có thể được biết về anh ấy?
Azazello im lặng gật đầu.
- Tôi sẽ đi! – Margarita quả quyết thốt lên và chộp lấy cánh tay Azazello. – Tôi sẽ đi, đến đâu tôi cũng đi!
Azazello thở ra nhẹ nhõm, ngả người, lấy lưng che khuất chữ “Niura” to tướng khắc trên thành ghế, và cất giọng mỉa mai:
- Cái đám đàn bà này thật khó hiểu! – anh ta thọc tay vào túi quần và duỗi dài cặp chân ra phía trước. - Chẳng hạn, tại sao người ta lại sai tôi đi làm việc này ? Cứ để cho Beghemot đi có hơn không, hắn ta có duyên…
Margarita mỉm cười méo mó và thảm hại nói:
- Anh hãy thôi phỉnh phờ và hành hạ tôi bằng những chuyện mập mờ bí ẩn của anh đi… Tôi là một người bất hạnh, và anh lợi dụng điều đó. Tôi đang dây vào một chuyện kỳ quái nào đây, nhưng tôi xin thề là chỉ vì anh dụ dỗ tôi bằng những lời về anh ấy ! Những chuyện khó hiểu này làm đầu óc tôi cứ quay như chong chóng.
- Đừng có làm trò như vậy, - Azazello nhăn mặt đáp, - cần phải hiểu cho tình thế của tôi chứ. Đấm vào mõm tay trưởng phòng hành chính quản trị, hay tống cổ ông dượng ra khỏi nhà, hay bắn gục một kẻ nào đó, hay những chuyện vớ vẩn đại loại như thế, - đó mới là chuyên môn của tôi. Còn nói chuyện với những người đàn bà đang yêu – xin kiếu! Đấy, đã hàng nửa giờ nay tôi đánh vật với chị… Thế chị đi chứ?
- Tôi sẽ đi, - Margarita đáp một cách đơn giản.
- Nếu thế, xin phiền chị cầm lấy, - Azazello nói và rút từ trong túi ra một hộp tròn bằng vàng, trao cho Margarita. – Mà chị cất ngay đi, kẻo người qua đường nhìn thấy. Nó sẽ cần cho chị đấy, Margarita Nikolaevna ạ. Nửa năm qua, chị đã già đi nhiều vì đau khổ. ( Margarita đỏ mặt lên, nhưng không nói gì, còn Azazello vẫn tiếp tục.) Tối hôm nay, đúng chín giờ rưỡi, chị cởi hết áo quần, thoa thứ kem này lên mặt và toàn thân. Sao đó chị hãy làm gì chị muốn, nhưng đừng rời khỏi điện thoại. Vào mười giờ, tôi sẽ gọi điện nói cho chị biết tất cả những gì cần thiết. Chị sẽ không phải lo gì hết, người ta sẽ đưa chị đến nơi cần đến, và người ta sẽ không làm chị phải lo lắng. Chị hiểu chưa?
Margarita im lặng một lát rồi đáp:
- Tôi hiểu rồi. Cái vật này làm bằng vàng nguyên chất, qua độ nặng của nó tôi biết ngay. Thôi được, tôi hiểu rất rõ là người ta mua chuộc tôi và lôi kéo tôi vào một chuyện đen tối nào đây mà tôi sẽ phải trả giá rất đắt.
- Cái gì thế này ? – Azazello gần như rít lên. - Chị lại cứ trò cũ ?
- Không, khoan đã !
- Trả lại hộp kem đây !
Margarita siết chặt hơn cái hộp trong tay và nói:
- Không, khoan đã… Tôi biết là tôi đang làm gì. Nhưng tôi làm tất cả mọi chuyện vì anh ấy, vì rằng trên đời này tôi không còn hy vọng vào một cái gì khác. Nhưng tôi muốn nói cho anh biết, rằng nếu như anh làm hại tôi, anh sẽ phải xấu hổ! Đúng, sẽ phải xấu hổ! Tôi sẽ chết vì tình yêu! – và lấy tay đấm vào ngực mình, Margarita ngước mắt nhìn lên mặt trời.
- Đưa trả đây, - Azazello rít lên giận dữ, - đưa trả đây, thế là hỏng hết cả rồi. Cứ để người ta sai Beghemot đến.
- Ô không ! – Margarita kêu to làm cho những người qua đường ngạc nhiên. – Tôi đồng ý tất cả, tôi đồng ý làm cái trò hề kia với hộp kem này, tôi đồng ý đi với quỷ sứ đến tận cùng trời cuối đất. Tôi không trả!
- Cha! – Azazello chợt hét lên, và trố mắt nhìn về phía hàng rào khu vườn, đưa ngón tay chỉ đi đâu đó.
Margarita quay về hướng Azazello chỉ, nhưng không thấy có cái gì đặc biệt cả. Khi nàng quay lại phía Azazello, toan hỏi về cái tiếng kêu “Cha!” vô nghĩa đó, nhưng không còn ai để hỏi nữa: người đối thoại bí ẩn của Margarita đã biến mất. Margarita vội thò tay vào chíêc ví xách, nơi nàng vừa cất giấu hộp kem vào trước khi vang lên tiếng kêu của Azazello và thấy rằng nó vẫn đang còn ở đấy. Thế rồi, không ngẫm nghĩ về một điều gì khác, Margarita vội vã chạy khỏi khu vườn Alekxandrovski.
Mặt trăng tròn vành vạnh treo cao trên bầu trời đêm quang đãng thấp thoáng giữa những cành phong. Những cây lipa và xiêm gai hắt bóng lên mặt đất trong vườn vẽ thành những hình rối rắm. Ô cửa sổ rộng ba cánh kính trên gian buồng nhô ra ở tầng trên để mở nhưng che kín màn và tỏa ánh sáng điện rực rỡ. Trong buồng ngủ của Margarita Nikolaevna, tất cả các ngọn đèn đều được bật lên và chiếu sáng một sự bừa bãi khủng khiếp. Vứt ngổn ngang trên chăn nệm, trên giường là áo, váy và tất, còn mớ đồ lót nhàu nát nằm trên sàn nhà cạnh một bao thuốc lá bị giẫm bẹp trong lúc hỗn loạn. Đôi giày nằm trên bàn đêm cạnh cốc cà phê uống dở và chiếc gạt tàn thuốc lá với điếu thuốc còn tỏa khói, trên lưng ghế vắt ngang chiếc áo dài mặc đêm màu đen. Trong phòng có mùi nước hoa, ngoài ra từ đâu đó còn đưa đến mùi bàn là bị đốt nóng.
Margarita Nikolaevna ngồi trước tấm gương đứng, mình chỉ mặc một chiếc áo tắm, chân đi đôi giày da hươu đen. Chiếc đồng hồ quai đeo bằng vàng nằm trước mặt cạnh hộp kem Azazello trao cho, và Margarita không rời mắt khỏi mặt số. Thỉnh thoảng, nàng lại cảm thấy hình như đồng hồ đã bị hỏng và mấy chiếc kim không còn chuyển động nữa. Nhưng chúng vẫn chuyển động, mặc dù rất chậm, và cuối cùng chiếc kim dài đã chuyển chín giờ hai mươi chín phút. Trái tim Margarita đập thót lên khủng khiếp, đến nỗi nàng không thể ngay lập tức cầm lấy chiếc hộp. Trấn tĩnh lại, Margarita mở hộp và trông thấy bên trong một thứ kem nhờn bóng màu vàng phớt. Nàng có cảm tưởng như nó thoang thoảng mùi rong rêu đầm lầy. Lấy đầu ngón tay, Margarita quệt một ít kem lên lòng bàn tay, mùi cây rừng và cỏ đầm lầy bốc lên càng rõ rệt hơn, rồi nàng dùng lòng bàn tay bắt đầu thoa kem lên trán và hai má.
Kem rất mềm, dễ bắt vào da, và như nàng cảm thấy, nó lập tức tan ra và bốc hơi biến đi ngay. Sau mấy lần thoa, Margarita liếc nhìn vào gương và đánh rơi hộp kem lên mặt kính chiếc đồng hồ, làm nó bị nứt rạn ra. Margarita nhắm chặt mắt, rồi lại một lần nữa nhìn vào gương và phá ra cười sằng sặc.
Hai hàng lông mày được tỉa mỏng như sợi chỉ giờ đây trở nên dày rậm và làm thành hai vòng cung đen dày đặc nằm phía trên đôi mắt hóa xanh lè. Nếp nhăn nhỏ thẳng đứng cắt ngang trán kéo xuống sống mũi xuất hiện vào tháng Mười trước đó, khi Nghệ Nhân biến mất, giờ không còn để lại một dấu vết nào. Cả những vệt vàng thẫm ở hai bên thái dương và hai nếp nhăn mờ hình chân chim ở mé ngoài đuôi mắt cũng đã biến mất. Làn da má ửng lên màu hồng dịu dàng, trán trở nên trắng mịn, còn mái tóc uốn chảy thẳng ra.
Từ trong gương, một người đàn bà tóc đen quăn tự nhiên chừng đôi mươi nhìn nàng Margarita ba chụctuổi – và cười nghiêng ngả phô cả hai hàm răng.
Cười chán, Margarita nhảy bật dậy hất chiếc áo khoác trên người xuống, quệt một mảng lớn thứ kem nhờn bóng bắt đầu xát mạnh lên da. Thân thể nàng lập tức ửng hồng và nóng rực. Rồi ngay lúc đó, dường như có người rút chiếc kim nhọn ra khỏi tủy não, một bên thái dương cứ nhức buốt suốt cả buổi chiều kể từ sau cuộc gặp gỡ Azazello ở vườn Aleksandrovski liền dịu đi, các bắp thịt ở tay và chân săn chắc lại, rồi thân thể Margarita mất hẳn trọng lực.
Nàng nhảy bật lên và treo lơ lửng trong không khí phía trên mặt thảm không cao lắm. Rồi nàng từ từ rơi xuống, và Margarita lại đứng trên mặt sàn.
- Ôi chà kem! Ôi chà kem! – Margarita hét to và buông người xuống ghế bành.
Việc thoa kem không chỉ làm thay đổi vẻ ngoài của Margarita. Giờ đây trong người nàng, trong từng tế bào một, bỗng sôi lên một niềm vui mà nàng cảm thấy như những chiếc bong bóng nở bùng trong toàn bộ cơ thể nàng. Margarita cảm thấy mình tự do, tự do đối với tất cả. Thêm vào đó, nàng hiểu ra một cách hoàn toàn rõ rệch rằng đã xảy ra đúng cái điều mà chỉ sáng nay nàng mới linh cảm thấy, rằng nàng sẽ vĩnh viễn rời bỏ ngôi biệt thự và cuộc sống trước đây của mình. Nhưng từ cái cuộc sống trước đây ấy dù sao vẫn còn lại một ý nghĩ là cần phải làm một nghĩa vụ cuối cùng trước sự mở đầu của một cái gì đó mới mẻ, khác thường đang nâng gọi nàng lên cao. Và nàng, vẫn khỏa thân như vậy, từ phòng ngủ, chốc chốc lại bay bổng lên không, chạy vào phòng làm việc của chồng, bật đèn lên, nhảy vội đến bên bàn viết. Trên tờ giấy xé từ quyển sổ ra, nàng viết nhanh một mạch không sửa chữa những dòng chữ to như sau:
“ Hãy tha lỗi cho em và hãy mau chóng quên em đi. Em vĩnh viễn ra đi. Đừng tìm em, việc đó là vô ích. Em đã trở thành phù thủy vì những đau khổ và tai họa đổ lên đầu em. Em phải đi đây. Vĩnh biệt. Margarita”.
Với tâm hồn đã được hoàn toàn thanh thản, Margarita bay vào phòng ngủ; theo sau nàng là Natasa ôm một đống đồ đạc. Và ngay tức khắc, tất cả những thứ đồ vật đó - chiếc mắc áo bằng gỗ treo áo khoác ngoài, những tấm khăn thêu ren, đôi giày lụa màu thanh thiên buộc dây cẩn thận và thắt lưng, - tất cả rơi ụp xuống sàn nhà, Natasa vung hai cánh tay không lên trời.
- Thế nào, đẹp lắm à ? – Margarita Nikolaevna kêu to bằng một giọng trở nên khản đặc.
- Sao lại thế này ạ? – Natasa vừa bước giật lùi, vừa thì thào, - chị Margarita Nikolaevna, chị làm cái gì thế?
- Đó là kem đấy! Kem, kem! – Margarita vừa đưa tay chỉ chiếc hộp vàng sáng lấp lánh, vừa đáp, rồi quay tròn trước gương.
Natasa, quên cả chiếc áo khoác ngoài nhàu nát nằm trên sàn nhà, chạy vội đến bên tấm gương đứng và nhìn chằm chằm vào phần kem còn sót lại bằng đôi mắt háo hức sáng rực. Đôi môi cô thì thào một điều gì đó. Rồi Natasa quay lại phía Margarita nói với vẻ sùng kính:
- Ôi, làn da, làn da! Chị Margarita Nikolaevna, da chị sáng hẳn lên! – Nhưng nói đến đây, Natasa như sực tỉnh, chạy đến bên chiếc áo, nhặt lên và rũ vuốt cho thẳng lại.
- Vứt đi! Vứt đi! – Margarita hét lên, - Vứt hết tất cả cho quỷ sứ đi! Nhưng mà thôi, em hãy giữ lấy để làm kỷ niệm. Chị bảo em cầm lấy để kỷ niệm. Em lấy tất cả những gì có trong phòng đi!
Như một người trở nên ngớ ngẩn, Natasa đứng bất động một lúc nhìn Margarita, rồi nhảy tới ôm lấy cổ nàng vừa hôn, vừa hét to:
- Mượt mà quá! Sáng hẳn lên! Mượt mà quá! Còn lông mày nữa, lông mày nữa!
- Em hãy cầm lấy tất cả đống áo xống này, cầm lấy lọ nước hoa kia, mang về giấu vào hòm đi. – Margarita hét to, - nhưng những đồ quý thì đừng lấy, không người ta bảo em lấy trộm đấy.
Natasa dồn lại thành một túm tất cả những gì nằm sẳn trong tầm tay – áo khoác ngoài, giày, tất, đồ lót – và chạy ù ra khỏi phòng ngủ.
Vừa lúc đó từ cửa sổ mở rộng ở một nơi nào đấy phía bên kia ngõ phố bỗng vọt lên và bay vút tiếng nhạc valse điêu luyện và nghe có tiếng động cơ ầm ầm của một cổ xe vừa lăn bánh đến cổng nhà.
- Ngay bây giờ Azazello sẽ gọi điện, - Margarita vừa nghe tiếng nhạc Valse dồn dập vang trong ngõ phố, vừa thốt lên. – Anh ta sẽ gọi điện đến! Còn ông khách nước ngoài không nguy hiểm. Vâng, bây giờ thì ta hiểu là ông ta không nguy hiểm!
Cỗ xe rú máy, đi xa dần khỏi cổng nhà. Có tiếng cổng vườn đóng mạnh, rồi tiếng bước chân vang lên trên những tấm đá lát đường.
“ Đó là Nikolai Ivanovich, nghe tiếng bước chân biết ngay, - Margarita nghĩ thầm, - ta phải làm một cái gì đó thật buồn cười, thật thú vị để từ biệt”.
Margarita gạt tấm màn che sang một bên và ngồi nghiêng người lên bệ cửa sổ, hai tay ôm choàng lấy đầu gối. Ánh trăng tắm đẫm phía sườn bên phải của nàng. Margarita ngước mái đầu lên mặt trăng và lấy một vẻ mặt trầm ngâm đầy thơ mộng. Tiếng bước chân vang lên hai lần nữa rồi bất ngờ chết lặng. Ngắm trăng thêm một lát và thở dài để ra vẻ tự nhiên, Margarita quay đầu nhìn xuống vườn và quả nhiên trông thấy Nikolai Ivanovich, người hiện nay đang sống ở tầng dưới của cùng một ngôi biệt thự này. Ánh trăng soi rực rỡ lên người Nikolai Ivanovich. Ông ta ngồi trên chiếc ghế dài, qua tư thế có thể thấy rõ là vừa đột ngột buông mình xuống đó. Cặp kính kẹp mũi nằm chéo nghiêng trên khuôn măt, còn chiếc cặp da của mình, ông ta ôm chặt trong tay.
- A, xin chào anh Nikolai Ivanovich, - Margarita nói bằng giọng buồn bã, - chào anh! Anh vừa đi họp về đấy à?
Nikolai Ivanovich không đáp lại một lời nào.
- Còn em, - Margarita nói tiếp, nhô thêm người ra phía vườn, - em ngồi một mình, như anh thấy đấy và buồn, ngắm trăng và nghe nhạc Valse.
Margarita đưa bàn tay trái lên thái dương sửa lại món tóc rồi cáu kỉnh nói:
- Như thế là không lịch sự, anh Nikolai Ivanovich ạ! Dù sao thì em cũng là phụ nữ! Khi người ta nói chuyện với anh mà anh không trả lời thì đúng là quá thô lỗ!
Nikolai Ivanovich, dưới ánh trăng trông rõ đến chiếc cúc cuối cùng trên áo ghilê màu xám, đến sợi râu cuối cùng trên bộ râu nhọn dưới cằm, bỗng bất ngờ nở một nụ cười ngớ ngẩn, rời chiếc ghế dài đứng dậy và, chắc là lú lẫn mất trí vì quá bối rối, nên đáng lẽ phải bỏ mũ ra, lại vung chiếc cặp da sang bên và khuỵu chân xuống, dường như đang sắp bắt đầu một điệu nhảy ngồi.
- Ôi, anh là một người chán ngắt, Nikolai Ivanovich ạ, - Margarita vẫn tiếp tục, - nói chung, anh làm tôi ngán ngẩm đến mức tôi không thể diễn tả nổi với anh điều đó nữa, và tôi cảm thấy mình thật hạnh phúc vì sắp được chia tay với anh! Thôi, anh cút đến với quỷ sứ đi!
Đúng lúc đó trong phòng ngủ phía sau lưng Margarita vang lên tiếng chuông điện thoại. Margarita nhảy bổ từ bệ cửa sổ xuống, quên phắt ngay Nikolai Ivanovich, chộp vội lấy ống nghe.
- Azazello nói đây, - có tiếng người vang lên trong ống nghe.
- Ôi, Azazello thân mến! – Margarita hét to.
- Đến giờ rồi. Chị hãy bay ra đi, - Azazello nói trong ống nghe, và qua giọng có thể đoán được là anh ta thích thú trước sự vui mừng chân thành của Margarita, - khi bay ngang trên cổng chị hãy nói “ Tàng hình!”. Sau đó, chị hãy lượn một lúc trên thành phố cho quen, rồi bay xuống hướng Nam, ra khỏi thành phố, thẳng về phía con sông. Người ta đang đợi chị ở đấy!
Margarita treo ống nghe lên, vừa lúc đó ở phòng bên cạnh có tiếng một vật gì bằng gỗ khua lọc cọc và bắt đầu gõ vào cánh cửa. Margarita mở cửa ra, cây bàn chải dùng để cọ sàn nhà, cán dựng phần lông lên trên, vừa nhảy múa, vừa bay vào phòng ngủ. Đầu cán bàn chải liên tục gõ nhanh xuống sàn nhà. Nó vừa đá hậu vừa chực bay ra ngoài cửa sổ.
Margarita cười ré lên vì khoái trá, nhảy lên cưỡi ngang cán cây bàn chải. Chỉ đến lúc đó nàng mới thoáng nghĩ rằng trong lúc vội vã đã quên cả việc mặc áo xống. Nàng phi nước đại đến bên giường, giật vội lấy vật đầu tiên, hình như là một chiếc áo lót màu xanh nào đó. Vung nó lên như một lá cờ hiệu kỵ sĩ, nàng bay ra cửa sổ. Và tiếng nhạc Valse vang to hơn trong khu vườn.
Từ cửa sổ, Margarita bay thấp xuống dưới và trông thấy Nikolai Ivanovich đang ngồi trên chiếc ghế dài, dường như bị dính chặt vào đó và đờ đẫn cực độ lắng nghe những tiếng ồn ào la hét vọng xuống tử căn buồng ngủ sáng đèn của những người ở tầng trên.
- Vĩnh biệt hẳn nhé! Tôi bay đi đây, - Margarita hét lên át cả tiếng nhạc valse. Rồi nàng chợt nghĩ ra rằng nàng chẳng cần đến chiếc áo cánh lót làm gì cả, nên vừa cười sằng sặc một cách độc địa, vừa chùm nó lên đầu Nikolai Ivanovich. Bị choáng váng tối tăm mặt mũi, Nikolai Ivanovich lăn kềnh từ trên ghế xuống mặt đường lát gạch.
Margarita quay lại để lần cuối cùng nhìn ngôi biệt thự, nơi nàng đã phải chịu đau khổ lâu đến vậy, và nàng trông thấy trong ô cửa sổ chói sáng khuôn mặt méo xệch vì kinh ngạc của Natasa.
- Vĩnh biệt, Natasa! – Margarita kêu lên và dựng đứng cái bàn chải. – Tàng hình, tàng hình, - nàng kêu lên mỗi lúc một to hơn, và xuyên qua những cành phong lòa xòa quất vào mặt, nàng vượt qua cổng, bay ra ngõ. Ngay lúc ấy, điệu Valse hoàn toàn điên loạn cũng bay vút lên.
