|
|
12-06-2008, 11:57 PM
|
Guest
|
|
Bà i gởi: n/a
Thá»i gian online: 0 giây
|
|
ChÆ°Æ¡ng 6
Ngôi nhà to cổ kÃnh chỉ có má»™t cá»a sổ che mà n the là thắp đèn sáng mà thôi. Ngoà isân, con chó TÆ¡-rê- do bị xÃch sủa lên khà n khà n.
Äang thiu thiu ngủ, Tô-nhi-a nghe mang máng có tiếng mợ nói nhá»: "ChÆ°a, em nó chÆ°a ngủ đâu, Li- da cứ và o đâyâ€.
Bạn đến, chân bước nhẹ nhà ng, trìu mến ôm choà ng lấy Tô-nhi-a, xua tan hết vẻ ngái ngủ ở cô.
Tô-nhi-a cÆ°á»i mệt má»i:
- Li-da đến chÆ¡i hay quá, nhà mình hôm nay có vui lá»›n: cáºu mình bị mệt hôm qua lên cÆ¡n sốt nặng, hôm nay đã dứt cÆ¡n, suốt ngà y ngủ yên. Còn mình và mợ mình thì cÅ©ng nghỉ, vì suốt mấy đêm nay không chợp mắt. Li-da có tin gì kể Ä‘i?
Tô-nhi-a kéo bạn lại ngồi cạnh trên đi-văng.
- á»’, tin thì rất nhiá»u, nhÆ°ng có má»™t tin mà mình chỉ có thể kể riêng vá»›i Tô-nhi-a thôi. - Li-da vừa nói vừa cÆ°á»i, mắt tinh nghịch liếc nhìn vá» phÃa mẹ Tô- nhi-a.
Mẹ Tô-nhi-a cÅ©ng mỉm cÆ°á»i. Bà là má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà đoan trang, Ä‘i đứng nhanh nhẹn nhÆ° còn con gái, tuy năm nay đã ba mÆ°Æ¡i sáu tuổi; bà có cặp mắt mà u tro thông minh, khuôn mặt đầy nghị lá»±c, không đẹp sắc sảo nhÆ°ng có duyên.
Nghe Li-da nói, bà kéo ghế lại gần Ä‘i-văng, nói đùa: "Äược, bác.bằng lòng để hai cô ngồi nói chuyện. riêng vá»›i nhau. Song trÆ°á»›c hết cháu hãy kể cho bác nghe những tin tức ai cÅ©ng nghe được đã nà o?"
- Tin thứ nhất, Tô-nhi-a ạ, là chúng mình sẽ không Ä‘i há»c nữa. Há»™i đồng nhà trÆ°á»ng đã quyết định cấp bằng tất nghiệp cho há»c sinh lá»›p bảy. - Giá»ng Li-da kể cà ng phấn khởi. - Mình mừng lắm. Mình đã ngấy cái món đại số và hình há»c lắm rồi ! Mà há»c những cái ấy là m gì kia chứ? Bá»n con trai thì đã Ä‘Ã nh, chúng nó có thể sẽ há»c lên nữa, tuy chúng nó cÅ©ng chẳng biết sẽ há»c ở đâu và bao giá». Chá»— nà o cÅ©ng là mặt tráºn đánh nhau. Sợ tháºt ! NhÆ°ng còn chúng mình,chúng mình rồi sẽ Ä‘i lấy chồng cả. Mà đá»i là m vợ thì có cần gì đến đại số đâu? - Nói đến đây, Li-da cÆ°á»i phá lên.
Mẹ Tô-nhi-a ngồi với hai cô một lát, rồi trở vỠphòng mình.
Li-da nhÃch lại gần Tô-nhi-a, lấy tay quà ng cổ bạn, rỉ tai kể lại cuá»™c xô xát mà Li-da đã được mục kÃch ở ngã tÆ° ngoà i phố.
- Tô-nhi-a thá» tưởng tượng mình đã ngạc nhiên chừng nà o khi nháºn ra ngÆ°á»i đánh tháo cho tù là … Tô-nhi-a thá» Ä‘oán xem ai?
Tô-nhi-a nghe chuyện rất ham, thấy há»i thì nhún vai tá» vẻ không biết.
Li-da buột miệng:
- NgÆ°á»i đó là Ca-rÆ¡-sa-ghin.
Tô-nhi-a nghe giáºt nảy mình, cúi xuống, Ä‘au Ä‘á»›n, nhÆ° há»i lại chÃnh mình:
- Ca-rơ-sa-ghin à ?
Li-da, muốn thá» xem Tô-nhi-a nghe tin có lao Ä‘ao không, bây giỠđã biết rõ kết quả rồi, thÃch chà liá»n kể sang chuyện bất hòa giữa cô và VÃch-to.
Li-da mải kể chẳng để ý gì đến vẻ mặt Tô-nhi-a lúc đó đã tái đi ngón tay thon thon dứt dứt nếp áo cộc tay mà u xanh. Li-da đâu có biết lúc nà y trái tim Tô-nhi-a se lại bao nhiêu lo lắng. Li-da không tà i nà o hiểu được vì sao hà ng lông mi rất dà y trên đôi mắt đẹp kia lại run rầy những lo âu.
Tô-nhi-a chẳng nghe gì câu chuyện vá» thằng quan hai say rượu muốn tiá»…n Li-da vá» nhà để giở trò nữa. Má»™t ý nghÄ© duy nhất già y vò Tô-nhi-a: "VÃch-to biết tên ngÆ°á»i đánh tháo là Pa-ven. Tại sao Li-da lại nói cho hắn biết?" Và bất giác Tô-nhi-a buá»™t mồm nói to câu đó là m cho Li-da không hiểu ra sao.
- Mình nói cái gì?
- Sao Li-da lại Ä‘em nói vá»›i VÃch-to vá» chuyện "anh Pa-vÆ¡-lu-sa", nghÄ©a là vá» chuyện anh Pa-ven Ca-rÆ¡- sa-ghin là m gì? VÃch-to có thể sẽ tố cáo...
- Không đâu! Mình tin là không, vì nghÄ© cho cùng thì VÃch-to tố cáo là m gì má»›i được?
Tô-nhi-a ngồi phịch xuống, tay ôm riết lấy đầu gối.
- Li-da ạ, Li-da không hiểu gì cả! VÃch-to và Pa- ven thù ghét nhau. Ngoà i ra lại còn chuyện khác nữa… Li-da đã là m má»™t việc rất sai là đã kể cho VÃch-to biết tên ngÆ°á»i đánh lÃnh là Pa-vÆ¡-lu-sa.
Äến bây giá» Li-da má»›i nháºn thấy ná»—i hồi há»™p lo âu của Tô-nhi-a, và tiếng gá»i "Pa-vÆ¡-lu-sa" âu yếm mà Tô-nhi-a buá»™t miệng thốt ra khiến Li-da bá»—ng nhiên hiểu hết tất cả những chuyện mà lâu nay Li-da còn mang máng ngá» ngợ.
Li-da cảm thấy mình có lá»—i, nên im bặt, thái Ä‘á»™ bối rối. Li-da nghÄ© thầm: "Thế là mình nghÄ© không sai! Ngá»™ tháºt! Hóa ra Tô-nhi-a đã phải lòng rồi. Phải lòng ai má»›i được chứ? Phải lòng má»™t anh thợ tầm thÆ°á»ng..."
Li-da rất muốn há»i chuyện nà y, song vì nể bạn lại thôi. Muốn tìm cách là m nhẹ lá»—i mình đối vá»›i bạn, cô nắm lấy tay Tô-nhi-a.
- Tô-nhi-a ơi, Tô-nhi-a lo lắm phải không?
Tô-nhi-a đang mải nghĩ đi đâu, đáp lại:
- Không, có thể VÃch-to tá» tế hÆ¡n mình tưởng.
Má»—i bên theo Ä‘uổi má»™t ý nghÄ© riêng, câu chuyện không ăn khá»›p vá»›i nhau. Giữa lúc đó thì Äê-mi-a- nốp đến. Cáºu ta là má»™t thiếu niên nhút nhát, vụng vá» cùng há»c má»™t lá»›p vá»›i Tô-nhi-a và Li-da.
Tiá»…n các bạn vá» rồi, Tô-nhi-a còn đứng má»™t mình hồi lâu ngoà i cổng. Dá»±a lÆ°ng và o hà ng rà o, cô thừ ngÆ°á»i nhìn Ä‘Æ°á»ng cái chạy thẳng và o phố nhÆ° má»™t dải lụa mà u sẫm. Gió là giống lang thang chÆ¡i vÆ¡i vô táºn, gió nhẹ váºt vá», đến vá»n trên má Tô-nhi-a, gió mang hÆ¡i Æ°á»›t mát lạnh và hÆ°Æ¡ng vị hoa cá» mùa xuân. Xa xa, những cá»a sổ ở các căn nhà trong phố nhấp nháy nhÆ° những con mắt đỠđục ngầu giÆ°Æ¡ng lên nhìn, báo hiệu Ä‘iá»u gìchẳng là nh. DÆ°á»›i kia là phố xá đối vá»›i cô xa lạ. DÆ°á»›i phố ấy, dÆ°á»›i má»™t mái nhà ở phố ấy, ngÆ°á»i bạn cứng đầu cứng cổ của cô vẫn còn chÆ°a hay tai nạn sắp giáng xuống Ä‘á»i anh. Và có thể, anh cÅ©ng đã quên cả Tô-nhi-a rồi. Bao nhiêu ngà y đã trôi qua từ lần gặp cuối cùng. Lần ấy, Pa-ven xá» sá»± không đúng, nhÆ°ng dù sao cÅ©ng là chuyện đã qua, Tô-nhi-a đã quên bẵng Ä‘i rồi. Ngà y mai, Tô-nhi-a sẽ gặp Pa-ven và tình bạn sẽ nối lại, tình bạn ấy tháºt dạt dà o êm ái. Tô-nhi-a tin lắm, tình bạn sẽ nối lại. Chỉ cầu cho đêm nay đừng xảy ra chuyện gì tai hại. NhÆ°ng sao đêm nay rá»n rợn nÆ¡m ná»›p dÆ°á»ng nhÆ° bóng đêm ẩn nấp, bóng đêm Ä‘ang đứng rình... Trá»i lạnh.
Tô-nhi-a nhìn lại con Ä‘Æ°á»ng lần nữa, rồi bÆ°á»›c và o nhà . Nằm cuá»™n trong chăn, cô ngủ thiếp Ä‘i vá»›i ý nghÄ©: chỉ cầu cho đêm nay đừng xảy ra chuyện gì tai hại!...
Sáng tinh sÆ°Æ¡ng, cả nhà còn ngủ, Tô-nhi-a đã bừng tỉnh dáºy. Cô mặc vá»™i quần áo, rón rén nhè nhẹ Ä‘i ra sân để khá»i là m thức giấc ngÆ°á»i nhà , rồi mở xÃch con chó lông xù TÆ¡-rê-do dắt Ä‘i ra phố. Äến trÆ°á»›c nhà Pa-ven, Tô-nhi-a dừng chân lại, do dá»±, nhÆ°ng rồi đẩy cá»a bÆ°á»›c và o. Con chó chạy trÆ°á»›c ngoe nguẩy Ä‘uôi...
CÅ©ng và o sáng nay, từ sá»›m A-rÆ¡-chom ở dÆ°á»›i là ng vá» Ä‘i xe ngá»±a cùng vá»›i bác chủ lò rèn của anh. Tá»›i cá»a, anh xốc bao bá»™t mì ngÆ°á»i ta trả công cho anh lên vai, rồi bÆ°á»›c và o sân. Bác chủ lò rèn mang những thứ còn lại trên xe, bÆ°á»›c theo sau. A-rÆ¡-chom ném bao bá»™t mì xuống bên cá»a để ngá», cất tiếng gá»i:
- Páp-ca ơi!
Song, không có tiếng đáp lại.
NgÆ°á»i thợ rèn thấy thế nói:
- Thì ta cứ đem và o nhà , còn đứng đây chỠgì nữa!
Xếp má»i thứ và o bếp đâu đấy, A-rÆ¡-chom bÆ°á»›c và o phòng và kinh ngạc đứng Ä‘á» ngÆ°á»i ra: nhà cá»a bị lục lá»i đảo lá»™n lungtung, quần áo cÅ© vứt bừa ra sà n nhà .
A-rÆ¡-chom ngÆ¡ ngác không hiểu sá»± thể ra sao, cà u nhà u quay lại nói vá»›i ngÆ°á»i thợ rèn:
- Trá»i đất!. Thế nà y nghÄ©a là thế nà o?
Bác chủ lò rèn cũng thêm và o:
- Tháºt là loạn.
- Không hiểu thằng bé rúc và o đâu? - A-rơ-chom bắt đầu phát cáu.
NhÆ°ng nhà cá»a vắng tanh, chẳng có ai mà há»i.
Bác chủ lò rèn từ giã ra vá».
A-rơ-chom đi ra sân, tìm kiếm chung quanh.
"Tháºt chẳng hiểu câu chuyện ra sao nữa! Cá»a thì bá» ngá», mà Páp-ca thì mất hút".
Có tiếng chân đi đằng sau, A-rơ-chom quay lại.
Con chó to, tai vểnh, đứng ngay trước mặt. Một cô con gái mà anh không quen từ hà ng rà o đi và o nhà .
Cô ta nhìn A-rÆ¡-chom, giá»ng há»i khẽ:
- Em cần gặp anh Pa-ven.
- Tôi cÅ©ng Ä‘ang cần gặp nó đây. Trá»i biết được nó rúc và o đâu! Tôi vừa vá», cá»a bá» ngá» mà chẳng thấy nó đâu. - Rồi A-rÆ¡-chom há»i cô ta:
- Còn cô đến tìm Pa-ven phải không?
Câu trả lá»i lại là má»™t câu há»i:
- Anh có phải là A-rơ-chom, anh ruột Pa-ven không ạ?
- Phải, cô há»i là m gì váºy?
NhÆ°ng cô gái không đáp lại, vẻ mặt lo âu ngÆ°á»›c nhìn cánh cá»a mở. "Sao mình không đến từ tối hôm qua? Có lẽ thế rồi Æ°, có lẽ thế rồi Æ°?..." - NghÄ© thế, ná»—i lo nặng ná» cà ng đè trÄ©u cõi lòng Tô-nhi-a hÆ¡n nữa.
A-rÆ¡-chom còn Ä‘ang ngạc nhiên nhìn cô gái, thì cô ta lại há»i:
-Anh vỠđã thấy cá»a để ngá», và Pa-ven không có nhà , phải không anh?
- Phải ! Nhưng tôi muốn biết cô đến tìm Pa-ven có việc gì?
Tô-nhi-a bÆ°á»›c lại gần, Ä‘Æ°a mắt nhìn chung quanh, rồi nói vá»›i A-rÆ¡-chom, giá»ng bồi hồi:
- Em không biết chắc lắm. Song nếu Pa-ven không có nhà tức là đã bị bắt rồi.
A-rÆ¡-chom giáºt bắn mình, hốt hoảng:
- Bị bắt vì sao cơ?
Tô-nhi-a nói:
- Ta Ä‘i và o trong nhà nói chuyện. A-rÆ¡-chom im lặng, nghe Tô-nhi-a kể. Khi Tô-nhi- a đã kể tất cả những Ä‘iá»u cô biết, A-rÆ¡-chom thất vá»ng. A-rÆ¡-chom tức bá»±c chá»i đổng lên:
- À tháºt là lÅ© khốn nạn ! Bá»n chó chỉ chá»±c có thế !. .. Bây giá» tôi má»›i hiểu tại sao trong nhà bị lục tung lên nhÆ° thế. Ma quá»· đâu đã dẫn thằng bé và o câu chuyện nà y... Bây giá» không biết tìm nó ở đâu cho thấy? Còn cô, cô là ai nhỉ?
- Em là con gái ông kiểm lâm Tu-ma-nốp. Em có quen Pa-ven.
- À à - A-rÆ¡-chom kéo dà i mãi tiếng "à ". - Äây, tôi mang bá»™t mì vá» cho nó ăn thêm má»™t chút, thế mà bây giá» thì nhÆ° váºy đấy...
Hai ngÆ°á»i lặng lẽ nhìn nhau.
Lúc chà o A-rÆ¡-chom ra vá», Tô-nhi-a dặn khẽ:
- Em vỠđây. Có lẽ anh sẽ tìm thấy Pa-ven. Chiá»u nay em sẽ đến, anh cho em biết tin vá» anh ấy.
A-rÆ¡-chom im lặng gáºt đầu.
*
Con nhặng gầy còm thức giấc ngủ mùa đông bay vo ve ở góc cá»a sổ. Má»™t cô gái nông dân chống tay và o đầu gối, ngồi ởmép chiếc ghế dà i đệm đã mòn trÆ¡, mắt cô thá» thẫn nhìn xuống sà n nhà nhá»›p nháp.
Lão giám binh ngáºm bên mép má»™t Ä‘iếu thuốc lá Ä‘ang nguệch ngoạc viết kÃn tá» giấy; dÆ°á»›i hà ng chữ "trung úy giám binh thà nh Sê-pê-tốp-ca†hắn hà há»ng ký ngoằn ngoèo, rồi đóng con dấu tên mình. Có tiếng lá»™p cá»™p ngoà i cá»a, hắn ngá»ng đầu lên.
Xa-lô-mư-ga, tay quấn băng, đứng trước mặt hắn. Lão giám binh cất tiếng chà o:
- CÆ¡n gió là nh nà o Ä‘Æ°a cáºu đến đây thế?
- Cáºu bảo gió là nh à ?
Một tên ở trung đoà n Bô- gun là m tay tớ gẫy lòi xương ra đây.
Có má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà ngồi đấy, song Xa-lô-mÆ°-ga chẳng giữ ý gì, văng tục ngay:
- Thế cáºu vỠđây chữa hay sao?
- Có chữa ở bên kia thế giá»›i. Khắp các mặt tráºn chúng nó uy hiếp quân mình, ngấy đánh nhau quá rồi.
Lão giám binh ngắt lá»i hắn, hất đầu ra hiệu chỉ ngÆ°á»i con gái.
- Thôi, chốc nữa ta sẽ nói chuyện.
Xa-lô-mÆ°-ga ngồi phịch xuống ghế đầu và tráºt mÅ© ra, Ä‘Ãnh huy hiệu Ä‘inh ba sÆ¡n men: quốc trÆ°ng của "U-cÆ¡-ren dân quốc".
Hắn bắt đầu nồi nhá»:
- Gô-lúp phái mình vỠđây. Sắp có má»™t sÆ° Ä‘oà n bá»™ binh vỠđây trú quân. Có thể sinh ra lắm chuyện, mình phải vá» trÆ°á»›c thu xếp. Có thể là "đầu lÄ©nh trưởng" sẽ thân hà nh đến đây, và cùng Ä‘i vá»›i "đầu lÄ©nh trưởng†còn có má»™t tay tai to mặt lá»›n nÆ°á»›c ngoà i nữa. Vì thế đừng có ai hở mồm gì vá» vụ "chất tÆ°Æ¡i" hôm trÆ°á»›c mà vạ đấy nhé! Còn cáºu thì Ä‘ang viết gì đấy?
Tên giám binh nhếch miệng chuyển mẩu thuốc lá sang mép kia, đáp lại:
- Tá»› vá»› được má»™t thằng nhãi con chết rấp. Cáºu nhá»› thằng cha Giu-khÆ¡-rai chứ, gã lÃnh thủy xúi thợ xe lá»a chồm lên vá»›i chúng mình ấy mà ? Cáºu biết không, chúng mình tóm được nó ở ngoà i ga đấy.
- Thế rồi thế nà o? - Xa-lô-mÆ°-ga nhÃch lại gần, chăm chú nghe.
- Thế rồi thằng Ô-men-sên-cÆ¡, trưởng đồn nhà ga, là má»™t thằng ngu nhÆ° bò, Ä‘Æ°a thằng cha Giu-khÆ¡- rai sang đây mà chỉ cho má»™t thằng lÃnh giải Ä‘i. Vì thế cho nên cái thằng nhãi con Ä‘ang bị giam bây giá» nó má»›i đánh tháo được cho thằng kia giữa ban ngà y ban mặt. Chúng nó tÆ°á»›c súng thằng lÃnh của mình, đấm vỡ quai hà m rồi biến. Thằng Giu-khÆ¡-rai thì mất tÃch, còn thằng nhãi thì rÆ¡i và o tay mình. Hồ sÆ¡ đây, Ä‘á»c mà xem.
Tên giám binh ấn cho Xa-lô-mÆ°-ga má»™t táºp giấy.
Thằng nà y lấy tay trái còn là nh lần giở táºp hồ sÆ¡ xem phá»›t qua. Xong rồi, hắn nhìn chằm chặp tên giám binh:
- Thế cáºu chả moi được ở nó cái gì à ?
Tên giám binh bực mình kéo sụp chiếc mũ cát-két tới sát mắt:
- Mình mất năm ngà y trá»i vất vả vá»›i nó rồi đấy. Nó má»™t má»±c: 'Tôi không biết gì hết. Tôi không đánh tháo cho ai cảâ€. Tháºt giống giặc lá»i con. Thằng lÃnh áp giải thì nháºn đúng mặt nó rồi, vừa nhìn thấy đã suýt nữa thì đè thằng nhãi ra chịt lấy cổ. Phải giằng nó ra, vì thằng lÃnh đâu bị Ô-men-sên-cÆ¡ cho ăn hai mÆ°Æ¡i lăm roi vá» tá»™i để tù xổng, nên hắn ấm ức cứ muốn nuốt chá»ng thằng nhãi. Thôi giữ mãi của nợ ấy cÅ©ng chẳng được tÃch sá»± gì. Tá»› định viết giấy sang bên tham mÆ°u để xin lệnh cho treo cổ.
Xa-lô-mÆ°-ga nhổ nÆ°á»›c bá»t khinh bỉ.
- Mà y là nh quá. Phải tay tao thì nó đã phun ra rồi. Mà y tháºt là đồ con nhà thầy tu, hạng mà y không biết cách lấy cung. Giám binh gì mà nhÆ° là thầy dòng ấy! Mà y đã nện nó ra trò chÆ°a đã?
Lão giám binh phát cáu:
- Mà y nói thế mà cũng nói được. BỠcái lối nói mỉa ấy của mà y đi. Tao là m giám binh ở đây. Yêu cầu mà y đừng chõ và o việc của tao.
Xa-lô-mÆ°-ga thấy tên giám binh sừng sá»™ thì cÆ°á»i lên ha hả:
- Hà hà ! Thôi xin ông thầy dòng non đừng bốc lên thế mà nổ con ngươi, lòi con mắt. Việc của mà y thôi mặc xác mà y. Bây giỠmà y nói cho tao biết đà o đâu được hai chai "cay†đây.
Tên giám binh cÅ©ng cÆ°á»i là m là nh:
- Cái món ấy thì có thể được.
- Còn vá» thằng nhãi nà y. - Xa-lô-mÆ°-ga gà ngón tay và o táºp giấy. - Cái thằng nhãi nà y, nếu mà y muốn cho nó tong Ä‘á»i thì chá»› nói mÆ°á»i sáu tuổi, mà phải tăng lên mÆ°á»i tám. Dá»… thôi, vòng lại tà râu con số sáu là được không thì trên chẳng duyệt bản án đâu.
*
Trong nhà pha có ba ngÆ°á»i bị giam. Má»™t ông cụ già râu ria xồm xoà m, mặc áo bông rách, nằm nghiêng trên bục, hai cẳng gầy đét co quắp lại thảm hại trong chiếc quần vải thô lụng thụng. Cụ bị giam vì tên lÃnh ngụy đóng ở nhà cụ có con ngá»±a biến đâu mất. DÆ°á»›i đất, má»™t mụ nạ dòng, mắt ti hà rất gian giảo, cằm nhá»n hoắt, vốn lầm nghá» nấu rượu. Mụ bị kết tá»™i ăn cắp đồng hồ và các thứ đồ quý khác. Ở má»™t góc dÆ°á»›i khung cá»a sổ, Pa-ven ngả đầu trên mÅ© cát-két nát, nằm gần nhÆ° bất tỉnh.
NgÆ°á»i ta đẩy và o nhà giam má»™t cô gái trùm khăn sặc sỡ kiểu nông dân, hai mắt to sợ sệt.
Cô đứng má»™t lúc, rồi lại ngồi bên mụ Ä‘Ã n bà nấu rượu. Mụ ta Ä‘Æ°a mắt xét nét cô từng li từng tÃ, rồi há»i liến thoắng:
- Cô bé kia cũng và o khám đấy à ?
Không có tiếng đáp lại. Mụ ta vẫn khôngchịu thôi:
- Sao bị tóm thế? Có phải bị bắt vì nấu rượu láºu không?
Cô gái nông dân đứng dáºy, nhìn mụ già khó chịu ấy khẽ đáp lại:
- Không. Tôi bị bắt vì anh tôi.
Mụ kia cứ há»i gặng:
- Thế ông anh là m sao? Ông cụ già phải chen và o:
- Cái nhà mụ kia, thói đâu cứ là m tá»™i ngÆ°á»i ta nhÆ° thế? Lòng ngÆ°á»i ta Ä‘ang nhÆ° tan nát, mà mụ cứ lắm Ä‘iá»u, há»i ra rả.
Mụ kia phát cáu, quay phắt lại phÃa bục:
- Ai khiến ông lên mặt dạy Ä‘á»i thế hả ông lão kia? Tôi có nói vá»›i ông đâu mà ông chen và o?
Ông lão bá»±c mình nhổ nÆ°á»›c bá»t.
- Lão cứ nói đấy. Mụ phải để cho ngÆ°á»i ta yên chứ !
Trong nhà giam lại im bặt. Cô gái nông dân cởi khăn quà ng trải xuống đất nằm, lấy tay gối má. Mụ hà ng rượu lấy cÆ¡m ra ăn. Ông lão ngồi dáºy, buông chân xuống đất và thủng thẳng quấn má»™t Ä‘iếu thuốc hút. Khói thuốc khét lẹt tá»a khắp nhà giam.
Miệng còn nhồm nhoà m nhai cÆ¡m bá»m ba bá»m bẻm, mụ kia cà u nhà u:
- Cái nhà ông lão kia, không để cho ngÆ°á»i ta ăn cÆ¡m yên nữa. Khét lên lèn lẹt. Hút gì mà hút lắm thế. Y nhÆ° cái ống khói !
Ông cụ chẳng vừa, nói lại:
- Mụ sợ gầy Ä‘i à ? Chẳng mấy chốc rồi cá»a kia mụ Ä‘i không lá»t. Mụ gá»i thằng bé kia và o cho nó ăn vá»›i, còn hÆ¡n là tá»ng cả và o mồm má»™t mình mình thế.
Mụ kia bực mình cãi lại:
- Tôi bảo nó ăn mà nó có ăn đâu. Còn ông, ông đừng có mở mồm là đụng đến tôi; tôi không ăn của nhà ông đâu mà ông nói.
NgÆ°á»i con gái ngoảnh lại phÃa mụ nấu rượu, hất đầu ra hiệu vá» phÃa Pa-ven, há»i mụ ta:
- Bà có biết sao anh ấy bị bắt không bà ?
Mụ kia vá»› được ngÆ°á»i há»i chuyện, bắt lấy ngay, kể luôn:
- NgÆ°á»i tỉnh nà y đây. Con út mụ nấu bếp Ca-rÆ¡- sa-ghin đấy mà .
Rồi mụ ghé và o tai cô gái thì thà o:
- Cáºu ấy đánh tháo cho má»™t anh bôn-sê-vÃch. Anh nà y trÆ°á»›c là lÃnh thủy cÅ©ng ở tỉnh nà y, trỠở nhà mụ Dô-du-li-kha, ngay cạnh nhà tôi.
Cô gái nông dân bá»—ng sá»±c nhá»› lại những lá»i lúc nãy của lão giám binh: "Tá»› định viết sang tham mÆ°u để xin lệnh cho treo cổ...".
Từng Ä‘oà n xe lá»a tá»›i tấp chạy đến mắc kẹt vá»›i nhau ở nhà ga. Các tiểu Ä‘oà n lÃnh từ trên tà u đổ xuống ồn à o, rối loạn. Chuyến tà u bá»c sắt có bốn toa kiểu "Da-pô-rô" từ từ bò trên Ä‘Æ°á»ng sắt. LÃnh đẩy súng lá»›n từ trên những toa không mui xuống, kéo ngá»±a từ trong các toa hà ng ra. Bá»n kỵ binh thắng ngá»±a tót lên Ä‘i chèn qua đám bá»™ binh, ra sân ga đứng thà nh má»™t Ä‘á»™i kỵ mã.
Cai, quản nhốn nháo gá»i số hiệu Ä‘Æ¡n vị của chúng.
Nhà ga ồn à o nhÆ° má»™t tổ ong. Äám đông lá»™n xá»™n những ngÆ°á»i cuống quÃt ầm Ä©, dần dần sắp thà nh từng trung Ä‘á»™i vuông vắn, rồi dòng ngÆ°á»i súng ống đó kéo à o à o và o thà nh phố. Mãi đến táºn tối, xe ngá»±a vẫn kêu lóc cóc trên Ä‘Æ°á»ng, bá»™ pháºn háºu cần của sÆ° Ä‘oà n má»›i đến vẫn tiếp nhau tiến và o thà nh phố.
Và đi Ä‘oạn háºu là đại Ä‘á»™i tham mÆ°u, má»™t trăm hai mÆ°Æ¡i cái mõm gà o lên:
Trên phố nà y có tiếng gì
Ầm ầm náo động nổi lên ?
Äấy là đầu lÄ©nh Pêt-lu-ra
Xuất hiện dÆ°á»›i trá»i U-cÆ¡-ren...
Pa-ven nhóm lên nhìn qua cá»a sổ. Trong nhá nhem cảnh chiá»u xuống sá»›m, anh nghe rõ tiếng bánh xe lăn ầm ầm trên Ä‘Æ°á»ng phố, tiếng chân rầm ráºp và tiếng hát nhao nhao.
PhÃa sau có tiếng ngÆ°á»i dịu dà ng nói khẽ:
- Có lẽ quân lÃnh kéo và o thà nh.
Pa-ven ngoảnh lại.
NgÆ°á»i nói là thiếu nữ bị dẫn và o tối qua. Pa-ven được nghe chuyện cô ta, mụ nấu rượu há»i gặng mãi là m cô phải nói. Thiếu nữ ấy quê ở má»™t là ng cách Sê-pê-tốp-ca bảy dặm. Anh cô - GÆ¡-rÃt-cô - vốn là má»™t du kÃch Ä‘á», trÆ°á»›c kia là m chủ tịch ủy ban dân cà y nghèo.
Khi quân ta phải rút lui, GÆ¡-rÃt-cô cÅ©ng Ä‘eo ngay băng đạn súng máy và o ngÆ°á»i và theo anh em Ä‘i. Gia đình anh giá» thì bị chúng nó khủng bố. Nhà chỉ có Ä‘á»™c má»™t con ngá»±a cÅ©ng bị chúng dắt Ä‘i mất. ông bố bị bắt Ä‘em ra tỉnh, bị hà nh hạ trong xà lim. Tên lý trưởng há»™i tá», má»™t tay thuá»™c loại trÆ°á»›c kia GÆ¡-rÃt-cô đã bắt và o khuôn và o phép, bây giỠđược dịp trả thù, chuyên môn cắt nhà anh phải cho hết lÅ© lÃnh nà y đến lÅ© lÃnh khác đóng. Gia đình khốn khổ đến cùng cá»±c. Tối hôm qua tên giám binh đến là ng vây ráp, tên lý trưởng dẫn nó đến nhà cô bé, cô lá»t và o mắt lão quan tÆ°; sáng sá»›m nó cho Ä‘em cô lên tỉnh lấy cá»› "để lấy khẩu cung".
Pa-ven thao thức không ngủ, lòng bồn chồn, mắt không sao nhắm được. Một ý nghĩ duy nhất quay cuồng trong đầu: "Ngà y mai rồi sẽ ra sao.. ".
Mình mẩy bị đánh giá» vẫn còn Ä‘au ê ẩm. Tên lÃnh giải Giu-khÆ¡-rai thù anh, đánh anh dã man nhÆ° thú dữ.
Anh cố lắng nghe tiếng rì rầm trò chuyện của hai ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà bên cạnh cho khuây ná»—i lòng căm uất.
Cô gái thấp giá»ng thì thà o kể đến chuyện lão quan tÆ° định giở trò. Lão quan tÆ° đã sán đến, nằn nì, dáºm dá»a. Bị cưỡng lại, hắn đùng đùng nổi giáºn, hùng hổ dá»a: "Mà y không chịu, tao cứ nhốt và o hầm nhà pha thì mà y đừng có hòng ra khá»i nữa".
Bóng tối trà n và o dần dần ngáºp hết gian phòng. Äêm đến, má»™t đêm nghẹt thở, tâm tÆ° thao thức già y vò không biết ngà y mai rồi sẽ ra sao. Sáu ngà y ở đây đối vá»›i Pa-ven tưởng chừng nhÆ° đến hà ng tháng rồi. Nằm sà n đất cứng nhÆ° đá, ngÆ°á»i lại cà ng Ä‘au nhừ. Trong phòng giam nà y chỉ còn có ba ngÆ°á»i: tên quan hai đã thả mụ hà ng rượu ra để vá» lấy chất cay mang hầu chúng. Ông cụ già nằm trên bục gá»— ngủ kỹ, ngáy khá»e nhÆ° ở nhà váºy. Y nhÆ° má»™t nhà hiá»n triết, cụ lúc nà o cÅ©ng bình thản, đêm nà o cÅ©ng ngon giấc. KhÆ¡- ri-chi-na - cô gái nông dân - và Pa-ven nằm dÆ°á»›i đất gần nhÆ° ká» bên nhau. Chiá»u qua, Pa-ven nhìn qua cá»a sổ thấy Xéc-gây đứng ỉu xìu hồi lâu trÆ°á»›c nhà pha, buồn rầu nhìn lên những cá»a sổ trại giam.
"Xéc-gây chắc biết mình bị nhốt ở đây".
Ba ngà y nay có ngÆ°á»i gá»i và o cho Pa-ven mấy mẩu bánh mì Ä‘en. Ai gá»i đến, chúng cÅ©ng chẳng cho hay. Äã hai hôm nay, tên giám binh là m Pa-ven hoảng hốt vì những câu tra há»i xoi mói.
Tra thế nghĩa là thế nà o?
Pa-ven chối hết không khai gì cả. Vì sao không khai? Bản thân anh cÅ©ng không biết. Anh muốn can đảm, anh muốn mình cÅ©ng cứng cá»i nhÆ° những anh hùng Ä‘á»c thấy trong sách. NhÆ°ng đến khi chúng bắt anh, dẫn anh Ä‘i giữa đêm dà y, lúc Ä‘i qua cái hình thù lù lù của cối xay chạy bằng hÆ¡i nÆ°á»›c, có tiếng má»™t thằng lÃnh áp giải nói: "Bẩm trung úy Ä‘Æ°a nó Ä‘i là m gì nữa, cứ cho má»™t phát và o lÆ°ng là xong chuyện". Lúc ấy Pa-ven má»›i cảm thấy rá»n rợn. Phải, má»›i mÆ°á»i sáu tuổi đầu mà đã phải chết thì khổ tháºt. Vì khi đã chết rồi thì dù sao cÅ©ng là mãi mãi không sống nữa, không bao giá» sống nữa.
KhÆ¡-ri-chi-na cÅ©ng nghÄ© ngợi. Cô hiểu số pháºn Pa- ven hÆ¡n cả Pa-ven kia. Anh ta chắc còn chÆ°a biết chuyện... chứ cô thì đã nghe chúng nói thế nà o rồi.
Ban đêm, Pa-ven không ngủ, cứ day dứt váºt mình.
KhÆ¡-ri-chi-na cảm thấy thÆ°Æ¡ng anh, ôi, thÆ°Æ¡ng không biết bao nhiêu mà kể. Song KhÆ¡-ri-chi-na cÅ©ng có ná»—i Ä‘au Ä‘á»›n của mình, cô không quên được những lá»i khủng khiếp của lão giám binh:
"Liệu hồn, mai rồi biết tay tao. Không bằng lòng tao, thì tao vứt xuống cho bá»n vệ sÄ©. LÃnh Cô-dắc chúng nó không chê mà y đâu. Tùy mà y chá»n đấyâ€.
Lòng KhÆ¡-ri-chi-na nặng trình trịch. Chẳng còn có thể trông ai thÆ°Æ¡ng cho pháºn mình nữa! Có tá»™i tình gì cho cam. Có phải vì cô đâu mà anh GÆ¡-rÃt- cô Ä‘i theo du kÃch Ä‘á»? "Ôi? Sao sống ở thế gian nà y khổ đến thế nà y !"
Ná»—i Ä‘au Ä‘á»›n nhoi nhói ứ nghẹn lấy cổ. Thất vá»ng mênh mông, hãi hùng khủng khiếp, tất cả nhÆ° chẹt lấy lòng; KhÆ¡-ri-chi-na nức nở khóc.
Tấm thân non trẻ run lên, lo sợ và buồn vô hạn.
Có bóng ngÆ°á»i Ä‘á»™ng Ä‘áºy ở góc tÆ°á»ng:
- Em là m sao thế?
KhÆ¡- ri-chi-na ngá» vá»›i ngÆ°á»i bạn Ãt nói ná»—i khổ cùng Ä‘Æ°á»ng của mình, tiếng nói khẽ, nhÆ°ng mang hÆ¡i thở nồng nà n. Pa-ven lặng nghe, bà n tay đặt lên đôi bà n tay KhÆ¡-ri-chi-na.
- Bá»n quá»· ấy chúng nó sẽ hà nh hạ em đến chết mất. - Cô gái nghÄ© mà khiếp đảm, nuốt nÆ°á»›c mắt thì thà o: - Em đến bị vá»›i chúng nó mất. Sức em không là m gì chúng nó được.
Biết nói gì vá»›i ngÆ°á»i con gái nà y? Biết nói gì được? Nói không ra lá»i! Cuá»™c Ä‘á»i bạn bị dồn đến chá»— cùng Ä‘Æ°á»ng, đến chá»— ngạt thở.
Hay ngà y mai dùng võ lá»±c bênh bạn, không để chúng Ä‘em Ä‘i, đánh nhau vá»›i chúng nó. Chúng nó sẽ Ä‘áºp chếtKhÆ¡-ri-chi-na, chém đứt cổ, và nhÆ° thế là xong Ä‘á»i. Äể an ủi ngÆ°á»i bạn gái Ä‘ang bị Ä‘au khổ già y vò nà y, Pa-ven chỉ biết lấy tay trìu mến vuốt ve bà n tay bạn. Tiếng khóc nguôi dần.
Chốc chốc, tiếng lÃnh gác ngoà i cá»a quen miệng há»i ngÆ°á»i qua lại: "Ai, đứng lại!" Rồi lại vẫn là canh trÆ°á»ng tịch mịch. Ông lão ngủ say nhÆ° chết. Thá»i gian vô hình trôi Ä‘i cháºm chạp. Äôi cánh tay ôm lấy và kéo riết Pa-ven lại gần. Pa-ven không hiểu ra sao.
Äôi môi KhÆ¡-ri-chi-na nóng hổi tha thiết thủ thỉ:
- Anh Æ¡i, anh yêu của em, đằng nà o em cÅ©ng bị rồi, không thằng quan là m nhục em, thì lÅ© lÃnh cÅ©ng là m nhục em mất. Anh hãy nghe em, anh Æ¡i! Em không muốn trinh bạch của em và o tay đồ chó nhÆ¡ bẩn.
- Khơ-ri-chi-na, em nói sao?
Song đôi cánh tay mầm mẫm cứ riết lấy Pa-ven. Khó mà rá»i cặp môi má»ng và nóng bá»ng ấy. Lá»i nói của cô gái giản dị và âu yếm. Pa-ven giá» má»›i hiểu Ä‘iá»u mà bạn muốn cầu xin mình.
à thức vá» hiện tại thốt nhiên má» Ä‘i những hình ảnh ghê rợn: khóa sắt của buồng giam, thằng lÃnh gác có ria Ä‘á» hoe, lão quan tÆ°, những tráºn đòn dã man, bảy đêm thao thức ngá»™t ngạt, tất cả chìm đắm và o dÄ© vãng. Giây phút nà y chỉ còn đôi môi nóng bá»ng và khuôn mặt Æ°á»›t đầm nÆ°á»›c mắt của KhÆ¡-ri-chi-na.
Bỗng nhiên Pa-ven sực nhớ đến Tô-nhi-a.
Anh quên nà ng là m sao được? Äối vá»›i lòng anh, đôi mắt ấy đẹp xiết bao và yêu dấu xiết bao!
Pa-ven còn đủ sức dứt ra. Anh đứng lên, choáng váng, lảo đảo nhÆ° ngÆ°á»i say rượu, hai bà n tay nÃu lấy song sắt cá»a sổ. Tay KhÆ¡-ri-chi-na sá» soạng vá»›i lấy anh:
- Anh Æ¡i, thế nà o hở anh Æ¡i? Tiếng gá»i mang bao nhiêu đắm Ä‘uối !
Pa-ven cúi xuống, nắm rất chặt đôi bà n tay của Khơ-ri-chi-na:
-Anh không thể nà o là m thế được, Khơ-ri-chi-na ạ. Anh hiểu em rất tốt.
Pa-ven còn nói nữa, nhÆ°ng chÃnh anh cÅ©ng không hiểu mình nói gì. Äể phá tan cái im lặng Ä‘ang đè trÄ©u xuống đó, Pa- ven đứng hẳn dáºy, bÆ°á»›c lại chá»— ông lão nằm, ngồi xuống mép bục lay ông dáºy:
- Cụ có thuốc cho cháu xin điếu.
Trong góc kia, cô gái gục mặt và o khăn trùm đầu, khóc nức nở.
Sá»›m hôm sau, lão giám binh và lÃnh đến bắt KhÆ¡- ri-chi-na Ä‘em Ä‘i. Äôi mắt to của ngÆ°á»i con gái ngẩng nhìn Pa-ven vÄ©nh biệt. Trong đôi mắt đó gá»i lại cả niá»m trách móc. Khi KhÆ¡-ri-chi-na bị giải Ä‘i khá»i, cá»a đóng lại, lòng Pa-ven cà ng thấy nặng ná», bóng tối cà ng thấy dầy đặc hÆ¡n.
Suốt ngà y hôm ấy, ông lão không tà i nà o gợi được Pa-ven nói má»™t tiếng. Bá»n lÃnh đổi gác. Tối đến, chúng dẫn thêm má»™t ngÆ°á»i bị bắt nữa và o. Pa-ven nháºn ngay ra Äô-lin-nhÃch, ngÆ°á»i thợ má»™c ở nhà máy Ä‘Æ°á»ng. Pa-ven đã gặp anh dạo tháng Hai năm 1917, lúc là n sóng cách mạng xô đến táºn Sê-pê-tốp-ca nà y. Hồi ấy, trong bao cuá»™c biểu tình mÃt tinh ầm Ä©, Pa-ven nghe thấy chỉ có má»™t ngÆ°á»i bôn-sê-vÃch nói. NgÆ°á»i bôn-sê- vÃch ấy chÃnh là anh Äô-lin-nhÃch nà y đây. Anh đã leo lên hà ng rà o bên Ä‘Æ°á»ng, đứng ra kêu gá»i binh lÃnh. Pa-ven vẫn còn in sâu trong trà nhá»› lá»i kết luáºn của anh ta hôm ấy:"Các bạn binh lÃnh ! Các bạn hãy cùng Ä‘i vá»›i những ngÆ°á»i bôn-sê-vÃch: há» không bao giở phản lại quyá»n lợi các bạn!"
Và từ dạo đó đến bây giá», Pa-ven má»›i gặp lại ngÆ°á»i thợ má»™c ấy. NgÆ°á»i anh trông vạm vỡ, máºp mạp, mặc chiếc áo sÆ¡-mi và ng bạc mà u, ngoà i khoác áo vét-tông đã cÅ©. Thoạt và o anh Ä‘Æ°a mắt chăm chú nhìn quanh phòng giam má»™t lượt.
Ông cụ già suốt ngà y ngồi im không có ai nói chuyện, chắc khổ tâm lắm, nên giá» có ngÆ°á»i bạn má»›i để tâm sá»± ông cụ có vẻ thú. Äô-lin-nhÃch ngồi và o bục vá»›i cụ vừa quấn thuốc hút vừa há»i cặn kẽ má»i chuyện.
Rồi anh ngồi lại gần Pa-ven.
- Còn chú có chuyện gì kể anh nghe với không? Là m sao chú lại bị rơi và o đây?
Nghe Pa-ven trả lá»i nhát gừng, Äô-lin-nhÃch biết Pa-ven chÆ°a dám tin mình nên Ãt nói thế. NhÆ°ng khi đã hiểu Pa-ven bị buá»™c tá»™i gì rồi, đôi mắt thông minh của ngÆ°á»i thợ má»™c ngạc nhiên chăm chăm nhìn Pa- ven. Anh ngồi sát cạnh Pa-ven:
- Váºy ra chú đã đánh tháo cho Giu-khÆ¡-rai phải không? À, ra thế đấy. Anh cÅ©ng không biết là chúng tóm được chú.
Pa-ven sá»ng sốt, chống tay nhổm dáºy:
- Giu-khÆ¡-rai? Giu-khÆ¡-rai nà o? Tôi không biết gì hết. Tá»± nhiên vô cá»› cứ gán tá»™i và o cho ngÆ°á»i ta...
NhÆ°ng Äô-lin-nhÃch mỉm cÆ°á»i, nhÃch lại gần, nói nhá»:
- Thôi chú, với anh chú đừng chối mãi thế. Anh còn biết hơn chú nữa cơ.
Và Äô-lin-nhÃch nói khẽ hÆ¡n để cụ già khá»i nghe thấy :
- ChÃnh anh Ä‘Æ°a Giu-khÆ¡-rai Ä‘i trốn. Anh ấy giá» thì chắc chu lắm rồi. Giu-khÆ¡-rai đã kể hết chuyện em cho anh nghe.
Suy nghÄ© má»™t lát, Äô-lin-nhÃch nói thêm:
- Còn chú thì chú cứng đấy. Song cứ xét việc chú còn đây thì tà i liệu của nó vỠchú chẳng có quái gì đâu. Có thể nói là cũng chẳng có gì đáng ngại lắm.
NgÆ°á»i thợ má»™c nói xong, cởi áo vét-tông rải xuống sà n, ngồi lên, dá»±a lÆ°ng và o tÆ°á»ng và lại cuốn Ä‘iếu thuốc nữa.
Những lá»i vừa rồi của Äô-lin-nhÃch là m cho Pa- ven đã hiểu: Äô-lin-nhÃch là ngÆ°á»i của ta, rõ lắm. Ừ, nếu anh ấy đã Ä‘Æ°a Giu-khÆ¡-rai Ä‘i trốn thì tức là ....
Äến cháºp tối thì Pa-ven được biết là Äô-lin-nhÃch bị bắt vì tá»™i tuyên truyá»n địch váºn. Chúng tóm được quả tang anh Ä‘ang phát truyá»n Ä‘Æ¡n của ủy ban cách mạng toà n tỉnh kêu gá»i binh lÃnh ngụy đầu hà ng và chạy sang hà ng ngÅ© quân Ä‘á».
Äô-lin-nhÃch vốn là ngÆ°á»i tháºn trá»ng, nên chỉ kể cho Pa-ven má»™t số chuyện thôi. Anh nghÄ© thầm: "Ai mà biết trÆ°á»›c được. Nếu cáºu bé bị chúng lấy sắt thông nòng súng mà nện cho thì.. . Cáºu ta hãy còn non lắm".
Tối khuya, hai ngÆ°á»i sủa soạn Ä‘i ngủ, Äô-lin-nhÃch má»›i tá» ná»—i lo lắng của mình trong má»™t câu chuyện ngắn gá»n:
- Pa-ven ạ, tình cảnh chúng mình có thể nói là bi đát lắm đấy, mắc cẳng rồi. Äà nh phải đợi xem thế nà o thôi.
Ngà y hôm sau, lại thêm ngÆ°á»i bị bắt nữa và o: bác thợ cạo Den-xe có hai tai nhÆ° tai voi, cổ ngẳng, cả tỉnh ai cÅ©ng biết mặt. Bác ta hoa tay múa chân nóng nảy kể bô bô vá»›i Äô-lin-nhÃch:
- Äây chuyện thế nà y đây. Lão Phúc, lão BÆ¡-lup- tanh, lão TÆ¡-rắc-ten-be định mang lá»… váºt đến chà o mừng đầu lÄ©nh trưởng. Tôi bảo há»: các ông muốn dâng lá»… váºt cho ngÆ°á»i ta thì các ông cứ việc mang. Còn nhÆ° Ä‘Æ°a kiến nghị thì ai thay mặt cả đám dân Do-thái nà y mà ký và o? Nói các ngà i tha lá»—i: có đứa đếch nà o ký. Bá»n há» ký vì há» tÃnh chuyện có lợi cho há». Phúc có cá»a hà ng. TÆ¡-rắc-ten-be có máy xay. Còn tôi thì có gì? Những ngÆ°á»i nghèo đói khác có gì? Bá»n khố rách áo ôm chúng tôi chẳng có cóc khô gì cả. NhÆ°ng, khốn ná»—i, tôi chỉ được có cái lưỡi dà i mà thôi. Chẳng là ngà y hôm nay có má»™t ông Ä‘á»™i và o hà ng tôi cạo mặt. Ông ta thuá»™c đạo quân má»›i kéo và o đây. Tôi há»i ông ta: "ThÆ°a ông bảo giùm cháu, đầu lÄ©nh trưởng liệu có biết dân Do-thái ở đây bị cà n không ạ? Ngà i có tiếp má»™t Ä‘oà n đại biểu Do thái lên kêu vá»›i ngà i không, ông nhỉ?" Từ thuở cha sinh mẹ đẻ, cái lưỡi tôi đã là m hại tôi bao lần rồi. Bà con thá» Ä‘oán xem? Tôi cạo cho ông ta, bôi kem xoa phấn đẹp đẽ, tÆ°Æ¡m tất, dùng toà n thứ thượng hảo hạng. Thế rồi ông ta trả công tôi nhÆ° thế nà o? Ông ta đứng dáºy, đáng lẽ trả tiá»n công cho tôi thì trái lại, ông ta bắt ngay tôi vá» tá»™i "tuyên truyá»n chống chÃnh phủâ€. Và Den-xe nắm tay đấm ngá»±c thình thịch: "Tuyên truyá»n cái gì chứ? Nà o tôi có nói cái gì? Tôi chỉ há»i má»™t câu thÆ°á»ng thôi... Thế mà ngÆ°á»i ta lại tống tôi và o nhà giam…"
Den-xe tức tối, nắm lấy khuy áo Äô-lin-nhÃch vặn vặn, lúc thì kéo tay nà y, lúc kéo tay kia của Äô- lin-nhÃch.
Äô-lin-nhÃch không nhịn được cÆ°á»i trÆ°á»›c cÆ¡n nóng nảy của Den-xe. Khi bác thợ cạo dứt lá»i, anh nghiêm nét mặt:
- Bác Den-xe nà y, bác cÅ©ng là ngÆ°á»i hiểu biết đấy, thế mà có lúc bác lại dại dá»™t đến thế được. Bác tưởng đã là lúc mở mồm nói cho sÆ°á»›ng lưỡi hay sao. Tôi không có khuyên bác tá»± dẫn xác và o đây đâu nhá»›.
Den-xe nhìn Äô-lin-nhÃch hiểu ý và phẩy tay thất vá»ng. Giữa lúc ấy cá»a mở; ngÆ°á»i ta ẩy mụ Ä‘Ã n bà nấu rượu và o. Mụ Ä‘ang chá»i tháºm tệ thằng lÃnh Cô-dắc giải mụ:
- Trá»i đánh thánh váºt cả lÅ© chúng mà y vá»›i thằng quan nhà chúng mà y nữa. Rượu của tao, nó nốc cho cạn, rồi cháy xác nó ra!
Tên lÃnh gác đóng cá»a lại, tiếng then cà i lách cách.
Mụ hà ng rượu ngồi xuống bục. Ông lão nói đùa ngay:
- Sao, mụ lắm Ä‘iá»u kia lại và o đấy à ? Má»i mụ ngồi chÆ¡i, là m khách của bà con chúng tôi váºy.
Mụ ta nguýt ông già , vá»› lấy gói quần áo, rồi ngồi phệt xuống sà n bên cạnh Äô-lin-nhÃch.
Chúng lại nhốt mụ, sau khi đã tÆ°á»›c của mụ mấy chai "cayâ€.
Bá»—ng dÆ°ng có tiếng Ä‘á»™ng ở ngoà i cá»a bốt gác; rồi có tiếng ai ra lệnh hách dịch. Những ngÆ°á»i bị giam Ä‘á»u quay đầu ngó ra cá»a.
*
Ở quảng trÆ°á»ng, gần cái nhà thá» nhá», cao lêu nghêu, có tháp chuông rất cổ, Ä‘ang diá»…n ra má»™t trò lạ thÆ°á»ng chÆ°a từng có ở thà nh phố nà y: bá»n ngụy diá»…u binh. Những Ä‘Æ¡n vị của sÆ° Ä‘oà n bá»™ binh, súng ống nai nịt từ đầu đến chân, đứng thà nh Ä‘á»™i hình chữ nháºt, Ä‘á»u răm rắp trên ba mặt quảng trÆ°á»ng.
Ở đằng trÆ°á»›c, ba trung Ä‘oà n bá»™ binh đứng theo Ä‘á»™i hình ô vuông kéo dà i từ cổng nhà thỠđến suốt dá»c hà ng giáºu trÆ°á»ng há»c.
Má»™t đám ngÆ°á»i há»p thà nh má»™t khối mà u xám bẩn, Ä‘á»™i mÅ© sắt trông nhÆ° quả dÆ°a hấu bổ đôi úp sụp lấy đầu, đứng sắp hà ng thẳng, súng cầm tay dá»±ng bên hông, băng đạn cuốn đầy ngÆ°á»i. Äấy là sÆ° Ä‘oà n thiện chiến nhất của ná»n "Äốc chÃnhâ€. Chúng ăn mặc chững vì lấy ở những kho quần áo của quân Ä‘á»™i Nga hoà ng cÅ©. Số quân nà y hÆ¡n má»™t ná»a là con nhà cu-lắc, những quân thù ghét chÃnh quyá»n Xô-viết ra mặt.
Quân phản Ä‘á»™ng Nga trắng ném sÆ° Ä‘oà n nà y và o thị trấn Sê-pê-tốp-ca để bảo vệ đầu mối Ä‘Æ°á»ng xe lá»a có tÃnh chất chiến lược trá»ng yếu báºc nhất nà y.
Từ Sê-pê-tốp-ca có Ä‘Æ°á»ng sắt Ä‘i năm ngả. Äối vá»›i Pết-lu-ra, mất Sê-pê-tốp-ca tức là mất tất cả. ChÃnh thể "Äốc chÃnh†của chúng thế là chỉ còn mảnh đất tà xÃu nà y. Thủ đô của "Äốc chÃnh" bây giá» phải đóng ở thị trấn Vi-nhÃt-xa nhá» bé.
Tên "đầu lÄ©nh trưởng†đã định thân hà nh đến duyệt các Ä‘Æ¡n vị. Quân lÃnh sẵn sà ng đón hắn.
Ở hà ng cuối, xếp cho khuất mắt và o táºn xó quảng trÆ°á»ng là trung Ä‘oà n lÃnh má»›i Ä‘á»™ng viên. Äám thanh niên ấy chân không giầy, quần áo tạp nham đủ kiểu, đủ mà u; những chà ng dân quê ấy bị bá»n ngụy sục và o táºn là ng kéo khá»i ổ nằm hay tóm ngay giữa Ä‘Æ°á»ng trong những đêm cà n bắt lÃnh, chẳng có bụng dạ nà o Ä‘i đánh nhau cả. Há» nói vá»›i nhau:
- Ai dại gì!
Bá»n sÄ© quan của Pết-lu-ra chỉ đạt được kết quả là áp giải há» và o thà nh phố, chia ra thà nh các đại Ä‘á»™i và tiểu Ä‘oà n, rồi ấn súng và o tay há».
NhÆ°ng ngay ngà y hôm sau má»™t phần ba số đó đã biến mất, số còn lại má»—i ngà y má»™t Ãt Ä‘i.
Phát ngay già y cho lá»›p thanh niên đó thì quá Æ° là dại, vả lại già y của bá»n ngụy có nhiá»u lắm đâu, nên chúng liá»n ra lệnh Ä‘i lên táºp trung phải mang kèm theo cả giầy. Kết quả rất ngá»™ nghÄ©nh. Vì những ngÆ°á»i bị bắt là m lÃnh ấy Ä‘Ã o đâu ra già y, ngay mảnh giẻ rách buá»™c lạt, buá»™c dây thép đủ dÃnh được lấy chân cÅ©ng chẳng có nữa là .
Chúng đà nh dẫn hỠđi chân đất ra tham gia cuộc duyệt binh còn hơn.
Sau bá»™ binh là đến trung Ä‘oà n kỵ binh của Gô- lúp. Bá»n nà y đứng án ngữ giữ đám đông dân phố Ä‘ang tò mò. Ai cÅ©ng muốn xem duyệt binh thế nà o. "Äầu lÄ©nh trưởng†sắp đến nÆ¡i rồi. Thà nh phố nà y mấy khi có duyệt binh nhÆ° thế. Cho nên dân phố không ai muốn bá» qua trò vui không mất tiá»n nà y.
Trên những báºc thá»m nhà thá», bá»n võ quan, bá»n chức tÆ°á»›c, hai con gái lão giáo trưởng, má»™t má»› các viên giáo há»c U-cÆ¡-ren, má»™t nhóm Cô-dắc "tá»± doâ€, viên thị trưởng ngÆ°á»i hÆ¡i gù lÆ°ng, - tóm lại là đám thượng lÆ°u của "xã há»™i" ở đây. Trong số đó có tên tổng thanh tra bá»™ binh, mặc quân phục. ChÃnh hắn ta chỉ huy cuá»™c duyệt binh hôm nay.
Trong nhà thá», lão cố Vát-xi-li, mặc áo chầu, chuẩn bị là m lá»….
NgÆ°á»i ta chuẩn bị đón tiếp Pết-lu-ra long trá»ng lắm. Có mang cả cá» và ng xanh da trá»i đến nữa. LÃnh má»›i hôm nay phải tuyên thệ trÆ°á»›c mặt "đầu lÄ©nh trưởngâ€.
Tên chỉ huy sÆ° Ä‘oà n ngồi trên chiếc xe "Pho" tà ng, róc sÆ¡n, lòi sắt, chạy vá» phÃa nhà ga đón Pết-lu-ra.
Lão tổng thanh tra bá»™ binh ra hiệu gá»i gã quan năm Séc-nhắc mảnh khảnh, có tà râu mép vểnh lên rất Ä‘iệu:
- Anh lấy má»™t ngÆ°á»i Ä‘i theo. Chạy vá» Ä‘oà n bá»™ và háºu cần kiểm tra lại. Bố trà cho sạch mắt, cho tÆ°Æ¡m tất đâu và o đấy Nếu ở đấy có bá»n tù thì sà ng lá»c lại xem. Bá»n lem nhem thì tống cổ ra nhá»›.
Séc-nhắc ráºp chân đứng nghiêm chà o, rồi cùng má»™t tên quan ba phi ngá»±a vá» Ä‘oà n bá»™.
Tên thanh tra quay lại vồn vã há»i đứa con gái lá»›n lão cố đạo:
- Còn cơm nước thế nà o, cô? Chu tất rồi chứ?
- Ngà i không lo, có quan giám binh thân đến trông nom rồi ạ. - Con nà y đáp lá»i, hai mắt thèm thuồng đắm Ä‘uối nhìn tên thanh tra đẹp trai kia.
Bá»—ng tất cả náo Ä‘á»™ng lên: má»™t tên kỵ binh cúi rạp trên bá»m ngá»±a, phi tá»›i. Hắn vẫy tay và kêu lên:
- Äến rồi !
Tên thanh tra liá»n hô:
- Äứng và o hà ng!
Bá»n cai Ä‘á»™i chạy vá» chá»—.
Khi chiếc xe ô-tô "Pho" thở hổn hà hổn hển Ä‘á»— bên thá»m nhà thá», nhạc cá» bà i: Xứ U-cÆ¡-ren vẫn sống mãi.
"Äầu lÄ©nh trưởng†Pết-lu-ra theo sau tên sÆ° Ä‘oà n trưởng; nặng ná» bÆ°á»›c ra khá»i xe. Y ngÆ°á»i tầm thÆ°á»›c, đầu bÆ°á»›u cắm chắc trên cái cổ Ä‘á» gay, mặc áo Cô-dắc xanh bằng dạ tốt; lÆ°ng thắt dây da và ng, giắt khẩu BÆ¡-rao-ninh nhá» xÃu bên hông Ä‘á»±ng trong túi bằng da hÆ°Æ¡u lá»™n. Äầu y Ä‘á»™i mÅ© lưỡi trai kiểu "Kê- ren-ski": có mang huy hiệu cái Ä‘inh ba sÆ¡n men. Trông hình dạng Xi-môn Pết-lu-ra chẳng có tÆ°á»›ng nhà binh tà nà o.
Vẻ bực tức, y nghe tên thanh tra báo cáo rất ngắn.
Sau đó tên thị trưởng Ä‘á»c chúc từ.
Pết-lu-ra lơ đãng nghe; qua đầu tên thị trưởng, y nhìn xuống các trung đoà n quân trước mặt sắp thẳng hà ng.
Y gáºt đầu ra hiệu cho tên thanh tra:
- Cho bắt đầu duyệt binh. Y leo lên má»™t cái bục nhá» gần cá»™t cá» hò hét vá»›i lÃnh mÆ°Æ¡i phút. Y nói không hùng lắm, không có hứng, vì Ä‘i Ä‘Æ°á»ng mệt. Y nói xong thì rắp theo lệnh chỉ huy, quân lÃnh reo lên: "Vinh quang! Vinh quang!". Y bÆ°á»›c xuống và lấy khăn lau trán rồi cùng vá»›i tên thanh tra và tên sÆ° Ä‘oà n trưởng duyệt các Ä‘Æ¡n vị.
Khi Ä‘i qua những hà ng lÃnh má»›i Ä‘á»™ng viên, y nheo mắt khinh bỉ, cắn môi tá» vẻ bá»±c mình.
Duyệt binh gần xong, thì Ä‘oà n lÃnh má»›i Ä‘á»™ng viên từng trung Ä‘á»™i má»™t, hà ng ngÅ© loạc choạc, Ä‘i gần tá»›i cá»™t cá» chá»— lão cố Vát-xi-li tay cầm sách bổn đứng là m phép, bá»n lÃnh hôn sách bổn, rồi hôn và o má»™t góc lá cá». Äang lúc là m lá»… thì xảy ra má»™t chuyện bất ngá».
Má»™t Ä‘oà n đại biểu không biết ở đâu má»c ra, len lá»i và o quảng trÆ°á»ng, lù lù tá»›i táºn chá»— Pết-lu-ra. Äi đầu là lão BÆ¡-lúp-tanh, lái gá»— già u sụ, lá»… má»… bê lá»… váºt. Theo sau là lão chủ hiệu tạp hóa Phúc và ba tên lái buôn to khác.
BÆ¡-lúp-tanh khúm núm cúi rạp lÆ°ng dâng lá»… váºt cho Pết-lu-ra:
- Toà n dân Do-thái chúng tôi kÃnh cẩn chà o mừng ngà i Quốc trưởng, Ä‘á»™i Æ¡n cao dà y của ngà i và tá» lòng sùng bái ngà i. KÃnh mong ngà i chấp nháºn cho tá» chúc từ của chúng tôi.
Tên Ä‘á»™i đứng bên nháºn lá»… váºt, Pết-lu-ra liếc qua tá» chúc từ, rồi lẩm bẩm:
- Äược.
Vừa lúc ấy thì lão Phúc len lên ngay:
- Bẩm tướng công, chúng con cắn cỠlạy ngà i thi ân cho chúng con được là m ăn
buôn bán và che chở cho chúng con là ngÆ°á»i Do-thái khá»i bị những cuá»™c cà n Do-thái - Lão Phúc khó khăn mãi má»›i dám nói đến tiếng "cà n Do-thái" nà y.
Pết-lu-ra, mặt hầm hầm, cau mà y khó chịu.
- Quân Ä‘á»™i ta không có cà n Do-thái, các ngÆ°á»i phải biết thế má»›i được.
Lão Phúc buông thõng tay, tiu nghỉu.
Pết-lu-ra nhún vai bá»±c tức, cáu cái Ä‘oà n đại biểu rất chÆ°á»›ng nà y. Y quay phắt lại. Äứng sau y, Gô-lúp Ä‘ang mÃm môi cắn râu mép Ä‘en sì.
- Äại tá dân kêu vá» lÃnh của ông. Ông phải xét xem vì sao dân kêu, và thi hà nh những biện pháp cần thiết. - Rồi hắn quay lại tên thanh tra ra lệnh: Bắt đầu cho diá»…u binh.
Äoà n đại biểu vô phúc có ngỠđâu lại chạm trán Gô-lúp ở đây, bèn vá»™i và ng tìm cách lủi Ä‘i.
Lúc bấy giá», má»i ngÆ°á»i Ä‘i xem Ä‘á»u chú ý và o bá»n lÃnh Ä‘ang sá»a soạn diá»…u binh. Tiếng chỉ huy thét lên cá»™c lốc.
Gô-lúp vẻ mặt bỠngoà i cố trấn tĩnh, đón đầu Bơ- lúp-tanh, nói nhỠnhưng dằn từng tiếng:
- Xéo ngay Ä‘i chá»— khác, đồ ngoại đạo. Xéo ngay không ông cho băm thịt chúng mà y là m ba-tê bây giá».
Nhạc cá» má»™t bản hà nh khúc, và những Ä‘Æ¡n vị đầu tiên và đầu diá»…u. Khi Ä‘i ngang qua chá»— Pết-lu-ra đứng, chúng hô lên hai tiếng "Vinh quang!" nhÆ° cái máy, rồi quay rẽ sang các phố bên. Äi đầu các đại Ä‘á»™i là bá»n cai Ä‘á»™i mặc quần áo ka-ki má»›i, bÆ°á»›c ung dung nhÆ° Ä‘i dạo phố, tay ve vẩy chiếc gáºy chỉ huy. Äây là lần đầu tiên bá»n cai Ä‘á»™i cầm gáºy, cÅ©ng nhÆ° bá»n lÃnh bồng súng, được há»c lối diá»…u binh nhÆ° thế.
Cái Ä‘uôi sau rốt là lÃnh má»›i Ä‘á»™ng viên, Ä‘i loạc choạc, không biết bÆ°á»›c theo lối nhà binh, vừa Ä‘i vừa xô đẩy nhau.
Tiếng chân đất lê trên Ä‘Æ°á»ng nghe là o xà o. Cai Ä‘á»™i chạy ngược chạy xuôi để giữ hà ng lối, nhÆ°ng không tà i nà o giữ được.
Khi đại Ä‘á»™i hai Ä‘i qua, má»™t gã Ä‘i rìa bên phải, mặc áo sÆ¡-mi vải thô, mải há hốc mồm nhìn "đầu lÄ©nh trưởngâ€, vấp phải ổ gà , ngã sóng soà i ra mặt Ä‘Æ°á»ng. Súng của gã quệt và o đá kêu đến keng má»™t cái. Gã lóp ngóp chá»±c bò dáºy, nhÆ°ng bị dòng ngÆ°á»i Ä‘i sau há»—n loạn kéo trà n qua đạp gã ta lại ngã giúi ngay xuống nữa.
NgÆ°á»i đứng xem thấy thế cÆ°á»i bò ra. Cả trung Ä‘á»™i của gã ta rối tung. Äám lÃnh còn lại Ä‘i sau tán loạn. Gã thanh niên rủi ro kia nhặt súng đứng dáºy chạy vá»™i theo Ä‘á»™i mình.
Pết-lu-ra thấy cảnh tượng chán chÆ°á»ng ấy, quay mặt Ä‘i không buồn nhìn nữa. Y không chá» cho hà ng quân Ä‘i diá»…u hết bá» Ä‘i ra xe ô-tô. Tên thanh tra chạy theo sau khúm núm há»i:
- Äức đầu lÄ©nh trưởng, ngà i không ở lại xÆ¡i cÆ¡m ạ?
Pết-lu-ra thốt ra tiếng gá»n lá»n:
- Không.
Trong số những ngÆ°á»i trèo lên hang giáºu sắt cao nhà thỠđứng xem diá»…u binh có Xéc-gây, Va-li-a và CÆ¡-lim-ca.
Xéc-gây tay bÃu chắc lấy cá»™t giáºu, đôi mắt hằn há»c nhìn bá»n đứng ở dÆ°á»›i thá»m.
- Va-li-a ơi, ta đi vỠthôi ! Hạ mà n đến nơi rồi.
Xéc-gây tay buông song sắt tụt xuống, giá»ng khiêu khÃch, nói rất to. Những ngÆ°á»i đứng xem nghe câu nói, kinh ngạc ngoái cổ lại nhìn.
Xéc-gây thản nhiên, không để ý đến ai, cứ Ä‘i thẳng ra cá»a.Em gái anh và CÆ¡-lim-ca Ä‘i theo sau.
*
Quan năm Séc-nhắc và má»™t quan ba Ä‘i theo phi ngá»±a đến đồn giám binh, nhảy phắt xuống. Chúng Ä‘Æ°a ngá»±a cho tên lÃnh hầu, rồi há»™c tốc Ä‘i và o trại vệ sÄ©. Séc-nhắc giá»ng hách dịch há»i tên lÃnh gác:
- Äồn trưởng đâu?
Tên lÃnh ấp úng:
- Con không biết, ông đồn đi đâu rồi ấy ạ.
Séc-nhắc Ä‘Æ°a mắt nhìn má»™t vòng gian phòng gác lá»™n xá»™n, bẩn thỉu, nhìn những giÆ°á»ng, chăn đệm xá»™c xệch, trên có mấy tên lÃnh Cô-dắc phất phÆ¡ nằm chá»ng gá»ng. Có cấp trên và o mà bá»n chúng cÅ©ng không thèm đứng dáºy nữa.
Séc-nhắc thét lên:
- Sao bẩn nhÆ° chuồng bò thế nà y? - Hắn la bá»n lÃnh Ä‘ang nằm:
- Bá»n bay nằm đấy là m gì nhÆ° Ä‘Ã n lợn xá» má»›i đẻ xong thế?
Má»™t tên lÃnh Cô-dắc ngồi nhổm dáºy, ợ má»™t cái nhÆ° ngÆ°á»i ăn quá no, rồi lè nhè bá»±c tức:
- Là m gì mà thét lên thế? Chúng tôi cũng có mồm biết thét được cả.
Séc-nhắc chồm lên:
- A, mà y láo, mà y có biết mà y nói vá»›i ai không? Äồ ngu nhÆ° bò! Tao là đại tá Séc-nhắc đây. Hiểu chÆ°a? Äồ chó chết ! Äứng dáºy ngay láºp tức không có roi nà y ông quất ngay và o lÆ°ng bây giá». - Séc-nhắc nóng tiết lồng lá»™n lên. - ông hẹn cho chúng mà y má»™t phút, chúng mà y phải tức khắc vứt ngay những thứ bẩn thỉu nà y Ä‘i, dá»n lại giÆ°á»ng, rồi ngồi lại cho ra ngÆ°á»i má»™t tÃ. Bá»™ Ä‘á»™i gì mà nhÆ° thế. Chẳng phải lÃnh Cô- dắc nữa, mà tháºt là má»™t lÅ© cÆ°á»›p Ä‘Æ°á»ng.
Séc-nhắc tức giáºn tá»›i cao Ä‘á»™; đụng phải cháºu rác giữa Ä‘Æ°á»ng, hắn bá»±c quá lấy chân đá ngay.
Tên quan ba cÅ©ng phụ há»a theo, chá»i rủa lung tung, quất roi vun vút và o không khÃ, Ä‘uổi những tên lÃnh Ä‘ang nằm bò dáºy.
- Äức "đầu lÄ©nh trưởng†đang duyệt binh. Ngà i có thể ghé và o đây. Quân bay hoạt bát lên xem nà o, mau lên!
Bá»n lÃnh nháºn ra câu chuyện trở nên quan trá»ng, không phải trò đùa, có thể ăn đòn tháºt vì uy danh Séc-nhắc thì ai mà không biết nữa. Chúng chạy Ä‘i dá»n dẹp nhốn nháo lên nhÆ° ngÆ°á»i phải bá»ng.
Công việc bắt đầu chạy hăng.
Tên quan ba đỠnghị với Séc-nhắc:
- Bây giá» ta Ä‘i xem lại bá»n tù. Chẳng hiểu chúng nhốt những ai ở đây! Nhỡ ra đức "đầu lÄ©nh trưởng†ngà i ngó và o, thì lại có chuyện mất.
Séc-nhắc há»i tên gác:
- Äứa nà o cầm chìa khóa? Mở ngay nhà pha xem nà o!
Tên quản cÆ¡ chạy vá»™i lại, mở cá»a.
Lão quan năm vẫn quát ầm ầm:
- Äồn trưởng sao Ä‘i đâu mất mặt! Cứ để ta chá» mãi hắn hay sao?
Rồi Séc-nhắc ra lệnh:
- Äi tìm đồn trưởng gá»i vỠđây cho ta. Táºp hợp Ä‘á»™i vệ sÄ© ra sân, sắp thẳng hà ng lại…Tại sao súng không có lưỡi lê?
Tên quản phân trần:
- Bẩm quan, chúng con mới đổi đến hôm qua.
Nói rồi, hắn chạy ra cá»a, Ä‘i tìm đồn trưởng.
Tên quan ba lấy chân ẩy cá»a nhà pha. Má»™t và i ngÆ°á»i ngồi ở sà n đứng nhổm dáºy, những ngÆ°á»i khác vẫn nằm.
Séc-nhắc ra lệnh:
- Mở cá»a ra, ở đây tối quá.
Hắn nhìn kỹ từng mặt ngÆ°á»i bị giam.
- Là m sao mà bị giam?
Hắn quắc mắt há»i ông cụ già đang ngồi trên bục.
Cụ nà y đứng dáºy, xốc lại cái quần, giá»ng lắp bắp sợ sệt trả lá»i ấp úng:
- Bẩm ngà i, lão không biết. Lão thấy dẫn đến đây thì ở đây. Ở nhà lão mất con ngựa, lão có tội gì đâu.
Tên quan ba ngắt lá»i:
- Mất con ngựa của ai?
- Ngá»±a của quân Ä‘á»™i ạ. Các ông quyá»n đóng ở nhà lão bán nó Ä‘i lấy tiá»n uống rượu và bây giá» lại đổ tá»™i cho lão.
Séc-nhắc liếc mắt rất nhanh, nhìn ông già từ đầu đến chân và nhún vai bực mình:
- Nhặt quần áo, rồi xéo. - Séc-nhắc quát lên thế, rồi quay lại mụ nấu rượu.
Ông lão vẫn chÆ°a tin là chúng tha mình, quay lại phÃa tên quan ba, chá»›p chá»›p cặp mắt lá» Ä‘á» há»i lại:
- Thưa, thế lão được vỠạ?
Tên quan ba gáºt đầu:
- Ừ, bước đi ngay cho rảnh.
Ông lão vá»™i vá»› lấy cái túi treo ở bục, rồi lách ra cá»a lủi mất.
Séc-nhắc đã há»i đến mụ nấu rượu:
- Còn mụ kia, sao mụ bị giam ở đây?
Mụ hà ng rượu nhai nghiến ngấu cho hết miếng ba-tê, rồi nói huyên thuyên:
- Bẩm quan lá»›n, tháºt oan con. Con ở góa. - Các ông ấy đến nhà con uống rượu, rồi bắt giam con.
Séc-nhắc há»i:
- Tao nghe ra là mụ bán rượu chứ gì?
Mụ ta lấy là m pháºt ý, kêu ca:
- Sao gá»i là bán được ạ? NhÆ° ông đồn trưởng đây lấy của con bốn chai, mà không trả xu nà o cả. Các ông ấy thế cả, uống rồi quịt. Thế còn gá»i là buôn bán sao được nữa ạ.
- Thôi! Ta hiểu rồi? Mụ cút đi đâu thì cút, nhanh lên.
Mụ ta không để lÅ© quan ngụy phải nhắc lạilệnh của chúng lần thứ hai nữa, vá»› lấy cái thúng, cúi lạy cảm Æ¡n rối rÃt, rồi Ä‘i giáºt lùi ra cá»a.
- Äa tạ các quan. Xin trá»i pháºt phù há»™ các ngà i được mạnh khá»e.
Äô-lin-nhÃch tròn xoe mắt nhìn tấn hà i kịch đó.
Không ai trong những ngÆ°á»i tù ở đây còn hiểu nhÆ° thế là thế nà o. Chỉ rõ má»™t Ä‘iá»u: chắc bá»n má»›i đến là chỉ huy cao cấp gì đây nên má»›i có quyá»n thả tù nhÆ° váºy.
Séc-nhắc há»i đến Äô-lin-nhÃch:
- Còn tên kia, tại sao mà y bị bắt?
Tên quan ba thét lên:
- Äứng dáºy! TrÆ°á»›c mặt đại tá phải đứng dáºy!
Äô-lin-nhÃch nặng ná», cháºm chạp đứng dáºy. Séc-nhắc há»i lại:
- Tao há»i mà y tại sao bị bắt?
Äô-lin-nhÃch nhìn bá»™ râu mép vểnh của tên quan năm đến mấy giây, nhìn cái mặt cạo nhẫn của hắn, rồi nhìn cái mÅ© lưỡi trai má»›i kiểu "Kê-ren-ki" có Ä‘Ãnh huy hiệu sÆ¡n men. Bá»—ng nhiên má»™t ý nghÄ© táo bạo thoáng qua trong óc: "May ra có thể ăn tiá»n đấy?" Và anh nói ra ý nghÄ© vừa vụt đến trong đầu:
- Tôi bị bắt vì tội đi chơi sau tám giỠtối. Toà n thân căng thẳng đến đau đớn, anh chỠđợi.
- Thế đêm hôm đi là m gì?
- Bẩm lúc ấy chÆ°a khuya, má»›i có mÆ°á»i má»™t giá» thôi ạ. Miệng nói mà bụng vẫn không tin là thoát được.
Nhưng đầu gối anh run lên khi nghe tiếng quát cộc lốc:
- Cút!
Anh quên khuấy cả chiếc áo vét-tông, cứ thế Ä‘i ra cá»a.
Lão quan ba đã há»i sang ngÆ°á»i khác.
Pa-ven là ngÆ°á»i cuối cùng. Anh Ä‘ang ngồi trên sà n, rất Ä‘á»—i bà ng hoà ng không hiểu chuyện ra là m sao nữa, cÅ©ng không đủ thá»i giỠđể ngẫm nghÄ© tại sao chúng lại tha cả Äô-lin-nhÃch ra được. Không thể nà o mà hiểu được. Chúng thả tất cả hay sao. NhÆ°ng sao lại thả Äô-lin-nhÃch?... Äô-lin-nhÃch bảo vá»›i chúng là bị bắt vì Ä‘i chÆ¡i khuya...Pa-ven vụt hiểu ra.
Tên quan năm há»i đến lượt bác thợ cạo Den-xe gầy nhom. Vẫn má»™t câu há»i Ä‘i há»i lại đó:
- Còn mà y, sao bị bắt?
Den-xe mặt tái mét, hồi há»™p, hăng máu trả lá»i:
- Các ông ấy bảo con tuyên truyá»n, con không hiểu con tuyên truyá»n cái gì cả.
Séc-nhắc vểnh tai lên nghe:
- Cái gì? Cái gì? Tuyên truyá»n à ? Mà y tuyên truyá»n cái gì?
Den-xe khoa tay không hiểu ý ra sao:
- Con có biết đâu, con chỉ nói ngÆ°á»i ta lấy chữ ký và o bản Ä‘Æ¡n kêu của dân Do-thái Ä‘Æ°a lên đức "đầu lÄ©nh trưởng".
Tên quan ba và Séc-nhắc nhÃch lại gần Den-xe:
- ÄÆ¡n kêu gì?
- Dạ Ä‘Æ¡n xin cấm cà n Do-thái. Ngà i cÅ©ng biết ở đây vừa có má»™t cuá»™c cà n ghê ngÆ°á»i. Dân chúng khiếp đảm.
Séc-nhắc ngắt lá»i:
- Ta hiểu rồi. Äược muốn có Ä‘Æ¡n kêu chúng tao sẽ thảo Ä‘Æ¡n kêu cho mà y, đồ Do-thái mạt kiếp.
Rồi Séc-nhắc quay lại bảo tên quan ba:
- Giữ quân nà y cho ta cẩn tháºn, Ä‘em dẫn xa Ä‘i, Ä‘Æ°a nó vá» ban tham mÆ°u; ta sẽ nói chuyện thẳng vá»›i nó để xem chÃnh đứa nà o đầu têu cái việc Ä‘Æ¡n kêu nà y.
Den-xe chực nhoi lên cãi, song roi ngựa của tên quan ba đã quất và o lưng:
- Câm mồm, thằng chó chết.
Bác thợ cạo đau nhăn mặt lại, lùi vỠgóc phòng; môi run lên cố nén tiếng khóc nấc ứ lên cổ.
Khi cảnh cuối đó diá»…n ra thì Pa-ven đã đứng dáºy.
Trong nhà giam chỉ còn mình anh và Den-xe. Séc-nhắc đã đứng trước Pa-ven, giương hai mắt đen hau háu nhìn anh từ đầu đến chân:
- Thằng nà y, chuyện gì thế?
Tiếng Pa-ven đáp nhanh:
- Con cắt một miếng yên ngựa để là m đế già y.
Tên quan năm không hiểu há»i lại:
- Yên ngựa nà o?
- Có hai ông lÃnh Cô-dắc đóng ở nhà con, con chót dại cắt chiếc yên ngá»±a cÅ© để là m đế già y, cho nên các ông lÃnh Cô-dắc bắt con Ä‘em đến đây. - Và hăng lên, vá»›i hy vá»ng ngây ngất được trả lại tá»± do, Pa-ven nói thêm: - Nếu con biết là không được lấy thì…
Lão quan năm nhìn Pa-ven, bĩu môi khinh bỉ:
- Không hiểu lão đồn trưởng giám binh là m cái ngá»—ng gì? Tháºt trá»i mà hiểu được ra là m sao! Bắt giam được những của quý tháºt? - Rồi hắn quay ra cá»a, hét Pa-ven:
- Thôi cho mà y vá» nhà và nói vá»›i bố mà y cho mấy cái phát và o mông Ä‘Ãt. Ranh con, xéo!
Pa-ven còn ngỡ là tai mình nghe nhầm và con tim nhÆ° muốn nhảy ra khá»i lồng ngá»±c, anh nhặt cái áo vét tông của Äô-lin-nhÃch bá» rÆ¡i trên sà n, rồi chạy ra cá»a. Anh qua phòng gác và theo sau Séc-nhắc Ä‘ang Ä‘i ra, anh vụt qua sân, rồi chạy qua cổng sắt và ra Ä‘Æ°á»ng cái.
Trong nhà giam chỉ còn lại bác thợ cạo Den-xe Ä‘en đủi. Äau buồn tê tái, bác Ä‘Æ°a mắt nhìn chung quanh.
Theo bản năng, bác Ä‘i mấy bÆ°á»›c ra cá»a, nhÆ°ng má»™t tên lÃnh gác đã và o khép cá»a, khóa trái lại và ngồi trên chiếc ghế đẩu chắn ngay đó.
Äứng trên thá»m nhà giam, Séc-nhắc rất lấy là m hà i lòng, nói vá»›i tên quan ba:
- Tháºt may mà chúng mình ngó đến đây. Mà y xem chúng nhét và o đây đủ cóc nhái bá» Ä‘i. Mình phải cho tên đồn trưởng giám binh ngồi tù Ãt nhất là hai tuần má»›i được. Thôi, ta Ä‘i chứ!
Tên quản đã táºp hợp sẵn lÃnh của nó sắp hà ng ở cả ngoà i sân. Thấy tên quan năm, hắn chạy lại báo cáo:
- Bẩm quan đại tá, doanh trại xếp dá»n đã xong đâu và o đấy rồi ạ!
Séc-nhắc cho chân và o bà n đạp, nhảy phắt lên yên ngựa. Còn tên quan ba thì vẫn loay hoay với con ngựa bất kham của nó. Séc-nhắc vừa lần dây cương, vừa bảo tên đội:
- Mà y bảo vá»›i đồn trưởng giám binh là tao đã thả hết cả lÅ© chó chết mà hắn thu nhặt bấy lâu nay. Mà y nói thêm vá»›i hắn là tao sẽ cho hắn ngồi tù hai tuần vì tá»™i để bẩn thỉu ở đây. Còn thằng Ä‘ang bị nhốt kia thì Ä‘iệu ngay láºp tức sang tham mÆ°u. Chúng bay thì chuẩn bị cho sẵn sà ng!
Tên đội đáp lại, tay đưa lên ngang và nh mũ:
- Xin tuân lệnh quan đại tá.
Tên quan năm thúc ngá»±a cùng vá»›i tên quan ba phi lại quảng trÆ°á»ng, nhÆ°ng diá»…u binh ở đó đã xong từ lâu rồi.
*
Chạy qua được bảy nhà thì Pa-ven dừng lại. Không còn sức mà chạy tiếp nữa.
Những ngà y đói khát bị giam trong phòng ngá»™t ngạt là m Pa-ven kiệt sức. Vá» nhà thì không được. Äến nhà BÆ¡-ru-giắc thì nhỡ ra có ai biết là có thể là m liên lụy, tan cá»a nát nhà bạn. Váºy thì Ä‘i đâu bây giá»?
Anh không biết là m thế nà o, cứ chạy, những vÆ°á»n rau và sân sau các nhà đã lùi lại sau anh. Mãi đến khi chạm ngÆ°á»i và o hà ng rà o nhà ai đó, Pa-ven má»›i sá»±c tỉnh.
Pa-ven đứng sững lại sá»ng sốt: sau hà ng rà o cao mà mình Ä‘ang đứng tá»±a lÆ°ng đây lại chÃnh là vÆ°á»n nhà ông chánh kiểm lâm. Hóa ra đôi chân má»i dừ của mình lại Ä‘Æ°a mình đến đây. Mình đã định bụng đến đây hay sao ấy nhỉ? Không.
Nhưng tại sao mình lại đứng ngay trước biệt thự nà y mà không dừng chân đứng lại ở chỗ khác?
Anh không tà i nà o trả lá»i được câu há»i đó. Phải kiếm chá»— nà o nghỉ chân cái đã, rồi còn nghÄ© cách Ä‘i xa nữa. Trong vÆ°á»n nà y có má»™t vòm cây rất kÃn, nấp và o đấy chẳng ai thấy được đâu.
Pa-ven nhảy lên, bám lấy mép má»™t thanh gá»—, trèo lên hà ng rà o rồi tụt sang bên kia. Anh Ä‘Æ°a mắt nhìn mái nhà thấp thoáng sau rặng cây rồi Ä‘i thẳng đến vòm cây. NhÆ°ng chá»— vòm cây trống trải quá. Dạo hè còn có nho dại phủ kÃn, giá» thì cây cối trÆ¡ trụi.
Anh định quay ra, nhÆ°ng muá»™n quá rồi: tiếng chó sủa dữ dá»™i ở sau lÆ°ng. Má»™t con chó to từ trong nhà đang chạy hồng há»™c theo lối Ä‘i đầy lá, xồ ra cắn anh, sủa oang cả vÆ°á»n lên.
Pa-ven đứng thế thủ.
Nó nhảy xổ và o nhÆ°ng bị Pa-ven lấy chân đá. Con chó lồng lên chá»±c nhảy và o lần nữa. Tháºt cÅ©ng chẳng biết rồi sẽ ra sao, nếu lúc đó không có tiếng ai quá quen thuá»™c lanh lảnh la lên:
- Tơ-rê-do, chạy lại đây nà o!
Tô-nhi-a chạy ra, cầm lấy vòng xÃch cổ lôi con chó TÆ¡-rê-do lại, rồi nói vá»›i bóng ngÆ°á»i Ä‘ang đứng bên hà ng rà o:
- Anh là m thế nà o mà và o đây được? Con chó nà y hay cắn lắm đấy. May mà tôi…
Tô-nhi-a chưa nói hết câu đã im bặt, mắt mở to nhìn. Anh chà ng trẻ tuổi không rõ là m sao và o đây được nà y giống Pa-ven quá!
Bóng kia Ä‘á»™ng Ä‘áºy, khẽ há»i lại:
- Em... cô không nháºn ra tôi sao?
Tô-nhi-a reo lên một tiếng và bổ lại chỗ Pa-ven:
- Anh Pa-vơ-lu-sa, anh đấy ư?
Con chó Tơ-rê-do nghe tiếng chủ kêu tưởng là ra hiệu cho cắn, bèn nhảy xổ lên.
- Không được cắn, đi!
Tơ-rê-do bị Tô-nhi-a đá cho mấy cái, hục hặc cúp đuôi chạy và o trong nhà .
Tô-nhi-a nắm lấy tay Pa-ven há»i:
- Anh được tha hay sao?
- Thế em cũng biết chuyện à ?
Tô-nhi-a không nén được ná»—i hồi há»™p, cảm Ä‘á»™ng, trả lá»i câu má»™t:
- Em biết hết, Li-da kể cho em nghe. NhÆ°ng anh là m thế nà o ra được? NgÆ°á»i ta tha anh hay sao?
Pa-ven trả lá»i, giá»ng mệt má»i:
- Chúng tha nhầm, em ạ. Anh trốn khá»i nhà pha. Chắc bây giá» chúng Ä‘ang truy nã. Anh cÅ©ng không định đến đây. Tình cá» trông thấy vòm cây kia anh tÃnh và o ẩn để nghỉ má»™t lát. - Rồi nhÆ° để xin lá»—i, Pa- ven nói thêm:
- Anh mệt lắm !
Tô-nhi-a nhìn anh một lúc lâu, chan chứa tình thương, trìu mến mặn nồng, vừa lo lắng, vừa vui sướng... Tô-nhi-a siết chặt tay Pa-ven:
- Anh Pa-ven, anh Pa-ven yêu quý, anh Pa-ven thân thiết bé bá»ng của em, em yêu anh…anh có hiểu em không? Anh rất bÆ°á»›ng của em. Tại sao tối hôm ná» anh lại đùng đùng bá» vá»? Giá» anh phải và o nhà em. Em giữ anh lại, không cho anh Ä‘i nữa đâu. Anh ở nhà em yên ổn. Anh ở đây đến bao giá» yên thì thôi.
Pa-ven lắc đầu:
- Nhỡ chúng tìm thấy anh ở nhà em thì là m thế nà o? Anh không thể và o nhà em được.
Tay Tô-nhi-a cà ng siết chặt, mi dà i rung rung, mắt sáng lên.
- Anh không và o thì chẳng bao giá» anh còn gặp được em nữa. Vá»›i lại, anh A-rÆ¡-chom không có nhà , anh ấy đã bị chúng áp giải Ä‘i lái xe rồi. Các anh công nhân xe lá»a Ä‘á»u bị chúng bắt Ä‘i là m cả. Anh tÃnh Ä‘i đâu bây giá» má»›i được?
Pa-ven hiểu thấu lòng Tô-nhi-a lo lắng, nhÆ°ng mối lo sợ có thể gieo tai vạ cho ngÆ°á»i con gái mà anh yêu dấu khiến anh ngần ngại. Bao nhiêu thá» thách đã là m anh kiệt sức mệt lả, bụng đói nhÆ° cà o là m Pa- ven không cưỡng lại được nữa: anh nghe theo.
Trong khi Pa-ven ngả lưng ở ghế dà i buồng Tô-nhi- a, thì Tô-nhi-a xuống nói chuyện với mẹ ở dưới bếp:
- Mợ Æ¡i, trên buồng con có anh Pa-ven Ca-rÆ¡-sa- ghin là há»c trò con, mợ nhá»› ra chứ? Con không dám giấu mợ Ä‘iá»u gì. Anh ấy bị bắt vì đánh tháo cho má»™t ngÆ°á»i lÃnh thủy bôn-sê-vÃch. Anh ấy vừa trốn ra được, nhÆ°ng không có nÆ¡i nà o ẩn cả.- Giá»ng Tô-nhi-a bắt đầu run: - Mợ Æ¡i, con xin phép mợ đồng ý để anh ấy ở nhá» nhà ta, con van mợ!
Äôi mắt Tô-nhi-a van lÆ¡n nhìn mẹ.
Bà mẹ thì nhìn mắt con như dò xét.
- Äược mợ cÅ©ng chẳng cấm con. Song con cho cáºu ta ở và o đâu má»›i được?
Tô-nhi-a Ä‘á» mặt, bối rối, hồi há»™p trả lá»i:
- Äể anh ấy ở trong buồng con, nghỉ trên ghế dà i. Song mợ đừng nói gì vá»›i cáºu vá»™i, mợ nhá»›.
Mẹ nhìn thẳng và o mắt con:
- Con bấy lâu nay khóc mãi, thế ra là vì nó đấy?
- Vâng ạ.
- NhÆ°ng nó má»›i Ãt tuổi đầu!
Tô-nhi-a nóng ruột, mân mê rứt tay áo sơ-mi đang mặc.
- Vâng, song nếu anh ấy không trốn được thì cÅ©ng bị Ä‘em bắn nhÆ° ngÆ°á»i lá»›n váºy. Pa-ven ở trong nhà là m bà mẹ không được yên tâm. Bà lo lắng vá» chuyện Pa-ven bị bắt, mà Tô-nhi-a thì rõ rà ng là cảm mến cáºu bé đó rồi và bà cÅ©ng lo lắng vì bà hoà n toà n không biết gì vá» Pa-ven hết.
Còn Tô-nhi-a thì báºn tÃu tÃt:
- Phải cho anh ấy tắm, mợ ạ. Bây giá» con lo cho anh ấy tắm ngay. Anh ấy bẩn nhÆ° ngÆ°á»i thợ má»›i ở lò ra... Äã lâu lắm rồi, anh ấy có được tắm rá»a gì đâu.
Tô-nhi-a vá»™i vã chạy Ä‘i Ä‘un nÆ°á»›c, sắp quần áo và để khá»i phải nói nhiá»u vá»›i Pa-ven, cô đùng đùng dắt tay anh, dẫn và o buồng tắm.
- Anh phải thay hết quần áo đi. Quần áo anh phải giặt mới được. Anh lấy quần áo kia mà thay.
Và Tô-nhi-a chỉ cái áo lÃnh thủy cổ trắng kẻ dá»c, cái quần ống rá»™ng thùng thình đã gấp cẩn tháºn để trên ghế.
Pa-ven đưa mắt ngạc nhiên nhìn chung quanh.
Tô-nhi-a mỉm cÆ°á»i:
- Äây là quần áo giả trai ngà y há»™i trá hình của em, chắc anh mặc vừa. Thôi em để anh tắm nhá»›. Em xuống dá»n cÆ¡m anh ăn.
Nói rồi đóng sáºp cá»a. Pa-ven chỉ còn biết là m theo lá»i Tô-nhi-a cởi quần áo ra và nhảy và o cháºu tắm.
Má»™t giá» sau, bà mẹ, Tô-nhi-a và Pa-ven ngồi ăn cÆ¡m dÆ°á»›i bếp. Äói quá, Pa-ven ăn hết Ä‘Ä©a thứ ba mà không để ý. Má»›i đầu có mặt bà mẹ Tô-nhi-a, Pa-ven cÅ©ng ngượng, nhÆ°ng sau thấy bà niá»m nở, anh đâm dạn ra.
CÆ¡m xong, cả ba ngÆ°á»i sang buồng Tô-nhi-a. Mẹ Tô-nhi-a há»i han Pa-ven, anh kể cho bà nghe những bÆ°á»›c gian truân của mình. Nghe xong, mẹ Tô-nhi-a há»i:
- Thế em định thế nà o bây gi�
Pa-ven suy nghĩ:
- Con định gặp anh A-rÆ¡-chom con, rồi Ä‘i khá»i đây.
- Äi đâu?
- Con định Ä‘i U-mân hay Ä‘i Ki-ép. Con chÆ°a biết Ä‘i đâu NhÆ°ng chắc chắn là phải Ä‘i khá»i đây má»›i được.
Pa-ven không tà i nà o ngỠđược số pháºn mình có thể thay đổi nhanh nhÆ° thế. Sáng còn bị nhốt ở nhà giam, bây giỠđã ở bên Tô-nhi-a rồi, mặc quần áo má»›i tinh và cái chÃnh là đã được tá»± do.
Cuá»™c Ä‘á»i đôi khi xoay hẳn chiá»u lại nhÆ° thế đấy: lúc thì bóng tối mù mịt trùm kÃn cuá»™c Ä‘á»i, lúc thì ánh sáng mặt trá»i lại tÆ°Æ¡i vui cÆ°á»i vá»›i bạn. Nếu không có mối lo bị bắt lại thì lúc nà y Pa-ven cảm thấy đúng là sung sÆ°á»›ng hoà n toà n rồi.
NhÆ°ng chÃnh ngay giữa lúc nà y, lúc anh Ä‘ang ở cái nhà rá»™ng rãi và yên tÄ©nh nà y, thì chúng có thể bắt lại anh ngay ở đây.
Phải liệu Ä‘i, đến đâu cÅ©ng được, đừng ở lại đây nữa. NhÆ°ng nà o bụng có muốn rá»i nÆ¡i nà y đâu! Tháºt là oái oăm ! Lúc Ä‘á»c truyện vị anh hùng Ga-ri-ban- Ä‘i thì mê tháºt! Cứ mÆ¡ Æ°á»›c được nhÆ° Ga-ri-ban-Ä‘i. Tuy biết Ä‘á»i ông ta gian khổ lắm, bị Ä‘uổi khắp thế giá»›i, nhÆ°ng vẫn thèm cuá»™c Ä‘á»i đó. Thế mà nếm mùi tra tấn ghê khiếp má»›i được bảy ngà y mà đã thấy dà i đằng đẵng nhÆ° đến cả năm trÆ°á»ng rồi.
Xem thế thì ra mình chẳng có tướng anh hùng.
Tô-nhi-a ngả đầu vá» phÃa Pa-ven há»i:
- Anh đang nghĩ gì thế, anh?
Pa-ven có cảm tưởng nhÆ° đôi mắt của ngÆ°á»i yêu xanh thăm thẳm vô cùng táºn.
- Tô-nhi-a ơi, em có muốn anh kể vỠKhơ-ri-chi-na cho em nghe không?
Tô-nhi-a đon đả:
- Anh kể đi.
- Và từ hôm ấy, Khơ-ri-chi-na không trở lại nữa.
Äoạn cuối của câu chuyện, Pa-ven khó khăn mãi má»›i kể nốt được.
Trong phòng tịch mịch, chỉ có tiếng đồng hồ kêu tÃch tắc Ä‘á»u Ä‘á»u... Tô-nhi-a cúi đầu, cắn chặt môi, cố giữ khá»i báºt tiếng khóc.
Pa-ven nhìn ngÆ°á»i yêu, giá»ng quả quyết:
- Anh phải đi ngay hôm nay.
- Không, không, hôm nay anh không đi đâu cả.
Những ngón tay thon thon ấm áp của Tô-nhi-a khẽ lần mái tóc cứng của Pa-ven giáºt tóc anh trìu mến.
- Tô-nhi-a ạ, em phải giúp anh. Cần ra sở đầu máy xe lá»a há»i thăm tin tức anh A-rÆ¡-chom và đưa mảnh giấy anh viết cho Xéc-gây. Anh có khẩu súng ngắn giấu trên tổ quạ. Anh không thể đến lấy được, nên muốn nhá» Xéc-gây đến lấy há»™. Em có giúp được anh không?
Tô-nhi-a đứng dáºy:
- Äược anh ạ. Em sẽ Ä‘i tìm Li-da, cùng vá»›i cô ta và o sở đầu máy. Thế anh viết cho Xéc-gây Ä‘i, em sẽ Ä‘Æ°a đến. Anh ấy ở đâu? Nếu anh ấy muốn đến gặp anh thì nói là anh ở đâu được?
Suy nghĩ một lát, Pa-ven đáp:
- Cứ bảo anh ấy chiá»u nay mang khẩu súng đến vÆ°á»n nhà .
Äến khuya, Tô-nhi-a má»›i vá», Pa-ven đã ngủ say. Tay ai vuốt trán là m Pa-ven thức dáºy. Tô-nhi-a cÆ°á»i vui sÆ°á»›ng:
- Anh A-rÆ¡-chom sắp đến ngay bây giá». Anh ấy má»›i Ä‘i vá». Có ông cụ đẻ ra Li-da bảo đảm, nên anh ấy được phép ra ngoà i má»™t tiếng. Äầu máy anh ấy lái còn Ä‘á»— trong sở. Em không thể nói được là anh ở đây chỉ bảo anh ấy đến đây, em có việc quan trá»ng lắm cần nhắn anh ấy. Kia kìa, anh ấy đã đến rồi!
Tô-nhi-a chạy ra cổng. A-rÆ¡-chom thấy Pa-ven còn ngỡ là mắt mình trông nhầm, đứng sững lại ngay trÆ°á»›c cá»a. A-rÆ¡-chom và o rồi. Tô-nhi-a khép cá»a lại để cáºu mình bị Ä‘au thÆ°Æ¡ng hà n nằm ở bên phòng giấy khá»i nghe tiếng.
Tay A-rơ-chom ôm chặt lấy Pa-ven, ghì em và o lòng, là m khớp xương Pa-ven kêu răng rắc:
- Em Páp-ca của anh!
*
Thế là quyết định rồi: mai Pa-ven đi. A-rơ-chom thu xếp cho em ngồi và o đầu máy do bác Bơ-ru-giắc lái đi Ca-da-chin.
A-rÆ¡-chom thÆ°á»ng ngà y tÃnh khô khan, đã phải nôn nao trong lòng vì lo lắng cho em, không biết số pháºn em ra sao. Bây giá» thì lòng anh dạt dà o vui sÆ°á»›ng không sao kể xiết.
- Váºy cứ thế em nhé. Năm giá» sáng mai, anh đón em ở nhà kho váºt liệu. Lúc chất củi lên tà u thì em trèo lên ngồi luôn. Anh muốn nói chuyện nữa vá»›i em, song đến giá» phải vá» rồi. Mai anh lại ra tiá»…n em Ä‘i. Bây giá» các anh bị Ä‘á»™ng viên, Ä‘ang có biên chế thà nh tiểu Ä‘oà n lÃnh thợ xe lá»a, là m việc có lÃnh mang súng Ä‘i kèm y nhÆ° dÆ°á»›i thá»i giặc Äức váºy.
Anh từ giã em ra vá».
Bóng tối trùm xuống rất nhanh. Xéc-gây sẽ đến đây bằng lối cổng và o vÆ°á»n. Pa-ven Ä‘i Ä‘i lại lại trong phòng tối đợi Xéc-gây đến. Tô-nhi-a và mẹ còn ngồi ở đầu giÆ°á»ng cáºu Tô-nhi-a.
Pa-ven và Xéc-gây gặp nhau trong tối: hai bạn siết chặt tay nhau. Cả Va-li-a cÅ©ng đến. Ba ngÆ°á»i nói chuyện nhá»:
- Mình không mang khẩu súng đến cho cáºu được. Sân nhà cáºu giỠđầy lÃnh ngụy đóng. Xe ngổn ngang. Chúng đốt lá»a giữa sân. Tháºt chẳng là m thế nà o leo lên cây có tổ quạ được cả. Không may thế đấy.
Pa-ven nói để bạn yên lòng:
- Thôi cóc cần súng nữa. Có lẽ thế cà ng hay. Äi Ä‘Æ°á»ng có súng, nó tóm được thì lại mất đầu. Song khi nà o lấy được thì cáºu phải cố lấy Ä‘i nhé. Thế nà o cÅ©ng lấy Ä‘i đấy.
Va-li-a nhÃch lại gần:
- Bao giá» anh Ä‘i?
- Mai, Va-li-a ạ, và o lúc mỠsáng.
- Nhưng anh là m thế nà o trốn ra được, nói cho em nghe với.
Pa-ven thì thầm kể lại qua loa chuyện vừa xảy ra.
Ba ngÆ°á»i trẻ tuổi chia tay nhau thân thiết quá. Xéc-gây không đùa nhÆ° má»i khi nữa, lòng bồi hồi cảm Ä‘á»™ng. Giá»ng Va-li-a nghẹn ngà o mãi má»›i thốt ra:
- Thôi, anh Ä‘i khá»e mạnh, anh Pa-ven nhá»›. Äừng quên chúng em đấy!
Bóng hai ngÆ°á»i bạn Ä‘i ra chìm ngay và o đêm tối.
Trong nhà lặng lẽ. Chỉ có tiếng đồng hồ buông tiếng tÃch tắc Ä‘á»u Ä‘á»u không mệt má»i. Pa-ven cÅ©ng nhÆ° Tô-nhi-a chẳng ai nghÄ© gì đến Ä‘i ngủ cả: chỉ còn sáu tiếng nữa thôi, hai ngÆ°á»i đã phải xa nhau, và có thể sẽ không bao giỠđược thấy lại mặt nhau nữa. Thá»i giá» ngắn ngủi thế nà y, kể lể vá»›i nhau là m sao hết được trăm ngà n ý nghÄ© và lá»i nói mà má»—i ngÆ°á»i mang nặng trong lòng.
Tuổi thiếu niên ! Tuổi thiếu niên tÆ°Æ¡i đẹp biết bao, khi bạn còn chÆ°a biết gì đến khát vá»ng, mà bạn chỉ má»›i cảm thấy mÆ¡ hồ trong những tiếng Ä‘áºp gấp gấp của trái tim; khi bà n tay của bạn run rẩy, sá» sợ, rụt nhanh lại, vì vô tình chạm và o ngá»±c ngÆ°á»i bạn gái, khi tình bạn của tuổi niên thiếu còn ngăn được lòng bạn không để Ä‘i đến bÆ°á»›c cuối của tình cảm. Còn gì trên Ä‘á»i có thể ngá»t ngà o hÆ¡n hai cánh tay ngÆ°á»i yêu Ä‘ang quà ng lên cổ bạn và cái hôn của ai nồng cháy, nhÆ° có luồng Ä‘iện phát ra.
Äây là cái hôn thứ hai từ khi đôi trẻ thân nhau. Ngoà i mẹ ra, Pa-ven có được ai âu yếm bao giá». Trái lại anh bị đòn, bị đánh nhiá»u. Và vì thế, anh cà ng cảm thấy hết sức thấm thÃa sá»± âu yếm của Tô-nhi-a. Suốt cả cuá»™c Ä‘á»i vất vả cay nghiệt, Pa-ven có bao giá» biết trên Ä‘á»i có niá»m vui sÆ°á»›ng ấy. NgÆ°á»i con gái nà y đây là hạnh phúc lá»›n trên Ä‘Æ°á»ng Ä‘á»i anh Ä‘i. Anh ngá»i mái tóc thÆ¡m và tưởng chừng nhÆ° nhìn thấy mắt ngÆ°á»i yêu.
- Anh yêu em lắm, Tô-nhi-a ạ. Anh không thể nói hết lòng anh với em được. Anh không biết nói thế nà o.
Bao nhiêu ý nghÄ© quên hết... Tấm thân má»m mại nà y chiá»u anh ngoan ngoãn biết bao nhiêu. Song tình bạn của tuổi thiếu niên vẫn là trên hết!
- Em Tô-nhi-a, bao giá» yên hà n rồi, anh sẽ là m thợ Ä‘iện. Nếu bấy giá» em vẫn không chê anh, nếu tháºt em yêu anh, chứ không phải chỉ thÃch cho vui thì anh sẽ là ngÆ°á»i chồng tốt của em. Anh sẽ không bao giỠđánh em. Nếu anh mà là m em khổ thì anh sẽ không sống là m gì.
Và sợ ôm nhau mà ngủ quên Ä‘i trong lòng nhau, đôi trẻ rá»i nhau, để mẹ khá»i nghÄ© đến Ä‘iá»u gì không tốt. Äôi bạn còn hứa vá»›i nhau sẽ không bao giá» quên nhau, rồi má»›i Ä‘i ngủ. Lúc ấy đã quá ná»a đêm.
Sáng sá»›m, mẹ Tô-nhi-a đánh thức Pa-ven dáºy. Anh nhảy thoắt xuống đất.
Giữa lúc Pa-ven và o phòng tắm lấy áo cÅ© của mình thay, Ä‘i già y và khoác chiếc áo vét-tông của Äô-lin- nhÃch ra ngoà i, thì bà mẹ đánh thức Tô-nhi-a dáºy.
Hai ngÆ°á»i vá»™i vã ra Ä‘i trong sÆ°Æ¡ng mai ầm Æ°á»›t; há» Ä‘i vá» phÃa nhà ga, vòng và o kho củi.
A-rÆ¡-chom Ä‘ang sốt ruá»™t đợi hai ngÆ°á»i bên toa than chở đầy củi.
Khói phì lên phủ má» cả đầu máy lá»›n.Äầu máy thong thả lại gần.
Bác BÆ¡-ru-giắc từ trong ca-bin nhìn qua cá»a sổ.
Phút biệt ly ngắn ngủi. Pa-ven bÃu chắc lấy tay vịn thang xe, trèo báºc sắt lên tà u. Lên rồi, anh quay nhìn lại. Hai bóng thân yêu đứng ở lối chắn ngang Ä‘Æ°á»ng tà u: thân hình cao lá»›n của A-rÆ¡-chom và bên cạnh là Tô-nhi-a thon thon, nhá» bé.
Gió mạnh nhÆ° giáºn dữ thổi phần pháºt và o cổ áo và là m bay ngược má»› tóc bồng mà u hạt dẻ của Tô- nhi-a. Tô-nhi-a vẫy tay, không nén được thổn thức. A-rÆ¡-chom liếc nhìn cô bé, thở dà i:
"Nhất định hai đứa bé phải lòng nhau rồi. À, tay Pa-ven nà y, thế mà bảo nó còn bé bá»ngâ€.
Khi con tà u đã khuất và o Ä‘Æ°á»ng ngoặt, A-rÆ¡-chom quay lại phÃa Tô-nhi-a:
- Từ nay, chúng ta là chỗ thân tình cả.
Và bà n tay bé nhá» của Tô-nhi-a lá»t thá»m trong bà n tay to tÆ°á»›ng của A-rÆ¡-chom.
Từ xa vá»ng lại tiếng ầm ầm của con tà u chạy gấp lên.
Last edited by quykiemtu; 18-11-2008 at 04:23 PM.
|
13-06-2008, 10:36 AM
|
Guest
|
|
Bà i gởi: n/a
Thá»i gian online: 0 giây
|
|
ChÆ°Æ¡ng 7
Äã má»™t tuần nay, thà nh phố bị giao thông hà o và dây thép gai đánh Ä‘ai lấy chung
quanh chi chÃt nhÆ° mạng nhện, thức cÅ©ng nhÆ° ngủ Ä‘á»u sống dÆ°á»›i tiếng nổ rá»n của trá»ng pháo và tiếng giòn giã của những loạt súng trÆ°á»ng. Chỉ đến đêm khuya lắm, tiếng súng má»›i im. NhÆ°ng chốc chốc lại có và i loạt súng vì hoảng mà bắn xé phá tan yên tÄ©nh: đấy là các vị trà tiá»n tiêu bắn dò nhau. Tá» má» sáng, ngÆ°á»i ta loay hoay bên những khẩu đại pháo bố trà ở nhà ga. Khẩu súng há cái mõm Ä‘en ra khạc đạn giáºn dữ và ghê sợ. NgÆ°á»i ta lại hối hả tá»ng và o những cái mõm ấy những khẩu phần chì má»›i. NgÆ°á»i lÃnh pháo thủ giáºt dây; mặt đất rung chuyển. Cách xa thà nh phố ba dặm, mé trên má»™t là ng do Hồng quân chiếm lÄ©nh, đạn trái phá bay vèo rú lên trên không, là m át hết má»i thứ tiếng, rồi rÆ¡i xuống bắn tung những mảnh đất vụn lên trá»i.
Pháo binh đỠđặt trong sân má»™t tu viện Ba Lan lâu Ä‘á»i xây trên ngá»n đồi cao ở giữa là ng.
Äồng chà ủy viên quân sá»± của khẩu Ä‘á»™i tên là Da- mô-chin Ä‘ang ngủ gáºt, đầu dá»±a và o cà ng súng, thức choà ng dáºy, nịt lại dây da mang khẩu Mô-de cho thêm chặt, lắng nghe tiếng đạn bay, chá» tiếng nổ. Giá»ng đồng chà sang sảng vang cả sân:
- Các đồng chà ơi, dáºy Ä‘i thôi! Mai ta sẽ ngủ nốt.
Các chiến sÄ© ngủ bên những khẩu pháo cÅ©ng vùng dáºy lẹ nhÆ° ngÆ°á»i chỉ huy của mình. Chỉ có Xi-đô-súc là cháºm, miá»…n cưỡng nhấc cái đầu còn ngái ngủ.
- Bá»n chúng nó đểu tháºt. ChÆ°a sáng đã sủa lên rồi. Quân súc sinh !
Da-mô-chin cả cÆ°á»i:
- Nói là m gì chúng nó, Xi-đô-súc. Quân chúng nó là những phần tá» chÆ°a giác ngá»™. Chúng nó có nể gì giấc ngủ của cáºu.
Xi đô-súc cà u nhà u ngồi dáºy.
Và i phút sau pháo ta đã giã khá»e nổ đùng đùng trên sân tu viện và bắn phá ầm ầm và o thà nh phố Sê-pê-tốp-ca.
Trên ngá»n ống khói nhà máy Ä‘Æ°á»ng, má»™t tên sÄ© quan Pết-lu-ra và tên lÃnh Ä‘iện thoại leo lên theo báºc thang sắt bắc bên trong ống khói nhà máy, ngồi trên sà n gá»— bằng mảnh ván xếp lại.
Ngồi trên sà n cao, chúng nhìn rõ chung quanh, cả thà nh phố nhÆ° nằm trong lòng bà n tay chúng. Từ trên ngá»n ống khói cao ấy, chúng chỉ huy cho pháo bắn. Chúng thấy rõ từng bÆ°á»›c tiến lui của quân Ä‘á» Ä‘ang vây thà nh. Ngà y hôm ấy, bên hà ng quân Ä‘á» hết sức rá»™n rịp. Trong ống nhòm nhãn hiệu "Dét-xơ†thấy rõ những Ä‘Æ¡n vị của há» hà nh binh. Trên Ä‘Æ°á»ng sắt đến ga Pô-đôn, Ä‘oà n xe lá»a bá»c sắt từ từ tiến lên, vừa Ä‘i vừa nã pháo không ngá»›t. Sau Ä‘oà n tà u là những hà ng bá»™ binh. Quân Ä‘á» mở nhiá»u đợt xung phong. Song quân nguy bố trà bám chắc lấy ngoại vi thà nh phố. Các giao thông hà o bốc cháy nhÆ° há»a ngục. Tiếng nổ Ä‘iên cuồng vang âm không trung, nghe cứ to mãi, và những lúc tấn công thì hóa thà nh má»™t chuá»—i tiếng gầm rá»n rú lên liên tiếp. Và bên tuyến bôn-sê-vÃch bị đạn trút xuống nhÆ° mÆ°a lÅ©. Không thể trấn được sức phản công căng thẳng quá sức chịu Ä‘á»±ng của con ngÆ°á»i ấy, bên ta phải rút lui để lại trên chiến trÆ°á»ng những xác không Ä‘á»™ng Ä‘áºy.
Ngà y hôm ấy, những đợt tấn công và o thà nh phố má»—i lúc má»™t quyết liệt, má»™t dà y. Lúc nà o không trung cÅ©ng inh lên những loạt súng đại bác, bần báºt chuyển Ä‘á»™ng. Äứng từ ngá»n ống khói nhà máy có thể nhìn toà n thể các mặt tráºn, bá»n quan trắc ngụy thấy rõ những mÅ©i quân bôn-sê-vÃch có lúc lảo đảo, nép rạp xuống đất, vấp ngã, song lại vùng dáºy tiến lên không gì cưỡng nổi. Bên Ä‘á» gần chiếm được toà n bá»™ nhà ga. Ngụy quân tung ra tráºn tất cả sức dá»± trữ, nhÆ°ng không thể nà o lấp được chá»— thủng ở mặt tráºn nhà ga. Những hà ng quân Ä‘á» lòng đầy quyết tâm mãnh liệt à o à o tiến và o các phố quanh nhà ga. Trung Ä‘oà n ngụy thứ ba có nhiệm vụ giữ nhà ga đã bị Ä‘á»™t kÃch ác liệt báºt ra khá»i những vị trà cuối cùng, bị dồn ra khá»i những vÆ°á»n rau, khóm cây mà chúng bố trÃ, bị chia cắt tứ tung, vá»™i rút chạy vá» phÃa trung tâm thà nh phố. Hồng quân không để cho quân địch kịp hoà n hồn, không để cho chúng có thá»i giá» nghỉ chân, cứ xông lên dùng lưỡi lê quét hết má»i sức kháng cá»± và trà n và o các phố nhÆ° ngá»n triá»u băng băng.
Không còn sức mạnh nà o trên Ä‘á»i có thể giữ Xéc- gây ở lại dÆ°á»›i hầm nhà được nữa. Anh Ä‘ang cùng cả nhà và hà ng xóm ẩn dÆ°á»›i ấy, những chuyện xảy ra trên Ä‘Æ°á»ng phố thúc giục anh chạy lên, ngồi yên không tà i nà o chịu được. Mặc mẹ quát theo, Xéc-gây đã nhảy ra khá»i cái hang mát lạnh ấy. Má»™t chiếc xe bá»c sắt Xa-gai-Ä‘a-sÆ¡-ny ầm ầm chạy qua mặt nhà , nhả đạn ra tứ phÃa mở Ä‘Æ°á»ng cho quân ngụy Pết-lu-ra Ä‘ang hoảng vÃa bá» chạy tán loạn. Má»™t tên ngụy chạy trốn và o sân nhà Xéc-gây, vá»™i vã cuống quýt trút hết bao đạn, mÅ© sắt và khẩu súng, rồi nhảy qua tÆ°á»ng lẩn và o đám vÆ°á»n rau. Xéc-gây đánh bạo nhìn ra Ä‘Æ°á»ng. Quân Pết-lu-ra có chiếc xe bá»c sắt yểm há»™ chạy trốn theo con Ä‘Æ°á»ng vá» phÃa ga Tây-nam. ÄÆ°á»ng và o phố vắng ngắt. Bá»—ng có má»™t vệ quân Ä‘á» nhảy ra Ä‘Æ°á»ng cái nằm rạp xuống đất bắn. Theo sau anh là ngÆ°á»i thứ hai rồi ngÆ°á»i thứ ba... Xéc-gây nhìn thấy há» rõ lắm: há» khom mình vừa chạy vừa bắn. Má»™t vệ quân Ä‘á», ngÆ°á»i Trung Quốc, nghe đại bác nổ vẫn cứ Ä‘uổi địch không thèm nằm xuống. Anh ta nÆ°á»›c da xạm mà u sÆ°Æ¡ng gió, hai mắt sáng rá»±c, phong phanh manh áo cụt tay, thắt lÆ°ng Ä‘eo băng đạn súng máy, hai tay lăm lăm lá»±u đạn. Chạy nhÆ° bay tiến trÆ°á»›c tất cả má»i ngÆ°á»i là má»™t Ä‘á»™i viên trẻ măng vác súng liên thanh. Äấy là mÅ©i thứ nhất của quân Ä‘á» Ä‘á»™t nháºp và o thị xã. Lòng Xéc-gây rá»™n lên vui sÆ°á»›ng. Anh nhảy bổ ra Ä‘Æ°á»ng, lá»›n tiếng hô lên:
- Hoan hô các đồng chÃ!
NgÆ°á»i vệ quân Trung Quốc bất ngỠđâm sầm phải cáºu thiếu niên ấy, tà nữa xô ngã. Anh đã chá»±c hăng máu giáºn xô lại nện cáºu bé, song thấy vẻ mặt há»›n hở của Xéc-gây thì lại thôi ngay; giá»ng thở hổn hển, anh quát há»i:
- Pết-lu-ra? Nó chạy đâu?
Song Xéc-gây còn mải chạy Ä‘i chá»— khác, không nghe thấy anh há»i. Xéc-gây nhảy và o sân nhà , vá»› lấy khẩu súng và bao đạn mà tên nguy trút lại, khoác và o ngÆ°á»i, rồi hối hả chạy theo Ä‘oà n vệ quân Ä‘á». Mãi đến khi Hồng quân chiếm lÄ©nh xong nhà ga Tây-nam, ngÆ°á»i ta má»›i nháºn ra Xéc-gây. Sau khi đã chiếm được mấy chuyến xe chở đạn dược và trang bị, đã Ä‘uổi địch chạy và o rừng, quân Ä‘á» dừng lại để nghỉ ngÆ¡i và chỉnh đốn lại Ä‘á»™i ngÅ©. Anh Ä‘á»™i viên trẻ giữ súng máy lại gần Xéc-gây ngạc nhiên há»i:
- Äồng chà ở đâu đấy?
- Em ngÆ°á»i địa phÆ°Æ¡ng, ở thà nh phố nà y. Em đợi các đồng chà mãi.
Anh em Hồng quân xúm quanh lấy Xéc-gây. Anh Trung Quốc mỉm cÆ°á»i hà há»ng:
- Tồng chà nà y tôi biết. Tôi gặp tồng chà ấy hô: "Hoan hô các tồng chÃâ€. Tồng chà ấy là ngÆ°á»i anh em ta, má»™t ngÆ°á»i bôn-sê-vÃch, tồng chà ấy thanh niên, tốt lắm.
( Trong cuá»™c ná»™i chiến ở Nga có nhiá»u đồng chà quốc tế (trong đó có Trung Quốc) tham gia Hồng quân chiến đấu bên cạnh công nhân và nông dân Xô-viết)
Và anh ta vui sÆ°á»›ng vá»— và o vai Xéc-gây. Lòng Xéc- gây rạo rá»±c sung sÆ°á»›ng. Hồng quân đã ngay từ đầu nháºn Xéc-gây nhÆ° nháºn má»™t ngÆ°á»i thân. Anh cùng vá»›i các anh Hồng quân giÆ°Æ¡ng lưỡi lê trần, xung phong chiếm lấy nhà ga.
Hà ng phố rá»™n lên. Dân phố, ẩn lâu đã mệt, tức tốc ra khá»i các hầm nhà , xúm đến đầu Ä‘Æ°á»ng xem Hồng quân Ä‘ang tiến và o. Mẹ Xéc-gây và Va-li-a nhìn thấy Xéc-gây: Ä‘ang Ä‘i trong hà ng ngÅ© Hồng quân, đầu không mÅ©, vai vác súng, ngang lÆ°ng Ä‘eo bao đạn.
Bà mẹ tức giáºn giÆ¡ tay lên trá»i la lối.
Thằng Xéc-gây con bà mà dÃnh và o chuyện đánh nhau! Không thể nà o nhÆ° thế được. Thá» nghÄ© xem: ban ngà y ban mặt, trÆ°á»›c mắt tất cả hà ng phố mà vai nó vác súng Ä‘i theo ngÆ°á»i ta diá»…u binh. Rồi sau nà y sẽ ra sao, sau nà y xảy ra chuyện gì thì là m thế nà o? Những ý nghÄ© đó là m bà điên ngÆ°á»i, không nén được nữa, bà quát lên:
- Xéc-gây, có xéo ngay vá» nhà không! Vá» ngay láºp tức! Mà y đứng lại tao bảo, thằng khốn kiếp kia. Ti toe Ä‘i bá»™ Ä‘á»™i! Vá» nhà rồi bà dạy cho mà y Ä‘i đánh nhau!
Và bà chạy theo con định lôi lại.
NhÆ°ng Xéc-gây, chÃnh Xéc-gây mà bà thÆ°á»ng củng đầu béo tai, Xéc-gây gÆ°á»m gÆ°á»m nhìn bà . Anh bị mắng thẹn Ä‘á» mặt, nhục quá, ngắt lá»i mẹ:
- Mẹ la cũng chẳng được! Con không vỠđâu.
Và vẫn rảo bước đi lên.
Bà mẹ giáºn sôi ngÆ°á»i tru tréo:
- Quân nà y láo tháºt. Nó dám mở mồm nói vá»›i mẹ nó thế đấy. Äược, đã thế mà y đừng có bò vá» nhà bà nữa nhé!
Xéc-gây không ngoảnh mặt lại:
- Con chẳng vỠnữa đâu.
Bà đứng sững ở bên Ä‘Æ°á»ng, ngÆ¡ ngác. Những chiến sÄ© da rám nắng và ngÆ°á»i bám đầy bụi Ä‘Æ°á»ng diá»…u qua trÆ°á»›c mặt bà . Có tiếng ai chắc nịch nói đùa:
- Má đừng khóc, má ạ. Chúng con sẽ bầu cáºu ấy là m chÃnh ủy.
Cả trung Ä‘á»™i ồ lên cÆ°á»i vui vẻ. Hà ng trÆ°á»›c của đại Ä‘á»™i cất lên giá»ng đồng ca mạnh mẽ:
Các đồng chà ơi! Ta Ä‘i Ä‘á»u bÆ°á»›c.
Ra tráºn tiá»n, dÅ©ng cảm Ä‘i lên!
Dấn thân mình mở Ä‘Æ°á»ng tiên trÆ°á»›c.
Tá»›i tá»± do Ä‘ang chá» ta. . .
Những hà ng khác hát theo rắn rá»i và giá»ng Xéc- gây lanh lảnh vang lên trong tiếng hát chung ấy. Xéc-gây đã tìm được má»™t gia đình má»›i của mình. Äại Ä‘á»™i có thêm má»™t lưỡi lê, lưỡi lê của Xéc-gây.
Trên cổng biệt thá»± nhà Lê-sinh-ski treo má»™t tấm bìa trắng, có Ä‘á» chữ: "Ủy ban cách mạngâ€. Bên cạnh là má»™t bức tranh áp-phÃch Ä‘á» rá»±c: hình má»™t chiến sÄ© Hồng quân trá» tay và nhìn thẳng và o ngÆ°á»i qua lại, dÆ°á»›i có hà ng chữ: "Anh đã gia nháºp Hồng quân chÆ°a?â€.
Äêm qua các cán bá»™ ban chÃnh trị của sÆ° Ä‘oà n đã Ä‘em dán những bức áp-phÃch đó, những tuyên truyá»n viên không nói. Ngay cạnh là lá»i kêu gá»i đầu tiên của ủy ban cách mạng gá»i toà n thể nhân dân lao Ä‘á»™ng thà nh Sê-pê-tốp-ca.
"Các đồng chÃ,
Bá»™ Ä‘á»™i vô sản đã giải phóng thà nh phố. ChÃnh quyá»n Xô-viết đã được láºp lại Chúng tôi kêu gá»i đồng bà o trấn tÄ©nh.
LÅ© khát máu bà i Do-thái đã bị đánh Ä‘uổi. Song muốn cho chúng không bao giá» trở lại nữa, để tiêu diệt hoà n toà n bá»n chúng, hãy tham gia Ä‘á»™i ngÅ© Hồng quân. Hãy Ä‘em hết sức ủng há»™ chÃnh quyá»n của nhân dân lao Ä‘á»™ng. Từ nay việc quân chÃnh trong thà nh phố do TÆ° lệnh trưởng Ä‘Æ¡n vị bảo vệ thà nh phố chỉ huy. Việc dân chÃnh do ủy ban cách mạng lãnh đạo.
Chủ tịch ủy ban cách mạng
ÄÔ-LIN-NHÃCH"
Trong biệt thá»± nhà Lê-sinh-ski xuất hiện những ngÆ°á»i má»›i đến. Tiếng "đồng chÆmá»›i hôm qua ai nói đến là mất mạng, hôm nay Ä‘i chá»— nà o cÅ©ng nghe thấy. Nghe tiếng "đồng chÆấy, lòng má»›i rá»™n rà ng xúc Ä‘á»™ng là m sao.
Äô-lin-nhÃch thì không còn biết giấc ngủ, biết nghỉ ngÆ¡i là gì.
NgÆ°á»i thợ má»™c ấy Ä‘ang tổ chức chÃnh quyá»n cách mạng.
Trên cánh cá»a má»™t phòng nhá» của tòa biệt thá»±, dán má»™t mảnh giấy Ä‘á» bằng bút chì:
"Äảng ủyâ€. NÆ¡i đây, đồng chà I-gÆ¡-na-chi-ê-va Ä‘ang là m việc. I-gÆ¡- na-chi-ê-va là má»™t cán bá»™ phụ nữ bình tÄ©nh, vững và ng. Ban chÃnh trị sÆ° Ä‘oà n giao cho đồng chà và đồng chà Äô-lin-nhÃch nhiệm vụ tổ chức chÃnh quyá»n Xô-viết.
Má»›i qua má»™t ngà y đã có đủ những ngÆ°á»i giúp việc ngồi trong các phòng giấy; tiếng máy chữ lách cách; há»™i đồng cung cấp lÆ°Æ¡ng thá»±c đã được thà nh láºp. Phụ trách há»™i đồng nà y là PÆ°-gi-ki, tÃnh nóng nảy sôi nổi. Anh đã là m thợ máy phụ ở xưởng Ä‘Æ°á»ng. Vá»›i đức tÃnh kiên quyết hiếm có, ngay từ những ngà y đầu thiết láºp chÃnh quyá»n Xô-viết, anh công nhân ngÆ°á»i Ba Lan ấy đã đả ngay bá»n công chức cao cấp xưởng Ä‘Æ°á»ng, má»™t lÅ© giấu mặt ngầm nuôi thù sâu đối vá»›i những ngÆ°á»i bôn-sê-vÃch.
Trong há»™i nghị xà nghiệp, anh đấm mạnh tay xuống bà n, nói vá»›i anh em thợ, những lá»i thô cá»™c bằng tiếng Ba Lan, rắn chắc và không khoan nhượng:
- Có Ä‘iá»u chắc chắn là cuá»™c Ä‘á»i trÆ°á»›c đây đã tiệt hẳn rồi. Cha chúng ta, cả chúng ta nữa, đã suốt Ä‘á»i hùng hục là m thuê cho thằng bá tÆ°á»›c Pô-tô-ski. Thế là đủ lắm rồi. Chúng ta đã xây những tòa lâu Ä‘Ã i cho nó, thế mà bá tÆ°á»›c "chà tôn chà kÃnh" chỉ cho chúng ta vừa vặn đủ để khá»i chết đói nhăn răng, đủ sống nai lÆ°ng mà đi là m khổ sai cho chúng nó.
Biết bao nhiêu năm trá»i rồi, tất cả lÅ© bá tÆ°á»›c Pô- tô-ski và cả bá»n hoà ng thân Xan-gút-cô phè phỡn sống bám trên lÆ°ng chúng ta rồi? Ở đây, trong chúng ta không có khối những thợ Ba Lan bị thằng Pô-tô-ski bóc lá»™t, róc xÆ°Æ¡ng, bòn tủy cÅ©ng nhÆ° bao nhiêu anh em thợ Nga và U-cÆ¡-ren khác đấy Æ°? Váºy mà có bá»n tay sai của lÅ© quý tá»™c tung ra trong công nhân những tin đồn xảo quyệt. Chúng nó bảo chÃnh quyá»n Xô- viết sẽ bóp chặt tất cả má»i ngÆ°á»i.
Äấy là luáºn Ä‘iệu vu khống đểu cáng nhất, các đồng chà ạ. ChÆ°a bao giá» anh em thợ
thuá»™c má»i thà nh phần dân tá»™c được hưởng nhiá»u quyá»n tá»± do nhÆ° ngà y nay. Tất cả vô sản là anh em. NhÆ°ng còn đối vá»›i bá»n chủ, bá»n quý tá»™c, đối vá»›i tụi chúng nó thì ta sẽ bóp chặt chúng lại, các đồng chà có thể tin nhất định là nhÆ° thế.
Tay anh lại vung lên, rồi lại Ä‘áºp mạnh xuống cạnh bà n:
- Kẻ nà o bắt chúng ta phải là m đổ máu những ngÆ°á»i anh em của chúng ta? Bá»n vua quan, từ bao nhiêu thế ká»· nay, Ä‘em nông dân Ba Lan đánh dân Thổ NhÄ© Kỳ và bao giá» cÅ©ng Ä‘em má»™t dân tá»™c nà y xông và o đánh giết cÆ°á»›p phá má»™t dân tá»™c khác. Biết bao nhiêu mạng ngÆ°á»i bị tà n sát, biết bao tai há»a trút xuống đầu nhân dân. Kẻ nà o cần chuyện giết ngÆ°á»i nhÆ° váºy? Có phải chúng ta không? NhÆ°ng rồi chúng ta sẽ là m cho không còn những chuyện nhÆ° thế nữa. Bá»n hút máu loà i ngÆ°á»i đã hết thá»i rồi. NgÆ°á»i bôn-sê-vÃch đã tung ra khắp thế giá»›i những câu nói là m bá»n tÆ° sản khiếp sợ: "Vô sản toà n thế giá»›i, liên hiệp lại!" Có thế chúng ta má»›i cứu Ä‘á»i chúng ta được. Có thế ta má»›i hy vá»ng được có ngà y mai sung sÆ°á»›ng, khi tất cả thợ thuyá»n đã Ä‘oà n kết bốn bể má»™t nhà . Các đồng chÃ, hãy gia nháºp Äảng cá»™ng sản !
CÅ©ng sẽ có má»™t nÆ°á»›c Cá»™ng hòa Ba Lan, nhÆ°ng là má»™t nÆ°á»›c Cá»™ng hòa Xô-viết. Má»™t nÆ°á»›c Cá»™ng hòa không có lÅ© Pô-tô-ski, lÅ© chúng nó thì chúng ta sẽ tiêu diệt đến táºn gốc rá»…. Trong nÆ°á»›c Ba Lan Xô-viết đó, tá»± chúng ta sẽ là m chủ. Có ai là không biết bạn nghá» của chúng ta là BÆ¡-rô-nÃch? Anh ấy giỠđược chỉ định là m ủy viên nhân dân phụ trách xà nghiệp chúng ta. Bà i hát chÃnh thức của chúng ta nói sao? "Nay mai cuá»™c Ä‘á»i của toà n dân khác xÆ°a. Bao nhiêu lợi quyá»n tất qua tay mình". Tháºt nhÆ° thế đấy. Các đồng chÃ, đối vá»›i chúng ta sẽ là những ngà y vui nhÆ° há»™i. NhÆ°ng, các đồng chà đừng có nghe lá»i của lÅ© rắn Ä‘á»™c giấu đầu! Nếu lòng tin cáºy của giai cấp công nhân ta có thể giúp chúng ta là m được thì chúng ta sẽ là m cho các dân tá»™c trên thế giá»›i Ä‘oà n kết thân yêu lẫn nhau.
Những lá»i nói má»›i lạ đó, anh đã nói ra từ đáy lòng giản dị của ngÆ°á»i công nhân.
Khi anh nói xong, từ trên diễn đà n bước xuống, đám thanh niên hết sức cảm tình nhiệt liệt hoan hô anh, biểu thị đồng tình với anh.
NhÆ°ng những ngÆ°á»i lá»›n tuổi chÆ°a dám công khai tán thà nh. "Biết đâu đấy? Nhỡ mai bôn-sê-vÃch lại rút lui, thì rồi lại phải vạ miệng. Nếu không bị treo cổ thì chắc Ãt ra cÅ©ng bị Ä‘uổi khá»i nhà máyâ€.
Ủy viên nhân dân phụ trách giáo dục là ông giáo Sê-nô-pÆ°-ski, ngÆ°á»i gầy, mảnh khảnh, bé loắt choắt. Hiện nay trong số các giáo viên địa phÆ°Æ¡ng chỉ má»›i có Sê-nô-pÆ°-ski là ngÆ°á»i hết lòng vá»›i bôn-sê-vÃch mà thôi.
Äại Ä‘á»™i "công tác đặc biệt†đóng đối diện trụ sở ủy ban cách mạng, là m trách nhiệm bảo vệ ủy ban. Chiá»u đến, má»™t khẩu súng máy Mắc-xim, vá»›i băng đạn lòng thòng nhÆ° con rắn, đặt chồm chá»—m ngay trÆ°á»›c cá»a, sẵn sà ng đối phó vá»›i má»i chuyện bất trắc. Bên cạnh khẩu súng máy, hai chiến sÄ© đứng gác cầm súng trÆ°á»ng.
Nữ đồng chà I-gÆ¡-na-chi-ê-va đến trụ sở ủy ban thì để ý ngay đến ngÆ°á»i vệ quân Ä‘á» trẻ măng trong số hai ngÆ°á»i đó.
- Äồng chà bao nhiêu tuổi?
- Tôi mÆ°á»i sáu rồi.
- Äồng chà ngÆ°á»i địa phÆ°Æ¡ng?
Anh lÃnh trẻ mỉm cÆ°á»i:
- Vâng, tôi và o bộ đội mới hôm kia, giữa lúc ta đang đánh và o thà nh phố.
I-gÆ¡-na-chi-ê-va nhìn kỹ ngÆ°á»i chiến sÄ© trẻ:
- Ông cụ đẻ ra đồng chà là m gì?
- Thợ máy phụ.
Giữa lúc ấy, Äô-lin-nhÃch cùng vá»›i má»™tquân nhân nà o nữa bÆ°á»›c và o biệt thá»±.
Nữ đồng chà I-gÆ¡-na-chi- ê-va quay lại nói vá»›i Äô-lin-nhÃch:
- Anh nà y, tôi đã tìm được ngÆ°á»i cán bá»™ tổ chức cho khu Ä‘oà n thanh niên cá»™ng sản rồi đó. Äồng chà nà y là ngÆ°á»i địa phÆ°Æ¡ng.
Äô-lin-nhÃch Ä‘Æ°a mắt nhìn Xéc-gây:
- À, té ra con bác BÆ¡-ru-giắc! Còn đợi gì nữa, em Ä‘i tổ chức bá»n trẻ lại.
Xéc-gây ngạc nhiên, nhìn các đồng chà lãnh đạo:
- Thế còn đại đội tôi?
Äô-lin-nhÃch đã chạy lên báºc thá»m còn ngoái lại:
- Việc đó đã có bá»n mình thu xếp.
Chiá»u hôm sau, Äoà n ủy địa phÆ°Æ¡ng của Äoà n thanh niên cá»™ng sản U-cÆ¡-ren được thà nh láºp.
Cuá»™c Ä‘á»i má»›i áºp đến bất ngá». Xéc-gây bị cuốn và o cÆ¡n gió lốc của phong trà o, say sÆ°a hiến tất cả cho phong trà o. Anh chẳng nghÄ© gì đến gia đình, tuy nhà ở ngay gần đây thôi.
Xéc gây đã thà nh má»™t ngÆ°á»i bôn-sê-vÃch. Có đến mÆ°á»i lần anh rút trong túi ra xem mảng bìa trắng có ghi dòng chữ Äảng cá»™ng sản bôn-sê-vÃch U-cÆ¡-ren chứng nháºn anh là đoà n viên thanh niên cá»™ng sản và bà thÆ° cấp ủy. Ai mà có ý không tin Ä‘iá»u đó thì cứ nhìn thắt lÆ°ng Xéc-gây khắc biết, thắt lÆ°ng Ä‘eo bao súng may tạm bằng vải bạt trong có khẩu súng ngắn Man-li-khe rất oai, món quà của Pa-ven thân thiết gá»i lại. Äó là má»™t thứ giấy chứng minh không gì già u sức thuyết phục hÆ¡n. Chà , cáºu Pa-ven lại không có ở đây má»›i tiếc là m sao!
Suốt cả ngà y, Xéc-gây chạy công tác của ủy ban cách mạng giao cho. Giá» thì nữ đồng chà I-gÆ¡-na-chi- ê-va Ä‘ang đợi anh. Hai ngÆ°á»i sẽ Ä‘i lên ga, và o ban chÃnh trị sÆ° Ä‘oà n, lấy tà i liệu tuyên truyá»n và sách báo cho ủy ban cách mạng.Xéc-gây chạy bổ ra Ä‘Æ°á»ng. Äồng chà cán bá»™ ban chÃnh trị ngồi xe hÆ¡i đợi hai ngÆ°á»i ngay ngoà i cá»a ủy ban.
ÄÆ°á»ng lên ga khá xa. Ban tham mÆ°u và ban chÃnh trị của sÆ° Ä‘oà n U-cÆ¡-ren Xô-viết thứ nhất đóng ngay trên các toa xe lá»a nhà ga. Tranh thủ lúc Ä‘i Ä‘Æ°á»ng, I-gÆ¡-na-chi-ê-va há»i Xéc-gây:
- Hôm nay vá» ngà nh của chú, chú đã là m được gì rồi. Äã gây được cÆ¡ sở chÆ°a? Chú phải tuyên truyá»n và o các bạn bè của chú, những con em công nhân ấy. Không cháºm trá»… được, phải tổ chức ngay nhóm thanh niên cá»™ng sản. Ngay ngà y mai chúng ta sẽ thảo và cho in lá»i kêu gá»i của Äoà n thanh niên cá»™ng sản. Sau đó táºp hợp thanh niên mÃt-tinh ở rạp hát. Lát nữa đến ban chÃnh trị, chị sẽ giá»›i thiá»u vá»›i chú cô Ri-ta Uất-chi-nô-vÃch. Nếu chị không lầm thì cô ta phụ trách công tác thanh niên thì phải.
Ri-ta là má»™t thiếu nữ mÆ°á»i tám tuổi, tóc nâu cắt ngắn, mặc chiếc áo va-rÆ¡ ka-ki má»›i, ngang lÆ°ng có thắt dây da nhá» bản. Gặp Xéc-gây, Ri-ta đã nói cho anh nghe rất nhiá»u Ä‘iá»u má»›i và hứa giúp Xéc-gây trong công tác. Khi Xéc-gây ra vá», Ri-ta đã Ä‘Æ°a cho anh má»™t bó tà i liệu dà y, và đặc biệt là có giao táºn tay anh má»™t cuốn sách nhá»: cÆ°Æ¡ng lÄ©nh và điá»u lệ của Äoà n thanh niên cá»™ng sản.
Mãi tá»›i khuya, nữ đồng chà I-gÆ¡-na-chi-ê-va và Xéc- gây má»›i vỠđến ủy ban cách mạng. VỠđến nÆ¡i thì Va-li-a Ä‘ang đứng đợi ở vÆ°á»n, trông thấy anh là gay gắt trách ngay:
- Gá»›m, anh không biết xấu. Thế nà o, anh định từ bá» hẳn nhà hay sao? Tại anh cho nên mẹ khóc mấy ngà y, thầy giáºn lắm. Nếu cứ để thế mãi thì không tốt đâu.
- Không há» gì đâu, Va-li-a ạ. Anh tháºt tình hết sức báºn, không có thá»i giá» vá» nhà , anh nói tháºt đấy. Hôm nay nữa anh cÅ©ng không vá» nhà đâu. NhÆ°ng Va-li-a Æ¡i, anh cần nhá» em việc nà y. Em Ä‘i và o đây. Anh phải nói vá»›i em má»›i được.
Va-li-a khó mà nháºn ra đấy là anh mình nữa. Xéc gây thay đổi hẳn, hình nhÆ° có ai bắt Ä‘iện và o ngÆ°á»i anh.
Xéc gây kéo em ngồi xuống ghế đâu đấy, rồi đi thẳng ngay và o câu chuyện.
- Chuyện thế nà y đây. Em phải và o Äoà n. Em không hiểu à ? Và o Liên Ä‘oà n thanh niên cá»™ng sản. Äoà n do anh là m chủ tịch. Em không tin à ? Äây Ä‘á»c Ä‘i!
Va-li-a Ä‘á»c chứng minh thÆ° và sá»ng sốt nhìn anh:
- Em và o Äoà n thì là m gì được?
Xéc-gây dang rộng cánh tay:
- Là m gì à ? Em tưởng không có việc cho em là m à ? Äây nà y, bà cụ non ạ, mấy đêm nay là anh không ngủ. Phải ra sức tuyên truyá»n. Nữ đồng chà I-gÆ¡-na- chi-ê-va bảo là sẽ táºp hợp tất cả thanh niên ở nhà hát để giải thÃch cho há» biết vá» chÃnh quyá»n Xô-viết. Äồng chà ấy lại bảo anh phải Ä‘á»c diá»…n văn. Anh thì anh nghÄ© rằng nữ đồng chà ấy đã lầm, vì anh chẳng biết Ä‘á»c diá»…n văn ra sao, giao cho anh thì đến há»ng mất… Sao, em nghÄ© vá» Äoà n thế nà o?
- Em không biết thế nà o. Nếu và o thì mẹ lại cà ng giáºn hÆ¡n nữa thôi.
- Va-li-a ạ, em đừng có nghe mẹ. Mẹ không hiểu tà gì đâu. Mẹ chỉ nghÄ© có má»™t Ä‘iá»u: giữ rịt con cái ở bên mình. Kể thì không phải là mẹ không Æ°a chÃnh quyá»n Xô-viết. Trái lại, mẹ còn cảm tình nữa là đằng khác. Song mẹ chỉ muốn cho con cái nhà khác đánh nhau ngoà i mặt tráºn, chứ không phải là con mình. NhÆ° thế có đúng không? Em có nhá»› anh Giu-khÆ¡-rai nói gì vá»›i chúng ta không? Em thá» xem Pa-ven, Pa- ven có nghe mẹ cáºu ấy đâu. Bây giá» chúng ta có quyá»n sống cho ra sống. Va-li-a ạ, em không thể từ chối việc và o Äoà n được. Kể hai anh em mình mà cùng công tác thì tốt biết chừng nà o. Em hoạt Ä‘á»™ng trong đám con gái, còn anh công tác bá»n con trai. Còn thằng quá»· CÆ¡-lim-ca tóc Ä‘á», anh sẽ kết nạp nó ngay hôm nay. Em quyết định Ä‘i nà o. Sao... em và o hay không? Äây quyển sách nà y sẽ giải thÃch tất cả cho em má»i Ä‘iá»u.
Xéc-gây móc túi lấy cuốn sách Ä‘Æ°a cho em. Va-li- a nhìn anh không rá»i mắt, thấp giá»ng há»i anh:
- NhÆ°ng nhỡ bá»n Pết-lu-ra nó trở lại thì sẽ ra sao hở anh?
Lần đầu tiên Xéc-gây nghÄ© đến Ä‘iá»u có thể xảy ra đó.
- Nó trở lại ấy à , anh thì thế nà o cÅ©ng Ä‘i vá»›i anh em rồi. NhÆ°ng còn em thì thế nà o nhỉ? Mẹ chắc sẽ khổ lắm. - Nói đến đây Xéc-gây lặng ngÆ°á»i Ä‘i, im bặt.
- Anh cứ ghi tên em và o, anh Xéc-gây ạ, nhÆ°ng giữ kÃn đừng cho mẹ biết, cÅ©ng đừng cho ai biết cả. Chỉ riêng anh và em biết thôi. Em sẽ giúp anh má»i việc nhÆ°ng đừng cho ai biết cả thì lợi hÆ¡n.
- Em nói phải đấy, Va-li-a ạ.
Giữa lúc đó, I-gơ-na-chi-ê-va bước và o phòng.
- Äồng chà I-gÆ¡-na-chi-ê-va, đây là Va-li-a, em gái tôi. Tôi đã nói chuyện vá»›i Va-li-a vá» lý tưởng của ta. Va-li-a hoà n toà n đủ tiêu chuẩn và o Äoà n, đồng chà ạ. NhÆ°ng chỉ phải cái là mẹ chúng tôi khó tÃnh. Äồng chà xem có thể kết nạp Va-li-a mà giữ kÃn không cho ai biết được không? Vì giá thá» ta có phải rút lui, tôi thì dá»… lắm, tôi thì thế nà o cÅ©ng vác súng Ä‘i rồi, nhÆ°ng còn Va-li-a, nó thÆ°Æ¡ng mẹ không nỡ rá»i Ä‘i được.
Nữ đồng chà I-gơ-na-chi-ê-va ngồi ở cạnh bà n, lắng tai nghe Xéc-gây, rồi nói:
- Kết nạp như thế cũng được. Mà lại cà ng tốt nữa.
*
Rạp hát đầy cháºt đám thanh niên ồn à o. Há» thấy có áp-phÃch dán báo có mÃt tinh thì kéo nhau đến đây. Äá»™i nhạc của công nhân máy Ä‘Æ°á»ng đến giúp vui. Công chúng hôm nay gần nhÆ° gồm rặt há»c trò ly-xê cả trai lẫn gái, và há»c sinh trÆ°á»ng tiểu há»c.
Há» kéo nhau đến đây vì mÃt-tinh thì Ãt, mà vì nghe nói có biểu diá»…n văn nghệ thì nhiá»u.
Mà n kéo lên. Äồng chà Ra-din bà thÆ° quáºn Ä‘oà n, ngÆ°á»i nhá», gầy, mÅ©i nhá»n nhá»n vừa má»›i ở quáºn vá» bÆ°á»›c ra sân khấu. Äồng chà nói được thÃnh giả chăm chú nghe, nói vá» cuá»™c đấu tranh Ä‘ang trà n lan khắp nÆ°á»›c và kêu gá»i thanh niên Ä‘oà n kết chung quanh Äảng cá»™ng sản. Äồng chà nói nhÆ° má»™t tay hùng biện tháºt, song bà i nói lủng củng nhiá»u danh từ phức tạp nhÆ° "mác-xÃt chÃnh phái", "xã há»™i vị chủng†v.v..., những chữ ấy tất nhiên ngÆ°á»i nghe không hiểu nghÄ©a là gì cả.
Äồng chà nói xong được vá»— tay ran tán thưởng. Äồng chà nhÆ°á»ng lá»i cho Xéc-gây, rồi Ä‘i vá» ngay.
Cái việc mà Xéc-gây rất ngại đã đến. Bà i nói chÆ°a chuẩn bị xong. "Nói gì? Nói vá» cái gì?". Xéc-gây cố nghÄ© ra lá»i mà nói, song chẳng ra được câu gì hết, đầu óc đảo lá»™n rối bá»i.
Chị I-gơ-na-chi-ê-va ngồi ở bà n chủ tịch khẽ nhắc Xéc-gây: "Nói vỠtổ chức chi đoà n".
Xéc-gây liá»n nói ngay và o các vấn Ä‘á» công tác thá»±c tế.
- Tất cả các đồng chà đã nghe rõ rồi. Bây giá» chúng ta cần thà nh láºp chi Ä‘oà n. Váºy ai tán thà nh Ä‘á» nghị của tôi?
Cả phòng trở nên im lặng.
Ri-ta đỡ lá»i cho Xéc-gây, Ri-ta bắt đầu nói vá» tổ chức thanh niên ở Mát-xcÆ¡-va. Còn Xéc-gây thì ngượng nghịu đứng tránh ra bên.
Thái Ä‘á»™ của ngÆ°á»i nghe có vẻ thá» Æ¡ đối vá»›i việc tổ chức chi Ä‘oà n là m cho Xéc-gây thêm bối rối. Anh hằn há»c nhìn cá» tá»a. Ri-ta nói, thÃnh giả cÅ©ng không chú ý nghe. Thằng Da-li-va-nốp thì nhìn Ri-ta có vẻ khinh ra mặt, hắn ghé tai thì thầm cái gì vá»›i con bé Li-da. Bá»n há»c trò con gái lá»›p trên ở ly-xê, mÅ©i bé bằng tà đánh phấn, thì ngồi ở mấy
hà ng ghế đầu, liếc ngang, liếc dá»c, những cái liếc giết ngÆ°á»i. Bá»n nó nói chuyện thì thà o vá»›i nhau không dứt. Ở má»™t góc rạp, gần chân thang bÆ°á»›c lên sân khấu là nhóm thanh niên Hồng quân nhà mình, và giữa đám anh em ấy, Xéc-gây nháºn ra anh chà ng Ä‘á»™i viên súng máy quen biết. Anh ta ngồi gần mép sân khấu, Ä‘ang bá»±c dá»c lắm, đầy căm tức nhìn con Li-da và con An-na diện ngất trá»i. Cả hai đứa Ä‘ang ngang nhiên tán chuyện vá»›i kép chẳng biết ngượng là gì.
Cảm thấy mình nói không ai nghe, Ri-ta liá»n kết luáºn nhanh bà i nói và nhÆ°á»ng lá»i cho chị I-gÆ¡-na- chi-ê-va. Tiếng nói ôn tồn của chị là m phòng há»p yên lặng chăm chú.
Chị nói:
- Các đồng chà thanh niên, các đồng chà má»—i ngÆ°á»i hãy suy nghÄ© kỹ những Ä‘iá»u nghe được tối nay. Tôi tin chắc rằng trong số các đồng chà sẽ có những ngÆ°á»i đến vá»›i cách mạng để là m những chiến sÄ© tÃch cá»±c, chứ không phải là những khán giả xem chÆ¡i. Äoà n thanh niên sẵn sà ng mở cá»a đón các đồng chÃ, tùy các đồng chà quyết định lấy. Äể các đồng chà tá»± mình phát biểu ý kiến của mình thì hÆ¡n. Xin má»i những ai muốn phát biểu lên phát biểu ý kiến.
Phòng há»p lại im lặng. Ở tÃt hà ng ghế cuối phòng, có tiếng vang lên:
- Tôi xin nói!
Một thanh niên mắt hơi lác, trông như con gấu con, bước lên diễn đà n. Thanh niên ấy là Mi-sa Lép-súc.
- Äồng chà vừa rồi đã nói thế thì tôi xin có ý kiến. Nếu cần ủng há»™ những ngÆ°á»i bôn-sê-vÃch thì tôi không bao giá» từ chối. Äồng chà Xéc-gây đã biết tôi đấy, tôi xin ghi tên và o Äoà n thanh niên cá»™ng sản.
Xéc-gây mỉm cÆ°á»i, mặt mà y tÆ°Æ¡i rạng.
Anh nhảy ra đứng giữa sân khấu:
- Tôi biết đồng chà nà y. Mi-sa là má»™t thanh niên của ta. Cha anh là thợ bẻ ghi, bị xe lá»a kẹp chết, vì thế cho nên anh không được Ä‘i há»c. Các đồng chà xem đấy anh hiểu ngay nhiệm vụ phải là m, tuy chẳng có há»c qua ly-xê nà o cả.
Cá» tá»a la ó nhao nhao lên. Má»™t cáºu há»c trò tóc uốn quăn xin phát biểu: trò ấy tên là Ô-cu-sếp, con lão dược sÄ©. Ô-cu-sếp xốc áo đứng dáºy nói:
- Xin lá»—i các đồng chÃ, chứ tôi không hiểu ngÆ°á»i ta muốn đòi chúng tôi là m gì. Muốn chúng tôi là m chÃnh trị Æ°? Váºy thì bao giá» chúng tôi má»›i được há»c? Chúng tôi phải há»c cho xong ly-xê. Vâng, nếu các đồng chà má»i chúng tôi và o há»™i thể thao hay cùng nữa và o câu lạc bá»™ để Ä‘á»c sách báo thì chúng tôi không có chối từ. Song Ä‘i là m chÃnh trị để rồi nhỡ ra thá»i thế thay đổi bị treo cổ Æ°? Xin lá»—i các đồng chà thôi. Tôi dám chắc rằng chẳng có ai đồng ý Ä‘i là m chuyện đó cả đâu.
Tiếng cÆ°á»i rá»™ khắp gian phòng. Ô-cu-sếp bÆ°á»›c xuống và ngồi lại chá»—. Anh bá»™ Ä‘á»™i giữ súng máy hùng hổ kéo chụp mÅ© cát-két xuống trán, nhảy lên chá»— diá»…n Ä‘Ã n tức giáºn quắc mắt nhìn khắp lượt các dãy ghế, rồi thét lên:
- Chúng mà y cÆ°á»i à , hở đồ khốn nạn?
Äôi mắt rừng rá»±c cháy nhÆ° hai cục than hồng, anh vừa nói vừa thở, giá»ng nói và toà n thân run lên tức giáºn:
- Tên tôi là Giác-ky I-văng. Tôi không biết cha mà cÅ©ng không biết mẹ tôi là ai. Tôi là má»™t đứa trẻ mồ côi, sống cầu bÆ¡ cầu bất, ngà y lang thang hè phố, đêm lăn ra ngủ ở bá» giáºu bá» rà o. Äói khát không có chá»— nÆ°Æ¡ng thân. Äá»i khổ sở nhÆ° chó, chứ không nhÆ° hạng chúng mà y toà n là con cái những nhà già u sụ. Ngà y nay chÃnh quyá»n Xô-viết đến rồi. Các anh Hồng quân thu nạp tôi và o má»™t trung Ä‘á»™i đã nuôi tôi, cho ăn, cho mặc, cho già y Ä‘i, dạy cho tôi há»c, và chủ yếu là đã là m cho tôi giác ngá»™. NhỠđó mà tôi thà nh má»™t ngÆ°á»i bôn-sê-vÃch và tôi nguyện là m má»™t ngÆ°á»i bôn- sê-vÃch cho đến chết. Tôi, tôi biết lắm, vì sao phải chiến đấu. Vì chúng tôi, vì những ngÆ°á»i cùng khổ, vì chÃnh quyá»n công nhân. Chúng mà y ngồi đấy mà nhạo báng, mà cÆ°á»i hà nhÆ° má»™t Ä‘Ã n ngá»±a, chúng mà y không biết là ngay sát thà nh phố nà y, hai trăm đồng chà đã ngã, đã vÄ©nh viá»…n hy sinh... - Nói đến đây, giá»ng Giác-ky rung lên nhÆ° má»™t dây Ä‘Ã n kéo căng. - Những đồng chà đó đã không há» do dá»±, đã hiến cả Ä‘á»i mình cho hạnh phúc của chúng ta, cho sá»± nghiệp của chúng ta. . . Và trên khắp đất nÆ°á»›c, biết bao nhiêu đồng chà nữa đã hy sinh trên các mặt tráºn. Thế mà giữa lúc đó, bá»n chúng mà y còn ngồi yên, Ä‘á»ng đảnh, ngoảnh mặt Ä‘i...
Rồi Giác-ky, quay mặt vá» phÃa chủ tịch Ä‘oà n, giÆ¡ tay chỉ đám cá» tá»a:
- Các đồng chà lại Ä‘i kêu gá»i những quân ấy Æ°? Äồ chúng nó mà lại hiểu được hay sao? Không! Má»™t đứa thừa ăn vá»›i má»™t ngÆ°á»i chết đói không Ä‘i đôi vá»›i nhau được. Mấy trăm mặt mà chỉ có má»™t tiếng đáp lại chúng ta thôi. Bởi vì đấy chÃnh là tiếng nói của má»™t cáºu bé mồ côi cùng khổ. - Anh quay lại phÃa cá» tá»a hét lên giáºn dữ. - Còn hạng chúng mà y thì chúng tao không cần đến mặt chúng mà y. Chúng tao không phải cầu xin chúng mà y ủng há»™! Äồ chúng mà y chỉ là m vÆ°á»›ng cẳng chúng tao thôi.
HÆ¡i thở hầm háºp, Giác-ky kết luáºn:
- Những quân nà y, chỉ đem lia quách một băng đi cho rảnh !
Anh từ diá»…n Ä‘Ã n chạy xuống chẳng thèm nhìn ai, bÆ°á»›c thẳng ra ngoà i cá»a.
Chủ tịch Ä‘oà n không má»™t ai ở lại dá»± dạ há»™i. Trên Ä‘Æ°á»ng vỠủy ban cách mạng, Xéc-gây nói, giá»ng chán nản:
- Tháºt là nhỡ tà u. Giác-ky nó nói thế mà đúng. Chẳng được tÃch sá»± gì, cái đám há»c sinh ấy. LÅ© chúng nó, tháºt ghét mặt.
I-gÆ¡-na-chi-ê-va ngắt lá»i:
- Äiá»u đó không lấy gì là m lạ: hầu hết không phải là thanh niên vô sản. Phần lá»›n hoặc là đám thanh niên tiểu tÆ° sản hoặc là lá»›p trà thức thà nh thị, lÅ© thanh niên nhởn
nhÆ¡. Phải tiến hà nh công tác ở trong quần chúng thanh niên công nhân. Dá»±a và o đám thanh niên máy cÆ°a và máy Ä‘Æ°á»ng. Song, cuá»™c mÃt-tinh không vô Ãch đâu: trong anh chị em há»c sinh có những phần tá» tốt đấy.
Ri-ta cũng đồng ý với I-gơ-na-chi-ê-va:
- Xéc-gây ạ, nhiệm vụ chúng ta là không ngừng tuyên truyá»n in sâu và o óc má»—i ngÆ°á»i những tÆ° tưởng và những khẩu hiệu của chúng ta. Má»—i việc xảy ra, Äảng phải giải thÃch bình luáºn cho quần chúng cần lao hiểu. Chúng ta sẽ tổ chức má»™t loạt những cuá»™c mÃt-tinh, những cuá»™c há»™i nghị, những cuá»™c đại há»™i. Ban chÃnh trị Ä‘ang mở há»™i nhà hát mùa hè ở trên ga. Ãt lâu nữa sẽ có má»™t chuyến tà u tuyên truyá»n đến. Lúc đó chúng ta có thể phát triển phong trà o. Xéc-gây hãy nhá»› lá»i Lê-nin. Lê-nin đã nói: chúng ta sẽ không bao giá» thắng được, nếu ta không lôi cuốn và o cuá»™c đấu tranh những khối đông đảo quần chúng cần lao.
Xéc-gây Ä‘Æ°a Ri-ta vá» nhà ga thì đã khuya. Lúc bắt tay từ giã nhau, anh nắm lấy bà n tay Ri-ta, siết rất chặt và giữ trong tay mình má»™t giây. Ri-ta thoang thoáng mỉm cÆ°á»i.
Trước khi vỠtrụ sở, Xéc-gây còn tạt thăm nhà .
Mẹ anh la lối om sòm, anh vẫn im không nói. Nhưng đến khi cha cũng nói chen và o thì anh không giữ được nữa, quay ra nói lại, khiến cha không còn biết nói thế nà o.
- Thầy để cho con nói. Con há»i thầy cái ngà y quân Äức ở đây thầy bá» việc, bãi công, lại thịt cả thằng lÃnh gác trên xe lá»a nữa thì thầy có nghÄ© đến nhà không? Thầy có nghÄ© chứ, song thầy vẫn là m bởi vì ý thức của ngÆ°á»i thợ bắt thầy phải là m nhÆ° thế. Thì ngà y nay, con cÅ©ng nghÄ© nhÆ° thầy, con cÅ©ng nghÄ© đến nhà . Con biết, nếu quân ta phải bỠđất nà y mà đi thì nhà vì con cÅ©ng có thể bị chúng là m rầy đấy. Song, nếu chúng con đánh thắng, Hồng quân đánh thắng thì thắng lợi là thắng lợi chung của giai cấp công nhân ta. Con không thể cứ khoanh tay ngồi ở nhà được, thầy ạ. Thầy chắc hiểu cho con. Thế mà nhà còn cứ mè nheo con là m gì? Thầy biết con Ä‘i và o con Ä‘Æ°á»ng phải, thầy phải nâng đỡ con, giúp con má»›i phải chứ. Äằng nà y, thầy lại cÅ©ng nhiếc móc con. Con xin thầy nghÄ© lại, thầy đừng nói con nữa, thầy không nói con thì con tin là mẹ con cÅ©ng thôi không kêu nữa.
Äôi mắt xanh và trong của Xéc-gây nhìn thẳng và o cha, dịu dà ng mỉm cÆ°á»i, tin chắc là mình có lý.
Bác BÆ¡-ru-giắc ngồi trên ghế dà i, bối rối, nhếch đôi ria mép ráºm và chòm râu đâm tua tủa cÆ°á»i xòa, lá»™ ra hai hà m răng và ng khè.
- Thằng quái, mà y lại định dạy khôn tao đấy hả? Mà y tưởng mà y giỠcó súng thì tao sợ không dám đánh đòn mà y đấy chắc?
Trong giá»ng nói của bác không có gì là đe dá»a cả. Lúng ta lúng túng, bác chìa bà n tay nổi chai ra bắt chặt tay con:
- Thôi, con Ä‘i. Con Ä‘ang Ä‘i lên chả nhẽ thầy lại hãm con lại. Chỉ cốt má»™t Ä‘iá»u là đừng có quên chúng tao, thỉnh thoảng con xin phép anh em vá» nhà chÆ¡i, Xéc-gây nhé!
Bấy giá» là đêm. Cánh cá»a mở hé hắt ra má»™t vệt ánh sáng chiếu lên những báºc thá»m. Trong gian phòng lá»›n kê ghế Ä‘i-văng đệm má»m lót da thú non, năm ngÆ°á»i ngồi quanh chiếc bà n giấy rá»™ng nhà lão luáºt sÆ° Lê-sinh-ski. ủy ban cách mạng Ä‘ang há»p ở đấy. Äô-lin-nhÃch, I-gÆ¡-na-chi-ê-va, chủ tịch ủy ban đặc biệt là Chi-mô-sen-cô Ä‘á»™i mÅ© lông, trông giống nhÆ° ngÆ°á»i dân Kiếc-ghi, và hai ủy viên ủy ban cách mạng là Su-Ä‘Ãch, công nhân Ä‘Æ°á»ng sắt, ngÆ°á»i cao lêu nghêu nhÆ° cây sà o, và anh công nhân sở đầu máy xe lá»a mÅ©i tẹt tên là Ô-sta-súc.
Äô-lin-nhÃch, ngả ngÆ°á»i xuống bà n, nhìn chằm chằm thẳng và o mặt nữ đồng chà I-gÆ¡-na-chi-ê-va, giá»ng khà n khà n, dằn từng tiếng:
- Phải bảo đảm cung cấp cho mặt tráºn. Công nhân cÅ©ng cần ăn. Thế mà từ khi ta
và o đây, bá»n nhà buôn, bá»n đầu cÆ¡ tăng vá»t giá cả. Chúng không chịu bán hà ng lấy tiá»n Xô-viết, mà chỉ nháºn lấy giấy bạc "Ni- cô-lai" hoặc giấy bạc "Kê-răng-ski" thôi. Ngay hôm nay đây, ta phải định giá các mặt hà ng. Chúng ta cÅ©ng hiểu chán là bá»n đầu cÆ¡ không chịu bán theo giá ta hóa giá đâu. Thế nà o chúng cÅ©ng găm lại. Lúc đó ta sẽ khám xét và trÆ°ng thu hết hà ng của bá»n bóc lá»™t ấy. Không thể cứ nhẹ tay mãi được. Ta không thể để yên mãi cho anh chị em công nhân chết đói được. Äồng chà I-gÆ¡-na-chi-ê-va khuyên chúng ta tháºn trá»ng, chá»› có là m mạnh quá. Tôi thì tôi gá»i ngay cái lối dè dặt ấy là tÃnh chất nhu nhược của trà thức đấy. l-gÆ¡-na-chi-ê-va đừng giáºn. TÆ¡i thấy thế nà o thì nói nhÆ° thế. Vả chăng, ta có là m gì các nhà buôn nhá» và bà con buôn thúng bán mẹt đâu. NgÆ°á»i ta báo cho tôi biết trong nhà của lão chủ quán Dô-na có má»™t cái hầm bà máºt. TrÆ°á»›c khi quân Pết-lu-ra tá»›i, bá»n buôn sụ đã giấu ở đấy nhiá»u hà ng tÃch trữ lắm.
(Giấy bạc "Ni-cô-lai : giấy bạc của Nga hoà ng. Giấy bạc "Kê-răng-ski: tiá»n của chÃnh phủ lâm thá»i- chÃnh phủ tÆ° sản phản Ä‘á»™ng)
Äô-lin-nhÃch Ä‘Æ°a mắt nhìn Chi-mô-sen-cô có vẻ châm biếm, Chi-mô-sen-cô há»i lại má»™t cách ỉu xìu:
- Sao cáºu biết được?
Thấy Äô-lin-nhÃch biết má»i chuyện trÆ°á»›c cả mình, Chi-mô-sen-cô đâm ra bá»±c bá»™i vì đáng lẽ ra anh là ngÆ°á»i phải biết những chuyện đó trÆ°á»›c tiên. Äô-lin- nhÃch cÆ°á»i:
- Hê hê. Tá»› biết tất, ông anh ạ, - ngừng má»™t lát, anh tiếp: Tá»› không những biết cái hầm mà lại còn biết cả chuyện hôm qua cáºu và đồng chà lái xe của sÆ° Ä‘oà n trưởng đã tu cạn vá»›i nhau má»™t ná»a lÃt rượu nữa kia.
Chi-mô-sen-cô ngồi không yên trên ghế. NÆ°á»›c da mặt và ng và ng bá»—ng Ä‘á» á»ng lên. "Chà ! Thánh tháºt!" Chi-mô-sen-cô kêu lên giá»ng đầy khâm phục, nhÆ°ng nhìn thấy
I-gÆ¡-na-chi-ê-va cau mà y, thì lại im ngay. Rồi nhìn Äô-lin-nhÃch nghÄ© thầm: "Gá»›m, thằng cha thợ má»™c nà y quá»· quái tháºt. Chắc lại có tình báo riêng gì đâyâ€.
Tiếng Äô-lin-nhÃch nói tiếp:
- ChÃnh chú bé Xéc-gây đã cho tôi biết đấy. Xéc- gây có ngÆ°á»i bạn là m ở hà ng cÆ¡m nhà ga. Những ngÆ°á»i nấu bếp kể cho bạn Xéc-gây biết là trÆ°á»›c kia lão chủ Dô-na giao hà ng cho há», cần bao nhiêu cÅ©ng có. Hôm qua thì Xéc-gây đã có tin chắc chắn: hầm thì có hẳn Ä‘i rồi, nhÆ°ng phải biết hầm đó ở đâu mà tìm. Äấy, Chi-mô-sen-cô hãy chá»n má»™t số anh em Ä‘i sục ngay Ä‘i bảo cả Xéc-gây Ä‘i theo nữa. Phải là m thế nà o để trong hôm nay truy cho ra cái kho. Truy ra thì có cái để cung cấp cho anh chị em thợ và bá»™ Ä‘á»™i của sÆ° Ä‘oà n.
Ná»a giá» sau, tám ngÆ°á»i có súng áºp và o nhà lão chủ quán Dô-na. Hai ngÆ°á»i đứng gác ngoà i cá»a.
Lão chủ béo quay, bụng phệ, tròn trùng trục nhÆ° cái thùng rượu, tóc hung lởm chởm dá»±ng ngược; chiếc chân giả bằng gá»— Ä‘i lá»™p cá»™p trên sà n, hắn chạy ra khúm núm trÆ°á»›c những ngÆ°á»i má»›i đến, giá»ng mÅ©i khà n khà n, thì thà o khẽ thÆ°a:
- Dạ, các đống chà đến có việc gì đấy ạ? Sao lại đến khuya thế nà y ạ?
Mấy đứa con gái lão chủ, đứng sau lÆ°ng lão ta, chúng vừa thức dáºy, hãy còn khoác áo choà ng ngoà i. ánh đèn pin của Chi-mô-sen-cô là m chúng nheo mắt lại. Buồng bên cạnh, mụ vợ phốp pháp của lão vừa mặc lại quần áo vừa kêu rên.
Không nói quanh co, Chi-mô-sen-cô trả lá»i:
- Chúng tôi đến khám nhà ông.
Há» dõi từng viên gạch ná»n nhà . Rồi cái nhà dÆ°á»›i chất đầy củi, ngoà i kho, trong bếp, cái hầm xếp rượu rá»™ng thênh thang chá»— nà o cÅ©ng lục soát tháºt kỹ, nhÆ°ng không thấy tăm hÆ¡i cái hầm bà máºt giấu hà ng đâu cả.
Trong chiếc buồng nhá» cạnh bếp, ngÆ°á»i ở gái nhà chủ quán đã ngủ say lắm chẳng còn biết có ngÆ°á»i nà o và o nhà nữa. Xéc-gây khẽ lay cô ta dáºy há»i: "Cô là m cho nhà nà y phải không?".
Cô ta còn ngái ngủ, thấy há»i lạ quá, rụt vai và o chăn, lấy tay che mắt bị chói ánh đèn, rồi không hiểu đầu Ä‘uôi ra sao, há»i lại: "Phải, em là con ở. Thế còn các anh, các anh là ai?".
Xéc-gây nói cho cô ta rõ và đi ra để cô ta mặc quần áo đứng dáºy.
Chi-mô-sen-cô há»i lão chủ quán ở trong phòng ăn rá»™ng lá»›n. Lão nà y thở phì phì, nổi cáu, kêu la:
- Các đồng chà bắt chúng tôi thế nà o nữa? Nhà tôi không có cái hầm nà o khác cả. Các đồng chà thấy đấy các đồng chà xét lắm, tôi cam Ä‘oan là chỉ mất thá»i giá» thôi. TrÆ°á»›c, tôi có cá»a hà ng rượu nà y. Giá» thì hết rồi. Nghèo xÆ¡ nghèo xác. Bá»n Pết-lu-ra cÆ°á»›p hết nhẵn, suýt nữa chúng giết cả tôi. ChÃnh phủ Xô- viết ta vá», tôi mừng lắm. NhÆ°ng còn của cải của tôi có bao nhiêu thì các đồng chà thấy cả đấy. - Và hắn xòe những ngón tay chuối mắn ra. Äôi mắt gian đầy tia máu Ä‘á» của hắn hết nhìn Chi-mô-sen-cô đến nhìn Xéc-gây, hết nhìn Xéc-gây lại nhìn và o góc nhà , rồi nhìn lên trần.
Chi-mô-sen-cô cắn môi bực tức:
- Nghĩa là ông vẫn cứ giấu? Một lần cuối cùng, tôi bảo ông phải chỉ cho chúng tôi hầm giấu hà ng đâu.
Mụ vợ nói chen và o:
- Äồng chà bá»™ Ä‘á»™i dạy thế nà o ạ? Chúng cháu đói khát, khổ sở, Ä‘ang chết dở. Há» lấy hết sạch sà nh sanh của nhà cháu.
Mụ định khóc, nhưng khốn nỗi chẳng rặn được ra hột nước mắt nà o cả.
- Nhà mụ chết dở váºy mà vẫn nuôi được con ở. - Xéc-gây Ä‘Æ°a ra nháºn xét ấy.
- Con ở gì nó hở trá»i! Nó là con bé khôngcá»a không nhà , khổ sở, không có chá»— nÆ°Æ¡ng thân, chúng cháu thÆ°Æ¡ng hại Ä‘em vá» nuôi. Äấy cứ để cho con KhÆ¡-ri- chi-na nó nói cho các ông nghe xem có tháºt không.
Chi-mô-sen-cô sốt ruột quát lên:
- Thôi được, ta cứ tiếp tục khám đi!
Sáng rõ rồi, mà trong nhà lão chủ quán anh em vẫn tiếp tục khám xét ráo riết. Chi-mô-sen-cô bá»±c mình vì đã mất mÆ°á»i ba tiếng liá»n tìm tòi không có kết quả. Anh đã định thôi không khám nữa. Xéc-gây đã định bá» Ä‘i, bá»—ng nhiên nghe thấy trong buồng xép ngÆ°á»i ở gái có tiếng thì thà o khe khẽ của KhÆ¡-ri-chi-na.
- Cái hầm đâu ở trong bếp, dưới cái lò bánh ấy.
Trong mÆ°á»i phút, cái lò to tÆ°á»›ng đã bị dỡ Ä‘i, để lá»™ nắp hầm bằng sắt. Má»™t giá» sau, chiếc xe cam nhông chở đầy thùng và bao nặng từ nhà tên chủ quán rá»i Ä‘i, giữa má»™t đám đông tò mò xúm lại xem.
*
Má»™t ngà y nóng bức, bà mẹ Pa-vẹn cắp gói con quần áo trở vá» nhà . Nghe A-rÆ¡-chom kể chuyện lại vá» Pa- ven, bà khóc thÆ°Æ¡ng, lòng Ä‘au xót. Từ đấy, bà cụ sống những ngà y Ä‘au buồn. Không còn gì ăn nữa, phải nháºn quần áo anh em bá»™ Ä‘á»™i vá» giặt. Anh em trả công, cấp cho bà phiếu má»™t khẩu phần lÆ°Æ¡ng thá»±c của bá»™ Ä‘á»™i.
Và o má»™t buổi chiá»u, A-rÆ¡-chom Ä‘i là m vá», bà cụ trông qua cá»a sổ, thấy anh Ä‘i rảo bÆ°á»›c khác má»i ngà y. Vừa đặt chân tá»›i cá»a, anh tay đẩy cá»a, miệng bô bô nói ngay:
"Thư của em Pa-ven !"
Thư Pa-ven viết:
Anh A-rÆ¡-chom thân mến, Em báo tin anh biết, em vẫn còn sống, song không được khá»e lắm. Em bị đạn và o đùi, nhÆ°ng nay đã khá rồi. Bác sÄ© bảo đạn chÆ°a và o xÆ°Æ¡ng. Anh đừng lo chẳng việc gì đâu, sẽ khá»i anh ạ. Ở quân y ra, nếu được phép, em sẽ vá» thăm anh. Lần trÆ°á»›c, em chÆ°a Ä‘i đến chá»— mẹ ở được đâu. Dá»c Ä‘Æ°á»ng, em nháºp Ä‘oà n kỵ binh Ä‘á», nay em là đội viên của lữ Ä‘oà n kỵ binh mang tên đồng chà Cô-lốp-ski, má»™t anh hùng nổi tiếng mà chắc anh cÅ©ng biết tên. Em chÆ°a từng gặp ngÆ°á»i nà o anh dÅ©ng nhÆ° đồng chà lữ Ä‘oà n trưởng, em rất khâm phục đồng chà ấy. Mẹ đã vá» chÆ°a anh? Nếu mẹ vá» rồi, anh thÆ°a vá»›i mẹ: em, đứa con út của mẹ, xin tha thiết chà o mẹ và mong mẹ tha lá»—i cho em vì đã là m mẹ lo nghÄ© nhiá»u.
Em bé của anh
T.B. - Anh tạt lại nhà ông chánh kiểm lâm và cho bên ấy xem thư nà y với.
Bà cụ khóc nhiá»u. Và đứa con bé dại của bà quên cả ghi địa chỉ nÆ¡i Ä‘ang nằm Ä‘iá»u trị. Là m sao mà tìm được nó?
Xéc-gây năng ghé và o má»™t toa xe lá»a sÆ¡n xanh, ngoà i có biển để chữ: "Tổ tuyên huấn ban chÃnh trị sÆ° Ä‘oà n". I-gÆ¡-na-chi-ê-va và Ri-ta là m việc ở đây, trong má»™t ngăn toa nhá». I-gÆ¡-na-chi-ê-va mồm ngáºm mãi má»™t Ä‘iếu thuốc không bao giá» hút, nhếch mép mỉm cÆ°á»i dà dá»m.
Xéc gây là bà thÆ° khu Ä‘oà n thanh niên, thÆ°á»ng đến đây lấy tà i liệu, báo chÃ. Anh dần dần thân vá»›i Ri-ta lúc nà o không biết và cứ má»—i lần ở toa tà u ra vá» ngoà i tà i liệu sách báo, anh lại mang theo cả niá»m vui xôn xao của những buổi gặp gỡ ngắn ngủi ấy.
Nhà hát ngoà i trá»i do Ban chÃnh trị sÆ° Ä‘oà n tổ chức hôm nà o cÅ©ng cháºt nÃch công nhân và bá»™ Ä‘á»™i. Äoà n xe lá»a tuyên truyá»n của quân Ä‘oà n thứ 12 chung quanh dán đầy những áp-phÃch và biểu ngữ mà u tÆ°Æ¡i, Ä‘áºu trên Ä‘Æ°á»ng sắt. Hoạt Ä‘á»™ng sôi nổi ngà y và đêm. Bá»™ pháºn in đầy ắp công việc. Anh em in xuất bản báo, truyá»n Ä‘Æ¡n, hiệu triệu. Ở đây sát bên tiá»n tuyến. Má»™t buổi tối, Xéc-gây tình cá» và o nhà hát. Anh trông thấy Ri-ta ngồi giữa đám chiến sÄ© Hồng quân. Khuya vá», tiá»…n chân Ri-ta lên ga tá»›i chá»— ở của các cán bá»™ Ban chÃnh trị, Xéc-gây Ä‘á»™t nhiên há»i:
- Äồng chà Ri-ta nà y, không hiểu sao tôi lúc nà o cÅ©ng mong gặp Ri-ta ghê lắm? - Và Xéc-gây nói thêm: Có Ri-ta ở bên cạnh tôi thấy trong ngÆ°á»i thoải mái vô cùng. Má»—i lần gặp Ri-ta vá», tôi cảm thấy hăng hái thêm và muốn là m việc mãi không nghỉ.
Ri ta ngắt lá»i:
- Äồng chà Xéc-gây, chúng ta cần hiểu nhau má»›i được. Từ nay vá» sau, đồng chà không nên Ä‘i và o cái lối tình cảm lãng mạn ấy nữa. Tôi không thÃch thế đâu .
Xéc-gây thẹn Ä‘á» mặt nhÆ° anh há»c trò bị thầy quở. Anh đáp lại:
- Tôi nói vá»›i Ri-ta nhÆ° má»™t ngÆ°á»i bạn thân mà Ri- ta thì lại... Tôi há»i Ri-ta: tôi có nói gì phản cách mạng không : Äã thế nhất định từ nay trở Ä‘i, tôi chẳng nói gì nữa!
Và Xéc-gây vội chìa tay bắt tay chà o biệt Ri-ta, anh quay trở lại xuống phố, đi nhanh như chạy.
Äến mấy hôm liá»n, Xéc-gây không ra ga nữa. Cho đến hôm chị I-gÆ¡-na-chi-ê-va cho gá»i Xéc-gây đến, anh cÅ©ng tìm cá»› thoái thác là báºn công tác. Mà tháºt tình, anh cÅ©ng báºn, vùi đầu và o công việc.
*
Má»™t đêm, Su-Ä‘Ãch Ä‘i vá» nhà anh, qua phố có nhiá»u công chức cao cấp của nhà máy Ä‘Æ°á»ng ngÆ°á»i Ba Lan ở, thì bị bắn trá»™m. Ta liá»n khám xét các nhà thì bắt được súng và nhiá»u tà i liệu tổ chức bà máºt là "NgÆ°á»i bắn cung†của bá»n đồng đảng vá»›i tên phát-xÃt Ba Lan Pin-xút-ki.
Ri-ta đến dá»± phiên há»p ủy ban cách mạng bà n vá» vụ nà y. Gặp Xéc-gây, Ri-ta kéo ra chá»— khuất, há»i bằng giá»ng ôn tồn:
- Xéc-gây bây giỠlại nổi tự ái tiểu tư sản đấy à ? Vì chuyện cá nhân để ảnh hưởng đến công tác hay sao? Thế chẳng lợi gì đâu, đồng chà ạ! Và từ đấy Xéc-gây lại năng đến chiếc toa xanh như trước.
Anh Ä‘i dá»± há»™i nghị toà n khu. Hai ngà y Xéc-gây tham gia thảo luáºn sôi nổi. Äến ngà y thứ ba thì cùng vá»›i cả há»™i nghị cầm vÅ© khà suốt má»™t ngà y trá»i Ä‘uổi bá»n thổ phỉ Da-rút-ni là má»™t tên sÄ© quan của Pết-lu- ra chạy trốn và o khu rừng ven sông. Xong cuá»™c truy thổ phỉ đó, Xéc-gây vá» chá»— chị I-gÆ¡-na-chi-ê-va thì gặp Ri-ta. Lại Ä‘Æ°a Ri-ta vá» trụ sở ngoà i ga. Sắp sá»a chia tay, anh nắm tháºt mạnh bà n tay của Ri-ta.
Ri-ta giáºt tay lại có vẻ giáºn. Và từ đấy, Xéc-gây rất lâu không há» bén mảng đến chiếc toa xanh nữa. Anh cố ý tránh mặt Ri-ta ngay cả những lúc có công việc cần gặp. Ri-ta đón gặp, chất vấn lại, thì Xéc-gây nói buá»™t ra:
- Nói gì vá»›i Ri-ta nữa? Nói rồi để Ri-ta lại ghép cho tÃnh chất tiểu tÆ° sản, hay lại buá»™c cho tá»™i phản bá»™i giai cấp công nhân ấy à ?
*
Má»™t hôm các chuyến xe của sÆ° Ä‘oà n Cô-ca-dÆ¡ mang tên CỠđỠđến nhà ga: Ba đồng chà chỉ huy da xám nắng Ä‘i đến ủy ban cách mạng. Äồng chà ấy ngÆ°á»i gầy dong dá»ng cao, lÆ°ng thắt chiếc dây da nạm bạc, vá»› được Äô-lin-nhÃch thì quay ngay:
- Thôi, đồng chà không phải trình bà y gì nữa . Chúng tôi cần một trăm xe cỠcho ngựa ăn. Ngựa đang đói nhăn răng ra.
Xéc-gây và hai đồng chà Hồng quân nữa được phái Ä‘i lấy cá». Äến má»™t là ng thì rÆ¡i ngay và o má»™t bá»n phỉ cu-lắc bị bá»n nà y tÆ°á»›c hết vÅ© khà và đánh cho má»™t tráºn thừa sống thiếu chết. Chúng cho là Xéc-gây còn trẻ nên đánh Ãt hÆ¡n hai đồng chà kia. May có các.đồng chà trong ủy ban dân cà y nghèo biết tin đến cứu được và cho xe Ä‘Æ°a vá» tỉnh.
Má»™t phân Ä‘á»™i Hồng quân được phái đến dẹp bá»n cu-lắc và hôm sau thì lấy được cá» vá».
Xéc-gây nằm Ä‘iá»u trị ở nhà chị I-gÆ¡-na-chi-ê-va, không vá» gia đình, tránh cho nhà biết để nhà khá»i lo. Ri-ta đến thăm. Tối hôm ấy, lần đầu tiên, chÃnh Ri-ta lại bắt tay anh trìu mến và siết chặt.
Rồi đến má»™t trÆ°a hè nóng nhÆ° thiêu, Xéc-gây đến toa xe Ri-ta, Ä‘á»c cho bạn nghe bức thÆ° má»›i nháºn được của Pa-ven và nói chuyện vá»›i Ri-ta rất lâu vá» ngÆ°á»i bạn thân của mình. Lúc Ä‘i, anh nói vá»›i Ri-ta:
- Xéc-gây và o rừng đây, đến hồ tắm một cái.
Ri-ta ngừng là m việc, gá»i vá»›i Xéc-gây:
- Äợi má»™t tÃ, hai chúng mình cùng Ä‘i.
Äến bên hồ, mặt nÆ°á»›c phẳng lặng nhÆ° má»™t tấm gÆ°Æ¡ng, hai ngÆ°á»i dừng lại. NÆ°á»›c trong mát trông đến muốn tắm.
Ri-ta bảo Xéc-gây:
- Xéc-gây ra Ä‘Æ°á»ng cái đứng chá» má»™t lát nhé. Ri- ta tắm đây!
Xéc-gây ra ngồi trên má»™t tảng đá gần cầu, mặt ngá»a ra nắng.
Äằng sau lÆ°ng, tiếng nÆ°á»›c vá»— bì bõm.
Thấp thoáng qua rặng cây ngoà i Ä‘Æ°á»ng, Xéc-gây nhìn thấy Tô-nhi-a và ủy viên quân sá»± của chuyến xe tuyên truyá»n là Tru-gia-nin. Tru-gia-nin đẹp trai lắm, diện bá»™ cánh rất bảnh, mình thắt nịt da có buá»™c nhiá»u dây tua là m Ä‘iệu, đôi ủng má»›i toanh. Chà ng ta khoác tay Tô-nhi-a và đang kể má»™t chuyện gì cho cô ấy nghe.
Xéc-gây nháºn ra ngÆ°á»i con gái. ChÃnh là ngÆ°á»i mang thÆ° của Pa-ven lại cho mình hôm Pa-ven má»›i trốn khá»i nhà tù. Tô-nhi-a vẫn nhìn Xéc-gây chòng chá»c. Chắc cô ta cÅ©ng nháºn ra. Khi hai ngÆ°á»i vừa bÆ°á»›c tá»›i ngang mặt Xéc-gây, thì Xéc-gây rút bức thÆ° trong túi ra gá»i Tô-nhi-a:
- Äồng chÃ, dừng lại cho tôi há»i má»™t chút. Tôi có má»™t cái thÆ° trong đó có liên quan tá»›i đồng chà má»™t phần.
Xéc gây chìa mảnh giấy chữ viết kÃn đặc. Tô-nhi- a buông tay Tru-gia-nin, cầm thÆ° Ä‘á»c. Lá thÆ° rung rung trong bà n tay. Khi trao lại lá thÆ° ấy, Tô-nhi- a há»i Xéc-gây:
- Anh không biết gì hơn nữa vỠanh Pa-ven, hở anh?
- Không.
Từ phÃa sau, tiếng chân Ri-ta giẫm lên hòn sá»i kêu ken két. Thấy Ri-ta, Tru-gia-nin vá»™i nói nhá» vá»›i Tô- nhi-a: "Ta Ä‘i thôi". NhÆ°ng giá»ng chế giá»…u, khinh bỉ của Ri-ta đã gá»i giáºt lại:
- Äồng chà Tru-gia-nin, ở cÆ¡ quan suốt ngà y Ä‘ang tìm đồng chÃ.
Tru-gia-nin nguýt Ri-ta bằng cặp mắt hằn há»c:
- Tìm là m gì mới được chứ? Không có tôi, việc vẫn chạy.
Ri-ta nhìn theo Tô-nhi-a và . Tru-gia-nin, rồi nói:
- Không biết bao giá» má»›i tẩy được hạng nhÆ¡ bẩn ấy ra khá»i hà ng ngÅ©!
Rừng cây rì rà o những ngá»n sến to khá»e lắc lÆ°. NÆ°á»›c hồ trong mát là m cho Xéc-gây thèm tắm.
Tắm xong, anh trở lại thấy Ri-ta đang ngồi ở thân một cây sến đổ.
Hai ngÆ°á»i vừa trò chuyện vừa Ä‘i sâu và o rừng. Äôi bạn bảo nhau dừng lại nghỉ chÆ¡i ở má»™t khoảng rừng thÆ°a đầy cá» tÆ°Æ¡i. Rừng sâu tịch mịch, chỉ có tiếng sến reo nhÆ° thì thầm cùng nhau. Ri-ta nằm lên cá» mượt, lấy tay gối đầu. Cặp chân thon, đôi bà n chân xỠđôi già y đã cÅ©, luồn và o lá»›p cá» cao phủ kÃn. Xéc- gây bá»—ng Ä‘Æ°a mắt thoáng nhìn. Äôi già y Ri-ta đã cÅ© mà vá má»›i khéo là m sao! Anh nhìn lại đôi già y ống của mình há mõm, ngón chân lòi ra. Bất giác anh phì cÆ°á»i.
- Xéc-gây cÆ°á»i gì thế ?
Xéc gây chỉ chiếc già y:
- Ri-ta trông. Già y thế nà y thì chúng mình Ä‘i tráºn đánh nhau là m sao được? Ri-ta không nói sao. Miệng ngáºm má»™t ngá»n cá», chị còn mải nghÄ© đến má»™t chuyện khác.
Cuối cùng, chị nói:
- Tru-gia-nin là má»™t đảng viên rất kém. Các cán bá»™ chÃnh trị của ta Ä‘á»u mặc quần áo rách mÆ°á»›p. Còn tay ấy thì chỉ nghÄ© đến diện và o thân cho đẹp. Tháºt là má»™t phần tá» lạc loà i và o Äảng…Còn nhÆ° ở ngoà i mặt tráºn thì tình hình nghiêm trá»ng tháºt đấy. Äất nÆ°á»›c chúng ta còn phải trải qua nhiá»u chiến đấu khốc liệt - Và ngừng má»™t lát, Ri-ta nói thêm: - Chúng ta phải đánh giặc bằng cả lá»i nói lẫn bằng súng, Xéc- gây ạ Xéc-gây đã biết nghị quyết của Trung Æ°Æ¡ng Äảng Ä‘á»™ng viên má»™t phần tÆ° Ä‘oà n viên thanh niên cá»™ng sản ra mặt tráºn chÆ°a? Ri-ta cho rằng chúng mình chẳng nhóm lá»a ở Sê-pê-tốp-ca được lâu đâu.
Xéc-gây lắng nghe, hÆ¡i sá»ng sốt và bất chợt trong giá»ng nói của Ri-ta có cái gì khang khác. Äôi mắt Ä‘en, Æ°á»›t và sáng của Ri-ta nhìn chăm chăm và o anh.
Anh chá»±c thốt lên, nói vá»›i Ri-ta rằng đôi mắt Ri- ta nhÆ° mặt gÆ°Æ¡ng long lanh, cái gì cÅ©ng có thể soi và o đấy được. Song anh kịp thá»i giữ miệng không nói.
Ri-ta nhổm dáºy, chống khuá»·u tay xuống đất.
- Súng Xéc-gây đâu?
Xéc-gây buồn thiu sỠtay lên thắt lưng:
- Hôm vá» nông thôn lấy cá», xảy ra xô xát, bá»n cu- lắc đã tÆ°á»›c mất rồi.
Ri-ta thò tay và o túi áo va-rơ móc ra khẩu Bơ-rao- ninh sáng loáng:
- Xéc-gây trông cây sến kia nhớ ! - Ri-ta trỠmột thân cây xù xì cách chỗ nằm 25 bước. Ri-ta giơ súng ngang tầm mắt, gần như không ngắm, bắn ngay. VỠcây rạn nứt vì viên đạn.
- Thấy Ri-ta bắn chÆ°a? - Ri-ta nói có vẻ thÃch thú, rồi lại bắn lần nữa. Vá» cây lại vỡ tung lên, rÆ¡i rà o rà o xuống cá».
Ri-ta Ä‘Æ°a súng cho Xéc-gây, giá»ng chế nhạo:
- GiỠđến lượt Xéc-gây thỠbắn xem có phải là tay súng tốt không nà o.
Ba phát chỉ sai có một.
Ri-ta mỉm cÆ°á»i: - Tưởng không bắn được nhÆ° thế đâu kia đấy.
Ri-ta đặt súng xuống, và ngả mình trên cá». DÆ°á»›i lượt vải áo chẽn nhú lên cặp vú nở.
- Xéc-gây Æ¡i, lại đây! - Tiếng Ri-ta gá»i khẽ.
Xéc-gây lại gần.
- Xéc gây Æ¡i, nhìn trá»i mà xem. Trá»i xanh quá nhỉ. Ờ, mà mắt Xéc-gây giống mà u da trá»i quá. Thế không tốt. Mắt Xéc-gây phải xám nhÆ° mà u nÆ°á»›c thép ấy má»›i được. Mà u xanh có cái gì má»m yếu quá.
Rồi đột nhiên, Ri-ta ôm chầm lấy mái đầu tóc và ng và áp môi hôn Xéc-gây, cái hôn không gì cưỡng nổi.
*
Hai tháng trôi qua. Rồi mùa thu tới.
Äêm tối áºp xuống lúc nà o không biết; bóng đêm trùm má»™t mà n Ä‘en lên cây cá». NgÆ°á»i Ä‘iện báo viên của ban tham mÆ°u sÆ° Ä‘oà n Ä‘ang mải cúi đầu trên chiếc máy đánh "moóc", băng chữ nhÆ° con rắn dà i trÆ°á»n qua những ngón tay. Từ những dấu chấm và dấu gạch tạch tè, anh ta dịch ra bức Ä‘iện, rất nhanh:
"Gá»i tham mÆ°u trưởng sÆ° Ä‘oà n thứ nhất, đồng sao gá»i chủ tịch ủy ban cách mạng thà nh phố Sê- pê-tốp ca. Tôi ra lệnh tản cÆ° hết tất cả các cÆ¡ quan của thà nh phố trong vòng mÆ°á»i tiếng đồng hồ sau khi nháºn được Ä‘iện nà y. Trong thà nh để lại má»™t tiểu Ä‘oà n, tiểu Ä‘oà n nà y sẽ thuá»™c quyá»n chỉ huy của trung Ä‘oà n trưởng trung Ä‘oà n X. . ., chỉ huy trưởng phân bá»™ mặt tráºn. Ban tham mÆ°u sÆ° Ä‘oà n, ban chÃnh trị và tất cả các ban quân sá»± phải chuyển lùi vá» ga Ba-ran- sếp. Thi hà nh xong lệnh, báo cáo lên tÆ° lệnh sÆ° Ä‘oà n.
Chữ ký...
MÆ°á»i phút sau, chiếc mô-tô giÆ°Æ¡ng mắt đèn pha sáng thắp bằng đất, chạy vùn vụt qua các phố khuya lặng ngắt nhÆ° tá», rồi dừng lại trÆ°á»›c trụ sở cách mạng, máy rung lên sùng sục. Liên lạc viên cưỡi mô-tô đến Ä‘Æ°a bức Ä‘iện há»a tốc cho chủ tịch ủy ban cách mạng Äô-lin-nhÃch. Äiện vừa tá»›i xong, má»—i ngÆ°á»i má»™t việc chạy tÃu tÃt. Äại Ä‘á»™i công tác đặc biệt được táºp hợp lại Chỉ má»™t giá» sau, bánh xe lăn vang trên Ä‘Æ°á»ng phố. Xe nà o xe ấy chở đầy ắp tà i liệu và đồ dùng của ủy ban Ä‘Æ°a đến ga Pô-đôn-ski xếp lên các toa tà u.
Xéc-gây, nghe Ä‘á»c xong bức thÆ° Ä‘iện, chạy theo bám lấy đồng chà đi mô-tô.
- Äồng chà ơi, có thể cho tôi Ä‘i nhá» lên ga được không?
- Ngồi đằng sau, nhưng phải bám cho chắc nhớ.
Toa xanh đã mắc và o Ä‘oà n tà u. Äứng cách toa mÆ°Æ¡i bÆ°á»›c, Xéc-gây ôm chặt lấy vai Ri-ta, lòng cảm thấy Ä‘ang mất Ä‘i má»™t cái gì hết sức thân thiết và quý vô giá miệng thủ thỉ :
- Chà o Ri-ta nhớ, chà o đồng chà thân mến của Xéc- gây. Chúng ta sẽ còn có ngà y gặp nhau, nhưng cốt nhất Ri-ta đừng quên Xéc-gây nhớ.
Xéc-gây kinh sợ thấy rằng mình sắp òa lên khóc mất. Äã phải xa nhau rồi. Không còn đủ sức để nói gì thêm nữa, anh chỉ nắm lấy tay Ri-ta, bóp chặt trong tay mình.
Vừa sáng thì thà nh phố Sê-pê-tốp-ca và nhà ga đã bá» không vắng ngắt, cô quạnh. Äầu máy chuyến xe lá»a cuối cùng rúc còi ầm Ä© nhÆ° má»™t lá»i chà o từ biệt, và phÃa sau ga, tiểu Ä‘oà n chiến đấu còn bố trà trong thà nh để yểm há»™ cho cuá»™c rút lui đóng rải hai bên Ä‘Æ°á»ng sắt.
Lá và ng rÆ¡i, bá» thân cây trÆ¡ trụi. Gió cuốn lá bay lả tả trên mặt Ä‘Æ°á»ng phố.
Xéc-gây, mặc áo khoác Hồng quân, mình Ä‘eo chi chÃt băng đạn, cùng hÆ¡n chục đồng chà giữ ngã tÆ° sau nhà máy Ä‘Æ°á»ng. Quân ta đợi quân Ba Lan đến.
Lão Ãp-tô-nôm Pê-tÆ¡-rô-vÃch chạy sang gõ cá»a nhà láng giá»ng Ghê-ra-xim Lê-ông-chi-ê-vÃch : Lão Ghê- ra-xim ngủ dáºy chÆ°a kịp thay quần áo, thò đầu bù ra ngoà i cá»a mở hé :
- Chuyện gì thế bác?
Lão Ãp-tô-nôm chỉ bá»™ Ä‘á»™i Ä‘á» Ä‘ang diá»…u qua, súng chÄ©a Ä‘Ã ng trÆ°á»›c, nháy mắt bảo ông bạn hà ng xóm :
- HỠrút.
Lão Ghê-ra-xim nhìn ông bạn, vẻ lo ngại.
- Bác có biết huy hiệu của quân Ba Lan thế nà o không?
- Nghe đâu là huy hiệu diá»u hâu má»™t đầu thì phải.
- Tảo đâu được một cái bây giỠnhỉ?
Lão Ãp-tô-nôm Ä‘Æ°a tay lên gãi gáy có vẻ giáºn dữ, suy nghÄ©, má»™t lát lão tuôn ra :
- Há» thì cần cóc gì. HỠđứng dáºy, giÅ© áo là kéo nhau Ä‘i. Còn cánh mình thì ở lại, mặc cánh mình xoay xở nát óc mà nghÄ© cách ăn ở cho hợp vá»›i chÃnh quyá»n má»›i đến.
Tiếng súng máy nổ, phá tan cái yên tÄ©nh của buổi sá»›m. Bá»—ng ngoà i ga, má»™t chiếc đầu tà u kéo còi, thét lên; ở phÃa ấy có tiếng đại bác nổ vang. Má»™t quả trái phá hạng nặng rÃt lên, xoáy vụt lên trá»i, rồi rÆ¡i xuống phố sau nhà máy, tá»a khói xanh bao phủ những bụi ráºm bên Ä‘Æ°á»ng. Bá»™ Ä‘á»™i Ä‘á» từng hà ng lặng lẽ tiến qua phố, chốc chốc lại ngoái cổ lại nhìn.
Giá»t nÆ°á»›c mắt là nh lạnh rÆ¡i trên gò má Xéc-gây. Anh vá»™i và ng lấy tay quệt nÆ°á»›c mắt, liếc xem bạn đồng Ä‘á»™i có nhìn thấy mình khóc hay không. Không, không ai nhìn thấy cả.
Cạnh anh là bác thợ máy cÆ°a An-tÃch vừa gầy, vừa cao lêu nghêu. Ngón tay An-tÃch miết và o cò súng, nét mặt buồn bã, đăm chiêu. Mắt bác gặp đôi mắt Xéc-gây Ä‘ang nhìn mình. Bác liá»n ngá» vá»›i ngÆ°á»i đồng chà trẻ những ý nghÄ© thầm kÃn trong lòng...
- Chúng nó rồi sẽ khủng bố há» hà ng bà con thân thÃch chúng mình, nhất là nhà tôi thế nà o cÅ©ng bị. Tôi là ngÆ°á»i Ba Lan. Chúng nó sẽ bảo: "Thằng nà y ngÆ°á»i Ba Lan mà dám đánh quân Ä‘á»™i Ba Lan". ông cụ tôi thế nà o cÅ©ng bị Ä‘uổi khá»i nhà máy cÆ°a và chắc rồi sẽ bị chúng đánh Ä‘áºp mất. Tôi đã bảo ông cụ Ä‘i theo chúng mình. Song ông ấy bảo không nỡ lòng nà o bá» mặc gia đình. Chà , lÅ© giặc dã man! Chỉ mong được choảng ngay vá»›i chúng nó cho đỡ ức ! - Bác lấy tay hất mạnh lên chiếc mÅ© Hồng quân hÆ¡i rá»™ng vừa chụp xuống mắt.
…Thôi, tạm biệt quê hÆ°Æ¡ng yêu dấu, tạm biệt thà nh phố bé xÃu, bẩn thỉu, nhà cá»a tồi tà n, Ä‘Æ°á»ng Ä‘i khúc khuá»·u nà y! Tạm biệt những ngÆ°á»i thân, tạm biệt Va- li-a, tạm biệt các đồng chà từ đây phải rút và o bà máºt. Bá»n giặc trắng Ba Lan, bá»n lê dÆ°Æ¡ng ngoại chủng, hung ác, tà n nhẫn, Ä‘ang tiến vỠđây rồi.
Công nhân sở đầu máy xe lá»a, áo nhá»›p dầu mỡ, Ä‘i tiá»…n bá»™ Ä‘á»™i Ä‘á». Mặt há» buồn rầu nhìn theo bóng Ä‘oà n quân Ä‘i.
Xéc-gây đứt từng khúc ruột, nói to lên với anh em thợ:
- Chúng tôi nhất định sẽ có ngà y trở lại đây, các đồng chà ạ.
Last edited by quykiemtu; 18-11-2008 at 08:49 PM.
|
14-06-2008, 10:38 AM
|
Guest
|
|
Bà i gởi: n/a
Thá»i gian online: 0 giây
|
|
ChÆ°Æ¡ng 8
Trong sÆ°Æ¡ng sá»›m lúc mặt trá»i chÆ°a má»c, dòng sông ánh lên bà ng bạc và êm Ä‘á»m chảy rì rầm giữa hai bá» sá»i đá. Gần bá», mặt nÆ°á»›c sông lặng mà u xám nhạt dÆ°á»ng nhÆ° không Ä‘á»™ng, đôi lúc long lanh sáng. NhÆ°ng giữa dòng sông, nÆ°á»›c thăm thẳm sóng nhấp nhô quằn quại hối hả trôi Ä‘i. Con sông xinh đẹp, hùng vÄ© ấy là con sông ÄÆ¡-nhi-ép, con sông ÄÆ¡-nhi-ép mà nhà văn Gô-gôn đã viết nên áng văn tuyệt diệu : "TÆ°Æ¡i đẹp thay, con sông ÄÆ¡-nhi-ép..." Bá» sông bên phải, núi đá dá»±ng đứng. DÆ°á»ng nhÆ° núi ấy chạy đến đây, sắp sá»a đâm sầm và o bá» sông thì thốt nhiên dừng chân đứng sững lại, ngây ngất trÆ°á»›c khoảng bao la trá»i nÆ°á»›c. Bá» sông bên trái thoai thoải những bãi cát. Sau vụ nÆ°á»›c lá»›n mùa xuân, dòng sông thu mình và o bá» sá»i, để lại những bãi cát ấy.
Bên bá» sông có năm ngÆ°á»i nấp trong hầm cháºt hẹp, giữ khẩu súng Mắc-xim. Äấy là đội viá»…n tiêu của sÆ° Ä‘oà n bá»™ binh thứ bảy. Xéc-gây nằm nghiêng bên súng máy, mặt ngoảnh ra sông.
Hôm qua, bá»™ Ä‘á»™i ta giao chiến liên miên vá»›i giặc. Äại bác Ba Lan, nhÆ° bão táp là m cho tan tác. Sau cùng, kiệt sức, há» Ä‘Ã nh để thà nh Ki-ép lá»t và o tay giặc và lui vá» cố thủ ở tả ngạn sông ÄÆ¡-nhi-ép.
Äã phải rút lui, lại thÆ°Æ¡ng vong nặng và cuối cùng mất Ki-ép đã là m cho các chiến sÄ© Ä‘au buồn. SÆ° Ä‘oà n thứ bảy nà y đây đã chiến đấu anh dÅ©ng vượt qua vòng vây của địch, mở Ä‘Æ°á»ng lách qua rừng ráºm, tiến đến gần ga Ma-lin-nÆ¡. Há» tấn công rất gắt, đánh tan bá»n Ba Lan chiếm đóng nhà ga, dồn chúng và o rừng, giải phóng Ä‘Æ°á»ng Ä‘i Ki-ép.
Bây giỠthì thà nh Ki-ép diễm lệ đã mất và o tay giặc rồi. Các chiến sĩ mặt mà y ủ dột và buồn bực trong lòng.
Quân Ba Lan đã đánh báºt các Ä‘Æ¡n vị Hồng quân khá»i Äác-nhi-xa và chiếm được má»™t căn cứ nhá» bên tả ngạn sông, cạnh chiếc cầu Ä‘Æ°á»ng xe lá»a.
Chúng ra sức đánh rá»™ng ra nữa, nhÆ°ng gặp sức phản công mãnh liệt của Hồng quân, chúng chẳng nhÃch thêm được bÆ°á»›c nà o cả.
Xéc-gây ngắm dòng sông đang chảy và anh không thể không hồi tưởng lại chuyện xảy ra ngà y hôm qua.
Hôm qua, và o lúc mặt trá»i đứng bóng, anh Ä‘ang cùng anh em hăng máu xông lên thì đụng phải quân Ba Lan trắng trong má»™t đợt phản công quyết liệt. Lần đầu tiên, Xéc-gây đứng trÆ°á»›c mặt đối mặt má»™t kẻ thù. Má»™t thằng lê-dÆ°Æ¡ng Ba Lan, không râu, không ria, cầm súng cắm lưỡi lê Pháp dà i nhÆ° thanh kiếm, chạy lại đâm Xéc-gây.(Bá»n can thiệp Ba Lan lúc bấy giá» do các đế quốc Pháp, Anh, Mỹ trang bị ). Nó nhảy nhÆ° choi choi, miệng kêu xì xà xì xồ. Xéc-gây chỉ còn kịp nháºn ra hai mắt nó trợn trừng Ä‘iên cuồng. ChÆ°a đầy má»™t giây đồng hồ, Xéc-gây đã lấy đầu lưỡi lê của mình đánh báºt lưỡi lê tên Ba Lan. Chiếc lưỡi lê Pháp sáng loáng rÆ¡i bắn sang bên.
Tên Ba Lan ngã váºt xuống...
Xéc-gây đâm lưỡi lê không có run tay. Anh biết anh còn phải giết nhiá»u nữa. ChÃnh anh là ngÆ°á»i biết yêu tha thiết, đối vá»›i tình bạn rất má»±c thủy chung, anh có phải đâu là má»™t đứa hung tà n Ä‘á»™c ác. Song anh biết rằng những ngÆ°á»i lÃnh bị lừa dối kia, ăn phải thuốc của bá»n sâu má»t toà n thế giá»›i, Ä‘ang xông lại đánh nÆ°á»›c Cá»™ng hòa của anh vá»›i má»™t thú Ä‘iên giáºn tháºt là của loà i súc váºt.
Và Xéc-gây thẳng tay giết cho chóng đến ngà y trên trái đất nà y không còn có ngÆ°á»i chém giết ngÆ°á»i nữa.
Pa-ra-mô-nốp lắc vai Xéc-gây:
- Nà y, Xéc-gây xuống hầm đi, kẻo chúng nó trông thấy chúng mình đấy.
*
Äã má»™t năm nay, Pa-ven hà nh quân Ä‘i dá»c ngang khắp miá»n quê hÆ°Æ¡ng xứ sở, khi ngồi trên má»™t chiếc xe kéo súng máy, khi leo lên bệ má»™t khẩu đại bác, khi cưỡi trên con ngá»±a xám cụt tai. Khá»e ra, cứng rắn ra, anh đã lá»›n lên trong gian lao khổ cá»±c.
NgÆ°á»i anh Ä‘eo bao đạn sát và o da đến báºt máu, chá»— sát đã thà nh sẹo và dây súng lằn trên vai đã chai lên thà nh má»™t ụ thịt không bao giá» tan được nữa.
Trong có má»™t năm trá»i, mắt anh đã thấy biết bao nhiêu cảnh Ä‘á»i ghê gá»›m. Cùng hà ng ngà n chiến sÄ© khác, áo quần tả tÆ¡i, chân đất nhÆ° mình, nhÆ°ng lòng hừng há»±c bốc cháy ngá»n lá»a không bao tắt của cuá»™c đấu tranh vì chÃnh quyá»n giai cấp, Pa-ven đã bÆ°á»›c chân Ä‘i khắp các ngả của Tổ quốc U-cÆ¡-ren và chỉ bị dứt ra khá»i cÆ¡n bão táp ấy có hai lần.
Lần thứ nhất, bị thÆ°Æ¡ng và o đùi, lần thứ hai, và o má»™t ngà y tháng Hai lạnh buốt của năm 1920, anh giãy giụa trong cÆ¡n sốt nhá»›p nháp của bệnh chấy ráºn.
Cái bệnh chấy ráºn truyá»n nhiá»…m đã tác hại các trung Ä‘oà n và sÆ° Ä‘oà n của táºp Ä‘oà n quân thứ mÆ°á»i hai ghê gá»›m hÆ¡n cả những cá»— súng máy Ba Lan kia. Táºp Ä‘oà n quân lúc đó đóng ở má»™t khu rá»™ng lá»›n, rải hầu khắp miá»n Bắc U-cÆ¡-ren, ngăn Ä‘Æ°á»ng tiến của quân Ba-lan. Vừa dứt bệnh, Pa-ven đã trở vá» Ä‘Æ¡n vị ngay.
Bây giá», trung Ä‘oà n của Pa-ven đóng ở má»™t vị trà cÆ¡ Ä‘á»™ng gần ga PhÆ¡-rông-tốp-ca, trên con Ä‘Æ°á»ng ngoặt từ Ca-da-chim Ä‘i U-mân.
Ga ở giữa rừng. Những túp nhà bị tà n phá xúm quanh khu ga bé nhá». Äấy là những căn nhà hoang trống trải, dân bá» Ä‘i vì không thể nà o ở được yên. Hai năm qua, cháºp chá»n có lúc yên tÄ©nh, có lúc lại đánh nhau dữ. Suất hai năm trá»i, ga PhÆ¡-rông-tốp- ca đã chứng kiến biết bao nhiêu là chuyện!
Lại sắp sá»a xảy ra nhiá»u việc lá»›n. Trong lúc sÆ° Ä‘oà n mÆ°á»i hai bị tổn thất nặng, tan rã từng phần, trÆ°á»›c sức thá»c mạnh của quân Ä‘á»™i Ba Lan, phải rút lui vá» gần Ki-ép thì nÆ°á»›c Cá»™ng hòa vô sản chuẩn bị giáng má»™t đòn chà tá» và o quân thù lúc đó Ä‘ang say sÆ°a thừa thắng tiến.
Những sÆ° Ä‘oà n kỵ binh dạn dà y lá»a đạn của táºp Ä‘oà n kỵ binh thứ nhất đã mở cuá»™c trÆ°á»ng chinh chÆ°a từng có trong lịch sá» chiến tranh, từ vùng Bắc Cô- ca-dÆ¡ xa xôi chuyển đến U-cÆ¡-ren. Các sÆ° Ä‘oà n kỵ binh thứ tÆ°, thứ sáu, thứ mÆ°á»i má»™t và thứ mÆ°á»i bốn lần lượt tiến đến U-mân và táºp kết ở sau tráºn tuyến của ta. Trên Ä‘Æ°á»ng xông tá»›i những cuá»™c chiến đấu ác liệt kỵ binh đã quét sách bá»n phỉ Ma-khÆ¡-nô.
Má»™t vạn sáu ngà n năm trăm thanh kiếm, má»™t vạn sáu ngà n năm trăm chiến sÄ© da rám nắng đồng cá».
Bá»™ Tổng tÆ° lệnh Hồng quân và Bá»™ Tổng tÆ° lệnh mặt tráºn Tây-nam hết sức giữ bà máºt để cho quân Ba Lan của phát-xÃt Äiu-xuýt-ski không thể nà o đối phó kịp vá»›i cuá»™c hà nh quân có tÃnh chất quyết định Ä‘ang chuẩn bị. Bá»™ tham mÆ°u của nÆ°á»›c Cá»™ng hòa và các mặt tráºn trá»±c tiếp phụ trách táºp hợp khối kỵ binh nà y.
Chiến sá»± ngừng hẳn ở mặt tráºn U-mân, Ä‘Æ°á»ng dây liên lạc thẳng từ Mát-xcÆ¡-va đến Bá»™ tham mÆ°u mặt tráºn Khác-cốp là m việc không ngừng. Từ Khác-cốp, Ä‘iện lại báo Ä‘i các bá»™ tham mÆ°u các táºp Ä‘oà n quân thứ mÆ°á»i bốn, thứ mÆ°á»i hai. Äiện báo tạch tè ghi những mệnh lệnh máºt mã lên những băng Ä‘iện hẹp: "Không để cho quân Ba Lan chú ý đến quân Ä‘oà n kỵ binh của ta táºp kết". Chiến sá»± ngừng trên khu vá»±c U-mân. Chỉ giao chiến khi nà o và nÆ¡i nà o bá»n Ba Lan tiến quân uy hiếp Ä‘oà n kỵ binh của Bu-Ä‘i- on-ny, tránh cho kỵ binh khá»i bị dồn và o tình thế phải giao chiến quá sá»›m.
Äống lá»a trú quân báºp bùng ngá»n lá»a mà u hung, khói bốc lên xoắn tÃt hình trôn ốc. Loà i nhặng rừng không chịu được hÆ¡i khói bay tứ tung nhÆ° ong vỡ tổ. Các chiến sÄ© ngồi quanh ngá»n lá»a theo hình vòng cung, lá»a hồng là m mặt hỠánh lên bóng nhÆ° mà u đồng.
Những chiếc cà -mèn vùi trong tro biếc ánh lá»a. NÆ°á»›c sôi sùng sục. Má»™t ngá»n lá»a từ khúc gá»— cháy lóe ra bén sém má»™t chiếc đầu bù. NgÆ°á»i bị cháy tóc bá»±c mình phát bẳn:
- Rõ khỉ !
Anh em chung quanh báºt cÆ°á»i khúc khÃch.
Má»™t ngÆ°á»i lÃnh già mặc áo dạ, râu mép xén ngắn, Ä‘ang chìa nòng súng ra ánh lá»a xem, thấy váºy nói khẽ:
- Thằng bé nà y mải Ä‘á»c khoa há»c quá, đến ná»—i sán và o lá»a cháy mà cÅ©ng không biết.
- Pa-ven Æ¡i! Äá»c gì thế, kể cho chúng tá»› nghe vá»›i.
Pa-ven, ngÆ°á»i lÃnh trẻ ấy, vừa lấy tay mân mê má»› tóc sém của mình, vừa mỉm cÆ°á»i nói :
- Äồng chà An-Ä‘Æ¡-rÆ¡-súc ạ! Cuốn sách hay tuyệt. Äã Ä‘á»c và o là tôi không thể nà o buông ra được nữa.
NgÆ°á»i ngồi cạnh Pa-ven là Xê-rê-Ä‘a, má»™t thanh niên có cái mÅ©i ngắn, hếch lên, Ä‘ang chăm chú vá lại dây Ä‘eo bao đạn, hai răng cắn chặt lấy sợi chỉ xám to, nghe bạn nói váºy thì tò mò há»i:
- Thế cuốn sách viết vá» ai hở cáºu? - Xê-rê-Ä‘a tay cuá»™n Ä‘oạn chỉ còn lại và o cái kim cắm trên mÅ© dạ, nói thêm:
- Nếu nói vỠtình yêu thì mình thú lắm đấy.
Chung quanh cÆ°á»i rá»™ lên. Mát-vây-súc nhô cái đầu tóc cắt ngắn lên, nheo mắt láu lỉnh nói trêu Xê-rê-Ä‘a:
- Tình yêu là chuyện cÅ©ng hay, Xê-rê-Ä‘a ạ. Cáºu đẹp trai, trông rất bảnh ! Há»… quân ta Ä‘i đến đâu, các cô ả thấy cáºu Ä‘á»u mê tÃt. Chỉ phải má»™t cái táºt nhá»: mÅ©i cáºu quá ngắn và hếch lên là m cho mÆ°a cứ rÆ¡i tá»t và o trong. NhÆ°ng mà có thể chữa được. Cáºu cứ lấy quả lá»±u đạn Nô-vÃt-ki treo và o đầu mÅ©i, chỉ má»™t đêm là mÅ©i dà i ra và quặp xuống thôi.
(Thứ lựu đạn tay, nặng gần bốn cân, dùng để phá hà ng rà o dây thép gai).
Câu nói bông đùa ấy là m má»i ngÆ°á»i phá ra cÆ°á»i sằng sặc. Nghe tiếng cÆ°á»i, mấy con ngá»±a buá»™c ở những xe súng máy cÅ©ng phải rùng mình phì hÆ¡i má»™t cách hoảng hốt.
Xê-rê-đa lừ đừ quay mặt lại:
- HÆ¡n nhau chẳng phải ở cái đẹp trai, mà ở cái sá» nà y. - Xê-rê-Ä‘a Ä‘áºp tay lên trán nhÆ° ra hiệu chỉ cái đầu to - Äấy nhá»›, lưỡi cáºu cay nhÆ° á»›t thế mà cáºu cứ vẫn là má»™t thằng hết sức khá». Vá»›i lại cáºu có đôi tai lạnh nhÆ° tiá»n nữa.
Hai chiến sÄ© chá»±c xông và o váºt nhau, nhÆ°ng đồng chà tiểu Ä‘á»™i trưởng Ta-ta-ri-nốp đã can ngay:
- Nà y, nà y, các cáºu Æ¡i, vặc nhau là m gì! Thôi để Pa-ven nó Ä‘á»c sách cho mà nghe còn hÆ¡n. - Phải đấy ! Äá»c Ä‘i Pa-ven ạ! - Tiếng hưởng ứng nhao nhao lên.
Pa-ven kéo cái yên ngá»±a lại gần ánh lá»a, ngồi cưỡi lên yên, mở trên đầu gối cuốn sách khổ nhá» song khá dà y.
- Báo cáo các đồng chÃ, cuốn truyện nà y tên là Ruồi trâu. Äồng chà chÃnh ủy tiểu Ä‘oà n cho tôi mượn đấy. Cuốn truyện rất thấm thÃa đối vá»›i tôi. Các đồng chà ngồi yên đừng đùa, tôi Ä‘á»c cho mà nghe.
- Thôi Ä‘á»c Ä‘i, nhanh lên. Chẳng ai phá đám đâu.
Khi đồng chà trung Ä‘oà n trưởng Pu-dÆ°-rếp-ski cùng đồng chà ủy viên quân sá»± Äô-rê-nin Ä‘i ngá»±a, lẳng lặng đến gần đống lá»a, thì trông thấy mÆ°á»i má»™t cặp mắt châu châu và o má»™t chiến sÄ© Ä‘ang Ä‘á»c to quyển truyện.
Pu-dÆ°-rếp-ski quay đầu lại phÃa đồng chà chÃnh ủy viên lấy tay chỉ nhóm ngÆ°á»i:
- Äây là má»™t ná»a số anh em quân báo của trung Ä‘oà n, trong đó có bốn thanh niên cá»™ng sản, Ãt tuổi lắm, song má»—i cáºu Ä‘á»u bằng má»™t chiến sÄ© cừ. Anh trông cáºu Ä‘ang Ä‘á»c truyện, và cáºu kia nữa có cặp mắt y nhÆ° cặp mắt của con sói con, đấy là Ca-rÆ¡-sa- ghin và Giác-ki. Hai cáºu bé thân vá»›i nhau lắm, nhÆ°ng cÅ©ng ganh ngầm vá»›i nhau lắm. TrÆ°á»›c kia thì Pa-ven là má»™t tay quân báo giá»i nhất của tôi. Giá» có Giác- ki là tay địch thủ khá lợi hại của cáºu ta. Anh trông kìa, các cáºu ta Ä‘ang là m công tác chÃnh trị đấy. Nhìn thì chẳng ai biết là là m công tác, nhÆ°ng tác dụng lại rất lá»›n. Anh em gá»i há» là "Äá»™i thanh
niên cáºn vệ", tên ấy tháºt đúng quá.
Äồng chà ủy viên quân sá»± há»i:
- Äồng chà đang Ä‘á»c kia có phải là chÃnh trị viên Ä‘á»™i quân báo không?
- Không. ChÃnh trị viên là CÆ¡-ra-me.
Trung Ä‘oà n trưởng cho ngá»±a bÆ°á»›c lên. Äồng chà cất giá»ng nói to:
- Chà o các đồng chÃ!
Má»i ngÆ°á»i quay lại. Trung Ä‘oà n trưởng nhẹ nhà ng xuống ngá»±a, Ä‘i lại gần các chiến sÄ© Ä‘ang ngồi.
- Các đồng chà ngồi sưởi đấy à ? - Trung Ä‘oà n trưởng há»i, nụ cÆ°á»i rá»™ng rãi ở trên môi. Trên khuôn mặt cứng cá»i của đồng chà vá»›i đôi mắt bé hÆ¡i giống mặt ngÆ°á»i Mông Cổ, vẻ nghiêm khắc đã biến Ä‘i.
Các đồng chà niá»m nở đón đồng chà chỉ huy nhÆ° má»™t ngÆ°á»i đồng Ä‘á»™i hiá»n từ, nhÆ° má»™t ngÆ°á»i bạn thân. Äồng chà ủy viên quân sá»± vẫn ngồi trên ngá»±a định Ä‘i tiếp sang Ä‘Æ¡n vị khác.
Pu-dÆ°-rếp-ski kéo bao súng Mô-de ra phÃa sau, rồi lại ngồi cạnh Pa-ven và nói:
- Má»i các đồng chÃ, ta hút má»™t Ä‘iếu thuốc. Tôi có thuốc lá hút cÅ©ng tạm được.
Châm thuốc xong, trung đoà n trưởng quay ra nói với đồng chà ủy viên quân sự:
- Äồng chà cứ vá» trÆ°á»›c Ä‘i, đồng chà Äô-rê-nin ạ. Tôi ở lại chÆ¡i vá»›i anh em má»™t lát. Nếu ở bá»™ tham mÆ°u cần đến tôi, đồng chà tin cho tôi biết nhé.
Khi Äô rê-nin đã Ä‘i khá»i, Pu-dÆ°-rếp-ski quay lại bảo Pa-ven:
- Chú Ä‘á»c tiếp Ä‘i, tôi cÅ©ng nghe vá»›i.
Äá»c xong những trang cuối, Pa-ven đặt sách lên gối và bâng khuâng nhìn chăm chăm và o ngá»n lá»a, nghÄ© ngợi.
Trong mấy phút đồng hồ, không ai nói má»™t lá»i. Tất cả má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u xúc Ä‘á»™ng vì cái chết của "Ruồi trâuâ€.
Pu-dư-rếp-ski hút một hơi thuốc lá, chỠđợi anh em lên tiếng.
Lá»i phát biểu của Xê-rê-Ä‘a phá tan cái không khà yên lặng.
- Câu chuyện bi thảm tháºt. Ai mà tưởng có được những con ngÆ°á»i bản lÄ©nh nhÆ° thế trên Ä‘á»i nà y. Má»™t ngÆ°á»i thÆ°á»ng không thể chịu được cá»±c hình đến Ä‘á»™ ấy NhÆ°ng khi ngÆ°á»i ấy đã vì lý tưởng mà chiến đấu thì nhất định giữ vững được tinh thần.
Giá»ng Xê-rê-Ä‘a hết sức xúc Ä‘á»™ng. Câu chuyện là m anh cảm xúc sâu xa.
An-Ä‘Æ¡-ru-sa, má»™t ngÆ°á»i thợ há»c việc đóng già y vùng Bê-lai-a Xéc-cốp, bừng bừng phẫn ná»™:
- Thằng ác tăng khốn nạn đó mà vớ phải tay tôi thì tôi đâm chết nó ngay tại chỗ!
An-Ä‘Æ¡-rÆ¡-súc lấy que củi ấn thêm chiếc cả-mèn của mình và o bếp, rồi nói bằng má»™t giá»ng tin tưởng:
- Chết mà biết mình chết vì má»™t sá»± nghiệp gì thì chết cÅ©ng đáng lắm. Trong trÆ°á»ng hợp ấy anh thấy mình có đủ sức mạnh để không sợ chết. Ta sẵn sà ng Ä‘i đến cái chết má»™t cách kiên nhẫn khi ta cảm thấy có chÃnh nghÄ©a ở phÃa ta. ChÃnh cái đó là m con ngÆ°á»i ta trở thà nh anh hùng đấy. Tôi biết má»™t đồng chà trẻ tuổi tên gá»i là Pô-rai-ca. Cái hôm bá»n giặc trắng thá»c và o Ô-đét-xa, má»™t mình anh ta xung phong đánh cả má»™t trung Ä‘á»™i chúng nó. Bá»n chúng chÆ°a kịp giở lưỡi lê đâm anh, anh đã rút lá»±u đạn ra, quăng ngay dÆ°á»›i chân mình. NgÆ°á»i anh tan ra từng mảnh, nhÆ°ng cả bá»n Ba Lan cÅ©ng tan xác. Ấy thế mà trông anh ta bá» ngoà i chẳng có vẻ gì đâu. Không ai viết sách nói vá» anh ta. Song chuyện anh ta tháºt đáng chép và o sách. Hà ng ngÅ© ta có vô số đồng chà ưu tú nhÆ° thế.
An-đơ-rơ-súc lấy thìa quấy cà -mèn, thè lưỡi ra nhắp ngụm trà , rồi nói tiếp:
- CÅ©ng có cái chết nhÆ° chó chết, chết đục, chết ô nhục. Bữa chúng tôi đánh nhau ở I-di-a-sláp, má»™t thị trấn cổ, xây từ Ä‘á»i vua nà o ngà y trÆ°á»›c trên sông Gô- rin, đấy có má»™t nhà thá» Ba Lan, y nhÆ° cái pháo Ä‘Ã i, khó lắm. Thế mà cÅ©ng và o được tất. Quân ta hà ng má»™t trèo và o, leo lên các lối Ä‘i nhá» ngoằn ngoèo, sÆ°á»n bên phải có anh em ngÆ°á»i Lét-tô-ni kiá»m chế cho rồi. Còn ta đổ ra phố lá»›n. Ra đến phố lá»›n thì trông thấy gì? Gần vÆ°á»n hoa có ba con ngá»±a đóng yên sẵn buá»™c và o hà ng rà o.
Bá»n tôi trÆ°á»›c tình huống ấy tất nhiên bảo nhau: phen nà y tóm cổ bá»n Ba Lan. Cả mÆ°á»i ngÆ°á»i hết cả và o sân. Äồng chà đại Ä‘á»™i trưởng ngÆ°á»i Lét-tô-ni tay lăm lăm cầm khẩu Mô-de Ä‘i trÆ°á»›c.
Và o đến nhà chÃnh thì cá»a đã mở. Bá»n tôi Ä‘i và o. Tưởng tóm được bá»n Ba Lan, hóa ra không phải. Trong đó có sẵn má»™t tổ của ta. Há» và o trÆ°á»›c chúng mình. Chẳng hay há»›m gì cái chuyện Ä‘ang xảy ra ở đấy. Nhà nà y vốn có má»™t thằng sÄ© quan Ba Lan ở. Bá»n mất dạy ở tổ ấy và o đè ngay mụ vợ thằng ấy ra để cưỡng hiếp. Äồng chà chỉ huy ngÆ°á»i Lét-tô-ni của chúng mình tên là BÆ¡-rê-Ä‘i, trông thấy thế thét lên câu gì bằng tiếng Lét-tô-ni. Rồi cho tóm cổ ba đứa kia lôi ra sân. Hôm ấy chỉ tôi và má»™t đồng chà nữa là ngÆ°á»i Nga, còn toà n ngÆ°á»i Lét-tô-ni cả. Há» nói gì vá»›i nhau, mình nghe không hiểu, song cÅ©ng thấy câu chuyện rõ rà ng: kẻ nà o phạm lá»—i thì sẽ bị xá». NgÆ°á»i Lét-tô-ni, tÃnh thẳng, rắn chắc nhÆ° đá lá»a. HỠấn ba thằng kia và o sát vách chuồng ngá»±a. Mình nghÄ© thầm: chết, chắc là hỠđịnh bắn tan xác ba tên nà y đây. Trong số ba đứa đó có má»™t tên vạm vỡ, chắc nịch cố cưỡng lại, mồm chá»i rủa, văng tục lung tung. Hắn la ầm lên: ai lại nỡ vì má»™t mụ Ä‘Ã n bà mà treo cổ tôi? Hai tên kia cÅ©ng van xin rối rÃt.
Trông thấy nhÆ° thế mà ớn lạnh cả ngÆ°á»i. Mình chạy lại nói vá»›i BÆ¡-rê-Ä‘i: "Äồng chà đại Ä‘á»™i trưởng, đồng chà bắn là m gì, dÃnh và o máu chúng nó cho bẩn tay? Äể Ä‘Æ°a tòa án binh xá». Trong thà nh phố, chiến đấu Ä‘ang tiếp tục mà ta lại đứng đây để xá» tá»™i". Tức thì BÆ¡-rê-Ä‘i quay lại nhìn mình và mình thấy hối ngay là đã trót nói mất rồi. Mắt BÆ¡-rê-Ä‘i nhìn mình y nhÆ° mắt hổ. Anh ấy gà súng và o táºn miệng mình. Mình chiến đấu đã bảy năm rồi, bây giá» nói ra tháºt khỉ, song lúc ấy tháºt tình là mình hoảng tháºt. Mình nghÄ© bụng: không khéo thì mất mạng phen nà y, chẳng còn nói năng gì nữa. Anh ta bảo mình bằng tiếng Nga lÆ¡ lá»›, mình khó lòng má»›i nghe rõ, nhÆ°ng cÅ©ng hiểu ý nhÆ° thế nà y: "Ngá»n cá» của ta là máu nhuá»™m Ä‘á». Váºy mà quân chó nà y là m ô danh cả quân Ä‘á»™i ta. Quân thổ phỉ phải lấy xác để Ä‘á»n tá»™i".
Mình không dám ở nán lại nữa, chạy má»™t mạch từ sân ra đến phố thì nghe thấy tiếng súng nổ ở phÃa sau. Mình nghÄ© thầm: thế là xong. Khi mình Ä‘i theo kịp Ä‘Æ¡n vị mình thì thà nh phố đã hoà n toà n vá» tay ta. Câu chuyện nhÆ° thế đấy. Những tên ấy chết, tháºt chết nhÆ° giống chó. Nghe đâu bá»n đó trÆ°á»›c là quân phỉ của Ma-khÆ¡-nô, má»›i chạy sang theo ta ở gần Mê- li-tô-pôn. Bá»n chúng chỉ là má»™t lÅ© ô hợp, phức tạp.
Nói đến đây, An-đơ-rơ-súc, đặt cái cà -mèn xuống chân, tay mở túi dết lấy bánh mì ra:
- Có thể nà o má»™t đống phân bẩn nhÆ° thế lại dÃnh và o hà ng ngÅ© chúng ta? Không sao kiểm tra hết được. Trông chúng, ngÆ°á»i ta tưởng nhÆ° chúng cÅ©ng chiến đấu vì cách mạng. Tháºt ra, chÃnh vì chúng mà bùn vấy cả lên mặt chúng ta. Dù sao thấy váºy cÅ©ng Ä‘au lòng. Chuyện đó cho đến bây giá» mình vẫn không quên được.
An-Ä‘Æ¡-rÆ¡-súc kết luáºn câu chuyện, rồi bắt đầu nhắp trà .
Äá»™i quân báo kỵ binh mãi táºn đêm khuya má»›i ngủ. Xê-rê-Ä‘a ngủ say hếch mÅ©i lên kéo gá»—. Pu-dÆ°-rép-ski cÅ©ng đã ngủ, đầu gối trên chiếc yên ngá»±a. Äồng chà chÃnh trị viên CÆ¡-ra-me thì Ä‘ang ghi sổ tay.
Ngà y hôm sau, Ä‘i trinh sát vá», Pa-ven buá»™c ngá»±a và o cây thấy đồng chà chÃnh trị viên CÆ¡-ra-me vừa uống trà xong, bèn má»i lại nói chuyện.
- Äồng chà chÃnh trị viên ạ, tôi có ý định nhÆ° thế nà y, đồng chà nghÄ© có được không? Tôi định bỠđây sang bên Quân Ä‘oà n kỵ binh thứ nhất. Bên ấy, sắp nóng sốt đến nÆ¡i rồi. Vì nhất định là há» táºp trung đông ngÆ°á»i nhÆ° thế chắc không phải để mà chÆ¡i. Còn ta ở đây thì cứ chết gà má»™t chá»—. Tôi chán ngấy lắm rồi.
CÆ¡ ra-me sá»ng sốt nhìn Pa-ven:
- Sao, thế nà o, chú định bỠđây chuồn Ä‘i à ? Chú nghÄ© thế nà o? Váºy ra theo chú, Hồng quân là rạp chiếu bóng hay sao mà đòi đổi Ä‘Æ¡n vị nhÆ° đổi chá»— ngồi thế? Nếu ai cÅ©ng đòi đổi Ä‘Æ¡n vị thế thì còn ra thế nà o nữa?
Pa-ven ngắt lá»i đồng chà chÃnh trị viên:
- Cốt sao đánh hăng là được. Ở đấy hay bên ấy cÅ©ng thế cả, không có gì quan trá»ng. Tôi có Ä‘Ã o ngÅ© chuồn vá» háºu phÆ°Æ¡ng đâu!
Cơ-ra-me một mực can ngăn Pa-ven:
- Thế chú cho ká»· luáºt là cái gì? Pa-ven ạ, chú có nhiá»u Æ°u Ä‘iểm, song chú phải cái tÃnh vô chÃnh phủ. Chú thÃch sao, chú là m váºy. Chú quên rằng Äảng và Äoà n thanh niên dá»±a và o ká»· luáºt sắt Æ°? Äảng trên hết. Äảng cần mình ở đâu thì mình phải ở đấy, chứ không phải mình muốn ở đâu thì ở. Äồng chà trung Ä‘oà n trưởng đã không cho phép chú đổi Ä‘Æ¡n vị nữa rồi phải không? Thế là quyết định rồi, không bà n gì nữa.
CÆ¡-ra-me ngÆ°á»i mảnh khảnh dong dá»ng cao, nÆ°á»›c da và ng nhợt, ho sù sụ vì xúc Ä‘á»™ng. Bụi chì của nhà in đã ngấm sâu và o hai lá phổi, thỉnh thoảng những quầng Ä‘á» táºt bệnh của chứng lao lại hiện trên đôi má. Khi CÆ¡-ra-me dứt cÆ¡n ho, Pa-ven nói thấp giá»ng, nhÆ°ng cÆ°Æ¡ng quyết:
- Tất cả những Ä‘iá»u đồng chà nói Ä‘á»u rất phải, song mai tôi sẽ cứ sang Ä‘oà n kỵ binh Bu-Ä‘i-on-ny, tháºt đấy !
Và tối hôm sau không còn bóng Pa-ven bên đống lá»a trú quân nữa.
*
Ở thôn bên, trÆ°á»›c cá»a trÆ°á»ng há»c trên gò cao, các chiến sÄ© kỵ binh táºp hợp thà nh má»™t vòng lá»›n. Má»™t chiến sÄ© kỵ binh khá»e mạnh thuá»™c Ä‘Æ¡n vị Bu-Ä‘i-on- ny ngồi mé sau chiếc xe ngá»±a, mÅ© cát-két hất ra sau gáy, Ä‘ang kéo rên rỉ chiếc Ä‘Ã n gió. Trong tay đồng chà ấy chiếc Ä‘Ã n kêu rú lên, nhịp Ä‘iệu há»—n loạn, là m lạc cả bÆ°á»›c chân của chiến sÄ© mặc chiếc quần thủng mà u Ä‘á» Ä‘ang nhảy má»™t cách Ä‘iên cuồng Ä‘iệu nhảy dân gian xứ U-cÆ¡-ren.
Trai gái trong là ng tò mò kéo ra, leo lên chiếc xe ngá»±a và những hà ng rà o bên cạnh để xem những nhà vÅ© đạo rất liá»u của lữ Ä‘oà n kỵ binh vừa má»›i đến đóng ở là ng nà y.
- Tốp-tan ơi! Kéo hăng lên nà o! Là m một quắn nữa chứ! Cho thêm chất nóng và o đi!
NhÆ°ng những ngón tay to lá»›n của anh bá»™ Ä‘á»™i kéo Ä‘Ã n gió, chỉ quen gò móng ngá»±a, nên ngó ngoáy má»™t cách khó nhá»c trên phÃm Ä‘Ã n.
Anh chiến sÄ© da rám nắng Ä‘ang nhảy, bá»—ng than phiá»n:
- Chà , tiếc thằng Cu-láp-cÆ¡ quá. Quân thổ phỉ Ma- khÆ¡-nô khốn kiếp đã giết chết mất cáºu ấy. Cu-láp- cÆ¡ kéo Ä‘Ã n gió còn phải nói. Hạng nhất...Chiến đấu luôn luôn Ä‘i hà ng đầu trung Ä‘á»™i mình. Tiếc cáºu ấy quá! Vừa là má»™t chiến sÄ© cừ, vừa là má»™t tay chÆ¡i nhạc giá»i.
Pa-ven cÅ©ng đứng trong đám dá»± cuá»™c vui. Nghe mấy lá»i vừa rồi, anh liá»n len đến chiếc xe ngá»±a, lấy tay ấn và o hòm xếp của chiếc Ä‘Ã n. Tiếng Ä‘Ã n im bặt. Chiến sÄ© kéo Ä‘Ã n gió quắc mắt nhìn anh:
- Cáºu muốn gì?
Tốp-tan ngừng lại, không kéo nữa, là m má»i ngÆ°á»i chung quanh nhao nhao, giá»ng không bằng lòng nổi lên:
- Cái gì thế? Sao dừng lại thế?
Pa-ven chìa tay vá» phÃa dây kéo Ä‘Ã n:
- ÄÆ°a cho mình chÆ¡i má»™t lát.
Tốp-tan nhìn ngÆ°á»i đồng Ä‘á»™i lạ mặt vá»›i cặp mắt hoà i nghi do dá»±, rồi gỡ dây Ä‘eo khá»i vai.
Bằng má»™t cá» chỉ quen thuá»™c, Pa-ven để Ä‘Ã n lên gối. Anh dìu dặt kéo nếp Ä‘Ã n lượn khúc mở ra hình cánh quạt, rồi sau từng nấc, từng nấc dồn dáºp, Pa- ven dạo bản nhạc vá»›i tất cả sức mạnh của chiếc Ä‘Ã n:
"Quả táo hồng hồng
Mà y lăn đằng nà o
Lăn và o Sê-kha
Chẳng ra được sớm"
( Sê-kha : cÆ¡ quan đặc biệt chống phản cách mạng trong những năm đầu của chÃnh quyá»n Xô-viết)
Tốp-tan cất giá»ng bắt ngay lấy Ä‘iệu hát quen thuá»™c. Anh dang hai tay lên nhÆ° hai cánh chim, lượn vòng tròn, hai chân Ä‘áºp và o nhau, tay vá»— chan chát và o ống già y và o gối, và o sau gáy, và o trán, và o đế già y và cuối cùng và o cái mồm Ä‘ang hát to.
Tiếng Ä‘Ã n gió rung lên, kÃch thÃch, thúc giục chiến sÄ© Ä‘ang nhảy trong Ä‘iệu hùng mạnh, hừng há»±c, tá»›i tấp nhÆ° những luồng gió cuồng liên tiếp. Tốp-tan bắt đầu quay tÃt Ä‘i nhÆ° con cù Ä‘inh, vừa quay vừa nhảy má»™t vòng tròn hết chân nó đến chân kia đá vút và o không khÃ, miệng hét lên đến hết hÆ¡i:
- HÃch hắc! HÃch hắc!
*
Ngà y mồng năm tháng Sáu năm 1920, sau mấy cuá»™c giao chiến chá»›p nhoáng nhÆ°ng khốc hệt, táºp Ä‘oà n quân kỵ binh thứ nhất, do Bu-Ä‘i-on-ny chỉ huy, đã chá»c vỡ phòng tuyến Ba Lan ở Ä‘iểm đóng giáp nhau của quân Ä‘oà n thứ hai và quân Ä‘oà n thứ tÆ° của địch, đánh tan được lữ Ä‘oà n của tÆ°á»›ng địch Xa-vi-ski và thừa thế tiến vá» hÆ°á»›ng Ru-gin.
Bá»™ chỉ huy Ba Lan muốn đối phó vá»›i cuá»™c tiến quân Ä‘á»™t phá ấy liá»n hối hả cho láºp má»™t
Ä‘á»™i xung kÃch. Năm xe tăng bá»c sắt chở từ xe lá»a tá»›i ga Pô-gá»-rê- bÃch cấp tốc đến tiếp viện.
Chúng chuẩn bị đối phó ở Da-rút-nhÃch, nhÆ°ng kỵ binh Hồng quân đã vòng qua Da-rút-nhÃch, lá»t và o háºu phÆ°Æ¡ng của các quân Ä‘oà n Ba Lan.
Chúng tung sÆ° Ä‘oà n kỵ binh Ba Lan do tÆ°á»›ng Coóc- nhi-ski chỉ huy ra Ä‘uổi theo vết chân táºp Ä‘oà n quân kỵ binh thứ nhất của Bu-Ä‘i-on-ny. SÆ° Ä‘oà n kỵ binh Coóc-nhi-ski có nhiệm vụ đánh táºp háºu bằng được và o cánh quân Ä‘á» mà bá»™ chỉ huy Ba Lan cho là có ý định tấn công và o Ca-da-chin, Ä‘iểm chiến lược trá»ng yếu nhất của háºu phÆ°Æ¡ng Ba Lan. NhÆ°ng kế hoạch đó cÅ©ng không cứu vãn nổi tình hình nguy ngáºp của quân bạch vệ Ba Lan. Tuy ngà y hôm sau quân Ba Lan có lấp được chá»— tráºn tuyến bị chá»c thủng và khép được phòng tuyến sau Ä‘Æ°á»ng đánh thá»c của kỵ binh Ä‘á» nhÆ°ng lúc đó trong lòng háºu phÆ°Æ¡ng của chúng, cả má»™t Ä‘oà n quân Ä‘á» mạnh nhÆ° vÅ© bão đã hoà nh hà nh rồi. Táºp Ä‘oà n quân nà y sau khi đã tiêu diệt các căn cứ háºu phÆ°Æ¡ng của địch, tiến lên đánh và o những lá»±c lượng của Ba Lan đóng ở Ki-ép. Dá»c Ä‘Æ°á»ng tiến quân, các sÆ° Ä‘oà n kỵ binh đỠđã phá hủy các cầu và đưá»ng sắt để chặn Ä‘Æ°á»ng rút lui của quân Ba Lan.
Theo tin tù binh khai thì tham mÆ°u quân Ä‘oà n địch đóng ở Gi-tô-mia, nhÆ°ng tháºt ra ở đấy là cả bá»™ tham mÆ°u mặt tráºn của địch. Chỉ huy táºp Ä‘oà n quân kỵ binh của ta quyết định chiếm lấy những đầu mối Ä‘Æ°á»ng xe lá»a quan trá»ng và những trung tâm hà nh chÃnh quan trá»ng là Gi-tô-mia và Béc-Ä‘i-sép. Và ngà y mồng bảy tháng Sáu, khi trá»i vừa tảng sáng, sÆ° Ä‘oà n kỵ binh thứ tÆ° của ta đã áºp đến Gi-tô-mia.
Pa-ven được bổ sung và o má»™t trung Ä‘á»™i kỵ binh, Ä‘i xung kÃch thay chân Cu-láp-cÆ¡ đã hy sinh. Cả táºp thể chiến sÄ© không muốn rá»i bá» ngÆ°á»i kéo Ä‘Ã n gió cừ ấy, nên đã Ä‘á» nghị thu nạp anh và o trung Ä‘á»™i.
Äến gần Gi-tô-mia, quân ta chia là m nhiá»u mÅ©i theo hình cánh quạt đánh tá»a và o. Không ai muốn ghìm vó ngá»±a Ä‘ang phi hăng. Ãnh nắng rá»i và o lưỡi kiếm, báºt ra muôn tia sáng óng ánh bạc.
Äất chuyển, ngá»±a hÃ, chiến sÄ© rÆ°á»›n ngÆ°á»i trên bà n đạp. Mặt đất chạy lÆ°á»›t nhanh, lùi lại dÆ°á»›i vó ngá»±a. Thà nh phố Gi-tô-mia to lá»›n có những công viên xinh nhÆ° chạy đến đón sÆ° Ä‘oà n kỵ mã. Äã vượt qua những vÆ°á»n hoa ngoại thà nh. Và giỠđây, sÆ° Ä‘oà n áºp và o trung tâm, tiếng thét "xung phong†ghê rợn nhÆ° thần chết, rung chuyển không trung.
Bá»n Ba Lan kinh hoà ng hầu nhÆ° không dám chống cá»± lại. Quân đóng ở đây bị tiêu diệt tan tà nh.
Pa-ven cúi rạp xuống bá»m ngá»±a, phi nhÆ° bay. Bên cạnh là Tốp-tan Ä‘ang phi trên con ngá»±a Ä‘en nhánh chân thon.
Mắt Pa-ven trông thấy nhát kiếm ác liệt của chiến sĩ Tốp-tan quả cảm bổ xuống một thằng lê dương Ba Lan, tên nà y không kịp đưa lưỡi lê lên đỡ.
Móng sắt của vó ngá»±a nện siết Ä‘Æ°á»ng phố. Rồi bất chợt, ở ngã tÆ°, má»™t khẩu súng máy nhô ra. Ba tên mặc binh phục xanh, đầu Ä‘á»™i ca-lô cúi rạp trên khẩu súng, má»™t tên nữa, cổ áo có dải và ng nhÆ° con rắn, chÄ©a súng lục nhằm bắn những ngÆ°á»i Ä‘i ngá»±a.
Không ghìm được dÅ©ng mã, cả Tốp-tan lẫn Pa-ven cứ lao tá»›i khẩu súng, Ä‘i thẳng và o nanh vuốt của thần chết. Thằng sÄ© quan cầm súng lục nhằm thẳng Pa-ven. Bắn trượt... Äạn vÃu nhÆ° chim sẻ kêu, sượt qua má. Và thằng sÄ© quan địch bị ngá»±a xô ngã lá»™n nhà o, đầu váºp xuống Ä‘Æ°á»ng đá. Cùng lúc ấy, những súng máy hối hả nhả đạn nhÆ° báºt ra những dịp cÆ°á»i Ä‘iên cuồng ghê rợn. NhÆ° bị Ä‘Ã n ong bằng sắt châm đốt, Tốp-tan và ngá»±a bị trúng chừng chục viên đạn ngã nhà o xuống cả ngÆ°á»i lẫn ngá»±a.
Con ngá»±a của Pa-ven hoảng sợ, rống lên, cất vó nhảy chồm qua xác ngÆ°á»i và ngá»±a của Tốp-tan, rÆ¡i và o giữa bá»n giặc giữ súng máy. MÅ©i kiếm Pa-ven hoa lên má»™t vòng sáng rá»±c, xả và o má»™t chiếc ca-lô-xanh. Lưỡi kiếm lại vung lên không, nhằm bổ và o má»™t chiếc đầu khác. NhÆ°ng con dÅ©ng mã Ä‘ang phi hăng đã nhảy tót sang bên.
NhÆ° thác lÅ© trà n vá» cả trung Ä‘á»™i áºp đến ngã tÆ° nà y, hà ng chục mÅ©i kiếm hoa lên ngang dá»c trên không…
Những hà nh lang hẹp và dà i của nhà pha Gi-tô- mia vang ầm những tiếng kêu hét.
Trong các xà -lim đầy ắp những ngÆ°á»i bị giam, mặt hốc hác, Ä‘au khổ. Ngoà i phố Ä‘ang đánh nhau to, có thể nà o tin được là giải phóng đến nÆ¡i? Có thể nà o tin được đấy là quân mình đã bất ngá» từ đâu hiện đến?
Trong sân nhà pha đã có tiếng súng nổ rồi. Dá»c các hà nh lang, ngÆ°á»i chạy vá»™i vã. Rồi có tiếng Ä‘á»™t ngá»™t nói lên thân thiết, vô cùng thân thiết.
- Ra đi, các đồng chà ơi !
Pa-ven dừng lại trÆ°á»›c tấm cá»a đóng kÃn. Hà ng chục cặp mắt nhìn qua lá»— nhá». Hăng máu lên, Pa-ven dùng báng súng cố ghè khóa cá»a. Ghè nữa, ghè nữa!
- Äể tá»› là m cho. Lấy mìn mà phá. - Mi-rô-nốp gạt Pa-ven sang bên, rồi thò tay rút quả lá»±u đạn trong bao ra.
Trung Ä‘á»™i trưởng Xi-ga-sên-cÆ¡ giằng lấy quả lá»±u đạn: - Dừng lại, đồ ngốc! Mà y Ä‘iên à ? Äợi mang chìa khóa mở đến. Không bẻ được đâu, để ngÆ°á»i ta lấy khóa mở cho chúng mình.
Bá»n canh ngục, có súng ta gà sau lÆ°ng, bị dẫn đến mở khóa xà -lim. Hà nh lang má»™t lát đã đầy những ngÆ°á»i quần áo tả tÆ¡i, lâu ngà y không được tắm rá»a. Lòng há» Ä‘ang vui nhÆ° Ä‘iên.
Pa-ven mở rá»™ng cá»a sắt, chạy và o nhà giam.
- Các đồng chà ơi! Các đồng chà đã được giải phóng rồi! Chúng tôi là chiến sĩ kỵ binh của Bu-đi-on-ny. Sư đoà n chúng tôi đã chiếm được thà nh phố rồi.
Má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà , nÆ°á»›c mắt già n giụa, ôm chầm lấy Pa-ven nhÆ° ôm ngÆ°á»i nhà thân thiết, khóc nức nở.
Giải phóng bằng ấy đồng chà bôn-sê-vÃch của mình, đối vá»›i các chiến sÄ© của sÆ° Ä‘oà n, tháºt quý hÆ¡n tất cả má»i thứ chiến lợi phẩm, quý hÆ¡n cả chiến thắng. Trong những há»™p bằng đá nà y, bá»n Ba Lan trắng nhốt của ta năm ngà n bảy mÆ°Æ¡i mốt đồng chà bôn-sê-vÃch Ä‘ang đợi ngà y chúng Ä‘em Ä‘i bắn hay Ä‘i treo cổ và hai ngà n chÃnh trị viên Hồng quân. Äối vá»›i bảy ngà n chiến sÄ© cách mạng được giải phóng ấy, đêm tối không cùng vừa qua phút chốc đã chuyển ngay thà nh ánh sáng chan hòa của má»™t ngà y tháng Sáu tÆ°Æ¡i nắng.
Má»™t đồng chà bị giam mặt và ng nhÆ° vá» chanh ủng, sung sÆ°á»›ng chạy đến gặp Pa-ven. Äấy là Xa-miên Lê-khe, ngÆ°á»i thợ sắp chữ ở xưởng in Sê-pê-tốp-ca.
Nghe Xa-miên kể chuyện, mặt Pa-ven cứ xám dần. Má»™t tấn thảm kịch đẫm máu đã xảy ra ở thị trấn quê hÆ°Æ¡ng. Má»—i tiếng Xa-miên nói ra rÆ¡i và o lòng anh nhÆ° từng giá»t sắt nung lá»ng.
- Có má»™t thằng khiêu khÃch khốn nạn báo, nên chúng tôi bị tóm tất cả. Cả bá»n chúng tôi rÆ¡i và o tay hiến binh. Chúng nó Ä‘em ra tra tấn ngay rất dã man. Tôi bị Ä‘au Ãt hÆ¡n các đồng chà khác: vì bị chúng nó đánh mấy tua đầu là tôi lăn ra bất tỉnh ngay. Còn các cáºu khác thì khá»e hÆ¡n tôi. . . CÅ©ng chẳng có gì mà giấu chúng nó nữa. Bá»n sen đầm biết má»i chuyện hÆ¡n cả chúng tôi kia. Chúng nắm được chẳng sót má»™t tý gì.
Là m sao mà chúng không biết, khi có má»™t thằng chó phản bá»™i đã len được và o tổ chức. Kể đến chuyện những ngà y đó tháºt Ä‘au lòng. Những anh chị em bị bắt, Pa-ven quen biết gần hết đấy. Va-li-a BÆ¡-ru- giắc, Rô-da GÆ¡-rÃt-sman, ngÆ°á»i ở quáºn lỵ, anh nhá»› ra Rô-da chứ, má»™t cô bé con, má»™t nữ thanh niên mÆ°á»i bảy tuổi, can đảm lắm, có đôi mắt ngÆ°á»i ta cứ nhìn và o là tin ngay, rồi đến Xa-sa Bun-sáp, Pa-ven nhá»› chứ, thợ sắp chữ ở chá»— chúng tôi ấy mà , má»™t thằng bé vui tÃnh lắm, lúc nà o cÅ©ng vẽ nghịch lão chủ xưởng. Cáºu ấy rồi đến hai há»c sinh nữa: Nô-vô-xen-ki và Tu- gÃt. Những ngÆ°á»i ấy Pa-ven Ä‘á»u biết cả. Còn những ngÆ°á»i khác là ngÆ°á»i ở quáºn và ở thôn ngoại ô. Hai mÆ°Æ¡i chÃn ngÆ°á»i tất cả, trong đó có sáu phụ nữ. Ai cÅ©ng bị đánh dã man hết sức. Va-li-a và Rô-da bị chúng hiếp ngay hôm đầu. Thôi thì quân khốn kiếp tha hồ là m nhục hai ngÆ°á»i con gái tá»™i nghiệp. Lúc chúng nó lôi hai ngÆ°á»i vá» xà -lim thì đã chết dở cả. Sau lần đó, Rô-da bắt đầu nói huyên thuyên và và i hôm sau thì phát Ä‘iên hẳn.
Song quân giết ngÆ°á»i không muốn tin là chị Ä‘iên. Cho là giả vá», má»—i lần há»i cung, lại đánh chị tà n tệ. Hôm chúng Ä‘em chị Ä‘i bắn, tháºt nhìn mà ghê sợ. Mặt bị đánh thâm tÃm khắp cả, đôi mắt dữ và dại Ä‘i. Trông y nhÆ° má»™t bà lão.
Va-li-a cho đến lúc chết vẫn hiên ngang. Anh chị em đã chết ra cái chết của những chiến sÄ© chân chÃnh. Tôi không biết anh chị em đó đã lấy đâu ra sức mạnh mà dÅ©ng cảm phi thÆ°á»ng nhÆ° váºy. Pa-ven Æ¡i! Có tà i nà o thuáºt lại được hết vá» cái chết của há»? Không, Pa- ven ạ. Cái chết của há» ghê gá»›m hÆ¡n tất cả những lá»i kể lại... Va-li-a nguy nhất trong bá»n: chị phụ trách bắt liên lạc vá»›i cánh là m vô tuyến Ä‘iện cho tham mÆ°u Ba Lan. Chị được phái đến quáºn để bắt liên lạc. Chúng và o khám nhà chị thấy khẩu BÆ¡-rao-ninh và hai quả lá»±u đạn. Súng lục và lá»±u đạn đó chÃnh do tên khiêu khÃch đã Ä‘Æ°a cho chị. Chúng nó bà y trò ra tất cả, để buá»™c tá»™i chị âm mÆ°u dùng mìn ám sát ban tham mÆ°u.
Pa-ven ạ, tôi tháºt Ä‘au lòng mà kể lại những giá» phút cuối cùng của anh chị em, nhÆ°ng Pa-ven đã yêu cầu thì tôi xin kể hết. Tòa án binh của chúng đã tuyên án: Va-li-a và hai ngÆ°á»i là m việc vá»›i chị thì bị treo cổ, những đồng chà khác thì xá» bắn.
Những lÃnh Ba Lan mà chúng tôi đã váºn Ä‘á»™ng được bị Ä‘em ra xá» trÆ°á»›c chúng tôi hai ngà y.
Äồng chà vô tuyến Ä‘iện tên là Snê-guốc-cô liên lạc vá»›i Va-li-a bị buá»™c tá»™i phản quốc và tuyên truyá»n cá»™ng sản trong binh lÃnh. Äồng chà ngÆ°á»i còn trẻ, đóng cai, trÆ°á»›c chiến tranh là m thợ máy Ä‘iện ở Lốt. Chúng kết tá»™i xá» bắn. Äồng chà từ chối không ký giấy chống án, và bị Ä‘em Ä‘i bắn ngay, hai mÆ°Æ¡i bốn giá» sau khi tuyên án.
Va-li-a bị gá»i đến là m chứng xá» vụ Snê-guốc-cô, vá» có kể lại là Snê-guốc-cô nháºn đã tuyên truyá»n chủ nghÄ©a cá»™ng sản, song cá»±c lá»±c phản đối án kết tá»™i anh là phản quốc. Anh nói:
"Tổ quốc của tôi là nÆ°á»›c Cá»™ng hòa Xô-viết xã há»™i chủ nghÄ©a Ba Lan. Phải, tôi là đảng viên Äảng cá»™ng sản Ba Lan, bị cưỡng ép mà đi lÃnh. Và o lÃnh, tôi phải tìm hết cách để mở mắt cho các bạn đồng ngÅ© cÅ©ng bị ép ra mặt tráºn nhÆ° tôi. Các ông viện cá»› đó muốn treo cổ tôi thì treo cổ, nhÆ°ng không bao giá» tôi phản bá»™i Tổ quốc của tôi, không bao giá» cả. Duy có má»™t Ä‘iá»u: Tổ quốc của các ông và Tổ quốc của tôi không phải là má»™t. Tổ quốc của các ông là tổ quốc của bá»n vÆ°Æ¡ng bá.Tổ quốc của tôi là Tổ quốc của thợ thuyá»n và dân cà y. Tổ quốc của tôi - phải, tÆ°Æ¡ng lai sẽ có Tổ quốc của tôi, tôi tin tưởng sâu xa Ä‘iá»u đó. - Trong Tổ quốc của tôi, không ai nói rằng tôi là phản quốc cả".
Bị kết án xong, chúng tôi bị giam táºp trung và o má»™t chá»—. TrÆ°á»›c khi bị Ä‘em Ä‘i hà nh hình, chúng lại chuyển chúng tôi vá» nhà pha. Äêm trÆ°á»›c chúng trồng cá»™t treo cổ ngay trÆ°á»›c nhà pha bên cạnh nhà thÆ°Æ¡ng. Chá»— bắn lại ở nÆ¡i khác, hÆ¡i xa đấy, bên rừng, gần con Ä‘Æ°á»ng men theo bá» lạch. Chúng đã Ä‘Ã o sẵn má»™t cái huyệt chung để vùi chúng tôi.
Bản án dán khắp nÆ¡i, trong thà nh phố ai cÅ©ng biết. Chúng rắp tâm định hà nh án chúng tôi giữa ban ngà y, có mặt dân, để cho nhân dân ai cÅ©ng trông thấy mà sợ. Từ sáng sá»›m, chúng lùa hà ng phố ra chá»— cá»™t treo cổ. Má»™t số ngÆ°á»i vì tò mò mà kéo đến. Trông xá» treo cổ ghê mắt tháºt, nhÆ°ng há» vẫn đến. Quần chúng vây quanh những cá»™t treo cổ đông lắm. Nhìn đâu cÅ©ng thấy đầu ngÆ°á»i nhÆ° sóng biển. Pa-ven nhá»› có cái tÆ°á»ng bao quanh nhà pha bằng gá»— cây ghép đấy nhỉ. Cá»™t treo cổ trồng dá»±a lÆ°ng và o nhà pha cho nên chúng tôi nghe rõ tiếng rà o rà o của đám đông bên ngoà i. Trên Ä‘Æ°á»ng phố, phÃa sau lÆ°ng quần chúng, đã đặt sẵn súng máy, sen đầm Ä‘i ngá»±a và đi chân Ä‘á»u dồn vỠđây canh gác. Má»™t tiểu Ä‘oà n bá»™ binh vây lấy các vÆ°á»n rau và các thà nh phố. Chúng đã Ä‘Ã o sẵn má»™t hố riêng chôn những ngÆ°á»i bị treo cổ ngay bên cá»™t treo cổ. Chúng tôi im lặng chỠđợi trong ngục, thỉnh thoảng nói vá»›i nhau và i lá»i. Äêm hôm trÆ°á»›c, chúng tôi đã nói hết má»i chuyện vá»›i nhau rồi và đã gá»i nhau lá»i vÄ©nh biệt. Chỉ có Rô-da đứng lẩm bẩm má»™t mình ở góc tÆ°á»ng. Va-li-a bị đánh, bị hiếp, kiệt sức không bÆ°á»›c được nữa, thÆ°á»ng phải nằm liệt má»™t chá»—. Có hai chị em ruá»™t, đảng viên ở thôn ngoại ô, ôm lấy nhau chà o vÄ©nh biệt và không nén nổi, nấc lên khóc nức nở. Stê-pa-nốp, má»™t thanh niên ở quáºn khá»e nhÆ° đô váºt, khi má»›i bị bắt đã choảng hai tên sen đầm bị thÆ°Æ¡ng, nghe khóc, lại gần hai chị ấy, nhắc Ä‘i nhắc lại: "Äừng khóc, các đồng chÃ! Nếu khóc ở đây để chốc nữa đừng khóc ngoà i kia thì các đồng chà cứ khóc. Äừng cho Ä‘Ã n chó khát máu thấy chúng ta yếu lòng mà chúng phởn bụng. Thế nà o thì chúng cÅ©ng chẳng thÆ°Æ¡ng gì chúng ta đâu, thế nà o rồi cÅ©ng chết. Vì váºy phải chết cho cứng cá»i. Äừng có ai trong chúng ta được quỳ gối, cúi đầu cả. Các đồng chà nhá»› lấy, chết thì phải chết cứng cá»i".
Rồi chúng đến dẫn chúng tôi Ä‘i. Äi đầu là thằng SÆ¡-vác-cốp, trưởng ban phản gián trắng, má»™t thằng cuồng dâm Ä‘iên loạn, má»™t đứa trông thấy Ä‘Ã n bà nếu chÃnh nó không đè ra hiếp, thì cÅ©ng để cho lÅ© sen đầm hiếp ngay trÆ°á»›c mặt để nhìn cho sÆ°á»›ng mắt. Từ nhà ga ra đến cá»™t treo cổ, xếp song song hai hà ng rà o sen đầm. Bá»n "vện" Ä‘eo lon và ng ấy đứng nghiêm, gÆ°Æ¡m tuốt trần sáng loáng.
Chúng nó lấy báng súng dồn chúng tôi ra sân nhà pha, rồi bắt chúng tôi xếp hà ng tÆ° Ä‘iệu ra chá»— cá»™t treo cổ, định tâm bắt chúng tôi phải chứng kiến cái chết của đồng chà mình, trong khi chỠđợi đến lượt mình Ä‘i chết. Cá»™t treo cổ bằng những thanh gá»— to sù, cao dá»±ng đứng, lủng lẳng ba thòng lá»ng bằng thừng to bện lại. Chung quanh, biển ngÆ°á»i náo Ä‘á»™ng, xì xà o. Dân nhìn chúng tôi... chúng tôi nhìn dân. Má»—i ngÆ°á»i nháºn ra ngÆ°á»i nhà của mình.
Xa xa, trên thá»m cao, tất cả bá»n quý tá»™c Ba Lan đã ngồi chầu sẵn, tay cầm ống nhòm. Nhiá»u đứa là võ quan. Chúng đến xem treo cổ ngÆ°á»i bôn-sê-vÃch.
Dưới chân chúng tôi, tuyết êm lắm, rừng chung quanh trắng xóa, cây cối như có bông bao phủ, hoa tuyết quay tròn rơi từ từ và tan trên da mặt nóng bừng của chúng tôi. Bệ dưới cột treo cổ cũng có tuyết. Mặc phong phanh mà chúng tôi cũng chẳng thấy rét, Stê-pa-nốp cũng không biết là chân mình chỉ đi tất không mang già y.
Tên chưởng lý tòa án binh và các sÄ© quan cao cấp đứng trÆ°á»›c cá»™t treo cổ. Rồi chúng dẫn Va-li-a và hai ngÆ°á»i nữa bị xá» treo cổ ra khá»i nhà giam. Ba ngÆ°á»i khoác tay nhau, Va-li-a Ä‘i giữa. Hai ngÆ°á»i đỡ cho chị Ä‘i, chị không còn sức nữa, cố lê bÆ°á»›c chân, mình không áo khoác, trần má»™t chiếc áo sợi. Chị cố Ä‘i thẳng ngÆ°á»i, có lẽ chị Ä‘ang nhá»› tá»›i lá»i Stê-pa-nốp: "Phải chết cho cứng cá»i!" Thằng SÆ¡-vác-cốp trông thấy ba ngÆ°á»i tá» tù khoác tay nhau mà đi thì lấy là m cáu lắm. Nó gạt hai ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông đỡ chị ra. Chị cá»± lại nó ngay. Thế là có má»™t thằng sen đầm Ä‘i ngá»±a đến quất roi da và o mặt chị, tay nà y má»i hắn lại Ä‘Æ°a roi sang tay khác quất lấy quất để.
Trong đám quần chúng có má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà rú lên, tiếng rú của má»™t ngÆ°á»i mất trà khôn, bà ta lăn xả và o lách qua hà ng rà o lÃnh, chạy đến hà ng ngÆ°á»i bị xá», nhÆ°ng bà bị giữ lại và bị dẫn Ä‘i đâu không rõ. Chắc là bà mẹ chị Va-li-a. Khi ba ngÆ°á»i đến dÆ°á»›i chân cá»™t treo cổ, Va-li-a cất tiếng hát. ChÆ°a bao giá» tôi được nghe thấy má»™t giá»ng hát nhÆ° thế. Chỉ có má»™t ngÆ°á»i bị xá» tá», dÅ©ng cảm Ä‘i ra trÆ°á»›c cái chết, má»›i hát say mê đến nhÆ°á»ng ấy được. Va-li-a cất tiếng hát lên Bà i hát của ngÆ°á»i dân thà nh Vác-xô-vi. Hai ngÆ°á»i cùng bị tá»™i vá»›i chị đồng thanh hát theo. Thế là bá»n sen đầm quất roi nhÆ° bão táp và o mặt há» tháºt cá»±c kỳ hung tợn. NhÆ°ng há» dÆ°á»ng nhÆ° không biết Ä‘au nữa. Rồi bá»n chúng đánh há» ngã lăn ra, lôi lại cá»™t treo cổ nhÆ° lôi những bì gạo. Chúng hấp ta hấp tấp Ä‘á»c bản án, rồi vứt thòng lá»ng và o cổ há». Thế là đến lượt chúng tôi hát lên.
Vùng lên, hỡi các nô lệ ở thế gian !…
Chúng nó tứ phÃa bổ lại nện chúng tôi túi bụi. Tôi chỉ còn kịp trông thấy má»™t tên lÃnh lấy báng súng đánh báºt cá»c giữ chân ra và ba thân ngÆ°á»i lủng lẳng, giãy giụa ở đầu dây thừng treo cổ.
MÆ°á»i ngÆ°á»i trong bá»n tôi, trong số đó có tôi được ân giảm: khi chúng tôi đã bị đứng lấp quay mặt và o tÆ°á»ng để ăn đạn chì, thì chúng Ä‘á»c cho chúng tôi nghe lệnh của tên tÆ°á»›ng cho giảm xuống mÆ°á»i năm khổ sai thay và o tá»™i xá» tá». MÆ°á»i bảy đồng chà kia bị bắn chết gục bên cạnh chúng tôi.
Xa-miên cởi giáºt cúc áo cổ dÆ°á»ng nhÆ° bị nghẹt thở, rồi kể tiếp:
- Trong ba ngà y, những ngÆ°á»i bị treo cổ cứ lủng lẳng ở đấy, ngà y đêm có má»™t tiểu Ä‘á»™i lÃnh gác bên cá»™t treo cổ. Anh em bị bắt và o sau cho chúng tôi biết nhÆ° thế. Äến ngà y thứ tÆ° thì xác đồng chà Tô-bôn- Ä‘in nặng nhất rÆ¡i xuống. Bấy giá», chúng má»›i cởi hai cái xác kia, chôn ngay tại chá»—. Còn cá»™t treo cổ vẫn để đấy, hôm chúng dẫn bá»n tôi và o đây, bá»n tôi vẫn còn trông thấy. Cả cá»™t lẫn dây thòng lá»ng vẫn còn nguyên để đợi những ngÆ°á»i khác bị xá» tá».
Xa-miên ngừng kể, mắt nhìn chằm chằm và o má»™t cái gì mÆ¡ hồ ở đằng xa. Câu chuyện kể hết và o lúc nà o, Pa-ven cÅ©ng không để ý nữa. TrÆ°á»›c mắt anh hiện rõ ra hình ảnh ba xác ngÆ°á»i, Ä‘ong Ä‘Æ°a, im lặng, đầu rÅ© vá» bên má»™t cách thê thảm.
Ngoà i kia, kèn gá»i táºp hợp. Tiếng kèn oai hùng Ä‘Æ°a anh vá» vá»›i thá»±c tại. Anh nói khẽ, tiếng báºt ra trong hÆ¡i thở.
- Xa-miên ạ, chúng ta ra khá»i đây Ä‘i thôi !
Ngoà i phố, tù binh Ba Lan lê bÆ°á»›c giữa hai hà ng kỵ binh của ta áp giải. Ở cá»a trại giam, đồng chà chÃnh ủy trung Ä‘oà n đứng viết nốt mệnh lệnh và o cuốn sổ tay Ä‘i tráºn. Äồng chà đưa mảnh giấy cho ngÆ°á»i trung Ä‘á»™i trưởng thấp lùn:
- Danh sách tù binh đây, đồng chà An-ti-pốp cầm lấy. Lấy một tổ đi theo và áp giải hỠvỠNô-vô-gơ-rát.
- Vô-lÆ°n-xki. Cho băng bó những ngÆ°á»i bị thÆ°Æ¡ng, rồi đặt há» nằm trên xe và cÅ©ng Ä‘Æ°a vỠđấy cả. Ãp giải há» chừng hai mÆ°Æ¡i dặm, sau đó để há» tá»± Ä‘i tiếp. Ở đây chúng ta còn báºn việc khác. Song cẩn tháºn nhé, đừng để xảy ra chuyện gì ngược đãi đối vá»›i há».
Pa-ven lên ngựa, quay bảo Xa-miên:
- Anh nghe rõ chứ? Chúng nó treo cổ anh chị em ta, mà chúng ta thì dẫn hỠđi không được ngược đãi hỠ! Không dễ như thế đâu!
Äồng chà chÃnh ủy quay lại, nhìn và o mặt Pa-ven và đồng chà nói những tiếng gá»n, rắn rá»i, nhÆ° nói vá»›i chÃnh mình:
- Ai ngược đãi tù binh giải giáp rồi sẽ bị xá» bắn. Chúng ta không có nhÆ° bá»n bạch vệ.
Rá»i trại giam, Pa-ven nhá»› lại những lá»i cuối trong bản mệnh lệnh của Há»™i đồng quân sá»± cách mạng đã Ä‘em ra Ä‘á»c trÆ°á»›c toà n thể trung Ä‘oà n:
"Äất nÆ°á»›c của thợ thuyá»n và dân cà y yêu mến Hồng quân của mình và lấy là m tá»± hà o vá» Hồng quân. Äất nÆ°á»›c đòi há»i phải giữ cho lá cá» của Hồng quân trong sạch, không má»™t vết nhÆ¡".
Pa-ven nhủ thầm trên môi: "Không một vết nhơ".
*
Trong khi sÆ° Ä‘oà n kỵ binh Ä‘á» thứ tÆ° chiếm lÄ©nh Gi-tô-mia thì lữ Ä‘oà n thứ hai mÆ°Æ¡i của sÆ° Ä‘oà n khinh binh thứ bảy vượt sông ÄÆ¡-nhi-ép ở quãng thôn Ô- cu-nhi-nô-vô. Lữ Ä‘oà n thứ hai mÆ°Æ¡i nà y nháºp và o binh Ä‘oà n xung kÃch của đồng chà Gô-li-cốp.
Äoà n nà y gồm có sÆ° Ä‘oà n khinh binh 25 và lữ Ä‘oà n kỵ binh Ba-sÆ¡-kia, nháºn lệnh sau khi vượt sông ÄÆ¡- nhi-ép, thì cắt Ä‘Æ°á»ng rút quân của địch từ Ki-ép đến Cô-rô-ten, gần ga La-sa. Do thế váºn Ä‘á»™ng đó mà quân Ba Lan mất Ä‘Æ°á»ng rút lui duy nhất. ChÃnh trong cuá»™c vượt sông ÄÆ¡-nhi-ép nà y mà Mi-sa, ngÆ°á»i thanh niên cá»™ng sản thà nh Sê-pê-tốp-ca, đã hy sinh.
Lúc ấy bá»™ Ä‘á»™i nhÆ° Ä‘ang chạy thi vượt nhanh nhịp cầu nổi rung rinh, thì có má»™t quả đại bác, từ phÃa đằng kia, sau ngá»n đồi, rú lên, ghê rợn, bay trên đầu các chiến sÄ© rồi rÆ¡i tõm xuống nÆ°á»›c. Mi-sa bị bắn, ngÆ°á»i lá»™n nhà o ngay xuống dÆ°á»›i đáy má»™t chiếc thuyá»n là m cầu. Dòng nÆ°á»›c cuốn nuốt chá»ng anh Ä‘i không buông tha nữa. Chỉ có I-a-ki-men-cô, má»™t thanh niên tóc và ng hoe, Ä‘á»™i mÅ© mất lưỡi trai, kêu lên kinh ngạc:
- Cáºu không trông thấy gì à ? Mi-sa bị nÆ°á»›c cuốn mất rồi. Tá»™i nghiệp thằng bé rÆ¡i xuống đã biến mất, nhÆ° bị con bò thè lưỡi liếm phăng Ä‘i ! - I-a-ki-men- cô đứng sững lại, hoảng hốt, nhìn dòng nÆ°á»›c thăm thẳm, nhÆ°ng Ä‘oà n quân từ phÃa sau tiến lên xô tá»›i, giục anh:
- Sao cáºu đứng há mồm ra nhìn nhÆ° thằng ngố thế ? Tiến lên Ä‘i nà o!
Thá»i giá» không có để mà suy nghÄ© vá» ngÆ°á»i đồng Ä‘á»™i mất tÃch ấy nữa: lữ Ä‘oà n của hỠđã bị các Ä‘Æ¡n vị khác chiếm xong bên hữu ngạn, bá» rá»›t lại xa rồi.
Bốn ngà y sau, Xéc-gây má»›i biết tin bạn chết. Khi đó lữ Ä‘oà n đã chiếm được ga Bu-sa và chuyển thế tráºn quay sang Ki-ép, chống lại những đợt tấn công ác liệt của quân Ba Lan Ä‘ang tìm cách đánh thá»c và o Cô-rô-ten.
I-a-ki-men-cô nằm ngay cạnh cùng hà ng xạ kÃch vá»›i Xéc-gây. Anh ngừng nhịp bắn Ä‘iên giáºn, đẩy quy- lát má»™t cách khó nhá»c trên nòng súng nóng bá»ng, cúi đầu xuống đất, quay lại nói vá»›i Xéc-gây:
- Khẩu súng của mình nó đòi nghỉ. Ãi chà nòng súng nóng nhÆ° lá»a!
Tiếng nổ ầm ầm át đi là m Xéc-gây chỉ thoáng nghe thấy tiếng nói của bạn. Khi tiếng súng im một lát, I-a-ki-men-cô mới báo tin qua cho Xéc-gây biết:
- Bạn cáºu bị chết Ä‘uối ở ÄÆ¡-nhi-ép rồi. Lúc ấy má»™t quả đại bác bắn tung tóe và o chúng tá»›. Mình chÆ°a kịp kêu lên, Mi-sa đã lăn tòm xuống nÆ°á»›c rồi không thấy ngoi lên nữa.
I-a-ki-men-cô nói rồi lấy tay kéo quy-lát, móc túi dết lấy đạn ra và vội vã lắp và o súng.
*
SÆ° Ä‘oà n mÆ°á»i má»™t tấn công và o chiếm lÄ©nh Béc- Ä‘i-sép vấp phải sức kháng cá»± mãnh liệt của quân Ba Lan.
Chiến đấu gay go, máu loang các phố. Liên thanh nổ giòn chặn Ä‘Æ°á»ng kỵ binh. NhÆ°ng rồi thà nh phố cÅ©ng bị ta chiếm, tà n quân địch bá» chạy. Trên ga, ta thu được nhiá»u Ä‘oà n tà u chở quân trang, quân dụng của chúng. Thiệt hại nặng nhất của địch là kho dá»± trữ đạn dại bác của toà n mặt tráºn chừng má»™t triệu viên bị nổ tung. Các cá»a kÃnh trong phố vỡ vụn ra, nhà cá»a bị tiếng nổ mạnh rung chuyển, tưởng nhÆ° là m bằng giấy bồi.
Bị đánh và o Gi-tô-mia và Béc-di-sép đối vá»›i quân Ba Lan tức là bị đánh quáºt từ sau lÆ°ng lại, cho nên chúng vá»™i và ng chia ngay là m hai mÅ©i nhÆ° hai dòng thác ngÆ°á»i hấp tấp chuồn khá»i Ki-ép, cố sống cố chết đánh má»™t cách tuyệt vá»ng để mở Ä‘Æ°á»ng chạy thoát vòng vây sắt của quân ta.
Pa-ven đã không còn nghÄ© gì vá» cá nhân mình. Những ngà y Ä‘ang sống say sÆ°a trong những tráºn xung sát ác liệt, anh hòa hẳn mình và o táºp thể và cÅ©ng nhÆ° má»—i ngÆ°á»i trong các chiến sÄ©, anh nhÆ° đã quên hẳn tiếng "tôi" chỉ còn nói tiếng "ta": trung Ä‘oà n "ta", trung Ä‘á»™i "ta", lữ Ä‘oà n "ta".
Mà tình hình thì dồn dáºp, diá»…n biến nhanh nhÆ° gió bão. Má»—i ngà y Ä‘á»u mang đến má»™t chuyện má»›i. Äoà n kỵ mã lao đến đâu cuốn phăng phăng đến đấy. Äoà n kỵ binh quang vinh của tÆ°á»›ng Bu-Ä‘i-on- ny đánh hết tráºn nà y đến tráºn khác, đã là m tiêu hao, kiệt sức tất cả háºu phÆ°Æ¡ng của Ba Lan. Say sÆ°a trÆ°á»›c thắng lợi ngà y cà ng má»™t lá»›n, các sÆ° Ä‘oà n kỵ binh Ä‘á» hùng dÅ©ng tấn công và o Nô-vô-gÆ¡-rát-vô-lÆ°n-ski, trái tim của háºu phÆ°Æ¡ng quân địch.
Quân ta lùi lại nhÆ° những đợt sóng Ä‘áºp và o bá» sông có đá dá»±ng đứng, bị đẩy ra, rồi lại chồm lên vá»›i tiếng thét "xung phong†mãnh liệt.
Không gì cứu nổi quân Ba Lan nữa rồi, cả những hệ thống hà ng rà o dây thép gai và cuá»™c kháng cá»± liá»u chết cố sống của quân giữ thà nh nà y cÅ©ng chẳng ăn thua gì. Sáng hai mÆ°Æ¡i bảy tháng Sáu, quân kỵ mã của ta thúc ngá»±a lá»™i qua sông Xi-lút, áºp và o thà nh, truy kÃch quân địch ở phÃa là ng Cô-rét. Cùng lúc ấy, sÆ° Ä‘oà n bốn mÆ°Æ¡i nhăm cÅ©ng vượt qua sông nà y ở quãng Mi-rô-pôn, còn lữ Ä‘oà n kỵ binh Cô-tốp-ski thì đã phóng tá»›i Lu-ba.
Vô tuyến Ä‘iện của táºp Ä‘oà n quân kỵ mã thứ nhất nháºn được lệnh của Bá»™ tÆ° lệnh mặt tráºn: Ä‘Æ°a toà n bá»™ quân kỵ mã xung phong chiếm lấy Rốp-nô. Cuá»™c tấn công ồ ạt không sức gì cản nổi của các sÆ° Ä‘oà n Ä‘á» truy kÃch quân Ba Lan, là m chúng bị chia cắt tán loạn, rá»i rạc, mất tinh thần, cố chạy dà i bán sống bán chết để tháo thân.
Má»™t hôm, Pa-ven được lữ Ä‘oà n trưởng phái đến chá»— ga có Ä‘oà n xe bá»c sắt Ä‘á»—. Tá»›i đấy, anh được gặp má»™t ngÆ°á»i mà anh không ngá» là có thể gặp. Con ngá»±a của anh nhảy tót qua bá» dốc của Ä‘Æ°á»ng xe lá»a. Pa- ven kéo cÆ°Æ¡ng dừng lại trÆ°á»›c toa xe đầu sÆ¡n xám. Äoà n xe bá»c sắt kiên cố ghê sợ đứng lù lù, ló những chiếc mõm Ä‘en của nòng súng giấu trong tháp pháo. Chung quanh nhiá»u bóng ngÆ°á»i bê bết dầu mỡ Ä‘ang loay hoay ỳ ạch nâng những tấm thép nặng bá»c ngoà i bánh.
Gặp má»™t chiến sÄ© mặc áo da Ä‘ang xách thùng nÆ°á»›c, Pa-ven há»i:
- Äồng chà có biết đồng chà chỉ huy Ä‘oà n tà u bá»c thép nà y ở đâu không?
Chiến sÄ© kia hất đầu chỉ vá» phÃa đầu tà u:
- Ở đằng kia kìa.
Pa-ven Ä‘i lại đầu tà u há»i:
- Ở đây ai là đồng chà chỉ huy xin cho biết.
Má»™t ngÆ°á»i mặc toà n đồ da từ đầu đến chân, mặt rá»—, quay lại :
- Tôi đây.
Pa-ven thò và o túi lấy ra một phong thư:
- Äây là mệnh lệnh của lữ Ä‘oà n trưởng. Äá» nghị đồng chà ký nháºn trên phong bì cho.
Äồng chà chỉ huy tì phong bì lên đầu gối ký tên.
Má»™t bóng ngÆ°á»i Ä‘ang cầm bình dầu lúi húi gần bánh xe giữa của đầu máy. Pa-ven chỉ nhìn thấy cái lÆ°ng rá»™ng của ngÆ°á»i ấy và báng súng lục lòi ra ngoà i túi quần da.
Äồng chà chỉ huy trao lại phong bì cho Pa-ven:
- Gá»i đồng chÃ. Tôi đã ký nháºn rồi đấy.
Pa-ven cầm dây cÆ°Æ¡ng ngá»±a định ra vá». Giữa lúc đó bóng ngÆ°á»i bên đầu tà u đứng thẳng cả ngÆ°á»i lên quay lại. Thì ngay lúc ấy, Pa-ven nhảy tót xuống nhÆ° thoắt có má»™t cÆ¡n gió cuốn khá»i yên ngá»±a:
- Anh A-rơ-chom!
NgÆ°á»i thợ máy khắp ngÆ°á»i nhá» nhem dầu ma-dút, đặt bình dầu xuống đất và ôm chặt lấy anh chiến sÄ© Hồng quân trẻ tuổi trong cánh tay khá»e nhÆ° gấu của mình.
- Pa-ven! Ra mà y đấy à , hở thằng nhãi con. - A- rơ-chom kêu lên thế, mắt nhìn còn ngỡ là nhầm.
Äồng chà chỉ huy Ä‘oà n tà u nhìn cảnh đó rất lấy là m lạ. Anh em pháo thủ chung quanh cÆ°á»i ran cả lên:
- Trông kìa, hai anh em gặp nhau.
*
Ngà y mÆ°á»i chÃn tháng Tám, trong tráºn đánh ở vùng LÆ¡-vốp, Pa-ven để rÆ¡i mất mÅ© cát-két. Vừa hãm ngá»±a lại nhặt mÅ© thì thấy trÆ°á»›c mặt các trung Ä‘á»™i đỠđã đánh thá»c và o hà ng ngÅ© khinh binh Ba Lan. Lúc đó, Äê-mi-đốp phi ngá»±a vun vút giữa những lùm cây, vừa phi theo bá» dốc xuống sông, vừa kêu lên:
- Sư đoà n trưởng đã bị chúng giết rồi.
Pa-ven rùng mình. Äồng chà Lê-tu-nốp, ngÆ°á»i chỉ huy anh hùng của sÆ° Ä‘oà n, ngÆ°á»i đồng chà có lòng quả cảm vô biên, ngÆ°á»i ấy đã mất rồi. Pa-ven căm giáºn sôi ngÆ°á»i, lấy đốc kiếm phát và o mông con ngá»±a GÆ¡-nê-đốc, ghì cÆ°Æ¡ng chặt, hà m thiếc siết mạnh là m mõm ngá»±a báºt máu tÆ°Æ¡i, anh lao sâu và o lòng cÆ¡n xung sát, thét lá»›n: - Chém hết đầu loà i súc sinh nhÆ¡ bẩn ấy Ä‘i! Chém Ä‘i! Chém hết bá»n quý tá»™c Ba Lan! Chúng nó đã giết mất Lê-tu-nốp rồi.
Và Pa-ven chém pháºp và o bóng má»™t tên mặc binh phục xanh, anh chẳng ngoái lại nhìn kẻ bị chém đó nữa. Äiên tiết lên vì căm thù trÆ°á»›c cái chết của sÆ° Ä‘oà n trưởng, quân kỵ mã Ä‘á» chém chết cả má»™t Ä‘Æ¡n vị lê-dÆ°Æ¡ng.
Há» xông lên đến táºn cánh đồng, truy kÃch lÅ© giặc Ä‘ang chạy thì vừa lúc ấy pháo binh địch bắn tá»›i. Trái phá nổ vừa bung lên xé đứt không trung, mảnh đạn chết ngÆ°á»i bắn tung tóe.
TrÆ°á»›c mắt Pa-ven, má»™t ngá»n lá»a xanh bùng lên, lóe sáng, nhÆ° chá»›p lòe xoẹt mạnh bên tai nghe nhÆ° tiếng sấm, mảnh đạn Ä‘á» rá»±c cháy sém và o đầu anh. Mắt Pa-ven hoa lên, đất bắt đầu xoay nhÆ° chong chóng, ghê sợ, quay cuồng, lảo đảo rồi nhÆ° ngã váºt xuống bên anh.
Tiếng nổ rung chuyển mạnh là m Pa-ven bắn khá»i mình ngá»±a nhẹ nhÆ° chiếc lông. Anh lăn qua đầu con ngá»±a GÆ¡-nê-đốc, nặng ná» ngã nhà o ra đất.
Và anh thấy tối sầm lại.
Last edited by quykiemtu; 18-11-2008 at 08:51 PM.
|
14-06-2008, 04:44 PM
|
Guest
|
|
Bà i gởi: n/a
Thá»i gian online: 0 giây
|
|
ChÆ°Æ¡ng 9
Trong cÆ¡n mê man, Pa-ven thấy má»™t con bạch tuá»™c. Mắt nó lồi lên, to bằng đầu con mèo, Ä‘á» ngầu, giữa thì xanh, sáng óng ánh má»™t thứ ánh sáng chói lá»i. Con bạch tuá»™c ngá» nguáºy hà ng chục những tua cà ng xoắn lại nhÆ° rắn rết, lá»›p vẩy trên da cá» sá»™t soạt. Con bạch tuá»™c nhúc nhÃch bò lên. Pa-ven thấy nó ngay trÆ°á»›c tầm mắt mình. Tua cà ng của nó bò trên mình anh tê lạnh mà là m ngÆ°á»i anh ngứa ran nóng bá»ng nhÆ° bị lá han. Nó chìa vòi ra sắc nhÆ° gÆ°Æ¡m rúc và o đầu anh nhÆ° giống đỉa, co mình lại giãy lên Ä‘Ã nh đạch, rồi thì hút máu của anh. Pa-ven cảm thấy dÆ°á»ng nhÆ° máu mình thấm hết và o cái xác căng trÆ°Æ¡ng của con váºt. Vòi nó hút máu hút lấy hút để. Nó chui đến đâu thì anh lại thấy đầu anh Ä‘au nhói không tà i nà o chịu được.
Có tiếng ngÆ°á»i nói văng vẳng ở đâu xa lắm.
- Mạch cáºu ấy bây giá» bao nhiêu?
Rồi có tiếng ngÆ°á»i phụ nữ đáp lại, giá»ng nói cà ng khẽ hÆ¡n:
- Mạch 138. Nhiệt độ 39,5. Không lúc nà o ngớt mê sảng.
Con bạch tuá»™c đã biến rồi, nhÆ°ng đầu anh vẫn còn Ä‘au. Pa-ven cảm thấy có ngón tay ai chạm và o cổ tay mình. Anh cố mở mắt ra, nhÆ°ng hai hà ng mi nặng trÄ©u không sao hé ra được. Mà sao lại nóng thế nhỉ. Chắc là mẹ đốt lò nÆ°á»›ng bánh rồi. Vẫn còn giữa cÆ¡n ná»a tỉnh ná»a mê ấy thì anh lại nghe có tiếng ngÆ°á»i nói đâu đây:
- Mạch bây giỠ122.
Anh lại cố mở mắt ra. Trong ngÆ°á»i nóng nhÆ° lá»a đốt. Ngá»™t ngạt quá.
Khát quá Ä‘i mất! Anh định ngồi dáºy uống nÆ°á»›c cho thá»a cÆ¡n khát. NhÆ°ng sao không dáºy được? Muốn cá»±a mình má»™t cái, mà sao cái xác cứ ỳ ra, không nhÃch được, chẳng phải là thân thể mình nữa rồi. Anh vẫn còn mê man nghÄ© đến mẹ sắp Ä‘em nÆ°á»›c tá»›i, anh sẽ nói vá»›i mẹ: "Con muốn uống nÆ°á»›c". Có cái gì cá»±a quáºy bên anh. Hay lại con bạch tuá»™c rồi. Äấy mắt nó Ä‘á» ngầu kia kìa...
Từ xa có tiếng nói nhá» vá»ng lại:
- Phơ-rô-xi-a, mang nước lại !
"Phơ-rô-xi-a? Tên ai đấy nhỉ?" Pa-ven cố nhớ lại xem là tên ai, nhưng sự cố gắng đó lại nhấn chìm anh và o bóng tối. Anh cố ngoi lên và một lần nữa lại nhớ ra: "Mình khát lắm".
Có tiếng nói:
- Tôi thấy cáºu ta tỉnh lại rồi đấy.
Và ngay đó có tiếng dịu dà ng, lần nà y nói nghe rõ hÆ¡n, gần hÆ¡n, há»i Pa-ven:
- Äồng chà bệnh binh muốn uống nÆ°á»›c phải không?
"Té ra mình là bệnh nhân hay sao? Hay là không phải ngÆ°á»i ta nói vá»›i mình đâu? Ừ, ta bị bệnh chấy ráºn tháºt rồi mà ". Và lần thứ ba, Pa-ven định mở mắt ra. Lần nà y thì mở được. Qua khe nhá» của bên mắt mở, cảm giác đầu tiên mà anh cảm thấy là má»™t quả cầu Ä‘á» lÆ¡ lá»ng trên đầu anh, nhÆ°ng rồi má»™t váºt gì tối om đã che mất; bóng tối om ấy cứ cúi xuống gần anh và là n môi anh nháºn ra cái thà nh cứng cá»a chiếc cốc rồi là nÆ°á»›c, má»™t thứ nÆ°á»›c mát rượi uống tỉnh ngÆ°á»i. Lá»a nóng trong ngÆ°á»i nguá»™i Ä‘i.
Anh khoan khoái thì thầm:
- Bây giỠdễ chịu rồi.
- Äồng chà bệnh binh! Äồng chà có nhìn thấy tôi không?
NgÆ°á»i há»i đó chÃnh là cái bóng tối om Ä‘ang ngả xuống ngÆ°á»i anh. Pa-ven thiu thiu ngủ, miệng vẫn còn kịp đáp lại:
- Không thấy, nhưng nghe thấy.
- Ai có thể nói là cáºu ấy qua khá»i được. Thế mà , cáºu ấy hồi lại rồi đấy. Tháºt là má»™t cÆ¡ thể rắn khá»e lạ thÆ°á»ng. Chị Nhi-na ạ, chị có thể tá»± hà o là đã cải tá» hoà n sinh cho cáºu ta.
Và giá»ng ngÆ°á»i phụ nữ, xúc Ä‘á»™ng, trả lá»i:
- Cáºu ta khá»i được, tôi mừng lắm.
Sau mÆ°á»i ba ngà y mê thiếp Ä‘i, Pa-ven đã hồi tỉnh lại.
Tấm thân trẻ của anh không muốn chết sá»›m, dần dần lại sức. Tháºt nhÆ° sống lại; má»i váºt, má»i thứ đối vá»›i anh Ä‘á»u má»›i lạ khác thÆ°á»ng. Chỉ có cái đầu nặng trình trịch nằm cứng trong há»™p bó thạch cao không nhúc nhÃch. NhÆ°ng cảm giác toà n thân đã trở lại và những ngón tay anh đã có thể nắm và o duá»—i ra rồi.
Nhi-na, y sÄ© của má»™t quân y viện, ngồi bên chiếc bà n nhá» trong gian phòng vuông Ä‘ang láºt từng tá» quyển vở dà y bìa trắng bạch. Má»—i trang ghi những dòng nháºt ký ngắn, nét chữ thanh, viết nghiêng:
26 tháng Tám 1920.
Chuyến xe lá»a quân y hôm nay Ä‘Æ°a vá» má»™t lô chiến sÄ© bị thÆ°Æ¡ng nặng. Trên giÆ°á»ng ở góc toa, gần cá»a sổ, có má»™t chiến sÄ© Hồng quân má»›i mÆ°á»i bảy tuổi bị thÆ°Æ¡ng ở sá». Tên cáºu ta là Ca-rÆ¡-sa-ghin Pa-ven An-Ä‘Æ¡-rê- vÃch. NgÆ°á»i ta trao cho tôi những giấy má tìm thấy trong túi chiến sÄ©, bá» trong má»™t chiếc phong bì, cùng vá»›i y bạ của thầy thuốc. Trong phong bì có má»™t tấm thẻ đã nhà u nát của Äoà n thanh niên cá»™ng sản U- cÆ¡ ren số 967, má»™t cuốn sổ quân bạ đã rách, trong đó có ghi Pa-ven được tuyên dÆ°Æ¡ng vì đã hoà n thà nh tốt má»™t nhiệm vụ quân báo, và má»™t mẩu giấy có lẽ chÃnh tay Pa-ven viết:
"Nếu tôi chết, xin các đồng chà báo cho thân nhân tôi: thà nh Sê-pê-tốp-ca, sở đầu máy xe lá»a, ông thợ nguá»™i A-rÆ¡-chom Ca-rÆ¡-sa-ghin".
NgÆ°á»i thÆ°Æ¡ng binh ấy đã bất tỉnh từ lúc bị má»™t mảnh trái phá bắn bị thÆ°Æ¡ng, từ ngà y 19 tháng Tám. Ngà y mai, bác sÄ© A-na-tôn Stê-pan-nô-vÃch sẽ khám bệnh cho cáºu ta.
27 tháng tám.
Hôm nay đã xem vết thÆ°Æ¡ng của Pa-ven. Sâu lắm, nặng lắm. Há»™p sá» bị thủng cho nên cả ná»a đầu bên phải bị liệt hẳn. Mắt phải bị đứt mạch máu, sÆ°ng vù lên.
Bác sÄ© giải phẫu A-na-tôn muốn lấy cả mắt Ä‘i cho khá»i sÆ°ng. Tôi can mãi vì còn có thể hy vá»ng chá»— sÆ°ng sẽ bá»›t tấy lên. Bác sÄ© đồng ý.
Tôi Ä‘á» nghị thế chỉ vì nghÄ© đến vẻ đẹp của con ngÆ°á»i: nếu cáºu ta sống được, thiếu má»™t mắt là xấu Ä‘i bao nhiêu, mà lấy mắt ấy Ä‘i có lợi gì đâu.
NgÆ°á»i thÆ°Æ¡ng binh trẻ tuổi ấy váºt vã, mê hoảng liên miên. Phải cho ngÆ°á»i gác luôn ở bên. Tôi để phần lá»›n thá»i giá» trông nom cáºu ta. Thấy cáºu ta trẻ măng mà thÆ°Æ¡ng quá. Æ°á»›c gì cứu được cáºu ta khá»i chết!
Hôm qua sau khi hết phiên, tôi đã ở lại rất lâu trong phòng cáºu ta, vì cáºu ta là ngÆ°á»i bị nặng nhất. Tôi nghe hết những lá»i nói mê của cáºu ta. Äôi khi nói mê nhÆ° kể chuyện ấy. Vì cáºu ta mê hoảng mà tôi được biết thêm vá» Ä‘á»i cáºu ta. NhÆ°ng đôi lúc cáºu ta hét chá»i ghê quá. Nghe những câu hét chá»i nhÆ° thế ở miệng cáºu ta ra, sao tôi tháºt Ä‘au lòng. Bác sÄ© A-na-tôn thì cho là không sao qua khá»i được. Ông già ấy cứ phà n nà n: "Tôi không hiểu cá»› sao ngÆ°á»i ta lại nháºn những
thiếu niên bé tà tuổi đầu nhÆ° thế và o bá»™ Ä‘á»™i. Tháºt vô lý".
30 tháng Tám.
Pa-ven vẫn chÆ°a tỉnh. Cáºu ta nằm riêng ra má»™t nÆ¡i ở buồng những ngÆ°á»i hấp hối. Chị há»™ lý PhÆ¡-rô- xi-a trông nom cáºu ta, không rá»i cáºu ta má»™t bÆ°á»›c. Äâu chị có quen biết cáºu ta. TrÆ°á»›c kia hai ngÆ°á»i cùng là m ở má»™t khách sạn. Cô ta phục vụ ngÆ°á»i bệnh nà y hết sức ân cần, hết sức chu đáo. Bây giá» tôi cÅ©ng bắt đầu thấy rằng không có hy vá»ng gì cứu sống được cáºu ta.
2 tháng ChÃn.
MÆ°á»i má»™t giỠđêm. Hôm nay ngà y vô cùng tÆ°Æ¡i đẹp của tôi ! NgÆ°á»i bệnh Pa-ven của tôi đã tỉnh, đã hồi sinh. Qua được Ä‘á»™ bệnh trầm trá»ng nhất rồi. Hai ngà y nay, tôi không vá» nhà .
Tháºt tôi không thể nói hết ná»—i vui mừng của mình: lại cứu sống thêm được má»™t ngÆ°á»i bệnh nữa. Thôi thế là bá»›t được má»™t ngÆ°á»i chết bệnh trong ban tôi. Trong công tác mệt nhá»c của tôi, nguồn vui trong trẻo nhất là thấy những ngÆ°á»i bệnh qua khá»i Ä‘ang hồi lại sức. Há» quấn quÃt lấy tôi nhÆ° má»™t đám trẻ nhá».
Tình thân của há» giản dị, tháºt thà , và đến khi cùng há» chia tay, nhiá»u lần tôi phải khóc. Buồn cÆ°á»i tháºt, song tháºt nhÆ° thế đấy, không sao cầm lòng được.
10 tháng ChÃn.
Hôm nay, tôi viết há»™ Pa-ven bức thÆ° thứ nhất gá»i cho ngÆ°á»i nhà cáºu ta. Cáºu ta bảo tôi viết là vết thÆ°Æ¡ng nhẹ thôi, sắp khá»i và sẽ vá» thăm nhà . Tháºt ra, cáºu ta mất nhiá»u máu lắm, ngÆ°á»i xanh bệch, hãy còn yếu lắm.
14 tháng ChÃn.
Cái cÆ°á»i thứ nhất của Pa-ven. CÆ°á»i ngoan lắm. ThÆ°á»ng cáºu ta có vẻ mặt khắc khổ Ãt thấy ở số ngÆ°á»i cùng lứa tuổi vá»›i cáºu. Cáºu đã bình phục lại nhanh chóng quá, tháºt không ngá». PhÆ¡-rô-xi-a và cáºu ta là đôi bạn thân. Tôi luôn thấy PhÆ¡-rô-xi-a ở bên giÆ°á»ng cáºu ta. Chắc là cô ấy có nói cho cáºu ta biết, tôi đã chăm sóc thế nà o, có lẽ còn nói quá lên nữa. Cáºu ta thấy tôi đến thì há»›n hở cÆ°á»i.
Hôm qua, cáºu ta há»i tôi: "ThÆ°a bác sÄ© tại sao cánh tay bác sÄ© có nhiá»u vết tÃm bầm thế". Tôi không muốn nói cho cáºu ta biết đấy là vết móng tay cáºu ta: trong cÆ¡n mê hoảng, cáºu ta ôm ghì lấy cánh tay tôi, cà o cấu rất Ä‘au.
17 tháng ChÃn.
Vết thÆ°Æ¡ng Pa-ven đã khá. Tất cả các thầy thuốc Ä‘á»u ngạc nhiên trÆ°á»›c tinh thần chịu Ä‘á»±ng kiên nhẫn khác thÆ°á»ng của cáºu ta trong những buổi là m thuốc. ThÆ°á»ng thÆ°á»ng trong những ca nhÆ° váºy, ngÆ°á»i bệnh rên la và khó tÃnh lắm. Thế mà Pa-ven thì không há» rên la và cho đến khi bôi canh-ki-dết lên vết thÆ°Æ¡ng, thì ngÆ°á»i cáºu ta co lại, căng thẳng nhÆ° chiếc dây thừng. ThÆ°á»ng khi cáºu ta ngất Ä‘i.
Ở nhà thÆ°Æ¡ng, ai cÅ©ng hiểu: nếu Pa-ven rên la, ấy là cáºu ta đã bất tỉnh rồi. Là m sao mà cáºu ta gan thế nhỉ? Tôi cÅ©ng không biết nữa.
21 tháng ChÃn.
Lần đầu tiên, Pa-ven được ra ngoà i hiên chÆ¡i. NgÆ°á»i ta đặt cáºu ta ngồi trên cái ghế bà nh có bánh xe Ä‘un. Cáºu nhìn vÆ°á»n hoa bằng con mắt háo hức vô chừng, hÃt lấy hÃt để không khà tÆ°Æ¡i mát ngoà i trá»i. Mặt cáºu ta quấn băng kÃn mÃt chỉ để hở con mắt trái. Con mắt đó sáng và nhanh ngắm nhìn sá»± váºt y nhÆ° ngÆ°á»i má»›i nhìn thấy lần đầu.
26 tháng ChÃn.
Hôm nay, ngÆ°á»i ta gá»i tôi xuống phòng khách gặp hai cô thiếu nữ. Trong hai cô đó có má»™t cô rất xinh. Cả hai Ä‘á»u đến xin gặp Pa-ven. Má»™t cô tên là Tô-nhi- a, cô kia là Ta-chi-a-na. Tôi đã nghe đến tên Tô-nhi- a. Trong lúc mê, Pa-ven hay nhắc đến tên cô ta. Tôi cho phép và o thăm.
8 tháng MÆ°á»i.
Lần đầu tiên Pa-ven đã Ä‘i bách bá»™ má»™t mình ngoà i vÆ°á»n được rồi. Nhiá»u lần cáºu ta há»i tôi khi nà o thì ra viện được. Tôi đáp: chóng thôi. Hai cô bé bạn cáºu ta ngà y nà o cÅ©ng đến thăm.
Giá» tôi má»›i biết tại sao cáºu ta không rên la. Tôi há»i thì cáºu ta trả lá»i:
- Bác sÄ© Ä‘á»c truyện Ruồi trâu tất hiểu.
14 tháng MÆ°á»i.
Pa-ven ra viện. Chúng tôi chia tay nhau má»™t cách rất trìu mến. Băng ở mắt Pa-ven đã bá» ra, chỉ còn băng ở trán. Má»™t mắt há»ng, song trông ngoà i không ai biết được. Từ biệt ngÆ°á»i đồng chà tất ấy, tôi thấy hết sức buồn trong lòng.
Ở bệnh viện thÆ°á»ng nhÆ° váºy, các anh chị em thÆ°Æ¡ng binh chữa khá»i rồi ra Ä‘i, xa chúng tôi để có lẽ rồi không bao giá» gặp nữa. Lúc từ giã, Pa-ven có than thở:
- Giá há»ng mắt trái thì hÆ¡n, bác sÄ© ạ! Há»ng mắt phải thế nà y là m sao còn ngắm bắn được nữa?
ChÆ°a chi cáºu ta đã nghÄ© đến mặt tráºn rồi.
*
Ở nhà thÆ°Æ¡ng ra, thá»i gian đầu Pa-ven ở nhà Ta- chi-a-na là nhà bà con vá»›i Tô-nhi-a, Tô-nhi-a vỠở đấy trong thá»i gian đến thăm anh.
Anh nghÄ© ngay đến chuyện Ä‘Æ°a dần ngÆ°á»i yêu và o công tác chung. Má»™t hôm anh rủ Tô-nhi-a đến dá»± cuá»™c há»p của Äoà n thanh niên thà nh phố. Tô-nhi-a nháºn lá»i. NhÆ°ng khi thấy Tô-nhi-a từ trong buồng riêng bÆ°á»›c ra diện rất sang, cầu kỳ nữa, Pa-ven cắn môi. Anh cảm thấy rất ngượng ngùng khó chịu phải dẫn Tô-nhi-a nhÆ° thế đến vá»›i các đồng chà của mình.
Thế là xảy ra sá»± va chạm đầu tiên giữa hai ngÆ°á»i. Khi Pa-ven há»i Tô-nhi-a tại sao lại ăn mặc nhÆ° thế, thì Tô-nhi-a không bằng lòng:
- Em không bao giá» hòa vá»›i cái Ä‘iệu tầm thÆ°á»ng của má»i ngÆ°á»i được. Nếu anh thấy cùng Ä‘i vá»›i em không tiện, thì em ở nhà để anh Ä‘i má»™t mình.
Ở câu lạc bá»™, giữa anh chị em thanh niên cá»™ng sản mặc toà n quần áo bạc phếch, nhìn Tô-nhi-a mặc diêm dúa quá, Pa-ven cảm thấy khổ tâm. Các đồng chà coi Tô-nhi-a nhÆ° má»™t ngÆ°á»i xa lạ lạc Ä‘iệu. Tô-nhi-a cÅ©ng cảm thấy thế. Cô nhìn má»i ngÆ°á»i bằng cặp mắt khinh bỉ có vẻ khiêu khÃch.
Anh công nhân khuân vác Pan-cÆ¡-ra-tốp, vai rá»™ng mặc áo vải bạt thô là bà thÆ° chi Ä‘oà n, kéo Pa-ven ra má»™t chá»—, quắc mắt nhìn anh, rồi nheo mắt vá» phÃa Tô-nhi-a:
- Có phải cáºu dắt cái của ấy đến đây phải không?
Pa-ven đáp lại cộc lốc:
- Phải, mình đấy.
Pan-cơ-ra-tốp bĩu môi:
- Chà ! Cái bộ ấy chẳng hợp với chúng mình đâu, sặc mùi tư sản. Sao lại để cho nó và o đây được cơ chứ?
Pa-ven cảm thấy hai thái dương nóng rực lên:
- Äấy là má»™t đồng chà của tôi, và chÃnh tôi Ä‘Æ°a đến đây, cáºu rõ chÆ°a? Äối vá»›i chúng ta, cô ta không phải là thù địch. Còn vá» cách ăn mặc, cô ta thÃch thế, có thế tháºt. Song không thể cứ nhìn cách ăn mặc mà chụp mÅ© cho ngÆ°á»i ta được đâu. Mình cÅ©ng hiểu nhÆ° cáºu những ai có thể và o đây được. Cho nên chÄ©a mÅ©i dùi và o nhau thì không có lợi đâu, đồng chà ạ.
Pa-ven suýt bốp chát thêm nữa. Song nén được vì hiểu rằng Pan-cơ-ra-tốp đã nói lên ý kiến chung của anh chị em. Anh quay ra bực với Tô-nhi-a.
"Äã bảo mà ! Cứ thÃch lên khung lòe loẹt là m gì?"
Từ buổi tối hôm ấy, tình cảm giữa hai ngÆ°á»i bắt đầu rạn nứt. Pa-ven nháºn ra ngay vết rạn ngà y má»™t to trong tình yêu mà anh tưởng bồi đắp đến thế là bá»n vững. Anh ngÆ¡ ngác và đau xót.
Qua mấy ngà y, má»—i lần gặp gỡ, má»—i lần trò chuyện lại cà ng là m không hiểu nhau thêm, hai bên dần dần cảm thấy đối vá»›i nhau lạnh nhạt, có phần không Æ°a nhau nữa mà nói ra. Chủ nghÄ©a cá nhân rẻ tiá»n của Tô-nhi-a đối vá»›i Pa-ven đã trở nên không thể nà o chịu được.
Má»—i bên Ä‘á»u thấy rõ đến nông ná»—i nà y thì cần phải cắt đứt.
Ngà y hôm ấy, hai ngÆ°á»i Ä‘Æ°a nhau đến công viên thÆ°Æ¡ng mại, để nói vá»›i nhau những lá»i quyết định. Lá khô và ng úa phủ đầy dÆ°á»›i đất. Tá»±a và o hà ng lan can nhô ra trên vá»±c sâu, hai ngÆ°á»i cùng nhìn xuống con sông ÄÆ¡-nhi-ép lấp lánh mà u nÆ°á»›c xám. Má»™t cái tà u kéo, từ má»™t chiếc cầu lá»›n ló ra, chạy ngược dòng Ä‘ang kéo hai chiếc sà -lan to phình, cánh guồng uể oải Ä‘áºp và o nÆ°á»›c. Nắng xế chiá»u dát và ng lên hòn cù lao TÆ¡-ru-kha-nốp. Cá»a kÃnh những căn nhà nhá» chói nắng ánh lên rá»±c mà u và ng tÃa.
Tô-nhi-a nhìn những tia nắng và ng, buồn rầu nói:
- Có thể nà o tình bạn của chúng ta lại nguá»™i Ä‘i nhÆ° mặt trá»i sắp tắt kia được?
Pa-ven cau mà y nhìn Tô-nhi-a không chá»›p, thấp giá»ng trả lá»i:
- Tô-nhi-a, chúng ta đã nói chuyện vá»›i nhau rồi đấy. Em đã biết anh yêu em đến thế nà o và bây giá» tình yêu đó vẫn còn có thể trở lại nữa. NhÆ°ng muốn thế, thì Tô-nhi-a phải Ä‘i vá»›i các anh. Anh bây giá» chẳng còn là cáºu bé Pa-vÆ¡-lu-sa nhÆ° hồi trÆ°á»›c kia nữa đâu. Và anh đối vá»›i Tô-nhi-a sẽ chỉ là má»™t ngÆ°á»i chồng rất đáng khinh bỉ nếu Tô-nhi-a đòi rằng anh trÆ°á»›c hết là của em rồi sau má»›i là ngÆ°á»i của Äảng. Không, anh trÆ°á»›c hết phải là của Äảng, rồi má»›i đến là của em và của những ngÆ°á»i thân khác.
Tô-nhi-a buồn rầu nhìn dòng nước xanh biếc, trên khóe mắt nhòa ánh lệ.
Nhìn bóng dáng thân yêu quá ấy, vá»›i mái tóc dà y mà u hạt dẻ, lòng Pa-ven cảm thấy ái ngại vô hạn. NgÆ°á»i con gái nà y trÆ°á»›c đây đối vá»›i anh thân thiết và gần gÅ©i biết nhÆ°á»ng nà o!
Tay anh đặt nhẹ lên vai Tô-nhi-a.
- Tô-nhi-a Æ¡i, em hãy trút hết những cái gì còn rà ng buá»™c em Ä‘i. Em hãy Ä‘i đến vá»›i các anh, cùng nhau hạ nốt bá»n quyá»n quý. Trong hà ng ngÅ© các anh có rất nhiá»u ngÆ°á»i con gái can đảm, cùng các anh gánh vác nhiệm vụ chiến đấu ác liệt, cùng chia gian khổ vá»›i các anh. Các chị ấy có thể không há»c thức bằng Tô-nhi-a. Váºy mà tại sao, tại là m sao Tô-nhi- a lại từ chối không muốn Ä‘i vá»›i các anh? Tô-nhi-a bảo tại Tru-gia-nin đã chá»±c dùng vÅ© lá»±c mà chiếm lấy thân thể Tô-nhi-a. NhÆ°ng thằng Tru-gia-nin ấy là má»™t con quái váºt, chứ không phải là má»™t chiến sÄ© cách mạng. Tô-nhi-a bảo tại anh chị em trong Äoà n thanh niên khinh khỉnh vá»›i Tô-nhi-a, có phải không? NhÆ°ng tại là m sao Tô-nhi-a Ä‘i há»p lại tô son Ä‘iểm phấn nhÆ° Ä‘i dá»± há»™i khiêu vÅ© của bá»n tÆ° sản ấy thế? ChÃnh là tÃnh kiêu ngạo khiến Tô-nhi-a là m ra nhÆ° váºy. Tô-nhi-a không muốn hòa mình và o những ngÆ°á»i mặc toà n quần áo nhem nhuốc. Tô-nhi-a đã từng có gan yêu má»™t công nhân, nhÆ°ng Tô-nhi-a không có đủ can đảm để yêu má»™t lý tưởng. Phải xa Tô-nhi-a, anh rất tiếc, và đối vá»›i Tô-nhi-a anh muốn còn giữ những ká»· niệm tốt đẹp.
Pa-ven im không nói nữa.
Ngà y hôm sau, Pa-ven Ä‘á»c thấy ngoà i phố bản mệnh lệnh của ủy ban chống phản cách mạng tỉnh, ký tên Giu-khÆ¡-rai là chủ tịch ủy ban nà y. Lòng Pa-ven bồi hồi. Anh vất vả lắm má»›i đến tìm gặp được Giu-khÆ¡- rai vì ngÆ°á»i ta không cho và o. Pa-ven là m om lên khiến những đồng chà đứng gác đã chá»±c bắt giữ lại. Cuối cùng vẫn và o được.
Cuá»™c gặp gỡ tháºt thắm thiết. Giu-khÆ¡-rai bị má»™t viên đạn đại bác cụt mất má»™t tay. Hai anh em đồng ý vá»›i nhau ngay vá» công tác. Giu-khÆ¡-rai nói:
- Chú cÅ©ng chÆ°a được khá»e lắm để trở ra tiá»n tuyến. Váºy thì chú ở lại là m việc vá»›i anh ở đây váºy, hai anh em ta sẽ cùng nhau bóp chết hết bá»n phản cách mạng ở đây Ä‘i. Mai chú đến đây ngay tìm anh nhé.
Chiến tranh vá»›i bá»n Ba Lan trắng kết liá»…u. Những đạo Hồng quân đã tiến đến chân thà nh Vác-sa-va, tiêu hết sức ngÆ°á»i sức của. Xa háºu phÆ°Æ¡ng không tiếp viện kịp, há» không chiếm được chiến tuyến cuối cùng, nên Ä‘Ã nh rút lui. Cuá»™c rút lui của ta trÆ°á»›c thà nh Vác-sa-va là "phép lạ trên sông Vi-stuyn" nhÆ° bá»n thù địch Ba Lan thÆ°á»ng nói. NÆ°á»›c Ba Lan của bá»n bạch vệ thế là sống sót. Trong lúc nà y, ta Ä‘Ã nh chÆ°a thá»±c hiện được Æ°á»›c mÆ¡ có má»™t Nhà nÆ°á»›c Cá»™ng hòa xã há»™i chủ nghÄ©a Xô-viết Ba Lan.
Äất nÆ°á»›c bị ngáºp trong máu lá»a cần có má»™t thá»i gian hòa hoãn.
Pa-ven không vá» thăm nhà được vì Sê-pê-tốp-ca lại bị quân Ba Lan trắng chiếm đóng lại và tạm thá»i lấy là m thà nh phố giá»›i tuyến của hai bên. Ta và địch Ä‘ang tiến hà nh Ä‘Ã m phán láºp lại hòa bình. Ngà y đêm, Pa-ven công tác trong Ban đặc biệt chống phản cách mạng, là m má»i nhiệm vụ cấp trên giao cho. Anh ở cùng phòng vá»›i Giu-khÆ¡-rai. Äược tin quê hÆ°Æ¡ng nằm trong vùng chiếm đóng của Ba Lan, Pa-ven buồn rÆ°á»i rượi:
- Äồng chà Giu-khÆ¡-rai ạ, nếu sau khi đình chiến vẫn giữ được nguyên tình trạng ấy thì mẹ em hóa ra thà nh sống ở nÆ°á»›c ngoà i mất Æ°?
Giu-khÆ¡-rai giải thÃch cho Pa-ven yên tâm:
- Chắc giá»›i tuyến sẽ chạy qua Gô-rin, dá»c theo bá» sông. NhÆ° thế thì Sê-pê-tốp-ca vẫn là của ta. Chúng ta sẽ chóng được tin chắc chắn.
Những sÆ° Ä‘oà n Hồng quân rá»i mặt tráºn Ba Lan đổ vá» phÃa Nam. Lợi dụng thá»i cÆ¡ ngừng chiến, tên VÆ¡-ran-ghen đã bò ra khá»i CÆ¡-ri-mê. Và trong khi nÆ°á»›c Cá»™ng hòa tuôn hết sức ra mặt tráºn Ba Lan thì tên tÆ°á»›ng Nga trắng ấy đã từ phÆ°Æ¡ng Nam lần lần tiến vá» phÃa Bắc, dá»c sông ÄÆ¡-nhi-ép, tìm cách chiếm tỉnh Ê-ca-chê-rin.
Nhân lúc chiến tranh vá»›i quân Ba Lan chấm dứt, đất nÆ°á»›c ta Ä‘iá»u quân đến CÆ¡-ri-mê để tiêu diệt cái ổ cuối cùng nà y của bá»n phản cách mạng.
Những chuyến tà u chất đầy ngÆ°á»i, đầy xe cá»™, chở những bếp cấp dưỡng lÆ°u Ä‘á»™ng, những khẩu đại bác, chạy qua Ki-ép, đổ vá» phÆ°Æ¡ng Nam. Ủy ban đặc biệt địa phÆ°Æ¡ng của ngà nh váºn tải là m việc sốt vó. Tất cả là n sóng những chuyến tà u nhÆ° thác lÅ© đổ vỠđó bị ứ lại mắc nghẽn. Nhà ga cháºt ăm ắp, sá»± Ä‘i lại bị tắc vì Ä‘Æ°á»ng nà o cÅ©ng mắc cả. Máy Ä‘iện Ä‘Ã i nhả ra hà ng loạt băng ghi những bức Ä‘iện tối háºu thÆ°, những bản mệnh lệnh khẩn cấp mở Ä‘Æ°á»ng cho sÆ° Ä‘oà n nà y, sÆ° Ä‘oà n khác. Những băng Ä‘iện vô táºn ấy chi chÃt những chấm, gạch cứ bò ra dà i dằng dặc và gần nhÆ° Ä‘iện nà o cÅ©ng Ä‘á»c thấy "tối khẩn. . . mệnh lệnh chiến đấu có Ä‘Æ°á»ng ngay láºp tức" và bức Ä‘iện nà o cÅ©ng nhắc ai không chấp hà nh mệnh lệnh sẽ phải Ä‘Æ°a ra tòa án quân sá»± cách mạng.
Bao nhiêu chuyện mắc nghẽn, trách nhiệm Ä‘á»u đổ lên đầu ủy ban đặc biệt vá» giao thông váºn tải cả thôi.
Luôn luôn có những cán bá»™ chỉ huy Ä‘Æ¡n vị xồng xá»™c áºp tá»›i ủy ban, khoa súng ngắn và đòi phải có Ä‘Æ°á»ng ngay cho Ä‘Æ¡n vị mình Ä‘i, chiểu theo Ä‘iện thượng khẩn số ná» số kia của tÆ° lệnh trưởng táºp Ä‘oà n quân.
Chẳng ai chịu hiểu cho rằng những việc yêu cầu của há» tháºt không thể nà o là m nổi được. "Mặc kệ! Các đồng chà cứ giải quyết Ä‘Æ°á»ng cho chúng tôi Ä‘i ngay thôi". Thôi thì tiếng la, tiếng chá»i om sòm suốt ngà y trong trụ sở. Gặp những trÆ°á»ng hợp nan giải nhất, ngÆ°á»i ta phải cấp tốc má»i Giu-khÆ¡-rai đến. Có thế má»›i trấn tÄ©nh được đám ngÆ°á»i hùng hổ sắp sá»a xông và o cấu xé lẫn nhau.
Nét mặt rắn rá»i nhÆ° đúc bằng thép, bình tÄ©nh lạnh lùng, giá»ng nói cứng không thể cãi lại được của Giu- khÆ¡-rai, buá»™c há» phải chịu ngoan ngoãn cho súng và o bao.
Ở phòng là m việc bước ra ke, Pa-ven thấy đầu đau nhoi nhói. Công tác ở đây rất hại đến thần kinh của anh.
Có má»™t hôm, trên má»™t chiếc toa không mui chở đấy những hòm đạn, Pa-ven nhìn thấy Xéc-gây. Cùng lúc ấy Xéc-gây nhảy bổ xuống suýt nữa xô ngã bạn và ôm ghì lấy Pa-ven: - Pa-ven, thằng quá»·, tao nháºn ngay ra mà y.
Äôi bạn gặp nhau, không biết há»i nhau, kể cho nhau nghe chuyện gì bây giá». Thá»i gian gấp lắm mà từ lúc xa nhau, hai ngÆ°á»i đã sống biết bao chuyện trong Ä‘á»i. Há»i nhau câu nà y, chÆ°a kịp nghe trả lá»i, đã lại nói luôn. Còi tà u giục Ä‘i, cÅ©ng không nghe thấy nữa. Mãi khi Ä‘oà n xe chuyển bánh, từ từ bò Ä‘i, đôi bạn má»›i chịu buông nhau ra.
Là m thế nà o bây giá»? Cuá»™c gặp gỡ thế là bị ngắt. Con tà u mở thêm tốc Ä‘á»™. Äể khá»i bị rá»›t lại, Xéc-gây choà ng Ä‘uổi theo xe, chạy dá»c bá» ke, ngoái lại phÃa Pa-ven, kêu gì lần cuối không nghe rõ, rồi nhảy tót lên bám lấy cá»a má»™t toa chở hà ng. Những bà n tay từ trong toa thò ra nắm lấy tay anh, kéo và o trong. Pa-ven đứng lại, bà ng hoà ng, nhìn theo con tà u xa dần. Mãi bây giá» anh má»›i sá»±c nhá»› ra là thằng bạn nó chÆ°a biết tin Va-li-a chết rồi. Ừ, nó có vá» qua Sê- pê-tốp ca đâu mà biết. Pa-ven ngây ngÆ°á»i vì cuá»™c gặp gỡ bất ngá» nên đã quên khuấy không nói vá»›i bạn.
"Thế cà ng hay, không biết tin đó, nó Ä‘i cà ng yên tâm hÆ¡n". Pa-ven tá»± bảo thế. Anh có ngỠđâu là anh gặp bạn lần ấy là lần cuối cùng. Xéc-gây đứng trên nóc toa xe lá»a, phanh ngá»±c ra hứng gió mùa thu, cÅ©ng không biết là mình Ä‘ang Ä‘i ra trÆ°á»›c cái chết.
Äô-rô-sen-cô, má»™t chiến sÄ© mặc áo ca-pốt, lÆ°ng áo bị cháy sém, nói vá»›i Xéc-gây:
- Ngồi xuống không bị ngộ gió đấy, Xéc-gây ạ.
Xéc-gây cÆ°á»i đáp lại:
- Không hỠgì. Mình với gió là bạn đấy mà . Cứ để mình đứng, gió thổi cho mát.
Và má»™t tuần sau, Xéc-gây hy sinh ngay trong tráºn đầu của cuá»™c Nam hạ giữa đồng cá» và ng úa mùa thu của xứ U-cÆ¡-ren.
Một viên đạn lạc trúng và o anh.
Anh bị đạn, rùng mình, giúi thêm má»™t bÆ°á»›c, ngá»±c Ä‘au buốt nhÆ° xé, miệng không kêu không nói, lảo đảo tay sá» soạng không gian, rồi hai bà n tay Ä‘Æ°a lên ôm ghì lấy ngá»±c, khom khom mình nhÆ° ngÆ°á»i chá»±c chạy, thân thể bá»—ng chốc nặng nhÆ° chì, anh ngã váºt xuống, đôi mắt xanh thao láo trừng lên nhìn nhÆ° dán và o khoảng mênh mông đồng cá».
*
Công việc hết sức căng thẳng ở ủy ban đặc biệt đã ảnh hưởng lá»›n đến sức khá»e của Pa-ven vốn yếu sẵn, chÆ°a lại ngÆ°á»i. Vết thÆ°Æ¡ng cÅ© lại luôn luôn Ä‘au nhói lên và sau hai đêm mất ngủ, Pa-ven bị ngất Ä‘i. Vì thế Pa-ven lại há»i Giu-khÆ¡-rai:
- Anh Giu-khÆ¡-rai ạ, em muốn đổi công tác, ý kiến anh thấy có đúng không? Em thì rất muốn trở lại nghá» cÅ©, ở phân xưởng chÃnh nhà máy xe lá»a. Không có là m ở đây em thấy sức em yếu quá. Tiểu ban y tế khám lại sức khá»e nói là em yếu sức không thể tòng quân được nữa. NhÆ°ng ở đây còn gay hÆ¡n ngoà i mặt tráºn kia. Mấy hôm vừa rồi, Ä‘i tiá»…u bá»n phỉ Xu- tÆ°a đã là m em mệt lả ngÆ°á»i Ä‘i. Cứ sau loạt bắn là em lại phải nghỉ tay để thở. Anh Giu-khÆ¡-rai ạ, chắc anh cÅ©ng hiểu, chân em đứng cÅ©ng chẳng còn vững nữa, thì em là m công tác tốt thế nà o được ở ủy ban đặc biệt nà y.
Giu-khơ-rai nét mặt lo lắng nhìn Pa-ven:
- Phải đấy, tôi thấy chú yếu lắm. Äáng lẽ phải đổi công tác cho chú từ trÆ°á»›c đây rồi. Khuyết Ä‘iểm ở tôi. Báºn công tác quá không nhìn đến.
Sau buổi nói chuyện đó, Pa-ven được Ä‘iá»u Ä‘á»™ng sang tỉnh Ä‘oà n thanh niên cá»™ng sản nháºn công tác.
Má»™t tay trẻ măng tÃnh hay cá»±a quáºy luôn, mÅ© cát- két kéo sụp xuống táºn mắt rất ngang, nhìn lÆ°á»›t qua mảnh giấy, rồi vui vẻ nháy mắt há»i Pa-ven:
- Cáºu ở ủy ban đặc biệt đến à ? CÆ¡ quan đó dá»… chịu đấy! Chá» nháy mắt là chúng mình giao công tác cho cáºu ngay. Bên mình bấn ngÆ°á»i quá. Tháºt là nạn thiếu cán bá»™. Cáºu muốn sang đâu? Ủy ban cung cấp? Không à ? Ừ đừng sang đó. Sang cÆ¡ sở tuyên truyá»n ngoà i bến sông? Không à ? Thế thì dại quá. Chá»— nà y bở lắm, sinh hoạt phà theo chế Ä‘á»™ xung phong đấy.
Pa-ven ngắt lá»i: "Mình muốn sang Ä‘Æ°á»ng sắt là m ở các phân xưởng chÃnh".
Gã kia trố mắt nhìn Pa-ven:
- Sang phân xưởng chÃnh à ? Hừ, ở đấy có cần ngÆ°á»i đâu. Thôi cáºu cứ đến gặp chị Ri-ta, chị ấy sẽ xếp công việc cho.
Sau cuá»™c nói chuyện ngắn vá»›i ngÆ°á»i con gái nÆ°á»›c da ngăm ngăm bánh máºt, Pa-ven được chỉ định là m bà thÆ° chi Ä‘oà n thanh niên cá»™ng sản xà nghiệp xe lá»a, vừa công tác vừa tham gia sản xuất.
*
Giữa lúc đó, trÆ°á»›c cá»a ngõ vùng CÆ¡-ri-mê, tại những Ä‘Æ°á»ng biên giá»›i cổ xÆ°a đã từng là ranh giá»›i giữa những ngÆ°á»i Tác-ta xứ CÆ¡-ri-mê và những trung Ä‘oà n ngÆ°á»i Da-pô-rô, ở chá»— thắt lại của bán đảo, nổi lên pháo Ä‘Ã i của bá»n bạch vệ má»›i xây lại, chung quanh có những công sá»± kiên cố rất lợi hại: pháo Ä‘Ã i Pê-rê-cốp.
Sau pháo đà i ấy, cả cái xã hội cũ đã bị lên án, từ khắp xó xỉnh trong nước chúi và o xó Cơ-ri-mê nà y, yên trà ở đấy an toà n, say sưa túy lúy với nhau trong hơi men rượu nho.
Má»™t đêm mùa thu băng giá, hà ng vạn ngÆ°á»i con của nhân dân lao Ä‘á»™ng đã đổ xuống eo biển nÆ°á»›c giá lạnh để đêm tối vượt vịnh Xi-vát đánh và o sau lÆ°ng kẻ địch đã chui tá»t và o các công sá»±. Äi trong hà ng quân đó có Giác-ki, hai tay nâng niu khẩu súng máy Ä‘á»™i trên đầu.
Và khi rạng đông, cả vùng eo biển Pê-rê-cốp sôi lên sùng sục trong cÆ¡n sốt rét Ä‘iên cuồng; hà ng ngà n ngÆ°á»i à o à o áºp và o hà ng rà o dây thép gai, những mÅ©i quân tiến đầu tiên lá»™i qua vịnh Xi-vát, đặt chân lên những bỠđá lởm chởm của bán đảo Li-tốp ở sau lÆ°ng quân địch. Và má»™t trong những chiến sÄ© đầu tiên đổ bá»™ lên được là Giác-ki.
Chiến đấu ác liệt chÆ°a từng thấy. Bá»n trắng tung kỵ binh và o đám ngÆ°á»i vừa lá»™i dÆ°á»›i nÆ°á»›c lên; kỵ binh của chúng lao và o nhÆ° thú dữ. Giác-ki không ngừng bắn, khẩu liên thanh của anh nhả đạn nhÆ° khạc cái chết và o kẻ địch. Từng đống xác ngÆ°á»i và ngá»±a địch chồng chất lên nhau trong tráºn mÆ°a chì nà y. Giác- ki, nhanh đến run tay lên, lắp hết băng đạn nà y đến băng đạn khác bắn và o kẻ địch.
Hà ng trăm khẩu pháo nổ ầm ầm ở Pê-rê-cốp. DÆ°á»ng nhÆ° cả eo đất nà y cÅ©ng sụt xuống biển sâu thẳm không đáy. Hà ng ngà n quả đại bác rú lên ghê rợn, bay nhằng nhịt trên trá»i, rắc tung cái chết, rÆ¡i xuống tóe ra thà nh từng mảnh nhá». Mặt đất bị cà y nát, bị nghiá»n vụn, bị bắn tóe lên. Những tảng đất Ä‘en lá»›n do đại bác cà y đã hất lên, che lấp cả ánh mặt trá»i.
Äầu con rắn Ä‘á»™c đã bị đánh giáºp rồi. Dòng thác Ä‘á» lại băng mình vá» phÃa CÆ¡-ri-mê, các sÆ° Ä‘oà n của Ä‘oà n quân kỵ mã thứ nhất băng mình và o CÆ¡-ri-mê giáng cho quân địch má»™t đòn cuối cùng ác liệt. LÅ© bạch vệ kinh hoảng, sợ run lên, há»›t ha há»›t hải cố chạy xô nhau bám lấy những tà u biển sắp rá»i bến.
Trên những bá»™ quân phục đã sá»n đã bạc. Tổ quốc Cá»™ng hòa gắn và o chá»— trái tim ngÆ°á»i ta thÆ°á»ng Ä‘áºp những đồng tròn và ng của huân chÆ°Æ¡ng Cá» Ä‘á». Trong số những quân phục được gắn huy chÆ°Æ¡ng ấy có áo của ngÆ°á»i Ä‘oà n viên thanh niên cá»™ng sản giữ súng máy: Giác-ki.
Hòa Æ°á»›c vá»›i Ba Lan đã ký và đúng nhÆ° Giu-khÆ¡- rai hy vá»ng, Sê-pê-tốp-ca trở vá» vá»›i xứ U-cÆ¡-ren Xô- viết. Giá»›i tuyến là con sông cách thà nh phố ba mÆ°Æ¡i lăm cây số. Tháng Chạp năm 1920, Pa-ven vá» quê thăm nhà , buổi sá»›m đó, anh ghi nhá»› mãi trong lòng.
Pa-ven bÆ°á»›c xuống sân ga chá»›m tuyết, Ä‘Æ°a mắt nhìn thấy tấm biển "Sê-pê-tốp-ca, ga thứ nhất" liá»n quay sang trái, Ä‘i và o sở đầu máy. Há»i anh A-rÆ¡-chom, nhÆ°ng anh chẳng có ở đấy. Pa-ven khép vạt áo choà ng cho thêm khÃt và o ngÆ°á»i, rồi Ä‘i ngang qua rừng và o thà nh phố.
Anh gõ cá»a. Lúc ấy bà mẹ Ä‘ang ngồi ở ghế nghe tiếng Ä‘áºp cá»a, quay lại má»i khách và o nhà . NhÆ°ng khi cá»a mở rồi, má»™t ngÆ°á»i mình đầy tuyết trắng hiện ra trong khung cá»a, bà cụ nháºn ra khuôn mặt yêu dấu, liá»n Ä‘Æ°a tay lên ôm lấy ngá»±c. Mừng quá, bà cụ không nói được nên lá»i nữa.
Bà ấp tấm thân già , gầy còm và o ngực con trai, hôn lấy hôn để lên mặt con, nước mắt trà o ra, mừng mừng tủi tủi.
Pa-ven ôm lấy mẹ, nhìn nét mặt mẹ răn reo, hốc hác vì lo buồn và mong nhớ con, anh im lặng chỠmẹ bình tâm lại.
Bà cụ Ä‘au khổ đã nhiá»u, hôm nay mắt lại sáng lên vì sung sÆ°á»›ng. Ngà y hôm ấy và mấy ngà y liá»n, bà nói không chán, nhìn con không chán. Bà đã tưởng chẳng còn hy vá»ng gì gặp lại con nữa. Ba ngà y sau A-rÆ¡-chom ná»a đêm Ä‘eo ba-lô trên vai cÅ©ng trở vá» căn nhà cÅ© bé nhá» nà y. Ná»—i mừng của bà cụ cà ng không để đâu cho hết.
DÆ°á»›i mái nhà nhá» bé của gia đình Ca-rÆ¡-sa-ghin, những ngÆ°á»i Ä‘i xa đã trở vỠđông đủ. Sau bao nhiêu thá» thách gian khổ, hai anh em không ai tổn thất, đã được gặp lại nhau.
Mẹ há»i các con:
- Giá» thì các con tÃnh là m gì?
A-rơ-chom đáp:
- Con lại sẽ trở vỠvới ổ bi bánh xe, là m nghỠnhư trước, mẹ ạ.
Còn Pa-ven thì ở nhà được mÆ°á»i lăm ngà y, rồi lại trở vá» Ki-ép. Ở đấy công việc Ä‘ang chá» anh.
Last edited by quykiemtu; 18-11-2008 at 08:53 PM.
|
14-06-2008, 09:28 PM
|
Guest
|
|
Bà i gởi: n/a
Thá»i gian online: 0 giây
|
|
Phần thứ hai
ChÆ°Æ¡ng 1
Ná»a đêm. Chuyến tà u Ä‘iện cuối cùng kéo lê thân tà u á»p ẹp chạy qua đã được má»™t lúc lâu rồi. Trăng suông trải lên thà nh cá»a sổ, ánh trăng lá»t và o nhà nhÆ° trải lên mặt giÆ°á»ng má»™t tấm mà ng xanh, bá» khoảng còn lại của gian phòng trong bóng tối lá» má». Trên chiếc bà n ở góc phòng, má»™t vầng ánh sáng loe dÆ°á»›i chao đèn. Ri-ta cặm cụi vá»›i táºp nháºt ký thân thiết.
Äầu bút chì nhá»n nguệch ngoạc trên giấy:
"24 tháng Năm,
Lại thá» ghi lại cảm nghÄ© của mình. Thế là bá» má»™t khoảng trống nữa trong nháºt ký. Sáu tuần qua, không viết má»™t chữ. Äà nh váºy thôi.
Lấy đâu ra thá»i giá» ghi nháºt ký thân yêu nà y được. Giá» nà y, đêm khuya, mình má»›i có thá»i giá» viết. Không ngủ được. Äồng chà Xê-gan vá» công tác ở Trung Æ°Æ¡ng. Tin ấy là m tất cả bá»n mình ngao ngán. Xê-gan của chúng mình tháºt là má»™t ngÆ°á»i Æ°u tú. Mãi bây giá», mình má»›i thấy rõ tình thân giữa bá»n mình và Xê- gan tháºt quý vô ngần. Cố nhiên, Xê-gan Ä‘i là nhóm há»c táºp duy váºt biện chứng sẽ tan. Hôm qua bá»n mình há»p ở nhà anh đến táºn khuya để kiểm Ä‘iểm bÆ°á»›c tiến của "các con đỡ đầu†của chúng mình. Äến dá»±, có A- kim bà thÆ° Tỉnh Ä‘oà n thanh niên, và anh chà ng trưởng phòng quản lý cán bá»™ Túp-ta đáng ghét. Không thể nà o chịu được hạng ngÆ°á»i tá»± phụ "cái gì tôi cÅ©ng biết†ấy! Xê-gan thì há»›n hở. NgÆ°á»i há»c trò anh là Pa-ven Ca-rÆ¡-sa-ghin đã Ä‘áºp gãy Túp-ta ra trò vá» môn lịch sá» Äảng. Phải, hai tháng qua tháºt đã không phÃ. Khi có được những kết quả nhÆ° thế, ngÆ°á»i ta chẳng thấy tiếc sức. Có tin Giu-khÆ¡-rai sang công tác ở Ban đặc biệt của Quân khu. Tại sao thế nhỉ? Mình chẳng biết nữa.
Xê-gan đã giao phó ngÆ°á»i há»c trò của anh cho mình. Khi chia tay, anh nói:
"Hãy là m cho xong công tác mà tôi đã bắt đầu ở đây nhá»›. Äừng bá» dở ná»a Ä‘Æ°á»ng. Ri-ta ạ, đối vá»›i chị cÅ©ng nhÆ° anh ta, cả hai Ä‘á»u có những Ä‘iá»u há»c há»i lẫn nhau được. Chà ng thanh niên ấy, chÆ°a bá» hẳn được tÃnh bồng bá»™t tá»± phát. Tình cảm anh ta sôi sục, khiến anh ta không tá»± chủ được và có thể đẩy anh ta Ä‘i chệch con Ä‘Æ°á»ng đúng. Ri-ta ạ, theo chá»— tôi hiểu chị, chị sẽ là ngÆ°á»i hÆ°á»›ng dẫn thÃch hợp nhất đối vá»›i Pa-ven. Chúc chị may mắn. Äừng quên viết thÆ° vá» Mát-xcÆ¡-va cho tôi nhé!"
Hôm nay, Trung Æ°Æ¡ng phái Giác-ki đến là m bà thÆ° má»›i của Quáºn Ä‘oà n Xô-lô-men-ca. Mình quen Giác- ki từ hồi ở bá»™ Ä‘á»™i.
Ngà y mai, Äu-ba-va sẽ dẫn Pa-ven đến giá»›i thiệu vá»›i mình. Hình dạng anh chà ng Äu-ba-va: vóc ngÆ°á»i tầm thÆ°á»›c, khá»e, bắp thịt nở nang. Và o Äoà n thanh niên cá»™ng sản từ 1918, và o Äảng từ 1920. Äấy là má»™t trong số ba ngÆ°á»i đã bị khai trừ ra khá»i tỉnh Ä‘oà n vì thuá»™c "khối đối láºp thợ thuyá»n". Giúp Äu-ba-va há»c táºp tháºt không dá»…. Lần nà o anh ta cÅ©ng phá kế hoạch, phóng ra nhiá»u câu há»i quay mình, là m mình nói lạc ra ngoà i Ä‘á». Giữa Ôn-ga I-u-rê-nê-va, cô há»c trò thứ hai của mình, và anh chà ng Äu-ba-va, hay xảy ra cãi nhau. Ngay tối há»c đầu tiên, anh ta nhìn Ôn-ga suốt từ đầu đến chân, rồi nháºn xét:
- Trang bị của bà không đủ lệ bá»™, bà cụ non Æ¡i! Bà thì phải mặc quần da, mang Ä‘inh ba, Ä‘á»™i mÅ© kiểu Bu-Ä‘i-on-ny Ä‘eo kiếm và o, chứ ăn mặc nhÆ° bà thì tháºt chẳng ra nạc, cÅ©ng chẳng ra mỡ.
Ôn-ga cÅ©ng không chịu lép. Mình phải can há». Nếu mình không lầm thì Äu-ba-va là bạn Pa-ven. Thôi, hôm nay ghi thế nà y đủ rồi. Äi ngủ".
*
Nóng nhÆ° thiêu rang khô kiệt mặt đất. Tay vịn bằng sắt ở cầu bắc vắt ngang qua nhà ga, sá» và o nóng bá»ng. Äoà n ngÆ°á»i dãi nắng mệt lá», uể oải bÆ°á»›c lên cầu Há» không phải là hà nh khách. Phần đông là dân khu nhà bên Ä‘Æ°á»ng sắt qua cầu sang bên phố.
Äứng trên đầu thang lên cầu, Pa-ven trông thấy Ri-ta. Ri-ta đã tá»›i ga trÆ°á»›c Pa-ven và đang nhìn hà nh khách xuống tà u.
Äến Cách Ri-ta và i ba bÆ°á»›c, Pa-ven dừng lại. Ri- ta không trông thấy Pa-ven. Anh đứng ngắm Ri-ta vá»›i cặp mắt tò mò khác thÆ°á»ng. Ri-ta mặc áo sÆ¡-mi cá»™c tay kẻ dá»c, báºn váy xanh ngắn bằng vải thÆ°á»ng, chiếc áo khoác ngoà i bằng da má»m vắt lên vai, đầu không mÅ©, má»› tóc ngang ngược bao quanh lấy khuôn mặt rám nắng. Ri-ta đứng hÆ¡i ngả đầu vá» phÃa sau, nắng chói là m chị nheo mắt lại. Lần đầu tiên Pa-ven nhìn ngÆ°á»i bạn và ngÆ°á»i phụ đạo của mình bằng cặp mắt ấy, và cÅ©ng lần đầu tiên trong đầu anh nảy ra ý nghÄ©: Ri-ta không phải chỉ là ủy viên Ban ThÆ°á»ng vụ Tỉnh Ä‘oà n, mà còn là ... Giáºn mình đã có ý nghÄ© "tá»™i lá»—i", Pa-ven gá»i giáºt Ri-ta:
- Tôi đứng suốt má»™t tiếng đồng hồ nhìn Ri-ta, thế mà Ri-ta không trông thấy. Äến lúc Ä‘i rồi, tà u đã và o ga.
Hai ngÆ°á»i dẫn nhau đến lối ra ke.
Hôm qua, Tỉnh Ä‘oà n đã cá» Ri-ta là m đại biểu Ä‘i dá»± há»™i nghị của má»™t huyện Ä‘oà n. Pa-ven được cá» Ä‘i phụ vá»›i Ri-ta. Hôm nay thế nà o cÅ©ng phải lên xe lá»a Ä‘i cho bằng được, chuyện đó không phải dá»…. Thá»i buổi hiếm tà u xe Ä‘i lại, và o giá» tà u chạy, nhà ga do má»™t ban xếp ngÆ°á»i lên tà u rất có uy quyá»n Ä‘iá»u khiển, ai không có giấy của ban nà y không được bÆ°á»›c ra ke. Tất cả các cá»a ra và o Ä‘á»u có ngÆ°á»i của ban nà y đứng chắn. Tà u đầy ắp mà vẫn chỉ má»›i chở được má»™t phần mÆ°á»i những ngÆ°á»i cần Ä‘i. Không ai muốn ở lại để chá» ngà y ná» qua ngà y kia, há»a ra má»›i có má»™t chuyến tầu khác. Hà ng nghìn ngÆ°á»i vây các lối ra ke, cố chen ra tá»›i những toa xanh. Nhà ga mấy ngà y nay sống trong cảnh bị bao vây tháºt sá»±, đôi khi xảy ra ẩu đả. Pa-ven và Ri-ta định chen ra ke, nhÆ°ng không sao len được.
Vốn biết hết ngõ ngách ra và o, anh liá»n dẫn ngÆ°á»i bạn gái Ä‘i qua kho chứa hà nh lý.
Vất vả lắm, hai ngÆ°á»i má»›i đến được toa tà u số bốn. Anh công an đặc biệt, Æ°á»›t đẫm mồ hôi đứng trÆ°á»›c cá»a xe, giữ cho đám đông khá»i chen lên. Anh nhắc Ä‘i nhắc lại có đến trăm lần:
- Tôi nói vá»›i đồng bà o là toa cháºt nÃch rồi. Còn những chá»— nối toa và o mái tà u, lệnh trên cấm ngặt không được ai trèo lên cả.
Có những ngÆ°á»i hùng hổ xấn đến chá»— anh công an, ấn và o mÅ©i anh những vé do ban xếp ngÆ°á»i phát cho há» Ä‘i toa số bốn. TrÆ°á»›c toa tà u nà o cÅ©ng có tiếng chá»i rủa giáºn dữ, tiếng kêu la, xô đẩy nhau. Pa-ven hiểu là lên tà u theo lối thÆ°á»ng thì không thể nà o lên được Mà việc thì cần, không Ä‘i được thì há»™i nghị không thà nh mất.
Pa-ven kéo Ri-ta ra bên, trình bà y kế hoạch hà nh Ä‘á»™ng của mình. Pa-ven sẽ len và o trong toa, bá» cá»a kÃnh xuống và kéo Ri-ta lên qua cá»a sổ. Không có cách nà o khác.
- Ri-ta đưa tôi chiếc áo da của Ri-ta, đấy là cái chứng minh thư tốt nhất.
Pa-ven khoác chiếc áo của Ri-ta lên ngÆ°á»i, nhét súng ngắn và o túi, cố ý để lòi báng súng và dây súng ra ngoà i. Anh đặt túi lÆ°Æ¡ng ăn xuống chân Ri-ta, rồi lại chá»— toa xe. Pa-ven không nể nang ai, lấy cùi tay chen lấn đám hà nh khách, vá»›i được thà nh sắt báºc lên tà u.
- Nà y, đồng chà đi đâu?
Pa-ven ngoảnh lại nhìn ngÆ°á»i công an béo lùn.
- Tôi là ngÆ°á»i của Ban đặc biệt Quân khu. Tôi kiểm tra xem hà nh khách các đồng chà cho lên tà u có đủ vé của ban xếp ngÆ°á»i không. - Giá»ng Pa-ven không để cho ai mảy may ngá» vá»±c uy quyá»n của mình.
NgÆ°á»i công an nhìn túi Pa-ven, lấy tay áo lau mồ hôi trán và nói bằng má»™t giá»ng há» hững:
- Ừ đồng chà cứ việc và o mà kiểm tra, nếu đồng chà chen và o được.
Pa-ven chen lách bằng tay, bằng vai và có lúc bằng nắm tay, trÆ°á»n lên vai ngÆ°á»i khác, rÆ°á»›n tay đánh Ä‘u lấy giá ghế trên; tiếng la chá»i đổ lên đầu anh nhÆ° mÆ°a đá; chá»i thì chá»i, Pa-ven cÅ©ng len được và o giữa toa tà u.
"Quá»· tha ma anh Ä‘i đâu mà anh chen gá»›m thế hở cái nhà anh trá»i đánh thánh váºt kia!". Má»™t mụ béo phị mắng Pa-ven khi anh giẫm chân lên đầu gối mụ ta. Mụ đã thu cái thân hình nặng hÆ¡n má»™t tạ và o thà nh ghế dà i ở hà ng dÆ°á»›i, hai chân Ä‘ang kẹp lấy cái bình Ä‘á»±ng đầy bÆ¡. Bình Ä‘á»±ng nÆ°á»›c, há»™p Ä‘á»±ng sữa, hòm, bao và thùng ngổn ngang các ghế dà i. Không khà ngạt thở.
Äáp lá»i chá»i rủa của mụ ta, Pa-ven há»i:
- Bà cho tôi xem vé của ban xếp ngÆ°á»i!
Mụ phát khùng với nhà anh soát vé chẳng ai khiến ai cần đó:
- Cái gì?
Má»™t cái đầu du côn từ ghế tầng ba thò xuống, và giá»ng ồ ồ rống lên:
- Vát-ca, nó là cái thứ gì mà đến đây nhiễu sự? Mà y cho nó một vé và o mõm ấy!
Ngay trên đầu Pa-ven nhô ra má»™t tên dáng chừng là Vát-ca: ngÆ°á»i nó lá»±c lưỡng, ngá»±c đầy lông, giÆ°Æ¡ng cặp mắt to nhÆ° mắt bò má»™ng nhìn Pa-ven chòng chá»c.
- Mà y nhiá»…u sá»± cái gì vá»›i ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà nà y? Mà y há»i vé gì?
Từ giá ghế bên, bốn đôi chân buông thõng xuống. Bốn tên ngồi sát nhau, thi nhau cắn hạt hÆ°á»›ng dÆ°Æ¡ng lách tách. Rõ rà ng đây là má»™t bá»n trá»™m cắp buôn láºu chợ Ä‘en. Pa-ven không có thá»i giá» gây chuyện vá»›i chúng. Phải Ä‘Æ°a Ri-ta và o trong toa đã.
Pa-ven chỉ tay và o cái hòm gá»— đặt bên cá»a sổ, há»i má»™t công nhân Ä‘Æ°á»ng sắt đứng tuổi:
- Hòm nà y của ai đây?
Bác công nhân chỉ tay vá» phÃa hai cái chân to trùng trục, Ä‘i tất mà u hạt dẻ:
- Của nhà chị nà y!
Phải kéo cá»a kÃnh xuống. Cái hòm chắn mất cá»a, không chuyển Ä‘i đâu được. Pa-ven nâng hòm lên và đưa cho chủ nó Ä‘ang ngồi ở giá ghế trên:
- Äồng bà o giữ cho má»™t chút để tôi mở cá»a sổ.
Khi Pa-ven đặt chiếc hòm lên đùi mụ kia thì nhà mụ mũi tẹt ấy tru tréo lên:
- Cái nhà anh nà y sao lại mó và o đồ đạc của ngÆ°á»i ta?
Rồi mụ cầu cứu lão bên cạnh.
- Mốt-ca ơi! Cái nhà anh kia là ai mà đến đây là m nháo cả lên thế!
Tên gá»i Mốt-ca ngồi giá ghế trên, chẳng buồn nhổm dáºy, lấy chân Ä‘i dép nện và o lÆ°ng Pa-ven:
- Ê đồ muá»—i tép kia! Xéo ngay không ông Ä‘áºp cho vỡ mặt bây giá»!
Pa-ven nÃn lặng chịu cái đạp. Anh cắn môi mở cá»a và nói vá»›i bác công nhân Ä‘Æ°á»ng sắt:
- Äồng chà lùi ra cho má»™t chút.
Pa-ven dẹp má»™t cái thùng ra bên để lấy chá»—, rồi đứng sát ngay cá»a sổ. Ri-ta đã chỠở ngoà i, chị nhanh tay Ä‘Æ°a cái túi cho Pa-ven. Pa-ven ném cái túi lên đùi mụ Ä‘ang kẹp bình Ä‘á»±ng bÆ¡, rồi cúi xuống nắm tay Ri-ta kéo lên. Äồng chà Hồng quân trong Ä‘á»™i tuần tra chÆ°a kịp trông thấy và ngăn việc trái phép đó thì Ri-ta đã ở trong toa rồi. Äồng chà bá»™ Ä‘á»™i cháºm chạp ấy không là m sao được, chỉ còn cách cà u nhà u bá» Ä‘i. Thấy Ri-ta và o, lÅ© trá»™m cắp chợ Ä‘en nhao nhao lên, là m cho Ri-ta bối rối và lo ngại. Chị không có chá»— nà o đặt chân, Ä‘Ã nh phải đứng lên mép giá ghế dÆ°á»›i, tay vÃu lấy chá»— vịn của giá ghế trên. Lá»i chá»i rủa từ má»i chá»— dồn lại. Giá»ng ồ ồ ở phÃa trên phì ra:
- Rõ thằng đê mặt, nó đã lên rồi còn tha cả "mèo" lên nữa!
Má»™t tên ngồi khuất đâu trên cao hết lên: "Mốt-ca! Cáºu cho nó dăm quả tống cho tối mắt Ä‘i!"
Mụ mÅ©i tẹt định đặt cái hòm gá»— lên đầu Pa-ven. Chung quanh toà n những bá»™ mặt ti tiện, hằn há»c. Pa-ven tiếc là Ri-ta có mặt ở đây, nhÆ°ng thế nà o cÅ©ng phải thu xếp cho có chá»— ngồi.
- Nà y anh, cất há»™ những bao ở lối Ä‘i Ä‘i, lấy chá»— cho nữ đồng chà nà y đứng. - Pa-ven nói vá»›i tên mà ngÆ°á»i ta gá»i là Mốt-ca, nhÆ°ng nó đã đáp lại má»™t câu thô tục bần thỉu là m cho anh sôi cả ngÆ°á»i lên. Anh cảm thấy tức tối, Ä‘au nhức trên mu mắt phải.
- Äược mà y chá» má»™t chút, đồ du côn, mà y sẽ biết tay tao - Pa-ven cố nén, nói vá»›i tên lÆ°u manh nhÆ° váºy, nhÆ°ng vừa dứt lá»i anh bị liá»n bị má»™t cái đá và o đầu. Bá»n chúng ở bốn chung quanh thét lên ầm Ä©:
- Vát-ca, cứ nện đi, cho nó nảy đom đóm mắt ra !
Bao nhiêu giáºn dữ từ nãy Pa-ven cố nén trong lòng bây giá» báºt ra, và trong những lúc nhÆ° thế nà y, cá» chỉ của anh bao giá»
cũng nhanh và quyết liệt.
- Bá»n đầu cÆ¡ chó má, chúng mà y tưởng có thể trêu được tao đấy phải không? - Pa-ven, tay bÃu lấy giá ghế thứ hai, đánh Ä‘u lên nhÆ° lò xo và giáng má»™t quả đấm và o cái mặt đểu giả vênh váo của Vát-ca. Quả đấm mạnh là m tên con buôn đầu cÆ¡ ngã bổ nhà o lên đầu những đứa khác, rồi lăn ká»nh xuống lối Ä‘i.
"Bá»n khốn nạn ! Bá» ghế, cút ngay không tao bắn chết cả nhÆ° chó ấy!" Pa-ven giáºn dữ quát lên, tay vung khẩu súng ngắn và o mặt bốn tên côn đồ.
Câu chuyện đã xoay ra chiá»u hÆ°á»›ng khác. Ri-ta chăm chú theo dõi, sẵn sà ng nổ súng và o bất cứ kẻ nà o định chạm đến ngÆ°á»i Pa-ven. Trong nháy mắt ghế dà i tầng trên đã quang hẳn. LÅ© gian vá»™i vã chuồn sang toa bên.
Khi Pa-ven đã Ä‘Æ°a Ri-ta lên ngồi trên ghế đã quang ngÆ°á»i anh rỉ tai vá»›i Ri-ta:
- Ri-ta ngồi đây nhá»›, để tôi Ä‘i thanh toán vá»›i bá»n chúng.
Ri-ta ngăn anh lại:
- Pa-ven định đi đánh nhau với chúng đấy à ?
Pa-ven nói cho Ri-ta yên tâm:
- Không, tôi sẽ vỠngay.
Pa-ven lại mở cá»a sổ và nhảy xuống thá»m nhà ga. Và i phút sau, anh đã có mặt ở phòng là m việc của Bua-mây-stÆ¡, cục trưởng Cục công an đặc biệt và là ngÆ°á»i phụ trách cÅ© của anh. Äồng chà Bua-mây-stÆ¡ là ngÆ°á»i Lét-tô-ni. Sau khi nghe Pa-ven kể, đồng chà hạ lệnh cho hà nh khách ra khá»i toa và kiểm tra lại giấy tá» của má»i ngÆ°á»i.
Bua-mây-stơ lẩm bẩm:
- Tôi nói y nhÆ° rằng, tà u và o đến ga là đã đầy ắp bá»n con buôn đầu cÆ¡ rồi.
Má»™t Ä‘á»™i công an đặc biệt gồm mÆ°á»i ngÆ°á»i đến kiểm soát toa tà u. Theo thói quen, Pa-ven giúp việc kiểm tra lại cả chuyến tà u. Tuy thôi công tác ở Cục công an đặc biệt, Pa-ven vẫn Ä‘i lại vá»›i các bạn mình ở đấy. Khi còn là m bà thÆ° Ä‘oà n thanh niên Ä‘Æ°á»ng sắt, anh đã Ä‘Æ°a nhiá»u Ä‘oà n viên thanh niên cá»™ng sản Æ°u tú và o công tác ở Cục công an đặc biệt. Kiểm tra xong, Pa- ven vá» chá»— Ri-ta. Toa tà u bây giỠđầy hà nh khách má»›i: những cán bá»™ Ä‘i công tác và các chiến sÄ© Hồng quân.
Trên ghế tầng ba ở góc toa chỉ đủ chỗ cho Ri-ta thôi. Những bó báo đã choán hết chỗ.
Ri-ta nói:
- Không sao, rồi thế nà o cũng thu xếp được chỗ ngồi.
Äoà n tà u chuyển bánh.
Nhìn qua cá»a sổ, hai ngÆ°á»i lại trông thấy mụ lắm Ä‘iá»u lúc nãy ngồi trên đống bao bì. Tiếng kêu của mụ vẳng lại: "Man-ca Æ¡i, cái bình toong của tao đâu rồi ?".
Ri-ta và Pa-ven ngồi ở má»™t chá»— hẹp, những bó báo ngăn cách há» vá»›i những ngÆ°á»i bên cạnh. Hai ngÆ°á»i giở bánh mì và táo ra ăn má»™t cách ngon là nh, vui vẻ ôn lại câu chuyện chẳng lấy gì là m vui lắm vừa qua.
Xe lá»a bò cháºm chạp. Những toa tà u xá»™c xệch chở quá nặng, chạy lắc lÆ°, bánh xe khô nghiến ken két và răng rắc, toa rùng mình nảy lên khi bánh lăn qua chá»— Ä‘Æ°á»ng sắt nối. Trá»i nhá nhem, cảnh váºt bên ngoà i chìm trong mà u xanh dà y đặc. Rồi đêm tối giăng mà n Ä‘en lên những khoang cá»a sổ mở toang. Trong toa cÅ©ng tối nhÆ° bÆ°ng.
Ri-ta mệt má»i thiu thiu ngủ, đầu gối lên túi dết.
Pa-ven ngồi hút thuốc lá ở mép ghế, chân buông thõng xuống. Anh cÅ©ng mệt nhoà i, nhÆ°ng không có chá»— đặt lÆ°ng. Gió hiu hiu Ä‘Æ°a hÆ¡i đêm lạnh mát lá»t và o cá»a sổ. Tà u lắc mạnh, Ri-ta sá»±c tỉnh. Nhìn thấy chấm đỠở đầu Ä‘iếu thuốc của Pa-ven, Ri-ta nghÄ© thầm: "Cáºu Pa-ven ngồi mãi thế được cho đến sáng đấy. ÄÃch là anh chà ng ngại không muốn là m phiá»n mình đây". Ri-ta nói giá»ng thÆ°Æ¡ng mến: "Äồng chà Pa-ven, bá» những kiểu cách tÆ° sản ấy Ä‘i, nằm xuống mà nghỉ!"
Pa-ven ngả mình bên cạnh Ri-ta và khoan khoái duá»—i cặp giò đã má»i tê.
"Mai chúng mình phải là m khối việc. Ngủ Ä‘i, ông tÆ°á»›ng hay đánh nhau ạ". Cánh tay Ri-ta ôm chặt lấy ngÆ°á»i đồng chà má»™t cách tin cáºy. Pa-ven cảm thấy là n tóc Ri-ta áp và o má mình.
Äối vá»›i anh, Ri-ta là thiêng liêng. Má»™t ngÆ°á»i bạn thân, ngÆ°á»i đồng chà cùng chung lý tưởng, giảng viên chÃnh trị của anh. Thế nhÆ°ng Ri-ta dù sao cÅ©ng vẫn là phụ nữ. Khi ở gần cầu Ä‘Æ°á»ng sắt, anh cÅ©ng đã lần đầu tiên cảm thấy Ä‘iá»u đó, cho nên cái ôm của ngÆ°á»i bạn gái hôm nay má»›i là m lòng anh xúc Ä‘á»™ng đến thế. Pa-ven nghe thấy hÆ¡i thở mạnh và đá»u của Ri-ta; đôi môi Ri-ta ở đâu đây, gần lắm. Sá»± gần gÅ©i đó nhÆ° thúc giục, khêu gợi Pa-ven tìm đến đôi môi hấp dẫn ấy. Cuối cùng, Pa-ven phải dùng hết ý chà để nén lòng mình lại.
Hình nhÆ° Ä‘oán biết tình cảm của Pa-ven, Ri-ta mỉm cÆ°á»i trong tối. Ri-ta đã từng trải qua niá»m sung sÆ°á»›ng trong tình yêu say đắm, cÅ©ng nhÆ° ná»—i kinh sợ khi tổn thất. Ri-ta đã yêu hai ngÆ°á»i bôn-sê-vÃch, và những viên đạn của bá»n Nga trắng đã cÆ°á»›p mất của Ri-ta cả hai ngÆ°á»i. Má»™t ngÆ°á»i to lá»›n, dÅ©ng cảm, tÆ° lệnh má»™t lữ Ä‘oà n. Còn ngÆ°á»i kia là má»™t thanh niên có đôi mắt trong sáng.
Chẳng mấy chốc, tiếng bánh xe lăn đã ru ngủ Pa- ven. Mãi đến sáng, tiếng còi tà u rú lên má»›i đánh thức anh dáºy.
*
Ri-ta khuya má»›i vá» nhà . Trong cuốn nháºt ký Ãt khi mở ra, có ghi thêm mấy Ä‘oạn ngắn:
"11 tháng Tám,
Xong há»™i nghị, A-kim, Sum-ski và các đồng chà khác đã Ä‘i Khác-cốp để dá»± há»™i nghị toà n xứ U-cÆ¡-ren. Má»i công việc hà nh chÃnh Ä‘á»u trút lên đầu mình. Äu-ba- va và Pa-ven được Ä‘á» bạt và o Ban chấp hà nh Tỉnh Ä‘oà n. Từ khi Äu-ba-va được phái Ä‘i là m bà thÆ° Huyện Ä‘oà n Pê-séc thì không đến há»c tối nữa. Anh ta báºn quá. Pa-ven còn cố tiếp tục há»c, nhÆ°ng lúc thì mình không có thá»i giá», lúc thì Pa-ven báºn Ä‘i công tác. Tình hình ngà nh Ä‘Æ°á»ng sắt trở nên nghiêm trá»ng nên bên ấy phải ra lệnh Ä‘á»™ng viên thÆ°á»ng xuyên. Hôm qua, Giác-ki đến gặp mình tá» vẻ không bằng lòng, vì bên mình đã lấy của anh nhiá»u ngÆ°á»i, anh ta kêu là số ngÆ°á»i đó cÅ©ng rất cần thiết đối vá»›i bên ấyâ€.
"23 tháng Tám,
Hôm nay, mình Ä‘ang Ä‘i ngoà i hà nh lang thì thấy Pan-cÆ¡-ra-tốp, Pa-ven và má»™t ngÆ°á»i lạ nữa đứng ở cá»a phòng hà nh chÃnh. Mình lại gần, nghe tiếng Pa- ven Ä‘ang kể:
- Ở đấy toà n những quân đáng ăn đạn. Chúng dám nói: "Các anh không được phép can thiệp và o quyá»n hạn sá» dụng của chúng tôi. Ở đây là do ủy ban váºn chuyển gá»— là m chủ, chứ chẳng biết có Ä‘oà n Côm-xô-môn nà o cả". Mồm nó nói thế đấy, các cáºu ạ. LÅ© ăn hại nó nấp ở những chá»— ấy đấy chứ ở đâu.
Tiếp đó, Pa-ven buông lá»i chá»i rủa rất tục, Pan- cÆ¡-ra-tốp nhìn thấy mình, liá»n máy Pa-ven. Pa-ven quay lại thấy mình, mặt anh ta tái Ä‘i, không dám nhìn thẳng rồi lỉnh Ä‘i ngay. Chắc Pa-ven sẽ tránh đến đây gặp mình má»™t dạo lâu cho mà xem. Pa-ven biết là mình không tha thứ cho ai hay nói tục".
"27 tháng Tám,
Ban thÆ°á»ng vụ há»p kÃn. Tình hình trở nên phức tạp. Bây giá» thì chÆ°a thể ghi má»i chuyện và o nháºt ký được. Nhỡ lá»™ bà máºt. A-kim ở huyện vá», mặt mà y buồn bá»±c. Hôm qua, bên Chê-chê-rếp, bá»n chúng lại là m trượt má»™t chuyến xe chở lÆ°Æ¡ng thá»±c xuống chân Ä‘Æ°á»ng. Có lẽ đến bá» không ghi nháºt ký. Lâu nay chỉ ghi toà n những mầu chuyện
vụn vặt. Äợi Pa-ven. Hôm trÆ°á»›c thấy Pa-ven: Pa-ven Ä‘ang cùng Giác-ki láºp công xã năm ngÆ°á»i".
*
Äang giữa trÆ°a ở xưởng máy, ngÆ°á»i ta gá»i Pa-ven đến dây nói. Ri-ta báo cho anh biết tối nay Ri-ta rá»—i rãi có thể giảng cho xong vấn Ä‘á» Ä‘ang nói dở: "Nguyên nhân thất bại của Công xã Pa-ri".
Tối hôm ấy, Pa-ven đến gần ngôi nhà phố CÆ¡-rúc U-ni-ve, ngÆ°á»›c mắt nhìn lên cá»a sổ phòng Ri-ta có ánh đèn. Pa-ven chạy lên thang gác và nhÆ° má»i lần, lấy nắm tay Ä‘áºp cá»a và không chá» trả lá»i, đã bÆ°á»›c và o ngay.
Má»™t cán bá»™ quân Ä‘á»™i Ä‘ang nằm trên giÆ°á»ng Ri-ta; giÆ°á»ng nà y các bạn Ri-ta không má»™t ai được phép ngồi lên dù chỉ má»™t chốc lát. Khẩu súng ngắn, cái xà -cá»™t và chiếc mÅ© Ä‘Ãnh sao nằm trên bà n. Ri-ta ngồi bên cạnh, tay ôm chặt lấy ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông kia. Hai ngÆ°á»i Ä‘ang nói chuyện gì vá»›i nhau, sôi nổi lắm... Pa- ven và o, Ri-ta quay ra nhìn, mặt há»›n hở.
Anh cán bá»™ quân Ä‘á»™i gỡ tay Ri-ta ra và đứng dáºy.
Ri-ta bắt tay Pa-ven và giới thiệu:
- Äây là …
NgÆ°á»i Ä‘Ã n ông đó bắt tay Pa-ven rất chặt và đỡ lá»i Ri-ta:
- Tôi là Äa-vÃt Uốt-chi-nô-vÃch.
Ri-ta vừa cÆ°á»i vừa nói vá»›i Pa-ven:
- Anh ấy đến bất ngỠquá. Như hòn ngói rơi xuống đầu mình…
Cái bắt tay của Pa-ven thì lạnh nhạt. Äôi mắt anh ngầm nảy lá»a. Anh còn kịp nháºn ra trên tay áo cán bá»™ quân Ä‘á»™i của Äa-vit có bốn gạch.
Ri-ta chÆ°a nói, thì Pa-ven cÆ°á»›p lá»i ngay:
- Tôi chạy đến báo cho Ri-ta biết là hôm nay tôi báºn tham gia dỡ gá»— ở ngoà i bến. Äể
Ri-ta khá»i phải chá» tôi... HÆ¡n nữa, hôm nay Ri-ta lại có khách. Thôi, tôi Ä‘i kẻo anh em Ä‘ang đợi ở dÆ°á»›i chân thang.
Pa-ven đến má»™t cách Ä‘á»™t ngá»™t và cÅ©ng Ä‘á»™t ngá»™t biến Ä‘i ngay. Tiếng chân anh chạy nhanh thoăn thoắt xuống cầu thang. Cá»a đóng lại kêu đánh rầm má»™t cái. Rồi lại im phăng phắc.
TrÆ°á»›c cái nhìn ngạc nhiên của Äa-vÃt, Ri-ta nói má»™t giá»ng không vững lòng lắm:
- Chắc anh ấy có chuyện gì đây
…Dưới gầm cầu, chiếc đầu tà u thở hồng hộc, lồng ngực rắn chắc của nó phun ra hà ng đà n đom đóm loé và ng. Vòng đom đóm muôn hình, muôn vẻ tung lên và tắt biến đi trong khói cuộn.
Pa-ven đứng dá»±a lÆ°ng và o lan can cầu, nhìn những đèn hiệu nhiá»u mà u nhấp nháy trên ngã ba Ä‘Æ°á»ng. Anh nhắm mắt lại.
Anh tá»± mình mỉa mai há»i mình:
"Äồng chà Pa-ven Æ¡i, dù thế nà o Ä‘i nữa, không hiểu cá»› sao đồng chà lại thấy lòng Ä‘au Ä‘á»›n đến nhÆ° thế khi biết Ri-ta đã có chồng kia chứ? Có khi nà o Ri- ta nói vá»›i đồng chà là Ri-ta chÆ°a chồng đâu? Mà dù có nói chăng nữa, thì đã sao? Cá»› sao đồng chà lại bá»±c dá»c? Thôi, xin đồng chà thân mến, đồng chà đã chẳng cho là giữa hai ngÆ°á»i chỉ có tình bạn, tình đồng chà cùng chung lý tưởng và chỉ có thế thôi đấy Æ°? Thế thì cá»› sao đồng chà lại...? Và nhỡ ngÆ°á»i đó không phải là chồng Ri-ta? Äa-vÃt Uốt-chi-nô-vÃch có thể là anh hay là chú Ri-ta… Nếu nhÆ° thế thì hóa ra, chà ng ngố ạ, anh đã giáºn oan ngÆ°á»i ta. Rõ rà ng đồng chà cÅ©ng chỉ là má»™t đứa nhá» nhen nhÆ° những đứa Ä‘Ã n ông khác. Có phải anh Ri-ta hay không, chuyện đó cÅ©ng dá»… biết thôi. NhÆ°ng nếu là anh hay là chú, thì đồng chà sẽ ăn nói vá»›i Ri-ta ra sao vá» thái Ä‘á»™ của mình? Không ! Từ nay trở Ä‘i, đừng có đến gặp Ri-ta nữa!"
(Uốt chi-nô-vÃch là tên há» của Ri-ta. Ở Liên Xô, cha con, anh em, chú cháu, vợ chồng Ä‘á»u lấy má»™t tên há» trùng nhau. Nghe qua tên Äa- vÃt Uốt chi-nô-vÃch có thể hiểu là anh hay chú, và cÅ©ng có thể là chồng, cho nên Pa-ven thắc mắc)
Còi tà u rú lên, ngắt luồng ý nghÄ© của Pa-ven. "Muá»™n rồi. NghÄ© vẩn vÆ¡ mãi ! Äã đến giá» vá» !".
*
Ở xóm Xô-lô-men-ca (tên gá»i khu công nhân Ä‘Æ°á»ng sắt ở) năm thanh niên láºp nên má»™t tiểu công xã. Xã viên gồm có Giác-ki, Pa-ven, má»™t thanh niên Tiệp tóc hoe, vui tÃnh tên là CÆ¡-la-vi-sếch, Ô-cu-nhép và đồng chà A-chu-khin, bà thÆ° chi Ä‘oà n Ä‘oạn đầu máy kiêm nhân viên Ban đặc biệt ngà nh Ä‘Æ°á»ng sắt; cách đây không lâu, đồng chà ấy còn là thợ đốt lò ở xưởng trung tu đầu máy.
Há» kiếm được má»™t căn phòng, rồi ba ngà y liá»n, cứ Ä‘i là m vá» là há» lau chùi, quét tÆ°á»›c, quét lại vôi. Tiếng xô xách nÆ°á»›c loảng xoảng ầm Ä© khiến lắm lúc hà ng phố tưởng là chữa cháy. HỠđóng phản nằm, lấy lá khô ngoà i công viên nhồi và o bao là m đệm. Sang đến ngà y thứ tÆ° thì há» treo lên tÆ°á»ng bức chân dung Pê- tÆ¡-rốp-ski( Má»™t cán bá»™ lâu năm của Äảng hồi đó là m Chủ tịch toà n U-cÆ¡-ren) và má»™t bản đồ lá»›n. Gian phòng bóng lá»™n, trắng tinh.
Giữa hai cá»a sổ gian phòng là giá xếp đầy sách. Hai hòm gá»— không lót bìa dà y thay nệm dùng là m ghế ngồi, hòm nữa to hÆ¡n là m tủ. Giữa phòng có kê má»™t bà n bi-a tháºt rá»™ng, do các xã viên lấy lÆ°ng ra khiêng đến: mặt bà n dạ lót mà u xanh đã bị bóc Ä‘i rồi, bà n ấy ban ngà y dùng là m bà n viết, ban đêm là giÆ°á»ng ngủ của CÆ¡-la-vi-sếch. Tất cả của riêng tây của má»—i ngÆ°á»i Ä‘á»u Ä‘em đến đây. CÆ¡-la-vi-sếch tÃnh rất tỉ mẩn, đã là m bản kiểm kê tà i sản của công xã, định treo lên tÆ°á»ng, nhÆ°ng bị anh em phản đối rầm rầm lại thôi. Trong phòng cái gì cÅ©ng thà nh của chung. Tiá»n lÆ°Æ¡ng tháng, thá»±c phẩm được cấp phát và cả những quà bà con thân thÃch gá»i cho Ä‘á»u Ä‘em chia Ä‘á»u. Chỉ có vÅ© khà thì được coi là của riêng mà thôi. Các xã viên nhất trà quyết nghị: ai vi phạm ná»™i quy tà i sản công cá»™ng và bất tÃn vá»›i anh em thì bị khai trừ ra khá»i công xã. Ô-cu-nhép và CÆ¡-la-vi-sếch còn nèo ghi thêm: và bị Ä‘uổi ra khá»i nhà nà y.
Hôm ăn mừng thà nh láºp công xã, tất cả cán bá»™ Äoà n ở khu phố công nhân Ä‘Æ°á»ng sắt Ä‘á»u đến dá»±. Mượn hà ng xóm được má»™t ấm pha chè gá»™c và cho ra hết cả số Ä‘Æ°á»ng dá»± trữ. Anh chị em là m xong tuần trà thì hát đồng ca vang lên.
Thế gian nà y nước mắt trà n đầy
Äá»i chúng ta nhục nhằn, lao khổ.
Nhưng rồi nhất định sẽ đến ngà y. . .
Ta-li-a, nữ công nhân xưởng thuốc lá, chỉ huy ban đồng ca. Khăn trùm sợi Ä‘á» tuá»™t ra bên đầu, chị có đôi mắt của trẻ em tinh nghịch. ChÆ°a ai được ghé sát nhìn gần và o cặp mắt ấy. Cái cÆ°á»i của Ta-li-a là m ai cÅ©ng vui lây. Cô thợ là m há»™p nà y nhìn Ä‘á»i qua tuổi trẻ Ä‘ang nở hoa, nhìn Ä‘á»i trên báºc thang của tuổi mÆ°á»i tám. Tay Ta-li-a đánh nhịp vung lên và điệp khúc vang nhÆ° tiếng kèn đồng.
Bà i ca ta bay xa, bay khắp bốn phương
Ngá»n cá» ta phấp phá»›i khắp thế gian,
Äấy là máu Ä‘Ã o của ta rá»±c cháy
In trên cỠđỠthắm sáng chói...
Khuya lắm há» má»›i chia tay ra vá». Tiếng hát chia tay vang lên rá»™n rã là m mất giấc hà ng phố Ä‘ang yên ngủ.
Giác-ki choà i tay ra vá»›i ống nghe dây nói. Trong phòng đồng chà bà thÆ° phụ trách nà y, anh chị em Ä‘oà n viên đứng cháºt, chuyện ồn à o. Giác-ki phải kêu lên:
- Các cáºu Æ¡i! Khẽ má»™t chút, chẳng còn nghe thấy gì cả.
Tiếng chuyện trò hạ thấp hẳn giá»ng xuống.
- Tôi nghe đây. Äồng chà đấy à ? Vâng, vâng. Ngay bây giá». ChÆ°Æ¡ng trình há»p à ? Vẫn vấn đỠấy: vấn Ä‘á» dỡ củi ngoà i bến?
Không, cáºu ta không Ä‘i công tác đâu cả. Äang ở đây. Có muốn gá»i cáºu ta không? Äược chá» nhé!
Giác-ki vẫy gá»i Pa-ven:
- Nữ đồng chà Ri-ta Uốt-chi-nô-vÃch há»i cáºu. Và anh chuyển ống nghe cho Pa-ven.
- Ri-ta cứ tưởng là Pa-ven không có đấy. May quá, tối nay Ri-ta không báºn. Äến nhé. Hôm trÆ°á»›c anh Ri-ta Ä‘i qua rẽ và o chÆ¡i, anh em đã hai năm nay má»›i gặp nhau đấy.
Hóa ra là anh Ri-ta!
Pa-ven không còn để tai nghe Ri-ta nói những gì nữa. Anh nghÄ© đến buổi tối hôm ấy, nghÄ© đến Ä‘iá»u mà lòng anh đã quyết định lúc đứng trên cầu. Ừ, ngay hôm nay, phải đến gặp Ri-ta và tuyên bố cắt đứt. Tình yêu bắt phải nghÄ© ngợi nhiá»u và gây ra khá là đau Ä‘á»›n cho lòng. Lúc nà y không phải là lúc nghÄ© đến yêu.
Tiếng bên kia ống nói:
- Sao thế ? Pa-ven không nghe rõ Ri-ta nói phải không?
- Có Ä‘ang nghe. Äồng ý. Há»p xong sẽ đến.
Nói rồi, bỠống nói xuống.
*
Pa-ven nhìn thẳng và o mắt bạn, tay bám chặt mép chiếc bà n gỗ sên và nói:
- Chắc chắn là tôi không thể tiếp tục đến với Ri- ta được nữa đâu.
Hà ng lông mi dà y của ngÆ°á»i bạn gái Ä‘áºp Ä‘áºp và o nhau. Chiếc bút chì trên tay Ä‘ang lÆ°á»›t trên trang giấy bá»—ng ngừng lại và ngả xuống nằm yên trên cuốn vở để mở.
- Sao thế ?
- Thá»i giá» má»—i lúc má»™t khó thu xếp quá. Ri-ta cÅ©ng biết đấy: cà ng ngà y công tác cà ng gay. Bá» há»c cÅ©ng đáng tiếc lắm, nhÆ°ng Ä‘Ã nh phải gác lại...
Pa-ven cảm thấy lá»i nói vá» cuối mình thiếu bá» chắc chắn. Anh nghÄ© thầm:
"Sao lại nói quanh thế Ra mi chẳng có can đảm lấy tay đấm thẳng một cái và o trái tim mi ư?"
NghÄ© thế, Pa-ven nói tiếp, giá»ng quả quyết hÆ¡n:
- Ngoà i ra, từ lâu đã định nói vá»›i Ri-ta là Pa-ven nghe Ri-ta giảng tháºt ra không hiểu lắm đâu. Khi há»c vá»›i Xê-gan thì trong đầu nhá»› được hết. Còn vá»›i Ri-ta thì Pa-ven há»c không có kết quả. Cứ má»—i lần nghe Ri-ta giảng xong, Pa-ven lại phải tìm đến há»i đồng chà Tô-ca-rếp. Äầu óc Pa-ven chẳng chịu là m việc nữa. Ri-ta nên tìm má»™t ngÆ°á»i há»c trò và o sáng dạ mà giúp thì hÆ¡n.
Và Pa-ven quay đi để tránh cái nhìn chằm chằm của bạn. Anh nói thêm, nhất quyết:
- Cho nên, chúng ta không nên tiếp tục là m mất thì giá» chung của cả hai ngÆ°á»i.
Pa-ven đứng dáºy, chân nhẹ nhà ng đẩy lùi chiếc ghế, mắt nhìn xuống đầu Ri-ta Ä‘ang cúi gục; ánh đèn soi rõ mặt Ri-ta tái nhợt Ä‘i. Pa-ven Ä‘á»™i mÅ© cát- két lên đầu:
- Thôi, từ biệt đồng chà Ri-ta nhá»›. Tiếc rằng lâu nay đã là m phiá»n Ri-ta. Äáng lẽ phải nói vá»›i Ri-ta ngay từ lâu rồi. Äấy là lá»—i của Pa-ven.
Ri-ta đưa tay ra bắt. Vẻ lạnh nhạt không ngỠcủa Pa-ven là m chị lặng đi. Chị chỉ còn nói được mấy tiếng:
- Pa-ven ạ, Ri-ta không oán trách gì Pa-ven hết. Ri-ta đã không là m cho Pa-ven hiểu Ri-ta, thì Ri-ta Ä‘Ã nh phải chịu lấy Ä‘iá»u xảy ra hôm nay.
Chân Pa-ven bÆ°á»›c ra nặng ná». Anh lặng lẽ khép cá»a lại, rồi Ä‘i ra. Äến cổng, anh đứng lại suy nghÄ©:
"Có lẽ nên trở lại chăng? Nói cho Ri-ta hiểu... Nói để là m gì cÆ¡ chứ? Äể nháºn má»™t lá»i khinh bỉ đốp và o mặt và lại bÆ°á»›c ra cổng nhÆ° thế nà y Æ°? Không!"
Trên các ngả Ä‘Æ°á»ng sắt và o nhà kho Ä‘oạn đầu máy, những toa tà u xÆ¡ xác, những đầu tà u lạnh ngắt nằm lổng chổng trông y nhÆ° những bãi tha ma. Gió lùa và o thổi bay mù mạt cÆ°a trong nhà kho chứa gá»— từ nay bá» trống không.
Bá»n phỉ của tên O-rÆ¡-lÃch Ä‘ang nhÆ° thú dữ rình mồi quanh thị trấn. Chúng men theo những khe sâu, men theo các lối mòn trong rừng. Ban ngà y lÅ© phỉ nghỉ chân trong những bản lân cáºn, náu mình trong nhà của bá»n chủ trại nuôi ong già u có, đêm đến chúng mò ra các ngả Ä‘Æ°á»ng sắt, lấy nanh vuốt cà o cấu bóc Ä‘i từng mảng Ä‘Æ°á»ng ray; khi đã là m xong cái trò ghê tởm ấy, chúng lại bò vá» thu mình trong sà o huyệt.
ThÆ°á»ng có những chuyến tà u bị lăn nhà o xuống chân dốc ná»n Ä‘Æ°á»ng, những toa xe báºt tung lên vỡ tan tà nh, đè bẹp gà những hà nh khách còn Ä‘ang ngon giấc; những hạt lúa mì quý đổ vãi ra mặt Ä‘Æ°á»ng, trá»™n lẫn vá»›i máu và đất.
Bá»n phỉ tấn công những thị trấn thanh bình trong tổng. Äà n gà mái hoảng sợ, kêu quang quác, chạy túa ra khắp ngả. Má»™t tiếng súng nổ vang trÆ°á»›c ngôi nhà trắng của trụ sở Xô-viết tổng, nghe nhÆ° những cà nh khô kêu răng rắc dÆ°á»›i chân ngÆ°á»i. Bá»n phỉ cưỡi những con ngá»±a béo tốt, chạy sục sạo khắp bản là ng, gặp ngÆ°á»i là chém ngay. Chúng vung kiếm vun vút, chém nhÆ° bổ củi. Súng nổ thÆ°a thá»›t: chúng còn để dà nh đạn.
LÅ© phỉ hiện ra rất nhanh, rồi cÅ©ng biến Ä‘i rất nhanh. Bá»n chúng có tai mắt rình mò khắp nÆ¡i. Những cặp mắt cú vỠấy đã nhìn nhÆ° xoáy và o trụ sở Xô-viết tổng mà lão thầy tu và bá»n cu-lắc thÆ°á»ng rình mò. Có những Ä‘Æ°á»ng dây liên lạc vô hình từ đấy đến táºn đám rừng ráºm. Äạn dược, những súc thịt lợn tÆ°Æ¡i, những chai rượu mạnh xanh xanh Ä‘á»u được lén lút chở và o đấy. Cả tin tức cÅ©ng tháºm thụt thì thầm truyá»n đến tai những tên tiểu đầu lÄ©nh, rồi qua má»™t mạng lÆ°á»›i thông tin phức tạp hÆ¡n, đến táºn tai tên trùm O-rÆ¡-lÃch.
Äám phỉ nà y tất cả chỉ gồm vẻn vẹn Ä‘á»™ hai ba trăm tay chuyên môn chặt đầu ngÆ°á»i, nhÆ°ng chia ra đến mấy toán hoạt Ä‘á»™ng cùng má»™t lúc ở hai ba huyện. Ta vẫn chÆ°a tóm được chúng vì không sao theo dõi được chúng. Ban đêm, nó là m phỉ, ban ngà y nó lại khoác áo nông dân hiá»n là nh, loay hoay là m lụng ở sân, cho ngá»±a ăn và kéo tẩu thuốc. Äứng trÆ°á»›c thá»m nhà chúng nhếch mép cÆ°á»i thầm, Ä‘Æ°a mắt lấm lét nhìn theo những Ä‘á»™i kỵ binh tuần tra Ä‘i lùng dõi chúng.
Pu-dÆ°-rếp-ski lâu nay mất cả nghỉ, mất cả ngủ: đồng chà đã chỉ huy cả trung Ä‘oà n của mình phi ngá»±a lùng khắp ba huyện. Äồng chà không biết mệt, kiên tâm lùng riết lÅ© giặc, đôi khi đã nắm được Ä‘uôi của bá»n chúng.
Trong vòng má»™t tháng tên phỉ O-rÆ¡-lÃch phải rút bá»n lâu la của nó ra khá»i hai huyện. Nó bị ép trong má»™t vòng vây khép chặt Ä‘ang giãy giụa.
Trong thà nh phố, dòng Ä‘á»i cứ trôi xuôi nhÆ° thÆ°á»ng lệ. Khắp năm khu chợ ngÆ°á»i lúc nhúc đông nghìn nghịt, tiếng huyên náo rà o rà o, ầm Ä©. Hai xu hÆ°á»›ng ngá»± trị ở nÆ¡i đây: kẻ bán muốn bán giá cắt cổ, ngÆ°á»i mua muốn mua giá há»i nhất. Bá»n bịp bợm đủ loại tha hồ mà trổ tà i đánh xoáy. Có đến hà ng trăm dứa lùi lùi rình mò nhÆ° má»™t Ä‘Ã n rệp, cá» chỉ nhanh thoăn thoắt, cứ nhìn mắt chúng, ngÆ°á»i ta có thể biết được đủ má»i tÃnh tình, trừ bản chất là m ăn lÆ°Æ¡ng thiện. Cả lÅ© cặn bã của thà nh phố Ä‘á»u tụ táºp ở đây nhÆ° bu và o má»™t đống phân vá»›i mục Ä‘Ãch duy nhất: "xoay" của những ai lá»› ngá»› má»›i đến. Những chuyến tà u thÆ°a chạy đến nhÆ° khạc ra bên Ä‘Æ°á»ng hà ng đám ngÆ°á»i tay xách, lÆ°ng Ä‘eo nặng trÄ©u những bao vá»›i bị. Bá»n há» Ä‘á»u Ä‘i đến các ngả chợ nà y.
Chiá»u tối, chợ nà o cÅ©ng vắng tanh. Những phố buôn bán, những dãy cá»a hà ng tối om, trông chẳng khác gì những phố hoang. Há»a hoằn má»›i có những tay cứng bóng vÃa ban đêm dám mạo hiểm Ä‘i và o khu phố chết nà y, nÆ¡i đây má»—i căn phố lặng ngắt Ä‘á»u nhÆ° có quân bất lÆ°Æ¡ng nấp sẵn và sắp sá»a xồ ra hăm dá»a. Äêm đêm lại hay có tiếng súng nổ đánh đẹt má»™t cái nghe nhÆ° tiếng búa Ä‘áºp và o mảnh tôn, rồi có tiếng ngÆ°á»i kêu ú á»›, máu sặc trong há»ng. Và chá» cho đến lúc mấy anh công an ở các đồn gần đấy cùng chạy đến (há» không dám Ä‘i từng ngÆ°á»i má»™t) thì ngoà i cái xác ngÆ°á»i còn Ä‘ang giãy chết ra chẳng còn thấy bóng má»™t ai. Bá»n giết ngÆ°á»i đã Ä‘i xa rồi và tiếng nổ là m những ngÆ°á»i còn Ä‘i chÆ¡i đêm lánh cho xa khu phố chợ. PhÃa trÆ°á»›c là rạp chiếu bóng "Ô-ri-ông" ánh Ä‘iện dãi trên Ä‘Æ°á»ng phố và vỉa hè, công chúng Ä‘ang chen chúc nhau ở đấy.
Trong rạp máy chiếu phim lẹt xẹt. Trên mà n ảnh, những cặp tình nhân bất hạnh giết lẫn nhau, và má»—i lần phim đứt, ngÆ°á»i xem lại la ó dữ dá»™i.
Ở khu trung tâm và ở các ngoại ô, cuá»™c sống xem ra nhÆ° không Ä‘i chệch vết xe cÅ©, và ngay ở Tỉnh ủy, nÆ¡i đầu não của chÃnh quyá»n cách mạng nà y, má»i sá»± vẫn trôi theo dòng thÆ°á»ng lệ. Song đấy chỉ là vẻ yên tÄ©nh bá» ngoà i.
CÆ¡n bão táp Ä‘ang chÃn mùi, sắp nổ ra giữa thà nh phố.
Có nhiá»u kẻ biết cÆ¡n bão táp sắp đến: chúng là những kẻ từ các nÆ¡i kéo lên tỉnh, giấu không kÃn khẩu súng trÆ°á»ng trong tà áo dà i nông dân. Chúng còn là những đứa giả dạng là m bá»n con buôn đầu cÆ¡ lÆ°Æ¡ng thá»±c ngồi trên mái các toa xe lá»a đến đây, đáng lẽ Ä‘i tá»›i chợ, lại mang những bao bị ấy đến những địa chỉ mà chúng nhá»› nhÆ° in trong óc.
Bá»n chúng thì biết rõ, còn các xóm thợ và ngay cả những ngÆ°á»i bôn-sê-vÃch thì lại không hay gì vá» cÆ¡n giông tố Ä‘ang kéo đến gần.
Trong thà nh phố, chỉ có năm ngÆ°á»i bôn-sê-vÃch là nắm vững tình hình chuẩn bị là m loạn của lÅ© phản Ä‘á»™ng.
Tà n quân Pết-lu-ra bị Hồng quân đuổi chạy sang nước Ba Lan trắng đã câu kết chặt chẽ với các phái đoà n nước ngoà i ở Vác-xô-vi, chuẩn bị tham gia và o cuộc nổi loạn đã dự định.
Số tà n dÆ° của các trung Ä‘oà n Pết-lu-ra được bà máºt láºp thà nh Ä‘á»™i xung kÃch.
Bá»n đầu sá» phiến loạn của chúng cÅ©ng có bá»™ pháºn ở Sê-pê-tốp ca nữa, gồm bốn mÆ°Æ¡i bảy tên, phần lá»›n là những tên tÃch cá»±c phản cách mạng mà trÆ°á»›c đây ủy ban đặc biệt địa phÆ°Æ¡ng vì cả tin, nên đã tha bổng chúng.
Tổ chức nà y do lão cố Vát-xi-li, lão chuẩn úy Vin- nÃch và lão võ quan của bá»n Pết-lu-ra là Cu-mên-cÆ¡ cầm đầu. Hai đứa con gái lão cố, em và bố tên Vin- nÃch và cả lão Xa-mô-tÆ°-nha đã len lá»i được và o ủy ban hà nh chÃnh sở tại là m chân thÆ° ký chép công văn, tiến hà nh do thám lượm tin cho chúng.
Bá»n phiến loạn đã quyết định trong đêm khởi sá»± sẽ ném lá»±u đạn và o phân đồn công an biên phòng đặc biệt, đánh tháo tù và nếu có thể được thì chiếm nhà ga.
Giữa khu phố lá»›n, trung tâm của cuá»™c nổi loạn sắp tá»›i chúng Ä‘ang hết sức bà máºt táºp trung bá»n sÄ© quan lại. Trong khi đó thì bầy thổ phỉ cÅ©ng tụ táºp ở những khu rừng lân cáºn ngoại ô. Từ những khu rừng ấy, chúng phái những tay chân tin cáºy của chúng sang Ru-ma-ni và đến táºn nÆ¡i báo cáo vá»›i Ä‘Ãch thân Pết-lu-ra.
*
Giu-khÆ¡-rai là m việc ở ủy ban đặc biệt quân khu chống phản cách mạng. Äêm nà y nữa là sáu đêm ròng anh thức trắng chÆ°a há» nhắm mắt lấy má»™t phút. Anh là má»™t trong năm ngÆ°á»i bôn- sê-vÃch biết rõ má»i chuyện. Giu-khÆ¡-rai có cảm giác nhÆ° ngÆ°á»i Ä‘i săn đã dõi thấy vết chân con thú dữ giữa lúc nó sắp nhảy xổ ra cắn.
(Ủy ban đặc biệt, má»™t cÆ¡ quan vừa là công an, vừa là tình báo còn được gá»i là công an đặc biệt nữa)
Song biết mà không thể kêu lên, không thể báo Ä‘á»™ng được. Phải Ä‘áºp chết con ác thú. Có Ä‘áºp chết tÆ°Æ¡i nó, má»›i có thể yên ổn là m ăn được, Ä‘i đâu khá»i phải nÆ¡m ná»›p nhìn từng bụi ráºm. Cần nhất đừng là m cho con thú dữ kia kinh Ä‘á»™ng. Trong tráºn tá» chiến nà y, chiến sÄ© phải có trà sáng suốt, lòng kiên tÄ©nh và cánh tay vững mạnh má»›i đảm bảo được thắng lợi.
Ngà y ấy, giỠấy sắp đến nơi rồi.
Tại má»™t nÆ¡i nà o đó ở thà nh phố, trong ngóc ngách của tổ chức bà máºt của chúng, bá»n chúng đã há»p kÃn vá»›i nhau quyết định: đêm mai.
NhÆ°ng năm ngÆ°á»i bôn-sê-vÃch biết chuyện đã trù tÃnh chặn trÆ°á»›c. Không, phải ra tay ngay hôm nay, ngay đêm nay.
Lúc tối, má»™t chuyến xe lá»a bá»c sắt lặng lẽ không kéo còi, từ từ chạy ra khá»i nhà ga, và xe vừa ra khá»i, cổng lá»›n nhà kho khép ngay lại, im ắng nhÆ° không.
Các Ä‘Æ°á»ng dây Ä‘iện báo trá»±c tiếp hối hả truyá»n những bức máºt Ä‘iện; những hà ng chữ số đó bay đến đâu là bá»™ Ä‘á»™i biên phòng ở đấy quên cả ngủ, tróc cho tiệt ổ thú dữ.
A-kim gá»i dây nói cho Giác-ki.
- Các há»™i nghị chi bá»™ đã triệu táºp xong chÆ°a? Thế nà o? Tốt. Äồng chà cùng vá»›i đồng chà bà thÆ° Äảng ủy khu phố lại há»p ngay nhá»›. Vấn Ä‘á» tiếp tế củi thế mà trầm trá»ng hÆ¡n ta tưởng đấy. Äến đây ta sẽ bà n - Giác-ki nghe xong câu nói nhanh, vá»›i giá»ng quả quyết của A-kim, vừa đặt ống nói xuống vừa cà u nhà u:
- Vẫn vấn đỠcủi. Còn là điên đầu với nó.
Hai ngÆ°á»i bà thÆ° Äảng và Äoà n từ trong chiếc xe của anh lái LÃt-kê bÆ°á»›c ra. Lên đến tầng hai, há» hiểu ngay không phải vấn Ä‘á» củi.
Má»™t khẩu súng máy "Mác-xim" nằm trên bà n giấy đồng chà phụ trách. Các chiến sÄ© súng máy của Ä‘Æ¡n vị đặc công Ä‘ang tÃu tÃt chung quanh. Ngoà i hà nh lang, những đảng viên và đoà n viên trung kiên của thà nh phố lặng lẽ đứng gác. Trong phòng là m việc của đồng chà bà thÆ° Tỉnh ủy, cuá»™c há»p bất thÆ°á»ng của ban thÆ°á»ng vụ sắp sá»a kết thúc.
ÄÆ°á»ng dây từ ngoà i phố mắc qua cá»a sổ con nối vá»›i hai máy nói kiểu dùng khi hà nh quân.
NgÆ°á»i ta thì thầm nói chuyện vá»›i nhau. Giác-ki gặp A-kim, Ri-ta và Mi-khai-lô ở trong phòng. Ri-ta mặc quân phục, nhÆ° hồi còn là m chÃnh trị viên đại Ä‘á»™i: mÅ© Bu-Ä‘i-on-ny, váy ka-ki, thắt lÆ°ng Ä‘eo súng "Mô-de" nặng trÄ©u.
Giác-ki sá»ng sốt há»i:
- Thế nà y nghĩa là thế nà o?
Ri-ta nói cho anh biết:
- Táºp báo Ä‘á»™ng đấy, Giác-ki ạ. Chốc nữa, tất cả sẽ đến khu phố đồng chÃ. Có hiệu lệnh là táºp hợp ở TrÆ°á»ng Lục quân thứ năm. Anh chị em há»p chi bá»™ xong thì cứ đến thẳng đấy ngay. Chủ yếu là táºp hợp thế nà o cho không ai để ý đến mình.
Im lặng bao trùm khu rừng "Há»c sinh quân".
( Thá»i trÆ°á»›c ở đây có trÆ°á»ng "Há»c sinh quân" của chÃnh phủ Nga hoà ng nên gá»i là rừng "Há»c sinh quân")
Hà ng cây sên đại thụ đứng yên không lay Ä‘á»™ng. Mặt nÆ°á»›c ao tù phủ đầy những mảng bèo Ä‘ang yên ngủ. Những lối Ä‘i rá»™ng kÃn cá». Giữa rừng, sau bức tÆ°á»ng trắng cao là những tòa nhà của trÆ°á»ng "Há»c sinh quân" trÆ°á»›c kia, ngà y nay là TrÆ°á»ng Lục quân thứ năm của Hồng quân. Äêm đã khuya. Từng nhà trên không thắp đèn sáng. Äứng ngoà i trông và o có vẻ tịch mịch lắm. Ai qua đây cÅ©ng tưởng trong mấy tòa nhà nà y má»i ngÆ°á»i Ä‘ang ngủ say. Song nếu ngủ thì tại sao hai cánh cá»a đúc bằng gang nặng trình trịch lại mở toang ra và ngoà i của có hai đống đứng lù lù nhÆ° hai con cóc khổng lồ thế ? NgÆ°á»i ở khắp các ngả trong khu công nhân Ä‘Æ°á»ng sắt kéo đến Ä‘á»u biết rằng có báo Ä‘á»™ng đêm thì trong trÆ°á»ng chẳng ai ngủ đâu. Từ những cuá»™c há»p chi bá»™ Äảng, sau khi được nghe chỉ thị vắn tắt, há» liá»n Ä‘i thẳng đến đây, lẳng lặng, không trò chuyện. Há» Ä‘i từng ngÆ°á»i má»™t hay từng Ä‘á»™i, nhÆ°ng không quá ba ngÆ°á»i, trong túi ngÆ°á»i nà o cÅ©ng có chứng minh thÆ° trên Ä‘á» "Äảng cá»™ng sản bôn-sê-vÃch" hoặc "Äoà n thanh niên cá»™ng sản U-cÆ¡- ren". Có chìa má»™t trong hai giấy chứng nháºn đó má»›i qua được hai cánh cá»a đúc bằng gang nà y.
Trong phòng há»p lá»›n, ngÆ°á»i đã đông. Gian phòng nà y thắp đèn sáng. Vải bạt che kÃn các cá»a sổ. Những ngÆ°á»i bôn-sê-vÃch há»p mặt ở đây nói đùa nhau rằng cách táºp báo Ä‘á»™ng nà y có vẻ công thức. Há» thản nhiên hút thuốc nhÆ° không có chuyện gì xảy ra. Không ai cảm thấy có biến cả. Ai cÅ©ng tưởng táºp hợp lại nhÆ° thế chỉ là để kiểm tra tinh thần ká»· luáºt của các Ä‘Æ¡n vị công tác đặc biệt mà thôi. Song những cá»±u chiến binh dà y kinh nghiệm hÆ¡n, vừa bÆ°á»›c chân và o cổng trÆ°á»ng Lục quân, đã cảm thấy ngay có má»™t cái gì hoà n toà n không phải là táºp báo Ä‘á»™ng cả. Má»i việc Ä‘á»u tiến hà nh má»™t cách quá lặng lẽ. Theo tiếng hô khe khẽ, từng trung Ä‘á»™i há»c viên sÄ© quan im lặng xếp thà nh hà ng ngÅ© , và súng máy xách tay, há» tiến ra ngoà i Ä‘Æ°á»ng. Ở ngoà i nhìn và o, không má»™t ngôi nhà nà o có chút ánh đèn.
Pa-ven đến gần Äu-ba-va, khẽ há»i:
- Có gì nghiêm trá»ng không, Äu-ba-va?
Äu-ba-va Ä‘ang ngồi ở thà nh cá»a sổ, cạnh má»™t cô con gái mà Pa-ven chỉ má»›i thoáng gặp ở nhà Giác-ki hôm kia. Nghe há»i, Äu-ba-va vá»— vai Pa-ven nói đùa:
- Thế ra cáºu lo mất hồn rồi à ? Chẳng ngại gì đâu! Rồi chúng mình sẽ dạy cáºu đánh nhau. À, cáºu không quen cô nà y hay sao? - Äu-ba-va hất đầu chỉ vá» phÃa thiếu nữ kia: - Äây là cô An-na. Há» gì, mình không biết, còn chức vụ: phụ trách cÆ¡ sở tuyên truyá»n.
Thiếu nữ nghe lá»i giá»›i thiệu tinh nghịch của Äu- ba-va, Ä‘Æ°a mắt nhìn kỹ Pa-ven. Cô vuốt lại mái tóc tuá»™t ra ngoà i khăn quà ng mà u hoa cà .
Cặp mắt cô bạn má»›i bắt gặp mắt Pa-ven. Nhìn nhau không nói mấy giây. Äôi mắt cô bạn Ä‘en xanh, ánh lên, hÆ¡i kiêu kỳ dÆ°á»›i hà ng mi dà y mượt. Pa-ven quay sang nhìn Äu-ba-va. Cảm thấy mặt mình Ä‘á» lên, Pa- ven bá»±c mình cau mà y và cố nhếch mép mỉm cÆ°á»i, há»i cô bạn má»›i:
- Váºy thì trong hai đồng chÃ, ai là ngÆ°á»i Ä‘ang tuyên truyá»n thuyết phục ai?
Giữa lúc ấy, trong phòng há»p có tiếng ồn à o. Äại Ä‘á»™i trưởng trèo lên ghế, hô lá»›n:
- Các đảng viên cá»™ng sản thuá»™c đại Ä‘á»™i thứ nhất! Sắp Ä‘á»™i ngÅ© trong phòng nà y ! Mau lên, các đồng chÃ, mau lên !
Vừa lúc ấy, Giu-khÆ¡-rai, đồng chà chủ tịch Ban chấp hà nh tỉnh và A-kim bÆ°á»›c và o. Cả ba vừa má»›i tá»›i đây. Gian phòng cháºt nÃch ngÆ°á»i đứng sắp thà nh hà ng. Äồng chà chủ tịch bÆ°á»›c lên chá»— đặt khẩu súng máy thÆ°á»ng ngà y dùng để táºp, giÆ¡ tay lên, cất tiếng nói:
- Các đồng chÃ, hôm nay chúng ta há»p nhau ở đây vì má»™t công việc rất khẩn trÆ°Æ¡ng. Việc đó đòi há»i má»™t tinh thần trách nhiệm cao. Bây giá» thì tôi có thể nói ra Ä‘iá»u mà hôm qua chÆ°a thể nói được, vì đấy là má»™t bà máºt quân sá»± quan trá»ng. Äêm mai, trong thà nh phố nà y và các thà nh phố khác của U-cÆ¡-ren sẽ nổ ra cuá»™c nổi loạn của bá»n phản cách mạng. Thà nh phố đã đầy rẫy bá»n võ quan trắng. LÅ© phỉ đã táºp trung quanh thà nh. Má»™t bá»™ pháºn của bá»n phiến loạn ấy đã chui và o tiểu Ä‘oà n thiết giáp của ta là m chân lái xe. Ủy ban đặc biệt của ta đã khám phá ra vụ nà y và hôm nay, chúng tôi huy Ä‘á»™ng tất cả tổ chức Äảng và Äoà n thanh niên cá»™ng sản tá»›i đây để vÅ© trang Ä‘i dẹp phiến loạn. Tiểu Ä‘oà n cá»™ng sản thứ nhất và thứ hai sẽ cùng phối hợp hà nh Ä‘á»™ng vá»›i các Ä‘Æ¡n vị há»c sinh sÄ© quan và Ban đặc biệt đã từng quen chiến đấu. Há»c viên sÄ© quan đã Ä‘i trÆ°á»›c rồi. GiỠđến lượt các đồng chÃ. Các đồng chà có mÆ°á»i lăm phút để nháºn vÅ© khà và xếp Ä‘á»™i ngÅ© cho xong. Äồng chà Giu-khÆ¡-rai đây sẽ chỉ huy chiến đấu. Các Ä‘á»™i trưởng sẽ nháºn chỉ thị cụ thể ở đồng chà Giu-khÆ¡-rai. Tôi thiết tưởng không cần nói nhiá»u vá»›i tiểu Ä‘oà n cá»™ng sản ta đây vá» tÃnh chất nghiêm trá»ng của giá» phút nà y. Cuá»™c phiến loạn sắp nổ ngà y mai, chúng ta phải bóp chết nó ngay hôm nay.
MÆ°á»i lăm phút sau, toà n tiểu Ä‘oà n đã vÅ© trang đầy đủ Ä‘á»™i ngÅ© chỉnh tỠđứng trong sân trÆ°á»ng. Giu-khÆ¡-rai Ä‘Æ°a mắt nhìn những hà ng ngÆ°á»i đứng im.
Äứng trÆ°á»›c, cách hà ng ba bÆ°á»›c, hai ngÆ°á»i nai nịt gá»n gà ng: tiểu Ä‘oà n trưởng Mê-nhay-lô, vóc ngÆ°á»i to lá»›n, vốn là m nghá» thợ đúc ở U-ran, và bên cạnh là A-kim là m chÃnh ủy. Bên trái, những trung Ä‘á»™i thuá»™c đại Ä‘á»™i thứ nhất. TrÆ°á»›c đại Ä‘á»™i hai bÆ°á»›c là đồng chà đại Ä‘á»™i trưởng và đồng chà chÃnh trị viên. Sau lÆ°ng há», những hà ng quân im lặng của tiểu Ä‘oà n cá»™ng sản. Ba trăm tay súng.
Giu-khơ-rai ra hiệu lệnh:
- Äến giá» rồi! Tiến lên, bÆ°á»›c!
Ba trăm chiến sĩ tiến bước và o các ngả phố vắng tanh.
Thà nh phố đang ngủ yên.
Tiểu Ä‘oà n dừng chân tại phố LÆ¡-vốp, ngay chá»— đối diện vá»›i phố Äi-cai. Bắt đầu hà nh Ä‘á»™ng từ địa Ä‘iểm nà y.
Các khối nhà đá»u bị bao vây má»™t cách lặng lẽ. CÆ¡ quan tham mÆ°u đóng ngay trên thá»m má»™t cá»a hiệu. Má»™t chiếc ô-tô từ khu trung tâm đổ xuống, xuôi dá»c con Ä‘Æ°á»ng LÆ¡-vốp, đèn pha rá»i lên hè phố. Chiếc xe Ä‘á»— xịch trÆ°á»›c cÆ¡ quan tham mÆ°u.
Anh thanh niên Guy-gô, con trai LÃt-kê, lẩn nà y lái xe Ä‘Æ°a cha tá»›i. Cha anh là tÆ° lệnh Ä‘Æ¡n vị bảo vệ thà nh phố. Ông nhảy xuống Ä‘Æ°á»ng nói vá»›i con mấy câu vắn tắt bằng tiếng Lét-tô-ni. Chiếc xe lại nhảy chồm lên phÃa trÆ°á»›c và trong nháy mắt đã biến và o lối rẽ sang phố ÄÆ¡-ni-tÆ¡-rép. Guy-gô mắt nhìn không chá»›p, hai tay nhÆ° gắn chặt và o tay lái, ngoặt sang phải, ngoặt sang trái.
Cái tÃnh lái xe táo bạo của Guy-gô thế mà cÅ©ng có lúc được việc! Chẳng ai còn có ý muốn bắt phạt giam anh hai đêm vì cái tá»™i cầm lái Ä‘iên cuồng nà y nữa.
Và Guy-gô bay khắp phố phÆ°á»ng nhÆ° má»™t tráºn cuồng phong.
Guy-gô đưa Giu-khơ-rai thoắt từ đầu nà y thà nh phố, trong nháy mắt đã vụt đến đầu kia thà nh phố, là m cho Giu-khơ-rai cũng phải khen:
- Guy-gô ạ, nếu đêm nay không chẹt phải ai thì mai cáºu sẽ được thưởng má»™t chiếc đồng hồ và ng.
Guy-gô mừng quýnh, đáp lại bằng giá»ng Lét-tô- ni lÆ¡ lá»› của anh:
- Em thì cứ tưởng là em đến phải ngồi tù mÆ°á»i ngà y vì cái tá»™i lái bạt mạng nà y mất.
Những đòn đầu tiên nhằm giáng và o tổng hà nh dinh bá»n phiến loạn. Những tên bị bắt và những tà i liệu thu được Ä‘Æ°a ngay đến Ban đặc biệt.
Trên phố Di-cai, ở ngõ cÅ©ng mang cái tên lạ lùng ấy tại nhà số 1 có má»™t đứa tên là Xuy-béc. Căn nhà nó ở có cá»a sổ nhìn ra má»™t khu vÆ°á»n, vÆ°á»n nà y chỉ cách có bức tÆ°á»ng ngăn vá»›i ngôi nhà trÆ°á»›c kia là nhà tu kÃn. Lúc quân ta đến thì căn nhà không có ai ở đấy. Láng giá»ng nói là hôm ấy Xuy-béc không vá» nhà . Khám trong nhà thì thấy có má»™t hòm lá»±u đạn cùng vá»›i bản danh sách có kèm địa chỉ. Äồng chà LÃt-kê hạ lệnh phục kÃch sẵn ở những địa chỉ ấy, còn mình thì đứng lại bên bà n má»™t phút xét qua những tà i liệu tìm được.
NgÆ°á»i đứng gác ở trong công viên là má»™t há»c viên sÄ© quan trẻ tuổi. Cáºu ta trông thấy rõ cá»a sổ có ánh sáng. Äứng ở trong góc nà y, có má»™t mình thôi, chẳng thú tà nà o; cáºu thấy ngà i ngại. NgÆ°á»i ta ra lệnh cho cáºu gác bức tÆ°á»ng bao phủ khu vÆ°á»n. NhÆ°ng từ chá»— tÆ°á»ng đến chá»— ánh sáng yên ổn ở cá»a
sổ kia còn xa lắm. HÆ¡n nữa, mặt trăng quái ác kia lại cứ bị mây che má» luôn. Trong bóng tối, bụi cây nà o cÅ©ng nhÆ° có ngÆ°á»i trong ấy. Cáºu há»c viên sÄ© quan lấy lưỡi lê dò dẫm quanh mình: chẳng có gì cả.
"Sao lại đặt mình gác ở đây? TÆ°á»ng cao thế thì ai mà leo và o được kia chứ. Thôi mình lại gần cá»a sổ ngó và o xem cái đã !". NghÄ© thế, cáºu ta nhìn đầu tÆ°á»ng cao chót vót má»™t lần nữa, rồi bÆ°á»›c khá»i góc tối sặc mùi ẩm mốc ấy. Cáºu dừng lại bên cá»a sổ má»™t lát. Äồng chà LÃt-kê thu nhặt nhanh những giấy tá» và định bÆ°á»›c ra khá»i phòng. Giữa lúc đó trên đầu tÆ°á»ng hiện ra má»™t bóng Ä‘en. Bóng Ä‘en đó từ trên tÆ°á»ng nhìn thấy rõ ngÆ°á»i đứng gác trÆ°á»›c cá»a sổ và cả ngÆ°á»i Ä‘ang đứng ở trong phòng. Nhẹn nhÆ° má»™t con mèo, nó chuyá»n sang má»™t ngá»n cây rồi bò xuống đất, rón rén đến chá»— anh lÃnh gác, tay nó vung lên và anh há»c viên sÄ© quan quỵ xuống. Lưỡi Ä‘oản kiếm cắm pháºp và o cổ ngÆ°á»i gác lút đến táºn cán.
Tiếng súng nổ giữa khu vÆ°á»n Ä‘áºp và o tai các chiến sÄ© Ä‘ang vây quanh khu phố nhÆ° má»™t luồng Ä‘iện giáºt.
Sáu ngÆ°á»i lá»™p cá»™p chạy đến.
Äồng chà LÃt-kê đã chết, xác ngã trong chiếc ghế bà nh, đầu đẫm máu gục trên bà n. KÃnh cá»a sổ vỡ toang. Kẻ địch không có thá»i giá» lấy lại tà i liệu.
Tiếng nổ tá»›i tấp vang lên ở chân tÆ°á»ng khu nhà tu kÃn. Hung thủ đã nhảy ra phố và chuồn vá» khoảng đất trống ở Ä‘Æ°á»ng Lu-ki-an, vừa chạy hắn vừa bắn trở lại. NhÆ°ng thoát sao được: má»™t viên đạn của ta đã bắn theo trúng.
Khám xét suốt đêm. Hà ng trăm ngÆ°á»i không có tên trong danh sách há»™ khẩu, nhÆ°ng có vÅ© khà và những tà i liệu khả nghi trong ngÆ°á»i, đã bị giải đến Ban đặc biệt, ở đây có bá»™ pháºn chuyên môn tra xét.
Ở má»™t và i chá»— bá»n phiến loạn đã dùng vÅ© trang kháng cá»±. Ở phố Gi-liên, đồng chà An-tô-sa bị chúng bắn chết giữa lúc ta Ä‘ang
khám xét một nhà .
Tiểu Ä‘oà n Xô-lô-men-ca đêm ấy mất Ä‘i năm chiến sÄ©. Ban đặc biệt mất đồng chà Lit-kê, lão đồng chà bôn-sê-vÃch, ngÆ°á»i lÃnh gác trung thà nh và mẫn cán của nÆ°á»›c cá»™ng hòa.
Âm mưu phiến loạn đã bị chặn đứng.
Cũng đêm ấy Ở Sê-pê-tốp-ca, lão cố Vát-xi-li, hai con gái và cả bè lũ nhà hắn đã bị bắt.
Tình thế nguy ngáºp đã dịu dần.
Song má»™t kẻ thù má»›i lại Ä‘e dá»a thà nh phố : thiếu củi, Ä‘Æ°á»ng xe lá»a bị tê liệt, và tiếp sau đó là giặc đói và giặc rét.
Bánh mì và củi sẽ quyết định tất cả.
Last edited by quykiemtu; 18-11-2008 at 08:57 PM.
|
|
|
| |