06-03-2008, 09:24 PM
Cái Thế Ma Nhân
Tham gia: Feb 2008
Bà i gởi: 1,035
Thá»i gian online: 35 phút 40 giây
Thanks: 0
Thanked 35 Times in 18 Posts
CHÆ¯Æ NG NÄ‚M
NHá»®NG TÔN GIÃO XÊ-MÃT (SEMITIC)
DO THÃI GIÃO
13. CHÚA TỂ LÀ MỘT
Toà n thế giá»›i biết đến ngÆ°á»i Do Thái. Cuá»™c Ä‘á»i nay đây mai đó mang há» Ä‘i khắp trái đất. Há» mang theo tôn giáo của há» mà hầu hết những ngÆ°á»i Do Thái trung thà nh mãnh liệt vá»›i tôn giáo của há». Khi mặt trá»i lặn và o lúc bắt đầu lá»… Sabbath, nhiá»u triệu ngÆ°á»i Do Thái bắt đầu ngà y nghỉ và thá» phượng. Số ngÆ°á»i của há» không nhiá»u so vá»›i tổng dân số trên thế giá»›i. NhÆ°ng thà nh công mà ngÆ°á»i Do Thái đã tạo dá»±ng trên thế giá»›i lại rất rá»™ng lá»›n và có ý nghÄ©a đáng kể.
Do Thái Giáo là "tôn giáo mẹ" của cả CÆ¡ Äốc Giáo và Hồi Giáo. Ba tôn giáo nà y là những tôn giáo chÃnh của thế giá»›i Tây PhÆ°Æ¡ng. CÆ¡ Äốc Giáo và Hồi Giáo thừa hưởng những khái niệm tôn giáo, luân lý và tu táºp từ Do Thái Giáo. Nếu má»™t sá» gia không lÆ°u ý đến việc đóng góp của ngÆ°á»i Do Thái và o việc phát triển văn minh Tây PhÆ°Æ¡ng, thì sá» gia ấy không thể viết vá» quá khứ của nó và hiểu biết hiện tại của nó.
Do Thái không thuá»™c má»™t giống ngÆ°á»i nà o. Äá»i sống lang thang khắp trái đất của há» khiến cho việc nà y không thể xẩy ra. Hà ng ngà n năm qua, há» là má»™t nhóm các bá»™ lạc, gá»i là Hê BrÆ¡ (Hebrews). Bây giá» từ "Do Thái" áp dụng đúng cho bất cứ ai là ngÆ°á»i có niá»m tin Do Thái. Nói vá» mặt quốc gia, ngÆ°á»i Do Thái là ngÆ°á»i Äức, Ả Ráºp, Mỹ, và hầu hết má»i thứ ngÆ°á»i khác.
Mặc dù quê hÆ°Æ¡ng dân tá»™c trải rá»™ng, ngÆ°á»i Do Thái vẫn giữ được nhiá»u thá»i đại ý thức gần gÅ©i nhau HỠđã là m việc nà y bằng cách thá»±c hiện cẩn tháºn giá»›i luáºt tôn giáo của há». HỠđã là m việc nà y do nhấn mạnh có má»™t mục Ä‘Ãch duy nhất chân lý mà há» gá»i là Shema: "Hãy nghe đây nà y ngÆ°á»i Do Thái, Vị Chúa tể Thượng Äế chúng ta, Chúa tể là Má»™t". Äây là điểm chÃnh yếu trong má»—i khóa lá»… tôn giáo Do Thái. HÆ¡n thế nữa, nó là điểm mấu chốt của Do Thái Giáo.
MỘT THƯỢNG ÄẾ
Những ngÆ°á»i Hebrews thá»i cổ tìm cách hiểu ý nghÄ©a và mục Ä‘Ãch cuá»™c Ä‘á»i, giống nhÆ° những nhà hiá»n triết cổ Ấn Äá»™ và Trung Hoa. Vì băn khoăn đó, ngÆ°á»i Hebrews từ lâu cảm thấy sá»± quan hệ đặc biệt vá»›i trung tâm vÅ© trụ. Truyá»n thống Do Thái nói ngÆ°á»i ấy là Abraham. Abraham tin và o thượng đế riêng. Ngà i đặc biệt quan tâm đến số pháºn và mÆ¡ Æ°á»›c của mình. NgÆ°á»i Do Thái vẫn tôn kÃnh ngÆ°á»i huyá»n thoại nà y nhÆ° ngÆ°á»i cha dân tá»™c. Những ngÆ°á»i khác tiếp nháºn niá»m tin của Ngà i và tìm thấy trong đó những câu trả lá»i cho những câu há»i riêng của há» vá» thế giá»›i.
Cuối cùng, xuất hiện má»™t nhân váºt vÄ© đại, Moses. Ngà i là m rõ rà ng và sáng tá» khái niệm vá» má»™t thượng đế riêng. Ngà i tin rằng thượng đế đã đồng ý đặc biệt vá»›i Abraham và vá»›i tất cả những ngÆ°á»i nối dõi. Những ngÆ°á»i nà y đã hứa trung thà nh và táºn tâm. Äổi lại, Thượng Äế tạo cho há» má»™t quốc gia hùng mạnh.
Dân Do Thái theo truyá»n thống vẫn tin rằng Thượng Äế đã tiết lá»™ những qui luáºt lệ của Ä‘á»i sống cho Moses tại Núi Sinai. Há» coi Moses là ngÆ°á»i sáng láºp ra tôn giáo của há». Há» công nháºn Moses có công cho há» những thâu tháºp quan trá»ng vá» những luáºt lệ tu táºp, đối xá» và ăn uống theo tôn giáo. Moses là nhà lãnh đạo được Thượng Äế chá»n để giải thoát ngÆ°á»i Hebrews khá»i sá»± nô lệ ở má»™t nÆ°á»›c xa lạ thà nh đất của chÃnh há».
Những niá»m tin nhÆ° váºy căn cứ và o chuyện cổ tìm thấy trong Sách Genesis (Cuốn "Chúa Tạo Ra Thế Giá»›i") và Exodus (Sá»± rá»i khá»i Ai Cáºp của ngÆ°á»i Do Thái). NhÆ° nhiá»u há»c giả Do Thái lúc nà o cÅ©ng sẵn sà ng lÆ°u ý, những chuyện nà y không thể được cho là lịch sá» theo nghÄ©a Ä‘en. Những huyá»n thoại nà y cuối cùng được viết lại sau nhiá»u thế ká»· tồn tại trong ký ức của ngÆ°á»i Hebrews, những ngÆ°á»i đã kể lại chúng hết từ thế hệ nà y đến thế hệ khác. Những huyá»n thoại cho thấy lúc đầu Thượng Äế là má»™t thượng đế thuá»™c bá»™ lạc, ngÆ°á»i bảo vệ và ân nhân của ngÆ°á»i Hebrews, con cháu Abraham. Thượng Äế được biết đến và được thá» phượng bởi Abraham, ngÆ°á»i con Isaac và ngÆ°á»i cháu Jacob sau nà y được gá»i là Israel (Do Thái).
Dần dà NgÆ°á»i Hebrews - Do Thái tin chắc thượng đế bá»™ lạc ấy chỉ là má»™t Thượng Äế duy nhất của tất cả sáng tạo. ÄÆ°Æ¡ng nhiên, tiến trình nà y mất nhiá»u thá»i gian hết thế ká»· nà y đến thế ká»· khác, qua những thá»i kỳ của những nhà lãnh đạo lá»›n ngÆ°á»i Hebrews -- những ngÆ°á»i cha bá»™ lạc, Moses, David và những hoà ng đế khác, Isaiah và phần còn lại của các nhà tiên tri. Dần Ä‘Ã dân chúng đạt đến má»™t quan niệm toà n diện có lẽ đã không có lúc khởi thủy khi còn là những bá»™ lạc lang thang nay đây mai đó.
NhÆ°ng bây giá», qua 2500 năm, sá»± khẳng định quan trá»ng nhất của Do Thái Giáo đã là : "...Vị Chúa tể Thượng Äế của chúng ta, Vị Chúa tể là Má»™t." Sá»± phát triển thá» phượng má»™t Thượng Äế phản ảnh những kinh nghiệm và tÃnh khà độc đáo của ngÆ°á»i Do Thái. Trong Ä‘Æ°á»ng lối riêng, há» Ä‘i đến kết luáºn mà tất cả những tôn giáo hiện tiá»n ngà y nay chia sẻ: nằm dÆ°á»›i sá»± Ä‘a dạng vô táºn mà chúng ta thấy trong Ä‘á»i sống là má»™t mục tiêu, má»™t thá»±c tại.
Äã từ lâu, NgÆ°á»i Do Thái thấy chẳng có gì quan trá»ng trong việc thảo luáºn vá» bản chất của Thượng Äế. Thượng Äế hiện hữu, Ngà i là Má»™t, Ngà i là thá»±c tại. Cả đến ngà y nay, không có lấy má»™t tÃn ngưỡng mô tả những đặc tÃnh của Thượng Äế. (Chân lý) Shema là đủ.
Tuy nhiên má»™t số giáo sÄ© Do Thái và triết gia đã lÆ°u ý đến việc mô tả những đức tÃnh của Thượng Äế dù rằng không má»™t ngÆ°á»i Do Thái nà o đã từng đòi há»i xác nháºn khái niệm nà y. Thượng Äế ngay thẳng. Ngà i là Äấng Sáng Tạo. Ngà i là tinh thần. Thượng Äế là ngÆ°á»i sẵn sà ng giúp đỡ con ngÆ°á»i, cung cấp phÆ°Æ¡ng tiện cho con ngÆ°á»i có thể tá»± cứu mình khá»i những hạn chế của ngu muá»™i và tá»™i lá»—i. Thượng Äế đã tạo ra con ngÆ°á»i nhÆ° con Ngà i; bởi váºy, há» phản ảnh bản chất của Ngà i.
CHÃNH TRá»°C
Không má»™t ngÆ°á»i Do Thái nà o có thể nói là yêu Thượng Äế, trừ phi ngÆ°á»i ấy có quan hệ thÆ°Æ¡ng yêu vá»›i ngÆ°á»i láng giá»ng. NgÆ°á»i láng giá»ng gồm cả ngÆ°á»i thuá»™c chủng tá»™c khác hay ngÆ°á»i lạ trên đất nÆ°á»›c của mình, ngÆ°á»i xa lạ nà y được đối xá» nhÆ° ngÆ°á»i Do Thái đối xá» vá»›i ngÆ°á»i đồng chủng. HÆ¡n thế nữa, ngÆ°á»i Do Thái được đòi há»i phải là m:"... thÆ°Æ¡ng yêu ngÆ°á»i láng giá»ng nhÆ° thÆ°Æ¡ng yêu chÃnh mình".
Sau đó rất lâu khi Ä‘iá»u nà y được viết ra, má»™t ngÆ°á»i nà o đó đã Ä‘Æ°a ra thách thức tá»›i giáo sÄ© nổi tiếng Hillel sống và dạy há»c và o cùng thá»i vá»›i Jesus. NgÆ°á»i thách thức đòi giáo sÄ© hãy nói tất cả những gì quan trá»ng vá» Do Thái Giáo trong khoảng thá»i gian má»™t con ngÆ°á»i có thể đứng bằng má»™t chân. Giáo sÄ© Hillel tuyên bố:"Cái có hại cho ngÆ°Æ¡i, không có hại cho ngÆ°á»i láng giá»ng. Äây là toà n bá»™ há»c thuyết. Phần còn lại chỉ là lá»i dẫn giải. Bây giá» hãy tiến lên và há»c há»i".
Ngay thẳng quan trá»ng đối vá»›i ngÆ°á»i Do Thái đến ná»—i chúng ta có thể nói ngÆ°á»i Do Thái có hai mối quan tâm giống nhau -- tÃnh chất duy nhất của Thượng Äế và tÃnh ngay thẳng của con ngÆ°á»i. Không khó khăn gì đối vá»›i con ngÆ°á»i khi Ä‘i theo luáºt lệ và ý Thượng Äế. Äược tạo ra theo hình ảnh của Thượng Äế, chúng ta có khả năng tá»± nhiên há»c há»i vá» Ä‘iá»u thiện. NgÆ°á»i Do Thái nói rằng không là m được Ä‘iá»u phải, là chối bá» bản chất của chÃnh bạn.
LUẬT LỆ
ThÆ°á»ng thÆ°á»ng ngÆ°á»i Do Thái coi Thượng Äế nhÆ° ngÆ°á»i Ä‘Æ°a ra luáºt cho dân tá»™c há». Luáºt lệ mà Thượng Äế ban ra được gá»i là Torah, có nghÄ©a là lá»i "giáo huấn". Torah gồm có năm cuốn đôi khi được gá»i là Pentateuch (Năm quyển đầu của Kinh Cá»±u Ước). Những cuốn nà y là Genesis (Chúa Sáng Tạo Ra Thế Giá»›i), Exodus (Sá»± Rá»i Khá»i Ai Cáºp), Leviticus (Phép Tắc của Tu SÄ©), Numbers (Kinh Äiển Do Thái và CÆ¡ Äốc), và Deuteronomy (Luáºt Moses và Chuyện Kể). Tất cả những ngÆ°á»i Do Thái Ä‘á»u được khuyến khÃch nghiên cứu những cuốn sách ấy. Toà n bá»™ Torah thÆ°á»ng được Ä‘á»c Ä‘á»u đặn má»—i năm trong những giáo Ä‘Æ°á»ng Do Thái, và má»™t phần trÆ¡ng má»—i lá»… Sabbath.
Torah chứa Ä‘á»±ng những huyá»n thoại vá» nguồn gốc của chÃnh nó. Theo những huyá»n thoại nà y, Thượng Äế trao Luáºt cho Moses tại núi Sinai, trong khi ngÆ°á»i Hebrews cắm trại tại vùng hoang dã sau khi thoát khá»i Ai Cáºp. Tại đây ngÆ°á»i Hebrews khẳng định lại vá»›i Thượng Äế, hứa tuân theo luáºt của Ngà i. Truyá»n thống kể thêm rằng Thượng Äế nói vá» MÆ°á»i Äiá»u Răn mà ngÆ°á»i ta tìm thấy ở ChÆ°Æ¡ng hai mÆ°Æ¡i trong Exodus.
Có rất nhiá»u Ä‘iá»u răn, chắc chắn là hÆ¡n sáu trăm cả thảy. Những Ä‘iá»u răn nói vá» nhiá»u Ä‘á» tà i: chế Ä‘á»™ ăn uống, tá»™i ác và hình phạt, tu táºp, ngà y lá»…, và sá»± quan hệ của con ngÆ°á»i. Nhiá»u ngÆ°á»i Do Thái là những ngÆ°á»i đầu tiên khẳng định những luáºt nà y không thể được là m cùng má»™t nÆ¡i và má»™t lúc. Thá»±c tế há» có má»™t táºp sÆ°u tầm vá» luáºt mà ngÆ°á»i Hê BrÆ¡ - Do Thái trình bà y có hệ thống má»™t thá»i kỳ nhiá»u năm cùng chung sống.
Trong Kinh Thánh Do Thái, phần hai được gá»i là "Những nhà Tiên Tri". Nhiá»u ngÆ°á»i tin rằng đỉnh cao của tÆ° tưởng và hiểu biết Do Thái đã đạt được trong giáo huấn của những nhà tiên tri. Những nhà tiên tri không nói trÆ°á»›c tÆ°Æ¡ng lai; há» "có nói" cho Thượng Äế. TrÆ°á»›c nhất há» là phát ngôn viên cho Thượng Äế, cảnh báo những háºu quả tà n khốc nếu ý Thượng Äế không được tuân theo.
ChÃnh những nhà tiên tri nà y cố gắng trình bà y cho ngÆ°á»i dân thấy sá»± táºn tâm vá»›i Thượng Äế không chỉ nằm trong việc Ä‘i theo luáºt trong chi tiết nhá» nhất. Tại sao con ngÆ°á»i phải báºn tâm vá» vá» việc tuân thủ chi tiết hÆ¡n sáu trăm luáºt? Sá»± táºn tâm nằm trong việc gìn giữ tinh thần của Luáºt.
Theo Isaiah, đây là thuá»™c tÃnh của ngÆ°á»i đã cân nhắc tinh thần của luáºt. Äó là :
- NgÆ°á»i bÆ°á»›c thẳng và nói thà nh thá»±c
- Khinh miệt lợi lộc già nh được bằng áp bức
- Không nhúng tay và o của đút lót
- Không chịu nghe tiếng chém giết
- Không chịu đứng nhìn tội lỗi.
Nhà tiên tri Micah rút gá»n những luáºt lệ quan trá»ng thà nh ba trong lá»i tuyên bố nổi tiếng vá» nhiệm vụ tinh thần của má»™t ngÆ°á»i:
NgÆ°Æ¡i đã được bảo, nà y con ngÆ°á»i, thế nà o là thiện
Và Chúa đòi há»i gì ở nÆ¡i ngÆ°Æ¡i:
Chỉ thá»±c hiện sá»± công bằng, và yêu Ä‘iá»u tốt đẹp
Và khiêm tốn Ä‘i cùng vá»›i Thượng Äế của ngÆ°Æ¡i.
Vá»›i Amos, (nhà tiên tri ngÆ°á»i Hê BrÆ¡ ở thế ká»· 8 trÆ°á»›c Công Nguyên), tinh thần của Luáºt là : "Hãy tìm Chúa, Bạn có thể sống".
Tuy váºy ChÆ°Æ¡ng Ba của Kinh Thánh Do Thái ai cÅ©ng biết là "Những Tác Phẩm". Nó gồm có những sách sá» kể lại những cuá»™c phiêu lÆ°u của ngÆ°á»i Hê BrÆ¡-Do Thái và hiểu biết thế giá»›i ngà y cà ng tăng của há». Nó cÅ©ng gồm có những bà i thánh ca và những táºp thi văn khác. Trong khi những thứ nà y không được coi là Luáºt căn bản nhÆ° năm cuốn đầu, chúng vẫn nằm trong tinh thần của Luáºt.
Những ngÆ°á»i Do Thái Ä‘Æ°Æ¡ng đại không chỉ dá»±a và o ba chÆ°Æ¡ng nà y trong tác phẩm thiêng liêng của há». Có má»™t số tác phẩm khác không phải là má»™t phần của Thánh Kinh, nhÆ°ng được tôn thá» sau Kinh Thánh. Äó là Talmud. Talmud trên thá»±c tế chÃnh là sá»± mở rá»™ng của Torah được viết trong nhiá»u thế ká»· sau khi các tác phẩm khác được hoà n tất. Talmud xuất hiện để đáp ứng những Ä‘iá»u kiện mà ngÆ°á»i Do Thái phải Ä‘Æ°Æ¡ng đầu trong những thá»i kỳ sau nà y. Khi chá»— ở và môi trÆ°á»ng chung quanh thay đổi, nhu cầu tôn giáo và văn hóa thay đổi. Luáºt lệ gia tăng vì nhu cầu má»›i. Những Ä‘iá»u nà y được truyá»n miệng từ thế hệ nà y đến thế hệ kia. Thỉnh thoảng, những giáo sÄ© có há»c thức bình luáºn vá» những luáºt truyá»n khẩu nà y và những luáºt thà nh văn trÆ°á»›c đó, tìm cách giải thÃch lại chúng vì thá»i buổi thay đổi.
Do sá»± bình luáºn không ngừng nhÆ° váºy vá» truyá»n thống quá khứ và những luáºt dÆ°á»›i ánh sáng của tình thế má»›i, Luáºt của Do Thái Giáo vẫn còn tồn tại. NgÆ°á»i Do Thái Ä‘Æ°Æ¡ng đại có thể thÃch nghi má»™t cách sáng tạo trÆ°á»›c những đòi há»i không bao giá» tưởng tượng được bởi Moses hay những báºc thầy lá»›n khác thá»i thượng cổ.
PHẬN Sá»° CỦA NGƯỜI DO THÃI
Truyá»n thuyết cổ vá» sá»± đồng ý đặc biệt giữa Thượng Äế và ngÆ°á»i Hê BrÆ¡ đã là m nhiá»u ngÆ°á»i Do Thái tin là Thượng Äế đã chá»n há» là những ngÆ°á»i được Æ°a chuá»™ng hÆ¡n tất cả các dân tá»™c khác trên trái đất. Há» cảm thấy há» có đặc quyá»n, và má»™t số coi những dân tá»™c khác nhÆ° hạ cấp. Tuy nhiên, những vị thầy sau nà y đã giải thÃch khái niệm "chá»n lá»±a" theo má»™t cách khác. Há» nói rằng ngÆ°á»i Do Thái được chá»n lá»±a để phụng sá»± Chúa và dạy ngÆ°á»i khác vá» má»™t Thượng Äế của tất cả thế giá»›i.
Vẫn còn có má»™t số Do Thái khăng khăng nghÄ© vá» tÃnh Ä‘á»™c quyá»n. Äiá»u nà y khiến các nhà tiên tri rất quan tâm. Hãy nghe má»™t nhà tiên tri xa xÆ°a cố sá»a chữa những khái niệm lầm lẫn của há»:
"Phải chăng bạn không giống những ngÆ°á»i Ethiopians dÆ°á»›i mắt tôi,
Nà y những ngÆ°á»i Do Thái "; phải chăng lá»i tiên tri của Chúa.
"Ta đã không nuôi dưỡng ngÆ°á»i Do Thái từ đất nÆ°á»›c Ai Cáºp,
CÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i Philistines từ Caphtor và ngÆ°á»i Syrians từ Kir?"
Má»™t nhà tiên tri vô danh trình bà y Thượng Äế của há» là Thượng Äế của tất cả các dân tá»™c. Nhà tiên tri nà y trÃch dẫn lá»i Thượng Äế nói: "Diá»…m phúc thay Ai Cáºp dân tá»™c của ta, và Assyria tác phẩm của bà n tay ta, và Do Thái di sản của ta". Nhiá»u ngÆ°á»i Do Thái thá»i ấy cho rằng toà n bá»™ cuốn Jonah chống lại chủ nghÄ©a dân tá»™c hẹp hòi và khái niệm "dân tá»™c được chá»n lá»±a"
Lúc nà o cÅ©ng có nhiá»u ngÆ°á»i Do Thái hà nh Ä‘á»™ng theo sá»± nhấn mạnh của những nhà tiên tri. Những ngÆ°á»i Do Thái nà y không bao giá» tin há» là những ngÆ°á»i được chá»n lá»±a má»™t cách thiêng liêng hÆ¡n các dân tá»™c khác. Có ngÆ°á»i Do Thái truyá»n thống khoan dung vá»›i những tÃn đồ tôn giáo khác. TÃnh kiên nhẫn và sá»± chịu Ä‘á»±ng của há» trong vấn Ä‘á» tôn giáo rất gần gÅ©i vá»›i quan Ä‘iểm của ngÆ°á»i Ấn Giáo và Pháºt Giáo thà nh tháºt.
Vá» khái niệm ThÆ°Æ¡ng Äế và Luáºt của há», ngÆ°á»i Do Thái tìm thấy giá trị quý nhất của há». Vì những Ä‘iá»u ấy, há» cảm thấy được nhiá»u may mắn. NhÆ°ng hầu hết không tin rằng sá»± phù há»™ chỉ dà nh riêng cho há». Những ngÆ°á»i khác cÅ©ng tìm thấy giá trị trong ý niệm của riêng há», và ngÆ°á»i Do Thái chấp nháºn khác biệt nà y cho thêm phong phú. Vá» phần há», ngÆ°á»i Do Thái không mong muốn thuyết phục ngÆ°á»i khác vá» tôn giáo của há». Äó không phải là cách cứu rá»—i. Äó là lối sống. Và tuy có nhiá»u ngÆ°á»i đổi sang Do Thái Giáo, nhÆ°ng ngÆ°á»i Do Thái không bao giá» tÃch cá»±c trong công việc đổi đạo ngÆ°á»i khác.
VÆ¯Æ NG QUá»C CỦA THƯỢNG ÄẾ
NgÆ°á»i Do Thái bao giá» cÅ©ng quan tâm đến tÃnh ngay thẳng. Há» không bao giá» cảm thấy chÃnh phủ hay Ä‘oà n thể nhÆ° ngÆ°á»i ta biết vá» chúng, tốt bằng há». Cho nên ngÆ°á»i Do Thái hy vá»ng sau nà y má»i ngÆ°á»i sẽ ngay thẳng và gia đình và xã há»™i sẽ phản ảnh tÃnh ngay thẳng đó. Theo truyá»n thống những ngÆ°á»i Do Thái gá»i thá»i tÆ°Æ¡ng lai nà y là "VÆ°Æ¡ng Quốc của Thượng Äế". Sẽ đến lúc luáºt ngay thẳng của Thượng Äế mở rá»™ng khắp thế giá»›i.
Những ngÆ°á»i Do Thái hiện đại và truyá»n thống có ý kiến khác nhau vá» việc Ä‘iá»u đó sẽ đến nhÆ° thế nà o và điá»u đó sẽ là gì. NgÆ°á»i Do Thái truyá»n thống vẫn nhắc tá»›i Messiah, Äấng Cứu Tinh được chá»n bởi Thượng Äế để Ä‘Æ°a và o VÆ°Æ¡ng Quốc nà y vì con ngÆ°á»i cho đến nay không thể là m việc đó má»™t mình được.
Những ngÆ°á»i Do Thái phóng túng thÃch nghÄ© rằng má»—i ngÆ°á»i là má»™t đấng cứu thế, ngÆ°á»i nà y là m bất cứ gì có thể để thúc đẩy sá»± nghiệp vá» tÃnh ngay thẳng tiến bá»™. Dần dần, VÆ°Æ¡ng Quốc nà y sẽ tá»›i.
Niá»m hy vá»ng của ngÆ°á»i Do Thái và Thiên Chúa Giáo vá» má»™t tráºt tá»± đạo đức thế giá»›i rất giống nhau -- dù rằng chúng được diá»…n đạt bằng những từ ngữ khác nhau. Và những ngÆ°á»i Do Thái tuyên bố rằng Ä‘iá»u đó sẽ là cho tất cả má»i ngÆ°á»i vì há» tin rằng sá»± ngay thẳng của má»i quốc gia góp phần trong thế giá»›i tÆ°Æ¡ng lai.
Quan tâm nhiá»u đến cách sống đúng hiện nay và là m cho thế giá»›i tốt lên của ngÆ°á»i Do Thái đã giảm bá»›t lo lắng vá» Ä‘á»i sống bên kia thế giá»›i. Ngay trong số những ngÆ°á»i Do Thái cÅ©ng có những ngÆ°á»i không đồng ý vá» vấn Ä‘á» nà y. Má»™t số ngÆ°á»i Do Thái truyá»n thống vẫn tin và o Ä‘á»i sống bên kia thế giá»›i gồm có thưởng phạt, phục sinh và tÃnh vÄ©nh viá»…n trong Thiên Ä‘Æ°á»ng hay Äịa ngục Những ngÆ°á»i Do Thái phóng khoáng hÆ¡n lại không coi những đức tin nà y là quan trá»ng. Dù há» tin rằng đặc tÃnh của cá tÃnh (hay linh hồn) không thể chết, nhÆ°ng há» cÅ©ng không cần lo tạo ra những lý thuyết vá» việc ấy. Äối vá»›i há», cuá»™c Ä‘á»i nà y là cách sống, cái đó má»›i chÃnh là quan trá»ng. Là m Ä‘iá»u phải ngay bây giá» có giá trị hÆ¡n là tin và o cái gì. Nhiá»u ngÆ°á»i Do Thái cảm thấy hối cải và những hà nh vi tốt trong má»™t giỠở thế giá»›i nà y còn tốt hÆ¡n là toà n bá»™ Ä‘á»i sống ở thế giá»›i tÆ°Æ¡ng lai.
MIỀN ÄẤT HỨA
NgÆ°á»i Do Thái được thế giá»›i biết đến là nhừng ngÆ°á»i nay ở chá»— nà y mai ở chá»— khác. HÆ¡n hai ngà n năm trÆ°á»›c đây, những biến chuyển trên thế giá»›i khiến há» không có má»™t ngôi nhà vÄ©nh viá»…n và há» bị đẩy Ä‘i lang thang trên trái đất. Bất kỳ hỠđịnh cÆ° nÆ¡i nà o, há» vẫn tiếp tục truyá»n thống của há» và sá»± thá» phượng Thượng Äế. ThÆ°á»ng thÆ°á»ng há» cùng nhau sống trong cá»™ng đồng của há», để há» có thể duy trì tốt hÆ¡n những ngà y lá»… và những luáºt lệ vá» chế Ä‘á»™ ăn uống.
NgÆ°á»i khác thấy ngÆ°á»i Do Thái sống khác và đôi khi khó hiểu. Những dị biệt khiến má»™t số ngÆ°á»i phà n nà n, và tháºm chà ngược đãi ngÆ°á»i Do Thái. NgÆ°á»i Do Thái đã bị đối xá» rất khắc nghiệt bởi những ngÆ°á»i láng giá»ng hÆ¡n bất cứ má»™t tôn giáo nà o khác. Äặc biệt ngÆ°á»i Thiên Chúa Giáo kết tá»™i ngÆ°á»i Do Thái đã giết chết Äức Jesus -- và đã phạm tá»™i ngược đãi nhÆ° váºy. Äến táºn ngà y nay, có những nhà lãnh đạo không đắn Ä‘o biến ngÆ°á»i Do Thái trở thà nh kẻ dÆ¡ đầu chịu, gây háºn thù đối vá»›i ngÆ°á»i Do Thái. Tại sao ngÆ°á»i Do Thái lại bi cÆ° xá» nhÆ° thế là má»™t vấn Ä‘á» nghiêm trá»ng vẫn còn liên quan đến những ngÆ°á»i há»c lịch sá», xã há»™i há»c, nhân chủng há»c, và tôn giáo.
Há» buá»™c phải chịu sá»± cô láºp, và sá»± ngược đãi bởi láng giá»ng qua nhiá»u năm khiến ngÆ°á»i Do Thái phải dá»±a và o lẫn nhau và dá»±a và o truyá»n thống nhiá»u hÆ¡n. HÆ¡n hai ngà n năm, hỠđã nhá»› lá»i hứa xa xÆ°a của Thượng Äế vá» mảnh đất phải là của há». Äó là huyá»n thoại vá» miá»n đất hứa được tìm kiếm bởi những ngÆ°á»i Hê BrÆ¡ bá» Ai Cáºp dÆ°á»›i sá»± lãnh đạo của Moses. Mảnh đất nà y đã má»™t thá»i gian là của há», nhÆ°ng đã bị xâm chiếm bởi hết quốc gia nà y đến quốc gia khác, chỉ để rồi cuối cùng bị Ä‘uổi ra khá»i miá»n đất nà y.
Nhiá»u ngÆ°á»i Do Thái vẫn tiếp tục hy vá»ng má»™t lần nữa đất của Palestine sẽ là của há». Äể giúp mang hòa bình cho mảnh đất tranh chấp gây ra bạo Ä‘á»™ng giữa những ngÆ°á»i Do Thái cá»±c Ä‘oan nhất gá»i là Zionist (ngÆ°á»i theo chủ nghÄ©a phục quốc Do Thái), và những kẻ thù truyá»n kiếp của của há», ngÆ°á»i Ả Ráºp, và o năm 1948 Liên Hiệp Quốc chấp thuáºn chia má»™t phần Palestine cho Do Thái và má»™t phần Jordan cho ngÆ°á»i Ả Ráºp. ÄÆ°Æ¡ng nhiên, những biên giá»›i Ä‘á»™c Ä‘oán nà y đã không thể giải quyết hoà n toà n sá»± thù địch lâu Ä‘á»i, trở nên phức tạp hÆ¡n bởi sá»± kiện cả hai quốc gia Ä‘á»u tuyên bố Jerusalem là của mình, thà nh phố thần thánh của Hồi Giáo, cÅ©ng nhÆ° Do Thái Giáo và Thiên Chúa Giáo. Liên Hiệp Quốc chấp thuáºn nghị quyết quốc tế hóa thị xã nà y nhÆ°ng không được Do Thái lẫn Jordan ủng há»™. Rồi, thà nh phố nà y vẫn cón là mảnh đất bị phân chia. Lý do để cay đắng hÆ¡n là nhiá»u ngÆ°á»i Do Thái phải bá» nhà trên phần biên giá»›i Jordan, và nhiá»u ngÆ°á»i Ả Ráºp phải di chuyển từ phần đất Do Thái khi vùng nà y bị chia cắt. Hiện nay hồ nhÆ° có má»™t sá»± hòa bình không thân thiện giữa các quốc gia; nhÆ°ng căng thẳng cà ng sâu xa.
Do Thái đã mở cá»a cho tất cả những ngÆ°á»i Do Thái trên thế giá»›i. Tuy nhiên có thể còn quá sá»›m để thấy Ä‘iá»u gì sẽ ảnh hưởng đến Do Thái Giáo đã từ bao thế ká»· dà i không có quê hÆ°Æ¡ng cho chÃnh mình. Nhiá»u ngÆ°á»i Do Thái không coi quốc gia má»›i thá»±c sá»± quan trá»ng đối vá»›i tôn giáo, vì há» tin rằng Ä‘á»i sống tôn giáo của há» có thể sống được ở bất kỳ nÆ¡i đâu mà há» là ngÆ°á»i biết mình. Sá»± thá» phượng Do Thái không dá»±a và o tổ quốc.
GIÃO ÄOÀN DO THÃI
Không có má»™t nhà lãnh đạo trung tâm nà o trong Do Thái Giáo. Má»—i giáo Ä‘oà n Ä‘á»u tá»± trị. Giáo sÄ© là những cÆ° sÄ© - không phải là thầy tu. Các giáo sÄ© dạy dân và cố gắng là m sáng tá» Luáºt. Giáo sÄ© không nói vá»›i Thượng Äế há»™ ngÆ°á»i dân. Dân chúng là các thầy tu của chÃnh há», há» thá» phượng Thượng Äế cho chÃnh há».
Trong má»™t thá»i gian dà i, tất cả những ngÆ°á»i Do Thái Ä‘á»u là "chÃnh thống" nghÄ©a là há» Ä‘á»u tuân theo những luáºt lệ ghi trong kinh thánh theo sá»± hiểu biết và khả năng tốt nhất của há». NhÆ°ng những sức ép và thay đổi trong Ä‘á»i sống hiện đại đã là m Ä‘iá»u đó ngà y cà ng khó khăn. Má»™t số tin là nháºn thức thế giá»›i hiện đại đòi há»i thay đổi biểu hiện cá nhân trong tu táºp tôn giáo. Cho nên, ở thá»i đại tÆ°Æ¡ng đối hiện đại, nhiá»u ngÆ°á»i Do Thái đã rá»i bá» những giải thÃch nghiêm ngặt vá» niá»m tin, luân lý, và cách tu táºp của cha ông.
Do Thái Giáo ChÃnh Thống: Những ai vẫn cố gắng trung thà nh vá»›i truyá»n thống cổ để được giải thÃch má»™t cách nghiêm ngặt, được coi là ngÆ°á»i Do Thái "ChÃnh Thống". Há» coi toà n bá»™ kinh Torah đã được thôi thúc má»™t cách tuyệt diệu và được tiết lá»™ bởi Thượng Äế cho Moses. Há» giữ tất cả những luáºt của Moses, gồm có những hạn định vỠăn uống và những hạn chế nghiêm ngặt trong lá»… Sabbath. Há» dùng tiếng Hebrews trong tất cả những buổi lá»… tại giáo Ä‘Æ°á»ng Do Thái. Những trÆ°á»ng há»c đặc biệt do há» há»— trợ dạy con cái há» vá» lịch sá» Do Thái và nguồn gốc của tiếng Hebrew. Nhiá»u ngÆ°á»i Do Thái ChÃnh Thống vẫn trông chá» Messiah Ä‘Ãch thân xuất hiện.
Do Thái Giáo Bảo Thủ: Những ngÆ°á»i Do Thái "Bảo Thủ" là những ngÆ°á»i tôn trá»ng và tôn kÃnh Torah, nhÆ°ng há» tin và o sá»± giải thÃch Torah qua sá»± nghiên cứu uyên bác thá»i hiện đại vá» kinh thánh để hiểu rõ hÆ¡n. Há» tin rằng tiếp tục dạng thá» phượng truyá»n thống là quan trá»ng vá»›i sá»± dùng tiếng Hebrew trong các buổi lá»…. Và o ngà y lá»… Sabbath, há» chỉ là m việc tháºt cần thiết, và há» cố gắng là m cho nó trở thà nh ngà y cầu nguyện.
Do Thái Giáo Cải Cách: Má»™t phong trà o hiện đại của Mỹ Quốc đã lôi cuốn nhiá»u ngÆ°á»i Do Thái và o xứ nà y. Äó là Do Thái Giáo Cải Cách và nó là kết quả của sá»± cố gắng áp dụng Do Thái Giáo và o Ä‘á»i sống Tây PhÆ°Æ¡ng ở thế ká»· hai mÆ°Æ¡i nà y. Những ngÆ°á»i Do Thái Giáo cải cách Ä‘á»c Kinh Torah vá»›i sá»± đánh giá chân lý của nó nhÆ° đã được xác định bằng sá»± đồng ý vá»›i lẽ phải và kinh nghiệm. Toà n bá»™ truyá»n thống của dân tá»™c là điá»u há» kÃnh trá»ng. Sá»± thá» phượng cÅ©ng giống nhÆ° các nhà thá» Thiên Chúa Giáo Tin Là nh. Các gia đình cùng nhau ngồi trong các buổi lá»… gồm nhạc Ä‘Ã n ống và các Ä‘á»™i hợp ca, vá»›i nghi thức tế lá»… bằng tiếng Hebrew, nhÆ°ng thuyết giảng bằng Anh ngữ. Cả trai lẫn gái Ä‘á»u được là m lá»… kiên tÃn.
NHá»®NG BÀI HỌC CỦA DO THÃI GIÃO
Những báºc thầy lá»›n của Do Thái Giáo đã góp phần to lá»›n và o tÆ° tưởng tôn giáo của con ngÆ°á»i. Há» dạy thÆ°Æ¡ng yêu Thượng Äế và cùng Ä‘i vá»›i ngÆ°á»i đồng loại. Äá»i sống là má»™t giống nhÆ° Thượng Äế chỉ có má»™t. Tá»± do, phẩm giá, và trách nhiệm của má»—i ngÆ°á»i có gốc rá»… ở chÃnh bản chất của vÅ© trụ. Bởi váºy chắc chắn là , nếu Ä‘á»i sống của ta được đáp ứng thá»a mãn thì ta phải thÆ°Æ¡ng yêu ngÆ°á»i láng giá»ng nhÆ° chÃnh mình. Có được Ä‘iá»u nà y là do thÆ°Æ¡ng yêu Thượng Äế "vá»›i tất cả tâm ý, vá»›i tất cả linh hồn, và vá»›i tất cả những gì mà bạn có thể".
NgÆ°á»i Do Thái tán thà nh là chúng ta không thể biết câu trả lá»i cuối cùng vá» những Ä‘iá»u huyá»n bà của Ä‘á»i sống và Thượng Äế. NhÆ°ng ngÆ°á»i Do Thái tuyên bố rằng trong cái thiện của các lối sống ngay thẳng, cái thiện của Thượng Äế được biết nhÆ° sau:
Ôi lạy Chúa, là m sao chúng tôi có thể biết NgÆ°á»i? NÆ¡i đâu tôi có thể tìm thấy NgÆ°á»i? NgÆ°á»i gần gÅ©i vá»›i chúng tôi nhÆ° hÆ¡i thở nhÆ°ng NgÆ°á»i cÅ©ng xa chúng tôi hÆ¡n ngôi sao tÃt Ä‘Ã ng xa. NgÆ°á»i huyá»n bà nhÆ° sá»± tịch mịch mênh mông trong đêm trÆ°á»ng nhÆ°ng NgÆ°á»i cÅ©ng thân thuá»™c vá»›i chúng tôi nhÆ° ánh sáng mặt trá»i. Äối vá»›i nhà tiên tri thá»i cổ, NgÆ°á»i không nói: NgÆ°á»i không thể nhìn thấy mặt tôi, nhÆ°ng tôi sẽ là m cho tất cả Ä‘iá»u thiện của tôi đến trÆ°á»›c mặt NgÆ°á»i. Dù váºy NgÆ°á»i là m cho Ä‘iá»u thiện đến trÆ°á»›c chúng tôi trong lÄ©nh vá»±c của thiên nhiên và trong hà ng loạt kinh nghiệm vá» Ä‘á»i sống của chúng tôi. Khi công lý bừng cháy giống nhÆ° ngá»n lá»a mãnh liệt trong lòng chúng tôi, khi tình thÆ°Æ¡ng yêu Ä‘em lại sá»± sẵn sà ng hy sinh của chúng tôi, và để đánh giá tháºt đầy đủ sá»± táºn tâm quên mình khi chúng tôi tuyên bố niá»m tin của chúng tôi và o chiến thắng cuối cùng của chân lý và công bình, chúng tôi không cúi chà o trÆ°á»›c vẻ đẹp lạ thÆ°á»ng vá» Ä‘iá»u thiện của NgÆ°á»i? NgÆ°á»i sống trong tâm chúng tôi nhÆ° NgÆ°á»i đã tá»a khắp thế giá»›i và chúng tôi bằng sá»± ngay thẳng chiêm ngưỡng sá»± hiện diện của NgÆ°á»i.
14. LỄ HỘI VÀ NGÀY THÃNH
NgÆ°á»i Do Thái luôn luôn trân quý truyá»n thống của há». Nhiá»u táºp tục gia đình và tôn giáo có ý nghÄ©a nhất táºp trung và o các lá»… há»™i và ngà y thánh.
Lá»… Sabbath. Và o lúc hoà ng hôn chiá»u thứ Sáu, những cây nến được thắp sáng trong hà ng triệu nhà ngÆ°á»i Do Thái trên khắp thế giá»›i. Äó là dấu hiệu quy tụ gia đình và lá»… Sabbath bắt đầu vá»›i hai mÆ°Æ¡i bốn giá» thá» cúng và nghỉ ngÆ¡i. Khi ngÆ°á»i cha và những đứa con trai lá»›n trở vá» sau buổi lá»… tại các giáo Ä‘Æ°á»ng Do Thái, có những nghi thức gia đình đặc biệt vá» việc tạ Æ¡n Chúa và cầu nguyện. Há» quây quần ăn bữa cÆ¡m ngon nhất và hạnh phúc nhất trong tuần, thÆ°á»ng thÆ°á»ng dùng bữa vá»›i má»™t số khách má»i vá» nhà sau buổi lá»… tại giáo Ä‘Æ°á»ng.
Buổi sáng hôm sau toà n thể gia đình tham dá»± buổi lá»… tại giáo Ä‘Æ°á»ng, nam giá»›i và những con trai ngồi tại phòng há»™i há»p, phụ nữ và con gái Ä‘i và o hà nh lang dà nh cho phụ nữ. Buổi lá»… thay đổi tùy theo giáo Ä‘oà n. ThÆ°á»ng thÆ°á»ng, nó gồm có cầu Kinh Torah và hát những bà i thánh ca được chỉ huy bởi ngÆ°á»i lÄ©nh xÆ°á»›ng, má»™t cÆ° sÄ© Do Thái có tà i vá» việc nà y. Có những lúc dà nh cho những lá»… cầu kinh và đá»c kinh Torah. CÅ©ng có thể có bà i thuyết giảng của giáo sÄ©.
Sau khi trở vá» nhà , ngÆ°á»i Do Thái nghỉ ngÆ¡i theo cung cách tùy thÃch của má»—i ngÆ°á»i, mặc dù ngÆ°á»i Do Thái Giáo ChÃnh Thống có nhiá»u hạn chế vá» là m việc, chÆ¡i, và đi lại. Và o buổi chiá»u, ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông và con trai trở lại giáo Ä‘Æ°á»ng để Ä‘á»c kinh và thảo luáºn. NgÆ°á»i Do Thái ChÃnh Thống trù liệu rất cẩn tháºn cho ngà y nà y, việc nấu nÆ°á»›ng và là m vệ sinh phải hoà n tất trÆ°á»›c ngà y lá»… Sabbath. NgÆ°á»i Do Thái Bảo Thủ chỉ là m những công việc cần thiết, và NgÆ°á»i Do Thái Cải Cách dà nh ngà y nà y là m má»™t ngà y nghỉ ngÆ¡i và thá» cúng, không có giá»›i hạn đặc biệt nà o cho những hoạt Ä‘á»™ng của há». Tối đến, gia đình lại quy tụ để ghi nhá»› mục Ä‘Ãch của Lá»… Sabbath và bắt đầu tuần lá»… má»›i.
Äã rất nhiá»u năm, Sabbath đã là má»™t trung tâm đặc biệt trong Ä‘á»i sống gia đình ngÆ°á»i Do Thái. Táºp tục thá»i đại cổ sá» dụng má»™t ngà y trong bẩy ngà y để nghỉ ngÆ¡i và thá» phượng là má»™t đóng góp to lá»›n mà ngÆ°á»i Do Thái cống hiến cho thế giá»›i. Äiá»u đó từ lâu đã được chia sẻ bởi những ngÆ°á»i Thiên Chúa Giáo và Hồi Giáo -- dù những ngà y khác đã được chá»n cho mục Ä‘Ãch nà y.
Lúc đầu, lá»… Sabbath Do Thái là má»™t lý tưởng má»›i đối vá»›i quảng đại quần chúng là m việc cá»±c nhá»c nhiá»u giá» ngà y nà y qua ngà y khác không có ngà y nghỉ cuối tuần và nghỉ lá»…. NgÆ°á»i Do Thái được yêu cầu cá» hà nh lá»… Sabbath và giữ nó trong sạch, cho bất cứ ai cần sá»± nghỉ ngÆ¡i và thay đổi nhÆ° váºy. Có thể là kế hoạch xen kẽ Ä‘á»u đặn hà ng tuần giữa nghỉ ngÆ¡i và hoạt Ä‘á»™ng, giữa là m việc và lá»… bái, đóng góp nhiá»u và o sá»± thà nh công của ngÆ°á»i Do Thái trong nhiá»u lãnh vá»±c.
Trong mÆ°á»i Ä‘iá»u răn, ngÆ°á»i Do Thái được nhắc nhở vá» tấm gÆ°Æ¡ng của Thượng Äế: "...trong sáu ngà y, Chúa tạo ra thiên Ä‘Ã ng, trái đất và biển, cùng vá»›i tất cả những gì trong đó, nhÆ°ng nghỉ và o ngà y thứ bẩy: đó là cách Chúa đến ban phÆ°á»›c là nh và o ngà y thứ bảy và là m nó trở thà nh thiêng liêng. Äiá»u nà y tăng thêm tầm quan trá»ng của tôn giáo đối vá»›i nhu cầu nghỉ ngÆ¡i. Những giáo sÄ© uyên bác dạy rằng lá»… Sabbath phải phục vụ nhu cầu cho con ngÆ°á»i cÅ©ng nhÆ° của Thượng Äế. Äối vá»›i ngÆ°á»i Do Thái, Ä‘á»i sống con ngÆ°á»i bao giá» cÅ©ng là mối quan tâm lá»›n lao hÆ¡n là phép tắc trừu tượng.
Rosh Hashonah: Năm Má»›i. Và o tháng thứ bẩy của lịch Do Thái, ngÆ°á»i Do Thái dà nh má»™t thá»i gian dà i để suy xét và sám hối. Ngà y bắt đầu năm má»›i được tổ chức trá»ng thể tại giáo Ä‘Æ°á»ng vá»›i tù và thổi, gá»i là shofar. Âm thanh nà y mở ra đợt thá»i gian mÆ°á»i ngà y cho ngÆ°á»i Do Thái kiểm Ä‘iểm lại Ä‘á»i há» và tìm sá»± tha thứ cho các lá»—i lầm của mình.
Vì lịch Do Thái căn cứ và o chu kỳ mặt trăng chứ không phải mặt trá»i, cho nên chÃnh xác ngà y nà y thay đổi từng năm. Rosh Hashonah có thể đến sá»›m và o tháng ChÃn hay đầu tháng MÆ°á»i.
Äối vá»›i hầu hết ngÆ°á»i Do Thái, giai Ä‘oạn mÆ°á»i ngà y nà y là thá»i gian phán xét. Truyá»n thống cổ nói rằng trong thá»i gian nà y, Thượng Äế quyết định ai sẽ sống, ai sẽ chết; ai sẽ được nghỉ ngÆ¡i, ai sẽ phải lang thang; ai sẽ được an ổn, ai sẽ bị phiá»n nhiá»…u; ai sẽ trở nên nghèo khó và ai sẽ trở nên già u có; ai sẽ bị sa sút, và ai sẽ được Ä‘á» cao. Truyá»n thống cổ xa xÆ°a hÆ¡n nói Rosh Hashonah là ngà y Thượng Äế viết Thiên Phán Xét vÄ© đại ghi hồ sÆ¡ cuá»™c Ä‘á»i má»—i ngÆ°á»i.
MÆ°á»i ngà y cho ngÆ°á»i ta thá»i gian suy nghÄ© vá» cuá»™c sống của mình và những gì có thể là m được vá» Ä‘á»i sống. MÆ°á»i ngà y nà y cho ngÆ°á»i ta thá»i gian và cÆ¡ há»™i thấy những lá»—i lầm của mình và cố gắng sá»a chữa những lá»—i lầm nà y. MÆ°á»i ngà y tháºt trang nghiêm và o những ngà y lá»… thần thánh. NgÆ°á»i Do Thái truyá»n thống tin rằng ngÆ°á»i ta có thể thay đổi được hồ sÆ¡ trong Thiên Phán Xét nếu thà nh thá»±c, tá» tế, và ăn năn sám hối đủ. Há» tin là Thiên Phán Xét sẽ đóng lại và o lúc kết thúc mÆ°á»i ngà y.
Äỉnh Ä‘iểm của lá»… tiết năm má»›i là Yoni Kippur, ngà y thứ mÆ°á»i của năm má»›i. Nó bắt đầu và o lúc mặt trá»i lặn (nhÆ° tất cả những ngà y lá»… Do Thái) và tiếp tục trong 24 giá». Theo truyá»n thống, những ngÆ°á»i Do Thái trưởng thà nh không ăn uống và o ngà y nà y. Há» dà nh tất cả thì giá» và o việc suy tÆ° và cầu nguyện. Có má»™t khóa lá»… trang trá»ng tại giáo Ä‘Æ°á»ng mà ngÆ°á»i Do Thái nà o cÅ©ng cố gắng tham dá»±. Buổi lá»… bắt đầu vá»›i giai Ä‘iệu luôn âm vang trong đầu, bà i ca Kol Nidre. Äó là sá»± cầu xin thoát khá»i những lá»i nguyện tôn giáo không giữ được -- nhắc đến những ngược đãi mà ngÆ°á»i Do Thái bị Ä‘au khổ không biết bao lần trong tay những ngÆ°á»i không phải là Do Thái. Chấm dứt lá»… Yoni Kippur cÅ©ng lại bằng tiếng tù và thổi. Nó có ý nghÄ©a là đóng lại Thiên Phán Xét cho đến năm sau.
Khái niệm vá» Thiên Phán Xét và Thượng Äế vá»›i tÆ° cách là Quan Tòa vÄ© đại cÅ©ng được thấy ở các tôn giáo khác. Và ngÆ°á»i Do Thái, giống nhÆ° những dân tá»™c khác, đã giải nghÄ©a truyá»n thống theo nghÄ©a Ä‘en. Hoặc há» có thể giải nghÄ©a theo ý nghÄ©a tinh thần và cá nhân sâu xa. Äôi khi há» gá»i là "Những Ngà y Kinh Sợ" là những ngà y mà ngÆ°á»i Do Thái há»i những vấn Ä‘á» quan trá»ng vá» Ä‘á»i sống và tiếp tục phát triển tinh thần. Do Thái Giáo không Ä‘Æ°a ra cho tÃn đồ những câu trả lá»i dá»… dãi trÆ°á»›c những vấn Ä‘á» tôn giáo. Thay vì, Do Thái Giáo khuyến khÃch há» tá»± vấn và tìm ra cách sống tốt đẹp hÆ¡n.
NgÆ°á»i Do Thái không được dạy bảo rằng nhân loại căn bản là tá»™i lá»—i hay những nhu cầu bình thÆ°á»ng và lợi Ãch là sai. Không có thầy tu hay nữ tu sÄ© trong Do Thái Giáo. Thay vì, ngÆ°á»i Do Thái nhấn mạnh cái đẹp tuyệt vá»i của Ä‘á»i sống gia đình. Trong dịp năm má»›i, ngÆ°á»i Do Thái được khuyến khÃch suy nghÄ© vá» mối quan hệ vá»›i những ngÆ°á»i khác. HỠđã hà nh Ä‘á»™ng bằng tình thÆ°Æ¡ng yêu chân tháºt và công bằng không? HỠđã khiêm nhÆ°á»ng, nhá»› đến những giá»›i hạn của mình chÆ°a? Há» có cần xin tha thứ cho những tá»™i lá»—i gây ra cho ngÆ°á»i đồng hÆ°Æ¡ng không?
Những hà nh Ä‘á»™ng thÆ°Æ¡ng yêu-khả ái là những phÆ°Æ¡ng tiện tốt nhất để Ä‘á»n bù. NhÆ° những giáo sÄ© nói, "Ai có tá»™i phải thú nháºn và ngại ngùng là m nhÆ° váºy, hãy để cho ngÆ°á»i đó Ä‘i và là m Ä‘iá»u thiện và há» sẽ tìm được sá»± tha thứ".
Trong khóa lá»… Yoni Kippur, má»™t số tiết được Ä‘á»c từ cuốn của Isaiah. Những tiết nà y vạch rõ cho ngÆ°á»i Do Thái Ä‘i lá»… rằng trá»ng tâm của tôn giáo là sá»± quan tâm thÆ°Æ¡ng yêu ngÆ°á»i khác:
Không phải tôi ăn chay?
Có thể ná»›i lá»ng những vòng dây ác,
Xóa bỠnhững gánh nặng,
Và để những ngÆ°á»i bị áp bức được tá»± do?
Không phải là chia miếng bánh cho ngÆ°á»i đói,
CÅ©ng chẳng phải cái bạn mang lại cho ngÆ°á»i nghèo bị Ä‘uổi ra khá»i nhà ?
Khi bạn thấy ngÆ°á»i trần trụi, bạn cho há» manh áo;
Bạn không che dấu mình bằng da thịt của chÃnh bạn?
Rồi ánh sáng sẽ phá mà n đêm khi ban mai...
Và sự ngay thẳng của bạn sẽ vượt lên trên.
Lá»… Succos: Tabernacles. Má»™t trong những ngà y lá»… Do Thái vui nhất là lá»… Succos, lá»… nà y đến và o mùa gặt, khi những cây nho nặng trÄ©u trái nho, và những hạt lúa chÃn và ng đầy đồng. Äó là ngà y há»™i tạ Æ¡n, kéo dà i chÃn ngà y. Nó nhắc nhở ngÆ°á»i Do Thái thá»i Ä‘iểm phải rá»i khá»i Ai Cáºp khi há» bắt buá»™c phải sống trong những chòi nhá» (gá»i là succos) ở dá»c Ä‘Æ°á»ng. NgÆ°á»i Do Thái thÆ°á»ng là m mô hình những chòi nà y cÅ©ng được gá»i là tabernacles Há» trang hoà ng những cái chòi nà y bà ng hoa, quả và cà nh cây để tưởng nhá»› đến lòng bao dung của Thượng Äế.
Những ngÆ°á»i Do Thái hiện đại nghÄ© đến lịch sá» khổ Ä‘au của những tÃn đồ đồng hÆ°Æ¡ng cÅ©ng nhÆ° vá» dân tá»™c khác. Và o ngà y Sabbath trong dịp lá»… Succos, lá»i cầu nguyện sau đây được tụng:
Hôm nay vá»›i lòng biết Æ¡n chúng con nhá»› đến Thượng Äế thÆ°Æ¡ng yêu đã hÆ°á»›ng dẫn cha ông chúng con trên bÆ°á»›c Ä‘Æ°á»ng lang thang qua sa mạc hoang vu, và nÆ¡i hoang dã không có Ä‘Æ°á»ng qua... Chúng con cảm Æ¡n Thượng Äế vá»›i lòng nhân từ không bao giá» cạn đã hÆ°á»›ng dẫn và che chở chúng con, những đứa con trong tất cả năm tháng hà nh hÆ°Æ¡ng của chúng con... Chúng con cầu nguyện rằng ân hưởng sá»± phù há»™ của Thượng Äế sẽ thức tỉnh trong chúng con, tinh thần thá»a mãn và dÅ©ng cảm chịu Ä‘á»±ng mà chúng con không bao giá» tá»± đắc do thà nh công và chẳng bao giá» cay đắng bởi thất bại.
Cầu mong chúng con cảm tình vá»›i những ai mà hy vá»ng của hỠđã bị thất bại và công lao của hỠđã không kết quả. Cầu mong cho bà n tay của chúng con sẽ được giang ra vá»›i những ngÆ°á»i Ä‘au khổ, và tấm lòng của chúng con sẽ mở rá»™ng cho những ai cần đến. Äá»™i Æ¡n Thượng Äế, Ôi lạy Chúa, NgÆ°á»i cho tất cả Ä‘iá»u thiện. A Men.
Và o ngà y thứ chÃn của lá»… Succos, có má»™t lá»… mừng tại giáo Ä‘Æ°á»ng, khi những cuá»™n kinh Torah được rÆ°á»›c bởi má»™t Ä‘oà n ngÆ°á»i vui vẻ. Äôi khi má»i ngÆ°á»i tham gia nhảy múa và ca hát. Äó là má»™t cách nữa để ngÆ°á»i Do Thái bầy tá» lòng thÆ°Æ¡ng yêu kinh Torah. Và o ngà y nà y, những tiết cuối cùng của Kinh Torah (Deuteronomy 34) được Ä‘á»c lên. Rồi ngÆ°á»i giáo sÄ© quay vá» vá»›i tiết đầu của Genesis (Chúa Sáng Tạo Ra Thế Giá»›i):"Khởi đầu, Thượng Äế..." Hà ng năm há» bắt đầu Ä‘á»c toà n bá»™ kinh Torah nhÆ° thế ở má»—i giáo Ä‘Æ°á»ng.
Hanukkah: Lá»… Dâng Hiến. Lá»… Hanukkah là lá»… dâng hiến thÆ°á»ng đến và o tháng Chạp. NgÆ°á»i Do Thái cá» hà nh lá»… nà y trong tám ngà y, trong những ngà y nà y có những buổi lá»… đặc biệt tại giáo Ä‘Æ°á»ng, thức ăn cho ngà y lá»… đặc biệt và quà tặng. Hanukkah nhắc nhở ngÆ°á»i Do Thái hiện đại má»™t biến cố có ý nghÄ©a trong quá khứ khi tổ tiên của há» tranh đấu cho tá»± do tôn giáo.
Và o thế ká»· thứ hai trÆ°á»›c Công Nguyên, ngÆ°á»i Xy Ri nắm quyá»n kiểm soát Palestine và cố gắng ép buá»™c ngÆ°á»i Do Thái đình chỉ hoạt Ä‘á»™ng tôn giáo. Má»™t số ngÆ°á»i Do Thái đã ngÆ°ng theo lệnh. Má»™t số khác từ chối mặc dù có sá»± trả thù của ngÆ°á»i Xy ri. Má»™t thầy tu già , Mattathias, bắt đầu cuá»™c nổi dáºy. Sau nà y, con của ông ta, Judah Maccabee, Ä‘Æ°a cuá»™c nổi dáºy tiến xa hÆ¡n nhiá»u và già nh được chiến thắng cuối cùng chống lại quân Ä‘á»™i Xy ri. Trong cuá»™c lá»… già nh lại được tá»± do, ngÆ°á»i Do Thái và o thà nh Jerusalem tẩy uế ngôi Ä‘á»n, và tái láºp sá»± thá» phượng tại đây. Há» tìm thấy má»™t há»™p Ä‘á»±ng dầu đóng kÃn thÆ°á»ng dùng trong những buổi lá»… của há». Theo truyá»n thống, dầu nà y được thắp trÆ°á»›c bà n thá» trong tám ngà y.
Bây giá» ngÆ°á»i Do Thái đốt tám ngá»n nến trong lá»… Hanukkah, thÆ°á»ng thÆ°á»ng đốt má»™t ngá»n và o tối hôm đầu, ngá»n thứ hai và o đêm thứ hai và cứ thế tiếp tục. Há» cÅ©ng gá»i lá»… Hannukkah là Há»™i Hoa Äăng. Hanukkah là lúc cá»±c kỳ vui sÆ°á»›ng và cÅ©ng là lúc trang trá»ng nhá»› lại tá»± do quý giá nhÆ°á»ng nà o. Lức nà y ngÆ°á»i Do Thái đặc biệt cảm tạ vá» sá»± tá»± do được lá»… bái theo lÆ°Æ¡ng tâm của chÃnh há» Cuá»™c tranh đấu cho tá»± do tÆ° tưởng và thá» cúng không bao giá» có thể hoà n toà n chấm dứt. Äây là má»™t nhiệm vụ Ä‘ang tiếp diá»…n và ngÆ°á»i Do Thái xác nháºn Ä‘iá»u nà y khi há» Ä‘á»c kinh cầu nguyện lể Sabbath đặc biệt trong lá»… Hanukkah:
Ôi lạy Chúa, hãy ban phÆ°á»›c cho chúng con, Ä‘em ánh sáng Hanukkah tá»a chiếu nhà chúng con và đá»i sống chúng con. Cầu xin ánh sáng nà y nhen lên trong chúng con ngá»n lá»a của niá»m tin và lòng nhiệt tâm giống nhÆ° Maccabees thá»i xÆ°a, chúng con chiến đấu can trÆ°á»ng vì chÃnh nghÄ©a của Thượng Äế. Xin hãy là m cho chúng con xứng đáng vá»›i lòng thÆ°Æ¡ng yêu và phÆ°á»›c là nh của Thượng Äế, cái khiên và ngÆ°á»i bảo vệ chúng con. Amen.
Lá»… Purim. Và o đầu xuân -- thÆ°á»ng và o tháng Ba - ngÆ°á»i Do Thái cá» hà nh má»™t ngà y lá»… mừng đặc biệt. Trong các giáo Ä‘Æ°á»ng ngÆ°á»i ta qui tụ để nghe Ä‘á»c vá» Megillah, cuốn sách vá» Esther. Trái vá»›i sá»± lÆ°u ý nghiêm trang thông thÆ°á»ng trong buổi lá»…, ngÆ°á»i Do Thái trong ngà y nà y phát cho trẻ em những đồ gây tiếng ồn để dùng ở má»™t và i chá»— trong lúc Ä‘á»c. Sau nà y trẻ em có thể chuyển thà nh kịch má»™t câu truyện cổ. Bạn bè và thân quyến thÆ°á»ng trao đổi quà tặng, và nhiá»u ngÆ°á»i Do Thái rất thÃch loại bánh quy đặc biệt, gá»i là bánh Haman.
Câu chuyện mà há» nghe trong giáo Ä‘Æ°á»ng liên quan đến má»™t phụ nữ Do Thái đẹp thuở xÆ°a, Esther là vợ của Hoà ng Äế ở Persia. Cáºu của Esther, Mordecai tình cá» khÆ¡i dáºy lòng thù ghét má»™t vị quan cao cấp trong triá»u tên Haman.
Äể trả thù, Haman bắt đầu má»™t kế hoạch tiêu diệt tất cả ngÆ°á»i Do Thái, buá»™c tá»™i há» không trung thà nh vá»›i nhà vua. Khi Esther biết được kế hoạch nà y, bà liá»u chết vạch trần âm mÆ°u của Haman, bá»™c bạch dòng dõi Do Thái của chÃnh bà vá»›i nhà vua. Kết quả, nhà vua vinh danh Mordecai -- và Haman bị treo cổ, má»™t hình phạt mà chÃnh y định sá»a soạn cho Mordecai.
NgÆ°á»i Do Thái vui mừng nghe Ä‘á»c truyện nà y hà ng năm. Há» sung sÆ°á»›ng vá»›i bà u không khà há»™i hè linh đình trà n ngáºp giáo Ä‘Æ°á»ng và o đêm đó vá»›i những trẻ em sá» dụng mạnh mẽ những đồ gây tiếng ồn à o bất kỳ ở đâu tên Haman được nói đến. ChÃnh há» cÅ©ng không quan tâm nhiá»u đến truyện có tháºt hay không khi Ä‘em Ä‘á»c. Nhiá»u há»c giả Do Thái cho rằng truyện đó chỉ là cuốn tiểu thuyết lịch sá».
Tuy nhiên ý nghÄ©a của câu chuyện là có tháºt và đúng. Äó chÃnh là chuyện háºn thù hÆ°á»›ng và o ngÆ°á»i Do Thái, chỉ vì há» là ngÆ°á»i Do Thái. Lá»i buá»™c tá»™i chÃnh của Haman chống lại ngÆ°á»i Do Thái là vì lối sống của há» "khác biệt". Việc buá»™c tá»™i nà y, cÅ©ng nhÆ° những thứ tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° váºy đã được phóng Ä‘i chống lại ngÆ°á»i Do Thái nhiá»u lần không kể xiết trong quá khứ. Thảo nà o mà há» cá» hà nh lá»… nà y hà ng năm vá» chuyện sa sút của má»™t kẻ áp bức chống ngÆ°á»i Do Thái.
NgÆ°á»i Do Thái cá» hà nh lá»… Purim không phải chỉ vì lý do nà y, mà cÅ©ng là để công nháºn tình anh em chung. Nhiá»u giáo sÄ© nói rằng khái niệm căn bản của ngà y nà y là những dị biệt giữa con ngÆ°á»i không cần phải gây ra chia rẽ bất đồng. Sâu xa hÆ¡n tất cả những dị biệt là lòng nhân đạo của chúng ta. Trong truyện nà y, nhà vua chấp nháºn dân tá»™c có lối sống khác biệt cho thấy ông đã nhìn thấy nhân loại bị chia sẻ dÆ°á»›i tÃnh Ä‘a dạng bên ngoà i.
The Passover (Lá»… Quá Hải). NgÆ°á»i Do Thái, giống nhÆ° tất cả các dân tá»™c khác, có má»™t lá»… há»™i và o mùa xuân. Xa xÆ°a, ngÆ°á»i dân cá» hà nh lá»… cầu nguyện cho đất mầu mỡ lại, những con váºt má»›i sinh trong bầy của chúng, và cây non phát triển trong Ä‘á»i sống cá» cây. Hà ng trăm năm qua, ngÆ°á»i Do Thái tổ chức lá»… há»™i mùa xuân để tưởng nhá»› những biến cố huyá»n thoại được mô tả ở những chÆ°Æ¡ng đầu của Cuốn Exodus (Sá»± Rá»i Khá»i Ai Cáºp).
Trong nhiá»u năm, ngÆ°á»i Do Thái đã bị giữ là m nô lệ tại Ai Cáºp. Moses trở thà nh ngÆ°á»i phát ngôn của há» và tìm cách giải thoát há» khá»i Vua Pharaoh Ai Cáºp. NhÆ°ng ông vua nà y trở nên hết sức bÆ°á»›ng bỉnh, theo huyá»n thoại, mặc dầu nhiá»u tai há»a do Thượng Äế giáng xuống ngÆ°á»i Ai Cáºp. Cho nên Thượng Äế đã sai má»™t tá» thần giết tất cả những gì má»›i sinh trên đất Ai Cáºp, cả ngÆ°á»i lẫn váºt. Tuy nhiên ngÆ°á»i Do Thái không bị giết. HỠđánh dấu nhà há» bằng máu cừu. Cho nên tá» thần "bá» qua" nhà há». Vua Pharaoh thuần tÃnh lại, và ngÆ°á»i Do Thái hấp tấp bá» Ä‘i. Äến ná»—i há» không có thì giá» cho men và o bánh. NgÆ°á»i ta phải nÆ°á»›ng bánh mà không có men.
Trong thá»i gian cá» hà nh lá»… Passover, tất cả men Ä‘á»u được mang Ä‘i khá»i nhà Do Thái truyá»n thống tám ngà y. NgÆ°á»i Do Thái ăn Matzos, bánh không men, để tưởng nhá»› đến những sá»± Ä‘au khổ của tổ tiên. Äôi khi há» gá»i lá»… Passover là Lá»… "Bánh Không Men". Bánh đặc biệt, cỠđắng, và những đồ ăn tượng trÆ°ng khác giúp há» ká»· niệm sá»± giải thoát dân Do Thái khá»i xiá»ng xÃch.
Nhiá»u ngÆ°á»i Do Thái không bao giá» chấp nháºn chuyện vá» những tai há»a và phép lạ trong Cuốn Exodus theo nghÄ©a Ä‘en hay là sá»± tháºt lịch sá». Äó là vấn Ä‘á» cá nhân hay phê bình giải thÃch những bản văn của thánh kinh. Má»™t số giáo sÄ© dạy "tai há»a của tăm tối" tá»· dụ chỉ là cái tên khác của dị Ä‘oan, và sá»± mù quáng tinh thần. Cho nên má»™t số ngÆ°á»i Do Thái cá» hà nh lá»… Passover không chỉ là sá»± giải thoát khá»i má»™t bạo chúa Ä‘á»™c ác, mà còn là giải thoát khá»i xiá»ng xÃch của những thói xấu và ý định tá»™i lá»—i.
Những ngà y lá»… Do Thái không Ä‘Æ¡n giản cá» hà nh và trang nghiêm những việc cho là đã xẩy ra trong quá khứ. Những ngà y lá»… bao giá» cÅ©ng có má»™t ý nghÄ©a trá»ng đại cho hiện tại. Äó là vì táºp quán Do Thái được trải nghiệm trong ná»™i tâm ngÆ°á»i Do Thái -- không phải là đồ mặc và o những dịp lá»…. Äúng nhÆ° váºy, và o ngà y lá»… Passover, trong khi ngÆ°á»i Do Thái nghÄ© vá» cảnh nô lệ xa xÆ°a, há» cÅ©ng cầu nguyện cho ngÆ°á»i bị là m nô lệ ngà y nay:
Thượng Äế của tá»± do, các con của Ngà i vẫn rên xiết dÆ°á»›i gánh nặng của ngÆ°á»i phân cắt công việc Ä‘á»™c ác. Sá»± nô lệ hạ thấp giá trị của thân và tâm của há», và là m há» mất Ä‘i niá»m vui vá» lòng hà o phóng của Ngà i. Ná»—i sợ hãi vá» Ä‘á»™c ác và sá»± hiểm há»a của cái chết đã là m hại linh hồn con ngÆ°á»i. Xin Thượng Äế hãy phá vỡ những xiá»ng xÃch đã trói buá»™c há». Xin hãy dạy cho con ngÆ°á»i hiểu rằng rèn đúc xiá»ng xÃch cho ngÆ°á»i khác là rèn đúc xiá»ng xÃch cho chÃnh mình, chừng nà o còn có ngÆ°á»i vẫn ở trong gông cùm thì không má»™t ngÆ°á»i nà o thá»±c sá»± được tá»± do. Xin hãy giúp cho há» thấy rằng tá»± do chÃnh là điá»u cần thiết, hÆ¡i thở của cuá»™c Ä‘á»i và chỉ trong bầu không khà của tá»± do thì chân lý, thịnh vượng và hòa bình má»›i có thể thăng hoa.
Lá»… há»™i Shavuos. NgÆ°á»i Do Thái cổ cá» hà nh lá»… há»™i nà y và o lúc gặt lúa mạch tại Palestine. Sau nà y, ngÆ°á»i Do Thái cá» hà nh lá»… há»™i Shavuos để tưởng nhá»› đến Thượng Äế Ä‘Æ°a kinh Torah cho Moses. Việc gìn giữ lá»… há»™i nà y nhấn mạnh đến niá»m tin tôn giáo căn bản của há» là vÅ© trụ có luáºt lệ, tráºt tá»±, và mục Ä‘Ãch.
Trong những buổi lá»… tại giáo Ä‘Æ°á»ng, cuốn Ruth được Ä‘á»c trÆ°á»›c giáo Ä‘oà n. Trong những giáo Ä‘Æ°á»ng Cải cách và Bảo Thủ, dịp nà y gồm cả lá»… Kiên TÃn cho trẻ em. Trẻ em đã hoà n tất khóa há»c dÆ°á»›i sá»± chỉ dẫn của giáo sÄ©, tuyên bố trÆ°á»›c giáo Ä‘oà n lòng trung thà nh vá»›i Thượng Äế và ý định sống theo luáºt của Ngà i.
Trên những phÆ°Æ¡ng diện đó, ngÆ°á»i Do Thái đứng trÆ°á»›c những đòi há»i và bà ẩn của Ä‘á»i sống, vững tin và o Thượng Äế, và hãnh diện vá» truyá»n thống của há». Từ ngà n năm qua, dù phải đối đầu vá»›i vấn Ä‘á» gì, ngÆ°á»i Do Thái vẫn tin và o Luáºt của Chúa. Há» có được sức mạnh từ lá»i tuyên bố Ä‘Æ¡n giản: "Chúa là Má»™t".
Tà i sản của tarta12a
06-03-2008, 09:26 PM
Cái Thế Ma Nhân
Tham gia: Feb 2008
Bà i gởi: 1,035
Thá»i gian online: 35 phút 40 giây
Thanks: 0
Thanked 35 Times in 18 Posts
CÆ Äá»C GIÃO
15. JESUS VÀ VÆ¯Æ NG QUá»C CỦA THƯỢNG ÄẾ
Vị thế của Jesus trong lịch sá» không chỉ là má»™t cá nhân từ hai ngà n năm qua, Jesus là má»™t biểu tượng tôn giáo. Những sá»± kiện vá» Ä‘á»i sống của Ngà i đã được thêu dệt vá»›i hy vá»ng và ước mÆ¡ của nhiá»u thế hệ ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo. Vì những lý do nà y hầu nhÆ° không thể có được má»™t hình ảnh lịch sá» thá»±c sá»± vá» con ngÆ°á»i vô tình trở thà nh ngÆ°á»i khai sáng ra Äạo CÆ¡ Äốc, và dù cho - đối vá»›i nhiá»u ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo - và chÃnh cả Thượng Äế.
Chúng ta cÅ©ng nên đặt vấn Ä‘á» nghiên cứu Jesus bằng cùng má»™t phÆ°Æ¡ng pháp chúng ta đặt vấn Ä‘á» nghiên cứu các nhà tiên tri và lãnh tụ các tôn giáo khác. Chúng ta cần sá»± tôn trá»ng, thà nh tháºt, và cởi mở. Hoà n toà n nên nhá»› rằng khuynh hÆ°á»›ng ca ngợi hoặc cả đến phong thánh ngÆ°á»i lãnh đạo tôn giáo lá»›n là đặc Ä‘iểm của sá»± phát triển ở hầu hết các tôn giáo. Thái Ä‘á»™ lịch sá» của CÆ¡ Äốc Giáo minh há»a Ä‘iá»u nà y -- cÅ©ng nhÆ° lịch sá» của Lão Giáo và Pháºt Giáo. Mải mê Ä‘á» cao vai trò thiêng liêng mà Nhà ThỠđã gán cho Jesus, nhiá»u ngÆ°á»i đã quên tìm kiếm trà tuệ trong những lá»i giáo huấn của Ngà i. HỠđã sùng bái Ngà i -- nhÆ°ng lÆ¡ là đi theo Ngà i. Tuy váºy Ãt nhất vẫn có má»™t số ngÆ°á»i thấy rằng Ä‘Ã ng sau tất cả sá»± sùng kÃnh Jesus đã tìm cách không là m cho con ngÆ°á»i chấp nháºn chÃnh mình, mà chấp nháºn lối sống của Ngà i. Và lối sống ấy là gì?
NHỮNG CHUYỆN VỀ JESUS
Chúng ta không có văn bản ghi thá»i gian Jesus sống. Những câu chuyện cổ nhất vá» Ngà i mà chúng ta có thể tìm thấy có ghi trong Kinh Tân Ước. Theo Mark Sách Phúc Âm thÆ°á»ng được coi nhÆ° câu chuyện sá»›m nhất trong những câu chuyện nà y. Tuy nhiên câu chuyện được viết trên bốn mÆ°Æ¡i năm sau cái chết của Äức Chúa Jesus. Tháºt thú vị nháºn thấy đó là câu chuyện bình dị nhất trong Sách Phúc Âm. Những năm sau, Sách Phúc Âm được viết bởi -- Matthew, Luke, và John. Má»—i má»™t cuốn được viết vá»›i má»™t mục Ä‘Ãch: giá»›i thiệu Jesus và công trình của Ngà i nhằm lôi cuốn má»™t nhóm ngÆ°á»i má»›i ở mức Ä‘á»™ nà o đó.
Má»™t số phần trong các Phúc Âm nà y Ä‘á»u giống nhau, nhÆ°ng cÅ©ng có nhiá»u khác biệt. Thà dụ, những ngÆ°á»i viết Phúc Âm không đồng ý vá» lá»… rá»a tá»™i của Jesus hay những kinh nghiệm tôn giáo dẫn đến lá»… rá»a tá»™i của Ngà i và giáo huấn của Ngà i. Há» cÅ©ng không đồng ý có sá»± hiện hữu của những dấu hiệu của Thượng Äế để chứng tá» cho má»i ngÆ°á»i công nháºn Jesus là đứa con duy nhất của Thượng Äế.
Những ngÆ°á»i viết không đồng ý -- và những nhà há»c giả CÆ¡ Äốc Giáo ngà y nay cÅ©ng không đồng ý - vá» niá»m tin của Jesus vá» VÆ°Æ¡ng Quốc của Thượng Äế. Má»™t số nói rằng, giống những ngÆ°á»i Do Thái ở Palestine trong thá»i của Ngà i, Jesus mong Æ°á»›c vÆ°Æ¡ng quốc nà y xuất hiện theo kiểu thế giá»›i rung Ä‘á»™ng gây đầy ấn tượng. NgÆ°á»i khác nói rằng JesÆ°s nghÄ© vá» việc ấy chỉ là VÆ°Æ¡ng quốc ná»™i tâm từ từ xuất hiện trong tâm con ngÆ°á»i. Có những Ä‘oạn trong Tân Ước chứng minh má»—i giải thÃch. Có những Ä‘oạn tuyên bố sá»± mong Æ°á»›c của Jesus vá» má»™t vai trò quan trá»ng trong VÆ°Æ¡ng quốc, là ngÆ°á»i đại diện của Thượng Äế. Và cÅ©ng có những Ä‘oạn khác giá»›i thiệu Ngà i nhÆ° má»™t vị thầy khiêm nhÆ°á»ng nhÆ° Amos, Hosca, hay những nhà tiên tri khác.
Vì những khác biệt thú vị nhÆ° váºy trong việc giải thÃch các chi tiết, các nhà há»c giả công nháºn rằng chúng ta không bao giá» có thể biết Jesus thá»±c sá»±. Chúng ta chỉ có thể biết Ngà i qua sá»± nhá»› lại của con, cháu, những ngÆ°á»i lần đầu tiên nghe nói và biết Ngà i. Các sá» gia biết đó là vấn Ä‘á» chung cho tất cả các tôn giáo, nhÆ°ng ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo đã có nhiá»u cố gắng "chứng tá»" các vấn Ä‘á» bằng cách dá»±a và o kinh thánh hÆ¡n nhiá»u ngÆ°á»i khác có "bằng chứng" nhÆ° váºy không phải là mối quan tâm to lá»›n đối vá»›i những ngÆ°á»i Pháºt Giáo và Ấn Äá»™ Giáo chẳng hạn. Há» tin rằng chân lý là vô táºn. Chân lý được hiểu đối vá»›i từng ngÆ°á»i qua kinh nghiệm bản thân cÅ©ng nhÆ° đối vá»›i những nhà lãnh đạo tôn giáo trá»ng yếu.
Bởi váºy chúng ta nên biết ngay và o lúc đầu, chỉ có má»™t chút chúng ta có thể chứng minh vá» cách Jesus sống và dạy. Những chá»— mà các há»c giả trung thá»±c không đồng ý, thì Ä‘iá»u quan trá»ng là chúng ta tìm hiểu hồ sÆ¡ cho chÃnh chúng ta. Bằng cách đó, chúng ta có thể nháºn thức được những vấn Ä‘á» khó khăn liên quan đến việc chá»n lá»±a bất cứ sá»± giải thÃch nà o. Má»—i má»™t ngÆ°á»i chúng ta phải nhá»› rằng không có những ná»— lá»±c thá»±c sá»± thì sẽ chỉ tìm thấy trong các hồ sÆ¡ những Ä‘iá»u mình muốn khám phá ra tại đấy. ThÆ°á»ng thÆ°á»ng những Ä‘iá»u chúng ta tìm thấy nói nhiá»u vá» cá tÃnh của chúng ta hÆ¡n là nói vá» chân lý mà chúng ta tìm kiếm.
Chuyện vá» Jesus không chấm dứt vá»›i cái chết của Ngà i. Nó trải dà i qua nhiá»u thế ká»· của CÆ¡ Äốc Giáo. Jesus cam kết theo ý Thượng Äế, nhÆ° Ngà i hiểu Ä‘iá»u đó, và đối vá»›i những đòi há»i cấp thiết thuá»™c VÆ°Æ¡ng Quốc của Thượng Äế. Sá»± cam kết nà y và hà ng loạt sá»± việc trong Ä‘á»i Ngà i đã là m Jesus trở thà nh nhân tố chỉ đạo trong Ä‘á»i sống ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo. Trên mÆ°á»i chÃn thế ká»· đã qua, từ khi Ngà i nói vá»›i các đệ tá» và tÃn đồ. Bóc Ä‘i từng lá»›p năm tháng để khám phá ra, cách tốt nhất mà chúng ta có thể xem Ngà i dạy và sống ra sao.
JOHN, NGƯỜI RỬA TỘI
Và o má»™t ngà y bình thÆ°á»ng ở Palestine và o khoảng năm 26 sau Công Nguyên, má»™t ngÆ°á»i gá»i là John, NgÆ°á»i Rá»a Tá»™i, Ä‘ang giảng dạy gần bá» sông Jordan. Danh tiếng là báºc thần nồng nhiệt và nghiêm khắc đã vang dá»™i đến táºn miá»n quê. Và và o ngà y đó có nhiá»u ngÆ°á»i đã Ä‘i bá»™ từ xa vỠđể nghe Ông. Má»™t khi ở đấy rồi, há» ngồi trên đá cứng trong cái nóng nứt nẻ.
Há» bị diá»…n giả thu hút đến ná»—i không còn thấy sá»± không thoải mái của mảnh đất khô cằn của Judea. John nói vá»›i há» má»™t cách khẩn khoản và nghiêm nghị. Ông giảng vá» kiểu sống má»›i mà há» phải sống -- má»™t cuá»™c sống nổi báºt vá» sá»± hối cải những lầm lá»—i trong quá khứ. Há» phải sám hối ngay bây giá» vì VÆ°Æ¡ng Quốc của Thượng Äế sắp xuất hiện, mang hòa bình và thá»a mãn cho những ngÆ°á»i ngay thẳng nhÆ°ng mang Ä‘au khổ khủng khiếp cho những ngÆ°á»i có tá»™i. Những tiện nghi của Ä‘á»i sống, những lá»… váºt trong Ä‘á»n Ä‘Ã i, nghi thức và nghi lá»… vá» lá»… bái, không thà nh vấn Ä‘á». Vấn Ä‘á» là má»™t sá»± thay đổi cÆ¡ bản vá» cuá»™c sống, vá»›i toà n bá»™ sá»± tồn tại của mình được tẩy uế và chỉnh đốn bằng sám hối.
Trong số những ngÆ°á»i chú ý nghe những lá»i khẳng định của John buổi chiá»u hôm ấy có má»™t thanh niên tên là Jesus. Jesus Ä‘i bá»™ suốt từ Nazareth đến để nghe vị thầy má»›i nà y thuyết giảng, vị nà y sống ẩn dáºt ở vùng hoang mạc nhÆ°ng đã lôi cuốn đông quần chúng đến đó do sức mạnh ở thông Ä‘iệp của ông. Jesus đã bị khÃch Ä‘á»™ng lạ lùng bởi những lá»i Ngà i nghe, bởi tÃnh dÅ©ng cảm, thà nh thá»±c, và sức mạnh của những lá»i nà y. Ngà i quan sát những ngÆ°á»i khác nháºn lá»i má»i của John Ä‘i xuống sông Jordan để được rá»a tá»™i nhÆ° má»™t dấu hiệu của sá»± sám hối và lá»i hứa sống cuá»™c Ä‘á»i má»›i. Sau khi nghe, Jesus cÅ©ng Ä‘i xuống để được John rá»a tá»™i.
MỘT QUYẾT ÄỊNH MỚI
Jesus xúc Ä‘á»™ng sâu xa bởi Ä‘iá»u đã kinh qua. Ngà i dÆ°á»ng nhÆ° cảm thấy Thượng Äế ghi nháºn hà nh Ä‘á»™ng của Ngà i và vui lòng vá»›i việc nà y. Không bao lâu sau, chÃnh Jesus Ä‘i và o nÆ¡i hoang mạc để suy tÆ° vá» Ä‘á»i sống của mình sẽ nhÆ° thế nà o sau nà y. Trong lúc suy tÆ° má»™t mình, Jesus tin rằng Thượng Äế muốn Ngà i sống má»™t cuá»™c Ä‘á»i đặc biệt, dạy ngÆ°á»i khác và giúp đỡ há».
Jesus cảm thấy mình không muốn giống nhÆ° kiểu thần John, sống xa rá»i quần chúng, má»™t mình nÆ¡i hoang mạc. Thay vì, Jesus sẽ mang thông Ä‘iệp của mình cho ngÆ°á»i dân ở các thà nh phố và thị xã, cÅ©ng nhÆ° những ngÆ°á»i ở miá»n quê. Lòng Ngà i trà n ngáºp niá»m khao khát muốn dạy cho những ngÆ°á»i phải hà ng ngà y đối đầu vá»›i những khó khăn của Ä‘á»i sống và tôn giáo -- không phải chỉ cho những ngÆ°á»i có thể bá» nhà cá»a và tiện nghi hà ng ngà y nhÆ° những tÃn đồ của John. Ngà i trở vá» nhà và nói vá»›i gia đình cùng bạn bè Ä‘iá»u Ngà i quyết định là m.
Không dá»… dà ng gì thi hà nh quyết định của Ngà i. Hầu hết ngÆ°á»i trong gia đình và bè bạn không thể hiểu và đánh giá đúng ý định của Ngà i. Äối vá»›i má»™t số trong đám ngÆ°á»i nà y, Jesus bao giá» cÅ©ng có vẻ nhÆ° nghiêm khắc nhÆ°ng há» không bao giá» trông chá» Ngà i ra Ä‘i hẳn khá»i kiểu sống bình thÆ°á»ng. Mẹ Ngà i, anh em ngà i, chị em Ngà i Ä‘á»u lệ thuá»™c và o Ngà i để sống từ khi Cha Ngà i, Joseph chết. Là m sao há» có thể sống không có Ngà i.
Ngà i phải đối đầu vá»›i những phản đối và có lẽ sá»± chế diá»…u của ngÆ°á»i dân trong là ng Ngà i. Má»™t số ngÆ°á»i tán thà nh sá»± ra Ä‘i của Ngà i gia nháºp và o má»™t trong những phong trà o bà máºt chống lại ngÆ°á»i La Mã. NhÆ°ng là m sao Ngà i có thể giúp dân của Ngà i chiến thắng được quân xâm lăng chỉ bằng cách trở thà nh má»™t nhà thuyết giáo lang thang? CÅ©ng có thể Jesus phải Ä‘Æ°Æ¡ng đầu vá»›i những nghi ngá» kéo dà i liệu vá» việc Ngà i có thể sống theo Ä‘Æ°á»ng lối Ngà i dá»± tÃnh không. Không nhà , không thu nháºp, không bè bạn để Ngà i có thể phụ thuá»™c. Tất cả sá»± ăn mặc của Ngà i Ä‘á»u do những ngÆ°á»i đến nghe Ngà i nói cung cấp. Äiá»u Ngà i giảng dạy cho há» có xứng đáng vá»›i những gì há» cho không?
Bất chấp má»i láºp luáºn, Ngà i vẫn tiến lên. Ngà i đã trông chá» những khó khăn nhÆ° váºy. Sức mạnh nà o Ngà i cần thiết để thi hà nh kế hoạch của Ngà i đã đến từ sá»± cảm hứng dẫn đến chúng. ÄÆ¡n Ä‘á»™c và không có sá»± tán đồng của thân nhân và bè bạn, Ngà i Ä‘i vá» Capernaum, bắt đầu nÆ¡i đây mục vụ dẫn đến cái chết cho Ngà i và sá»± ra Ä‘á»i đạo CÆ¡ Äốc.
THƯỢNG ÄẾ VÀ VÆ¯Æ NG QUá»C CỦA NGÀI
Quyết định của Jesus, giống nhÆ° hầu hết những quyết định nhÆ° váºy, có những căn nguyên sâu xa. Còn là má»™t đứa trẻ nhá», Jesus đã há»c lịch sá» và kinh thánh Do Thái nÆ¡i cha Ngà i và những nhà lãnh đạo giáo Ä‘Æ°á»ng. Ngà i thấy rõ niá»m hy vá»ng của ngÆ°á»i Do Thái luôn luôn hÆ°á»›ng vá» má»™t tÆ°Æ¡ng lai sáng sủa và tốt đẹp hÆ¡n, khi Thượng Äế giúp đỡ ngÆ°á»i Do Thái lấy lại được tá»± do và thanh thế giữa các quốc gia. Niá»m hy vá»ng nà y cháy rá»±c trong lòng há» trong khi há» phải sống dÆ°á»›i ách xâm lược của ngÆ°á»i La Mã.
Trong má»™t thá»i gian Jesus đã suy nghÄ© rất cẩn tháºn vá» niá»m hy vá»ng của quốc gia nà y, và Ngà i biết rằng Ngà i không thể hoà n toà n đồng ý vá»›i những ngÆ°á»i có niá»m hy vá»ng ấy. Nhiá»u ngÆ°á»i Do Thái đã có cảm tưởng vô vá»ng cho rằng vá»›i tÆ° cách cá nhân những gì hỠđã là m là không quan trá»ng. Há» tin tưởng rằng má»™t lúc nà o đó Thượng Äế sẽ là m phép lạ, Ä‘em đến má»™t thá»i đại má»›i, khi Palestine trở nên hùng mạnh, Ä‘á»™c láºp và được tôn trá»ng giữa những quốc gia. Sẽ không có quân Ä‘á»™i chiếm đóng hay những ngÆ°á»i cai trị ngoại quốc. Dân Do Thái sẽ sống trong thịnh vượng nhÆ° hỠđã từng sống dÆ°á»›i triá»u Vua David xa xÆ°a. Äể mở đầu thá»i đại má»›i nà y, ngÆ°á»i được Thượng Äế xức dầu thánh, Äấng Cứu Tinh, Messiah, sẽ chiến thắng quân thù. Rồi Äấng Cứu Tinh sẽ trị vì VÆ°Æ¡ng quốc của Thượng Äế mà bao thế hệ ngÆ°á»i Do Thái đã hy vá»ng.
Việc nà y không phải là cách mà Thượng Äế sẽ là m cho sá»± việc thay đổi, Jesus quyết định nhÆ° váºy. Thượng Äế không ban phÆ°á»›c là nh cho má»™t số hay từ chối không ban phÆ°á»›c là nh cho những ngÆ°á»i khác. PhÆ°á»›c là nh của Thượng Äế đến trong tÄ©nh lặng, khiến ngÆ°á»i ta thấy cuá»™c Ä‘á»i là cái tốt đẹp nhất để sống. VÆ°Æ¡ng Quốc của Thượng Äế không phải là điá»u kiện để mà chỠđợi trong má»™t tÆ°Æ¡ng lai được dấu kÃn. Không, VÆ°Æ¡ng Quốc của Thượng Äế là triển vá»ng hiện thá»i vá» Ä‘iá»u thiện bị che khuất, giống nhÆ° má»™t hạt giống ở trong má»—i con ngÆ°á»i. Bạn chỉ việc để cho nó phát triển tá»± nhiên, giúp cho nó phát triển bằng thái Ä‘á»™ yêu thÆ°Æ¡ng và những hà nh vi lÆ°Æ¡ng hảo. Và chú ý, nó phát triển từ từ cho đến khi chÃnh bạn là má»™t phần của VÆ°Æ¡ng Quốc Thượng Äế.
Khái niệm của Jesus vá» VÆ°Æ¡ng Quốc phát sinh má»™t cách rất tá»± nhiên từ niá»m tin của Ngà i vá» Thượng Äế. Jesus trải qua kiểu huấn luyện tôn giáo mà tất cả những ngÆ°á»i Do Thái trung thà nh Ä‘á»u cố gắng truyá»n cho con cái. Ngà i đã nghe nhiá»u chuyện vá» các nhà tiên tri. Ngà i biết nhiá»u bản thánh thi mô tả tình thÆ°Æ¡ng yêu và nhân từ của Thượng Äế. Quan trá»ng hÆ¡n cả là Jesus đã bá» thì giỠđể phát triển sá»± quan hệ thân thiết cá nhân vá»›i Thượng Äế. Cầu nguyện và trầm tÆ° mặc tưởng đã dẫn Ngà i đến chá»— cảm thấy nhÆ° ở nhà vá»›i Thượng Äế. Sau nà y Jesus đã kể lại nhiá»u chuyện ngụ ngôn miêu tả Thượng Äế nhÆ° má»™t ngÆ°á»i cha, tha thứ, quan tâm và thÆ°Æ¡ng yêu. Trong suốt cuá»™c Ä‘á»i của Ngà i, Ngà i đã quay vá» vá»›i Thượng Äế nhÆ° ngÆ°á»i hÆ°á»›ng dẫn, nguồn sức mạnh và cảm hứng, lúc nà o cÅ©ng có chiá»u hÆ°á»›ng suy ngẫm và cầu nguyện.
Jesus thÆ°á»ng nhắc đến ý muốn của Thượng Äế khi Ngà i dạy và an ủi những ngÆ°á»i nghe. Chắc chắn, Thượng Äế mong đợi má»™t Ä‘iá»u gì đó nÆ¡i con ngÆ°á»i. Ngà i mong con ngÆ°á»i cÆ° xá» vá»›i nhau bằng mối quan tâm thÆ°Æ¡ng yêu, tha thứ và nhẫn nại, giống nhÆ° Ngà i đối xá» vá»›i há». Äó là sá»± ngay thẳng mà VÆ°Æ¡ng Quốc của Thượng Äế đòi há»i, không phải sá»± ngay thẳng bị trói buá»™c bằng luáºt lệ và thói quen. Sá»± ngay thẳng nà y Ä‘i sâu hÆ¡n nhiá»u -- sâu nhÆ° những tÆ° tưởng và ý định và khao khát. Từ nguồn gốc nà y, nó trôi chảy thà nh nói lá»i ngay thẳng, hà nh Ä‘á»™ng chÃnh trá»±c và ná»— lá»±c chân chÃnh.
JESUS VÀ GIÃO HUẤN CỦA NGÀI
Ở Caperenaum và hầu hết các thà nh phố Ngà i tá»›i sau nà y, Jesus được ngÆ°á»i bình dân tiếp đón ân cần. Ngà i đến vá»›i há» vá»›i má»™t thông Ä‘iệp hy vá»ng đặc biệt. Nhiá»u ngÆ°á»i không đủ tiá»n mua những thứ hiến tế đặc biệt để cúng lá»… hà ng năm cho ngôi Ä‘á»n tại Jerusalem. Các thầy tu nói vá»›i há» rằng những thứ hiến tế phải được hiến dâng nếu há» muốn được ân sủng của Thượng Äế. Há» phải là m gì? Jesus nói lá»… váºt của má»™t tấm lòng biết hối lá»—i và má»™t Ä‘á»i sống trong sạch còn quan trá»ng hÆ¡n nhiá»u những lá»… váºt bằng hoa quả đầu mùa và những con dê non má»›i má»™t năm.
Má»™t số ngÆ°á»i vui vẻ nghe Jesus là những ngÆ°á»i cảm thấy cá»±c kỳ tá»™i lá»—i vì những luáºt lệ mà há» không giữ. Có vô số luáºt lệ Do Thái nói há» phải ăn gì và phải được phụng sá»± ra sao và qui định tuân thủ nhiá»u táºp tục tôn giáo nhá» má»n nhÆ° thế nà o. NgÆ°á»i nghèo dà nh cả thì giá» và o việc nhặt nhạnh kiếm sống má»™t cuá»™c sống nghèo nà n không có cÆ¡ há»™i và thÆ°á»ng không có thông tin vá» những luáºt lệ nhÆ° váºy. Nhiá»u giáo sÄ© Do Thái buá»™c tá»™i há» là những ngÆ°á»i tá»™i lá»—i. Jesus nói vá»›i ngÆ°á»i dân, há» không nên quá quan ngại vá» việc thi hà nh luáºt lệ đến mức quên tinh thần của luáºt lệ. Luáºt lệ và những giáo đồ thuá»™c tôn giáo bình dân của Ngà i nhấn mạnh và o hai Ä‘iá»u: ThÆ°Æ¡ng yêu Thượng Äế và thÆ°Æ¡ng yêu láng giá»ng.
Má»™t số ngÆ°á»i trở thà nh bệnh vì há» trà n đầy cảm nghÄ© tá»™i lá»—i hay quá buồn phiá»n bởi sá»± thất bại thÆ°á»ng xuyên trong khi là m tất cả những Ä‘iá»u tôn giáo đòi há»i. Äối vá»›i những ngÆ°á»i nhÆ° váºy, thông Ä‘iệp của Jesus tá»±a nhÆ° thuốc. Há» bệnh trong tâm, và điá»u đó đã là m há» bệnh. Những lá»i nói và sá»± hiểu biết của Ngà i là m há» cảm thấy khá hÆ¡n và sức khá»e của hỠđược hồi phục. Qua những tình huống nhÆ° thế, Ngà i có danh tiếng nhÆ° má»™t ngÆ°á»i chữa là nh bệnh. Ngà i đã lôi cuốn nhiá»u ngÆ°á»i vì lý do đó. Äôi khi Ngà i cÅ©ng nản chà vì có nhiá»u ngÆ°á»i muốn chữa khá»i bệnh, nhÆ°ng quá Ãt ngÆ°á»i muốn theo Ngà i sống theo ý Thượng Äế.
Không phải tất cả má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u thÃch Ä‘iá»u mà há» nghe được. Nhiá»u ngÆ°á»i Do Thái cảm thấy ngÆ°á»i ta không thể sống má»™t cuá»™c Ä‘á»i tốt đẹp trừ phi thi hà nh đầy đủ luáºt Do Thái đến từng chi tiết đòi há»i ná»— lá»±c cao nhất. Há» không thÃch nghe thấy ai nói những luáºt ấy không quan trá»ng. Má»™t số những nhà lãnh đạo tôn giáo trở nên rất giáºn dữ vì thanh danh của Jesus nhÆ° ngÆ°á»i chữa là nh bệnh gia tăng. Há» nghÄ© rằng những ngÆ°á»i tá»™i lá»—i đó đáng bị Ä‘au khổ. Jesus phải là m gì thÃch hợp khiến há» cảm thấy được tha thứ? Chỉ má»™t mình Thượng Äế biết liệu há» có được tha thứ hay không.
Má»™t số ngÆ°á»i Do Thái khác lo lắng vì Jesus dÆ°á»ng nhÆ° quá Æ° thanh thản và quá Æ° thÆ°Æ¡ng yêu. Ngà i tháºm chà không háºn thù kẻ địch của há», những binh lÃnh La Mã xâm lược. Há» biết lịch sá» giống nòi của há», vá»›i tất cả những chiến bại và những cuá»™c xâm lăng nhục nhã. Sá»± chiếm đóng của La Mã là má»™t chiếm đóng duy nhất trong chuá»—i dà i chiếm đóng của những kẻ xâm lược. Má»™t số tÃn đồ của Jesus hy vá»ng Ngà i có thể chứng tá» mình là Äấng Cứu Tinh hùng mạnh, sẽ đến để giúp há» già nh được địa vị hùng cÆ°á»ng và thịnh vượng má»™t lần nữa. Khi Ngà i tiếp tục dạy há» vá» tình thÆ°Æ¡ng yêu và kiên nhẫn, má»™t số tá» ra chán ghét. Má»™t số tiếp tục theo, vẫn hy vá»ng Ngà i sẽ là Äấng Cứu Tinh và o lúc cuối cùng.
Má»™t số đông tÃn đồ không hiểu Ä‘iá»u mà Jesus Ä‘ang nói khi Ngà i miêu tả khái niệm của Ngà i vá» VÆ°Æ¡ng Quốc Thượng Äế. Ngà i nhấn mạnh và nhắc Ä‘i nhắc lại ngÆ°á»i dân không nên chỠđợi cho đến lúc có hoà n cảnh lý tưởng để sống má»™t cách đứng đắn. Má»™t con ngÆ°á»i là cái ngÆ°á»i ấy ở trong chÃnh mình.
Phẩm tÃnh nà y của Ä‘á»i sống ná»™i tâm không bị quyết Ä‘inh bởi quân Ä‘á»™i chiếm đóng, hay theo đúng luáºt, hay dâng lá»… váºt tại Ä‘á»n. TÆ° tưởng mà bạn có trÆ°á»›c khi bạn nói quan trá»ng hÆ¡n Ä‘iá»u bạn nói. Thái Ä‘á»™ bạn có bên dÆ°á»›i hà nh Ä‘á»™ng quan trá»ng hÆ¡n cái bạn là m.
Jesus kể những chuyện đẹp đẽ cốt là m cho VÆ°Æ¡ng Quốc nà y hình nhÆ° tháºt đối vá»›i ngÆ°á»i nghe. VÆ°Æ¡ng Quốc của Thượng Äế giống nhÆ° hạt cải giống, nhá» nhất trong tất cả hạt giống. NhÆ°ng khi nó lá»›n lên, cây cải rất lá»›n. CÅ©ng nhÆ° váºy, bên trong VÆ°Æ¡ng Quốc má»›i đầu rất nhỠđến ná»—i ta có thể không ý thức được. NhÆ°ng khi nó đã phát triển đầy đủ, nó trùm khắp má»i thứ khác trong cuá»™c Ä‘á»i con ngÆ°á»i. VÆ°Æ¡ng Quốc của Thượng Äế giống nhÆ° má»™t kho báu ẩn dấu trong cánh đồng. Khi ngÆ°á»i ta khám phá ra kho báu ấy, há» vá»™i vã bán tất cả má»i thứ để mua cánh đồng ấy. CÅ©ng giống nhÆ° váºy, khi ngÆ°á»i ta khám phá ra giá trị không thể lượng định được của VÆ°Æ¡ng Quốc, ngÆ°á»i ta sẽ bá» tất cả má»i thứ vì VÆ°Æ¡ng Quốc.
Äối vá»›i Jesus, VÆ°Æ¡ng Quốc của Thượng Äế là mục tiêu tối háºu của tất cả ná»— lá»±c con ngÆ°á»i. Ngoà i ra không có gì thá»±c sá»± đáng để tìm kiếm. Con ngÆ°á»i được chỉ định để sống trong VÆ°Æ¡ng Quốc nhÆ° váºy. Nó không lệ thuá»™c và o thá»i gian hay nÆ¡i chốn. VÆ°Æ¡ng Quốc của Thượng Äế chỉ cần há»i những ngÆ°á»i thẳng thắn là m công dân của nó vá»›i lòng nhân từ, khả ái, và tình thÆ°Æ¡ng yêu là luáºt của nó. Bất kỳ ở đâu, có những ngÆ°á»i ngay thẳng dùng nhân từ, khả ái, và tình thÆ°Æ¡ng yêu là m lối sống của há», nÆ¡i đó có VÆ°Æ¡ng Quốc của Thượng Äế.
Khi Jesus nói vá» VÆ°Æ¡ng Quốc của Thượng Äế, Ngà i trà n đầy ý thức khẩn trÆ°Æ¡ng. NgÆ°á»i dân không nên khoanh tay chỠđợi Thượng Äế mang mình và o VÆ°Æ¡ng Quốc. Thá»i gian là ngay bây giá». NgÆ°á»i dân phải khám phá ra khả năng của mình vá» Ä‘iá»u thiện và bắt đầu sống má»™t cách chÃnh đáng. Jesus nói vá»›i ngÆ°á»i dân, Ä‘iá»u nà y đòi há»i sá»± sám hối. Há» phải từ bá» cách sống cÅ© lại và bắt đầu chá»n cách sống ngay thẳng theo ý Thượng Äế. Rồi VÆ°Æ¡ng Quốc của Thượng Äế sẽ tá»›i. Thượng Äế đã sẵn sà ng. Con ngÆ°á»i cÅ©ng phải sẵn sà ng.
Vì Ngà i cảm thấy mạnh đến ná»—i má»—i con ngÆ°á»i phải há»™i đủ những Ä‘iá»u kiện của VÆ°Æ¡ng Quốc, Jesus mang thông Ä‘iệp của Ngà i đến nhiá»u ngÆ°á»i bị gá»i là tá»™i lá»—i. Những ngÆ°á»i công kÃch Ngà i thấy rất dá»… dà ng vạch ra duyên cá»› khi Ngà i nói vá»›i những ngÆ°á»i thu thuế đáng ghét hay thăm viếng những ngÆ°á»i mà tiếng tăm khả nghi. Là m sao ngÆ°á»i ta có thể là má»™t đạo sÆ° tôn giáo tốt nếu có quan hệ xấu nhÆ° váºy? Jesus trả lá»i, "Ta không đến để kêu gá»i ngÆ°á»i ngay thẳng, mà là kêu gá»i ngÆ°á»i tá»™i lá»—i sám hối".
Cứ thế, Jesus nhắc Ä‘i nhắc lại Thượng Äế không quở trách ngÆ°á»i tá»™i lá»—i quá nhiá»u nhÆ° má»™t số ngÆ°á»i đã là m. Thượng Äế sẵn sà ng tha thứ lúc ngÆ°á»i ta thà nh thá»±c xin tha thứ. Thượng Äế giống nhÆ° má»™t ngÆ°á»i cha thấy con bá» nhà đi uổng phà tiá»n bạc và thì giá» và o sá»± tìm kiếm dại dá»™t vì dục lạc. Lúc đứa con trở vá», buồn bã hÆ¡n và khôn ngoan hÆ¡n, quyết định sống chÃnh đáng, ngÆ°á»i cha mừng đón nó, tha thứ không quở trách vì được niá»m vui con mình trở vá». CÅ©ng váºy, Cha trên Thiên ÄÆ°á»ng hân hoan chà o đón những ai quá ân háºn vá» quá khứ dại dá»™t và nay thà nh tháºt sẵn sà ng cố gắng sống theo ý Chúa.
Và o cuối má»™t năm giảng dạy, Jesus đã thu tháºp được má»™t số tÃn đồ. MÆ°á»i hai ngÆ°á»i trong số đó sau nà y được biết là tông đồ của Ngà i, quá ấn tượng vá»›i thông Ä‘iệp của sÆ° phụ, đến ná»—i bá» cả nhà cá»a, gia đình và công ăn việc là m. Giống nhÆ° Jesus, há» cảm thấy những đòi há»i của VÆ°Æ¡ng Quốc xóa Ä‘i tất cả những cân nhắc nhá» bé tầm thÆ°á»ng. Ngoà i ra má»i thứ chỉ là thứ yếu trÆ°á»›c cuá»™c tìm kiếm Ä‘á»i sống tinh thần.
Jesus cà ng ngà y cà ng ý thức được hoạt Ä‘á»™ng của Ngà i gặp nhiá»u sá»± không tán thà nh từ nhiá»u ngÆ°á»i. Giá»›i chức Tôn Giáo Do Thái, những ngÆ°á»i không bao giá» nhiệt tình vá»›i sứ mạng của Ngà i, trở nên thù nghịch hÆ¡n. Những ngÆ°á»i La Mã, chỉ mong muốn hòa bình và tráºt tá»±, nghi ngá» bất cứ phong trà o cấp tiến nà o có những kế hoạch cách mạng. Há» bắt đầu sợ lá»i thuyết giảng của Jesus vá» VÆ°Æ¡ng Quốc sắp tá»›i, dầu là đối vá»›i Jesus, việc nà y hoà n toà n chỉ là tinh thần.
Äã từ lâu, đã có những khuyến cáo là cách sống mà Jesus chá»n sẽ dẫn Ngà i đến cái chết. Äã đến lúc phải thay đổi lá»i dạy của Ngà i để Ngà i không phải gánh chịu cÆ¡n tức giáºn của giáo sÄ© quyá»n thế. Äã đến lúc phải bảo đảm vá»›i ngÆ°á»i La Mã bằng cách Ãt nhấn mạnh đến VÆ°Æ¡ng Quốc của Thượng Äế. Jesus không thể chấp nháºn những thá»a hiệp nhÆ° váºy dÆ°á»›i ánh sáng quan tâm chÃnh của Ngà i vỠý Thượng Äế. Ngà i phải ra khá»i Jerusalem, vì nÆ¡i đây là trung tâm của Äạo Do Thái. Ngà i cảm thấy Ngà i có lá»i phán truyá»n để Ä‘Æ°a ra và phải tham dá»± và o lá»… Passover (Quá Hải). Ngà i bao giá» cÅ©ng tham dá»± các lá»… há»™i tôn giáo có ngÆ°á»i của Ngà i. Cho nên, và o cao lúc náo nhiệt nhất ngà y lá»…, Jesus cùng vá»›i các tông đồ của Ngà i Ä‘i và o Jerusalem.
MỤC VỤ CỦA NGÀI CHẤM DỨT
Trong lần thăm viếng nà y, Jesus đã bị chết trên cây thánh giá trong tay những ngÆ°á»i La Mã. Chắc chắn có má»™t số thầy tu hay má»™t số ngÆ°á»i ái quốc Do Thái ghen ghét đã giúp đỡ thuyết phục ngÆ°á»i La Mã cho rằng ngÆ°á»i nà y (Jesus) là ngÆ°á»i khÃch Ä‘á»™ng quần chúng chống lại sá»± thịnh vượng của đất nÆ°á»›c nà y. Má»™t số nhà ái quốc đã thất vá»ng là Jesus vẫn từ chối không lãnh đạo cuá»™c nổi dạy chống lại La Mã. Các thầy tu cảm thấy địa vị của mình đảm bảo hÆ¡n sau khi Ngà i ra Ä‘i. Không có quần chúng đông đảo khóc than nhân danh Jesus. Má»™t số đông tÃn đồ của Ngà i đã bá» Ngà i trÆ°á»›c đó, thất vá»ng vì chỠđợi vô Ãch ở Ngà i tuyên bố chÃnh mình là Äấng Cứu Thế. Äối vá»›i má»™t số tông đồ, dÆ°á»ng nhÆ° toà n bá»™ cuá»™c phiêu lÆ°u tôn giáo đã bắt đầu đòi há»i quá nhiá»u. Há» bá» Jesus vì an toà n của chÃnh há».
Jesus hẳn đã có nhiá»u lúc nản chà và o những ngà y cuối cùng. Ngà i đã thấy nhiá»u ngÆ°á»i ao Æ°á»›c Ngà i là m những Ä‘iá»u mà niá»m tin của Ngà i không cho phép Ngà i là m. Ngà i đã thấy các tông đồ hà nh Ä‘á»™ng vá» nhiá»u mặt cho thấy há» vẫn không am hiểu tÆ°á»ng táºn Ä‘iá»u mà Ngà i cố gắng từ lâu giảng dạy cho há» vỠý của Thượng Äế. Có lúc Ngà i biết Ngà i có thể bị sát hại. Phải chăng cái chết của Ngà i đã đến trÆ°á»›c khi Ngà i hoà n tất tất cả những gì Ngà i định là m? Phải chăng Ngà i đã để dân chúng vẫn còn chÆ°a được sá»a soạn có những con Ä‘Æ°á»ng qua đó Thượng Äế sẽ thá»±c hiện để mang và o VÆ°Æ¡ng Quốc? Hẳn là khó khăn biết bao để nhìn thấy ná»— lá»±c của Ngà i chấm dứt trÆ°á»›c khi Ngà i đạt được mục tiêu.
CÆ Äá»C GIÃO BẮT ÄẦU
NhÆ°ng cứu cánh đã tá»›i. Những tông đồ hoang mang Ä‘i trốn. Sau nà y, khi cảm thấy an toà n, há» gặp nhau và nói vá»›i má»™t giá»ng kÃn đáo vá» chuyện bi thảm đã xẩy ra. Ná»—i buồn của hỠđã dẫn hỠđến tình Ä‘oà n kết sâu xa hÆ¡n, và há» cùng nhau tưởng nhá»› đến những Ä‘iá»u đã kinh qua mà há» chia sẻ vá»›i Jesus. Ngay từ sá»± Ä‘oà n kết nà y, CÆ¡ Äốc Giáo bắt đầu.
Vá» nhiá»u mặt, CÆ¡ Äốc Giáo khác biệt hẳn tôn giáo giản dị của Jesus. NhÆ°ng vỠý tưởng chÃnh vá» niá»m tin, nó quay lại vá»›i ngÆ°á»i thanh niên nhÅ©n nhặn táºn tụy từ Galilee đã từng nói con ngÆ°á»i phải cam kết hết thẩy cho Thượng Äế và rồi cho xóm giá»ng. Cái chết của Jesus là háºu quả niá»m tin của Ngà i, là má»™t bÆ°á»›c tiếp theo hợp lý trong cuá»™c Ä‘á»i hiến dâng của Ngà i cho nhiệm vụ mang VÆ°Æ¡ng Quốc của Thượng Äế xuống trái đất.
16. NỀN MÓNG CỦA NIỀM TIN
Rất dá»… hiểu sá»± hoang mang và sợ sệt của đám tin đồ ban đầu của Jesus mục kÃch việc bắt bá»› và đóng Ä‘inh trên cây thánh giá của Jesus. Ngà i đã bị giết nhÆ° má»™t tá»™i phạm, và há», vì đã chia sẻ công việc là m vá»›i Ngà i lo ngại chắc chắn phải chia sẻ hình phạt của Ngà i. Hết sức vá»™i và ng hỠẩn náu, và trong má»™t thá»i gian, phong trà o nà y dÆ°á»ng nhÆ° không còn.
Khi cÆ¡n nguy hiểm đã qua, những tông đồ của Jesus bắt đầu gặp lại nhau, há» nhá»› lại những lúc vui buồn trong những ngà y sống vá»›i SÆ° phụ. Äồng thá»i há» tìm sá»± an ủi cho ná»—i buồn của há» bằng cách kể lể và kể lại những chuyện vá» Jesus. Há» không ngÆ°ng sống nhÆ° thế vá»›i ký ức dÆ°á»ng nhÆ° Jesus vẫn sống vá»›i há». Má»™t số bắt đầu tin rằng Ngà i không chết. Äúng, Ngà i đã chết trên cây thánh giá và đã được Ä‘em chôn. NhÆ°ng bây giá» Ngà i sống lại. Ngà i chỉ bá» há» má»™t thá»i gian ngắn, để sá»a soạn mở ra má»™t thá»i đại má»›i, VÆ°Æ¡ng Quốc của Thượng Äế.
NHá»®NG NGƯỜI CÆ Äá»C GIÃO ÄẦU TIÊN
Những sá»± tin chắc nà y dá»… dà ng đến vá»›i những ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo ở thế ká»· đầu tiên. Và o thá»i ấy có những ngÆ°á»i mà sá»± ngu dốt là m cho há» có niá»m tin dị Ä‘oan. Äôi khi há» tin và o những giấc má»™ng và ảo tưởng của há». Há» tin và o quá»· sứ và thiên thần. Há» tin rằng đôi khi xác chết có thể Ä‘i ra khá»i mồ. Bây giá» há» tin Jesus sẽ trở lại.
Äể nuôi hy vá»ng, há» nhá»› lại những lá»i tuyên bố mà há» nghÄ© rằng do Jesus nói. Phải chăng Ngà i đã không nói VÆ°Æ¡ng Quốc sắp đến tức thì? Phải chăng Ngà i đã không kêu gá»i há» bằng Ä‘á»i sống bình thÆ°á»ng của há» là m việc vá»›i Ngà i để VÆ°Æ¡ng Quốc đến? Phải chăng Ngà i đã không hứa rằng, há» có thể chia sẻ trong VÆ°Æ¡ng Quốc? Chắc chắn đúng là nhÆ° váºy. Ngà i sẽ trở lại, và VÆ°Æ¡ng Quốc của Thượng Äế sẽ cùng vá»›i Ngà i trở lại. Kết cuá»™c, Ngà i chÃnh là Chúa Cứu Thế.
Nhiệt tình vá»›i sá»± cấp thiết vá» bức thông Ä‘iệp của há», những tông đồ gấp rút nói vá»›i những ngÆ°á»i khác. Jesus sẽ sá»›m trở vỠđể mang và o VÆ°Æ¡ng Quốc của Thượng Äế. Việc nà y xẩy ra trong thế hệ của há»! Nhiá»u ngÆ°á»i Do Thái nghe và chú ý đến lá»i răn nà y để tá»± sá»a soạn. Sau nà y, năm nà y qua năm khác, không có gì xẩy ra, sá»± cấp bách của thông Ä‘iệp bắt đầu tiêu tan.
CÆ Äá»C GIÃO BỎ DO THÃI GIÃO
Giáo huấn của Jesus chÆ°a bao giá» trở thà nh má»™t phần của Do Thái Giáo nguyên thủy. Jesus đã hÆ°á»›ng thông Ä‘iệp của Ngà i và o những ai không thấy được an ủi trong Do Thái Giáo khắt khe. Nhiá»u tÃn đồ bị lôi kéo ra khá»i Ä‘á»i sống Do Thái cả vá» tôn giáo lẫn chÃnh trị. Äược củng cố bởi ảnh hưởng của Jesus, những ngÆ°á»i nà y thay đổi thái Ä‘á»™ nhanh hÆ¡n, theo quan Ä‘iểm chÃnh thống Jesus hÆ¡n. Dù váºy, cÅ©ng phải má»™t thá»i gian rất lâu trÆ°á»›c khi những ngÆ°á»i cÆ¡ đốc giáo Do Thái chấp nháºn những ngÆ°á»i không đạo (không phải là Do Thái) và o Ä‘oà n thể của há».
Vị tông đồ Peter ở trong đám các ngÆ°á»i khăng khăng giữ phong trà o Ä‘á»™c quyá»n Do Thái. NhÆ°ng sau nà y, khi Paul trở thà nh CÆ¡ Äốc Giáo, ông đã thuyết phục Peter và những ngÆ°á»i khác chấp những ngÆ°á»i không đạo và o nhóm. Sau đó, những ngÆ°á»i không phải là Do Thái đã nhanh chóng đông hÆ¡n những ngÆ°á»i Do Thái trong phong trà o CÆ¡ Äốc Giáo.
JESUS LÀ CHÚA CỨU THẾ CỦA CÆ Äá»C GIÃO
Vá» tất cả những ngÆ°á»i liên quan đến nguồn gốc của CÆ¡ Äốc Giáo, Paul là ngÆ°á»i chịu trách nhiệm nhiá»u nhất vá» chiá»u hÆ°á»›ng niá»m tin của nó. Paul đã thêm và o những ghi nháºn má»›i quyết định tiến trình tÆ°Æ¡ng lai. Khái niệm má»›i đến từ những tôn giáo "sùng bái huyá»n bÃ" có tÃnh chất đại chúng lan trà n trên mảnh đất Äịa Trung Hải. "Sá»± huyá»n bÃ" nà y có hiệu quả cho sá»± hợp nhất thần bà và tượng trung vá»›i má»™t thượng đế sống dÆ°á»›i hình thức con ngÆ°á»i, chết Ä‘i nhÆ°ng rồi sống lại. Qua má»™t nghi lá»… bà máºt, hợp nhất má»™t cách tượng trÆ°ng Ngà i vá»›i thượng đế của Ngà i, các tÃn đồ được bảo đảm là Ngà i có thể thay đổi bản tÃnh ngÆ°á»i thà nh tÃnh thần thánh và bởi váºy có được kiếp sau hạnh phúc. Có má»™t số sá»± sùng bái huyá»n bà vá»›i những thượng đế khác nhau. NhÆ°ng tất cả Ä‘á»u nhấn mạnh đến sá»± cứu rá»—i do sá»± táºn tụy vá»›i Chúa Phục sinh.
Tháºt thú vị là từ Kyrios (Chúa) mà ngÆ°á»i Hy Lạp áp dụng vá»›i thượng đế phục sinh, đã được Paul sá» dụng để áp dụng cho Jesus. Tất nhiên những ai nghe thấy Jesus được gá»i là Kyrios sẽ giải thÃch Ngà i theo ý nghÄ©a sùng bái-huyá»n bÃ. Äối vá»›i nhiá»u ngÆ°á»i đổi đạo sang CÆ¡ Äốc Giáo, Jesus là thượng đế cứu rá»—i đầu tiên trong xác thân con ngÆ°á»i.
Má»™t trong những cuá»™c thảo luáºn vÄ© đại nhất trong lịch sá» CÆ¡ Äốc Giáo là liệu có phải Jesus là thần thánh, giống nhÆ° Thượng Äế, hay Thượng Äế. Sau nhiá»u hùng biện dÆ° dá»™i, cuối cùng ngÆ°á»i ta quyết định Jesus là Thượng Äế thá»±c sá»± của chÃnh Thượng Äế ". Cuá»™c thảo luáºn nà y chỉ là má»™t trong những cuá»™c tranh cãi thần há»c, hầu hết những cuá»™c tranh cãi nà y lẽ ra đã không phát triển nếu má»™t mình Jesus giúp tổ chức má»™t tôn giáo má»›i phát triển. Có thể nói chắc là Jesus có lẽ đã không lÆ°u ý đến má»™t chút nà o cả. Äá»i sống, đối vá»›i Ngà i không phải là điá»u để tranh luáºn và bà n cãi. Tôn giáo cÅ©ng váºy. Con ngÆ°á»i phải sống có tôn giáo, không phải tranh cãi.
NgÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo nói Jesus là vị cứu rá»—i trá»±c tiếp. Thông thÆ°á»ng há» gá»i Ngà i là Chúa có nghÄ©a là NgÆ°á»i cứu nguy hay Chúa Cứu thế. Há» nói Jesus Christ là Chúa con của Thượng Äế. Hầu hết những ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo tin rằng Ngà i chia sẻ tÃnh thần thánh của Thượng Äế, chÃnh Ngà i là Thượng Äế. Ngà i sống và chết nhÆ° má»™t con ngÆ°á»i và vì con ngÆ°á»i. NhÆ°ng Ngà i hồi sinh từ nấm mồ và thăng thiên và "ngồi ngay bên tay phải Thượng Äế", nhÆ° má»™t tÃn Ä‘iá»u nổi tiếng tuyên bố.
Những sá»± xác định nà y phát triển từ khái niệm sùng bái huyá»n bà cổ đến ná»—i những ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo hiện đại không biết nguồn gốc hay lý do vá» sá»± tồn tại của chúng. Những khái niệm nà y còn sống mãi vượt qua cả nguồn gốc của nó, vì chúng được bao gồm trong các tÃn Ä‘iá»u của các nhà thá» CÆ¡ Äốc Giáo chÃnh thống. Có má»™t câu chuyện CÆ¡ Äốc Giáo cổ nói vá» những khái niệm cổ. Câu chuyện nà y được nhiá»u ngÆ°á»i gá»i là "câu chuyện cứu rá»—i". Nó mô tả con ngÆ°á»i chìm ngáºp trong tá»™i lá»—i từ thá»i má»›i có ngÆ°á»i đầu tiên. Con ngÆ°á»i đầy tÃnh Ä‘á»™c ác đến mức không biết gì vá» Ä‘iá»u thiện. Chỉ có Thượng Äế má»›i có thể là m gì để chuá»™c lá»—i cho há» từ tình trạng ấy. Cho nên Thượng Äế chá»n dân Hê BrÆ¡ - Do Thái để dạy con ngÆ°á»i hÆ°á»›ng thượng trên tá»™i lá»—i Ä‘ang diá»…n ra nà y.
NgÆ°á»i Do Thái không đóng vai trò thÃch đáng của mình trong kế hoạch nà y. Cho nên Thượng Äế phái Jesus Christ, đứa con duy nhất của Thượng Äế, mang con ngÆ°á»i trở vá» hòa hợp vá»›i chÃnh mình. Qua Ä‘á»i sống, cái chết, phục sinh, và thăng thiên và o Thiên Äà ng, Jesus đã là m moị Ä‘iá»u cần thiết. Qua sá»± hy sinh thiêng liêng nà y, con ngÆ°á»i già nh được sá»± hủy bá» hay tha thứ những tá»™i lá»—i to lá»›n chống lại Thượng Äế.
Thá»±c tế là tất cả những ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo chấp nháºn những mục chÃnh trong câu chuyện đầu bi thảm là thá»±c, mặc dầu má»™t số không nhìn và o các lá»i kể cái gì thá»±c sá»± xẩy ra. Má»™t số cảm thấy đó là cách mô tả cái gì đó là thá»±c. Há» nói câu chuyện có nghÄ©a là khởi đầu ngÆ°á»i ta có ý định hoà n toà n và có quan hệ chÃnh đáng vá»›i Thượng Äế.
Tuy nhiên, hết ngÆ°á»i nà y đến ngÆ°á»i kia, từ thế hệ nà y đến thế hệ khác, đã có những sá»± chá»n lá»±a không thÃch hợp. Há» mất mối quan hệ chÃnh đáng, và bởi váºy há» mất khả năng sống toà n hảo. Má»—i ngÆ°á»i phải trải qua khó khăn nhÆ°ng là tiến trình bổ Ãch để tìm thấy Ä‘iá»u đó. Äồng thá»i má»™t ngÆ°á»i cố gắng chân tháºt, Thượng Äế lÆ°u ý đến hạnh phúc của ngÆ°á»i ấy. Thượng Äế có thể là m cho ngÆ°á»i ta tìm lại chÃnh mình.
Cho đến nay Ä‘a số các ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo đã nói Jesus là má»™t phần thiết yếu con Ä‘Æ°á»ng cứu rá»—i có thể là m được của Thượng Äế.
Äiá»u nà y đã dẫn dắt ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo cầu nguyện vá»›i Chúa Jesus và tôn thá» Ngà i, giống nhÆ° há» tôn thá» Thượng Äế. Nhiá»u ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo đã tìm thấy ở Chúa Jesus tất cả những gì vá» thượng đế mà há» biết.
Tất cả những ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo cho rằng niá»m tin của há» bắt nguồn từ Ä‘iá»u mà Jesus đã nói hoặc là m, dù rằng ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo trong tất cả các giáo phái tin rằng nhiá»u Ä‘iá»u mà chÃnh Jesus cÅ©ng chÆ°a bao giá» nghe nói. Trong quá trình phát triển CÆ¡ Äốc Giáo, ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo cÅ©ng đối mặt vá»›i cùng những câu há»i chung vá» bản chất của con ngÆ°á»i và bản chất của Thượng Äế. Hầu hết những ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo tìm thấy câu trả lá»i cho những câu há»i nà y khác hẳn vá»›i những câu trả lá»i của chÃnh Jesus. Câu trả lá»i tùy thuá»™c kinh nghiệm cá nhân. Váºy nên câu trả lá»i của CÆ¡ Äốc Giáo thay đổi theo thá»i gian và không gian. NhÆ°ng những câu há»i mà ngÆ°á»i dân băn khoăn ở thá»i Jesus và ở thá»i đại chúng ta, cÅ©ng rất giống nhau, vì con ngÆ°á»i cÆ¡ bản là giống nhau.
TÔI LÀ GÌ?
NgÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo thÆ°á»ng nói con ngÆ°á»i còn nhiá»u hÆ¡n những gì mà nó có vẻ là nhÆ° thế. Cái có thể nhìn thấy, xác thân, thá»±c sÆ° là cái nhà của cái ta không nhìn thấy. Theo truyá»n thống, ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo gá»i cái tôi ná»™i tâm nà y là "linh hồn". Xác thân con ngÆ°á»i chỉ là thứ tạm bợ, và cuối cùng sẽ chết. Những thà nh phần của nó má»™t lần nữa lại trá»™n lẫn vá»›i thà nh phần của đất. NhÆ°ng linh hồn của con ngÆ°á»i thì bất diệt, tồn tại sau cái chết của xác thân, hầu hết ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo nói nhÆ° váºy.
Linh hồn con ngÆ°á»i có liên quan vá»›i Thượng Äế trong ý nghÄ©a nà y. Thượng Äế là tinh thần bất diệt, hiện hữu trÆ°á»›c khi sáng tạo. Linh hồn con ngÆ°á»i được tạo ra bởi Thượng Äế, và má»™t khi được tạo ra, chúng cÅ©ng bất diệt. NgÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo tin rằng má»—i linh hồn là má»™t cá thể, được hợp nhất vá»›i xác thân cá nhân từ trÆ°á»›c khi sinh ra. Qua sá»± hợp nhất của linh hồn và xác thân, má»™t con ngÆ°á»i được thà nh hình.
NgÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo cố gắng miêu tả linh hồn bằng nhiá»u cách. Má»™t số ngÆ°á»i nghÄ© rằng linh hồn có liên quan vá»›i trà thông minh hay vá»›i sinh lá»±c, hay vá»›i má»™t thứ gì khác. NhÆ°ng ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo nói chung chẳng bao giá» có thể đồng ý bằng má»™t từ khác vá» linh hồn. Há» nói "linh hồn" có nghÄ©a là "cái gì đó bất diệt" không phải là cái gì đó không xác định. Nó không bị ảnh hưởng bởi cái chết hay lá»±c phá hoại khác. Nó là cái nằm dÆ°á»›i toà n bá»™ Ä‘á»i sống có ý thức của con ngÆ°á»i. Không thể nhìn thấy nó được. Nó không ở chá»— nà o cả. Nó vô táºn và không thay đổi. Sá»± hiện hữu của nó không thể chứng minh được. Nó hiện lên bằng "niá»m tin".
THƯỢNG ÄẾ LÀ GÃŒ?
Má»™t đứa trẻ sÆ¡ sinh không biết mình là con ngÆ°á»i. Nó phải dần dà kinh nghiệm qua thá»±c tế mà biết nó khác mẹ nó, rồi nó Ä‘i đến chá»— biết nó khác vá»›i tất cả những ngÆ°á»i khác. Nó phải há»c để có ý thức vá» chÃnh nó. Rồi nó cà ng ngà y cà ng có ý thức vá»›i những ngÆ°á»i mà nó tiếp xúc.
Khi nó lá»›n lên, trưởng thà nh trong mối quan hệ vá»›i chÃnh nó và ngÆ°á»i khác, nó được chuẩn bị đầy đủ cho những kinh nghiệm rá»™ng lá»›n hÆ¡n. Những qui luáºt tá»± nhiên có, tráºt tá»± và sá»± không thay đổi của thiên nhiên mà nó quan sát từ hồi thÆ¡ ấu, những hy vá»ng và nhu cầu mà nó chia sẻ vá»›i đồng loại; chu kỳ phát triển và suy tà n có căn cứ trong đó nó nhìn thấy má»i sinh váºt cÅ©ng góp phần -- những thứ đó dần dà là m cho nó có ý thức vá» Ä‘iá»u gì đó vượt quá nó và những ngÆ°á»i nhÆ° nó. DÆ°á»ng nhÆ° có má»™t ý nghÄ©a và má»™t kế hoạch đối vá»›i cuá»™c sống. Äó là gì? Cái gì ở đằng sau tất cả thứ đó?
Những câu há»i nhÆ° váºy nằm trong số câu há»i phổ biến nhất vá» những băn khoăn của con ngÆ°á»i. Chúng đã Ä‘Æ°a hầu hết má»i ngÆ°á»i suy nghÄ© rằng cái gì đó hay ngÆ°á»i nà o đó mà há» gá»i là Thượng Äế ở đằng sau tất cả. NgÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo đã Ä‘Æ°a ra nhiá»u miêu tả vá» Thượng Äế, mặc dù há» thừa nháºn rằng Thượng Äế vượt qua sá»± hiểu biết và mô tả của con ngÆ°á»i. Thượng Äế quyá»n năng, trà tuệ, nhân từ và thÆ°Æ¡ng yêu vô hạn. Thượng Äế là vô hạn, vô hình, và nhân từ. Ngà i là NgÆ°á»i Phán Xá», Chúa, Cha.
Những miêu tả nà y có ý nghÄ©a gì đối vá»›i má»™t ngÆ°á»i hoà n toà n lệ thuá»™c và o kinh nghiệm riêng của mình. Bất cứ má»™t trong những từ ngữ nà y Ä‘á»u không thể có giá trị nhÆ° nhau đối vá»›i tất cả má»i ngÆ°á»i. Những miêu tả nà y giống nhÆ° những biển báo hay bảng chỉ Ä‘Æ°á»ng ở dá»c Ä‘Æ°á»ng. NhÆ°ng chúng không phải là mục Ä‘Ãch nhÆ° má»™t số nhà thần há»c tuyên bố. Rất hữu Ãch để nhá»› rằng khi Jesus muốn truyá»n cái gì đó thuá»™c niá»m tin và triết lý của Ngà i, Ngà i dùng ngụ ngôn, truyện kể, và những hình thái tu có chất thÆ¡.
Những trang sá» của CÆ¡ Äốc Giáo cho thấy nhiá»u nhà lãnh đạo không biết nhiá»u vá» ngÆ°á»i dân bằng Jesus. Ngà i biết rằng không có hiểu biết tháºt sÆ° nà o tách rá»i khá»i kinh nghiệm trá»±c tiếp hay gián tiếp. Con ngÆ°á»i phải biết và xác định Thượng Äế cho mình. NhÆ°ng lịch sá» CÆ¡ Äốc Giáo chứa Ä‘á»±ng những chuyện có niá»m tin ép buá»™c. Äã có những lúc khi niá»m tin nà y được xác định và tất cả những ai không chấp nháºn Ä‘iá»u đó đã bị bắt buá»™c ra khá»i nhà thá». Có những tranh cãi, chiến tranh và khủng bố dÆ°á»›i danh nghÄ©a của tÃn ngưỡng nà y hay tÃn ngưỡng kia.
Tuy váºy thÆ°á»ng là ngay cả đến lúc cá»±c Ä‘iểm của khủng bố và ép buá»™c, vẫn có má»™t số ngÆ°á»i tháºn trá»ng biết rằng niá»m tin là chuyện cá nhân. TÃn ngưỡng thá»±c là không thể ép buá»™c. Khái niệm vá» Thượng Äế của ngÆ°á»i ta là chuyện cá nhân cÅ©ng nhÆ° phản ứng của ngÆ°á»i ta trÆ°á»›c má»™t bản giao hưởng. Tôi không thể nghe giao hưởng thay cho bạn, cÅ©ng không thể trải nghiệm vá» Thượng Äế cho bạn. Váºy thì tại là m sao chúng ta có thể miêu tả chúng trong cùng má»™t từ ngữ.
THÃNH THẦN LÀ GÃŒ?
Chuyện CÆ¡ Äốc Giáo vá» cứu rá»—i nói Thượng Äế cho thấy tình thÆ°Æ¡ng yêu vÄ© đại khi Ngà i gá»i con trai ngà i xuống sá»›m giữa loà i ngÆ°á»i để hÆ°á»›ng dẫn và cứu rá»—i. NhÆ°ng Jesus không còn ở đấy để hÆ°á»›ng dẫn ngÆ°á»i dân Ä‘i và o lối sống tốt hÆ¡n. Thay và o chá»— của Jesus, chuyện cổ nói rằng, Thượng Äế sai Thánh Thần. Trong nhiá»u năm qua, những cuá»™c tranh cãi sôi nổi đã diá»…n ra trong giá»›i chÃnh thống vỠđịa vị và chức năng của Thánh Thần. Hầu hết những ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo hiện đại không còn quan tâm đến những cuá»™c thảo luáºn nà y. Thánh thần được coi nhÆ° Thượng Äế ở má»™t dạng khác. Äó chÃnh là quyá»n năng của Thượng Äế Ä‘ang tác Ä‘á»™ng và o và qua Ä‘á»i sống của tÃn đồ nhằm trợ giúp cho há» và giữ quan hệ đúng vá»›i Thượng Äế và vá»›i xóm giá»ng.
CÆ¡ Äốc Giáo có ba thượng đế hay chỉ có má»™t -- tùy theo ý kiến của ngÆ°á»i giải thÃch. NgÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo thÆ°á»ng phẫn ná»™ khi ai đó nói rằng CÆ¡ Äốc Giáo không phải là độc thần. Tuy nhiên những ngÆ°á»i sống trên những mảnh đất không phải là CÆ¡ Äốc thấy rất khó hiểu là m sao Äức Chúa Cha, Äức Chúa Con, và Thánh Thần lại có thể là má»™t Thượng Äế. NgÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo thÆ°á»ng trả lá»i là Thượng Äế có thể xuất hiện trong nhiá»u vai trò, cÅ©ng giống nhÆ° má»™t ngÆ°á»i có thể là con, là chồng, và là cha.
CÃI GÃŒ LÀ QUAN HỆ VỚI THƯỢNG ÄẾ?
NgÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo chÃnh thống là ngÆ°á»i xác nháºn há»c thuyết bà y tá» trong những tÃn Ä‘iá»u quan trá»ng của nhà thá». ThÆ°á»ng thÆ°á»ng những tÃn Ä‘iá»u đã trả lá»i những câu há»i của ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo trÆ°á»›c khi có cÆ¡ há»™i đặt câu há»i. Tuy váºy hà ng triệu CÆ¡ Äốc Giáo chÃnh thống vẫn cho rằng há» thá»a mãn vá»›i những câu trả lá»i của tÃn Ä‘iá»u.
Theo giáo huấn chÃnh thống, Thượng Äế tạo ra thế giá»›i và má»i thứ trong đó vì lòng thÆ°Æ¡ng yêu phúc là nh của Ngà i. Ngà i quyết định là hiện thân của Ä‘iá»u thiện trong vÅ© trụ, trong má»i sinh váºt sống, trong má»i thứ hiện hữu. Äây là má»™t há»c thuyết khó hiểu, nhÆ° má»i cố gắng giải thÃch vá» căn nguyên của sá»± sáng tạo.
CÆ¡ Äốc Giáo chÃnh thống nói rằng má»™t khi Thượng Äế tạo ra ngÆ°á»i và đem há» xuống sống trái đất, Ngà i sẽ không để há» không biết ý muốn của Ngà i. Ngà i sẽ trao cho há» sá»± phát hiện không ngừng vá» trách nhiệm của há». Ngà i là m cho há» có thể sống tốt đẹp và cuá»™c sống thá»a mãn. Äiá»u nà y có được do má»™t đức tÃnh quan trá»ng của Thượng Äế -- ân huệ.
Ân huệ của Thượng Äế là m cho con ngÆ°á»i có thể hiểu Thượng Äế và ý muốn vì há» của Ngà i trong Ä‘á»i sống thÆ°á»ng nháºt. Ân huệ nà y là m cho há» có thể giÅ© sạch những lầm lá»—i cÅ© và lại phấn đấu vì sá»± tuyệt hảo hay Ãt nhất cÅ©ng trở nên tốt hÆ¡n. Ân huệ của Thượng Äế dẫn đến khả năng vá» má»™t "Ä‘á»i sống bất diệt", hay đặc tÃnh bất diệt của Ä‘á»i sống không bị phá hủy bởi cái chết của con ngÆ°á»i.
Hầu hết các ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo khăng khăng cho rằng có má»™t loại thiên Ä‘Ã ng nà o đó mà ngÆ°á»i má»™ đạo trung thà nh có thể mong đợi bằng đức tin. Há» quan niệm thiên Ä‘Ã ng nà y theo nhiá»u cách khác nhau, dù nhà thỠđã từ lâu nhắc nhở các tÃn đồ đừng Æ°á»›c ao sá»± báo Æ¡n váºt chất mà phải ná»— lá»±c tinh thần là m Ä‘iá»u chÃnh đáng. Nhiá»u ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo chÃnh thống cÅ©ng tin và o ma quá»· gá»i là Satan (Sa Tăng), và loại địa ngục nà o đó hay ná»—i thống khổ Ä‘á»i Ä‘á»i vá»›i những ai không được "cứu vá»›t".
Nguyên nhân cÆ¡ bản niá»m tin vá» thiên Ä‘Ã ng và địa ngục, ma quá»· và thiên thần, và những thứ giống nhÆ° váºy chỉ được hiểu má»™t phần ngay cả ngà y nay. Không má»™t cái gì trong những thứ nà y có sá»± tồn tại thá»±c sá»±. Tuy váºy há» Ä‘á»u nói Ä‘iá»u gì đó vá» nhu cầu của con ngÆ°á»i. Há» nói vá» ná»—i thống khổ do cảm nghÄ© tá»™i lá»—i và "lạc Ä‘Æ°á»ng". Há» cÅ©ng nói vá» những lúc thanh thản tâm hồn dÆ°á»ng nhÆ° "thiên Ä‘Ã ng".
Những ngÆ°á»i không tìm thấy tá»± do và niá»m vui trong hiện tại, hay lo lắng quá mức vá» quá khứ và tÆ°Æ¡ng lai. ThÆ°á»ng thÆ°á»ng sá»± thất vá»ng và vỡ má»™ng của há» khiến há» hy vá»ng ở ngà y mai có thể giải quyết những khó khăn phiá»n nhiá»…u há» hôm nay. Lo lắng nhiá»u vá» "Ä‘á»i sống sau khi chết" mà nhiá»u ngÆ°á»i cẩn tháºn cảm thấy, không phải là má»™t dấu hiệu của sức khá»e ná»™i tâm và niá»m tin Ä‘Ãch thá»±c vá» những triển vá»ng trong cuá»™c sống. Äúng hÆ¡n là nó cho thấy sá»± thiếu niá»m tin và lòng tin thá»±c sá»± và o cuá»™c sống.
Má»™t số ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo lúc nà o cÅ©ng khăng khăng cho rằng thiên Ä‘Æ°á»ng và địa ngục không phải là chá»— để ở trong má»™t tÆ°Æ¡ng lai xa xăm. Chúng là những hoà n cảnh của tâm linh. NgÆ°á»i ta có ý định để con ngÆ°á»i sống trong an bình vá»›i Thượng Äế. Vì hỠđã được dá»± định nhÆ° váºy, là m theo ý của Thượng Äế mang lại cho há» thanh bình. Äó là thiên Ä‘Æ°á»ng. Không cần phải chết má»›i thấy thiên Ä‘Æ°á»ng. CÅ©ng váºy, ai vi phạm những Ä‘iá»u kiện cần thiết để sống an bình vá»›i Thượng Äế, hiện Ä‘ang sống trong địa ngục.
THẾ NÀO LÀ CUỘC Sá»NG CÓ ÄẠO ÄỨC?
Muốn sống tháºt đạo đức không phải là dá»… dà ng. Nó đòi há»i cố gắng và đôi khi Ä‘au Ä‘á»›n. Äi theo những nghi thức sùng bái Thượng Äế riêng, và hối háºn vá» những lầm lá»—i trong quá khứ, tá» tế có Ãch cho ngÆ°á»i khác cÅ©ng chÆ°a đủ. Các chi tiết phù hợp cho những ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo nhá»› đến lá»i Jesus nói con ngÆ°á»i trÆ°á»›c hết phải biết thÆ°Æ¡ng yêu Thượng Äế và rồi thÆ°Æ¡ng yêu đến xóm giá»ng. Cuá»™c sống có đạo đức đòi há»i má»™t sá»± táºp trung hoà n toà n xoay quanh Tinh thần thÆ°Æ¡ng yêu. Chỉ có bằng cách ấy, những hà nh Ä‘á»™ng thiện và sá»± táºn tụy thà nh thá»±c má»›i có ý nghÄ©a và mục Ä‘Ãch. Rồi Ä‘á»i sống má»›i hoà n toà n.
Hầu hết những ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo tin rằng ngÆ°á»i ta vẫn có thể mắc những lá»—i lầm trong Ä‘á»i sống hà ng ngà y dù rằng ngÆ°á»i ấy đạt trá»ng tâm Ä‘á»i sống và o thái Ä‘á»™ thÆ°Æ¡ng yêu. Há» gá»i những lầm lá»—i ấy là "tá»™i lá»—i". Tá»™i lá»—i thay đổi tùy theo tÃnh cách nghiêm trá»ng của tá»™i lá»—i đối vá»›i con ngÆ°á»i hay tá»™i lá»—i đối vá»›i Thượng Äế. Hầu hết những nhà thá» CÆ¡ Äốc Giáo có tổ chức đã phân loại các tá»™i lá»—i và mức Ä‘á»™c ác của chúng. Những ngÆ°á»i Ä‘i lá»… được răn bảo không vi phạm tá»™i lá»—i và được chỉ dẫn cách được tha thứ khi há» phạm tá»™i.
Sống trong sợ hãi, tá»™i lá»—i, và ân háºn khác biệt hẳn vá»›i sống sáng tạo mà má»™t số ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo đạt được. HỠđã khám phá ra rằng má»™t Ä‘á»i sống tốt đẹp không đến từ việc ghi nhá»› những Ä‘iá»u nên là m và những Ä‘iá»u không nên là m. Nó đến từ sá»± Ä‘Æ°Æ¡ng đầu vá»›i đúng sá»± việc bằng niá»m tin và sá»± quan tâm. Rồi tất cả những tiếp xúc và kinh nghiệm là tôn giáo. Tất cả Ä‘á»i sống là tôn giáo. Và thá»±c sá»± chúng ta có thể có cuá»™c sống tốt nhất.
Tất cả những cung cách xá» sá»± và luân lý ngà y nay dÆ°á»ng nhÆ° hình thà nh trên ná»n móng của sá»± tá»± kiá»m chế và tôn trá»ng ngÆ°á»i khác. Qua lối sống khôn ngoan và ôn hòa, con ngÆ°á»i có thể xây dá»±ng những thói quen tốt. Những thói quen tốt là sá»± trợ giúp cho má»™t Ä‘á»i sống tốt đẹp. NhÆ°ng những ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo tháºn trá»ng ghi nhá»› rằng má»—i hà nh Ä‘á»™ng má»›i đòi há»i má»™t quyết định má»›i. Má»™t Ä‘á»i sống tốt đẹp đạt được là do chá»n lá»±a khôn ngoan, cân nhắc những gì Ä‘iá»u chỉ có giá trị tạm thá»i vá»›i Ä‘iá»u có giá trị lâu dà i.
Nhiá»u thế ká»· qua, ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo tin rằng hỠđã tìm thấy hạnh phúc lâu dà i và sâu xa bằng cách sống táºn tụy vá»›i Thượng Äế và vá»›i những ngÆ°á»i khác. CÆ¡ há»™i lá»›n nhất của con ngÆ°á»i là tìm cầu cứu cánh nà y. NhÆ°ng ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo thừa nháºn rằng nhiá»u ngÆ°á»i chung quanh chúng ta sống dÆ°á»ng nhÆ° không khám phá ra đức tÃnh đó. Tuy váºy cÆ¡ há»™i nà y vẫn được dà nh cho má»—i ngÆ°á»i. Thượng Äế không chá»n cho há». Những ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo má»™ đạo tá»± chá»n lấy, há» nói nhÆ° Jesus dạy: "CÆ¡ há»™i của ngÆ°Æ¡i sẽ được thá»±c hiện".
17. CON ÄƯỜNG ÄI ÄẾN CỨU Rá»–I LINH Há»’N
Xuất phát từ Jesus mà CÆ¡ Äốc Giáo bắt đầu và lấy tên nà y. Tuy nhiên chắc là Jesus cảm thấy mình là má»™t ngÆ°á»i xa lạ trong việc bà n luáºn vá» niá»m tin CÆ¡ Äốc Giáo. NhÆ° Jesus đã thấy, trÆ°á»›c sá»± buồn phiá»n của Ngà i, ngÆ°á»i ta thÆ°á»ng háo hức tôn kÃnh vá»›i má»™t vị thầy được tin cáºy hÆ¡n là theo gÆ°Æ¡ng của Ngà i vá» sá»± tìm kiếm can đảm. Từ thế ká»· thứ nhất, ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo đã quên và không lÆ°u ý hầu hết những gì Jesus dạy. Thay vì bám nÃu và o Jesus, Há» thấy ở nÆ¡i Ngà i nhiá»u Ä‘iá»u mà tháºt ra Ngà i không bao giá» mÆ¡ tưởng cho là của chÃnh mình. CÆ¡ Äốc Giáo không phải là má»™t tôn giáo của Jesus. Äó là má»™t tôn giáo vá» Jesus.
Lý do chÃnh vá» sá»± dị biệt mà CÆ¡ Äốc Giáo cho thấy nằm trong thá»±c tế Ä‘Æ¡n giản: thế giá»›i không còn giống nhÆ° thá»i của Jesus. Vì thế giá»›i thay đổi, các tôn giáo thay đổi. Không có tôn giáo nà o đứng nguyên má»™t chá»—. Má»—i tôn giáo Ä‘á»u Ä‘i qua má»™t tiến trình phát triển và biến đổi chừng nà o nó còn là má»™t lá»±c sống giữa con ngÆ°á»i. Nó hấp thụ khái niệm, hy vá»ng, sợ hãi, và táºp tục. Vì tôn giáo thay đổi con ngÆ°á»i nên chÃnh tôn giáo cÅ©ng thay đổi.
Cho nên ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo đã thay đổi bởi niá»m tin của há», và dần dần những niá»m tin đã bị biến đổi. ThÆ°á»ng thÆ°á»ng những niá»m tin khác biệt hình thà nh cÆ¡ sở cho má»™t há»™i ái hữu má»›i hay giáo Ä‘oà n những ngÆ°á»i thấy trong đó má»™t hy vá»ng mạnh mẽ cho má»™t cuá»™c sống tốt đẹp hÆ¡n. Bởi váºy, CÆ¡ Äốc Giáo được đại diện bởi nhiá»u nhóm khác nhau, má»—i nhóm coi Ä‘Æ°á»ng lối của mình là quan trá»ng, và có lẽ tốt hÆ¡n, con Ä‘Æ°á»ng Ä‘i đến cứu rá»—i linh hồn.
GIÃO HỘI CÆ Äá»C LA MÃ
Những ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc La Mã truy nguyên nguồn gốc của há» từ cuá»™c Ä‘Ã m thoại giữa Peter và Jesus, nhÆ° được kể trong Kinh Matthew 16:17-19. Trong Ä‘oạn nà y, Jesus nói vá»›i Peter rằng Ngà i là ná»n móng của Giáo há»™i. Peter là sứ giả của Thượng Äế phái xuống trái đất, có quyá»n quyết định cái phải và cái trái và tha thứ tá»™i lá»—i hay không tha thứ. NgÆ°á»i CÆ¡ Äốc La Mã nói lá»i tuyên bố nà y minh chứng Jesus thiết láºp Giáo há»™i của há».
Há» nói rằng Thượng Äế phong Peter là m Giáo hoà ng đầu tiên có đủ quyá»n hà nh đối vá»›i tất cả ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo. Dòng dõi Giáo hoà ng được kéo dà i đến ngà y nay, má»—i vị Giáo hoà ng có quyá»n hà nh nhÆ° quyá»n hà nh của Peter. Má»—i vị Giáo hoà ng là ngÆ°á»i đứng đầu hữu hình của Giáo há»™i. Christ là ngÆ°á»i trị vì vô hình.
Äối vá»›i ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc La Mã, Giáo há»™i là má»™t phần thiết yếu trong chÆ°Æ¡ng trình cứu rá»—i con ngÆ°á»i của Thượng Äế. Thượng Äế vì tình thÆ°Æ¡ng yêu và ân huệ đã thiết láºp Giáo há»™i để là m rõ và xác định những phÆ°Æ¡ng tiện cho sá»± chuá»™c tá»™i của con ngÆ°á»i. Äây là lý do duy nhất mà Giáo há»™i. Nhá»› Ä‘iá»u nà y, những nhà lãnh đạo CÆ¡ Äốc Giáo, từ Giáo hoà ng đến tu sÄ©, đã không ngừng tìm cách là m cho Giáo há»™i có ảnh hưởng trong cả những chi tiết nhá» nhất vá» sá»± cứu rá»—i linh hồn con ngÆ°á»i.
Niá»m Tin. TÃn đồ CÆ¡ Äốc Giáo không bị đòi há»i phải hiểu chÆ°Æ¡ng trình cứu rá»—i. Há» cÅ©ng không bị đòi há»i phải hiểu Thượng Äế -- Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên là há» không thể. CÆ¡ Äốc Giáo yêu cầu tin theo và vâng lá»i. Niá»m tin và vâng lá»i dá»±a và o má»™t há»c thuyết căn bản: nếu Thượng Äế là má»™t Thượng Äế có tình thÆ°Æ¡ng vô hạn, thì Thượng Äế phải hình thà nh nguồn cứu vá»›t nhân loại rõ rà ng. CÆ¡ Äốc Giáo La Mã khẳng định Ä‘iá»u đó đúng là điá»u mà Thượng Äế đã là m khi Ngà i phái Jesus, con Ngà i xuống trần thế. Äến lượt Jesus, Jesus đã trao cho Peter "chìa khóa của vÆ°Æ¡ng quốc"
Ai cÅ©ng cần được cứu vá»›t vì phải chịu tá»™i lá»—i đầu tiên của há» mà loà i ngÆ°á»i đã phạm phải chống lại Thượng Äế. NgÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo tin và o câu chuyện cổ kể Thượng Äế đã ban cách cứu rá»—i linh hồn bởi gánh nặng tá»™i lá»—i. Bởi khổ Ä‘au mà Thượng Äế gây cho con ngÆ°á»i, Jesus đã trả món nợ mà con ngÆ°á»i không bao giá» hy vá»ng đáp ứng được. Jesus đã là m cho tất cả má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u có thể nháºn được sá»± cứu rá»—i linh hồn.
Ảo Tưởng Ban PhÆ°á»›c Là nh. Sá»± cứu rá»—i linh hồn mang đến cho con ngÆ°á»i hạnh phúc cao nhất mà ngÆ°á»i ta có thể biết, Ảo Tưởng Ban PhÆ°á»›c Là nh. Äiá»u nà y không Ä‘Æ¡n giản là "thiên Ä‘Æ°á»ng". Trong khi việc xẩy ra tại thiên Ä‘Æ°á»ng, thá»±c sá»± là điá»u phải kinh qua mặt đối mặt vá»›i Thượng Äế. Chỉ sau khi chết việc nà y má»›i xẩy ra. Trong khi ta sống, chỉ có sá»± gợi ý vá» việc đó.
Sống trong thế giá»›i nà y, kiến thức của chúng ta bị hạn chế. Chúng ta chỉ có thể thấy má»™t phần của chân lý. NhÆ°ng chúng ta được tạo ra để biết Thượng Äế, và biết cái toà n thể, và chỉ qua kiến thức nà y, chúng ta có thể tìm được hạnh phúc sâu xa. Ảo Tưởng Ban PhÆ°á»›c Là nh Ä‘em đến kiến thức trá»n vẹn vá» chân lý, qua tầm nhìn của Thượng Äế. Nó vượt ra ngoà i sá»± hiểu biết và giải thÃch, nhÆ°ng ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo được Giáo há»™i bảo đảm, đó là phÆ°á»›c là nh vÄ© đại nhất.
Kinh Thánh. Kinh thánh, giống nhÆ° nghi thức của CÆ¡ Äốc La Mã thÆ°á»ng là tiếng La Tinh. Trong những năm gần đây, sá»± chuyển ngữ ra tiếng khác đã được chấp thuáºn. Kinh Thánh CÆ¡ Äốc Giáo La Mã gồm có những sách quen thuá»™c vá» Cá»±u và Tân Ước và má»™t chÆ°Æ¡ng phụ gá»i là Apocrypha (Kinh Ngụy Tác)
NgÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo sùng kÃnh nhất Kinh Thánh chủ yếu vì nó chứa Ä‘á»±ng câu chuyện vá» cứu rá»—i linh hồn. Há» tin rằng không có lầm lẫn hay không rõ trong Kinh Thánh. Tuy nhiên, hầu hết những ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo không tá»± mình nghiên cứu Kinh Thánh. Há» không mong má»i gì giải thÃch Kinh Thánh cho chÃnh há», vì Giáo há»™i giải nghÄ©a hầu hết các Ä‘oạn trong Kinh.
NgÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo nghiên cứu những lá»i giáo huấn của Giáo há»™i được coi là quan trá»ng hÆ¡n Ä‘á»c Kinh Thánh.
Lá»… Ban PhÆ°á»›c. NgÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo La Mã tiếp xúc vá»›i Giáo há»™i thÆ°á»ng xuyên qua việc dùng bẩy lá»… ban phÆ°á»›c, chúng cho há» sá»± chỉ đạo và sức mạnh vá» con Ä‘Æ°á»ng cứu rá»—i Há» coi những lá»… ban phÆ°á»›c nà y là những biểu tượng ân huệ của Thượng Äế được truyá»n qua Giáo há»™i. Những ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo La Mã không cho rằng lá»… ban phÆ°á»›c là con Ä‘Æ°á»ng duy nhất để cứu rá»—i. NhÆ°ng lá»… ban phÆ°á»›c mở ra má»™t lối thoát an toà n và chắc chắn trÆ°á»›c sá»± bất hạnh và trừng phạt Ä‘á»i Ä‘á»i đối vá»›i những ai sá» dụng lá»… ban phÆ°á»›c ấy.
ThÆ°á»ng thÆ°á»ng má»™t ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo La Mã nháºn Lá»… ban phÆ°á»›c trong Lể Rá»a Tá»™i lúc còn thÆ¡ ấu. lá»… ban phÆ°á»›c nà y xóa bá» tá»™i lá»—i đầu tiên và bất cứ tá»™i lá»—i nà o đã phạm phải cho đến lúc đó. Lá»… ban phÆ°á»›c xong, Lá»… Kiên TÃn sẽ được tiến hà nh khi đủ trưởng thà nh để hiểu. Nó ban phÆ°á»›c là nh của Thánh thần giúp ý muốn và can đảm theo ý của Thượng Äế nhÆ° Giáo há»™i giải thÃch.
Khi ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo kết hôn, lá»… ban phÆ°á»›c trong Hôn nhân ban phÆ°á»›c là nh của Thượng Äế và chấp thuáºn vá» hôn nhân và những đứa con được sinh ra sau nà y bởi cáºp vợ chồng nà y.
Nhà Thá» coi việc nà y rất quan trá»ng đến mức không công nháºn bất cứ lá»… hôn nhân nà o ngoà i nghi lá»… của chÃnh mình. Những ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo La Mã được dạy rằng hôn nhân là sá»± hợp nhất thánh thiện và bất diệt giữa nam và nữ vì mục Ä‘Ãch tiếp tục giống nòi.
Lá»… ban phÆ°á»›c trong Lá»… Thụ Phong là để rá»a tá»™i và để cống hiến cho ngÆ°á»i nam và ngÆ°á»i nữ phụng sá»± trong nghi lá»… thần thánh của các thầy tu và nữ tu sÄ© và vá» chức thầy tu. NgÆ°á»i được thụ phong bá» Ä‘i những lo âu hà ng ngà y, kể cả hôn nhân và đá»i sống gia đình. Äó là nhiệm vụ tối thượng của ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo. Äối vá»›i những ai có thể thá»±c thi được những đòi há»i của nó, lá»… nà y mở ra nhiá»u cÆ¡ há»™i cứu rá»—i hÆ¡n bất cứ lối sống nà o khác.
Những ngÆ°á»i sắp chết nháºn được Lá»… ban phÆ°á»›c trong Lá»… Xức Dầu cuối cùng từ thầy tu. Lá»… nà y tha thứ những tá»™i lá»—i cuối cùng của há».
Có hai Lá»… ban phÆ°á»›c khác, lá»… Ban Thánh thể và Lá»… XÆ°ng tá»™i thÆ°á»ng được tổ chức thÆ°á»ng xuyên để ban phÆ°á»›c là nh tinh thần. Má»—i chủ nháºt hay và o má»™t ngà y nà o đó ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo phải tham dá»± má»™t lá»… gá»i là lá»… mi-xa, ká»· niệm Lá»… ban Thánh thể. Äó là má»™t nghi lá»… cổ tưởng nhá»› đến bữa ăn cuối cùng của Jesus cùng vá»›i các tông đồ của Ngà i và vá» cái chết của Ngà i trên cây thánh giá nhÆ° sá»± hy sinh để chuá»™c tá»™i lá»—i cho con ngÆ°á»i. Trong lá»… nà y, vị thầy tu thi hà nh hai phần phép lạ vá» rượu vang và bánh, biến chúng thà nh máu và thân xác của Jesus Christ mà không thay đổi vẻ ngoà i của chúng.
NgÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo tin rằng phép lạ trong sá»± biến thể xẩy ra khi thầy tu dâng các phần tá» cho Thượng Äế, trong khi trình diá»…n lại cái chết của Jesus Christ. Rồi thầy tu chia phần cả bánh và rượu vang đã được biến đổi. Trừ phi Ä‘au yếu ngăn cản, ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo được yêu cầu dá»± lá»… ban Thánh thể để nháºn bánh cúng từ vị thầy tu tại bà n thá» Ãt nhất má»™t năm má»™t lần trong mùa Phục Sinh. Do sá»± là m Ä‘i là m lại tấn kịch tôn giáo nà y, ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo tin hỠđược giúp đỡ trong tiến trình tiến tá»›i cứu rá»—i linh hồn.
Vì không có má»™t lá»… ban phÆ°á»›c nà o xóa bá» khuynh hÆ°á»›ng tá»™i lá»—i của con ngÆ°á»i, ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo thÆ°á»ng xuyên cần tìm sá»± tha thứ những tá»™i lá»—i má»›i phạm phải. Việc nà y có thể là m được qua lá»… ban phÆ°á»›c trong Lá»… xÆ°ng tá»™i. XÆ°ng tá»™i gồm có hối háºn tá»™i lá»—i, thú tá»™i vá»›i thầy tu, thi hà nh những hình phạt được ban ra bởi thầy tu, và già nh được sá»± tha thứ từ thầy tu.
Thánh. Những thánh được tôn vinh bởi CÆ¡ Äốc Giáo La Mã gồm có những tông đồ lúc đầu, má»™t số thà nh viên của những dòng tu thánh thần, và những ngÆ°á»i có niá»m tin và hà nh Ä‘á»™ng cho thấy sá»± táºn tụy trá»n vẹn trong việc Ä‘i tìm sá»± cứu rá»—i. Những ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo tin rằng những ngÆ°á»i thánh thiện nà y sống trá»n Ä‘á»i cho sá»± cứu rá»—i thà nh công nên há» có thể giúp những ngÆ°á»i khác. Qua sá»± cầu nguyện tá»›i các vị thánh, và qua việc đốt nến trÆ°á»›c hình ảnh của há», và qua hà nh Ä‘á»™ng tôn vinh tinh thần của vị thánh, ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo La Mã tin là có thể già nh được má»™t số công đức của vị thánh cho mình.
Mary. NgÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo La Mã sùng kÃnh mẹ của Jesus nhÆ° "Mary thánh thiện, Mẹ của Thượng Äế". Há» tin rằng bà được tôn vinh khác thÆ°á»ng bởi Thượng Äế khi Thượng Äế chá»n bà là má»™t bà mẹ đồng trinh mang thai đứa con do phép lạ. Äối vá»›i nhiá»u ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo, Mary dÆ°á»ng nhÆ° gần gÅ©i hÆ¡n và quan tâm đến những khó khăn của há» hà ng ngà y hÆ¡n là Jesus Christ và Thượng Äế khi há» là m cho ngÆ°á»i thá» cúng kÃnh sợ. Äôi khi há» gá»i bà là "Hoà ng Háºu của Thiên ÄÆ°á»ng", và xin bà cầu nguyện cho há» ngay bây giá» và khi há» chết.
Nhà Thá» và Lịch sá». Từ CÆ¡ Äốc có ý nghÄ©a phổ biến hay chung trong ảnh hưởng của nó đối vá»›i con ngÆ°á»i. Chắc chắn, Nhà Thá» CÆ¡ Äốc Giáo La Mã đã ảnh hưởng má»™t phần lá»›n nhân loại. Nhà ThỠđã nói vá»›i hà ng triệu ngÆ°á»i có ham muốn chủ yếu là có cảm giác an ổn và chắc chắn trong má»™t Ä‘á»i sống bị đè nặng bởi Ä‘au buồn và ngá» vá»±c. Äối vá»›i những ngÆ°á»i nà y, đó là ngá»n lá»a hy vá»ng và bảo đảm cho cuá»™c Ä‘á»i há» sống hiện nay và cuá»™c Ä‘á»i sắp đến.
NHÀ THỜ CHÃNH THá»NG CÆ Äá»C GIÃO PHÆ¯Æ NG ÄÔNG
Những nhà nghiên cứu văn hóa đã từ lâu nháºn thấy sá»± khác biệt to lá»›n giữa những ngÆ°á»i dân ở Äông và Tây bán cầu. Từ lúc còn trứng nÆ°á»›c CÆ¡ Äốc Giáo đã có những bất đồng ý kiến bởi những dị biệt. Có những vụ xung Ä‘á»™t và bất đồng ý kiến má»™t phần do chÃnh trị, má»™t phần do xã há»™i, và má»™t phần do tôn giáo. Cuối cùng và o thế ká»· thứ mÆ°á»i má»™t, những sá»± xung Ä‘á»™t Ä‘Æ°a đến sá»± tan vỡ không bao giá» có thể sá»a chữa được. Những nhà thá» phÆ°Æ¡ng Äông và PhÆ°Æ¡ng Tây rút phép thông công lẫn nhau, và má»—i bên Ä‘á»u tuyên bố bên mình má»›i là ChÃnh Thống CÆ¡ Äốc Giáo.
Nhà Thá». Nhà Thá» phÆ°Æ¡ng Äông không có Giáo hoà ng. Má»—i nhà thá» là má»™t phần của má»™t vùng gá»i là má»™t giáo khu thuá»™c má»™t liên Ä‘oà n giáo trưởng. Những ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo PhÆ°Æ¡ng Äông tin há» là những ngÆ°á»i của Nhà Thá» xác thá»±c duy nhất bắt nguồn trá»±c tiếp từ công việc của những ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo đầu tiên. Há» gá»i nhà thỠđó là "Tòa Thánh Tông Äồ CÆ¡ Äốc Giáo ChÃnh Thống"
TÃn Äiá»u. Nhà Thá» PhÆ°Æ¡ng Äông không thay đổi những tÃn Ä‘iá»u, nhÆ°ng há» không giải thÃch theo nghÄ©a Ä‘en. NgÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo La mã táºp trung và o sá»± cứu rá»—i do cái chết của Jesus, nhÆ°ng ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo PhÆ°Æ¡ng Äông quan tâm khá nhiá»u đến bản chất thiêng liêng của con ngÆ°á»i. NgÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo La Mã cố gắng vâng theo những lá»i dạy của nhà thá», nhÆ°ng ngÆ°á»i CÆ¡ đốc Giáo PhÆ°Æ¡ng Äông cố gắng nặng vá» cảm thấy là má»™t vá»›i Thượng Äế. Những ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo khác lại báºn tâm để đạt sá»± cứu rá»—i cho kiếp sau, nhÆ°ng ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo PhÆ°Æ¡ng Äông lại tìm cách tái sinh tinh thần ngay trong Ä‘á»i nà y.
Các Lá»… Ban PhÆ°á»›c. NgÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo ChÃnh Thống PhÆ°Æ¡ng Äông tiến hà nh bẩy Lá»… Ban PhÆ°á»›c. Giống nhÆ° ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo La Mã, há» coi lá»… mi-xa là hà nh Ä‘á»™ng thá» phụng quan trá»ng nhất nhÆ°ng cả hai rượu và bánh được dâng cho giáo Ä‘oà n.
Giá»›i Tăng Lữ. Thầy tu được coi nhÆ° những tác nhân cần thiết giữa Thượng Äế và con ngÆ°á»i. Thầy tu có thể có gia đình nếu hôn nhân xẩy ra trÆ°á»›c khi thụ phong. Các tu sÄ©, Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên phải giữ những lá»i nguyện thông thÆ°á»ng vá» sá»± táºn tụy, trong sạch, vâng lá»i, và nghèo nà n. Giám mục được tuyển chá»n trong số các tu sÄ© má»—i giáo pháºn. HỠđược gá»i là giáo trưởng hay tổng giám mục. Há» ngang hà ng vá» cấp báºc, tuy má»™t ngÆ°á»i có thể được bổ nhiệm là m ngÆ°á»i lãnh đạo danh dá»±.
Thá» Phượng. Những buổi lá»… theo thông lệ và uy nghi rất thân thiết đối vá»›i ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo PhÆ°Æ¡ng Äông. Những thầy tu của há» ngâm những lá»i vá» nghi lá»… bằng tiếng Hy Lạp, hay bằng tiếng Slavonic (Xla-vÆ¡) của Nhà Thá» Cổ. Nhà ThỠđược trang hoà ng vá»›i những bức tranh tôn giáo đặc biệt gá»i là tranh thánh tượng- không bao giá» có các bức tượng.
Kinh Thánh. Kinh thánh thá»±c chất giống nhÆ° kinh thánh quen thuá»™c đối vá»›i tất cả ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo. Các tu sÄ© khuyến khÃch tÃn đồ Ä‘á»c Kinh Thánh, và tất cả những gì có thể giải thÃch Ä‘iá»u há» Ä‘á»c.
Tu Táºp. NgÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo ChÃnh Thống PhÆ°Æ¡ng Äông thÆ°á»ng cảm thấy tôn giáo của mình đòi há»i má»™t sá»± thay đổi trong Ä‘á»i sống ná»™i tâm. Há» không cảm thấy phải đòi há»i sá»± thay đổi lá»›n trong xã há»™i hay chÃnh phủ. Vì lý do đó, nhà thá» PhÆ°Æ¡ng Äông, đôi khi chấp nháºn những hoạt Ä‘á»™ng của chÃnh phủ hay xã há»™i mà ngÆ°á»i PhÆ°Æ¡ng Tây đã lên án.
Hầu hết những ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo ChÃnh Thống PhÆ°Æ¡ng Äông sống ở đông Âu, tại à Châu và Ai Cáºp. Vì há» thÆ°á»ng không chú tâm và o việc tuyển má»™ những ngÆ°á»i đổi đạo, tôn giáo của há» chỉ lan trà n sang Hoa Kỳ và những mảnh đất khác hầu hết bằng con Ä‘Æ°á»ng di dân.
Bất cứ nÆ¡i nà o mà ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo PhÆ°Æ¡ng Äông đã Ä‘i tá»›i, há» Ä‘á»u lấy được cái vẻ đẹp lặng lẽ và cái tượng trÆ°ng phong phú trong các buổi lá»… và nhà thá» của há». HỠđã gây được ấn tượng vá»›i những ngÆ°á»i khác bằng sá»± tìm kiếm má»™t Ä‘á»i sống ná»™i tâm trầm lặng thong dong vượt qua con ngÆ°á»i và liên kết há» vá»›i thần thánh.
NHá»®NG NHÀ THỜ CÆ Äá»C GIÃO TIN LÀNH
Giáo Há»™i CÆ¡ Äốc Giáo lại chia rẽ nữa. Sá»± chia rẽ khởi đầu bởi má»™t ngÆ°á»i Äức trẻ tuổi tên là Martin Luther. Hầu nhÆ° Luther không biết hà nh Ä‘á»™ng của ông hôm đó năm 1517 dẫn tá»›i sá»± cải tổ Tin Là nh có ảnh hưởng sâu rá»™ng. Tất cả những gì Ngà i là m là để thông báo Æ°á»›c muốn của Ngà i bà n cãi vá» những lý do kết án việc hạ giá "sá»± xá tá»™i" được quảng cáo cao Ä‘á»™, đó là bảo đảm tha thứ các tá»™i lá»—i.
Tình cá» là việc bán xon (hạ giá) mà Ngà i kết án lại được Ä‘Æ°a ra bởi má»™t chức quyá»n của Giáo Há»™i CÆ¡ Äốc Giáo La Mã và được Giáo hoà ng phê chuẩn.Và chÃnh Luther là má»™t thầy tu. Loan báo đóng Ä‘inh và o cá»a nhà thá» của Ngà i là má»™t thách thức là m hoảng hốt quyá»n lá»±c của Giáo hoà ng và Giáo Há»™i, và o cái ngà y mà toà n thể xã há»™i bị trị bởi sá»± bức chế của há». Äối đầu vá»›i yêu cầu phải rút lại lá»i tuyên bố của mình, Luther cảm thấy không thể là m nhÆ° thế má»™t cách thà nh thá»±c. Những ngÆ°á»i đồng hÆ°Æ¡ng táºp hợp quanh Ngà i, và Sá»± Cải Tổ Tin Là nh bắt đầu.
Sau nà y những nhà lãnh đạo đã có những "phản đối" rá»™ng lá»›n chống lại quyá»n lá»±c của Giáo Há»™i. Äá»™ng cÆ¡ thúc đẩy của há» không giống nhau nhÆ°ng những ngÆ°á»i nà y có má»™t niá»m tin chung. ÄÆ°á»ng lối cứu rá»—i không phải là độc quyá»n của Giáo Há»™i CÆ¡ Äốc Giáo La Mã và Giáo hoà ng. Hầu hết những sá»± phản đối là chống lại hệ thống nhà thá», không chống lại há»c thuyết. Äối vá»›i Ä‘a số những ngÆ°á»i Tin Là nh, vẫn không có sá»± bất đồng ý kiến vá» há»c thuyết cÆ¡ bản.
Bây giá» có rất nhiá»u giáo phái khác nhau trong Tin Là nh, và không có má»™t quyá»n lá»±c duy nhất nà o trên tất cả. Hầu hết những ngÆ°á»i Tin Là nh tin và o quyá»n lá»±a chá»n niá»m tin tôn giáo và tình Ä‘oà n kết tôn giáo của những ngÆ°á»i khác. Tá»± do vá» niá»m tin và tá»± do chá»n lá»±a nhà thỠđã dẫn đến nhiá»u thay đổi vá» chủ Ä‘á» Tin Là nh. Mặc dầu váºy, những ngÆ°á»i Tin Là nh thấy các lãnh vá»±c cùng đồng ý ngà y cà ng tăng trong tÃn Ä‘iá»u và trong những cố gắng phục vụ xã há»™i.
Cứu Rá»—i Bằng Niá»m Tin. Hầu hết những ngÆ°á»i Tin Là nh cho rằng không có ngÆ°á»i nà o dù là m gì Ä‘i chăng nữa, có thể đạt được sá»± cứu rá»—i cho chÃnh mình hay cho ngÆ°á»i nà o khác. Cứu rá»—i là má»™t tặng phẩm của Thượng Äế. Ta phải tin tưởng Ä‘á»i sống và cái chết của Jesus khiến con ngÆ°á»i lấy lại quan hệ hòa hợp vá»›i Thượng Äế. PhÆ°á»›c là nh cao cả nhất của Thượng Äế nằm trong kế hoạch cứu rá»—i được mở ra cho tất cả. Tất cả những gì cần thiết là niá»m tin.
Cuá»™c Sống Hiến Dâng. Äá»i sống tôn giáo không đòi há»i ngÆ°á»i ta phải bá» hôn nhân, gia đình, và những lợi Ãch hà ng ngà y của con ngÆ°á»i. Những ngÆ°á»i Tin Là nh hầu nhÆ° không có tu sÄ© và nữ tu sÄ©., và những mục sÆ° của há» thÆ°á»ng là những ngÆ°á»i có gia đình. Niá»m tin, không phải là những việc là m, hình thà nh con Ä‘Æ°á»ng cứu rá»—i. Niá»m tin không lệ thuá»™c và o nghá» nghiệp của ta, nhÆ°ng Thượng Äế kêu gá»i con ngÆ°á»i gắng hết sức mình ở bất cứ nÆ¡i đâu. Tôn giáo không phải là vấn Ä‘á» Ä‘i nhà thá» hay suy ngẫm ngoan đạo. Äó là cách bạn sống hà ng ngà y.
Chức Pháºn Thầy Tu Của Tất Cả TÃn Äồ. Má»—i ngÆ°á»i có thể trá»±c tiếp Ä‘i tá»›i Thượng Äế cho chÃnh mình Nhiệm vụ của Nhà Thá» và các mục sÆ° của Nhà Thá» là dạy con ngÆ°á»i, không phải là thay mặt há», hay chỉ huy há». Äây là cốt lõi thá»±c sá»± của TÃn Là nh. Có những lý do khác vá» sá»± tồn tại của Nhà Thá»: giải thÃch ý Thượng Äế, nuôi dưỡng tình thân hữu và tÆ°Æ¡ng trợ lẫn nhau giữa các thà nh viên cùng tìm kiếm những mục tiêu giống nhau. Quyá»n lá»±c lãnh đạo Nhà Thá» cÅ©ng khác nhau, má»™t số được cai quản bởi các mục sá»±, má»™t số bởi các mục sÆ° và những thà nh viên được Ä‘á» cá», và má»™t số bởi toà n bá»™ há»™i viên.
Kinh Thánh. Hầu hết những ngÆ°á»i Tin Là nh tin là Kinh Thánh chứa Ä‘á»±ng những luáºt lệ vá» niá»m tin và thá»±c hà nh tôn giáo. Cho nên những ngÆ°á»i Tin Là nh nghiên cứu Kinh Thánh má»™t cách nghiêm túc, Ä‘á»c kinh thánh bằng ngôn ngữ của chÃnh mình. Tuy nhiá»u ngÆ°á»i Tin Là nh hiện nay giải thÃch Kinh Thánh Ãt cứng nhắc hÆ¡n nhiá»u, nhÆ°ng vẫn còn có má»™t số cho rằng việc nà y há» có toà n quyá»n tá»›i những từ nhá» nhặt nhất không cần để ý đến ý nghÄ©a lịch sá».
Thá» Phượng. Những ngÆ°á»i Tin Là nh được khuyến khÃch cầu nguyện thà nh tháºt và thÆ°á»ng xuyên. Äối vá»›i má»™t số, cầu nguyện là phÆ°Æ¡ng pháp cầu xin Thượng Äế các thứ. Hay đó là cách giúp bè bạn thoát khá»i tình trạng khó khăn hay "đổi đạo" má»™t ngÆ°á»i nà o đó. Äối vá»›i những ngÆ°á»i tháºn trong nhất, đó là sá»± cố gắng để nhìn sá»± việc chúng thá»±c sá»± là nhÆ° thế nà o, để Ä‘i và o quan hệ chÃnh đáng vá»›i chÃnh mình, vá»›i Thượng Äế của mình và vá»›i thế giá»›i của mình.
Hầu hết những ngÆ°á»i Tin Là nh tiến hà nh hai lá»… ban phÆ°á»›c, rá»a tá»™i và lá»… ban thánh thể. Há» không tin và o thuyết biến thể. Äối vá»›i những ngÆ°á»i Tin Là nh, cảm nghÄ© và ý định của má»™t ngÆ°á»i khi nháºn lá»… ban phÆ°á»›c quan trá»ng hÆ¡n nghi lá»… của lá»… ban phÆ°á»›c. Äiá»u nà y cÅ©ng đúng cho những nhiệm vụ của tôn giáo khác gồm có lá»… váºt ủng há»™ nhà thá», sá»± tham dá»± các buổi lá»…, và tham gia và o Há»™i ái hữu CÆ¡ Äốc Giáo.
Má»™t ngÆ°á»i Tin Là nh được tá»± do sống cuá»™c Ä‘á»i tốt nhất và táºn tụy nhất mà ngÆ°á»i ấy có thể, chá»n tình thân hữu mà ngÆ°á»i ấy cảm thấy hoà n toà n có thể là m được. Äể giúp đỡ sống theo Ä‘Æ°á»ng lối ấy, má»™t số ngÆ°á»i TÃn Là nh đặt niá»m tin và o Jesus là m Chúa Cứu Thế riêng cÅ©ng nhÆ° cho tất cả ai tin. Những ngÆ°á»i khác già nh được cảm hứng vá» Ä‘á»i sống tôn giáo từ tấm gÆ°Æ¡ng cao thượng vá» cuá»™c Ä‘á»i của Jesus.
Tin Là nh Thuá»™c Phái Phúc Âm. Äa số các nhà thá» Tin Là nh được coi là nhà thá» Tin Là nh thuá»™c Phái Phúc Âm. Những nhóm nà y nhấn mạnh và o sá»± ly khai vá»›i Nhà Thá» CÆ¡ Äốc Giáo, cho rằng quyá»n uy nhÆ° váºy là sá»± xuyên tạc tôn giáo. Những sá»± chống đối đầu tiên là thà nh tháºt và cần thiết, nhÆ°ng sau nà y má»—i má»™t giáo phái phát triển má»™t uy quyá»n của riêng mình không khác gì nhiá»u vá»›i Ä‘iá»u hỠđã lên án.
Những nhà thá» Phái Phúc Âm khẳng định ủng há»™ há»c thuyết chÃnh thống. Trong đó há»c thuyết chÃnh là nhu cầu của con ngÆ°á»i vá» sá»± cứu rá»—i và kế hoạch cứu rá»—i con ngÆ°á»i của Thượng Äế. Trong ná»a đầu thế ká»· thứ hai mÆ°Æ¡i đã có má»™t sá»± đổi má»›i mạnh mẽ trong những há»c thuyết cÅ©, được coi là phong trà o chÃnh thống má»›i.
Má»™t số giáo phái Tin Là nh cho rằng má»™t số giáo huấn là ná»n tảng của CÆ¡ Äốc Giáo. Nhất là hỠđã nhấn mạnh và o toà n bá»™ chân lý của Kinh Thánh và những phép mầu mà Kinh Thánh nói. Những ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc nà y được gá»i là ngÆ°á»i theo trà o lÆ°u chÃnh thống. HỠđược biết đến vì những cố gắng gây xúc cảm mạnh mẽ trong việc cải đạo ngÆ°á»i khác Ä‘i theo niá»m tin của há».
Những ngÆ°á»i Tin Là nh Tá»± Do. Ngay từ lúc khởi đầu CÆ¡ Äốc Giáo, có má»™t số ngÆ°á»i chÃn chắn thấy không phải ai cÅ©ng có thể thá»a mãn vá»›i cùng lá»i nói và cùng kinh nghiệm. Những ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo hiện đại khẳng định vá» tá»± do của niá»m tin có má»™t truyá»n thống dá»±a trên thá»±c tế trong quá khứ tôn giáo của há». HỠđược gá»i là những NgÆ°á»i Tá»± Do -- má»™t nhóm thiểu số trong Tin Là nh. Cháºm nhÆ°ng chắc con số nhóm nà y gia tăng. Tháºm chà có lẽ ý nghÄ©a hÆ¡n là sá»± việc ảnh hưởng của há» dần dần giúp giải thoát những nhóm chÃnh thống hÆ¡n.
Những NgÆ°á»i Tá»± Do thá»±c sá»± tin rằng má»—i ngÆ°á»i phải có cÆ¡ há»™i để phát triển trong kinh nghiệm và hiểu biết tôn giáo cùng vá»›i việc thá» nghiệm Ä‘Æ°á»ng lối sống tốt đẹp hÆ¡n. Há» tin rằng tôn giáo dà nh cho toà n bá»™ má»™t con ngÆ°á»i cả vá» cảm nghÄ© và lẽ phải của mình. Há» chứng minh nhà thá» là má»™t thể chế giúp con ngÆ°á»i trở thà nh nhÆ° cá nhân và những thà nh viên của tình thân hữu dân chủ. Sá»± cứu rá»—i mà ngÆ°á»i Tin Là nh Tá»± Do tìm kiếm hình thà nh qua lối sống trong tÃnh trá»n vẹn của nó.
CÆ¡ Äốc Giáo không phải là con Ä‘Æ°á»ng, nhà thá» nà o hay nhóm duy nhất. CÆ¡ Äốc Giáo là cái ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo tạo ra. Nó giống nhÆ° con sông không ngừng chảy và o biển vô hình. Những dòng nÆ°á»›c chảy và o biển đôi khi hÆ¡i mặn. Những xoáy nÆ°á»›c hình thà nh dá»c theo bá» sông đôi khi tù Ä‘á»ng. NhÆ°ng giống tất cả những tôn giáo lá»›n khác trên thế giá»›i, CÆ¡ Äốc Giáo tiếp tục tiến tá»›i má»™t tÆ°Æ¡ng lai mà không ai có thể tiên Ä‘oán hoà n toà n được. Nó tiến Ä‘i vá»›i hy vá»ng và khát vá»ng cÅ©ng nhÆ° vá»›i sợ hãi và lo âu của nhiá»u triệu ngÆ°á»i tá»± gá»i há» là ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo.
18. Sá»NG BẰNG TÔN GIÃO
Tôn giáo trong trạng thái tốt nhất của nó đáp ứng những nhu cầu căn bản của con ngÆ°á»i. Phân tÃch đến cùng, tất cả chúng ta dÆ°á»ng nhÆ° Ä‘á»u cần những Ä‘iá»u giống nhau. Chúng ta cần cảm thấy chúng ta quan trá»ng đối vá»›i những ngÆ°á»i quanh chúng ta. Chúng ta cần cảm thấy chúng ta có má»™t vị trà giữa những ngÆ°á»i đồng loại. Chúng ta cần cảm thấy mục Ä‘Ãch và ý thức vá» hÆ°á»›ng Ä‘i trong cuá»™c sống của chúng ta. Và chúng ta cần cảm thấy chúng ta Ä‘ang tiến tá»›i những mục tiêu cao nhất của chúng ta.
Trong má»—i năm từ khi Jesus nói và đi trên những nẻo Ä‘Æ°á»ng của Palestine, má»™t số ngÆ°á»i đã tìm thấy câu trả lá»i cho những nhu cầu sâu xa nhất của há» trong cái Ngà i đã nói và là m. Những bất đồng ý kiến vá» việc tin và o cái gì thÆ°á»ng nhiá»u hÆ¡n nhÆ°ng chẳng mấy quan trá»ng. Äiá»u quan trá»ng là hỠđã sống xứng đáng hÆ¡n vì cuá»™c Ä‘á»i của Jesus.
NgÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo nói thông Ä‘iệp của Jesus là vô táºn, vì Ngà i đã rút ra những bà i há»c trá»±c tiếp từ những kinh nghiệm của những ngÆ°á»i Ngà i biết. Äối vá»›i há», nhiá»u tuyên bố của Ngà i khi Ngà i bầy tá» ra vẫn đúng đến ngà y nay. Bà i giảng đạo trên núi đã thôi thúc ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo má»™ đạo có lối sống tháºn trá»ng bởi những chuyện ngụ ngôn của Ngà i. Nghiên cứu cẩn tháºn và sá» dụng tháºn trá»ng, những lá»i dạy nhÆ° váºy là m cho tâm trà của những ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo ngà y nay thanh thản.
HÃY Tá»° KÃNH TRỌNG
Jesus biết nhiá»u ngÆ°á»i đã mất ý thức vá» giá trị thá»±c sá»± của chÃnh mình. Há» cảm thấy há» không quan trá»ng đối vá»›i Thượng Äế và con ngÆ°á»i. Những tu sÄ© và các vị thầy tôn giáo chỉ cho há» thêm khó khăn vì bị gán cho là "những kẻ tá»™i lá»—i" và "không trong sạch". Äối vá»›i những ngÆ°á»i bị phiá»n toái nhÆ° váºy, Jesus đã thuyết giảng thông Ä‘iệp vá» lòng tin, ""Các ngÆ°Æ¡i là tinh hoa của xã há»™i, "các ngÆ°Æ¡i là ánh sáng của thượng đế".
Äôi khi mất tá»± trá»ng khiến ngÆ°á»i ta qụy lụy trÆ°á»›c má»™t ngÆ°á»i khác có vẻ là quan trá»ng. Äã có nhiá»u ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo quá Æ° khúm núm tuân theo những mệnh lệnh và chỉ đạo của những ngÆ°á»i lãnh đạo nhà thá». Há» không dám nghi ngá», há»i han hay Ä‘iá»u tra, vì sợ hãi há» có thể mắc thêm lầm lá»—i. Không có chá»— nà o trong thông Ä‘iệp của Jesus Ä‘á» cáºp đến quyá»n của ai đó có thể chỉ đạo niá»m tin cho ngÆ°á»i khác. Jesus đã công khai gá»i lá»i má»i dân chúng tham gia vá»›i Ngà i trong việc tìm kiếm má»™t cuá»™c Ä‘á»i phong phú. Trong việc tìm kiếm nà y, tất cả Ä‘á»u bình đẳng.
Ngà y nay chúng ta sống trong má»™t thế giá»›i đầy lo âu. Hoà n cảnh nà y do con ngÆ°á»i tạo ra, và hoà n cảnh ấy có thể bị loại bá» bởi những ná»— lá»±c thông minh của con ngÆ°á»i. Chúng ta lo lắng vá» nhiá»u Ä‘iá»u không kể xiết -- mất má»™t cái gì đó, muốn má»™t cái gì đó. Chúng ta lo lắng vá» chuyện lá»›n chuyện nhá», và sá»± lo lắng của chúng ta xâm nháºp và o má»i chá»— trong cuá»™c sống. Chúng ta cà ng ngà y cà ng nên không thể là m những việc nên là m và có thể là m vì chúng ta quá lo lắng vá» những thứ ta không thể là m được. Jesus cố gắng là m dịu Ä‘i những sá»± sợ hãi nhÆ° váºy bằng cách vạch ra giá trị thá»±c sá»±.
Äừng lo lắng vá» Ä‘á»i sống, quan tâm đến việc ăn gì và uống gì, hay vá» thân xác, quan tâm đến việc mặc gì. Äá»i sống có quan trá»ng hÆ¡n thá»±c phẩm, và thân xác hÆ¡n quần áo không? Hãy nhìn và o những con chim hoang dã, chúng không gieo và gặt, hay không tÃch trữ thá»±c phẩm trong kho, thế mà Thượng Äế vẫn cho chúng ăn.
Ngà y nay cÅ©ng nhÆ° và o thá»i Jesus, con ngÆ°á»i có thể trở nên bệnh hoạn vá» tinh thần và thể xác khi há» không còn tôn trá»ng mình. Äôi khi bệnh hoạn ở dạng coi thÆ°á»ng ham muốn riêng, hay cảm tÃnh, hay bá» ngoà i. Jesus không bao giá» ngÆ°ng nghỉ khuyến khÃch con ngÆ°á»i hãy tôn trá»ng chÃnh mình. Ngà i biết ngÆ°á»i ta không thể tiến tá»›i chÃn chắn trừ phi có khả năng chấp nháºn mình là nhÆ° thế.
Nếu má»™t ngÆ°á»i trong chúng ta quá ghét cái cách ai đó hà nh Ä‘á»™ng hay bá» ngoà i, ngÆ°á»i ấy sẽ chỉ nhìn thấy cái mà ngÆ°á»i ấy không thÃch vá» chÃnh mình. Phải chăng đó là bức tranh thá»±c sá»± của con ngÆ°á»i ấy là nhÆ° thế? DÄ© nhiên là không. TÆ°Æ¡ng tá»±, má»™t số ngÆ°á»i thất bại không thấy thá»a mãn trong những cuá»™c tiếp xúc vá»›i ngÆ°á»i khác. Há» Ä‘ang nghÄ© vá» bá» ngoà i và cách đối xá» của những ngÆ°á»i bạn há», thay vì thá»±c sá»± hiểu biết há».
Jesus dạy con ngÆ°á»i phải thÆ°Æ¡ng yêu xóm giá»ng nhÆ° thÆ°Æ¡ng yêu chÃnh mình. Nếu chúng ta muốn thÆ°Æ¡ng yêu ngÆ°á»i, chúng ta phải thÆ°Æ¡ng yêu mình trÆ°á»›c. Chúng ta thÆ°á»ng được bảo thÆ°Æ¡ng yêu mình sau. NhÆ°ng nếu đứng là váºy, chúng ta chẳng bao giá» thÆ°Æ¡ng yêu ai cả. ThÆ°Æ¡ng yêu mình má»™t cách khôn ngoan là cÆ¡ sở để thÆ°Æ¡ng yêu ngÆ°á»i khác đứng đắn.
THÆ¯Æ NG YÊU NGƯỜI
Quá nhiá»u ngÆ°á»i lầm lẫn vá» việc khÆ° khÆ° giữ lấy tình thÆ°Æ¡ng yêu cho chÃnh mình. Há» cố gắng thuyết phục ngÆ°á»i yêu quyết định vì mình hoặc cả đến hà nh Ä‘á»™ng vì mình. Jesus nói, tình thÆ°Æ¡ng yêu chân tháºt Ä‘Æ¡n giản là cho ngÆ°á»i đó quyá»n là chÃnh mình.
Thỉnh thoảng chúng ta cố gắng thay đổi hay sá»a đổi má»™t ngÆ°á»i nà o đó. Chúng ta thÆ°á»ng thÆ°á»ng biết nhÆ° váºy là phá vỡ tình thân hữu. Chúng ta cà ng cố gắng ép buá»™c ngÆ°á»i ta theo kiểu mẫu của mình, thì chúng ta lại cà ng có Ãt ảnh hưởng vá»›i há». Ép buá»™c tá»± nó thất bại. Tình thÆ°Æ¡ng yêu và chấp nháºn là sức mạnh vÄ© đại nhất. Chúng được Ä‘á»n đáp bằng tình thÆ°Æ¡ng yêu và chấp nháºn.
Äó là bà i há»c gian khổ nhất vá» tÆ° cách là m cha mẹ. ÄÆ°Æ¡ng nhiên các em nhá» phải được bảo vệ trÆ°á»›c cái nguy hiểm có thể xẩy ra do những quyết định non ná»›t của chúng mang lại. Tuy nhiên, khi năm tháng trôi qua, cha mẹ phải biết cách để cho con cái gánh vác trách nhiệm vá» Ä‘á»i sống của riêng chúng. Không ai có thể trở nên chÃn chắn nếu không được phép là chÃnh mình.
Có má»™t câu châm ngôn nổi tiếng, "Tha thứ nhÆ°ng đừng quên". Dà n hòa vá»›i ngÆ°á»i bạn mà mình đã cãi cá», nhÆ°ng mình vẫn còn nuôi sá»± oán giáºn ngấm ngầm. Những cảm nghÄ© Ä‘au Ä‘á»›n chôn vùi dÆ°á»›i cái tha thứ bên ngoà i có cÆ¡ há»™i phát triển và trở nên cay Ä‘á»™c. Chúng ngăn trở mối quan hệ tốt hÆ¡n vá»›i ngÆ°á»i khác.
Jesus hiển nhiên biết rõ sá»± tháºt là nếu má»™t ngÆ°á»i không tháºt tâm tha thứ thì chÃnh ngÆ°á»i ấy không thể hạnh phúc:
Nếu ngÆ°Æ¡i tha thứ ngÆ°á»i khi há» là m ngÆ°Æ¡i khó chịu. Thượng Äế cÅ©ng sẽ tha thứ cho ngÆ°Æ¡i. NhÆ°ng nếu ngÆ°Æ¡i không tha thứ ngÆ°á»i khi há» là m ngÆ°Æ¡i khó chịu, Thượng Äế cÅ©ng sẽ không tha thứ cho ngÆ°Æ¡i vá» tá»™i lá»—i của ngÆ°Æ¡i.
Và trong lá»i cầu nguyện quen thuá»™c căn cứ và o những khuyến bảo của Jesus cho tÃn đồ, có lá»i yêu cầu nà y:" Hãy tha thứ cho chúng con vì những tá»™i lá»—i của chúng con, chúng con tha thứ những ngÆ°á»i là m việc xấu chống lại chúng con."
Jesus lúc nà o cÅ©ng nhắc nhở ngÆ°á»i dân là tha thứ cho ngÆ°á»i sai trái cÅ©ng quan trá»ng nhÆ° đối vá»›i ngÆ°á»i đã là m sai. Tha thứ phải được thá»±c thi thÆ°á»ng xuyên khi cần. Không có giá»›i hạn nà o cho việc nà y. Mặt khác oán háºn sẽ len lá»i và dần dần ngăn cản ngÆ°á»i không biết tha thứ sống hạnh phúc.
Jesus dạy tình thÆ°Æ¡ng yêu là qui luáºt trong tất cả các lÄ©nh vá»±c của Ä‘á»i sống con ngÆ°á»i, giữa bạn bè vá»›i nhau, giữa ngÆ°á»i trong gia đình, giữa những nhóm ngÆ°á»i. Những ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo hoà n toà n bất đồng giữa há» vá»›i nhau vá» việc áp dụng lá»i dạy nà y. Má»™t số ngÆ°á»i nói rằng lá»i dạy ấy không thể áp dụng cho mối quan hệ giữa những nhóm ngÆ°á»i hay quốc gia. Há» còn nói đó là lá»i khuyên tốt nhÆ°ng không thể thá»±c hiện và không có ai trên trái đất nà y có ý định theo. Má»™t số ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo đã cầu xin chiến tranh, tra tấn và hà nh hình trên danh nghÄ©a đức tin của há». Những ngÆ°á»i khác lại nhất định rằng tình thÆ°Æ¡ng yêu phải được áp dụng trong tất cả những giai Ä‘oạn của cuá»™c Ä‘á»i, đến mức cao nhất có thể được.
HÃY THÀNH THẬT
Chỉ khi chúng ta biết thÆ°Æ¡ng yêu chúng ta má»›i có thể thà nh tháºt vá»›i chÃnh mình và vá»›i ngÆ°á»i khác. Äối vá»›i Jesus, thà nh tháºt ná»™i tâm có tầm quan trá»ng hà ng đầu để có má»™t cuá»™c sống đạo đức. Ngà i kêu gá»i ngÆ°á»i dân hãy có đạo đức, không phải chỉ để thá»±c hà nh Ä‘iá»u thiện. Ngà i thất vá»ng bởi những ngÆ°á»i giả vỠđứng cầu nguyện trong giáo Ä‘Æ°á»ng hay ở góc phố để ngÆ°á»i ta nghÄ© rằng há» ngoan đạo. Jesus nói rằng cầu nguyện trong thâm tâm và tại nhà tốt hÆ¡n cầu nguyện để gây ấn tượng nÆ¡i công cá»™ng rất nhiá»u.
Ngà i nói vá»›i các tÃn đồ rằng sẽ không Ä‘i tá»›i đâu cả trong việc tìm kiếm tinh thần bằng cách nhắc Ä‘i nhắc lại những "câu rá»—ng tuếch". Thất vá»ng biết bao khi thỉnh thoảng nhiá»u ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo ngà y nay nghÄ© rằng tôn giáo đó gồm có nhắc Ä‘i nhắc lại tÃn Ä‘iá»u và lá»i cầu nguyện không có ý nghÄ©a gì đối vá»›i há». Nguy cÆ¡ thá»±c sá»± là sá»± không thà nh tháºt nà y là m chúng ta mù quáng vá» nhu cầu má»™t Ä‘iá»u gì hÆ¡n nữa, và chúng ta tiếp tục cố là m ra vẻ chúng ta thá»a mãn.
Chúng ta không thà nh tháºt trên nhiá»u phÆ°Æ¡ng diện khác. Chúng ta là m những hà nh vi tốt cốt để gây ấn tượng có lợi vá»›i ngÆ°á»i khác mà không có xúc cảm gì vá» Ä‘iá»u thiện. Chúng ta biết nói những lá»i lá»… phép mà không có xúc cảm gì vá» lá»… phép. Chúng ta gia nháºp các Ä‘oà n thể và các nhóm xã há»™i, nhÆ°ng chúng ta không há»c cách thÆ°Æ¡ng yêu ngÆ°á»i hÆ¡n nữa. Chúng ta mang những bá»™ mặt đẹp đẽ giả tạo trÆ°á»›c công chúng, và đôi khi chúng ta lừa bịp chÃnh chúng ta. NhÆ°ng cảm nghÄ© ná»™i tâm quan trá»ng hÆ¡n những gì chúng ta trÆ°ng ra ở bá» ngoà i nhiá»u. Chỉ khi những ý định ná»™i tâm xứng vá»›i những hà nh Ä‘á»™ng bên ngoà i thì chúng ta má»›i sống dồi dà o. Äiá»u nà y là thà nh tháºt.
HÃY DỄ DẠY
NgÆ°á»i có lối sống tốt nhất là má»™t ngÆ°á»i vẫn tìm kiếm những lối để sống tốt hÆ¡n. NgÆ°á»i nhÆ° váºy duy trì khả năng băn khoăn vá» Ä‘á»i sống. NgÆ°á»i đó mong má»i hà ng ngà y được dạy bảo Ä‘iá»u gì má»›i và tốt hÆ¡n. NgÆ°á»i ấy cởi mở và thà nh tháºt giống nhÆ° đứa bé nhá» trà n đầy kinh ngạc và thÃch thú vá»›i má»—i kinh nghiệm má»›i.
Jesus thấy nhiá»u ngÆ°á»i "tôn giáo" nhÆ° những ngÆ°á»i Pharisees và Sadducees không thể dạy bảo được. Há» cảm thấy hỠđã biết hết những câu trả lá»i. Váºy nên không cần nêu câu há»i. Má»i thứ Ä‘á»u được giải quyết theo "Luáºt" hay "Sách". Äá»i sống không dạy cho há» Ä‘iá»u gì má»›i cả. Nó chỉ là m cho há» chắc chắn là những câu trả lá»i của há» má»›i là những câu trả lá»i.
Vô số ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo đã biết những giá trị của tÃnh ham há»c. Há» tiếp tục kiên định quan sát Ä‘á»i sống bằng sá»± quan tâm. Há» từ chối không chấp nháºn những câu trả lá»i của má»™t ngÆ°á»i nà o đó nếu không kiểm tra chung. HỠđã cố gắng theo lá»i khuyên bảo của Jesus:
Hãy há»i, và điá»u ngÆ°Æ¡i há»i sẽ được trao cho ngÆ°Æ¡i. Hãy tìm kiếm, và ngÆ°Æ¡i sẽ tìm thấy Ä‘iá»u mà ngÆ°Æ¡i tìm kiếm. Hãy gõ cá»a, và cá»a sẽ mở cho ngÆ°Æ¡i. Bao giá» ngÆ°Æ¡i há»i, cÅ©ng sẽ được nháºn, và ngÆ°Æ¡i tìm kiếm sẽ tìm thấy, và ngÆ°á»i gõ cá»a thì cá»a sẽ mở cho ngÆ°Æ¡i.
"PhÆ°á»›c là nh cho những ngÆ°á»i đói khát tÃnh chÃnh trá»±c vì há» sẽ được thá»a mãn!" Äó là toa thuốc cho lối sống tôn giáo đã được áp dụng và dặn bảo bởi những ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo cách xa thá»i của Francis of Assisi, Meister Eckhart, và Rufus Jones.
Vì những vấn Ä‘á» nhá» nhặt và những mối lo âu không quan trá»ng, chúng ta thÆ°á»ng không nhìn thấy Ä‘á»i rá»™ng lượng nhÆ° thế nà o vá»›i chúng ta. Äó là má»™t thế giá»›i tuyệt diệu mà chúng ta Ä‘ang sống. Không ai có thể lấy Ä‘i niá»m vui sống cÆ¡ bản và hồn nhiên của chúng ta -- mùi vị của thá»±c phẩm, hÆ°Æ¡ng thÆ¡m của cây thông trong mÆ°a, cái đẹp của đêm trăng, âm thanh của thác nÆ°á»›c, mầu sắc của hoà ng hôn, niá»m vui của tình yêu và đang được yêu. Có thể nói, không ai có thể thá»±c sá»± lấy những thứ đó của chúng ta, trừ phi chÃnh chúng ta. Tấn thảm kịch của cuá»™c Ä‘á»i không chỉ là sá»± vô nhân đạo của con ngÆ°á»i đối vá»›i con ngÆ°á»i, dÆ°á»›i những hình thức của trại táºp trung, bóc lá»™t, và chiến tranh. Bi kịch của cuá»™c Ä‘á»i cÅ©ng là sá»± hà nh hạ mà chúng ta đặt lên chÃnh chúng ta vì không chấp nháºn những gì là của chÃnh chúng ta.
Äá»i sống là má»™t tặng phẩm. Jesus nói "NgÆ°Æ¡i tá»± do nháºn"; "tá»± do cho". Tất cả những niá»m vui căn bản của Ä‘á»i sống là tặng phẩm đến vá»›i chúng ta không cần phải kiếm chúng. Hầu hết trong chúng ta không ý thức được Ä‘iá»u nà y quá xâu. Jesus thÆ°á»ng nhấn mạnh đến những tặng phẩm tuyệt vá»i mà đá»i sống hiến dâng.
Có má»™t ý nghÄ©a thá»±c sá»± trong chuyện ngụ ngôn vá» ngÆ°á»i con trai hoang tà ng, ngÆ°á»i thanh niên nà y đã phà phạm má»i thứ mà đá»i sống đã cho anh ta, cho đến khi anh ta sống "vô giá trị". Äối vá»›i nhiá»u ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo, chuyện ngụ ngôn nà y dạy: Có thể bạn đã phà phạm má»i thứ Ä‘á»i sống tặng bạn cho đến nay. Bạn có thể Ä‘ang phải sống vô giá trị - sợ sệt, lo âu, tá»™i lá»—i, và ân háºn. Dù váºy, những ảnh hưởng nhân từ mà cuá»™c Ä‘á»i ban tặng vẫn váºn hà nh trong vÅ© trụ, và trong bạn, để hồi phục lại cái ngã thá»±c sá»± của bạn. Äỉnh cao vá» chuyện ngụ ngôn của Jesus là khi ngÆ°á»i thanh niên Æ°u phiá»n nà y "đến vá»›i chÃnh mình".
Bất cứ ai trong chúng ta cÅ©ng có thể đến vá»›i chÃnh mình, vì má»—i lúc nó lại tạo ra cÆ¡ há»™i cho chúng ta. Chừng nà o chúng ta còn sống, chúng ta còn phải Ä‘Æ°Æ¡ng đầu vá»›i sá»± thách thức của việc tiếp tục phát triển tinh thần và xúc cảm. Jesus nói, tất cả chúng ta lúc nà o cÅ©ng có sá»± dồi dà o của Ä‘á»i sống và nguồn vui của nó phục vụ cho hạnh phúc sâu xa nhất của chúng ta. Những ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo gặp cÆ¡ há»™i tìm ra chân lý cho chÃnh mình mà Jesus đã nói: "Hãy chú ý, VÆ°Æ¡ng Quốc của Thượng Äế ở trong bạn."
Tà i sản của tarta12a
06-03-2008, 09:30 PM
Cái Thế Ma Nhân
Tham gia: Feb 2008
Bà i gởi: 1,035
Thá»i gian online: 35 phút 40 giây
Thanks: 0
Thanked 35 Times in 18 Posts
Há»’I GIÃO
19. MOHAMMED NÓI THAY ALLAH
Năm lần má»™t ngà y, những ngÆ°á»i Hồi Giáo má»™ đạo ở khắp nÆ¡i quay mặt vá» thị trấn nhỠở Saudi Arabia (Ả Ráºp Xê Út). Quỳ xuống trên má»™t tấm thảm, há» cầu nguyện hÆ°á»›ng vá» Mecca. ThÆ°á»ng thÆ°á»ng há» sá» dụng lá»i cầu nguyện mà há» gá»i là Fatihah được nổi tiếng đối vá»›i há» nhÆ° lá»i cầu nguyện Chúa dà nh cho ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo:
Äá»™i Æ¡n Thượng Äế, Chúa tể của những thế giá»›i!
Cầu xin Äức Chúa lòng là nh nhân từ!
Chúa tể trong phán xá»!
Chỉ NgÆ°á»i chúng con thá» cúng, và vá»›i NgÆ°á»i chúng con cầu xin giúp đỡ
Xin Ngà i dìu dắt chúng con trên con Ä‘Æ°á»ng ngay thẳng,
Con Ä‘Æ°á»ng của những ngÆ°á»i đã được ân huệ; vá»›i những ngÆ°á»i không giáºn dữ, và không Ä‘i và o con Ä‘Æ°á»ng lầm lạc.
Hà ng triệu ngÆ°á»i Ä‘ang theo nghi thức cầu nguyện Hồi Giáo, bắt đầu mÆ°á»i bốn thế ká»· qua bởi Mohammed. Äó là má»™t trong những cách há» trình bà y là hỠđồng ý vá»›i Ä‘iá»u mà Mohammed nói vá»›i dân. Allah, Thượng Äế, là má»™t thá»±c thể trÆ°á»›c nhất của Ä‘á»i há». Những ngÆ°á»i Hồi Giáo má»™ đạo có thể nhắc Ä‘i nhắc lại từ kinh Koran má»™t cách thà nh tháºt: ÄÃch thá»±c là lá»i cầu nguyện của con, và lòng má»™ đạo của con, và đá»i con, và cái chết của con, thuá»™c vá» Thượng Äế".
Nhiá»u năm đã qua từ khi Mohammed sống, dạy các tÃn đồ những Ä‘iá»u mà Thượng Äế đòi há»i nÆ¡i há». Äồng thá»i ngÆ°á»i Hồi Giáo theo sát những mệnh lệnh của Kinh Koran, vững tin rằng kinh nà y chứa Ä‘á»±ng đúng Ä‘iá»u Mohammed đã nói. Há» tin rằng Ä‘iá»u mà Ngà i nói ở thế ká»· thứ sáu vẫn cung cấp những câu trả lá»i phù hợp cho những câu há»i hiện đại. Thượng Äế là thế nà o? Tôi là gì? Trách nhiệm của tôi đối vá»›i Thượng Äế là gì? Việc gì sẽ xẩy ra sau khi tôi chết? ÄÆ°á»ng lối sống chÃnh đáng là gì?
ẢO GIÃC CỦA MOHAMMED
Trong má»™t đêm tối tăm và o năm 611 trÆ°á»›c Công Nguyên, má»™t ngÆ°á»i ở Mecca má»™t mình ngồi cầu nguyện và trầm tÆ° mặc tưởng ở má»™t hang Núi Hira, ngay ngoà i thà nh phố. Những ngÆ°á»i biết rõ ông có lẽ không lấy gì là m ngạc nhiên, vì ông thÆ°á»ng và o hang nà y tìm sá»± tịch mịch cần thiết cho sá»± suy tÆ° sâu xa. NhÆ°ng đêm nay -- suốt từ đó ngÆ°á»i Hồi Giáo biết đến "Äêm Quyá»n Năng Siêu Việt" -- mang đến cho Mohammed má»™t kinh nghiệm má»›i.
Äá»™t nhiên từ những suy tÆ°, má»™t ảo giác kỳ thú nổi lên nÆ¡i Ngà i. Thiên thần Gabriel xuất hiện, truyá»n lệnh của Thượng Äế là Mohammed phải kêu gá»i dân chúng thá» phượng Allah, Thượng Äế duy nhất của tất cả các thế giá»›i. Bị áp đảo, Mohammed nói mình bất lá»±c không thể là m công việc nhÆ° thế. Äể trả lá»i, thiên thần Gabriel nhắc lại lệnh của Allah hai lần nữa. Mohammed rá»i hang đá Ä‘i lên đỉnh núi thá» xem không khà ban đêm có thể là m cho kinh nghiệm lạ lùng nà y má» nhạt Ä‘i không. Ngay cả ở chá»— nà y, Ngà i nghe thấy má»™t giá»ng nói bảo ngà i rằng Ngà i là nhà Tiên Tri của Thượng Äế.
Bối rối và sợ hãi, Mohammed chạy vá»™i vá» nhà kể cho ngÆ°á»i vợ, Khadijah, sá»± việc đã xẩy ra. Phải chăng Ngà i mất trÃ? Khadijah là m yên lòng Ngà i, an ủi Ngà i và khuyến khÃch Ngà i nghỉ ngÆ¡i cho đến khi Ngà i trở lại bình tÄ©nh. Bà nghÄ© vá» những chuyện Ngà i nói cho bà vỠđêm ấy. Bà thêm chúng và o Ä‘iá»u Bà đã biết vá» Ä‘á»i sống của chồng bà . Và lặng lẽ, bà bắt đầu tin ảo giác nà y là tháºt.
MOHAMMED, MỘT CÔNG DÂN ÄÃNG KÃNH TRỌNG
Khadijah đã từ lâu tin chồng bà là má»™t ngÆ°á»i khác thÆ°á»ng. Từ những ngà y đầu má»›i quen biết nhau, khi cáºu của Mohammed, Abu Talib, đã giá»›i thiệu ông vá»›i bà rằng ông là ngÆ°á»i lãnh đạo Ä‘oà n bá»™ hà nh, bà đã phải kÃnh trá»ng sá»± phán xét và tÃnh nết của Ngà i. Ngà i đã hoà n thà nh nhiệm vụ vá»›i thà nh công, và sá»± kÃnh trá»ng đã phát triển thà nh lòng thÆ°Æ¡ng yêu lẫn nhau. Hai ngÆ°á»i đã lấy nhau, mặc dầu bà đã là má»™t góa phụ già u có ở tuổi bốn mÆ°Æ¡i và Ngà i má»›i có hai mÆ°Æ¡i lăm tuổi. Cuá»™c hôn nhân trong mÆ°á»i lăm năm của há» là má»™t cuá»™c hôn nhân rất hạnh phúc, mặc dù cái chết của hai đứa con trai. Mohammed rất táºn tụy vá»›i bà và bốn đứa con gái.
Khadijah biết những ngÆ°á»i trong bá»™ lạc của Mohammed, ngÆ°á»i Koreish, đồng ý vá» sá»± đánh giá cao chồng của bà . Há» biết Ngà i là má»™t ngÆ°á»i có tÆ° tưởng, sau má»™t thá»i gian dà i im lặng. Há» Ä‘i đến tôn kÃnh Ngà i và thÆ°á»ng há»i Ngà i lá»i khuyên khi há» cần đến má»™t ý kiến khách quan. DÆ°á»ng nhÆ° lúc nà o Ngà i cÅ©ng rất Ãt khác biệt vá»›i những ngÆ°á»i quen biết Ngà i, từ ngà y Ngà i còn là má»™t cáºu bé mồ côi cho đến nay. Dù là má»™t cáºu bé chăn cừu cho ngÆ°á»i cáºu, trông coi cừu trong những khu rá»™ng lá»›n và trống trải của bãi sa mạc, Ngà i vẫn nghÄ© đến những câu há»i bất diệt vá» Ä‘á»i sống và cái chết. Khi hôn nhân giải thoát Ngà i khá»i phải là m việc, Ngà i bắt đầu Ä‘em những câu há»i đó vá»›i Ngà i và o hang Ä‘á»™ng để nghiá»n ngẫm suy tÆ°.
Äặc biệt Khadijah biết phạm vi bất mãn của Mohammed vá»›i Ä‘iá»u mà Ngà i nhìn thấy Ä‘á»i sống của dân tá»™c Ngà i khi Ngà i quan sát há» trong việc đối xá» vá»›i nhau. Ngà i đã nhìn thấy không biết bao nhiêu vụ xung Ä‘á»™t giÅ©a những bá»™ lạc trong đó các bên chống đối dấu Ä‘i những quyá»n lợi Ãch ká»· dÆ°á»›i danh nghÄ©a tôn giáo và danh dá»±. Ngà i đã nhìn thấy há» buôn bán và là m lá»… gần Mecca, nhất là trong những mùa há»™i chợ, uống rượu, đánh bạc, và nhẩy múa. Tháºm chà Ngà i chứng kiến những ngÆ°á»i cha Ả Ráºp chôn sống nhứng con gái mà há» không muốn theo má»™t táºp tục phổ biến. Ngà i đã nhìn thấy dân tá»™c của Ngà i quá chú trá»ng đến quyá»n lợi nhá» nhặt của bá»™ lạc đến ná»—i không nháºn thức được những nguy hiểm từ những xứ ngoại quốc hiếu chiến.
Tháºn trá»ng nhất là Ngà i đã quan sát sá»± thá» cúng của há» tại Ka’aba, má»™t ngôi Ä‘á»n tôn giáo tại Mecca. Hai lần má»™t năm những ngÆ°á»i hà nh hÆ°Æ¡ng đến từ khắp Ả Ráºp để dâng lá»i cầu nguyện và lá»… váºt trÆ°á»›c những hình ảnh của 360 vị thần, má»™t vị thần đại diện cho má»—i ngà y theo năm Ả Ráºp. Tòa nhà vuông bằng đá, Ka’aba, vẫn còn tồn tại và vẫn che chở miếng đá Ä‘en tin là rÆ¡i từ Thiên ÄÆ°á»ng. Huyá»n thoại Ả Ráºp kể Abraham và Ishamel đã xây dá»±ng ngôi Ä‘á»n Ka’aba nhÆ° thế nà o, đặt miếng đá Ä‘en (thiên thạch) và o má»™t góc. Mohammed đã quan sát những ngÆ°á»i hà nh hÆ°Æ¡ng tại đấy và tại khu chợ ở Mecca, nÆ¡i có thể mua những thần tượng nhỠđể mang vá» nhà .
Äiá»u mà Ngà i nhìn thấy vá» tôn giáo Ả Ráºp đã để lại nÆ¡i Ngà i đầy những câu há»i và nghi ngá». Ngà i đã đối chiếu sá»± thá» phượng tại Mecca vá»›i ký ức của Ngà i từ những chuyến du hà nh đến những nÆ¡i khác và vá»›i Ä‘iá»u Ngà i biết từ CÆ¡ Äốc Giáo, Do Thái, và những ngÆ°á»i tin theo đạo thá» lá»a đến thăm Mecca. Niá»m tin của ngÆ°á»i thá» thần lá»a và o Ngà y phán xá» và sá»± trừng phạt những ngÆ°á»i tá»™i lá»—i là gì? Hầu hết những ngÆ°á»i Ả Ráºp sống mà không suy xét đến cuá»™c sống mang há» Ä‘i đâu. Những cuốn sách thiêng liêng của CÆ¡ Äốc Giáo và Do Thái nói vá» sá»± khải huyá»n của Thượng Äế đã là m cho những nhà tiên tri là gì? NgÆ°á»i Ả Ráºp không có khải huyá»n để giúp há». Há» chÆ°a bao giá» có má»™t nhà tiên tri. Chỉ có má»™t Thượng Äế mà những dân tá»™c khác thá» phượng là thế nà o? NgÆ°á»i Ả Ráºp vinh danh ba trăm sáu mÆ°Æ¡i vị thần. Mohammed đã cân nhắc những khác biệt ấy má»™t thá»i gian dà i.
NHÀ TIÊN TRI KHÔNG ÄƯỢC QUẦN CHÚNG MẾN CHUỘNG
NhÆ° Khadijah nhá»› lại tất cả những sá»± việc nà y, Bà đoan chắc ảo giác của Mohammed là sá»± tháºt. Từ lúc đầu, trÆ°á»›c cả chÃnh Mohhammed hoà n toà n bị thuyết phục, bà tin rằng chồng bà là nhà tiên tri do Thượng Äế chá»n. Niá»m tin không lay chuyển của bà khiến chồng bà tin và o chÃnh mình. Ãt lâu sau, những ảo giác khác lại đến vá»›i Ngà i, trao thêm nhiá»u chi tiết vá» sứ mạng của Ngà i vá»›i Allah. Trong ba năm chỠđợi, suy ngẫm và nói vá» Allah Ngà i lặng lẽ cho thân quyến và thân hữu biết. Và o lúc cuối cùng thá»i gian ấy, Ngà i đã táºp há»p được má»™t nhóm nhá» chỉ có ba mÆ°Æ¡i ngÆ°á»i tin theo. Thá»i gian đã chÃn muồi cho công việc tÃch cá»±c hÆ¡n.
Ãt lâu sau Ngà i nói vá»›i má»™t và i nhóm nhá» tại khu chợ, ngoà i Ä‘Æ°á»ng phố và ở Ka’aba. Ngà i bảo há», phải bá» sá»± thá» phượng các thần và nữ thần và phải theo ý của Allah, Thượng Äế duy nhất của tất cả thế giá»›i. Nếu há» không là m nhÆ° váºy, há» sẽ bị trừng phạt nặng ná» sau Ngà y Xét Xá». Äầu tiên, ngÆ°á»i dân tò mò nghe Ngà i, vì đây là ngÆ°á»i mà há» biết và kÃnh trá»ng. Khi Mohammed tiếp tục vá»›i những bà i thuyết giảng lạ lùng, há» bắt đầu cÆ°á»i và chế nhạo. Việc phải bá» những cách thá» phượng cÅ© là không thể tưởng tượng được. Phải chăng cha ông, tổ tiên đã thá» phượng theo lối ấy? Những thần và nữ thần có hình ảnh trong Ä‘á»n Ka’aba bao giá» cÅ©ng trông nom há». Những nghi thức và táºp tục cÅ© của há» rất quen thuá»™c và thoải mái. Há» biết má»™t Thượng Äế duy nhất của Mohammed là gì đâu?
Má»™t số ngÆ°á»i trong bá»™ lạc bắt đầu nghi ngá» vá» sá»± là nh mạnh tinh thần của Ngà i và những ngÆ°á»i khác trở nên khó chịu vá» quyết định việc Ngà i nhạo báng thá» phượng các thần tượng ở Ka’aba. Há» sinh sống bằng cách cung cấp nhu cầu cho những ngÆ°á»i hà nh hÆ°Æ¡ng vá» Mecca để thá» cúng. Nếu ngÆ°á»i ta là m theo Ä‘iá»u Mohammed yêu cầu, nguồn thu nháºp của há» sẽ không còn.
Mặc dù bất bình phát triển, Mohammed nhất định nói là chÃnh Allah đã nói Ä‘iá»u nà y vá»›i Ngà i. Ngà i bảo thÃnh giả hãy nghe cho kỹ, vì đây là những khải huyá»n cuối cùng Thượng Äế là m cho con ngÆ°á»i. TrÆ°á»›c khi má»i thứ được sáng tạo, có má»™t cuốn sách trên Thiên ÄÆ°á»ng chứa Ä‘á»±ng tất cả chân lý, Mohammed nói vá»›i há» nhÆ° thế. Má»™t phần cuốn sách nà y chứa Ä‘á»±ng đã được tiết lá»™ cho ngÆ°á»i Do Thái và những ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo qua những nhà tiên tri của há», kể cả Jesus. NhÆ°ng phần lá»›n của cuốn sách đó đã được tiết lá»™ cho Mohammed.
Cuối cùng những ngÆ°á»i Koreish không thể chịu Ä‘á»±ng được nữa. Há» từ chối và không nghe Ngà i. Há» bắt đầu ngăn cản việc thuyết giảng của Ngà i và khủng bố các ngÆ°á»i đổi đạo. Há» thá» má»i cách để là m Ngà i nản chà bá» nhiệm vụ của Ngà i. Vì há» không còn nghe Ngà i nữa, Ngà i bắt đầu nói vá»›i những ngÆ°á»i lạ đến buôn bán hay hà nh hÆ°Æ¡ng trong thà nh phố. Những ngÆ°á»i Koreish cảnh cáo những du khách vá» Ngà i nhÆ°ng những lá»i cảnh cáo chỉ gợi thêm tÃnh tò mò của du khách. Những du khách mang vá» nhà câu chuyện vá» nhà thuyết giảng lạ lùng nà y đã nói bất chấp những thà nh viên của bá»™ lạc ông ta. Má»™t số du khách từ thị trấn gá»i là Yathrib đặc biệt lÆ°u ý đến những gì Mohammed thuyết giảng cho há». Há» Ä‘ang tìm kiếm má»™t nhà lãnh đạo có thể giúp há» vượt qua được háºu quả của cuá»™c chiến tai hại giữa hai bá»™ lạc. Há» bắt đầu nghÄ© rằng Mohammed có thể là má»™t sá»± chá»n lá»±a tốt cho trách nhiệm nà y.
Và o lúc cao Ä‘iểm của sá»± khủng bố, Khadijah chết. Cái chết của bà lại được tiếp theo sau cái chết của ngÆ°á»i cáºu có thế lá»±c của Mohammed, Abu Talib, ngÆ°á»i bảo vệ cho Ngà i dù rằng chÆ°a bao giỠđổi đạo. Hai sá»± mất mát nà y kèm theo sá»± khủng bố gia tăng là m Mohammed rất phiá»n não. Ngà i bắt đầu nghi ngá» Ngà i không thể nà o hoà n thà nh mục tiêu tại Mecca, nÆ¡i đây an toà n cho nhóm tÃn đồ Ä‘ang phát triển của Ngà i bị Ä‘e dá»a. Những hoà n cảnh nà y dẫn đến quyết định Ngà i chấp nháºn lá»i má»i của những công dân Yathrib để trở thà nh ngÆ°á»i lãnh đạo cuả há».
CUỘC ÄÀO THOÃT TỚI MEDINA
Cuá»™c ra Ä‘i từ Mecca được thi hà nh rất bà máºt vì những ngÆ°á»i Koreish giáºn dữ có thể hãm hại há». Tất cả hai trăm tÃn đồ được phái Ä‘i trÆ°á»›c. Mohammed và ngÆ°á»i đệ tá» lâu năm, Abu Bekr, Ä‘i cuối cùng. Mặc dù nhiá»u nguy hiểm nhÆ°ng toà n nhóm đến Yathrib bình an. Äể vinh danh sá»± quang lâm của vị lãnh đạo má»›i, ngÆ°á»i dân đổi tên thà nh phố thà nh "Thà nh Phố của Vị Tiên Tri". Thà nh phố nà y nay được gá»i là Medina. Phong trà o của ngÆ°á»i Hồi Giáo Ä‘i Medina được gá»i là Hegira, có nghÄ©a là rút chạy hay sá»± di trú. Việc nà y xẩy ra và o năm 622 sau Công Nguyên, và năm nà y trở thà nh năm đầu tiên của Lịch Hồi Giáo. Bây giá» Mohammed ở trong má»™t vị thế thi hà nh quyá»n lá»±c to lá»›n. Ngà i trở thà nh ngÆ°á»i trị vì, thầy tu, nhà là m luáºt, và quan tòa, tiên tri và tổng chỉ huy toà n bá»™ cá»™ng đồng. Ngà i thiết láºp hiến pháp cho dân Ngà i, hết sức cố gắng thống nhất tất cả những nhóm khác biệt thà nh má»™t khối thân hữu Ä‘oà n kết chặt chẽ. NgÆ°á»i dân giúp đỡ lẫn nhau chống lại kẻ thù và má»i khó khăn. Há» phải trung thà nh vá»›i những quyết định của Allah được tiết lá»™ cho nhà tiên tri, Mohammed.
Má»™t trong những hà nh Ä‘á»™ng đầu tiên lúc tá»›i Medina là xây dá»±ng má»™t nhà thá» Hồi Giáo Ä‘on giản là m trung tâm cho ngÆ°á»i Hồi Giáo đến thá» cúng. NÆ¡i đây Ngà i thuyết giáo thÆ°á»ng xuyên. Những bà i thuyết giảng của Ngà i vạch ra những tiêu chuẩn luân lý Ä‘Æ¡n giản nhÆ°ng chắc chắn vá» lòng tốt đối vá»›i những du khách và trung thà nh vá»›i bè bạn. Ngà i thúc giục há» cầu nguyện thÆ°á»ng xuyên và phải trung thá»±c trong những hà nh Ä‘á»™ng sùng bái Allah. Trong cách diá»…n đạt sa mạc, Mohammed nói vá» những phần thưởng cho lối sống chÃnh đáng và trừng phạt cuá»™c sống phà phạm. Thiên Ä‘Æ°á»ng giống nhÆ° má»™t ốc đảo nghỉ ngÆ¡i thoải mái, trong khi địa ngục là má»™t lò lá»a, đói khát, và cô Ä‘Æ¡n.
NHÀ TIÊN TRI CHIẾN THẮNG
Mohammed lúc nà o cÅ©ng tin tưởng hy vá»ng những ngÆ°á»i Do Thái và CÆ¡ Äốc Giáo sẽ chấp nháºn Ngà i và thông Ä‘iệp của Ngà i nhÆ° chÆ°Æ¡ng kế tiếp trong cuốn sách khải huyá»n mà tất cả Ä‘á»u giữ chung. Bởi váºy, khi Ngà i đến Medina, Ngà i đã chuẩn bị phải rất kiên nhẫn trong ná»— lá»±c để thuyết phục công dân Do Thái ủng há»™ thá»a Æ°á»›c Medina má»›i. Ngà i còn yêu cầu những tÃn đồ cầu nguyện quay mặt vá» Jerusalem, và Ngà i nhấn mạnh những yếu tố chung trong truyá»n thống của há».
Tuy nhiên, chẳng mấy chốc ngÆ°á»i ta thấy rõ rà ng ngÆ°á»i Do Thái sống tại đấy đã không có ý định gá»i Mohammed là nhà tiên tri của há». Nhiá»u ngÆ°á»i còn chế nhạo sá»± khám phá của Ngà i. Các quan hệ có chiá»u hÆ°á»›ng xấu Ä‘i khi má»™t số ngÆ°á»i Do Thái vi phạm những Ä‘iá»u kiện trong thá»a Æ°á»›c vá»›i Mohammed. Nhà tiên tri Ä‘Æ°a ra má»™t đòi há»i hoặc há» phải gia nháºp Hồi Giáo hoặc phải rá»i Ä‘i. Lệnh nà y được thi hà nh bởi quân Ä‘á»™i của Mohammed. Äây là chiến thắng đầu tiên trong danh sách dà i những chiến thắng của Hồi Giáo vá»›i quân địch. Những ngÆ°á»i Hồi Giáo cho rằng những biến chuyển nhÆ° váºy rất cần thiết để bảo vệ sá»± phát triển cá»™ng đồng tôn giáo của há».
Thá»±c tế là , Ä‘iá»u nà y đánh dấu má»™t Ä‘iểm quan trá»ng hÆ¡n trong lịch sá» Hồi Giáo. Mohammed đã bắt đầu nhìn thấy những lá»i tiên tri của mình sẽ không dá»… được chấp nháºn bởi những ngÆ°á»i không phải là Ả Ráºp. Hồi Giáo dần dần hÆ°á»›ng nhiá»u hÆ¡n vá» những ngÆ°á»i Ả Ráºp. Những truyá»n thống Do Thái và CÆ¡ Äốc Giáo bị thu hẹp và truyá»n thống Ả Ráºp được nhấn mạnh từ đó. Những ngÆ°á»i Hồi Giáo không còn cầu nguyện hÆ°á»›ng vá» Jerusalem. Há» hÆ°á»›ng vá» Mecca. Mohammed và các tÃn đồ nóng lòng ngóng đợi ngà y há» có thể trở vá» Mecca má»™t lần nữa.
Khi tiếng tăm của nhà tiên tri vang dá»™i khắp Ả Ráºp, nhiá»u ngÆ°á»i đổi đạo và o tôn giáo má»›i. Cuối cùng, Mohammed cảm thấy cần phải vì phúc lợi của tÃn đồ lấy Mecca vá»›i quân Ä‘á»™i của mình. Váºy nên, tám năm sau khi Ä‘Ã o thoát khá»i Mecca, Ngà i trở vá» Mecca nhÆ° má»™t ngÆ°á»i chiến thắng. Bao giá» Ngà i cÅ©ng khoan dung vá»›i kẻ địch, tha thứ hầu hết chúng. Há» chỉ phải thú nháºn niá»m tin vá»›i Thượng Äế và nhà tiên tri của Thượng Äế.
Mohammed Ä‘i ngay đến ngôi Ä‘á»n. Ngà i bá» Ä‘i tất cả những thần tượng tại ngôi Ä‘á»n Ka’aba, tuyên bố đó là chá»— để thá» phượng Allah. Mecca trở thà nh thánh địa của Hồi Giáo.
Sá»± sụp đổ của Mecca đã khiến những cá»™ng đồng khác tuyên bố qui phục trÆ°á»›c tôn giáo và sá»± cai trị của nhà tiên tri. Äôi khi Mohammed tin rằng nhiệm vụ chÃnh của Ngà i là thống nhất những bá»™ lạc Ả Ráºp bằng cách Ä‘Æ°a há» lại sống cùng nhau thà nh má»™t quốc gia được cai quản theo ý Allah. Khi những bá»™ lạc không cam kết trung thà nh, thì há» sẽ bị giết và bị khuất phục bởi thánh chiến, cái mà ngÆ°á»i Hồi Giáo tin là tượng trÆ°ng ý của Allah. Dần dần những bá»™ lạc rải rác ở xa hợp nhất thà nh quốc gia Ả Ráºp.
Äể giữ lá»i hứa vá»›i ngÆ°á»i trung thà nh, Mohammed trở vá» sống tại Medina. NhÆ°ng Ngà i vẫn hà nh hÆ°Æ¡ng tá»›i Mecca, và bao giá» Ngà i cÅ©ng xem Mecca là trung tâm hợp pháp chÃnh đáng để thá» phượng Allah. Trong lần hà nh hÆ°Æ¡ng cuối cùng, Ngà i thuyết giảng má»™t bà i, bà i hay nhất của Ngà i còn nhá»› được. Trong bà i giảng nà y, Ngà i tuyên bố tất cả các tÃn đồ Ä‘á»u là anh em, cÅ©ng nhÆ° không bao giá» ngừng giúp đỡ và tôn trá»ng lẫn nhau.
TẶNG PHẨM CHO Há»’I GIÃO CỦA MOHAMMED
Không lâu sau khi trở vá» Medina từ cuá»™c hà nh hÆ°Æ¡ng cuối cùng, Mohammed từ trần. Ngà i thá» sáu mÆ°Æ¡i hai tuổi. Quá nhiá»u việc đã xẩy ra từ khi Ngà i má»™t mình trong hang gần Mecca và suy nghÄ© vỠý nghÄ©a của Ä‘á»i sống. Thông Ä‘iệp của Allah đã được Ä‘Æ°a ra và được chấp nháºn má»™t cách nhiệt tình. Những ngÆ°á»i Ả Ráºp đã biến đổi những thần tượng thà nh thá» phượng Allah. Há» không còn những cuá»™c chiến tranh bá»™ lạc. Há» Ä‘á»u là anh em. Há» không còn nhẩy múa, say sÆ°a và cá» bạc trong những cuá»™c lá»… ồn à o. Há» cầu nguyện và nhịn ăn và cảm thấy sá»± hiện diện của Allah gần gÅ©i bên cạnh há».
Gia tà i của Mohammed để lại cho những tÃn đồ của Ngà i tháºt vÄ© đại. Ngà i để cho hỠđủ mạnh và đoà n kết để chống lại xâm lăng của ngoại bang. Ngà i để lại cho há» má»™t niá»m tin mà há» thấy trong sáng và thá»a mãn. Ngà i để lại cho há» nhiệt tình vì niá»m tin đó dẫn hỠđến truyá»n niá»m tin nà y cho tất cả ngÆ°á»i khác. Ngà i để lại cho há» những đệ tỠđược huấn luyện để tiếp tục phong trà o. Ngà i để lại cho há» má»™t đạo quân có thể mở rá»™ng Hồi Giáo đến những vùng đất khác bằng thánh chiến. Ngà i để lại cho há» tấm gÆ°Æ¡ng của Ä‘á»i Ngà i hết sức táºn tụy theo ý của Allah.
Abu Bekr, thÆ°á»ng phụ lá»… Ngà i, là ngÆ°á»i Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên được chá»n là ngÆ°á»i kế nghiệp nhà tiên tri, hay vua Hồi. Và sau má»™t thá»i gian tang lá»… ngắn ngủi, Hồi Giáo tiếp tục nhÆ° trÆ°á»›c hÆ°á»›ng tá»›i việc thá»±c hiện toà n bá»™ giấc mÆ¡ của nhà tiên tri. Lịch sỠđã thay đổi. Con ngÆ°á»i đã thay đổi. Há» không má»™t mình thay đổi qua kinh nghiệm vá»›i con ngÆ°á»i Mohammed nhÆ°ng qua tÃn Ä‘iá»u Ngà i dạy há». Äó là tÃn Ä‘iá»u mà hà ng triệu ngÆ°á»i Hồi Giáo vẫn Ä‘i theo, tuyên bố vá»›i niá»m tin hoà n toà n:" Không có Thượng Äế mà là Allah, và Mohammed là nhà tiên tri của Allah".
20. NGƯỜI Há»’I GIÃO NGHE VÀ VÂNG LỜI
Hầu hết những tôn giáo hiện đại trên thế giá»›i thiết láºp tôn giáo bởi má»™t biến cố của lịch sá». Có nhiá»u trÆ°á»ng hợp, nguồn gốc của những tôn giáo ấy bị chôn vùi quá sâu trong thá»i gian đến ná»—i chúng ta không biết được những biến cố nà o đã là m cho những tôn giáo ấy phát triển. NhÆ°ng Hồi Giáo được phân biệt bởi hai sá»± kiện ngay từ lúc đầu. TrÆ°á»›c tiên, Hồi Giáo trở thà nh má»™t tôn giáo do kết quả ná»— lá»±c chủ tâm láºp kế hoạch và xem xét kỹ cà ng. Thứ nhì, toà n bá»™ phát triển của nó xẩy ra sau khi lịch sá» thế giá»›i đã bắt đầu được ghi chép kỹ lưỡng.
Trong thá»i gian Ãt năm ngắn ngủi, Mohammed đã tá»± nâng mình lên má»™t địa vị lãnh đạo Ä‘á»™c đáo trong lòng dân tá»™c Ngà i. Ngà i đã có cÆ¡ há»™i và thá»i gian để láºp kế hoạch tỉ mỉ đáp ứng những nhu cầu xã há»™i và tinh thần của đồng bà o của Ngà i. Tuy rằng phải nói thay cho Allah, Mohammed đã Ä‘Æ°a ra những luáºt lệ vá» niá»m tin, vá» bổn pháºn tôn giáo, và vá» hạnh kiểm thÃch đáng. Kết quả, ngÆ°á»i Hồi Giáo tá»± tìm thấy sá»± chỉ dẫn cho hầu hết má»i hoạt Ä‘á»™ng hay tình thế phải đối phó của con ngÆ°á»i.
TÔI PHẢI TIN GÌ?
Ở má»™t nÆ¡i nà o đó trong cuá»™c Ä‘á»i, má»—i má»™t ngÆ°á»i có suy nghÄ© Ä‘á»u băn khoăn vá» quyá»n năng hay má»™t sức mạnh chịu trách nhiệm vá» sá»± sáng tạo má»i thứ mà chúng ta nhìn thấy, nghe thấy, ngá»i thấy, nếm thấy và sá» thấy. Loại quyá»n năng hay sức mạnh ấy là gì? Nó hoạt Ä‘á»™ng nhÆ° thế nà o và khi nà o? Cái gì đã khiến nó hà nh hoạt trÆ°á»›c tiên?
Mohammed đã phải đối mặt vá»›i những băn khoăn nà y khi còn là má»™t thanh niên. Qua ảo giác, Ngà i tin là đã tìm ra câu trả lá»i. Ngà i đã không ngần ngại tiên cá» những câu trả lá»i đến vá»›i ngÆ°á»i khác. Allah, Äấng Bất Diệt, là nguồn gốc của má»i sáng tạo. Tuyên bố chÃnh tÃn ngưỡng của tất cả các tÃn đồ là tin và o Allah: "Tôi xác nháºn là không có Thượng Äế mà chỉ có Allah"
Allah công bằng và nhân từ. Ngà i thấy và nghe má»i thứ. Ngà i có mặt ở khắp nÆ¡i. Ngà i biết tất cả những hà nh Ä‘á»™ng của con ngÆ°á»i, tốt hay xấu. Và o Ngà y Xét Xá», Allah xét xá» Ä‘á»i sống của con ngÆ°á»i. Trong lúc đầu Ngà i quy định cách thức mà tất cả má»i thứ phải có sá»± tồn tại của nó. Trong lúc cuối cùng, Ngà i quyết định váºn mệnh bất diệt.
Mohammed tin rằng vạn váºt trong tÃnh tráºt tá»± và tÃnh tùy thuá»™c của nó, nói lên câu chuyện vá» má»™t Thượng Äế quả quyết. Allah đã tạo ra tất cả má»i thứ và đã định trÆ°á»›c má»i biến chuyển. Tuy nhiên con ngÆ°á»i có thể tiếp xúc vá»›i Ngà i qua cầu nguyện, và con ngÆ°á»i được tá»± do đặt kế hoạch cho Ä‘á»i mình. Tuy nhiên, há» phải biết rằng thiên Ä‘Æ°á»ng hay địa ngục là háºu quả chỠđợi há».
Vì từ lâu Allah đã tá»± rút khá»i chiá»u hÆ°á»›ng sáng tạo tÃch cá»±c của mình, nên con ngÆ°á»i khó mà biết cách nà o là m theo ý của Ngà i. NhÆ°ng Allah hiểu nhu cầu của con ngÆ°á»i. Ngà i thiết láºp ba cách để tiết lá»™ ý của mình cho con ngÆ°á»i: má»™t nhà tiên tri, Kinh Koran, và các thiên thần.
Cách thứ nhất trong ba cách được bầy tá» trong phần hai của lá»i tuyên bố Hồi Giáo vá» niá»m tin: "Tôi xác nháºn không có Thượng Äế mà chỉ có Allah, và Mohammed là nhà tiên tri của Ngà i."
NgÆ°á»i Hồi Giáo kÃnh trá»ng những nhà tiên tri khác -- gồm Adam, Noah, Abraham, Moses và Jesus. NhÆ°ng Mohammed là nhà tiên tri cuối cùng, "niêm phong". Không có vị tiên tri nà o từng nói vá» uy quyá»n nhÆ° váºy. Không có vị tiên tri nà o khác đã có sá»± tiết lá»™ hoà n toà n từ Thượng Äế nhÆ° váºy.
Mohammed không bao giá» cho rằng mình là hÆ¡n má»™t ngÆ°á»i bình thÆ°á»ng. Sá»± tranh cãi chÃnh vá»›i ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo của Ngà i là nhiá»u ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo thá» cúng Äức Chúa Con, cÅ©ng nhÆ° Äức Chúa Cha. Ngà i không thể tha thứ cho sá»± thêm nếm ấy. "Không có ai trên thiên Ä‘Æ°á»ng hay trái đất đến trÆ°á»›c Äấng nhân từ là m bá» tôi"
Thượng Äế là Äấng Bất Diệt
Chỉ mình Ngà i là Thượng Äế
Ngà i không sinh ra ai và cũng không bị sinh ra!
Cũng chẳng ai giống Ngà i cả!
Những tiết lá»™ của Mohammed đã được gìn giữ trong Kinh Koran để khai sáng những thế hệ tiếp nối. Kinh Koran là má»™t cuốn sách đặc biệt có ý nghÄ©a đối vá»›i ngÆ°á»i Hồi Giáo vì nó đồng nhất vá»›i cuốn sách khác mà ngÆ°á»i Hồi Giáo tin là tồn tại trên Thiên ÄÆ°á»ng từ lúc khởi thủy. Trong cuốn sách thần thánh nà y, ý muốn của Allah được ghi lại. Cùng những thiên khải nhÆ° váºy cuốn sách đó là những thiên khải được trao cho Mohammed và được viết trong Kinh Koran. Kinh Koran là toà n bá»™ thông Ä‘iệp của Thượng Äế gá»i cho con ngÆ°á»i.
Những ngÆ°á»i Hồi Giáo chÃnh thống luôn luôn tin chắc rằng bản văn trong sách thiêng liêng của há» là chÃnh xác. "Những ngÆ°á»i có trà nhá»›" biết những Ä‘iá»u mà Mohammed nói. Ãt lâu sau khi chết, những lá»i Ngà i nói được viết thà nh văn bản. Việc nà y đã là m cho ngÆ°á»i Hồi Giáo từ lúc khởi đầu tôn giáo của há» có được bá»™ kinh thánh thiêng liêng.
Cách hiểu biết ý Thượng Äế thứ ba là qua các thiên thần. Äối vá»›i ngÆ°á»i Hồi Giáo thiên thần quan trá»ng nhất là Gabriel, nổi tiếng vá»›i há» nhÆ° má»™t "thiên thần thiên khải". ChÃnh Gabriel đã mang thông Ä‘iệp của Thượng Äế cho Mohammed. Gabriel và những thiên thần khác ở chung quanh ngai và ng của Thượng Äế, ở "tầng trá»i thứ bẩy" của thiên Ä‘Æ°á»ng, thi hà nh ý của Allah và phục vụ các sắc luáºt của Ngà i.
Má»™t thiên thần khác -- hay thá»±c ra nguyên là thiên thần - là Quá»· thần, đã bị đầy ra khá»i khá»i thiên Ä‘Æ°á»ng vì cao ngạo. NgÆ°á»i Hồi Giáo tin là thiên thần nà y đảm trách địa ngục và vá»›i những phụ tá, hoạt Ä‘á»™ng để cản trở ý của Allah bằng cách quyến rÅ© con ngÆ°á»i và o con Ä‘Æ°á»ng tá»™i lá»—i. Tuy nhiên, Allah toà n năng và quyết định tất cả. Cho nên công việc của thần Quá»· nà y bị hạn chế và o những gì mà quá»· thần nà y chỉ có thể là m được trong khuôn khổ chÆ°Æ¡ng trình của Allah. Thần Quá»· nà y thá»±c sá»± không bao giá» có thể cản trở nổi Allah, vì chÆ°Æ¡ng trình của Allah gồm có phần để cho thần Quá»· là m công việc cám dá»—.
Thượng Äế công bằng nhÆ°ng Ä‘á»i thÆ°á»ng thưởng phạt theo đúng vá»›i đặc tÃnh cuá»™c sống của con ngÆ°á»i. Phải chăng Ä‘iá»u thiện là không được thưởng và điá»u ác là bị trừng phạt. Kinh Koran nói vá»›i ngÆ°á»i Hồi Giáo là Phán Quyết cuối cùng sẽ tá»›i và o cuối thá»i đại nà y và bắt đầu sá»± trÆ°á»ng cá»u khi Allah phán xét tất cả các linh hồn. Má»—i linh hồn sẽ bị xá» theo hồ sÆ¡ cuá»™c Ä‘á»i nó. Allah nhân từ, và ngÆ°á»i thiện được phần thưởng lá»›n hÆ¡n ngÆ°á»i ấy đáng được thưởng. NhÆ°ng trừng phạt tá»™i lá»—i thì đúng theo tá»™i lá»—i đáng bị trừng phạt.
Những tÃn đồ đã theo ý của Allah thì sẽ được thưởng sống Ä‘á»i Ä‘á»i trên thiên Ä‘Æ°á»ng. Kinh Koran mô tả cuá»™c sống trên thiên Ä‘Æ°á»ng giống nhÆ° má»™t ốc đảo tuyệt vá»i, có nÆ°á»›c chảy, những thứ giải khát, trái cây và chim chóc, các chà ng trai và những thiếu nữ phục vụ nhu cầu của các cÆ° dân. Những ngÆ°á»i Hồi Giáo chÃn chắn tin rằng tiếng gá»i thá»±c sá»± của thiên Ä‘Æ°á»ng là sá»± hiện diện bất diệt của Allah.
Äịa ngục đã được chuẩn bị cho những ai khác từ chối không qui phục theo ý Allah. HÆ¡n nữa, mô tả địa ngục giống nhÆ° ngÆ°á»i ở sa mạc có thể tưởng tượng đến ná»—i thống khổ cùng cá»±c mãi mãi trong lá»a và nóng. Cái mà hỠăn và uống giống nhÆ° nÆ°á»›c sôi. Khi há» kêu cứu, sá»± giúp đỡ là m há» trở thà nh khổ thêm. Má»™t số ngÆ°á»i Hồi Giáo nói rằng Kinh Koran dùng cách nói hình ảnh để vạch ra rằng sẽ hoà n toà n không có niá»m tin trong cuá»™c sống nếu không có sá»± hiện diện của Allah.
Allah, nhà tiên tri, kinh Koran, thiên thần và Phán Quyết Cuối Cùng -- con ngÆ°á»i phải tin tất cả những thứ đó. Thiết yếu niá»m tin thứ sáu là : tin và o quyá»n năng hoà n toà n và vô biên của Allah.
Thá»±c sá»± đây là sá»± nhắc lại của má»™t số đặc tÃnh của Allah, vạch ra sá»± cần thiết vâng lá»i dứt khoát vá» phần con ngÆ°á»i. Con ngÆ°á»i không cần hiểu ý của Thượng Äế -- thá»±c ra, không thể hiểu được. NhÆ°ng con ngÆ°á»i phải phục tùng Ä‘iá»u đó. "Tôi nghe và vâng lá»i" mô tả mối quan hệ của con ngÆ°á»i vá»›i Thượng Äế.
Danh xÆ°ng Moslem có nghÄ©a "phục tùng" trong khi Islam có nghÄ©a là "sá»± phục tùng ý của Allah". NgÆ°á»i Hồi Giáo tin rằng phục tùng mang lại hòa bình và thá»a mãn. Há» bác bá» các thuáºt ngữ "Mohammedan" (Môn đồ của Mohammed và "Mohammedanism" (Äạo Mohammed) vì chúng ngụ ý thá» phượng Mohammed. NgÆ°á»i Hồi Giáo chỉ thá» phượng Allah.
TÔI PHẢI LÀM GÌ?
Äạo Hồi trải rá»™ng nhanh chóng trên thế giá»›i má»™t phần do tÃnh Ä‘Æ¡n giản của nó. TÃn Ä‘iá»u của nó được nói rõ rà ng trong sáu niá»m tin, nhÆ° chúng ta đã thấy. Bổn pháºn tôn giáo của các tÃn đồ được nói rõ rà ng trong năm đòi há»i được coi là "năm trụ cá»™t" của Äạo Hồi.
Tuyên Bố Vá» Niá»m Tin. TrÆ°á»›c tiên, ngÆ°á»i Hồi Giáo phải tuyên bố niá»m tin của mình và lá»i nguyện trung thà nh. "Tôi xác nháºn không có Thượng Äế mà chỉ có Allah, và Mohammed là tiên tri của Allah." Nói trÆ°á»›c nhân chứng, lá»i tuyên bố nà y được chấp nháºn má»™t tÃn đồ má»›i và o Tình anh em của Äạo Hồi.
Cầu nguyện. Ká»· luáºt tôn giáo chÃnh của ngÆ°á»i Hồi Giáo là cầu nguyện. Mohammed chỉ định năm lần má»™t ngà y cho cầu nguyện thÆ°á»ng lệ, và khuyến khÃch cầu nguyện riêng để cảm thấy Allah luôn luôn hiện diện. Và o lúc mặt trá»i má»c, giữa trÆ°a, giữa buổi chiá»u, và o lúc mặt trá»i lặn và buổi tối, những ngÆ°á»i Hồi Giáo được kêu gá»i để cầu nguyện. Từ tháp giáo Ä‘Æ°á»ng, "những cá»™t tru" của cầu nguyện, lá»i kêu gá»i được truyá»n đến hà ng triệu ngÆ°á»i Hồi Giáo má»™ đạo:
Äức Allah vÄ© đại, Äức Allah vÄ© đại.
Không có Thượng Äế mà chỉ có Allah.
Mohammed là thánh tông đồ của Allah.
TrÆ°á»›c lá»i cầu nguyện của các ngÆ°Æ¡i!
Trước sự mộ đạo của các ngươi!
Äức Allah vÄ© đại, không có Thượng Äế, chỉ có Allah!
TrÆ°á»›c tiên, có nghi thức tẩy uế và đặt thảm cầu nguyện. Rồi ngÆ°á»i Hồi Giáo quỳ xuống cúi đầu vá» hÆ°á»›ng Mecca. Lá»i cầu nguyện thÆ°á»ng có dạng là m lại sá»± phục tùng ý của Allah. ThÆ°á»ng thÆ°á»ng bầy tá» của sá»± tôn thá». Äối vá»›i má»™t số ngÆ°á»i, Ä‘iá»u đó là sá»± xác nháºn sá»± có mặt thÆ°á»ng xuyên của Thượng Äế là có tháºt.
Äiá»u nà y cuối cùng gần nhÆ° đáp ứng lòng mong Æ°á»›c của Mohammed hy vá»ng tất cả những tÃn đồ có thể coi Allah là kinh nghiệm sống thá»±c sá»±.
NgÆ°á»i Hồi Giáo cố gắng đến giáo Ä‘Æ°á»ng để cầu nguyện và o bất cứ lúc nà o có thể được. Những tòa nhà đơn giản nà y được thiết kế để ngÆ°á»i Ä‘i lá»… quay mặt vá» Mecca. Tất cả sá»± trang hoà ng Ä‘á»u là những trang trà hình há»c, theo lá»i khẳng định của Mohammed là không có hình ảnh. Thứ sáu là ngà y đặc biệt để cầu nguyện chung tại giáo Ä‘Æ°á»ng. Äà n ông đến giáo Ä‘Æ°á»ng thi hà nh nghi thức tẩy uế, rồi tụ há»p thà nh từng nhóm nghe Ä‘á»c kinh Koran rồi tham dá»± lá»… cầu nguyện. Trong má»—i giáo Ä‘Æ°á»ng, ngÆ°á»i lãnh đạo hÆ°á»›ng dẫn buổi lá»… chung và thuyết giảng hà ng tuần vá» niá»m tin Hồi Giáo.
ThÆ°á»ng thÆ°á»ng giáo Ä‘oà n gồm toà n nam giá»›i, hầu hết ngÆ°á»i Hồi Giáo tin rằng ngÆ°á»i phụ nữ nên cúng lá»… tại nhà . ChÃnh Mohammed đã tuyên bố sá»± hà nh lá»… tại nhà riêng tốt hÆ¡n đối vá»›i phụ nữ. Nếu há» dá»± các lá»…, thÆ°á»ng thÆ°á»ng há» ngồi ở háºu trÆ°á»ng.
Ä‚n Chay. Ä‚n chay là má»™t hà nh Ä‘á»™ng tôn giáo thÆ°á»ng xuyên của ngÆ°á»i Hồi Giáo má»™ đạo. Ä‚n chay là cần thiết cho tất cả các tÃn đồ, ngoại trừ vì Ä‘iá»u kiện thể xác hay những hoạt Ä‘á»™ng đặc biệt. NgÆ°á»i Hồi Giáo ăn chay và o tháng Ramadan, tháng thứ chÃn của Lịch Hồi Giáo. Trong mùa ăn chay Ramadan, không được ăn thức ăn và đồ uống giữa lúc mặt trá»i má»c và mặt trá»i lặn. NgÆ°á»i Hồi Giáo tin rằng ăn chay là sá»± nhắc nhở tốt để Ä‘Æ°a những Ä‘iá»u tinh thần lên hà ng đầu. Há» cố Ä‘á»c và nghe toà n bá»™ Kinh Koran trong tháng nà y và thÆ°á»ng ở giáo Ä‘Æ°á»ng.
Bố ThÃ. Niá»m tin và o tình anh em của tất cả ngÆ°á»i Hồi Giáo đã giúp duy trì táºp tục xa xÆ°a trong việc chia sẻ tiá»n của cho ngÆ°á»i túng thiếu. Có lúc, sá»± chia sẻ được hợp thức hóa dÆ°á»›i hình thức "thuế" hà ng năm. Bây giá», việc nà y thÆ°á»ng được trả dÆ°á»›i hình thức cam kết tá»± nguyện để giúp đỡ ngÆ°á»i túng thiếu và để ủng há»™ những trÆ°á»ng há»c và giáo Ä‘Æ°á»ng Hồi Giáo. Tuy có ngÆ°á»i có thể không chá»n cách trả đó, nhÆ°ng rất Ãt ngÆ°á»i không trả. Bạn của há» Ä‘á»u mong muốn, và há» tin rằng tÃnh hà o phóng đối vá»›i ngÆ°á»i khác khiến Allah sẽ hà o phóng vá»›i há».
Hà nh HÆ°Æ¡ng. Trên hết trong tÆ° tưởng của mình trong cuá»™c Ä‘á»i nà y, má»—i má»™t ngÆ°á»i Hồi Giáo Ä‘á»Ã¹ sống vá»›i má»™t má»™ng Æ°á»›c và niá»m mong chá». Äó là hà nh hÆ°Æ¡ng đến Mecca, má»™t thà nh phố quá thiêng liêng đến ná»—i ngÆ°á»i ngoại đạo không được và o. Hà ng năm và o tháng mÆ°á»i hai Lịch Hồi Giáo, con Ä‘Æ°á»ng Ä‘i tá»›i Mecca đông nghẹt những ngÆ°á»i hà nh hÆ°Æ¡ng. Há» hối hả tham dá»± những buổi lá»… táºp trung tại ngôi Ä‘á»n Ka’aba cổ và Giáo ÄÆ°á»ng Mecca. Mohammed thúc giục các tÃn đồ hà nh hÆ°Æ¡ng má»—i năm. Bây giá», do sá»± mở rá»™ng của Há»™i Äoà n Hồi Giáo, má»—i ngÆ°á»i được yêu cầu phải Ä‘i má»™t lần trong Ä‘á»i ngÆ°á»i. Trong khi nhiá»u ngÆ°á»i không bao giá» có thể thá»±c hiện được chuyến Ä‘i, việc nà y vẫn là mục tiêu cuá»™c Ä‘á»i của hầu hết ngÆ°á»i Hồi Giáo.
Má»™t khi đến nÆ¡i, ngÆ°á»i hà nh hÆ°Æ¡ng và o khuôn viên thiêng liêng của Mecca, má»—i ngÆ°á»i Ä‘á»u mặc quần áo được thiết kế sẵn là m cho tất cả ngÆ°á»i Hồi Giáo, già u hay nghèo, Ä‘á»u giống nhau. Äịa vị xã há»™i, và chủng tá»™c, của cải bị lãng quên, ngÆ°á»i hà nh hÆ°Æ¡ng tham dá»± nghi lá»… thiêng liêng của cuá»™c hà nh hÆ°Æ¡ng. Há» nhịn ăn và nhịn uống suốt ngà y; há» soạn thà nh kịch những huyá»n thoại truyá»n thống; há» vinh danh Viên Äá Äen tại Äá»n Ka’aba. Vì đã tham dá»± cuá»™c hà nh hÆ°Æ¡ng, những ngÆ°á»i Hồi Giáo nà y bao giá» cÅ©ng được kÃnh trá»ng bởi ngÆ°á»i đồng hÆ°Æ¡ng.
Hà nh hÆ°Æ¡ng là má»™t tác nhân thống nhất quan trá»ng cho Äạo Hồi. Chắc chắn Mohammed đã nhấn mạnh việc nà y vì Ngà i mong má»i Ä‘iá»u đó phụng sá»± cho sá»± nghiệp Ä‘oà n kết các bá»™ lạc Ả Ráºp. Nó còn giúp và o việc củng cố sá»± rà ng buá»™c thân hữu giữa những ngÆ°á»i Hồi Giáo.
NGƯỜI Há»’I GIÃO THIẾU NỢ GÃŒ NGƯỜI KHÃC
Äể hÆ°á»›ng dẫn lối sống hà ng ngà y, ngÆ°á»i Hồi Giáo không phải tìm đâu xa hÆ¡n ngoà i Kinh Koran. Phần lá»›n chất đốt cho lá»a cảm hứng của Mohammed là cái vô luân và thiếu mục tiêu đáng là m trong Ä‘á»i sống của những ngÆ°á»i đồng hÆ°Æ¡ng. Kinh Koran trà n đầy những thông Ä‘iệp phản ảnh mối quan ngại nà y. Những tôn giáo khác có thể phát triển con ngÆ°á»i sống cách biệt ngÆ°á»i khác, đặt những ham muốn và nhu cầu cá nhân xuống hà ng thứ yếu trÆ°á»›c việc tìm cầu tinh thần. Äạo Hồi không cố gắng thá» là m nhÆ° váºy. Äạo Hồi cố gắng là m cho con ngÆ°á»i xứng đáng sống vá»›i nhau.
Từ lâu Mohammed cấm tÃn đồ cá» bạc và đồ uống có chất say. Có lẽ lúc Ngà i là m váºy vì Ngà i nghÄ© lại những cảnh há»—n loạn và chè chén ồn à o tại những há»™i chợ hà ng năm gần Mecca. Nếu những luáºt lệ chống cá» bạc và tình trạng say xÆ°a gây ra sá»± thay đổi trong Ä‘á»i sống của tÃn đồ, thì những lá»i tuyên bố của Ngà i vá» phụ nữ còn gây nhiá»u thay đổi hÆ¡n. Äà n ông có thể ly dị và lấy nhiá»u vợ tùy theo ý muốn được yêu cầu coi phụ nữ là ngÆ°á»i của cùng má»™t Äấng Tạo Hóa, có quyá»n riêng. NgÆ°á»i chồng phải tôn trá»ng quyá»n của ngÆ°á»i vợ đối vá»›i của hồi môn và phải tuân theo má»™t số luáºt lệ vá» ly dị và tái giá. Mohammed thúc đẩy má»i ná»— lá»±c để ngăn trở sá»± ly dị vì không gì khác là là m pháºt lòng Allah.
NgÆ°á»i Mỹ giáºt mình vá» sá»± thá»±c hà nh chÃnh sách Ä‘a thê của Hồi Giáo. NgÆ°á»i Hồi Giáo, theo Kinh Koran, có thể lấy bốn vợ (Mohammed má»™t lần được phép đặc biệt của Allah, lấy mÆ°á»i vợ). Tuy váºy Mohammed yêu cầu Ä‘Ã n ông xem xét hoà n cảnh và tÃnh khà của mình tháºt cẩn tháºn trÆ°á»›c khi là m nhÆ° thế. Nếu há» không thể xỠđối bình đẳng trong việc săn sóc và tình cảm, há» chỉ nên lấy má»™t vợ.
Cà ng ngà y cà ng nhiá»u ngÆ°á»i Hồi Giáo lấy má»™t vợ, hoặc vì đó là những gì mà há» tin tưởng hoặc những gì mà há» có thể cung cấp được. Nhiá»u ngÆ°á»i Hồi Giáo bây giá» cố hiểu tinh thần hay chủ định của luáºt trong kinh Koran. Những ngÆ°á»i tÃn đồ tá»± do hÆ¡n khẳng định rằng chế Ä‘á»™ má»™t vợ má»™t chồng nằm trong tinh thần của Kinh Koran. Há» nháºn thức rằng thá»i gian đã thay đổi từ khi Mohammed là m luáºt lấy vợ. Lúc ấy tá»· lệ ngÆ°á»i phụ nữ so vá»›i Ä‘Ã n ông cao hÆ¡n ngà y nay. HÆ¡n thế nữa, theo nhÆ° táºp tục bá»™ lạc cổ, cách duy nhất mà ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông có thể giúp đỡ phụ nữ nghèo khổ hay góa bụạ là lấy ngÆ°á»i đó.
Mặc dầu Ä‘á»i sống và công việc của Mohammed bảo đảm cho ngÆ°á»i phụ nữ Hồi Giáo nhiá»u đặc ân, mà không được hưởng trÆ°á»›c đây nhÆ°ng há» vẫn còn phải kÃn đáo và khiêm nhÆ°á»ng. Những hoạt Ä‘á»™ng tôn giáo của há» nên được thi hà nh riêng thì tốt hÆ¡n. Há» nên sống tách biệt ở nhà hÆ¡n là đi đây Ä‘i đó. Há» không phải ẩn trốn trÆ°á»›c tất cả những con mắt, nhÆ°ng khiêm nhÆ°á»ng và trầm lặng là những đức tÃnh phù hợp nhất cho há».
Thuở đầu, ngÆ°á»i Hồi Giáo có trách nhiệm tranh đấu vá»›i những ngÆ°á»i anh em của há» nếu cần thiết. Mohammed nói chiến tranh để tá»± vệ thì có thể chấp nháºn, nhÆ°ng ta chỉ tấn công khi chiến đấu vì Allah. Những cuá»™c thánh chiến nhÆ° váºy đã trải rá»™ng Äạo Hồi trên má»™t phần rá»™ng lá»›n địa cầu trong má»™t thá»i gian rất ngắn. Mohammed dạy ngÆ°á»i Hồi Giáo phải Ä‘á»™ lượng vá»›i ngÆ°á»i bị chinh phục, không nên mang thái Ä‘á»™ thù địch.
Thá»±c ra, tất cả những luáºt lệ vá» lối sống có đạo đức của má»™t ngÆ°á»i Hồi Giáo bắt nguồn từ má»™t trong những Ä‘iá»u cuối cùng mà Mohammed nói vá»›i tÃn đồ. Trong bà i giảng cuối cùng tại Mecca, Ngà i có lá»i tuyên bố nổi tiếng vá» tình anh em của tất cả tÃn đồ. Tất cả tÃn đồ Ä‘á»u quan trá»ng và tất cả má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u bình đẳng dÆ°á»›i mắt Allah. Chỉ vá»›i lý do đó không thôi, thì lòng tốt và kÃnh trá»ng cÅ©ng đã là bổn pháºn đối vá»›i cha mẹ, con cái, ngÆ°á»i nô lệ và tất cả ngÆ°á»i khác.
NgÆ°á»i Hồi Giáo phải trung thà nh trong lá»i hứa đối vá»›i nhau. Há» kÃnh trá»ng Ä‘á»i sống và tà i sản của nhau. Äánh giá lòng tốt của má»™t con ngÆ°á»i dá»±a và o cách ngÆ°á»i ấy hà nh Ä‘á»™ng đối vá»›i anh em. Tất cả những gì mà con ngÆ°á»i tin tưởng có thể được nói lên từ Ä‘iá»u ngÆ°á»i ấy là m, nhÆ° trong ngụ ngôn Hồi Giáo:" Không có ai trong số các ngÆ°Æ¡i là tÃn đồ cho đến khi biết yêu thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i anh em, những gì mà ngÆ°á»i anh em thÆ°Æ¡ng yêu cho chÃnh anh ta".
Lâu nay, khi ngÆ°á»i ta đã quen sống trong các quốc gia, ai cÅ©ng biết trách nhiệm xã há»™i. NhÆ°ng những ngÆ°á»i Ả Ráºp ở thá»i Mohammed đã tiêu hao ngà y tháng trong tranh cãi nhá» nhen và đánh nhau liên miên giữa các bá»™ lạc. Mohammed nói không được giá»›i hạn trách nhiệm đối vá»›i những ngÆ°á»i sống ở thà nh thị của Ngà i hay thuá»™c vá» bá»™ lạc của Ngà i. Ngà i chịu trách nhiệm vá» việc chia sẻ phúc lợi của tất cả những ai có giá trị, quyá»n lợi, và mục tiêu chung vá»›i Ngà i.
Mohammed đã mở rá»™ng mối quan tâm vá» ngÆ°á»i dân cá»a Ngà i, nhìn chằm chằm và o phần còn lại của thế giá»›i và giúp há» tá»± thÃch nghi vá»›i má»™t vai trò trên thế giá»›i. Tất cả những Ä‘iá»u đó được là m trong khoảng thá»i gian hai mÆ°Æ¡i năm ngắn ngủi. NgÆ°á»i Hồi Giáo trung bình biết rõ bà i há»c của mình. NgÆ°á»i Hồi Giáo theo giáo lý của vị tiên tri vá» tình anh em là má»™t công dân tốt trên thế giá»›i.
21. TÃŒNH ANH EM TRONG ÄẠO Há»’I
Trong cuá»™c Ä‘á»i Mohammed, những sá»± bất đồng ý kiến trong tÃn đồ bị ngăn chặn chủ yếu là vì hiệu quả của sá»± Ä‘oà n kết mà Ngà i đạt được nÆ¡i há». NhÆ°ng khi Ngà i chết, dân tá»™c của Ngà i -- giống nhÆ° tất cả các dân tá»™c ở khắp nÆ¡i -- vỡ lẽ ra rằng có má»™t sá»± bất hòa trong việc thi hà nh phần còn lại trong những mục tiêu Äạo Hồi. Äã có bà n cãi trong lúc bắt đầu vá» việc ai là ngÆ°á»i sẽ thay thế Mohammed trong việc lãnh đạo ngÆ°á»i ngoan đạo. Việc nà y được giải quyết không mấy khó khăn vá»›i sá»± lá»±a chá»n ngÆ°á»i tin cẩn Abu Bekr là m vua Äạo Hồi. Không may, kế tục những chá»— trống trong lãnh thổ Hồi Giáo không được bổ sung dá»… dà ng. Vì đế quốc Hồi Giáo lá»›n mạnh, những bất đồng ý kiến cÅ©ng phát triển.
Có má»™t và i nhóm có những khái niệm dứt khoát vá» phÆ°Æ¡ng pháp tốt nhất để chá»n lá»±a Vua Hồi. Những ngÆ°á»i đồng hà nh đã là những ngÆ°á»i cá»™ng tác gần gÅ©i nhất vá»›i Mohammed nghÄ© rằng vua Hồi phải là má»™t trong số ngÆ°á»i nà y. Má»™t số ngÆ°á»i nghÄ© rằng sá»± lãnh đạo phải ở trong tay gia đình Mohammed. Những ngÆ°á»i Koreish nghÄ© rằng chÃnh há», bá»™ lạc của Mohammed, phải kiểm soát triá»u đại Hồi Giáo.
Sá»° LAN RỘNG CỦA ÄẠO Há»’I
DÆ°á»›i quyá»n của Abu Bekr, ngÆ°á»i Hồi Giáo tấn công Syria trong thánh chiến đầu tiên chống lại má»™t ngoại quốc. Những cuá»™c xâm lăng Hồi Giáo bắt đầu. DÆ°á»›i quyá»n vị vua thứ hai, Omar, quân đôi Hồi Giáo tiến và o những cuá»™c chiến khác, cuối cùng mang Äạo Hồi vao những phần đất của Phi Châu, Ấn Äá»™, tất cả Mông Cổ và Tây Ban Nha.
Những chÆ°Æ¡ng gây ấn tượng nhất trong lịch sá» Äạo Hồi được viết vá» những chiến binh hung dữ từ Ả Ráºp xông ra để thôn tÃnh thế giá»›i. Những ngÆ°á»i má»™ đạo Hồi Giáo cho rằng há» là m nhÆ° váºy trong má»™t cố gắng thà nh thá»±c cứu thế giá»›i khá»i Phán Quyết Cuối Cùng. Mohammed đã là m cho há» cảm thấy đó là nhiệm vụ của há», và nếu cần thiết há» sẽ buá»™c thế giá»›i và o sá»± cứu rá»—i nà y. Sức mạnh bao giá» cÅ©ng cần thiết. NgÆ°á»i ta thÆ°á»ng Ä‘Æ°a ra ba Ä‘iá»u lá»±a chá»n cho những ngÆ°á»i không phải là Hồi Giáo -- chấp nháºn kinh Koran, đóng má»™t loại thuế đặc biệt vì đặc quyá»n của những ngÆ°á»i không phải là Hồi Giáo còn lại, hay cuối cùng là lưỡi gÆ°Æ¡m. Trang bị và tiếp tế cá»a há» có thể nói là thô sÆ¡, ngÆ°á»i Hồi Giáo tiếp tục thắng tráºn, thôi thúc bởi niá»m tin vá» má»™t sứ mạng và bởi má»™t số lý do khác Ãt tôn giáo hÆ¡n. Theo luáºt Hồi Giáo, binh lÃnh có thể giữ bốn phần năm chiến lợi phẩm trong thánh chiến. Nếu sống sót, má»™t ngÆ°á»i lÃnh có thể trở nên rất già u có. Nếu chết, ngÆ°á»i lÃnh sẽ Ä‘i thẳng và o thiên Ä‘Æ°á»ng.
Những ngÆ°á»i khác giải thÃch rằng má»™t phần quyá»n lợi của ngÆ°á»i Hồi Giáo trong việc xâm chiếm lan rá»™ng nằm trong việc cuá»™c sống của há» cho đến bây giá» bị giá»›i hạn và o biên giá»›i đất Ä‘ai sa mạc cằn cá»—i của há». TrÆ°á»›c mặt há» bây giá» là sá»± già u có vỠđất Ä‘ai và văn hóa của những ná»n văn minh phồn thịnh và mầu mỡ của Äịa Trung Hải. Không chỉ sản phẩm của đất Ä‘ai lôi cuốn há», mà những kho tà ng vá» khoa há»c, mỹ thuáºt và triết há»c cÅ©ng lôi cuốn há».
ChÃnh trong lúc đó kho tà ng ở Medina bắt đầu tiến tá»›i Ä‘iểm bùng nổ. Ai đã từng mÆ¡ Æ°á»›c vá» sá»± già u có nhÆ° thế đổ và o từ những cuá»™c xâm lăng các nÆ°á»›c? Và vua Hồi chịu trách nhiệm vá» cách tiêu pha. Äối vá»›i nhiá»u ngÆ°á»i, nó trở thà nh má»™t vấn Ä‘á» quan tâm nhất để có thể chia sẻ trong quyết định chá»n vua Hồi. Cuá»™c sống của những vua Hồi tốt là hy sinh cho khát vá»ng và lòng tham của má»™t số nhóm ngÆ°á»i vô lÆ°Æ¡ng tâm.
Vì Äạo Hồi bà nh trÆ°á»›ng rá»™ng, gồm cà ng ngà y cà ng nhiá»u những ngÆ°á»i không phải là Ả Ráºp, sá»± đồng thuáºn trở nên khó khăn và cuối cùng không thể là m được. Tuy nhiên qua nhiá»u thế ká»·, những ngÆ°á»i Hồi Giáo chÃnh thống hÆ¡n khăng khăng đòi má»™t nhà lãnh đạo tôn giáo duy nhất cho toà n thể thế giá»›i Hồi Giáo. NhÆ°ng thá»i gian và tình thế đã thay đổi và vẫn còn Ä‘ang thay đổi. Cuối cùng và o năm 1924, chế Ä‘á»™ vua Hồi chấm dứt.
Trong những năm đầu sau cái chết của Mohammed, những câu há»i được nêu lên Ä‘Æ°a đến kết quả phân hóa lá»›n trong Hồi Giáo. Sá»± phân hóa nà y kéo dà i đến táºn ngà y nay. Cả hai nhóm Ä‘á»u coi Ä‘Æ°á»ng lối suy nghÄ© và hà nh Ä‘á»™ng của há» Ä‘á»u sát hợp vá»›i những tiết lá»™ của Mohammed. Cả hai nhóm tin tưởng phong trà o của há» tiêu biểu cho sá»± phát triển đúng của Hồi Giáo.
LUẬT SUNNA
Nhánh chÃnh thống hay bảo thủ của Äạo Hồi được gá»i là Sunna, được đặt tên nhÆ° váºy vì sá»± nhấn mạnh của nó trong việc thu tháºp các truyá»n thống Hồi Giáo cÅ©ng được gá»i bằng tên nà y. Những ngÆ°á»i theo luáºt Sunna tin rằng những gì có trong Kinh Koran và trong Luáºt Sunna xác định những giá»›i hạn vá» niá»m tin và hà nh Ä‘á»™ng cho ngÆ°á»i Hồi Giáo. Kinh Koran nói lá»i của Allah. Luáºt Sunna nói vá» hà nh Ä‘á»™ng và lá»i nói của Mohammed và những táºp tục ban đầu của ngÆ°á»i Hồi Giáo.
Có lúc, ngÆ°á»i theo luáºt Sunna tin rằng kinh Koran và những truyá»n thống phải được giải thÃch đúng nhÆ° đã được viết. Má»™t giáo sÄ© đáng tôn kÃnh tên là Ashari giúp những ngÆ°á»i theo luáºt Sunna phát triển những niá»m tin hÆ¡i khác cho phép sá» dụng lý trà trong việc giải thÃch. Ông giải thÃch má»™t số niá»m tin dÆ°á»ng nhÆ° mâu thuẫn vì nói Allah là tất cả. Allah tạo má»i thứ và tất cả hà nh Ä‘á»™ng và , cho nên Allah chịu trách nhiệm cả hai thiện và ác. Con ngÆ°á»i phải chấp nháºn Ä‘iá»u đó, mà không tranh cãi vá» việc nà y liệu có thể được không.
Má»™t số băn khoăn là m sao kinh Koran có thể bất diệt nhÆ° Mohammed dạy cho há». Nếu nhÆ° váºy, sẽ không có gì khác được thiết láºp bên cạnh Thượng Äế? Và không phải là tá»™i lá»—i lá»›n nhất trong má»i sá»± thá» phượng nhiá»u hÆ¡n má»™t Thượng Äế? Ashari dạy kinh ở trong dạng thức mà ngÆ°á»i Hồi Giáo có, không bất diệt. NhÆ°ng ở dạng lần đầu tiên nó hiện hữu trong tâm trà Allah thì nó bất diệt.
ThÆ°á»ng có má»™t số ngÆ°á»i không chú trá»ng nhiá»u và o nghi thức hay luáºt lệ tôn giáo hay thần há»c. Äã có nhiá»u ngÆ°á»i Hồi Giáo có tÃnh khà nà y. Má»™t số trong há» bắt đầu bầy tá» niá»m tin của há» theo cách há» nhìn thấy ở những ngÆ°á»i tôn giáo khác. Há» cảm thấy chân lý tôn giáo không chỉ hạn chế trong tÃn Ä‘iá»u và nghi lá»…. Chân lý có thể đạt được từ sá»± đồng cảm trá»±c tiếp vá»›i Thượng Äế. Và vì váºy, má»™t số bắt đầu thá»±c hà nh thiá»n định và những táºp luyện thần bà táºn tụy khác.
Äầu tiên há» hẳn là được chà o đón bằng sá»± ngạc nhiên, vì hỠđã Ä‘i vượt qua sá»± tu táºp thÆ°á»ng lệ của Hồi Giáo. Giống nhÆ° má»™t số ngÆ°á»i tá»± chối bá» niá»m tin khác, há» mặc áo choà ng len không thoải mái và không lÆ°u ý gì đến nhu cầu váºt chất và xã há»™i. Há» bị gắn cho cái tên Sufis có nghÄ©a "ngÆ°á»i "mặc đồ len". Vì số ngÆ°á»i gia tăng, há» bắt đầu táºp há»p thà nh Ä‘oà n thể thân hữu, nhấn mạnh sá»± táºn tụy hoà n toà n vá»›i Thượng Äế. Mục tiêu của há» là hợp nhất vá»›i Allah trong Ä‘á»i nà y, không phải chỠđợi đến sau khi chết.
Dần dà những ngÆ°á»i Sufis nà y đạt được sá»± tôn trá»ng của những ngÆ°á»i Hồi Giáo chÃnh thống. Má»™t ngÆ°á»i đầu tiên hiểu giá trị con Ä‘Æ°á»ng của há» Ä‘i tá»›i Thượng Äế là Ghazzali, má»™t trong những giáo sÄ© Hồi Giáo được gá»i là "ngÆ°á»i phục hÆ°ng tôn giáo". Ghazzali qÆ°an sát những thần bà trong sá»± má»™ đạo của há» và chÃnh mình trở thà nh Sufi. Ông nhìn thấy giá trị trong Ä‘á»i sống của sá»± má»™ đạo hoà n toà n.
Ông bắt đầu dạy thần há»c Sunna có sá»a đổi, căn cứ má»™t phần lá»›n và o há»c thuyết của Ashari, nhÆ°ng gồm có những sá»± nhấn mạnh và o lòng yêu thÃch của ngÆ°á»i mặc khải thần linh. Ông tin rằng ngÆ°á»i ta không phải là tÃn đồ của má»™t tôn giáo cho đến khi cảm thấy trá»±c nghiệm tôn giáo. Tôn giáo phải thay đổi Ä‘iá»u gì đó vá» Ä‘á»i sống của tÃn đồ. Không có sá»± thay đổi nà y, ngÆ°á»i ta chỉ ở trên bá» mặt của tôn giáo mà không ở trong lòng tôn giáo ấy.
Tôn giáo thá»±c sá»± đến qua ba bÆ°á»›c. TrÆ°á»›c nhất, ngÆ°á»i ta phải cảm thấy hối háºn vá» những tá»™i lá»—i quá khứ. Cần thiết phải có sá»± thay đổi. Äó là hối lá»—i. Rồi phải táºp trung Ä‘á»i mình và o Thượng Äế, không có gì quan trá»ng ngoà i sá»± má»™ đạo. Rồi tÃn đồ phải phấn đấu sống má»™t cuá»™c Ä‘á»i thoát khá»i tá»™i lá»—i. Những Cá»™t Trụ của Niá»m Tin giúp há» trong việc nà y. Và những ká»· luáºt của ngÆ°á»i Sufis sẽ giúp há» thêm.
Mục tiêu chÃnh của Ghazzali trong Äạo Hồi là nhấn mạnh vá» lý luáºn nhÆ° má»™t phÆ°Æ¡ng pháp duy nhất để biết ý của Thượng Äế. Ông nói, ta phải luôn luôn sẵn sà ng vâng lá»i Allah, dù hiểu hay không hiểu. Mặc dầu Ghazzali hình thà nh há»c thuyết của ông và o thế ká»· thứ mÆ°á»i má»™t, nhÆ°ng há»c thuyết ấy vẫn là tà i liệu tin cáºy cuối cùng cho ngÆ°á»i Sunnis.
SHIA
Khoảng chừng má»™t phần năm ngÆ°á»i Hồi Giáo trên thế giá»›i thuá»™c vá» nhóm không theo quốc giáo và không chÃnh thống giáo gá»i là Shia. Phần lá»›n cÆ° trú ở Persia (Ba TÆ°), những ngÆ°á»i Shi’ites nà y cÅ©ng theo niá»m tin từ những lá»i tiên tri của Mohammed và từ kinh Koran. Tuy nhiên, Ä‘iá»u chÃnh chia rẽ há» vá»›i ngÆ°á»i Sunnis là niá»m tin và o truyá»n thống là Mohammed đã để lại cho tÃn đồ chăm sóc anh em há» và ngÆ°á»i con rể Ngà i, Ali. Há» nói, Ali là nhà lãnh đạo được thần thánh chỉ định, Imam (nhà lãnh tụ Hồi Giáo) của cá»™ng đồng Hồi Giáo. Sá»± lãnh đạo Äạo Hồi lẽ ra phải táºp trung và o gia đình Mohammed. NgÆ°á»i Shi’ites tin rằng ba vị vua trÆ°á»›c Ali đã giữ triá»u đình Hồi Giáo má»™t cách bất hợp pháp và đã không đếm xỉa gì tá»›i những lá»i mong Æ°á»›c của Mohammed. Vì lý do
đó, ngÆ°á»i Shi’ites nguyá»n rủa những ngÆ°á»i đó trong những lá»i cầu nguyện hà ng ngà y.
NgÆ°á»i Shi’ites đã vinh danh những ngÆ°á»i con cháu Mohammed bằng cách là m há» có tÃnh cao quà tôn giáo -- và đôi khi có tÃnh cao quà chÃnh trị -- và quý tá»™c. Má»—i phái lấy tên của những con cháu nà y là m nhà lãnh đạo thiêng liêng cho má»—i thế hệ, tin rằng má»—i Imam không thể sai lầm và không tá»™i lá»—i. Những hệ phái không bao giỠđồng thuáºn vá» ai và khi nà o là Imam. Há» cÅ©ng chẳng đồng ý và o lúc dòng dõi Imam được thần thánh chỉ định chấm dứt.
Má»™t số ngÆ°á»i Shi’ites tin rằng ngÆ°á»i cuối cùng trong những Imams không chết. Ngà i Ä‘i và o ẩn náu và sẽ tái xuất hiện trÆ°á»›c Phán Quyết Cuối Cùng. Cho đến lúc đó, má»™t số ngÆ°á»i Shi’ites tin rằng "Imam ẩn náu" sẽ chỉ định ngÆ°á»i thay mặt trên trái đất, để ngÆ°á»i ta có thể có sá»± hÆ°á»›ng dẫn của Ngà i. Những ngÆ°á»i Shas ở Ba TÆ° (Iran) tá»± nháºn là dòng dõi từ Imam thứ bẩy, được cho là những đại diện của "Imam ẩn náu".
Hệ phái Shi’ites tồn tại qua nhiá»u thế ká»· bất đồng ý kiến vá»›i số đông ngÆ°á»i Hồi Giáo vì há» nhất định bám nÃu và o niá»m tin của há». Äôi khi há» sống sót trong các cuá»™c thanh trừng bằng cách là m ra vẻ tin theo trong khi vẫn thá»±c thi "ngầm" niá»m tin của há». Những ngÆ°á»i Sunnis hiện đại có khuynh hÆ°á»›ng khoan hồng đối vá»›i những ngÆ°á»i Hồi Giáo không phải chÃnh thống.
Bất cứ tôn giáo nà o lôi cuốn được sá»± trung thà nh của má»™t số đông ngÆ°á»i chắc chắn sẽ tÃch lÅ©y các tÃn Ä‘iá»u, nghi lá»…, và táºp tục đã được qui định. Ãt lâu sau có những ngÆ°á»i thấy tổ chức nhÆ° váºy đã thu hút các tÃn đồ, cho nên cảm hứng và mục tiêu nguyên thủy đã bị bá» quên. Äôi khi những ngÆ°á»i tinh ý nà y bắt đầu gây phong trà o là m trong sạch những đặc trÆ°ng bên ngoà i và tôn giáo để trở vá» vá»›i niá»m tin cÆ¡ bản.
Phong trà o là m trong sạch nhÆ° váºy được phát Ä‘á»™ng trong Äạo Hồi và o thế ká»· thứ mÆ°á»i tám. Má»™t số ảnh hưởng của nó vẫn còn kéo dà i. Những ngÆ°á»i ủng há»™ phong trà o nà y trở nên thất vá»ng vì ngà y cà ng có khuynh hÆ°á»›ng sùng bái những giáo sÄ© nổi tiếng và những nhà thần há»c và cả Mohammed. Há» cảm thấy Ä‘iá»u đó rất gần vá»›i việc thá» phượng má»™t và i thần. "Hãy quay trở vá» vá»›i Allah và Kinh Koran" là lá»i khuyên thiết tha cho ngÆ°á»i Hồi Giáo. Phong trà o lôi cuốn sá»± ủng há»™ tại Ả Ráºp Xê Út, nÆ¡i những dấu tÃch lich sá» bị chuyển ra khá»i lăng má»™ của gia đình Mohammed và những nhân váºt chÃnh yếu khác.
NHá»®NG THAY Äá»”I TRONG ÄẠO Há»’I
Gần nhÆ° bất chấp chÃnh nó, Äạo Hồi đã thay đổi chút Ãt ngay từ lúc ban sÆ¡. Có má»™t thá»i, sá»± thay đổi trong Hồi Giáo được coi nhÆ° tá»™i lá»—i. Äây là má»™t tôn giáo đã nhiá»u năm cấm phiên dịch kinh Koran từ tiếng Ả Ráºp vì Allah đã tuyên Ä‘á»c Äạo Hồi bằng tiếng Ả Ráºp, và điá»u nà y không được thay đổi. NhÆ°ng thay đổi đã xẩy ra.
Những xứ cáºn Äông cà ng ngà y cà ng chú ý đến việc hiện đại hóa, kỹ nghệ hóa, hay Tây phÆ°Æ¡ng hóa -- muốn nói thế nà o cÅ©ng được. Ngà y nay hầu hết những ngÆ°á»i Hồi Giáo cảm thấy lòng trung thà nh của há» má»›i hết phải dà nh cho đất nÆ°á»›c mà há» sống hÆ¡n là vá»›i toà n bá»™ tình anh em Hồi Giáo. Những sá»± kiện của sá»± "co lại" trên thế giá»›i ở thế ká»· thứ hai mÆ°Æ¡i đã buá»™c Äạo Hồi trở nên khoan dung nhiá»u hÆ¡n đối vá»›i những niá»m tin khác và Ãt cứng rắn hÆ¡n vá» tÃn Ä‘iá»u của chÃnh mình.
Tuy nhiên hai thế lá»±c đã tác Ä‘á»™ng theo hÆ°á»›ng đối nghịch nhau. Má»™t thế lá»±c là tạo nÆ°á»›c Pakistan tại Ấn Äá»™, kết quả tá»± nhiên của vị đắng Hồi-Ân Giáo. Trong hai phần -- má»™t phần ở phÃa tây Ấn Äá»™, và má»™t vùng nhá» hÆ¡n ở phÃa đông -- Pakistan là má»™t thà nghiệm lý thú để là m giảm bá»›t những xung Ä‘á»™t tôn giáo.
NgÆ°á»i Hồi Giáo di trú và o Pakistan là m tăng thêm ý thức dị biệt giữa Äạo Hồi và các tôn giáo khác.
Má»™t thế lá»±c khác chống lại Nhà nÆ°á»›c Israel của ngÆ°á»i Do Thái vá»›i phong trà o ra Ä‘i của hà ng ngà n ngÆ°á»i Ả Ráºp khá»i nÆ¡i đã là qưê hÆ°Æ¡ng của há». Những ngÆ°á»i Hồi Giáo rất bất mãn vá» quyết định nà y. Má»™t khi ngÆ°á»i ta có kẻ thù chung, thì há» lại nhấn mạnh và o những sá»± việc khác mà há» cùng chia sẻ. Bởi váºy, ngÆ°á»i Hồi Giáo đã nhấn mạnh lại niá»m tin và táºp tục của há».
Sá»° ÄÓNG GÓP CỦA ÄẠO Há»’I
Äã từ lâu thế giá»›i đã trở nên quen thuá»™c vá»›i những gì mà ngÆ°á»i Hồi Giáo Ả Ráºp đã là m cho thế giá»›i. Lịch sá» thế giá»›i đã thay đổi khi những đạo quân Hồi Giáo đầu tiên tiến và o Syria. Mặt khác những kêu ca của ngÆ°á»i bị chinh phục, ngÆ°á»i Hồi Giáo dùng sức mạnh vì lợi Ãch. Bất kỳ chá»— nà o hỠđến, há» thúc đẩy mỹ thuáºt, khoa há»c và y há»c. Há» gìn giữ tráºt tá»± và luân lý trong xã há»™i.
Những ai chấp nháºn Allah mà há» thá» cúng thì đến sùng bái má»™t Thượng Äế có chân giá trị và oai nghiêm -- bao giá» cÅ©ng được gần gÅ©i bởi những ngÆ°á»i thấp kém nhất. Thá»±c ra dÆ°á»›i mắt Allah, không ai là thấp kém. Tất cả Ä‘á»u bình đẳng. Tình anh em của Äạo Hồi không ngừng lại ở biên giá»›i quốc gia, nòi giống hay của cải. Vì ngÆ°á»i Hồi Giáo tin rằng mắt của Allah không thấy những khác biệt vô nghÄ©a đôi khi do con ngÆ°á»i tưởng tượng ra.
Tất cả Ä‘iá»u nà y bắt nguồn sá»± thôi thúc của má»™t ngÆ°á»i ở Mecca cảm thấy trá»ng trách nâng dân tá»™c mình lên từ thá» phượng những thần tượng tá»›i chỉ thá» phượng má»™t thượng đế, Allah. Và o lúc cuối cùng của Ä‘á»i Ngà i, Ngà i nhìn và o các môn đồ và cầu nguyện:" Ôi lạy Chúa! ta đã trao thông Ä‘iệp của ta và đã hoà n thà nh công việc của ta".
Những ngÆ°á»i Hồi Giáo đã trả lá»i bằng giá»ng nói của há», và đã trả lá»i bằng Ä‘á»i của há» từ đấy: Vâng, quả tháºt, Ngà i đã là m.
Tà i sản của tarta12a
06-03-2008, 09:31 PM
Cái Thế Ma Nhân
Tham gia: Feb 2008
Bà i gởi: 1,035
Thá»i gian online: 35 phút 40 giây
Thanks: 0
Thanked 35 Times in 18 Posts
KẾT LUẬN
22. TIẾN TỚI ÄỜI Sá»NG PHONG PHÚ HÆ N
Vì đã bắt đầu là m quen vá»›i những tôn giáo lá»›n khác nhau trên thế giá»›i trong những chÆ°Æ¡ng trÆ°á»›c đây, bạn có thể há»i: "Từ những tôn giáo nà y, cá nhân tôi phải chá»n tôn giáo cho tôi? Liệu tôi có phải quyết định để trở thà nh ngÆ°á»i Pháºt Tá», hay ngÆ°á»i Ấn Giáo, hay ngÆ°á»i Hồi Giáo, hay ngÆ°á»i Khổng Giáo, hay môn đồ của Do Thái Giáo, hay ngÆ°á»i CÆ¡ Äốc Giáo? Có lẽ, má»™t mặt khác bạn đã ngạc nhiên má»™t cách vui vẻ thấy những những tôn giáo khác cao thượng hợn bạn tưởng nhiá»u. Thâm chà bạn cảm thấy bạn đã khám phá má»™t Ãt nháºn thức má»›i sâu xa mà tôn giáo riêng của bạn dÆ°á»ng nhÆ° bá» sót. Mặt khác, bạn có thể lo lắng vá» khả năng chấp nháºn niá»m tin của má»™t tÃn ngưỡng mà ngÆ°á»i khác gá»i là "Pháºt Tá»" hay "Không Giáo" vì sợ rằng hồ nhÆ° bạn trở thà nh bÆ¡ vÆ¡ trong nhà thá» hay cá»™ng đồng của bạn. Có má»™t cảm giác yên tâm khi tin rằng văn hóa tôn giáo do văn hóa của mình mang lại là cái tốt nhất trong tất cả tôn giáo -- Ãt nhất là cho chÃnh mình.
Xét cho cùng, ngÆ°á»i ta nói, có những thứ mà đá»i sống cho chúng ta nhÆ°ng không có sá»± lá»±a chá»n của chúng ta. Bởi vô tình mà sinh ra, má»—i chúng ta có thể trắng, hay nâu, và ng hoe hay ngăm Ä‘en, Mỹ hay Pháp, nam hay nữ. Những cái "được cho" khác quyết định cho chúng ta vá» mặt xã há»™i -- những tục lệ ở nÆ°á»›c bạn, gia đình hay tôn giáo quốc gia của bạn. Bởi vô tình sinh ra, má»—i má»™t ngÆ°á»i trong chúng ta sinh và o má»™t nhà văn hóa tá»± nó được gá»i bằng tên riêng nhÆ° Ấn Giáo, Pháºt Giáo, Do Thái Giáo, hay CÆ¡ Äốc Giáo. Rất lâu trÆ°á»›c khi chúng ta tiến tá»›i cái gá»i là "tuổi khôn lá»›n", khi đúng là chúng ta có thể lá»±a chá»n cho chÃnh mình trên cÆ¡ sở của lý trà và kinh nghiệm đã được dân tá»™c đó là m sáng tá», hầu hết chúng ta hoà n toà n hấp thụ những giá trị do văn hóa Ä‘em lại mà rất Ãt ngÆ°á»i trong chúng ta có quyết định cấp tiến để từ bá» sá»± giáo dục của chúng ta.
Tuy nhiên hầu hết chúng ta có má»™t nhu cầu sâu xa hÆ¡n sá»± tá»± nguyện theo quá khứ của chúng ta hay giống nhÆ° những ngÆ°á»i chung quanh chúng ta. DÆ°á»›i những hoạt Ä‘á»™ng và quyá»n lợi hiển nhiên của chúng ta, là cái nhân của sá»± ham muốn khám phá cho chÃnh mình xem, chúng ta thá»±c sá»± là ai, và cái gì trong Ä‘á»i sống là quan trá»ng. Nhiá»u triệu ngÆ°á»i đã há»i những câu nà y trÆ°á»›c chúng ta, dù ngÆ°á»i ta có tin chắc vá» câu trả lá»i của hỠđến đâu thì má»—i ngÆ°á»i chúng ta vẫn có cái khát khao riêng tÆ° khám phá cho chÃnh mình.
Äúng nhÆ° đứa bé má»›i há»c bò, và đưa lên miệng thá» má»i thứ mà nó được chạm và o. Tháºt đúng là thanh niên hay cố gắng khám phá ý nghÄ©a của cuá»™c Ä‘á»i, tình yêu, và công việc là m. Và đúng là ngÆ°á»i già luôn có khả năng là m được Ä‘iá»u kỳ lạ đòi há»i bá»n bỉ.
Rất quan trá»ng là chúng ta tiếp tục duy trì trong lòng mình cái ham thÃch tìm hiểu và biết cách đặt vấn Ä‘á». Tin và o sá»± ngá» vá»±c lÆ°Æ¡ng thiện còn hÆ¡n là tin và o tất cả những tÃn Ä‘iá»u của quá khứ và hiện tại mà không xem xét. Trong ý nghÄ©a nà y má»—i má»™t ngÆ°á»i trong chúng ta phải Ä‘á»c cho hiểu tôn giáo của mình -- đó là , quan niệm của chÃnh mình vá» cái gì có giá trị tối thượng trong cuá»™c sống, cách bầy tá» quan niệm ấy của chÃnh mình, táºn tâm trong Ä‘á»i sống hà ng ngà y đối vá»›i những giá trị mà mình tin tưởng là căn bản. (Những lá»i nói cụ thể dùng để mô tả những tiến trình nà y tÆ°Æ¡ng đối không quan trá»ng, khi tất cả tinh thần tá»± do trong tôn giáo đã được công nháºn ở khắp nÆ¡i -- trÆ°á»›c sá»± kinh hoà ng của những ngÆ°á»i bảo thủ tháºn trá»ng hay các thầy tu phản Ä‘á»™ng).
Có thể dÆ°á»ng nhÆ° lạ lùng, chỉ khi chúng ta khám phá chiá»u sâu của kinh nghiệm cá nhân nằm dÆ°á»›i những khác biệt mà chúng ta có khả năng hiểu rõ tại sao có những khác biệt nà y. Và những gì chúng ta thấy ở má»™t mức Ä‘á»™ sâu hÆ¡n cho chúng ta thấy những nhân tố phổ quát. Chúng ta vỡ lẽ ra rằng trên những phÆ°Æ¡ng diện sâu xa tất cả má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u giống nhau -- dù cho má»—i ngÆ°á»i có má»™t nguồn gốc.
KHÔNG GIAN CHO CUỘC Sá»NG SÃNG TẠO
Má»™t trong những Ä‘iá»u kỳ diệu bất diệt trong Ä‘á»i sống là bao giá» cÅ©ng có chá»— cho ngÆ°á»i khác, có khái niệm khác, có sá»± giải thÃch khác. Má»—i ngÆ°á»i trong chúng ta Ä‘á»u có cÆ¡ may giữ má»™t vị trà trong vÅ© trụ của chúng ta. Chúng ta xây dá»±ng "không gian sống" cho chÃnh chúng ta trÆ°á»›c tiên qua thái Ä‘á»™ của chúng ta rồi qua những ná»— lá»±c và hà nh Ä‘á»™ng của chúng ta, vá»›i xóm giá»ng và trong toà n bá»™ thế giá»›i của chúng ta.
Má»™t mặt chúng ta cố gắng váºt lá»™n vá»›i cái "không gian sống" cho chÃnh chúng ta bằng cách dùng má»™t thái Ä‘á»™ thù nghịch đối vá»›i những ngÆ°á»i khác và hung hăng chống lại những ai mà chúng ta nghÄ© là cản Ä‘Æ°á»ng chúng ta. Hoặc, mặt khác, chúng ta có thể lẩn tránh những cÆ¡ há»™i mà đá»i sống hiến dâng và rút lui và o má»™t thế giá»›i riêng tÆ° bao quanh bởi sợ hãi và ngá» vá»±c. Trong cả hai trÆ°á»ng hợp chúng ta phải bằng lòng có má»™t vị trà nhá» bé hạn chế trong cuá»™c sống.
NhÆ°ng chúng ta có sá»± lá»±a chá»n thứ ba. Chúng ta có thể chà o mừng má»—i ngÆ°á»i và hoà n cảnh chúng ta gặp vá»›i thái Ä‘á»™ tin cẩn, thân hữu, tìm hiểu. Bằng cách nà y chúng ta thâm nháºp cà ng ngà y cà ng nhiá»u và o cái mà ngÆ°á»i và hoà n cảnh Ä‘Æ°a đến. Bởi váºy chúng ta xây dá»±ng má»™t "không gian sống" không ngừng phát triển. Äá»i sống dÆ°á»ng nhÆ° hiến dâng những giải thưởng phong phú nhất cho những ai đã phát triển khả năng "mở rá»™ng" "không gian sống" của há» má»™t cách liên tục. Äúng là không có ai có thể tạo ra toà n bá»™ môi trÆ°á»ng chung quanh, nhÆ°ng má»—i ngÆ°á»i nhất định xây dá»±ng được má»™t môi trÆ°á»ng cá nhân vá» thái đô và cảm nghÄ© dẫn đến có thể sá»a đổi đáng kể môi trÆ°á»ng chung quanh mình.
CHÚNG TA CÓ THỂ GIÚP Äá» LẪN NHAU
Má»—i má»™t ngÆ°á»i trong chúng ta ở má»™t mức Ä‘á»™ nà o đó Ä‘á»u xây dá»±ng "không gian sống" riêng của mình. Tuy giống nhÆ° sợi dá»c sợi ngang của má»™t tấm thảm dệt, "không gian sống" của chúng ta gối lên nhau hay thâm nháºp và o nhau. NhÆ° má»™t nhà thi sÄ© Anh Quốc John Donne, bầy tá» từ lâu: Không ai là má»™t hòn đảo hoà n toà n của chÃnh mình; má»—i ngÆ°á»i là má»™t mảnh của Lục địa, má»™t phần của Biển cả". Cải thiện phẩm chất trong "không gian sống" của chúng ta, thì chúng ta không thể giúp cải thiện phẩm chất của ngÆ°á»i khác.
Má»—i ngÆ°á»i trong chúng ta có thể há»c há»i hầu hết từ ngÆ°á»i khác bằng cách theo nguyên tắc của "hạt bụi và tia sáng". Bằng cách ý thức được "tia sáng" theo cặp mắt tÃn ngưỡng hay không tÃn ngưỡng của chúng ta, chúng ta Ãt khuynh hÆ°á»›ng xoi mói nhìn và o "khuyết Ä‘iểm" của ngÆ°á»i dù chỉ bà ng hạt bụi. NhÆ°ng tìm hiểu cái xấu nhất vá» niá»m tin của ngÆ°á»i khác trong khi lại táºp trung và o cái tốt nhất của chÃnh mình thì quả là tai hại cho tình bè bạn của con ngÆ°á»i và cá»™ng đồng lá»›n hÆ¡n. Äúng hÆ¡n, chúng ta phải tìm kiếm cái tốt nhất trong khi không quên bá» qua cái xấu nhất. Từ Ấn Giáo và Pháºt Giáo, chẳng hạn, nhiá»u ngÆ°á»i Tây phÆ°Æ¡ng có thể Ä‘i đến (và đã Ä‘i đến) sá»± hiểu biết má»›i vá» tầm quan trá»ng trong việc tìm kiếm cái ngã tháºt. Äể là m việc nà y, ta cần không quên những nhược Ä‘iểm của Ấn Giáo nhÆ° đã được vạch ra bởi má»™t ngÆ°á»i Ấn Giáo, Gandhi. CÅ©ng chẳng cần phải há»c cách ngồi xếp chéo chân và ăn cÆ¡m để trên lá chuối lá dừa trong khi đóng má»™t cái khố hay mặc áo Xari. CÅ©ng chẳng cần phải từ chối cái mà ngÆ°á»i ta vui theo truyá»n thống riêng của ngÆ°á»i ấy. TÃnh cởi mở nà y có lẽ không đòi há»i thay đổi sá»± gia nháºp tôn giáo của mình, nói má»™t cách có tổ chức, liệu ta có đủ may mắn thuá»™c vá» nhóm tin và o việc cho phép má»i thà nh viên đánh giá rá»™ng rãi nhất trong tìm kiếm chân tháºt.
Quả thá»±c, rất có thể là má»™t ngÆ°á»i há»c há»i được nhiá»u vá» tầm quan trá»ng của việc biết mình do nghiên cứu sâu hÆ¡n những khÃa cạnh không được lÆ°u ý tá»›i vá» truyá»n thống tôn giáo của mình cÅ©ng nhÆ° nghiên cứu tôn giáo khác. NhÆ°ng trong má»™t thế giá»›i trà n đầy vá»›i những ngÆ°á»i am hiểu quá Ãt cái đẹp nhất của các ná»n văn hóa khác tiến dẫn, lại hay bảo vệ văn hóa hoặc tôn giáo mình, có má»™t láºp luáºn thá»±c tiá»…n để cố gắng Ä‘i và o tÃnh khà hay tinh thần của những triết lý hay tôn giáo khác. Trong tiến trình nà y, nhiá»u ngÆ°á»i khám phá thấy lần đầu tiên trong Ä‘á»i há», há» thá»±c sá»± trá»±c nghiệm má»™t chân trá»i rá»™ng mở biết mình nhiá»u hÆ¡n. Há» già nh được sá»± am hiểu sâu hÆ¡n vá» truyá»n thống tôn giáo của chÃnh há».
Trong ý nghÄ©a nà y, bất cứ tôn giáo nà o, hay ná»n văn hóa nà o được nghiên cứu cẩn trá»ng, hồ nhÆ° có thể trở thà nh tấm gÆ°Æ¡ng Ä‘a diện qua gÆ°Æ¡ng đó má»—i ngÆ°á»i chúng ta há»c há»i cách hiểu mình trá»n vẹn hÆ¡n. Má»—i ngÆ°á»i trong chúng ta là má»™t cá nhân, tuy nhiên má»—i chúng ta là má»™t phần của cá»™ng đồng lá»›n hÆ¡n. Trong chừng má»±c chúng ta là những cá nhân, chúng ta phải Ä‘i sâu và o kinh nghiệm của chÃnh mình để tìm ra ý nghÄ©a của cuá»™c Ä‘á»i. Không có cha mẹ, thầy giáo hay nhà lãnh đạo tôn giáo vÄ© đại nà o có thể là m việc đó thay cho chúng ta, dù cá»™ng đồng có thể cung cấp cho chúng ta những đầu mối và hÆ°á»›ng dẫn. Má»—i ngÆ°á»i trong chúng ta Ä‘á»u có quyá»n không thể chuyển nhượng vá» việc quan hệ trá»±c tiếp vá»›i vÅ© trụ. NhÆ°ng má»—i chúng ta phải già nh được nó cho chÃnh mình.
Tấm bi kịch là quá nhiá»u ngÆ°á»i chúng ta cam chịu bằng lòng, dù là trong những năm trưởng thà nh, vá»›i những câu trả lá»i hay diá»…n tả của má»™t ai đó Ä‘Æ°a ra. Chúng giá»›i hạn mình và o cái ngÆ°á»i khác nói thay vì thăm dò má»™t lần nữa những câu há»i căn bản cho chÃnh chúng ta. Nhiá»u ngÆ°á»i trong chúng ta bám nÃu và o giá trị do má»™t số lãnh đạo trong quá khứ nhấn mạnh mà không khảo sát nghÄ©a lý của nó trong hiện tại. Hầu hết chúng ta đã đóng kÃn má»™t số lãnh vá»±c tÆ° tưởng ở đâu đó dá»c ranh giá»›i nà y.
Có những cánh cá»a phải được mở, và má»—i má»™t chúng ta có thể giúp chÃnh mình và ngÆ°á»i khác và o tiến trình mở cá»a. Những ngÆ°á»i khác là gì, há» nói gì, và há» nói thế nà o, tất cả có thể giúp cho việc mở cá»a. Kiến thức trong quá khứ có giá trị đến mức nó có thể giúp mở cá»a trong hiện tại.
TIẾN TỚI KHÃM PHà TÃNH CHẤT THá»NG NHẤT CỦA CHÚNG TA
DÆ°á»›i ánh sáng của việc tiếp cáºn Ä‘á»i sống mà chúng ta đã bà n thảo trong những chÆ°Æ¡ng nà y, má»™t số kiểu thái Ä‘á»™, niá»m tin và hà nh Ä‘á»™ng bị bác bá». Thái đô nà o bị bác bá»? Những cái phản ảnh sá»± tin cáºy thiếu óc phê bình và o kinh nghiệm và lá»i nói của ngÆ°á»i khác, dù là ở PhÆ°Æ¡ng Äông hay ở PhÆ°Æ¡ng Tây; thái Ä‘á»™ sợ hãi và phục tùng, cÅ©ng nhÆ° thái Ä‘á»™ quá tá»± tin hay gần nhÆ° là "biết tất cả"; thái đô ép buá»™c hay cảm nghÄ© chỉ có má»™t con Ä‘Æ°á»ng duy nhất để bắt đầu sá»± trải nghiệm quan trá»ng việc tìm ý nghÄ©a cuá»™c sống.
Loại niá»m tin nà o bị loại trừ? Những niá»m tin tạo thà nh bức tÆ°á»ng thà nh quanh chÃnh mình hay bao quanh bá»™ lạc ta, ngăn cản mối quan tâm chân tháºt vá» lý do tại sao ngÆ°á»i ta lại tin cái mà há» tin, những niá»m tin cố chấp vì mặc cảm tá»™i lá»—i thầm kÃn hoặc những lo âu bị khuấy Ä‘á»™ng; những niá»m tin nhấn mạnh và o những nhược Ä‘iểm gây tổn thất cho đức hạnh hay tiá»m năng của mình, những niá»m tin câu thúc tinh thần, bóp chết lòng can đảm hoặc đạo đức của ta.
TÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° váºy, má»™t số loại hà nh Ä‘á»™ng bị loại trừ. Dùng "tòa án dị giáo" hay khủng bố nhân danh tôn giáo chÃnh là sá»± phủ nháºn nhân tÃnh của con ngÆ°á»i cÅ©ng nhÆ° bằng chứng vá» việc niá»m tin của mình bị ngăn chặn nhÆ° thế nà o. Ở má»i tôn giáo, ngÆ°á»i ta thấy có những thái Ä‘á»™ và lá»… nghi ngây ngô. NhÆ°ng giống nhÆ° thanh niên hay ngÆ°á»i trưởng thà nh lại có thái Ä‘á»™ trẻ thÆ¡, những thái Ä‘á»™ ấy không thể là m thà nh luáºt hay ép buá»™c được trong cuá»™c sống phải bá» chúng. Hầu hết ngÆ°á»i ta cần đến sá»± giúp đỡ có thiện cảm trong việc há»c há»i cách bỠđược những chá»— mù quáng của há», hay đánh giá những hà nh Ä‘á»™ng và thái Ä‘á»™ tôn giáo ngây ngô.
Có má»™t kết quả tất yếu thá»±c tiá»…n vá» việc nà y nó ảnh hưởng đến công việc của má»—i xã há»™i có giấc mÆ¡ "truyá»n giáo". Những cố gắng trong việc đổi đạo thÆ°á»ng trở thà nh dạng thức ép buá»™c. Nên cố gắng thấy cái tốt đẹp nhất trong tôn giáo của ngÆ°á»i khác ngay cả khi noi gÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i ta tìm cách để chia sẻ niá»m tin của mình. Noi gÆ°Æ¡ng không thôi là má»™t niá»m tin tôn giáo riêng của ta chứng tá» chứng cá»› hùng hồn trong cách tôn trá»ng tÃnh toà n vẹn giá trị của ngÆ°á»i khác.
Äể cho phép má»—i má»™t ngÆ°á»i trong chúng ta phát triển đến mức đầy đủ nhất, chúng ta phải chủ Ä‘á»™ng trừ bá» kiểu không khà cạnh tranh coi tÃnh Ä‘a dạng của tôn giáo nhÆ° "má»™t tráºn tá» chiến". Hầu hết ngÆ°á»i PhÆ°Æ¡ng Äông thấy phẫn uất vá» sá»± "Tây PhÆ°Æ¡ng Hóa" trong những vấn Ä‘á» tôn giáo cÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i PhÆ°Æ¡ng Tây thấy phẫn uất vá» "sá»± PhÆ°Æ¡ng Äông Hóa". Tất cả chúng ta phải trở thà nh những công dân có thể giáo dục được của "Má»™t Thế Giá»›i". Bổn pháºn đầu tiên của chúng ta phải là kiểu mẫu của tÃnh thần thánh nó biểu lá»™ phẩm chất con ngÆ°á»i; bổn pháºn thứ hai của ta có thể được tạo ra má»™t cách an toà n cho ná»n văn hóa, xã há»™i, hệ thống gia đình đó hay quốc gia đã trở thà nh sá»± hÆ°á»›ng dẫn thân thiện cho chúng ta trên con Ä‘Æ°á»ng Ä‘i tá»›i xác nháºn tÃnh đồng nhất thá»±c sá»± của nhân loại. "TÃnh thần thánh ở xung quanh chúng ta -- không bao giá» mất" -- đó là bà i há»c chúng ta phải luôn luôn há»c.
- HẾT -
Tà i sản của tarta12a
Từ khóa được google tìm thấy
áåðêîâà , çíàêîìñòâà , êëèïû , êíèãó , ìàãàçèíû , ïëàñòèêîâûå , ïîãîäà , íîâîñòðîéêà , ìîñêâå , íîóòáóê , ôîêóñ