NỤ CƯỜI NINAKAWA
Câu truyện thiá»n số 10
NỤ CƯỜI NINAKAWA
"Ninakawa Ä‘ang hấp hối trên giÆ°á»ng bệnh. Sá»± sống Ä‘ang mất dần. Thầy của SÆ° là Thiá»n SÆ° Ikkyu đến thăm và há»i:
"Ta biết ngươi đang chịu đựng cơn đau ghê gớm. Ta giúp được gì cho ngươi?"
"Con đến không Ä‘em theo váºt gì, ra Ä‘i cÅ©ng không mang theo gì, ngà i giúp được gì cho con?"
"Nếu thá»±c sá»± ngÆ°Æ¡i nghÄ© "Có Äến, Có Äi" thì ta sẽ chỉ cho ngÆ°Æ¡i con Ä‘Æ°á»ng "Không Äến, Không Äị"
Những lá»i nói đó đã Ä‘Æ°a Ninakawa và o cõi Chân Không vô cùng vô táºn vá»›i nụ cÆ°á»i giải thoát trên môi."
Chết là mục tiêu tối háºu. Chết là đỉnh cao cuối cùng mà con ngÆ°á»i phải chạm tá»›i, giáp mặt và vượt quạ Ngay lúc Thần Chết đến gõ của nhà bạn, tất cả má»i sá»± việc Ä‘á»u đã phải sẵn sà ng. Nếu bạn đã chuẩn bị, thiá»n định và chỠđợi, thì ngay lúc cái chết thá»±c sá»± xẩy ra, bạn không bị hốt hoảng, lo sợ hay bà ng hoà ng; và có thể bạn sẽ liá»…u ngá»™ được ngay lúc hÆ¡i thở cuối cùng chấm dứt; vì sao? - Vì Chết và Giác Ngá»™ rất giống nhau.
Cái gì xảy ra khi bạn chết? Bất thình lình, bạn mất Ä‘i cái thân xác dấu yêu nà y; bất thình lình bạn không còn khả năng suy tưởng được gì nữa cả; bất thình lình, bạn thấy bạn bị tách xa ra khá»i những ngÆ°á»i thân yêu; bạn thấy bạn không còn là bạn nữa và những gì trÆ°á»›c kia là của bạn cÅ©ng không thể nắm giữ được nữa. Äiá»u đó, đối vá»›i bạn tháºt Ä‘á»›n Ä‘au vô cùng, vì bạn cảm thấy bạn nhÆ° Ä‘ang bị chá»›i vá»›i hụt hẫng trong khoảng hÆ° không vô cùng vô táºn. Bạn không biết rồi sẽ Ä‘i đâu, vỠđâu; tất cả nhÆ° xa lạ, hững há»; ngay cả cái thân xác dấu yêu mà trÆ°á»›c kia bạn đã từng ấp ủ, nâng niu, lo lắng thì giỠđây cÅ©ng nằm đó, im lìm, lạnh teo, trải dà i cứng Ä‘Æ¡ nhÆ° má»™t váºt vô tri vô giác, không lên má»™t tiếng nói. Trong từng bÆ°á»›c chân tiến dần vá» cái chết, bạn phải chạm trán má»™t sá»± thá»±c trắng trợn, phÅ© phà ng và khắc nghiệt của kiếp nhân sinh là : "Tại sao không ai tránh được cái chết? Tại sao có những cuá»™c ra Ä‘i Ä‘au lòng cÆ°á»›p theo Ä‘á»i sống và má»i niá»m vui của kiếp sống? Äá»i sống thá»±c sá»± có giá trị gì nếu cặp mắt kia có lần đã sáng tá» trong niá»m vui, có lần rá»±c rỡ trong tình thÆ°Æ¡ng, giỠđây đã mãi mãi nhắm lại, im lìm không linh Ä‘á»™ng? Cái "Tôi" yêu dấu của bạn Ä‘ang tà n nhẫn giã từ. Bạn run sợ hãi hùng bên bá» vá»±c thẳm của hÆ° không. Bạn sẽ không còn. Bạn sẽ biến mất.
Äối vá»›i hạng ngÆ°á»i thông thÆ°á»ng, Chết không phải là má»™t Ä‘á» tà i hấp dẫn, dầu để thảo luáºn hay để thuyết trình. Chết là má»™t cái gì buồn thảm, thê lÆ°Æ¡ng, ảm đạm, là áp bức, là cái gì tháºt sá»± giết chết má»i niá»m vui. Hạng ngÆ°á»i thông thÆ°á»ng co rút trở và o nằm bên trong cái Ta của mình, luôn luôn chạy Ä‘i tìm dục lạc, luôn luôn rượt bắt những gì kÃch thÃch và thá»a mãn dục vá»ng mà không bao giá» dừng chân lại để bình tÄ©nh ngồi xuống và nghiêm chỉnh suy gẫm rằng chÃnh những thú vui váºt chất và những thá»a mãn dục vá»ng kia rồi sẽ phải chấm dứt má»™t ngà y nà o. Chỉ đến khi nà o cái Chết thá»±c sá»± xảy ra dÆ°á»›i mái nhà của há», cho ngÆ°á»i thân yêu của há» hay chÃnh bản thân há» thì lúc đó há» má»›i mở mắt bừng tỉnh dáºy và đau khổ hãi hùng.
Theo Ä‘Æ°á»ng lối suy tÆ° của ngÆ°á»i Pháºt tá», Chết không phải là má»™t Ä‘á» tà i phải lẫn tránh hay xua Ä‘uổi, mà là cái chìa khóa để mở cánh cá»a Ä‘Æ°a và o những gì được xem là bà ẩn của cuá»™c Ä‘á»i. ChÃnh nhá» hiểu biết cái Chết mà ta hiểu được Sá»± Sống; bởi vì hiểu theo má»™t chiá»u hÆ°á»›ng, Chết là má»™t phần trong tiến trình Sống. Theo má»™t lối hiểu khác, Sống và Chết là hai giai Ä‘oạn táºn cùng của má»™t tiến trình, hai đầu của má»™t luồng trôi chảy, và nếu hiểu biết được đầu nà y thì cÅ©ng hiểu biết được đầu kia. Do đó, khi hiểu được ý nghÄ©a và mục tiêu của sá»± Chết, ta cÅ©ng hiểu được ý nghÄ©a và mục tiêu của kiếp nhân sinh. ChÃnh nhá» gia công suy niệm vá» cái Chết mà ta có thể tiêu diệt được tánh tá»± cao tá»± mãn. ChÃnh nhá» gia công suy niệm vá» cái Chết mà ta có thể tìm lại được thế quân bình cho cái tâm qúa Ä‘á»—i chao Ä‘á»™ng của tạ ChÃnh nhá» gia công suy niệm vá» cái Chết mà ta có thể thắt chặt lại dây thân ái giữa ngÆ°á»i nà y vá»›i ngÆ°á»i kia, để phá tan những hà ng rà o giai cấp và san bằng những ranh giá»›i chủng tá»™c, xã há»™i, quốc gia hay tôn giáo.
Cái Chết có khả năng san bằng rất vÄ© đại. Tá»± cao tá»± đại vì sanh trưởng trong má»™t gia đình già u sang, quyá»n quÃ, lắm tiá»n nhiá»u của; hống hách vì quyá»n cao chức trá»ng, địa vị ăn trên ngồi trÆ°á»›c hay kiêu căng hợm hÄ©nh vì sắc dẹp tà i năng... tất cả Ä‘á»u phải nhÆ°á»ng bÆ°á»›c cho Thần Chết, tất cả Ä‘á»u phải sụp đổ dÆ°á»›i những nhát cuốc, lưỡi xuổng- và trong đám cát bụi vô tình đó, tất cả Ä‘á»u bình đẳng, ngang nhau khi xuôi tay nằm xuống.
Giác Ngá»™ cÅ©ng váºy. Giác Ngá»™ có khả năng san bằng rất mầu nhiệm. Giác ngá»™ san bằng Tham, Sân, Si, đạp đổ thà nh trì Bản Ngã, xô xáºp hà ng rà o Vô Minh, chế ngá»± Tham Vá»ng Khát Ãi và đưa hà nh giả thẳng bÆ°á»›c vá» miá»n đất tâm linh thÆ¡m là nh. Vì thế, nếu bạn đã chuẩn bị, đã thá»±c táºp thiá»n định, đã gia công suy niệm vá» cái chết, sẵn sà ng là m má»™t bÆ°á»›c nhảy vá»t thì bạn không e sợ, lo buồn, hốt hoảng gì cả khi đối diện vá»›i sá»± tháºt và bạn cÅ©ng không tiếc nuối than phiá»n. Trái lại, có thể bạn còn tá» vẻ an nhiên tá»± tại hÆ¡n nữa. Tuy nhiên, bạn đừng bao giá» lầm lẫn ý nghÄ©a "Äón nháºn" và "Chấp nháºn" nghen. Hai danh từ đó mang hai nghÄ©a khác nhau hoà n toà n. Khi bạn dùng danh từ "Chấp nháºn" có nghiã là bạn không muốn nhÆ°ng vẫn phải nháºn sá»± việc đó hay má»™t váºt gì đó. Nó hà m ý bắt buá»™c, chịu Ä‘á»±ng, miá»…n cưỡng, ép bức. Còn "Äón nháºn" chứng tá» má»™t sá»± má»i chà o, vui vẻ, nồng nhiệt, hân hoan hÆ¡n. NhÆ° thế, nếu bạn không lãnh há»™i được ý nghÄ©a sâu sắc đó và phải chấp nháºn cái chết thì trong bạn dâng trà o lên má»™t luồng đối kháng mãnh liệt giữa bản năng tham sống và sợ chết. ChÃnh luồng đối kháng đó sẽ Ä‘Æ°a bạn đến những vùng tăm tối của tâm thức, kết thà nh nghiệp quả luân hồi vô táºn. Nói "Vâng" vá»›i Thần Chết thì bạn sẽ thản nhiên bình tÄ©nh; nói "Không" vá»›i Thần Chết thì bạn sẽ chiêu cảm Ä‘au khổ, lo sợ, hay hốt hoảng bất an ngaỵ Song, dù không hay có thì tất cả chúng ta và má»i sanh linh khác cÅ©ng Ä‘á»u phải Ä‘i qua Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng cuối cùng nà y, thế thì tá»™i gì chúng ta phải chống đối phản kháng lại cho uổng công? Không cÅ©ng chết, Vâng cÅ©ng chết, ngÆ°á»i khôn ngoan nên chá»n lá»±a thái Ä‘á»™ nà o để Ãt nhất ra còn gặt hái được chút kết quả tốt?
Má»™t vị Pháºt, má»™t vị giác ngá»™ an nhiên đón nháºn cái chết đến. Không có má»™t chút phản kháng chống trả nà o, không có má»™t chút nuối tiếc, dây dÆ°a, hay bấn xúc não loạn nà o giữa báºc giác ngá»™ và cái chết. Chết cÅ©ng mầu nhiệm linh thiêng nhÆ° Sống váºy. Vì thế, nếu ngÆ°á»i nà o có chuẩn bị, có tu táºp, thì ngay lúc cáºn ká» cái chết, chỉ cần và i lá»i nói của má»™t vị đạo sÆ° thôi đã đủ Ä‘Æ°a ngÆ°á»i chết vá» cõi an là nh rồi váºy. Chỉ cần má»™t lá»i nói đúng lúc là ngá»n lá»a trong tâm bừng sáng, bạn đắc đạo ngay - vì cái giây phút cáºn ká» cái chết đó rất quan trá»ng thiết yếu, cái giây phút đó rất mong manh căng thẳng, bạn dốc toà n lá»±c táºp trung cả con ngÆ°á»i bạn và o đó, táºp trung toà n bá»™ tÆ° tưởng và o đó, nên chỉ cần má»™t que diêm là m mồi thôi thì ngá»n Ä‘uốc tâm linh bạn bùng cháy ngaỵ.
NgÆ°á»i ta kể lại rằng Thiá»n SÆ° Ikkyu là má»™t vị đại sÆ° kỳ đặc, phóng khoáng, không câu nệ giá»›i luáºt hay tiểu tiết gì cả. Má»™t ngà y kia, Thiá»n SÆ° Ä‘i ngang qua má»™t ngôi chùa và ghé và o xin trá» lại má»™t đêm. Äêm đó, trá»i trở cÆ¡n tháºt lạnh và trong chánh Ä‘iện không có gì để sưởi ấm ngoà i ba tượng Pháºt gá»—. SÆ° Ikkyu chẳng nói chẳng rằng, leo lên rinh má»™t pho tượng Pháºt xuống, chẻ ra chụm đốt sưởi ấm. Lúc đó, ông đạo trụ trì chợt thức giấc và cảm thấy nhÆ° có cái gì khác thÆ°á»ng nên ông đạo Ä‘i chung quanh chùa xem xét. Äến cá»a chánh Ä‘iện, ông đạo tá há»a tam tinh lên khi thấy nhà sÆ° lang thang kia Ä‘ang ung dung tá»± tại chẻ tượng Pháºt ra hÆ¡ ấm đôi taỵ Ông đạo tức quá, phùng mang trợn mắt la lá»›n lên:
"Trá»i Æ¡i, ông là m cái gì váºy? Tại sao ông dám chẻ tượng Pháºt ra chụm lá»a váºy trá»i? Bá»™ Ông Ä‘iên rồi hả? Tôi thấy ông là nhà sÆ° nên tôi má»›i cho ông và o trú chân qua đêm, nà o ngỠđâu ông lại dám là m cái chuyện kinh thiên Ä‘á»™ng địa thế nà y hả?"
"NhÆ°ng ông Pháºt trong tôi lạnh lắm. Tại sao lại hy sinh ông Pháºt sống nà y cho mấy ông tượng gá»— kia chứ?" Thiá»n SÆ° ikkyu trả lá»i.
NhÆ°ng ông đạo tức giáºn cà nh hông nên nà o có nghe thấy những gì SÆ° Ikkyu nói. Ông ta cứ ong óng lên: "Trá»i Æ¡i, tháºt đúng là điên qúa cỡ rồi. Thế nà y thì chết tôi rồi còn gì. Thôi thôi, ông cuốn xéo Ä‘i cho tôi nhá»!"
SÆ° Ikkyu lặng thinh, lấy cây que khừi khừi bÆ°Æ¡i bÆ°Æ¡i đống tro, có vẻ nhÆ° muốn tìm tòi cái gì. Ông đạo lạ lùng, há»i: "Nà y ông lại muốn là m cái gì nữa đó?"
SÆ° Ikkyu nói: "á»’, tôi muốn tìm xá lợi Pháºt cho ông."
Ông đạo Ä‘ang giáºn mà cÅ©ng phải báºt cÆ°á»i: "Ông tháºt đúng là không Ä‘iên thì cÅ©ng mát. Tượng Pháºt gá»— là m gì có xá lợi?"
SÆ° Ikkyu phá lên cÆ°á»i ha hả: "Thế thì rinh nốt hai pho kia xuống đốt luôn Ä‘i. Trá»i còn lâu lắm má»›i sáng mà đêm nay thì lạnh lắm, ông đạo ạ."
Vị thiá»n sÆ° đó kỳ quặc nhÆ° váºy, nhÆ°ng ông ta có đến hà ng trăm, hà ng ngà n đệ tá» khắp nÆ¡i trên đất Nháºt và SÆ° không ngừng Ä‘i hoằng hóa nÆ¡i nà y nÆ¡i kia để dạy dá»— đệ tá». Câu chuyện vá» Ninakawa cÅ©ng là má»™t phần trong cuá»™c du trình hà nh đạo của SÆ°.
Ninakawa Ä‘ang mấp mé bên bá» quả vị. "Sắp chứng đắc" có nghÄ©a là sẽ chứng, mà cÅ©ng có nghÄ©a là không. Ninakawa đã tu hà nh suốt cả má»™t cuá»™c Ä‘á»i nhÆ°ng vẫn còn vÆ°á»›ng mắc, chÆ°a thông suốt. Ông ta còn kẹt và o kinh Ä‘iển, văn tá»±; và đang loay hoay chÆ°a biết tháo gỡ ra nhÆ° thế nà o.
Tháºt khó mà thoát ra được ngục tù chữ nghÄ©a, kinh Ä‘iển. Äiá»u đó chỉ xảy ra khi bạn đã liá»…u đạo được mà thôi; và chỉ khi đó bạn má»›i thấy rằng danh tá»± kinh Ä‘iển chỉ là danh tá»± kinh Ä‘iển; không có gì cả, sách vở kinh Ä‘iển chỉ là những phát minh phÆ°Æ¡ng tiện của con ngÆ°á»i sáng tạo ra mà thôi; chúng chỉ là tiếng vang trong tiá»m thức. Chúng không phải là Chân Lý; chúng không phải là Giải Thoát; chúng không phải là Cứu Cánh. Ông tăng Ninakawa đó đã tu táºp, đã chiến đấu vá»›i chÃnh bản thân mình, đã thiá»n định, đã sá» dụng nhiá»u pháp môn, đã thá» nhiá»u cách để thanh lá»c tá»± tâm; nhÆ°ng Ninakawa vẫn không thể gỡ thoát ra được sức ká»m hãm của ngữ ngôn văn thuyết. Cho đến ngà y Ninakawa hấp hối, ông vẫn còn loay hoay vá»›i rừng ráºm ngôn từ. Äúng lúc đó, Thiá»n SÆ° Ikkyu đến thăm ông. Äây là giai Ä‘oạn sanh tá»; đây là giai Ä‘oạn quyết liệt, đây là lúc phải đạp Ninakawa mạnh má»™t cái, xô Ninakawa mạnh má»™t cái và o trong vùng chân không vô táºn. Có thể Ninakawa sẽ hụt mất dịp may hiếm có nà y trÆ°á»›c khi ông trở vá» cát bụi; có thể ông sẽ tóm trá»n được Chân Lý trong tay.
Muốn được nhÆ° thế, ta cần phải quán chiếu rõ rà ng vá» Tánh Không của vạn hữu; ta cần phải đạt lý thông tâm thì ta má»›i có thể giáp mặt vá»›i cái Chết má»™t cách thong dong tá»± tại được; vì sao, vì Chết chÃnh là Chân Không Diệu Hữu. Chỉ lúc đó, Tất cả là Má»™t, Má»™t là Tất cả - Có mà Không, Không mà Có. Do đó, Thiá»n SÆ° Ikkyu đến để ban cho đệ tá» má»™t ân huệ cuối cùng. Ninakawa đã hao phà tâm lá»±c cả má»™t Ä‘á»i rồi, phút cuối cùng nà y, Ninakawa không được vuá»™t mất.
" Ta biết ngươi đang chịu đựng cơn đau ghê gớm. Ta giúp được gì cho ngươi?"
"Con đến đây một mình và ra đi cũng một mình. Ngà i giúp được gì cho con?"
Tất cả má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u sanh ra má»™t mình và chết cÅ©ng má»™t mình; đó là sá»± tháºt hiển nhiên không thể chối cãi; tuy nhiên, giữa hai đầu Sống Chết đó, con ngÆ°á»i đã lầm tưởng, đã tá»± dối gạt mình là ta sống chung vá»›i ngÆ°á»i nà o đó, chồng vợ, con cái, bạn bè, thân hữu, xã há»™i v.v... nhÆ°ng tháºt ra, đó chỉ là ảo tưởng. Cô Ä‘Æ¡n chÃnh là bản chất thá»±c sá»± của con ngÆ°á»i. Äến má»™t mình và ra Ä‘i cÅ©ng má»™t mình. Cô Ä‘Æ¡n hoà n toà n. Hoà n toà n cô Ä‘Æ¡n. Äó chÃnh là lá»i Pháºt dạy. Äó chÃnh là giáo lý cÆ¡ bản của đạo Pháºt. Äó chÃnh là vì sao Pháºt phủ nháºn Thượng Äế, má»™t ngôi vị tối cao do con ngÆ°á»i đặt ra để nÆ°Æ¡ng dá»±a; vì có Thượng Äế thì con ngÆ°á»i là m sao cô Ä‘Æ¡n được? Con ngÆ°á»i vẫn còn có má»™t Ä‘iểm tá»±a để bám vÃu, để dá»±a dẫm. Từ tinh thần nÆ°Æ¡ng dá»±a nhá» cáºy đó, con ngÆ°á»i đâm ra hèn yếu, sợ sệt, do dá»±, hoà i nghi, không dám chiến đấu, không dám nhìn nháºn sá»± tháºt. Sá»± rà ng buá»™c bám vÃu và o nhau từ đó cÅ©ng hình thà nh, dẫn đến luân hồi sanh tá».
Ninakawa trả lá»i SÆ° Ikkyu: "Con đến má»™t mình và ra Ä‘i cÅ©ng má»™t mình. Thầy giúp được gì cho con?" Câu nói đó của Ninakawa tuy mang âm hưởng nhÆ° đã liá»…u suốt đạo; nhÆ°ng thá»±c ra Ninakawa chÆ°a đạt được phần cốt tủy của Thiá»n. Nếu thá»±c sá»± Ninakawa không cần sá»± giúp đỡ của Thầy thì Ninakawa cứ mặc nhiên cÆ°á»i và giản dị nói "Cám Æ¡n." Không cần phải nói rÆ°á»m rà lá»… má»… nhÆ° váºy. Không cần phải vay mượn những ngôn từ trong nhà thiá»n nhÆ° váºy. Má»™t khi bạn không chắc chắn, má»™t khi bạn trống rá»—ng ná»™i tâm thì bạn phải vay mượn, bạn phải nÆ°Æ¡ng nhá» Pháºt, Chúa, Thượng Äế, Krishna, bởi vì đằng sau những bức bình phong vÄ© đại đó, bạn sẽ che dấu được má»i ngÆ°á»i sá»± ngu dốt, trống rá»—ng, hay nông cạn tâm linh. Bất cứ khi nà o bạn sá» dụng cà ng nhiá»u danh từ, bạn cà ng che dấu má»™t cách thảm hại sá»± vô minh, sá»± giả dối của bạn. Ninakawa đã láºp lại những ngôn thuyết rá»—ng tuếch đó, nên Thiá»n SÆ° Ikkyu má»›i phang thẳng cho má»™t cú
"Nếu ngÆ°Æ¡i nghÄ© có đến có Ä‘i, Ta sẽ chỉ cho ngÆ°Æ¡i con Ä‘Æ°á»ng Không Äến Không Äi!"
Má»™t cú sấm sét giáng lên đầu Ninakawạ Má»™t trái bom nổ tung đất trá»i lồng lá»™ng. Má»™t câu nói láºt ngược cà n khôn vÅ© trụ. Má»™t ngá»n sóng thủy triá»u dâng cao dáºp xuống vá»— bá». Äẹp, đẹp tuyệt vá»i từng chữ trong câu nói của Thiá»n SÆ° Ikkyụ Äó là tinh túy; đó là cốt tủy của tất cả chÆ° Pháºt, của tất cả Mahavira, của kinh Ão NghÄ©a ThÆ°; chỉ má»™t câu thôi, chỉ cần má»™t câu thôi đã bao gồm trá»n vẹn 50 năm thuyết pháp của Pháºt; chỉ cần má»™t câu thôi gói trá»n tinh hoa của trá»i đất.
"Con Ä‘Æ°á»ng Không Äến Không Äi," đó chÃnh là những danh từ đẹp nhất của trần thế.
Thiá»n SÆ° Ikkyu nói: "Nếu ngÆ°Æ¡i nghÄ© có đến có Ä‘i, đó chỉ là ảo tưởng của ngÆ°Æ¡i... "
Tháºt khó hiểu và tế nhị sâu sắc quá, phải không?
Câu nói của SÆ° Ikkyu có ý nhÆ° thế nà y: "Nếu ngÆ°Æ¡i nghÄ© là có đến có Ä‘i, thì ai đến ai đỉ Cái nà o của ngÆ°Æ¡i đến, cái nà o của ngÆ°Æ¡i đỉ Cái tâm của ngÆ°Æ¡i đến hay cái thân của ngÆ°Æ¡i đến; cái tâm của ngÆ°Æ¡i Ä‘i hay cái thân của ngÆ°Æ¡i đỉ Nếu ngÆ°Æ¡i không giải được, có nghÄ©a là ngÆ°Æ¡i chỉ láºp Ä‘i láºp lại lá»i nói của chÆ° Pháºt nhÆ° con vẹt mà thôi."
NgÆ°á»i dịch xin mượm tạm má»™t thà dụ trong kinh Na Tiên Tỳ KhÆ°u để giải rõ thêm:
"Äại Äức Na Tiên (Nagasena) muốn giải thÃch cho vua Milinda biết đặc tánh cấu thà nh của vạn hữu, há»i vua Ä‘i đến tinh xá bằng gì, Ä‘i bá»™ hay Ä‘i xe. Vua đáp bằng xe.
"Tâu Äại vÆ°Æ¡ng, nếu ngà i đến bằng xe, xin Äại vÆ°Æ¡ng cho biết phải cái gá»ng là xe không?"
"Bạch Äại Äức, không phải."
"Có phải cái bánh là xe không?"
"Quả tháºt không phải."
"Phải cái thùng là xe không?"
"Thưa không phải."
"Tâu Äại vÆ°Æ¡ng, Äại vÆ°Æ¡ng nói đến bằng xe, váºy cái xe Ä‘Æ°a Äại vÆ°Æ¡ng đến ở đâu? Ngà i là vị vua hùng mạnh nhất ở Ấn mà còn nói dối hay sao khi ngà i nói đến bằng xẻ"
NhÆ° váºy bằng lối thẳng thắn phân tÃch, bằng cách phân chia ra từng thà nh phần cấu tạo nên cái gá»i là xe, Äại Äức Na Tiên đã thà nh công thuyết phục vua Milinda rằng dầu nhà vua có nói sao Ä‘i nữa thì vẫn không có cái gì Ä‘Æ¡n thuần gá»i là xe mà chỉ có những thà nh phần ráp nối lại vá»›i nhau mà thôi.
"KÃnh bạch Äại Äức, Trẫm không nói dối. Danh từ "cái xe" chỉ là má»™t hình ảnh ngôn ngữ, má»™t tiếng nói, má»™t tên gá»i, má»™t lối chỉ định có tÃnh cách qui Æ°á»›c, cái gá»ng, cái thùng, cái bánh v. v... "
Cùng thế ấy, "chúng sanh", "con ngÆ°á»i", "tôi", chỉ là những danh từ, những chữ không tÆ°Æ¡ng ứng chÃnh xác vá»›i má»™t cái gì Ä‘Æ¡n thuần nguyên vẹn, tháºt sá»± hiện hữu. Không có cái gì nhÆ° má»™t thá»±c thể Ä‘Æ¡n thuần, hiện hữu trong thá»±c tế mà có thể gá»i nhÆ° váºy. Trong ý nghÄ©a cùng tá»™t, chỉ có năng lá»±c luôn luôn biến đổi. Tuy nhiên danh từ "cấu thà nh" không phải chỉ liên quan đến váºt chất và tánh chất của váºt chất được gá»i là Sắc (rùpa) mà cÅ©ng bao hà m luôn phần tinh thần, tâm và tánh chất của tâm được gá»i là Danh (Nà ma). Do đó, Tâm cÅ©ng là má»™t sá»± phối hợp, giống nhÆ° thể xác là má»™t sá»± phối hợp.
Nói rằng Tâm là sá»± phối hợp của nhiá»u tÆ° tưởng, không có nghÄ©a rằng những tÆ° tưởng ấy đồng thá»i hiện hữu, cùng tồn tại trong má»™t lúc, nhÆ° những thà nh phần của cái xe. Äây là sá»± nối tiếp liên tục của những cháºp tÆ° tưởng cÅ©ng gá»i là sát na tâm; má»™t tiến trình không gián Ä‘oạn của những tÆ° tưởng — khi là những tÆ° tưởng sân háºn, lúc thì tÆ° tưởng từ bi, khi thì tÆ° tưởng phiá»n não, lúc lại là tÆ° tưởng an vui, phục vụ v.v..; má»™t sá»± nối tiếp liên tục không gián Ä‘oạn, vô cùng táºn. Má»—i cháºp tÆ° tưởng phát sanh, tồn tại rồi hoại diệt, nhÆ°á»ng chá»— cho má»™t cháºp khác, những cháºp tÆ° tưởng liên tục nối tiếp nhau, cháºp nà y đến cháºp kia, vô cùng nhanh chóng, đến Ä‘á»—i ta có má»™t cảm tưởng nhÆ° có má»™t cái gì Ä‘Æ¡n thuần, nguyên vẹn, không biến đổi gá»i là "Tâm". NhÆ°ng trong thá»±c tế, không có cái gì trÆ°á»ng tồn bất biến mà chỉ có sá»± trôi chảy của những cháºp tÆ° tưởng kế tiếp nối Ä‘uôi nhau, có thể sánh vá»›i sá»± trôi chảy của má»™t dòng sông. Từng giá»t nÆ°á»›c kế tiếp nối Ä‘uôi nhau và trôi chảy nhanh chóng đến Ä‘á»—i ta có cảm tưởng nhÆ° có má»™t cái gì nguyên vẹn, má»™t thá»±c thể không biến đổi gá»i là con sông. NhÆ°ng đó chỉ là má»™t cảm tưởng, má»™t ảo tưởng. Trong thá»±c tế, dòng sông luôn luôn trôi chảy, luôn luôn biến đổi. Cùng thế ấy, không có má»™t cái gì là má»™t thá»±c thể nguyên vẹn không thay đổi gá»i là cái tâm mà chỉ có sá»± liên tục nối tiếp của những cháºp tÆ° tưởng, má»™t dòng tÆ° tưởng phát sinh rồi hoại diệt. Nếu tôi nói rằng buổi sáng tôi băng qua con sông và buổi chiá»u tôi băng trở lại, cÅ©ng qua con sông ấy; trên thá»±c tế có phải tôi băng qua và băng trở lại cÅ©ng má»™t con sông ấy không? Con sông mà tôi băng qua buổi sáng và con sông mà tôi băng qua buổi chiá»u có phải là má»™t không? NÆ°á»›c sông mà tôi băng qua buổi sáng có phải là nÆ°á»›c sông mà tôi băng qua buổi chiá»u không? Váºy nÆ°á»›c buổi sáng hay nÆ°á»›c buổi chiá»u là con sông hay có hai con sông, má»™t con sông buổi sáng và má»™t con sông buổi chiá»u? Và nếu tôi băng qua con sông và o lúc buổi trÆ°a, váºy lại còn có má»™t con sông buổi trÆ°a chăng? Suy luáºn nhÆ° váºy, chúng ta sẽ thấy rằng má»—i giá», má»—i phút, má»—i giây,má»—i khoảnh khắc Ä‘á»u có má»™t con sông khác biệt. NhÆ° váºy thì đâu là cái trá»n vẹn mãi mãi tồn tại gá»i là con sông? NhÆ° thế, con sông chỉ tồn tại nhÆ° má»™t danh từ. Bằng má»™t cách qui Æ°á»›c để được tiện lợi trong sá»± thông cảm vá»›i nhau, chúng ta đồng ý gá»i là con sông những giá»t nÆ°á»›c riêng biệt nối tiếp nhau trôi chảy vô cùng táºn. Cái Tâm cÅ©ng y hệt nhÆ° thế. Tâm chỉ là má»™t luồng trôi chảy của những tÆ° tưởng nối tiếp vô cùng táºn. Chúng ta không thể nà o chỉ riêng má»™t tÆ° tưởng Ä‘ang thóang qua và nói: "đây là cái tâm của tôi, đây là cái tâm thÆ°á»ng còn không biến đổi của tôi". Nếu tÆ° tưởng ấy là cái tâm thÆ°á»ng còn không biến đổi thì là m sao trong má»™t lúc có những tÆ° tưởng tốt đẹp, và chá»›p nhoáng thay đổi tÆ° tưởng xấu xả Còn nếu tÆ° tưởng thân ái nà y cÅ©ng là cái tâm thưòng còn và không biến đổi của tôi thì ra tôi có hai cái tâm thÆ°á»ng còn và không biến đổi, và hai cái tâm đối nghịch nhau. Nếu tá»± đặt ra những câu há»i dà i dà i nhÆ° váºy theo chiá»u hÆ°á»›ng nà y, ta sẽ Ä‘i đến má»™t kết luáºn là không có má»™t cái gì tÆ°Æ¡ng tợ nhÆ° cái tâm bất di bất dịch mà chỉ có má»™t danh từ, má»™t phÆ°Æ¡ng tiện để diá»…n đạt sá»± liên tục nối tiếp của những tÆ° tưởng. Cái xe, con sông, danh sắc, tất cả chỉ là những phối hợp, những sá»± cấu thà nh. Không có gì tá»± nó có đặc tánh vững bá»n, trÆ°á»ng tồn, không biến đổi; và cùng thế ấy, Tâm chỉ là má»™t danh từ diá»…n đạt dòng trôi chảy của những tÆ° tưởng liên tục thì sá»± phối hợp tâm - váºt lý - danh sắc- gá»i là con ngÆ°á»i, không thể là má»™t Ä‘Æ¡n vị nguyên vẹn thÆ°á»ng còn không biến đổi, chỉ là má»™t danh từ, má»™t phÆ°Æ¡ng tiện qui Æ°á»›c.
Khi sá»± phân tÃch tỉ mỉ và công phu ấy khám phá rằng không có má»™t con ngÆ°á»i mà chỉ có má»™t tiến trình, không có ngÆ°á»i hà nh Ä‘á»™ng mà chỉ có hà nh Ä‘á»™ng, chúng ta Ä‘i đến má»™t kết luáºn rằng không có ngÆ°á»i chết mà chỉ có tiến trình của sá»± chết. Di chuyển là má»™t tiến trình. Äi là má»™t tiến trình. Chết là má»™t tiến trình. Không có má»™t nhân váºt hay má»™t nguyên lá»±c ẩn núp phÃa sau tiến trình di chuyển hay tiến trình Ä‘i, cÅ©ng nhÆ° không có má»™t nhân váºt hay nguyên lá»±c nà o phÃa sau tiến trình chết. Quả tháºt là má»™t khám phá kỳ diệu, thần khải; và khi nháºn thức được nhÆ° váºy, bao nhiêu lo âu, bao nhiêu sợ sệt liên quan đến sá»± chết Ä‘á»u tan biến; và ngà y nà o nhá» gia công tham thiá»n suy niệm nhÆ° váºy, chúng ta dứt bỠđược quan kiến sai lầm bám vÃu và o sá»± váºt và là m mù má» má»i nháºn định vá» sá»± váºt của chúng ta; chừng ấy chúng ta má»›i có thể phát huy trà kiến minh mẫn và chỉ có trà huệ ấy má»›i rá»i sáng cho chúng ta thấy rõ thá»±c tÆ°á»›ng của sá»± váºt; chỉ đến chừng ấy chúng ta má»›i nháºn thức rằng không có ai Ä‘ang chết mà chỉ có tiến trình của sá»± chết, cÅ©ng nhÆ° không có ai Ä‘ang sống mà chỉ có tiến trình của sá»± sống. Gia công thá»±c hà nh quán niệm nhÆ° váºy, có nghÄ©a là dần dần chúng ta sẽ dứt bỠđược thói quen không tốt đã nhiá»…m sâu và o Ä‘á»i sống chúng ta là tá»± đồng nhất mình vá»›i tiến trình hà nh Ä‘á»™ng bằng thân, khẩu, ý, và do đó, thay và o đó bằng giáo lý Vô Ngã. Suy niệm nhÆ° váºy, chúng ta má»›i cởi mở dần dần, ná»›i rá»™ng cái tá»± ngã để vượt ra khá»i má»i luyến ái rà ng buá»™c; chừng ấy chúng ta má»›i có thể vui vẻ, không lo sợ, bình tÄ©nh đối diện vá»›i hiện tượng chết má»™t cách mạnh dạn an nhiên. (trÃch má»™t Ä‘oạn trong Tá» Niệm của Vô Danh thị). Thế cho nên SÆ° Ikkyu nói: "Nếu ngÆ°Æ¡i cho là có đến có Ä‘i, thì đó là ảo tưởng của ngÆ°Æ¡i mà thôi. Không có má»™t ai đến, má»™t ai Ä‘i và cÅ©ng chẳng có nÆ¡i nà o để đến để Ä‘i. Vì không có ngÆ°á»i đến Ä‘i và cÅ©ng chẳng có nÆ¡i nà o đến Ä‘i thì con Ä‘Æ°á»ng cÅ©ng không thá»±c sá»± hiện hữu. NhÆ° thế để ta chỉ ngÆ°Æ¡i con Ä‘Æ°á»ng Không Äến Không Äi".
Vá»›i những lá»i nói sắc bén Ä‘áºp thẳng và o tâm thức, SÆ° Ikkyu đã vén bức mà n Vô Ngã là Niết Bà n cho đệ tá» và Ninakawa thá»ng tay an nhiên Ä‘i và o cõi Vô Cùng vá»›i nụ cÆ°á»i giải thoát trên môi. Nụ cÆ°á»i Ninakawa là nụ cÆ°á»i của Pháºt, má»™t nụ cÆ°á»i giác ngá»™.
Câu truyện tháºt đẹp; tháºt tuyệt vá»i, tháºt cảm xúc. Câu truyện đó là má»™t ẩn dụ cho sá»± giác ngá»™ rốt ráo, tá»™t cùng. Chúng ta phải chết Ä‘i để sống lại; chúng ta phải chết Ä‘i con ngÆ°á»i đầy tham lam sân háºn si mê để sống lại tháºt trà n đầy an lac giải thoát. Cái chết của Ninakawa không phải là cái chết váºt lý tầm thÆ°á»ng, đó chỉ là má»™t chuyến viá»…n du, má»™t cuá»™c hà nh trình, má»™t bÆ°á»›c chân Ä‘i và o má»™t thế giá»›i khác, bắt đầu má»™t cuá»™c sống khác. Nếu bạn có thể chết vá»›i nụ cÆ°á»i giải thoát trên môi thì bạn đã biết nghệ thuáºt chết; và tinh hoa của tất cả má»i tôn giáo Ä‘á»u nằm gá»n trong nghệ thuáºt Chết đó.
Hãy chết như Ninakawa đã chết!
Hãy cÆ°á»i nhÆ° Ninakawa đã cÆ°á»i!
Nụ cÆ°á»i Ninakawa! Nụ cÆ°á»i ChÆ° Pháºt!
Xách nước qua đây
Äai tre ải đứt
Thùng vỡ đáy tung
Nước à o ra hết
Äâu còn đáy nÆ°á»›c trăng trong
HÆ° không còn lại tay không hững há»
Hãy buông bá» Ä‘i! Äừng nắm giữ gì cả! Hãy để nÆ°á»›c trà o ra, hãy để bóng trăng tan biến Ä‘i; có nhÆ° thế bạn má»›i có thể thoải mái ngÆ°á»›c mặt lên nhìn và nh trăng thá»±c thụ Ä‘ang chiếu sáng thái hÆ°; hãy táºn hưởng niá»m an lạc giải thoát đó; hãy để tâm bạn thanh thoát trống rá»—ng nhÆ° bầu trá»i lồng lá»™ng trên cao kia; và má»™t khi bạn đã nếm được cảm giác thanh thoát tá»± tại đó rồi thì bạn sẽ mặc nhiên hiểu được ý nghÄ©a Sá»± Sống cÅ©ng nhÆ° ý nghÄ©a Cái Chết.
Tay tôi rá»—ng không chẳng có váºt gì
Tâm tôi rá»—ng không chẳng có váºt gì.
Nụ cÆ°á»i Ninakawa! Nụ cÆ°á»i ChÆ° Pháºt!
Tịch tịch Lăng Già nguyệt
Không không độ hải chu
Tri không, không giác hữu
Tam muội nhiệm thông chu
Huệ Minh Thiá»n SÆ°
Trăng Lăng Già lặng sáng
Biển cả chiếc thuyá»n không
Thấu triệt Không và Có
Giải thoát bước thong dong
( tạm dịch thay lá»i kết )
Virginia, dịch xong ngà y 30/5/01
Tỳ Khưu Ni TN Minh Tâm
Tà i sản của phongvan
Chữ ký của phongvan [CENTER][B][SIZE=6][COLOR=blue]Má»™t lần lầm lỡ nghìn thu háºn.[/COLOR][/SIZE][/B][/CENTER]
[CENTER][B][SIZE=6][COLOR=#0000ff]Má»™t phút sa cÆ¡ trá»n kiếp sầu.[/COLOR][/SIZE][/B] [/CENTER]
[spoiler][CENTER][B][COLOR=red][SIZE=7]Chúa đảng Lưu Manh[/SIZE][/COLOR][/B][/CENTER]
[CENTER][COLOR=blue][B][URL]http://www.4vn.eu/forum/forumdisplay.php?f=349[/URL][/B][/COLOR] [/CENTER]
[CENTER][COLOR=blue]Là m trai thiết nghÄ© phải dê, không dê ngÆ°á»i nói "bê đê" khó xà i. TÃnh dê phát triển dà i dà i, Nhát dê phải chịu những ngà y cô Ä‘Æ¡n. Lỡ dê con gái giáºn há»n, "Anh nà y dê quá... vô duyên hổng thèm". Dê phải giữ vững tinh thần, Trở thà nh dê chúa cuối cùng có đôi. Con trai dê phải dê rồi, Dê không sà m sỡ cho Ä‘á»i thêm tÆ°Æ¡i. Hãy dê mặc kệ ai cÆ°á»i, Cứ dê cố gắng thì trá»i sẽ thÆ°Æ¡ng. Chẳng dê con gái sẽ buồn, Dê theo nghệ thuáºt thẳng Ä‘Æ°á»ng mà đi hey wa' hey wa'!![/COLOR][/CENTER]
[/spoiler]