Ghi chú đến thành viên
Gởi Ãá» Tài Má»›i Trả lá»i
 
Ãiá»u Chỉnh
  #6  
Old 28-06-2008, 10:03 AM
killer1310 killer1310 is offline
Diệt Thế Ma Thần
 
Tham gia: May 2008
Äến từ: tp ho chi minh
Bài gởi: 217
Thá»i gian online: 1 ngày 0 giá» 18 phút
Xu: 0
Thanks: 2
Thanked 0 Times in 0 Posts
Chương 5

Xây dá»±ng đưá»ng xuyên Việt đông Trưá»ng SÆ¡n hoàn chỉnh thế trận tuyến chi viện chiến lược, chá»§ động đón thá»i cÆ¡ má»›i



1.
Ngay sau khi cuá»™c tiến công chiến lược mùa xuân 1972 cá»§a quân và dân ta ở miá»n Nam nổ ra, Mỹ đã huy động má»™t lá»±c lượng lá»›n không quân, hải quân, sá»­ dụng khối lượng bom đạn khổng lồ, ào ạt chi viện cứu nguy cho quân nguỵ trên chiến trưá»ng và trở lại đánh phá miá»n Bắc. Tiến hành chiến tranh phá hoại miá»n Bắc lần thứ hai, Mỹ hy vá»ng nhanh chóng huá»· diệt tiá»m lá»±c kinh tế, quân sá»± cá»§a hậu phương miá»n Bắc, chặn nguồn chi viện cho miá»n Nam, làm nao núng quyết tâm, hạn chế sức tiến công cá»§a ta trên chiến trưá»ng, buá»™c ta phải chấp nhận những giải pháp mà chúng đưa ra tại há»™i nghị Paris.
Trên mặt trận giao thông vận tải, địch tập trung oanh kích dữ dá»™i hệ thống cầu đưá»ng, kho tàng, huá»· diệt khu tập kết chân hàng, tuyến đưá»ng ống xăng dầu… Tuyến đưá»ng bá»™ 1A, đưá»ng 15 qua địa bàn Khu 4 cùng lúc bị máy bay và pháo hạm Mỹ chặn đánh quyết liệt; đặc biệt là các Ä‘iểm vượt sông Lam, sông Gianh, sông Nhật Lệ… Äồng thá»i vá»›i đánh phá cac tuyến giao thông ná»™i địa, từ cuối tháng 5 năm 1972, địch đã cho thả thuá»· lôi, bom từ trưá»ng, bom chá» nổ "bịt" chặt các cá»­a sông, cảng biển miá»n Bắc.
Do địch sá»­ đụng lá»±c lượng mạnh vá»›i nhiá»u khí tài hiện đại, áp dụng thá»§ Ä‘oạn đánh phá xảo quyệt, ồ ạt, nên việc tổ chức đánh trả, bảo vệ mục tiêu, chống bao vây phong toả cá»§a ta trong giai Ä‘oạn đầu gặp khó khăn. Hoạt động vận chuyển chi viện chiến trưá»ng bị ngưng trệ. Ở tuyến nam Khu 4, trước đây trung bình má»—i tháng 4.000 tấn hàng được chuyển theo đưá»ng biển từ cảng Bến Thuá»· (Vinh) vào cảng Gianh, từ cuối tháng 5 bị giảm hẳn. Số lượng lương thá»±c được chuyển theo các tuyến giao thông ná»™i địa vào lập chân hàng ở nam Quảng Bình má»—i ngày khoảng nghìn tấn nay chỉ còn trên dưới 100 tấn… Thiệt hại vá» hàng hoá, xe máy, tàu thuyá»n vận tải khá lá»›n.
Những tháng cuối hè ở nam Khu 4, mưa bão Ä‘ang vào mùa cao Ä‘iểm, cưá»ng độ đánh phá cá»§a địch ngày càng ác liệt hÆ¡n. Bao nhiêu khó khăn dồn nén, trong khi ở mặt trận Äông Hà - Quảng Trị, ta và địch Ä‘ang ở thế cầm cá»± quyết liệt. Giao thông vận tải trở thành mặt trận nóng bá»ng nhất. Bảo đảm giao thông, chống phong toả, thá»±c hiện vận chuyển chi viện chiến trưá»ng là nhiệm vụ đột xuất số 1 cá»§a quân và dân miá»n Bắc lúc này.
Trước yêu cầu cấp bách cá»§a chiến trưá»ng, Há»™i đồng Chi viện tiá»n tuyến cá»§a Chính phá»§ được thành lập. Ban Ä‘iá»u hoà giao thông Trung ương tái hoạt động. Äặc biệt, để giải toả ách tắc ở "yết hầu" nam Khu 4, ngày 4 tháng 10 năm 1972, Há»™i đồng Chính phá»§ quyết định quân sá»± hoá toàn bá»™ hệ thống giao thông vận tải từ nam sông Lam vào tá»›i VÄ©nh Linh; giao cho Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n thống nhất chỉ huy giao thông vận tải từ bá» bắc sông Gianh vào tận hậu phương chiến dịch Dông Hà - Quảng Trị. Äồng thá»i, Chính phá»§ quyết định thành lập Ban chỉ huy giao thông vận tải thống nhất, gồm má»™t số đại diện lãnh đạo Äảng, chính quyá»n tỉnh Quảng Bình và đại diện Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, do anh Trần Sá»± - uá»· viên Thưá»ng vụ tỉnh uá»·, Tỉnh đội trưởng Quảng Bình làm Trưởng ban, anh Lại Văn Ly - Phó chá»§ tịch tỉnh kiêm Trưởng ty Giao thông vận tải làm uá»· viên.
Vá» phía Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, ohúng tôi phân công anh Phan Khắc Hy tham gia, làm Phó ban. Lúc này anh Phan Khắc Hy đã được Ä‘iá»u ra giữ chức Tư lệnh Sư Ä‘oàn khu vá»±c hậu cứ 571.
Vá»›i thá»±c tiá»…n sống động, hào hùng mà má»—i con ngưá»i, chuyến đò bến phà, trên đất Quảng Bình cống hiến cho sá»± nghiệp kháng chiến, cho nhiệm vụ chi viện chiến trưá»ng, chúng tôi luôn cho rằng Quảng Bình là Ä‘iểm tá»±a, là căn cứ bàn đạp cá»§a đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh. Bởi mấy lẽ:
- HÆ¡n 13 năm, kể từ khi tuyến chi viện chiến lược má»›i chỉ là những lối mòn giao liên, Quảng Bình luôn là địa bàn mà Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n chá»n nhiá»u vị trí để đặt "Äại bản doanh ". CÅ©ng vì vậy từ những tên đất bình thưá»ng như bao vùng quê khác: Cù Lạc, Hiá»n Ninh, Thạch Bàn…, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đã được tiếp đón các đồng chí lãnh đạo Äảng, Nhà nước, Quân đội vào thăm, chỉ đạo trá»±c tiếp. Äể rồi chúng tôi có được những quyết sách quan trá»ng, nhất là vào những thá»i Ä‘iểm quyết định.
- Quảng Bình là tâm Ä‘iểm cá»§a năm tuyến đưá»ng ngang, năm trục vượt khẩu, nối đông và tây Trưá»ng SÆ¡n. Trên mảnh đất "eo thắt" nhất suốt má»™t dải chiá»u dài "chữ S" này, vá»›i bá» ngang có chá»— không quá năm chục cây số, có biết bao tên đất, tên làng, dòng sông…, như Mụ Giạ, Xuân SÆ¡n, Long Äại, ngã ba Dân Chá»§, Khe Ve, Khe Rinh, bến phà Gianh… đã Ä‘i vào lịch sá»­ như biểu tượng sáng ngá»i tinh thần bất khuất, kiên cưá»ng cá»§a con ngưá»i Việt Nam trong cuá»™c đối đầu vá»›i chiến tranh phá hoại cá»§a đế quốc Mỹ.
- Dải đất nhá» này là căn cứ tập kết cá»§a các lá»±c lượng, các binh chá»§ng thuá»™c Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n và lá»±c lượng hùng hậu từ hậu phương miá»n Bắc chi viện cho chiến trưá»ng. Quảng Bình là trung tâm dá»± trữ vÅ© khí, lương thá»±c, vật tư kỹ thuật, để từ đây, bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n chuyển tải tá»›i các chiến trưá»ng.
- Quảng Bình còn là "hậu phương kế cận" cá»§a Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n. Má»—i mùa mưa tá»›i, sau những tháng ngày căng thẳng, đấu trí đấu lá»±c vá»›i kẻ thù trên tuyến, từ những cánh rừng, trục đưá»ng cả đông và tây Trưá»ng SÆ¡n, các lá»±c lượng tập kết vỠđây. Nghỉ ngÆ¡i má»™t chút, phục hồi sức khá»e, tập huấn, xốc lại đội hình… vá»›i biết bao công việc phải làm. Ngưá»i dân nÆ¡i đây luôn rá»™ng lòng chở che, chăm bẵm những ngưá»i con từ tuyến trước trở vá». Dù cho hậu phương này vẫn Ä‘ang ngày đêm rá»±c lá»­a.
Có thể hÆ¡n bất cứ nÆ¡i đâu trên hậu phương lá»›n miá»n Bắc, Quảng Bình, VÄ©nh Linh là vùng đất hứng chịu sá»± tàn phá, huá»· diệt tàn khốc nhất cá»§a kẻ thù. Triá»n miên, dai dẳng, kể từ khi Mỹ tiến hành chiến tranh phá hoại miá»n Bắc, không má»™t thôn làng, mảnh ruá»™ng, khoanh vưá»n nào nÆ¡i đây không gánh chịu hàng chục tấn bom thù. Nhưng trong bom đạn ngưá»i dân Quảng Bình, VÄ©nh Linh luôn ngẩng cao đầu; bản lÄ©nh cá»§a hỠđược đúc kết từ những Ä‘iá»u đã thấm vào máu thịt: Xe chưa qua, nhà không tiếc, hay: Nhà tan cá»­a nát cÅ©ng ừ. Äánh tan giặc Mỹ, cá»±c chừ sướng sau…
Khi Mỹ tiến hành chiến tranh phá hoại miá»n Bắc, đặc biệt từ năm 1966 đến 1969 là những năm tháng chiến trưá»ng Trị-Thiên và tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n gặp muôn vàn khó khăn.
Dù ngày đêm phải gồng mình lên chống chá»i vá»›i chiến tranh phá hoại, má»™t hạt thóc, cá»§ khoai trên đồng phải cõng bao bom đạn, bão giông…, nhưng ngưá»i dân Quảng Bình đã lấy khoai sắn thay cÆ¡m, dành gạo chi viện chiến trưá»ng. Trong những tháng ngày khó khăn chồng chất đó, đội ngÅ© cán bá»™ lãnh đạo cá»§a tỉnh, từ Bí thư tỉnh uá»· đến các anh Cổ Kim Thành - Chá»§ tịch tỉnh, Lại Văn Ly, Trần Sá»±, Äặng Gia Tất và nhiá»u cán bá»™ khác đã có mặt thưá»ng xuyên.ở những "Ä‘iểm nóng", trá»±c tiếp chỉ đạo huy động nhân tài vật lá»±c cho mặt trận giao thông vận tải. Trên mặt trận này, hầu như má»—i ngưá»i dân Quảng Bình là má»™t dân công; trai gái Ä‘á»u là thanh niên xung phong. Nhà dân là doanh trại bá»™ đội, là quân y xá, là kho hàng. Má»—i chá»§ nhà là má»™t thá»§ kho đầy bản lÄ©nh và phẩm chất trong sáng tuyệt vá»i. Trong khi cả gia đình, sắn khoai là chá»§ yếu trong bữa ăn hàng ngày, nhưng gạo cá»§a chiến trưá»ng không há» suy suyển má»™t hạt…
Nói vá» Quảng Bình những ngày chống chiến tranh phá hoại, trong tôi lại hiện vá» má»™t Quảng Bình cá»§a dÄ© vãng vá»›i những mối quan hệ nhiá»u chiá»u vá»›i ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh - vá»›i con đưá»ng thống nhất đất nước. Từ những ngày "Bình - Trị-Thiên khói lá»­a" cá»§a cuá»™c kháng chiến chống Pháp (1946 - 1954) ở miá»n tây Quảng Bình đã có đưá»ng giao liên qua Ba Rá»n, Liên U do anh Hùng SÆ¡n - Tỉnh uá»· viên phụ trách. Năm 1959, khi tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n vừa hình thành, các anh Hùng SÆ¡n, Nguyá»…n Húng, Nguyá»…n Vạn, Lê Hành… đã cá»™ng tác hết sức đắc lá»±c vá»›i Ban cán sá»± Äoàn 559… Có anh đã trá»±c tiếp tham gia Ban chỉ đạo bảo vệ hành lang.
Thá»i gian sẽ trôi Ä‘i cùng năm tháng, nhưng cán bá»™, chiến sÄ© Trưá»ng SÆ¡n không bao giá» quên được Quảng Bình quê hương "Hai giá»i", mảnh đất kiên cưá»ng - Ä‘iểm tá»±a vững như "bàn thạch" cá»§a mình.
Hè năm 1972, đất và ngưá»i Quảng Bình lại thêm má»™t lần "được thá»­ lá»­a".
Tình trạng thiếu lương thá»±c trên chiến trưá»ng rất nguy ngập. Trong khi ách tắc giao thông ở Khu 4 (sông Lam, sông Gianh…) chưa được tháo gỡ, Bá»™ Chính trị buá»™c phải chỉ thị cho Tỉnh uá»· Quảng Bình động viên nhân dân tỉnh nhà tiết kiệm gạo chi viện cho mặt trận.
Mặc dù lúc này Quảng Bình Ä‘ang bị địch đánh phá vô cùng tàn khốc sản xuất nông nghiệp hết sức khó khăn, lương thá»±c bị cạn kiệt, nhưng ngưá»i dân ở đây đã sẵn sàng dành những hạt gạo cuối cùng cho tiá»n tuyến. Chỉ trong má»™t thá»i gian ngắn, Quảng Bình đã huy động được 500 tấn gạo giao Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n chuyển gấp tiếp tế cho bá»™ đội. Tôi như thấy những hạt gạo này được chắt ra từ mồ hôi, nước mắt, và cả máu cá»§a bao ngưá»i thân, cá»§a bà con cô bác - những ngưá»i nông dân lam lÅ©, tảo tần… 500 tấn gạo, dè sẻn lắm cÅ©ng chỉ đủ nuôi 10 vạn quân trong má»™t tuần. Nhưng "má»™t miếng khi đói bằng má»™t gói khi no", và phải hiểu đây là hạt gạo Quảng Bình, má»›i thấy hết giá trị cá»§a nó, má»›i thấy sá»± hy sinh cá»§a nhân dân là vô bá» bến.
Ngày 22 tháng 10 năm 1972, Nixon tuyên bố tạm ngừng đánh phá miá»n Bắc từ vÄ© tuyến 20 trở ra, và trở lại đàm phán vá»›i ta ở Paris. Chá»›p thá»i cÆ¡, ta tập trung toàn bá»™ lá»±c lượng vận tải tuyến hậu phương, mở nhiá»u chiến dịch vận tải, đặc biệt đẩy nhanh nhiá»u hàng vào chiến trưá»ng. Nhiệm vụ bức xúc nhất lúc này cá»§a Quảng Bình và Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n là giải toả hai trá»ng Ä‘iểm sông Gianh, sông Nhật Lệ.
Sau khi được giao chỉ huy giao thông từ bắc sông Gianh vào VÄ©nh Linh, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n quyết định đưa ngay hai trung Ä‘oàn công binh, hai trung Ä‘oàn cao xạ thiện chiến ra mở đưá»ng vòng tránh các trá»ng Ä‘iểm trên quốc lá»™ 1, quốc lá»™ 15 và bảo vệ các trá»ng Ä‘iểm đó.
Lại những ngày toàn dân Quảng Bình làm vận tải chi viện chiến trưá»ng. Già trẻ, gái, trai, nam phụ, lão ấu… bám đưá»ng, bám hàng…
Các hợp tác xã vận tải, đánh cá cá»§a các huyện Lệ Thuá»·, Quảng Ninh, Quảng Trạch… được tổ chức thành các tiểu Ä‘oàn vận tải đưá»ng sông, hoạt động trên các sông Gianh, Kiến Giang, Nhật Lệ, Long Äại, sông Son… lập chân hàng cho hai binh trạm cá»­a khẩu đưá»ng 16 và đưá»ng 20.
Äầu tháng 11 năm 1972, tôi cùng Tham mưu trưởng vận chuyển Nguyá»…n Chúc và bí thư cá»§a tôi là Lê Mai Trung sang Binh trạm 16 bắc sông Gianh, do anh Nguyá»…n Tuy làm Binh trạm trưởng, Phùng Hữu Äá»… làm Chính uá»·, bàn tìm cách giải toả hàng ở cảng Gianh.
Nhân thể, tôi vá» thăm quê Quảng Trung - Quảng Trạch. Năm đó, mẹ tôi đã 89 tuổi, nhưng "Æ¡n trá»i" còn khá»e và mỉnh mẫn. Sau hÆ¡n 4 năm, tôi má»›i có được ná»­a buổi chiá»u bên mẹ.
Bố tôi mất khi tôi vừa tròn 8 tuổi, mẹ tảo tần gánh thêm phần chồng hôm sá»›m nuôi con. Äất nghèo, con đông. Khó lấy gì Ä‘o được ná»—i vất vả gian nan mà mẹ chịu đựng để chúng tôi được há»c hành nên ngưá»i. Lá»›n lên, tôi hoạt động cách mạng. Nguy hiểm, chết chóc luôn rình rập "gõ cá»­a". Mẹ không những không can ngăn mà còn động viên, ngay cả những khi phong trào ở địa phương gặp khó khăn nhất. Nhà tôi là cÆ¡ sở để cán bá»™ hoạt động bí mật lui tá»›i. Nhá»› chuyện cÅ©, tôi càng thương quý mẹ khôn xiết.
Biếu mẹ má»™t cá»§ sâm, má»™t ký đưá»ng, năm ký gạo, tôi xin phép lên đưá»ng. Chia tay giữa chiá»u đông, mẹ cứ dặn Ä‘i dặn lại: "Mạ già rồi, nhưng ở nhà có chị em, bà con chòm xóm. Con khá»i lo, cố mà giữ sức khá»e để phục vụ dân, phục vụ Äảng".
Phút chia xa, nhìn ráng chiá»u nghiêng xuống hiên nhà, như chính "bóng chiá»u" đổ xuống cuá»™c Ä‘á»i gian truân cá»§a mẹ, tôi khó lê nổi bước xuống thuyá»n!
***
Mùa mưa qua, ách tắc ở "yết hầu" nam Khu 4 được giải toả. Tá»›i tháng 10, các đơn vị đã chuyển được hÆ¡n 8.000 tấn vÅ© khí vượt phà Gianh, Long Äại; tháng 11 đưa tiếp vào chiến trưá»ng hÆ¡n 10.000 tấn vật chất. Nguồn hàng từ hậu phương chuyển vào đã từng bước khắc phục được khó khăn cá»§a các chiến trưá»ng.
Vừa vá» Sở chỉ huy, được dá»± báo các anh Văn Tiến DÅ©ng, Äinh Äức Thiện sẽ vào làm việc vá»›i Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, tôi giao cho anh Lê Mai Trung - má»™t đồng chí giúp việc cho tôi trong nhiá»u năm, có kinh nghiệm, trình độ và tận tuỵ vá»›i công việc, cùng các cÆ¡ quan chuẩn bị báo cáo để làm việc vá»›i Ä‘oàn cá»§a Bá»™.
Cuối tháng 11, anh Văn Tiến DÅ©ng và anh Äinh Äức Thiện thay mặt Quân uá»· Trung ương vào giao chỉ tiêu vận chuyển năm 1973 cho Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n. Má»™t chỉ tiêu rất lá»›n so vá»›i những năm trước. Mặc dù vậy, xét thế và lá»±c cá»§a tuyến cÅ©ng như yêu cầu bảo đảm cho chiến trưá»ng đánh lá»›n, chúng tôi đồng tình vá»›i quyết định cá»§a trên và hứa quyết tâm thá»±c hiện bằng được.
Äể giành thế chá»§ động trước má»™t khối lượng vận chuyển rất lá»›n, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n quyết định sá»›m ra quân đồng loạt. Do hành lang đông Trưá»ng SÆ¡n còn mưa dầm bởi ảnh hưởng gió mùa đông bắc, chúng tôi cho tổ chức đội hình vận tải quy mô tiểu Ä‘oàn, đại đội xe là chá»§ yếu. Ở tây Trưá»ng SÆ¡n, trá»i khô, đưá»ng tốt, đội hình vận tải chá»§ yếu là trung Ä‘oàn xe.
Là ngưá»i làm nhiệm vụ vận tải quân sá»± trong thá»i kỳ kháng chiến chống Mỹ, hẳn không ai quên được chiến dịch vận tải đặc biệt có tên là "VT5" vào tháng 12 năm 1972. "VT" là vận tải. "VT5" là "Vận tải tranh thá»§ tụt thang. Vậy đấy, trong cuá»™c đối đầu này, khi đối phương hoặc chịu không nổi phải "tụt thang", hay tụt thang vá»›i má»™t mưu ma chước quá»· khác, thì ta tranh thá»§ "leo thang". Thật là má»™t cuá»™c ra quân vô cùng rầm rá»™.
Äầu tháng 12, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n thống nhất vá»›i lãnh đạo tỉnh Quảng Bình huy động tổng lá»±c các phương tiện vận tải sẵn có; đặc biệt là số thuyá»n cá»§a các hợp tác xã vận tải thuá»·, cá»§a các gia đình, đóng thêm thuyá»n gắn máy để chuyển hàng trên các tuyến sông ná»™i địa và ven biển. Thuyá»n ken thuyá»n, tàu lá»›n song hành tàu bé, Ä‘i lại như thoi đưa trên sông Gianh, Kiến Giang, Nhật Lệ… chẳng khác gì ngày há»™i. Khẩu hiệu cá»§a hậu phương hướng vá» tiá»n tuyến lúc này là: "Má»™t ngày bằng hai mươi năm!".
Thất bại nặng ná» trước cuá»™c tiến công chiến lược năm 1972 cá»§a quân và dân ta trên chiến trưá»ng miá»n Nam, cÅ©ng như sá»± bất lá»±c hoàn toàn cá»§a chiến tranh phá hoại, phong toả miá»n Bắc, hạ tuần tháng 12 năm 1972, "Nhà Trắng" giở "ngón nghá»" cuối cùng - mở cuá»™c tập kích chiến lược đưá»ng không, chá»§ yếu bằng B.52 vào Hà Ná»™i, Hải Phòng và má»™t số địa bàn trá»ng yếu khác.
Hy vá»ng kiếm má»™t chút gì đó để "mặc cả" vá»›i ta tại bàn đàm phán ở Paris; nhưng rốt cục Mỹ đã phải trả giá cho bước phiêu lưu này bằng má»™t "Äiện Biên Phá»§ trên không" cá»§a quân và dân miá»n Bắc. Xác "Siêu pháo đài bay" rÆ¡i lả tả trên đưá»ng phố Hà Ná»™i, xuống cả hồ làng hoa Ngá»c Hà. Giặc lái Mỹ trở thành "sứ giả" không má»i cá»§a khách sạn "Hin TÆ¡n" Hà Ná»™i.
Thắng lợi cá»§a cuá»™c kháng chiến chống Mỹ, cứu nước do dân tá»™c ta tiến hành sau gần 20 năm dưới sá»± lãnh đạo cá»§a Äảng, trá»±c tiếp là cuá»™c tiến công chiến lược năm 1972 trên chiến trưá»ng và "Äiện Biên Phá»§ trên không" - 12 ngày đêm Hà Ná»™i đã buá»™c Mỹ phải ký Hiệp định Paris, chấm dứt chiến tranh, lập lại hoà bình ở Việt Nam.
"Äây là tiếng nói Việt Nam, phát thanh từ Hà Ná»™i - Thá»§ đô nước Việt Nam dân chá»§ cá»™ng hoà…"
Ngày 27 tháng 1 năm 1973, giá»ng nữ phát thanh viên Äài tiếng nói Việt Nam vang lên khắp má»i miá»n Tổ quốc, thông báo Hiệp định Paris được ký kết. Äúng là: "Khao khát trăm năm mãi đợi chá», Hôm nay vui đến ngỡ trong mÆ¡. Má»™t trá»i êm ả xanh không tưởng...". Cảm Æ¡n anh Xuân Thuá»· đã nói há»™ tiếng lòng tôi, tiếng lòng cá»§a bao ngưá»i. Trá»i xuân xanh quá. Tôi như nghe, như thấy trong lá»i thÆ¡ anh Xuân Thuá»·, trong giá»ng Ä‘á»c cá»§a cô phát thanh viên có nắng, gió quê hương, mồ hôi và máu lá»­a, có tiếng ngàn quân reo trên những cánh rừng Trưá»ng SÆ¡n…
Như má»™t phản ứng dây chuyá»n, tiếp sau Hiệp định Paris vá» Việt Nam, ngày 22 tháng 2 năm 1973, Hiệp định Viên Chăn - chấm dứt chiến tranh, lập lại hoà bình ở Lào được ký kết.
Vá»›i bản lÄ©nh kiên cưá»ng cá»§a má»™t Äảng vô sản dày dạn kinh nghiệm đấu tranh cách mạng và vá»›i những trang sứ nóng hổi vá» Hiệp định GiÆ¡-ne-vÆ¡ (1954), Äảng ta, nhân dân và quân đội ta không ảo tưá»ng vào "thiện chí" cá»§a kẻ thù. Nhưng dẫu sao, vá» pháp lý quốc tế, vá»›i Hiệp định Paris và Hiệp định Viên Chăn, ở đông - tây Trưá»ng SÆ¡n, chiến sá»± cÅ©ng phải ngừng. Má»™t thá»i cÆ¡ má»›i, má»™t vận há»™i má»›i Ä‘ang đến vá»›i dân tá»™c, vá»›i bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n.
Tạo thế, tạo lá»±c, tạo thá»i cÆ¡, và khi thá»i cÆ¡ đến chá»§ động nắm bắt thá»i cÆ¡, huy động sức mạnh tổng hợp giành thắng lợi quyết định là má»™t vấn đỠthuá»™c vá» nghệ thuật tiến hành chiến tranh giải phóng và bảo vệ Tổ quốc cá»§a dân tá»™c Việt Nam.
Từ ngày thành lập, dưới sá»± lãnh đạo cá»§a Chá»§ tịch Hồ Chí Minh, Äảng Cá»™ng sản Việt Nam đã kế thừa và phát huy má»™t cách sáng tạo kinh nghiệm, truyá»n thống cá»§a cha ông, lãnh đạo các cuá»™c kháng chiến chống ngoại xâm cá»§a dân tá»™c ta vượt qua muôn vàn khó khăn thá»­ thách, giành thắng lợi này đến thắng lợi khác.
Các bước ngoặt quyết định cá»§a lịch sá»­ dân tá»™c từ ngày có Äảng thưá»ng bắt nguồn từ thế và lá»±c mà ta tạo ra. Ở những thá»i Ä‘iểm quyết định, Äảng ta đã biết phát huy cao độ sức mạnh dân tá»™c và sức mạnh thá»i đại để tiến công địch, giành thắng lợi quyết định. Cách mạng tháng Tám 1945, kháng chiến chống thá»±c dân Pháp (1945-1954) - đỉnh cao là chiến thắng Äiện Biên Phủ… là những bằng chứng hùng hồn vá» tài nghệ tuyệt vá»i cá»§a Äảng, cá»§a dân tá»™c ta.
à thức được "má»™t thá»i cÆ¡ má»›i, má»™t vận há»™i má»›i" Ä‘ang đến vá»›i sá»± nghiệp kháng chiến, vá»›i lịch sá»­ tuyến vận tải quân sá»± chiến lược, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n chá»§ trương đẩy mạnh nhịp độ vận chuyển chi viện mùa khô, đồng thá»i chuẩn bị phát triển hoàn thiện thế trận cá»§a tuyến chi viện chiến lược, góp phần tạo thế và lá»±c má»›i trên chiến trưá»ng.
***
Äầu xuân Quý Sá»­u - 1973, đồng chí Lê Duẩn, ngưá»i lãnh đạo cao nhất cá»§a Äảng ta lúc đó vào thăm, chúc Tết bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n.
Thật khó nói hết không khí vui vẻ náo nức tại sở chỉ huy Bá»™ Tư lệnh ở Hiá»n Ninh, Quảng Ninh chiá»u mồng má»™t Tết năm đó, khi anh Duẩn vào. Xuân đất trá»i, xuân chiến thắng hoà quyện trong nhau làm ngây ngất lòng ngưá»i.
Sau chén rượu, dăm ba câu chuyện và lá»i chúc đầu xuân, công việc lại kéo chúng tôi vá» vá»›i không khí làm việc nghiêm túc "nóng bá»ng".
Tôi báo cáo anh Lê Duẩn những phần việc chủ yếu đã làm, dự kiến kế hoạch sau thắng lợi quyết định của hai nước Việt - Lào.
Anh Ba rất vui, lắng nghe và thi thoảng ghi chép đôi chút. Phải sau hÆ¡n má»™t giá», nghe tôi báo cáo xong, anh má»›i há»i thêm má»™t số vấn Ä‘á». Äá» cập tình hình và nhiệm vụ sắp tá»›i, anh khẳng định:
- Tình hình địch-ta trên chiến trưá»ng lúc này đã hoàn toàn khác trước. Chúng ta Ä‘ang đứng trước má»™t thá»i kỳ thuận lợi. Cục diện chiến trưá»ng, tương quan lá»±c lượng đã thay đổi cÆ¡ bản theo hướng có lợi cho ta. Thá»i cÆ¡ đó có được là do ta đã tạo nên bằng quá trình chiến đấu gần 20 năm. ÄÆ°Æ¡ng nhiên cÅ©ng do má»™t phần ở những sai lầm cá»§a địch. Äồng thá»i ta không bao giá» quên sá»± góp sức cá»§a bạn bè thế giá»›i, xu thế cá»§a thá»i đại. Nhiệm vụ cá»§a chúng ta giỠđây là phải bằng má»i ná»— lá»±c, tận dụng tối Ä‘a lợi thế đó, tạo thá»i cÆ¡ má»›i để đẩy nhanh công cuá»™c giải phóng miá»n Nam, thống nhất đất nước.
Bác Hồ cá»§a chúng ta đã khẳng định má»™t chân lý: "Không có gì quý hÆ¡n độc lập tá»± do. Nhân dân ta, dân tá»™c ta, đất nước ta phải chịu đựng những năm dài đằng đẵng chiến tranh, từ kháng chiến chống thá»±c dân Pháp đến kháng chiến chống đế quốc Mỹ. HÆ¡n ai hết, Äảng ta, nhân dân ta rất khát khao hoà bình. Nhưng ná»n hoà bình phải do tá»± ta chiến đấu giành lại. Phải có hoà bình, chúng ta má»›i thá»±c hiện được độc lập dân tá»™c và chá»§ nghÄ©a xã há»™i… Bá»™ Chính trị đánh giá cao những kết quả mà tuyến đưá»ng Hồ Chí Minh đã làm những năm qua, và tin chắc tuyến đưá»ng sẽ thá»±c hiện tốt sứ mạng là cầu nối Bắc - Nam, góp phần tích cá»±c tạo thá»i cÆ¡ má»›i…
Sổ vàng truyá»n thống Binh Ä‘oàn Trưá»ng SÆ¡n còn lưu ghi bút tích cá»§a anh Lê Duẩn trong chuyến anh vào thăm đầu xuân Quý Sá»­u: "ÄÆ°á»ng Trưá»ng SÆ¡n là má»™t chiến công chói lá»i trong lịch sá»­ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước cá»§a dân tá»™c ta. ÄÆ°á»ng Trưá»ng SÆ¡n là con đưá»ng cá»§a ý chí quyết thắng, cá»§a lòng dÅ©ng cảm, cá»§a khí phách anh hùng…
Äó cÅ©ng là con đưá»ng Ä‘oàn kết cá»§a các dân tá»™c, cá»§a ba nước Äông Dương…
Quang vinh thay bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n anh hùng đã chiến đấu và chiến thắng trên con đưá»ng mang tên Bác Hồ vÄ© đại.
Sáng hôm sau, mùng 2 Tết, tôi và anh Äặng Tính vừa tiá»…n chân, vừa hướng dẫn ành Lê Duẩn thăm cầu phao Long Äại do công binh Trưá»ng SÆ¡n thi công dùng cho hai làn xe. Äoàn đến cùng lúc má»™t đơn vị vận tải Ä‘ang dàn đội hình qua cầu. Lá»… xuất quân đầu xuân rất gây ấn tượng. Tiếp đó, anh Lê Duẩn tá»›i thăm má»™t đơn vị cao xạ 57 ly bảo vệ cầu. Äiểm dừng cuối cùng cá»§a anh là Binh trạm 12 - má»™t đơn vị vừa hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ vận chuyển bảo đảm chiến dịch Äông Hà - Quảng Trị, năm 1972.
Trước đông đảo cán bộ, chiến sĩ của binh trạm, anh xúc động nói:
- Tổ quốc ta, nhân dân ta, Äảng ta rất tá»± hào có những ngưá»i con kiên cưá»ng dÅ©ng cảm vô cùng tận như các đồng chí…
HÆ¡n má»™t phần tư thế ká»· qua, kể từ ngày anh Lê Duẩn vào thăm chúng tôi ở Quảng Bình đầu xuân Quý Sá»­u, đến nay tôi vẫn nghÄ© những dòng anh viết, những Ä‘iá»u anh nói vá» bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n là má»™t trong những ý nghÄ©, tình cảm vô cùng quý giá mà các đồng chí lãnh đạo cao nhất cá»§a Äảng và Nhà nước dành cho tuyến đưá»ng mang tên Bác.
Äón Tết xong, anh Äặng Tính và tôi nhận được Ä‘iện triệu tập há»p cá»§a Thưá»ng trá»±c Quân uá»· Trung ương. Ngày 5 tháng 2 năm 1973, hai anh em có mặt tại Hà Ná»™i nhận nhiệm vụ Quân uá»· Trung ương và Bá»™ Quốc phòng giao. Äiá»u tôi thá»±c sá»± tâm đắc trong đợt công tác lần này là ngoài những chỉ tiêu vận chuyển chi viện theo yêu cầu quân sá»± và quốc kế dân sinh vùng giải phóng, Quân uá»· Trung ương đã giao cho Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n nhiệm vụ phát triển hoàn thiện thế trận vận chuyển. Äặc biệt là thế trận cầu đưá»ng và tổ chức lá»±c lượng theo quy mô thích hợp vá»›i Ä‘iá»u kiện má»›i, đáp ứng yêu cầu trước mắt và lâu dài.
Những nhiệm vụ chá»§ yếu mà Thưá»ng trá»±c Quân uá»· Trung ương giao cho Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n hôm đó, sau này được phát triển và hoàn thiện thành Nghị quyết 81/QUTW cá»§a Quân uá»· Trung ương (5-5-1973) - Nghị quyết chuyên đỠvá» nhiệm vụ chi viện chiến trưá»ng và phát triển tuyến chi viện Trưá»ng SÆ¡n trong tình hình má»›i.
Nhận nhiệm vụ trên giao, khi mùa khô đã qua ná»­a thá»i gian, Bá»™ Tư lệnh chá»§ trương tranh thá»§ đẩy mạnh khâu vận chuyển chiến lược, tập trung dứt Ä‘iểm sá»›m khối lượng hàng chuyển giao các chiến trưá»ng khoảng 80.000 tấn; tạo đủ chân hàng để Bá»™ Tư lệnh Sư Ä‘oàn 470 sá»­ dụng Trung Ä‘oàn 53 vận tải đưá»ng sông chuyển giao Nam Bá»™ trong mùa mưa.
Äể đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai Ä‘oạn má»›i, Äảng uá»·, Bá»™ Tư lệnh quyết định Ä‘iá»u chỉnh lại tổ chức toàn tuyến theo hướng thành lập những sư Ä‘oàn binh chá»§ng cÆ¡ động trá»±c thuá»™c Bá»™ Tư lệnh. Cụ thể, chúng tôi đỠnghị Quân uá»· Trung ương, Bá»™ Quốc phòng cho bá» cấp binh trạm, các sư Ä‘oàn khu vá»±c, thành lập các sư Ä‘oàn binh chá»§ng nhằm tạo "những quả đấm" mạnh, thá»±c hiện vận chuyển đưá»ng dài và đủ sức giải quyết nhÅ©ng công trình trá»ng Ä‘iểm trong má»™t thá»i hạn cho phép.
CÅ©ng phải đến mùa hè năm 1973, việc Ä‘iá»u chỉnh tổ chức, biên chế má»›i ngã ngÅ©, bằng việc Quân uá»· Trung ương phê chuẩn chuyển Sư Ä‘oàn khu vá»±c hậu cứ 571 thành Sư Ä‘oàn 571 ô tô vận tải và chuyển Sư Ä‘oàn khu vá»±c 473 thành Sư Ä‘oàn công binh 473 trá»±c thuá»™c Bá»™ Tư lệnh. Äây là hai sư Ä‘oàn binh chá»§ng chưa có tiá»n lệ trong lịch sá»­ tổ chức quân đội ta. Chúng tôi cho đây là má»™t sáng tạo độc đáo cá»§a Äảng ta trong xây dá»±ng lá»±c lượng vÅ© trang và lãnh đạo chiến tranh cách mạng.
Äể bảo đảm cho sá»± thành công trong xây dá»±ng, quản lý và chỉ huy những sư Ä‘oàn binh chá»§ng má»›i mẻ này, Bá»™ Tư lệnh quyết định chá»n, sắp xếp những cán bá»™ giàu kinh nghiệm, có kiến thức và năng lá»±c chỉ huy vào những vị trí chá»§ chốt.
Vá»›i Sư Ä‘oàn 571 ô tô cÆ¡ động vận tải, chúng tôi bố trí anh Nguyá»…n Äàm làm Tư lệnh, anh Phan Hữu Äại làm Chính uá»·, anh Hoàng Trá và anh Nguyá»…n Tất Giá»›i làm Phó tư lệnh, anh Phan Biên làm Phó chính uá»·.
Vá»›i Sư Ä‘oàn 473 công binh, anh Nguyá»…n Văn Ká»· được cá»­ làm Tư lệnh, anh Bùi Thế Tâm làm Chính uá»·; hai anh Cao Äôn Luân, Tô Äa Mạn làm Phó tư lệnh, anh Phan Bá Dậu làm Phó chính uá»·.
Xung quanh việc thành lập sư Ä‘oàn ô tô vận tải và sư Ä‘oàn công binh lúc này còn có ý kiến chưa á»§ng há»™, viện dẫn tổ chức quân đội nhiá»u cưá»ng quốc quân sá»± cÅ©ng không có. Chỉ đến Tổng tiến công và nổi dậy xuân 1975, lịch sá»­ đã trả lá»i má»™t cách công bằng, sòng phẳng nhất vá» quyết định đầy tính sáng tạo này.
Như vậy từ cuối hè năm 1973 đến kết thúc sứ mạng lịch sá»­ trong cuá»™c kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n có tám sư Ä‘oàn (gồm hai sư Ä‘oàn ô tô vận tải: 571, 471; bốn sư Ä‘oàn công binh: 470, 472, 473, 565; Sư Ä‘oàn phòng không 377, Sư Ä‘oàn bá»™ binh 968) và má»™t số trung Ä‘oàn trá»±c thuá»™c (gồm: 6 trung Ä‘oàn cao xạ, 1 trung Ä‘oàn bá»™ binh, 4 trung Ä‘oàn đưá»ng ống xăng dầu, 2 trung Ä‘oàn cầu, 2 trung Ä‘oàn thông tin, 1 trung Ä‘oàn vận tải đưá»ng sông, 1 trung Ä‘oàn giao liên cÆ¡ giá»›i, 1 trung Ä‘oàn kho, 1 trung Ä‘oàn huấn luyện, an dưỡng). Lá»±c lượng thanh niên xung phong trên tuyến gồm 4 Ä‘oàn - tương đương trung Ä‘oàn, vá»›i gần 10 nghìn nam nữ thanh niên.
Nói tá»›i sá»± trưởng thành, lá»›n mạnh cá»§a tổ chức binh chá»§ng hợp thành thuá»™c Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, không thể không nói tá»›i lá»±c lượng phục vụ - những con ngưá»i tận tuỵ cống hiến hết mình trong lá»­a đạn, trong gian khổ - những ngưá»i lính hậu cần, đặc biệt là quân nhu, quân y Trưá»ng SÆ¡n. Không chỉ phục vụ lá»±c lượng trên tuyến mà còn phục vụ các chiến trưá»ng, cả ta và bạn; nên quân y Trưá»ng SÆ¡n được Bá»™ Quốc phòng, Bá»™ Y tế há»— trợ, giúp đỡ tích cá»±c. Bác sÄ© VÅ© Văn Cẩn - Cục trưởng Cục Quân y, má»™t con ngưá»i hết mình vì sức khá»e cá»§a bá»™ đội, vì chiến trưá»ng, sau là Bá»™ trưởng Bá»™ Y tế, đã dành nhiá»u tâm sức trá»±c tiếp chỉ đạo hoạt động cá»§a quân y Trưá»ng SÆ¡n.
Trong nhiá»u năm, các anh Nguyá»…n Ngá»c Thảo, Lê Trung Nguyên, VÅ© Bá Lợi… đã cùng đông đảo các bác sÄ© quân y giá»i chuyên môn, giàu tâm huyết xây dá»±ng hệ thống quân y trên tuyến chi viện chiến lược khá hoàn chỉnh, đồng bá»™, lá»›n mạnh, đủ sức hoàn thành nhiệm vụ quân y chiến lược và quân y tuyến chiến dịch.
Xuất phát từ quan Ä‘iểm "Cứu chữa con ngưá»i là trên hết", lần đầu tiên trên tuyến cÅ©ng như các hướng ra chiến trưá»ng, quân y Trưá»ng SÆ¡n đã hình thành má»™t tuyến thống nhất có sá»± chỉ huy, theo dõi, cấp cứu, Ä‘iá»u trị liên tục 24/24 giá» trong ngày thông qua hệ thống thông tin trá»±c ban ở Bá»™ Tư lệnh.
Äến cuối năm 1972, tổ chức quân y Trưá»ng SÆ¡n, gồm 4 bệnh viện (59, 46, 47, 48), 16 bệnh xá, 125 đội Ä‘iá»u trị, đội phòng dịch và đội phẫu; hàng trăm đội cứu thương cÆ¡ động vá»›i hÆ¡n 200 bác sÄ©, dược sÄ© cao cấp; hÆ¡n 1.300 y sÄ©, dược sÄ©; 4.200 y tá, dược tá… Lá»±c lượng quân y đã cùng vá»›i quân nhu góp phần xứng đáng bảo đảm sức chiến đấu cá»§a bá»™ đội trong Ä‘iá»u kiện vô cùng ác liệt.
Quân y Trưá»ng SÆ¡n đã sá»›m đỠra phương châm "Cấp cứu tại chá»—, phòng bệnh Ä‘i trước". Nhá» vậy mà hạn chế thấp nhất mức độ tá»­ vong; đặc biệt là tá»­ vong do sốt rét ác tính - má»™t căn bệnh trầm kha làm giảm ghê gá»›m sức chiến đấu cá»§a bá»™ đội.
***
Ngày 1 tháng 3 năm 1973, Äảng uá»· Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n há»p quán triệt nhiệm vụ Quân uá»· Trung ương và Bá»™ Quốc phòng giao.
Tại há»™i nghị này, chúng tôi thống nhất đánh giá: Từ sau khi Hiệp định Paris được ký kết, chiến trưá»ng Trưá»ng SÆ¡n thay đổi căn bản. Mỹ buá»™c phải chấm dứt đánh phá bằng không quân. Tuy vậỷ không loại trừ khả năng quân nguỵ Sài Gòn phản lại Hiệp định đã ký kết, cho máy bay đánh phá khi ta tổ chức vận chuyển lá»›n. Có thể chúng đánh quy mô hạn chế hÆ¡n. Nhưng toàn tuyến phải hết sức cảnh giác, chá»§ động đối phó.
Do hiện thá»i ta làm chá»§ địa bàn đông và tây Trưá»ng SÆ¡n, nên có khả năng chấm dứt được tình trạng dai dẳng cố hữu trước đây là chỉ vận chuyển má»—i mùa khô. Vấn đỠcốt yếu là khẩn trương xây dá»±ng thế trận má»›i, vận chuyển cả năm liên tục. Äể làm được Ä‘iá»u đó, Äảng uá»·, Bá»™ Tư lệnh thống nhất xây dá»±ng cÆ¡ bản tuyến vận tải.
Trong năm 1973 phải mở thông tuyến phía đông từ Cầu Khỉ (nam Quảng Bình) đến Sa Thầy (Kontum) sau đó vào Bù Gia Mập, Bù Äốp. Trá»ng Ä‘iểm là Ä‘oạn Bù Lạch - Trao - Bến Giằng, Ä‘oạn Äắc Pét - đèo Lò Xo, Ä‘oạn từ đưá»ng 19 vào Bù Gia Mập; nâng cấp tuyến phía tây, bảo đảm vận chuyển và cÆ¡ động binh khí kỹ thuật cả hai mùa; trá»ng Ä‘iểm là từ Bản Äông và Flây Khốc. Cùng vá»›i phát triển cầu đưá»ng, cần đẩy nhanh tuyến đưá»ng ống xăng dầu đông Trưá»ng SÆ¡n song hành vá»›i tuyến ống phía tây; hoàn chỉnh mạng thông tin tải ba trên toàn tuyến và nối tá»›i các chiến trưá»ng má»™t cách vững chắc.
Nhằm động viên, cổ vÅ© sÄ© khí cá»§a cán bá»™, chiến sÄ© Trưá»ng SÆ¡n, tạo đà thá»±c hiện thắng lợi nhiệm vụ trong giai Ä‘oạn má»›i, chúng tôi tổ chức Äại há»™i mừng công sau 14 năm thành lập tuyến và thá»±c hành vận chuyển chi viện chiến trưá»ng.
Ngày 7 tháng 3, Äại há»™i mừng công khai mạc. Quy mô chưa từng có, khí thế rầm rá»™ chưa từng có là cảm nhận cá»§a số đông đại biểu vá» dá»± đại há»™i. Lần này Bá»™ Quốc phòng cho phép Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n bắn pháo hoa mừng chiến thắng.
Không chỉ bà con Hiá»n Ninh, Quảng Ninh, Quảng Bình - nÆ¡i Bá»™ Tư lệnh đặt chỉ huy sở, mà có lẽ không ít đại biểu lần đầu được chứng kiến quang cảnh tưng bừng mừng thắng lợi như vậy… Vá» chung vui vá»›i bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n có đại biểu Chính phá»§ cách mạng lâm thá»i cá»™ng hoà miá»n Nam Việt Nam, đại biểu Bá»™ Quốc phòng, Bá»™ Giao thông vận tải… CÅ©ng thật vinh dá»±, lần mừng công này, chúng tôi lại được đón Äại tướng Võ Nguyên Giáp. Äây là lần thứ ba anh thay mặt Bá»™ Chính trị, Chính phá»§, Quân uá»· Trung ương dá»± há»™i nghị mừng công cá»§a bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n.
Nói chuyện vá»›i Äại há»™i, anh Văn khẳng định chiến công trong 14 năm qua cá»§a cán bá»™, chiến sÄ©, thanh nhiên xung phong trên tuyến đưá»ng mang tên Bác "Äã góp phấn xứng đáng vào thắng lợi cá»§a các chiến trưá»ng. Äó là những cống hiến lá»›n lao, má»™t trong những cống hiến có tính chất quyết định vá» chiến lược vào thắng lợi vÄ© đại cá»§a dân tá»™c Việt Nam ta; không những thế, thành tích, chiến công đó đã có tác dụng giúp Trung ương Äảng, Quân uá»· Trung ương thá»±c hiện chiến lược Ä‘oàn kết chiến đấu giữa ba dân tá»™c trên bán đảo Äông Dương… Thành tích chiến đấu, công tác, xây dá»±ng trong 14 năm qua cá»§a các lá»±c lượng thuá»™c Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n là má»™t trong những thành công kiệt xuất cá»§a đưá»ng lối quân sá»± và chính trị cá»§a Äảng ta, là kinh nghiệm quý báu làm phong phú thêm khoa há»c và nghệ thuật quân sá»± cá»§a quân đội ta. Trong thành công to lá»›n cá»§a bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n chứa đựng lá»i đáp vá» câu há»i: Vì sao má»™t dân tá»™c nhá» mà anh hùng như Việt Nam dã đánh thắng má»™t tên đế quốc to như đế quốc Mỹ".
Sau khi bế mạc Äại há»™i mừng công, anh Võ Nguyên Giáp tranh thá»§ làm việc vá»›i chúng tôi vá» nhiệm vụ phát triển thế trận cầu đưá»ng chuẩn bị tạo thế và lá»±c má»›i, thá»i cÆ¡ má»›i.
Thay mặt Bá»™ Tư lệnh, tôi báo cáo toàn bá»™ chá»§ trương và kế hoạch đã được Thưá»ng vụ Äảng uá»·, Bá»™ Tư lệnh thống nhất trong cuá»™c há»p ngày 1 tháng 3; trình bày thật chi tiết trên bản đồ. Nghe tôi báo cáo xong, anh Văn nói:
- Vá»›i chá»§ trương và kế hoạch này, tin chắc tuyến chi viện chiến lược sẽ tiến triển mau lẹ, hoà nhập được vá»›i sá»± phát triển cá»§a chiến trưá»ng. Hiệp định Paris được ký kết; nhưng vá»›i kinh nghiệm đã qua, chúng ta phải chuẩn bị thật tốt để đối phó vá»›i hai khả năng: đối phương tôn trá»ng hiệp định hoặc tìm cách phá hoại. Nhưng bất luận khả năng nào cÅ©ng phải chấp hành nghiêm nghị quyết cá»§a Trung ương Äảng…
Anh khẳng định:
- Những gì mà bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n Ä‘ang làm là thể hiện tính chá»§ động, sáng tạo, dám chấp nhận thách thức, đón đầu thá»i cÆ¡, dám làm việc lá»›n; đồng thá»i là những căn cứ tốt giúp Quân uá»· Trung ương, Bá»™ Quốc phòng hoạch định khối lượng vật chất chi viện, bổ sung lá»±c lượng, cÆ¡ động bá»™ binh và binh chá»§ng kỹ thuật bằng cÆ¡ giá»›i cho các chiến trưá»ng chuẩn bị thá»i cÆ¡ má»›i.
Cuối cùng anh lưu ý chúng tôi phải theo dõi sát sao má»i diá»…n biến tình hình địch-ta, và thá»±c hiện tốt những nhiệm vụ cụ thể:
- Sá»›m hoàn thiện tuyến đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n theo tiêu chuẩn đưá»ng cấp 4 miá»n núi.
- Äối vá»›i tuyến tây Trưá»ng SÆ¡n, ta Ä‘ang sá»­ dụng "đưá»ng kín" tổ chức vận tải cÆ¡ giá»›i đội hình quy mô lá»›n, chạy ngày, bỠđược vận chuyển cung ngắn. Äây là má»™t sáng tạo kỳ diệu cần phá~ huy có hiệu quả hÆ¡n. Nhưng khi Ä‘iá»u kiện cho phép, cần sá»­ dụng ngay "đưá»ng hở" để vận chuyển ban ngày.
- Äẩy mạnh tốc độ xây dá»±ng đưá»ng ống xăng đầu và thông tin tải ba xuyên Tây Nguyên vào miá»n Äông Nam Bá»™.
- Phát triển nhanh chuyển quân bằng cÆ¡ giá»›i, chuẩn bị tốt để khi thá»i cÆ¡ đến có thể cÆ¡ động "thần tốc" được cả đội hình quân Ä‘oàn binh chá»§ng hợp thành…
Xong công việc ở Bá»™ Tư lệnh, anh Äặng Tính và tôi đưa anh Võ Nguyên Giáp Ä‘i thị sát chiến trưá»ng.
Theo yêu cầu cá»§a anh, lá»™ trình được chá»n là những trục đưá»ng, những trá»ng Ä‘iểm trước đây địch đánh phá quyết liệt nhất. Chúng tôi đưa anh tá»›i trá»ng Ä‘iểm Văng Mu, tá»›i tập Ä‘oàn trá»ng Ä‘iểm ATP.
Dừng lại ở đỉnh đèo Phu La Nhích, Äại tướng chá»n má»™t Ä‘iểm cao và dùng ống nhòm quan sát toàn cảnh trá»ng Ä‘iểm mà chắc rằng trước đây đã có lúc để lại trong anh những lo lắng, buồn vui, khi nhận được tin báo từ chiến trưá»ng. Tôi thấy anh lặng ngưá»i khá lâu trước cảnh tượng chừng 100 cây số vuông vốn là rừng nguyên sinh bị đạn, bom, chất độc khai quang cá»§a Mỹ đào quật, huá»· diệt, chỉ còn lác đác mấy thân cây cháy trụi. Hố bom chồng chất hố bom. Xác xe cháy, há»ng nằm cong queo, tưa tướp, ngổn ngang…
Tiếp đó, Äại tướng tá»›i thăm tiểu Ä‘oàn 83 công binh anh hùng trụ bám đỉnh đèo Phu La Nhích, đại đội 1 công binh bảo vệ ngầm Ta Lê; đại đội thanh niên xung phong và má»™t đơn vị cao xạ bảo vệ Cua chữ A. Bá»™ đội, thanh niên xung phong được báo trước, tập trung đông đủ đón đợi. Má»i ngưá»i vô cùng xúc động khi anh Văn xuất hiện vá»›i bá»™ quân phục đỠquạch bụi đưá»ng. Không ít nữ thanh niên xung phong khóc rưng rức. Anh Văn nói trong nghẹn ngào, xúc động:
- Qua trá»ng Ä‘iểm đánh phá cá»§a địch má»›i thấy hết sức chịu đựng, trí sáng tạo cá»§a các đồng chí. ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh thá»±c sá»± là má»™t kỳ công, má»™t kỳ tích được tạo dá»±ng bởi ý chí vì độc lập tá»± do cá»§a dân tá»™c Việt Nam… Các đồng chí Ä‘á»u xứng đáng là anh hùng. Không có các đồng chí, không có ngày hôm nay…
Nhưng muốn giành được đỉnh cao toàn thắng, chúng ta cần dÅ©ng cảm, mưu trí, sáng tạo hÆ¡n nữa. ÄÆ°á»ng Trưá»ng SÆ¡n không dừng lại ở mức độ này mà phải được mở, rải đá, Ä‘i được cả hai chiá»u, cả hai mùa mưa nắng…
Sau chút ít thá»i gian nói chuyện vá»›i bá»™ đội, thanh niên xung phong, anh Văn đến thắp hương viếng má»™ má»™t số liệt sÄ© ká» cạnh đó. Những giá»t nước mắt dành cho phút há»™i ngá»™ vá»›i những ngưá»i Ä‘ang sống và chiến đấu, những giá»t nước mắt dành cho những chiến sÄ© vÄ©nh viá»…n nằm lại trá»ng Ä‘iểm này cá»§a vị Tổng tư lệnh giữa chiá»u Trưá»ng SÆ¡n thật sá»± thấm đẫm tình ngưá»i, lắng sâu trong tâm khảm, tôi không thể nào nguôi quên.
Từ tập Ä‘oàn trá»ng Ä‘iểm ATP, Ä‘oàn chúng tôi theo đưá»ng 20 vá» hậu cứ Binh trạm 14 gần Xuân SÆ¡n. Tối hôm đó, trong khi chuyện trò vá»›i mấy đồng chí trong Thưá»ng vụ tỉnh uá»· Quảng Bình lên đón, anh Văn nói:
- Äúng là "Trăm nghe không bằng má»™t thấy". Má»›i thấy má»™t vài cung đưá»ng, tá»›i má»™t vài trá»ng Ä‘iểm, nhưng tôi thật sá»± không tưởng tượng nổi sức chịu đựng, sá»± sáng tạo và thành công cá»§a các binh chá»§ng và thanh niên xung phong Trưá»ng SÆ¡n lá»›n lao, vÄ© đại đến như vậy. Thật xững đáng là những anh hùng, những thế hệ anh hùng cá»§a dân tá»™c Việt Nam anh hùng.
Thá»i gian làm việc cá»§a anh Văn không dài, nhưng vá»›i những gì lÄ©nh há»™i được thì sá»± chỉ đạo lần này cá»§a anh có ý nghÄ©a rất lá»›n đối vá»›i tuyến chi viện chiến lược trước bước phát triển má»›i cá»§a cách mạng.
Hầu như năm nào, anh Văn cÅ©ng dành má»™t đôi lần làm việc vá»›i Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, và lần nào cÅ©ng giúp chúng tôi tháo gỡ, giải quyết những vấn đỠcó tính chiến lược; ví như năm 1966 khẳng định lấy cÆ¡ giá»›i làm phương thức vận chuyển chá»§ yếu; hay như lần này, anh chỉ đạo cụ thể việc hoàn chỉnh thế trận, xây dá»±ng đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n theo tiêu chuẩn quốc gia, làm cÆ¡ sở cho tuyến xuyên Việt trong tương lai. Äể có được má»™t mét đưá»ng xuyên Trưá»ng SÆ¡n, phải há»™i tụ đủ trí lá»±c cá»§a toàn Äảng, toàn dân…, nhưng trong đó, vá»›i chúng tôi, anh Võ Nguyên Giáp, anh Văn Tiến DÅ©ng và anh Äinh Äức Thiện là những "kiến trúc sư" chính cá»§a tuyến đưá»ng này.
CÅ©ng vào tháng 3 năm 1973, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n nhận lệnh cá»§a Chính phá»§, Bá»™ Quốc phòng, đón tiếp Quốc trưởng Norodom Sihanouk cùng Hoàng hậu từ Trung Quốc sang Hà Ná»™i và vượt Trưá»ng SÆ¡n vá» thăm vùng giải phóng Campuchia.
Chúng tôi coi đây là vinh dá»±, trách nhiệm và cả Ä‘á»n Æ¡n trả nghÄ©a. Vương quốc Campuchia dưới thá»i Quốc trưởng dã giúp đỡ cách mạng miá»n Nam, giúp đỡ tuyến ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh xây dá»±ng các cÆ¡ sở hậu cần, khai thác vật chất trên đất bạn; cho ta sữ dụng cảng Sihanouk Ville, đưá»ng 13, đưá»ng sông Mê Công… như những mÅ©i "vu hồi" lợi hại trong hoạt động chi viện chiến trưá»ng. Phần khác, chúng tôi tôn trá»ng Quốc trưởng, bởi ông là má»™t Nguyên thá»§ quốc gia có tư tưởng dân tá»™c cao - má»™t ngưá»i rất sùng kính Chá»§ tịch Hồ Chí Minh.
Phần vì trách nhiệm, nghÄ©a tình, phần vì Ä‘iá»u kiện cho phép, chúng tôi tổ chức đón dưa Quốc trưởng và Hoàng hậu tận tình, chu đáo theo thể thức đón tiếp Nguyên thá»§ quốc gia.
Biết Quốc trưởng và Hoàng hậu có sừ dụng tiếng Pháp, chúng tôi bố trí anh Lê Äình Sum nói tiếng Pháp khá tốt Ä‘i cùng Ä‘oàn suốt cuá»™c hành trình trên Trưá»ng SÆ¡n; tổ chức bảo vệ cẩn mật. Äể Quốc trưởng và Hoàng hậu có Ä‘iá»u kiện nghỉ ngÆ¡i chu đáo trong những ngày lưu lại ở chặng đưá»ng cuối trước khi trở vá» Tổ quốc, chúng tôi đã cho chuẩn bị má»™t lán nhá» trên sông, làm bằng tre, theo dáng biệt thá»±, đầy đủ tiện nghi, nhưng đơn giản.
ÄÆ°á»£c tổ chức đón đưa trá»ng thị, chu đáo, Quốc trưởng và Hoàng hậu vô cùng cảm kích. Chia tay chúng tôi, Quốc trưởng xúc động nói:
- Ở Bắc Kinh, tôi không hiểu nổi ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh. Qua chuyến Ä‘i này, tôi thấy tuyến đưá»ng cá»§a các bạn vô cùng vÄ© đại. Nhất định các bạn sẽ thắng. Là ngưá»i con cá»§a đất nước Ä‚ng Co huy hoàng, vợ chồng chúng tôi rất biết Æ¡n các bạn Ä‘ang giúp cuá»™c chiến đấu cá»§a nhân dân Campuchia. Rất cảm Æ¡n các bạn đã tổ chức cho chúng tôi chuyến Ä‘i an toàn, thành công, thoải mái…
Äã hÆ¡n má»™t phần tư thế ká»· trôi qua kể từ ngày có cuá»™c hành hương cá»§a Quốc trưởng Sihanouk và Hoàng hậu trên đưá»ng Hồ Chí Minh, thế giá»›i, đặc biệt là đất nước Chùa tháp đã trải qua bao biến cố thăng trầm, can qua, chìm nổi; lòng ngưá»i cÅ©ng có lúc, có ai "sá»›m nắng chiá»u mưa"; nhưng phải khẳng định, trong khó khăn, binh Ä‘ao, lá»­a đạn, má»›i thấy hết nghÄ©a tình bè bạn.
Tháng 4 năm 1973, các anh Tố Hữu, Äinh Äức Thiện, Nguyá»…n Thá» Chân dẫn đầu Ä‘oàn cán bá»™ cá»§a Trung ương Äảng, Quân uá»· Trung ương, Uá»· ban thống nhất Trung ương vào làm việc và nắm tình hình, chỉ đạo trá»±c tiếp các chiến trưá»ng. Theo yêu cầu cá»§a Ä‘oàn, chúng tôi tổ chức để các anh theo đưá»ng tây Trưá»ng SÆ¡n vào Nam Bá»™, và từ Nam Bá»™ sẽ theo đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n ra Tây Nguyên, Khu 5, Trị-Thiên.
Nghe tôi dá»± kiến lá»™ trình như vậy, anh Tố Hữu và anh Thiện Ä‘á»u bảo:
- Phải làm xong đưá»ng ở Äắc Lắc, để tá»›i khi quay ra chúng tôi sẽ Ä‘i theo đưá»ng đó. Bởi ở phía đông, địch còn cắm chốt ở Äức Lập, Äắc Pét, Äắc Mỉn…
Lưá»ng sức mình và khó Ä‘oán chắc lúc nào các anh quay ra, tôi đành khất, tuỳ tình hình cụ thể sẽ Ä‘iện báo cáo các anh sau.
Anh Thiện cưá»i rất thoải mái và nói:
- ÄÆ°á»£c, chúng tá»› cho các cậu nợ, nhưng cấm nợ lâu!
Vá»›i má»™t lá»±c lượng hùng hậu, có nhiá»u cán bá»™ chá»§ trì các ngành, nên phái Ä‘oàn cá»§a anh Tố Hữu và anh Äinh Äức Thiện đã trá»±c tiếp giải quyết nhiá»u yêu cầu bức xúc cá»§a chiến trưá»ng. Vá»›i Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, Ä‘oàn đã giúp giải quyết nhiá»u vấn đỠquan trá»ng, nhất trí đỠnghị Nhà nước và Bá»™ Quốc phòng có kế hoạch bảo đảm vá»›i yêu cầu cao nhất để tuyến vận tải Trưá»ng SÆ¡n nhanh đổi má»›i thế trận.
Ãt lâu sau, trong buổi làm việc cuối cùng vá»›i Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n trên đưá»ng ra Bắc, anh Tố Hữu dặn tôi chuẩn bị thật chu đáo luận chứng vá» dưá»ng cÆ¡ bản đông Trưá»ng SÆ¡n, tháng 5 tá»›i ra làm việc vá»›i Chính phá»§.
Trong không khí ấm áp, cởi mở, chân tình, chúng tôi vô cùng xúc động nghe anh Tố Hữu Ä‘á»c những vần thÆ¡ anh vừa viết vỠđưá»ng Trưá»ng SÆ¡n - những ý thÆ¡ mà theo anh chính là sá»± rung động khi tận mắt chứng kiến sá»± hy sinh, chịu đựng gian khổ, ngoan cưá»ng, mưu trí, sáng tạo cá»§a bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n:
Trưá»ng SÆ¡n xẻ dá»c, rá»c ngang
Xẻng tay mà viết nên trang sử hồng.
Trưá»ng SÆ¡n vượt núi băng sông,
Xe đi trăm ngả chiến công bốn mùa.
Trưá»ng SÆ¡n đông nắng, tây mưa
Ai chưa đến đó, như chưa rõ mình…
Trong những năm tháng chiến đấu vô cùng quyết liệt trước đây, ở cÆ¡ quan Bá»™ Tư lệnh hay Ä‘i thá»±c địa, xuống đơn vị, tôi vẫn thưá»ng thấy ở những vách lán cá»§a bá»™ đội, lán cá»§a thanh niên xung phong, những sưá»n núi, vách ta luy đưá»ng má»›i mở…, đã được viết lên vá»›i bao kiểu cách hai câu thÆ¡ cá»§a anh:
Xẻ dá»c Trưá»ng SÆ¡n Ä‘i cữu nước
Mà lòng phơi phới dậy tương lai.
Những dòng thÆ¡ đã thành lẽ sống, khẩu hiệu hành động cá»§a cả má»™t thế hệ thanh niên Việt Nam thá»i đánh Mỹ. Sau này, chúng tôi đã cho khắc ghi má»™t Ä‘oạn thÆ¡ cá»§a anh Tố Hữu vào văn bia nghÄ©a trang liệt sÄ© Trưá»ng SÆ¡n.
2
Hoàn thiện tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n theo tiêu chuẩn đưá»ng quốc gia, đối vá»›i Äảng uá»·, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n vốn là hoài bão, là mục tiêu chiến lược. Vá»›i thắng lợi có tính chất quyết định cá»§a cách mạng Việt - Lào và yêu cầu tất yếu cá»§a sá»± nghiệp giải phóng hoàn toàn miá»n Nam, thống nhất Tổ quốc, cho tá»›i đầu năm 1973, vá» khách quan và chá»§ quan tôi cho rằng đã há»™i tụ những yếu tố "CẦN" và "ÄỦ" để thá»±c hiện hoài bão đó.
Äối vá»›i Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, sau má»™t thá»i gian khá đài huy động hÆ¡n 60 kỹ sư, cán bá»™ kỹ thuật cầu đưá»ng, tổ chức ba Ä‘oàn khảo sát, thiết kế…, tá»›i đây chúng tôi đã có má»™t dá»± án khá hoàn chỉnh vá» tuyến đưá»ng xuyên Bắc - Nam đông Trưá»ng SÆ¡n.
Äầu tháng 2 năm 1973, sau khi ra Hà Ná»™i nhận nhiệm vụ Quân uá»· Trung ương và Bá»™ Quốc phòng giao, tôi cùng Tham mưu trưởng công binh Phạm Diêu trá»±c tiểp báo cáo Chính phá»§ vá» chá»§ trương và dá»± án kế hoạch thi công đưá»ng tiêu chuẩn đông Trưá»ng SÆ¡n.
Sau khi tôi báo cáo cụ thể, các Phó thá»§ tướng: Lê Thanh Nghị, Äá»— Mưá»i, Phan Trá»ng Tuệ Ä‘á»u cho rằng xây dá»±ng đưá»ng tiêu chuẩn xuyên Bắc - Nam đông Trưá»ng SÆ¡n là má»™t công trình tầm cỡ quốc gia, là má»™t vấn đỠcó tính chiến lược; triển khai sá»›m sẽ góp phần quan trá»ng tạo thế và lá»±c cho sá»± nghiệp giải phóng miá»n Nam.
Nhưng, là tuyến đưá»ng Ä‘i qua địa hình núi non hiểm trở, chia cắt mạnh, thi công rất phức tạp, khối lượng lá»›n. Anh Lê Thanh Nghị, anh Äá»— Mưá»i và anh Phan Trá»ng Tuệ Ä‘á»u nhất trí cho Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n triển khai thi công theo dá»± án. Trong quá trình thi công cần báo cáo thưá»ng xuyên lên Chính phá»§, nhất là những vấn đỠvật tư nhân lá»±c cần giải quyết.
Hôm sau, tôi được Thá»§ tướng Phạm Văn Äồng cho má»i vào làm việc Là há»c trò xuất sắc cá»§a Bác Hồ và luôn gần gÅ©i Bác, nên dù là nguyên thá»§ quốc gia, phong cách làm việc cá»§a anh Äồng rất thân mật, chan hoà vá»›i cấp dưới. Anh vui vẻ, thân tình, muốn tôi báo cáo toàn bá»™ hoạt động cá»§a tuyến. Biết thá»i gian lúc này đối vá»›i anh là quý giá, tôi xin phép được báo cáo vắn tắt. Anh Äồng cưá»i và nói:
- Không sao. Tôi Ä‘ang muốn nghe thật đầy đủ, thật cụ thể. Công việc quá bận, tôi chưa vào tuyến thăm các anh được. Và đã bao giá» tôi được tiếp khách quý Trưá»ng SÆ¡n đâu!
Biết anh nói vậy để động viên, nên tôi cÅ©ng báo cáo rất ngắn gá»n, trá»ng tâm là việc xây dá»±ng đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n.
Nghe tôi trình bày xong, anh Äồng nói:
- Trong những năm Mỹ đánh phá, ngăn chặn quyết liệt, cán bá»™, chiến sÄ© và thanh niên xung phong trên ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh đã chịu nhiá»u gian khổ, hy sinh, cá»±c kỳ anh dÅ©ng, mưu trí. Cả nước và thế giá»›i Ä‘á»u biết. Vá» cách mạng miá»n Nam, đúng như má»™t triết gia nổi tiếng đã nói: "Cái gì phải đến, nó sẽ đến". Nhưng ở đây, phải nói má»™t cách đầy đủ rằng: Tuyến ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh - má»™t công trình lịch sá»­ mà động lá»±c chá»§ yếu là con ngưá»i đã góp phần quan trá»ng làm chuyển biến cục diện chiến trưá»ng. Hiệp định Paris là kết quả thắng lợi nhiá»u mặt, trong đó có đóng góp cá»§a ÄÆ°á»ng Hồ chí Minh- bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n, có hậu phương lá»›n miá»n Bắc, có bạn bè gần xa trên thế giá»›i. Nhưng nên nhá»› rằng đây má»›i chỉ là thắng lợi quan trá»ng bước đầu. Chúng ta phải làm nhiá»u việc má»›i đến đích giải phóng miá»n Nam, thống nhất đất nước. Trong cách mạng, muốn Ä‘i đến thắng lợi phải trả giá. Tôi biết lần này ra Hà Ná»™i, công việc trá»ng tâm cá»§a các anh là lo xây dá»±ng đưá»ng tiêu chuẩn đông Trưá»ng SÆ¡n. Äây cÅ©ng là má»™t cách làm, má»™t tầm nhìn. Các anh cÅ©ng biết, trong kháng chiến chống thá»±c dân Pháp, từ Liên khu 5 ra Việt Bắc, tôi cÅ©ng đã vượt Trưá»ng SÆ¡n bằng những lối mòn. Nhiá»u đồng chí khác cÅ©ng vậy. Mong có được đưá»ng ô tô là khát vá»ng cháy bá»ng cá»§a ngưá»i từng đếm bước đưá»ng rừng, từng gùi hàng chai sạn cả vai và lưng…
Nhắc chuyện cÅ©, quá xúc động, anh dừng lá»i chốc lát rồi nói tiếp:
- Vá» tuyến đưá»ng mà Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đỠxuất, tôi đã được các anh Võ Nguyên Giáp, Lê Thanh Nghị, Äá»— Mưá»i, Phan Trá»ng Tuệ báo cáo lại. Tôi rất á»§ng há»™. ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh như luận chứng cá»§a các anh, nếu được triển khai tốt, chúng ta sẽ có thêm má»™t công trình tầm cỡ cho cả trước mắt và lâu dài, đáp ứng được cả yêu cầu quân sá»± - quốc phòng và kinh tế.
Cuối cùng anh dặn:
- Cần làm việc cụ thể với các cơ quan Nhà nước và cho triển khai càng sớm, càng tốt.
Trưa đó, anh má»i tôi cùng ăn cÆ¡m.
Trong bữa cÆ¡m thanh đạm nhưng thân tình, ấm cúng tại nhà nghỉ Hồ Tây, tôi được anh kể vá» Hà Ná»™i 12 ngày đêm rá»±c lá»­a cuối năm 1972, những chuyện "ngoài lá»" vá» Há»™i nghị Paris…
Tròn buổi làm việc, má»™t bữa cÆ¡m thân tình như buổi há»™i ngá»™ anh em bao tháng ngày xa, và hết thảy những gì tôi biết trước đó, càng lắng lại trong suy nghÄ©, tình cảm cá»§a tôi vá» anh Phạm Văn Äồng - má»™t nguyên thá»§ quốc gia, má»™t con ngưá»i thân tình, giản dị mà uyên bác, tâm huyết suốt Ä‘á»i vì Äảng vì dân.
Vá» Hà Ná»™i lần này, đất trá»i đã thanh bình, yên ả. Gặp lại gia đình, các con tôi vỠđông đủ. Khó nói hết ná»—i mừng cá»§a các cháu Hưng, Việt, Bắc, Quân, Hiá»n, Hà. Vậy là phải sáu năm, kể từ ngày đưa hai con gái vá» lại nÆ¡i sÆ¡ tán SÆ¡n Tây, mong ước "vá» hẳn Hà Ná»™i" cá»§a các cháu đã thành hiện thá»±c.
Việc chung giải quyết xong; gặp mặt đông đủ gia đình, nên tôi quyết định vào tuyến sá»›m hÆ¡n dá»± định. Äá» phòng vợ và các con "phật ý" khi vừa vá» "chân ướt, chân ráo" đã Ä‘i, tôi nói vui:
- Tây nam Quảng Bình giỠđây cÅ©ng đã hoà bình - sóng yên biển lặng rồi. Nay mai phải má»i "bà" vào thăm sở chỉ huy để xem anh em chúng tôi làm ăn thế nào; kết hợp cho các con thăm bà, thăm quê nữa.
Vợ tôi vui vẻ cưá»i xoà. Các con tôi nghe nói được vá» quê, thăm bà, thì sung sướng lắm!
Trước hôm trở lại Quảng Bình, tôi tới thăm Khâm Thiên- khu dân cư bị máy bay B.52 Mỹ ném bom rải thảm vào cuối tháng chạp năm 1972.
Äã từng trải trận mạc, từng chết hụt bởi B.52, nhưng tôi không khá»i bàng hoàng trước cảnh phố xá tan tành, nhà cá»­a đã tan nát, khói hương còn phảng phất thâm trầm…
***
Vào sở chỉ huy, tôi má»i Thưá»ng vụ Äảng uá»·, Bá»™ Tư lệnh để báo cáo lại kết quả sau khi làm việc vá»›i chính phá»§ và Bá»™ Quốc phòng, đồng thá»i trình bày phương án tổ chức thi công đưá»ng tiêu chuẩn đông Trưá»ng SÆ¡n.
Các anh trong Thưá»ng vụ và Bá»™ Tư lệnh nhất trí dá»± kiến tổ chức thi công do Tham mưu trưởng công binh báo cáo. Vấn đỠbăn khoăn duy nhất là thá»i gian hoàn thành cÆ¡ bản Ä‘oạn từ Quảng Bình vào Khu 5 (Quảng Bình vào bến Giằng - Quảng Nam) trước tháng 5 năm 1973, để khi tuyến tây Trưá»ng SÆ¡n bước vào mùa mưa, có thể " lật cánh" trở lại đông Trưá»ng SÆ¡n, kịp chi viện cho Khu 5, Tây Nguyên, Trị-Thiên là quá gấp.
Sự lo lắng hoàn toàn có lý. Biết vậy, tôi nói rõ thêm:
- Cấp trên cÅ©ng chưa "chốt" thá»i gian thi công, chúng ta cứ triển khai, sau đó sẽ xác định chính thức. Tuỳ thuá»™c yêu cầu thá»i gian, khối lượng từng quãng khác nhau mà bố trí lá»±c lượng thi công theo phương thức "chuyên sâu - đồng bá»™ - dây chuyá»n". Phải khéo kết hợp lao động thá»§ công, công cụ cải tiến, phương tiện thi công cÆ¡ giá»›i, thuốc nổ, thành má»™t động lá»±c tổng hoà để tạo tốc độ nhanh, năng suất cao, chất lượng tốt, hiệu quả thiết thá»±c.
- Chá»§ trương, kế hoạch và phương thức thi công đưá»ng tiêu chuẩn đông Trưá»ng SÆ¡n được thống nhất, những trăn trở vá» thá»i gian quá gấp được giải toả má»™t bước, từ đó chúng tôi tập trung chỉ đạo các đơn vị triển khai từng phần việc cụ thể.
Cuối tháng 3, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n tổ chức nắm lại tổng thể tình hình toàn tuyến, làm cÆ¡ sở cho việc chỉ đạo thi công cÅ©ng như hoàn chỉnh luận chứng chính thức để trình Chính phá»§ vá» việc mở đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n; tôi dẫn má»™t Ä‘oàn Ä‘i vào theo hướng đông, anh Äặng Tính dẫn Ä‘oàn theo tuyến tây Trưá»ng SÆ¡n. Dá»± kiến, Ä‘oàn cá»§a anh Tính Ä‘i tuyến phía tây, theo đưá»ng 9 đến Bản Äông, rẽ sang đưá»ng 128, qua đưá»ng 23, xuyên cao nguyên Bloven, qua vùng ba biên giá»›i.
CÅ©ng như bao lần Ä‘i xa trước đây, đêm trước khi lên đưá»ng, anh em chúng tôi thức bên nhau, trao đổi công việc vá»›i tâm trạng hết sức phấn chấn bởi bao dá»± định lá»›n lao.
Vẫn biết sinh tá»­ là chuyện thưá»ng ở Ä‘á»i. Nhất là trong chiến tranh, trước "mÅ©i tên, hòn đạn", sá»± sống và cái chết có khi cách nhau không đầy gang tấc, thậm chí chỉ là sợi chỉ mong manh.
Nhưng tôi không ngá», đây là lần cuối cùng anh Tính và tôi chia tay nhau, để rồi anh Ä‘i mãi.
Äêm mùng 4 tháng 4, Ä‘oàn chúng tôi theo tuyến phía đông, dừng nghỉ tại má»™t Ä‘iểm bên bá» sông Sa Thầy, cạnh đưá»ng 19. Äêm xuống đã lâu, nhưng tôi vẫn trằn trá»c, thao thức. Cứ nghÄ© do thá»i tiết quá oái oăm, ngày nóng như rang, đêm vá» lạnh buốt. Nhưng đã bao năm ở rừng, tôi đâu có vậy? Gần sáng, nhân viên cÆ¡ yếu Ä‘i cùng chuyển cho tôi bức Ä‘iện vẻn vẹn mấy chữ: Chính uá»· Äặng Tính hy sinh ngày 3 tháng 4 ở Pắc Xoòng.
Cầm bức Ä‘iện, mắt tôi nhoà Ä‘i. Má»™t ná»—i Ä‘au không nói thành lá»i. Tôi quyết định tạm dừng chuyến Ä‘i, trở vá» sở chỉ huy. Nhưng vì đưá»ng xa, trắc trở, chúng tôi cÅ©ng không kịp ra dá»± lá»… tang cá»§a anh Äặng Tính, do Quân uá»· Trung ương, Bá»™ Quốc phòng tổ chức ở Hà Ná»™i. Liá»n sau đó, tôi ra viếng má»™ anh, chia buồn cùng chị Tính và gia đình. Thắp nén hương lên phần má»™ ngưá»i đã khuất, tôi thấu tận cùng ná»—i Ä‘au; thương tiếc ngưá»i đồng chí mẫu má»±c, thân thiết đã sá»›m vÄ©nh viá»…n ra Ä‘i, Ä‘em theo bao tâm huyết, hoài bão cá»§a má»™t tầm nhìn chiến lược, có tính toán.
Theo anh em trong Ä‘oàn do anh Tính chỉ huy kể lại: Äúng lá»™ trình đã định, anh Tính vào làm việc vá»›i Bá»™ Tư lệnh các Sư Ä‘oàn: 471, 472, 565, 968, Quân khu Hạ Lào, kết hợp khảo sát, nắm tình hình đưá»ng sá và bàn biện pháp xây dá»±ng vùng giải phóng. Sáng ngày 3 tháng 4, trên đưá»ng xuống thăm má»™t đơn vị thuá»™c Sư Ä‘oàn 968 chốt giữ tại Pắc Xoòng - má»™t vị trí quan trá»ng ở Nam Lào vừa được giải phóng, xe anh Tính trúng mìn cá»§a địch. Hy sinh cùng anh Äặng Tính còn có thượng tá Chính uá»· Sư Ä‘oàn 968 - VÅ© Quang Bình, Cục phó Cục Tham mưu công binh - Nguyá»…n Xuân Yên, nhạc sÄ© Trịnh Quý - Äoàn phó Ä‘oàn văn công Trưá»ng SÆ¡n, má»™t bác sÄ© và đồng chí lái xe. Äây là má»™t tổn thất lá»›n nhất vá» cán bá»™ cá»§a Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n.
Sau khi anh Äặng Tính hy sinh, có ngưá»i há»i tôi: Anh Tính vượt cao nguyên Bloven làm gì? Tôi trả lá»i: Äiá»u đó thuá»™c kế hoạch cá»§a Bá»™ Tư lệnh. Chúng tôi bàn tính kỹ, lúc này có Ä‘iá»u kiện nên khảo sát nắm kỹ lại tình hình khu vá»±c ba biên giá»›i.
Theo tuyến phía tây, anh Tính sẽ vượt cao nguyên Bloven, xuống khu vá»±c ba biên giá»›i, sau đó vào Lá»™c Ninh. Còn tôi sẽ vào Tây Nguyên, đến Äắc Min, quay sang đưá»ng 19 và đưá»ng 18, rồi cùng vượt Bloven trở vá». Sau chuyến Ä‘i này, chúng tôi sẽ tính tá»›i phương án nếu Mỹ - nguỵ phản bá»™i những Ä‘iá»u khoản đã cam kết trong Hiệp định Paris, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n sẽ tổ chức vận chuyển chi viện chiến trưá»ng qua ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh ở tầm lá»›n hÆ¡n.
Sau khi anh Äặng Tính hy sinh, Phó chính uá»· Hoàng Thế Thiện được bổ nhiệm Chính uá»· Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n.
***
Từ ngày 15 đến ngày 19 tháng 5 năm 1973, tôi có mặt ở Hà Ná»™i báo cáo Thưá»ng trá»±c Quân uá»· Trung ương, Bá»™ Quốc phòng và các anh Äá»— Mưá»i, Phan Trá»ng Tuệ toàn bá»™ luận chứng xây dá»±ng hoàn chỉnh đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n. Má»™t số anh trong Bá»™ Tư lệnh và chá»§ trì binh chá»§ng trá»±c tiếp làm việc vá»›i các cÆ¡ quan Nhà nước và Bá»™ Quốc phòng. Tròn má»™t tuần sau, ngày 25 tháng 5, Phó thá»§ tướng Äá»— Mưá»i thông qua sÆ¡ bá»™ kế hoạch xây dá»±ng cÆ¡ bản đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n vá»›i ná»™i dung:
- ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh đông Trưá»ng SÆ¡n là đưá»ng xuyên Nam - Bắc, xây dá»±ng theo tiêu chuẩn đưá»ng cấp 4 miá»n núi, bắt đầu từ Tân Kỳ (Nghệ An) đến ChÆ¡n Thành (Bình Phước). Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đảm trách từ Khe Gát (Quảng Bình) vào ChÆ¡n Thành - trước mắt vào đến Bù Gia Mập, vá»›i tổng chiá»u dài 1.200 cây số, ná»n đưá»ng 9 mét, mặt đưá»ng 7 mét; cầu cống vÄ©nh cá»­u và bán vÄ©nh cá»­u bảo đảm hành quân cÆ¡ giá»›i và vận chuyển cả hai mùa, xe chạy vá»›i vận tốc tối Ä‘a 60 cây số má»™t giá».
- Äối vá»›i đưá»ng tây Trưá»ng SÆ¡n, tiến hành cải tạo, nâng cấp hai trục. Trục thứ nhất từ Phong Nha (đưá»ng 20) và từ Thạch Bàn (đưá»ng 16) vào Plây Cần, dài 720 cây số, từ đó nối vào đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n. Trục thứ hai: gần đưá»ng 9 từ Hướng Hoá đến Mưá»ng Phìn, theo đưá»ng 23 xuống Saravan, A-tô-pÆ¡, nối sang Plây Cần, dài hÆ¡n 600 cây số.
Äể tạo Ä‘iá»u kiện cho Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n thá»±c hiện được khối lượng công việc lá»›n này, Chính phá»§ và Bá»™ Quốc phòng duyệt nâng tổng số lá»±c lượng cầu đưá»ng lên trên 47 nghìn ngưá»i, trong đó có hÆ¡n 10 nghìn gồm cả thanh niên xung phong do Trung ương Äoàn chi viện và dân công được huy động ở các tỉnh Nghệ An, Hà TÄ©nh, Quảng Bình. Äặc biệt Bá»™ Quốc phòng quyết định bổ sung và đổi má»›i trang thiết bị cÆ¡ giá»›i phục vụ làm đưá»ng, gồm hÆ¡n 200 máy húc, trên 600 xe ben, 50 xe lu, 100 máy ép hÆ¡i, máy nghiá»n đá Anh Nguyá»…n Nam Hải - Thứ trưởng Bá»™ Giao thông vận tải cùng má»™t số chuyên gia cầu đưá»ng vào há»— trợ chúng tôi khảo sát cắm tuyến, nghiên cứu kết cấu địa chất, tập trung khảo sát thiết kế Ä‘oạn Bù Lạch - Khâm Äức là nÆ¡i địa hình phức tạp nhất.
Trở vá» sở chỉ huy, tôi cho má»i Bá»™ Tư lệnh và cán bá»™ chá»§ trì các cÆ¡ quan thông báo quyết định sÆ¡ bá»™ ban đầu cá»§a Chính phá»§. Vui tá»™t độ có lẽ là các anh Phạm Diêu, Phan Quang Tiệp, bởi chính há» là những cán bá»™, đã từng "lao tâm, khổ tứ, gối đất, nằm sương" mấy tháng trá»i, trá»±c tiếp khảo sát và cùng cán bá»™ chuyên môn hoàn chỉnh luận chứng tuyến đưá»ng.
Là ngưá»i từng dấn bước theo lối mòn, vai trÄ©u nặng ba lô, leo núi, vượt suối, băng rừng Trưá»ng SÆ¡n trong thá»i kỳ kháng chiến chống Pháp, rồi những năm dài đằng đẵng thá»i đánh Mỹ, phải mượn đất bạn Lào mở đưá»ng…, liệu ai có thể giấu nổi niá»m vui này?
Tôi nói với anh Phạm Diêu:
- Ước mÆ¡ đã thành hiện thá»±c. Nhưng niá»m vui như được nhân đôi, bởi rất may cho chúng ta là Chính phá»§ quyết định cho triển khai, khi Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đã có thá»±c lá»±c.
Các anh Phạm Diêu, Phan Quang Tiệp, Dương Äình Tạ… Ä‘á»u nhất trí đỠnghị Bá»™ Tư lệnh: Luận chứng đã được Chính phá»§ thông qua, cho triển khai ngay. Vừa thi công, vừa tính toán số liệu chính xác cụ thể.
Chúng tôi nhất trí theo cách đó.
Vào những ngày bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n dồn sức cho "công trình thế ká»·" này, chúng tôi vinh dá»± được đón Thá»§ tướng Phi-Ä‘en Cát-xtÆ¡-rô vào thăm vùng giải phóng Quảng Trị, thăm Chính phá»§ cách mạng lâm thá»i cá»™ng hoà miá»n Nam Việt Nam và thăm ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh.
Thật sá»± gây niá»m kính phục, xúc động trong tôi là hình ảnh vị nguyên thá»§ Cuba - má»™t quốc gia bé nhá», rất đỗi anh hùng bên kia Thái Bình Dương hiện diện rất sá»›m ở Quảng Trị, ngay sau khi mảnh đất này vừa được giải phóng. Äồng chí trong bá»™ quân phục vá»›i dáng vóc uy nghiêm, đứng trên xác má»™t chiếc xe tăng Mỹ tại thị xã Äông Hà tuyên bố trước ngàn quân và đông đảo nhân dân rằng: Chiến thắng cá»§a Việt Nam là chiến thắng cá»§a Cuba. Quảng Trị là Hi Rông cá»§a Cuba…
Là ngưá»i đã từng nêu khẩu hiệu: "Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến cả máu mình", sau chuyến vào Trưá»ng SÆ¡n, Thá»§ tướng Phi- Ä‘en Cát-xtÆ¡-rô đã báo cho Thá»§ tướng Phạm Văn Äồng rằng: Cuba sẽ viện trợ cho Bá»™ Tư lệnh ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh má»™t số thiết bị làm đưá»ng hiện đại mà nước ông mua cá»§a Nhật Bản, và sẽ cá»­ chuyên gia cầu đưá»ng sang giúp.
Vá» nước, Thá»§ tướng Phi-Ä‘en đã phái ngay 73 kỹ sư, công nhân lành nghá» sang Việt Nam, vào Trưá»ng SÆ¡n "cùng đổ mồ hôi, sôi nước mắt" vá»›i bá»™ đội, thanh niên xung phong Việt Nam trên từng cung đưá»ng. Sau đó, má»™t khối luợng thiết bị làm đưá»ng hiện đại trị giá sáu triệu đô-la, gồm máy húc 130 CV, xe ben 12 tấn, máy lu, máy tưới nhá»±a đưá»ng… do Cuba viện trợ đã vượt biển cặp cảng Hải Phòng. ÄÆ°á»£c Bá»™ Quốc phòng thông báo, chúng tôi cá»­ Cục phó công binh Trần Äình Cầu, Trưởng phòng vật tư kỹ thuật Äặng Hương dẫn Trung Ä‘oàn 515 vận tải ra nhận.
Vậy là không chỉ Lào, Campuchia, bạn bè cùng chung chiến trưá»ng, chung kẻ thù; không chỉ Liên Xô, Trung Quốc và bạn bè trên đại lục à - Âu… mà đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh còn thu hút được khối óc, con tim, sá»± há»— trợ vá» vật tư thiết bị cá»§a bạn bè Cuba cách ta ná»­a vòng trái đất.
Riêng phần mình, sau khi có quyết định, sá»± há»— trợ to lá»›n cá»§a trên, trong xây dá»±ng đưá»ng cÆ¡ bản, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n xem yếu tố hàng đầu phải là con ngưá»i. Äặc biệt là cán bá»™ chá»§ trì. Vá»›i quan Ä‘iểm đó, chúng tôi chá»§ trương sá»›m tập huấn nâng cao năng lá»±c tổ chức chỉ huy và kỹ thuật thi công cầu đưá»ng. Äể thống nhất ná»™i dung, chuẩn bị cho tập huấn, chúng tôi chá»n Sư Ä‘oàn 473 công binh thi công thí Ä‘iểm theo phương thức có tính công nghiệp: "Dây chuyá»n- chuyên sâu - đồng bá»™", vá»›i động lá»±c là "Lao động thá»§ công + công cụ cải tiến + thuốc nổ + phương tiện thi công cÆ¡ giá»›i". Bốn thứ động lá»±c chính này phải đổi má»›i hoàn toàn vá» công cụ thao tác, ứng dụng kỹ thuật và sáng kiến; nhằm nâng cao năng suất lao động, chất lượng công trình. Máy húc thi công theo sÆ¡ đồ. Xe ben nhận đất đá theo "ke xả", nhận xong có đưá»ng Ä‘i luôn, không mất thá»i gian quay trở.
Những điểm có khối lượng thi công lớn, dùng máy húc thi công; nơi nhỠlẻ, chủ yếu làm thủ công. Các lực lượng tập trung làm ban ngày. Chỉ những bộ phận đổ bê tông mới làm đêm…
Nói vá» tổ chức thá»±c nghiệm đổi má»›i phương thức làm đưá»ng, thì anh Bùi Thế Tâm - má»™t cán bá»™ có trình độ, ham há»c há»i, cùng các anh Nguyá»…n Văn Ká»·, Tô Äa Mạn, Cao Äôn Luân là má»™t tập thể cán bá»™ sư Ä‘oàn binh chá»§ng khá Ä‘á»u tay, quyết tâm cao. Ấn tượng đó được cá»§ng cố thêm sau lần tôi cùng anh Lê Xy và anh Phan Khắc Hy xuống làm việc vá»›i Bá»™ Tư lệnh sư Ä‘oàn bàn áp dụng thi công cầu đưá»ng theo phương thức má»›i, có thỉết bị kỹ thuật hiện đại, đồng bá»™ do Cuba viện trợ.
Theo dõi Phó tư lệnh Phan Khắc Hy giá»›i thiệu sÆ¡ đồ đội hình thi công "chuyên sâu - dây chuyá»n - đồng bá»™", anh Bùi Thế Tâm nêu ý kiến:
- Báo cáo, đây thá»±c sá»± là khái quát má»™t phương châm tổ chức thi công cầu đưá»ng rất má»›i cá»§a Binh chá»§ng Công binh. Nhưng liệu đã há»™i đủ những Ä‘iá»u kiện để có thể triển khai được chưa?
Phó chính uỷ Lê Xy nói rõ thêm:
- Trong chính phương châm đó đã nói rõ động lá»±c chính là con ngưá»i, kết hợp công cụ cải tiến, thuốc nổ.
Bộ Tư lệnh Sư đoàn 473 hoàn toàn nhất trí và hứa vừa làm vừa rút kinh nghiệm để hoàn thiện thêm.
Thấy đã thống nhất phương thức thi công, tôi há»i:
- Theo ý kiến các anh, nên chá»n Ä‘oạn nào để thi công thí Ä‘iểm và sá»­ dụng đơn vị nào?
Bá»™ Tư lệnh 473 nhất trí chá»n trên dưới 100 cây số từ Dakrong đến Bù Lạch. Äoạn này gần đưá»ng 9; tập kết vật tư, thiết bị thuận lợi. Vá» lá»±c lượng thi công, Sư Ä‘oàn đỠnghị cho bốn trung Ä‘oàn thật thiện chiến làm đưá»ng và Trung Ä‘oàn cầu 99.
Anh Tâm kiến nghị:
- Äá» nghị Bá»™ Tư lệnh ưu tlên cho quãng thi công thí Ä‘iểm này. Nếu "đầu xuôi" thì ắt là "Ä‘uôi sẽ lá»t"!
Chúng tôi nhất trí phương án của Chỉ huy Sư đoàn 473. Riêng lực lượng, bổ sung hai đoàn thanh niên xung phong.
Do tầm quan trá»ng cá»§a khâu "đột phá khẩu", Bá»™ Tư lệnh thấy cần phải để anh Lê Xy và anh Phan Khắc Hy ở lại tiếp tục giúp Sư Ä‘oàn 473 má»™t thá»i gian.
Vá»›i ná»™i bá»™ Thưá»ng Vụ Äảng uá»· và Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, công việc luôn bá» bá»™n, Ä‘an cài. Nhưng cÆ¡ bản mấy anh em hoạt động Ä‘á»u tay, nên má»i việc Ä‘á»u trôi chảy, chu tất. Riêng các anh Lê Xy, Nguyá»…n An, Phan Khắc Hy, Nguyá»…n Lang, Lê Äình Sum thưá»ng được dành "ưu tiên" trá»±c tiếp chỉ đạo, tháo gỡ những việc, những thá»i Ä‘oạn khó khăn nhất. Ngoài tuổi trẻ, sức khá»e, đây là những cán bá»™ kiên cưá»ng, sáng tạo, có trình độ, năng lá»±c tổ chức chỉ huy và dày dạn kinh nghiệm.
Theo phương thức tổ chức thi công đã thống nhất, được anh Phan Khắc Hy và anh Lê Xy chỉ đạo trá»±c tiếp, sau 3 tháng thi công thí Ä‘iểm ở Sư Ä‘oàn 473, kết quả cho thấy các chỉ tiêu Ä‘á»u vượt hai lần so vá»›i cách làm cÅ©. Äây là cÆ¡ sở quan trá»ng để chúng tôi kết luận phương pháp, ngllyên tắc, phương châm đỠra trước đây là cÆ¡ bản chính xác.
Tháng 6 năm 1973, Äảng uá»· Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n há»p bàn chuyên đỠvá» xây dá»±ng đưá»ng cÆ¡ bản đông Trưá»ng SÆ¡n. Tiếp đó, chúng tôi tiến hành tập huấn cho cán bá»™ sư Ä‘oàn, trung Ä‘oàn và cÆ¡ quan Bá»™ Tư lệnh. Äịa Ä‘iểm tập huấn là sở chỉ huy giã chiến cá»§a Sư Ä‘oàn 473, nằm cạnh sông Bang, gần má» nước khoáng, cây số 18 đưá»ng 16 (Lệ Thuá»·, Quảng Bình). Äây là địa Ä‘iểm thành lập Mặt trận Việt Minh tỉnh Quảng Bình thá»i kỳ trước Cách mạng tháng Tám, mà tôi là uá»· viên Ban Chấp hành, khi đó gá»i là Mặt trận Việt Minh "Cô Tám" (tên má»™t phụ nừ yêu nước tiêu biểu cá»§a Quảng Bình trước đây).
Theo phân công cá»§a Bá»™ Tư lệnh, tôi truyá»n đạt cho há»™i nghị tập huấn vá» tư tưởng và phương châm xây dá»±ng cầu đưá»ng.
HÆ¡n 200 cán bá»™ dá»± tập huấn hào hứng tập trung theo dõi, ghi chép đầy đủ, thảo luận sôi nổi, thắng thắn; phân tích rỡ những ưu Ä‘iểm và hạn chế cá»§a "mô hình" làm đưá»ng kiểu má»›i. Äa số cho rằng đây là kiểu làm đưá»ng chưa từng có cá»§a ngành giao thông nưởc ta cho đến nay, là bước chuyển hướng có tính chiến lược vá»›i hàng loạt ná»™i dung má»›i vá» làm đưá»ng tiêu chuẩn trên tuyến chi viện chiến lược ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh. Hai vấn đỠlá»›n mà cán bá»™ dá»± tập huấn trao đổi, tranh luận khá kỹ là thá»i gian hoàn tất công trình và phương pháp thi công. Cuối cùng há»™i nghị Ä‘á»u nhất trí vá»›i phương án cá»§a Bá»™ Tư lệnh. Vá» thá»i gian, quyết tâm hoàn thành trong 4 năm như Chính phá»§ đã chấp thuận. Sau này, trong quá trình triển khai có thể Ä‘iá»u chỉnh.
Vá» lá»±c lượng, phải huy động tập trung vào đây Sư Ä‘oàn công binh thiện chiến 473, Sư Ä‘oàn khu vá»±c 470 và 4 Ä‘oàn thanh niên xưng phong, vá»›i khoảng 25.000 ngưá»i cùng má»™t số phương tiện thi công má»›i. Dá»± kiến có thể tăng cưá»ng thêm má»™t số trung Ä‘oàn cá»§a Sư Ä‘oàn 472.
Vá» phương pháp thi công, phải có "Ä‘iểm" và có "diện". Äiểm là từ Cù Bai, đưá»ng 16 (Quảng Bình) vào Kontum. Phải tập trung vào đây Sư Ä‘oàn công binh 473 và má»™t số trung Ä‘oàn công binh cá»§a các sư Ä‘oàn khác, các Ä‘oàn thanh niên xung phong và thiết bị thi công má»›i có công suất cao. Tổ chức thi công theo 4 cung Ä‘oạn, 4 mÅ©i, nhằm sá»›m hợp Ä‘iểm để có thể nhanh chóng đưa vào sá»­ dụng cả tuyến đưá»ng khi xuất hiện thá»i cÆ¡ chiến lược má»›i.
Vá» kỹ thuật, mặt đưá»ng chá»§ yếu rải đá cấp phối; khi có Ä‘iá»u kiện sẽ cho rải nhá»±a; cầu cống làm vÄ©nh cá»­u, trước mắt là cống và cầu nhá».
Xét má»i phương diện, há»™i nghị tập huấn lần này có tầm quan trá»ng đặc biệt được chúng tôi xem như há»™i nghị Hương Äô tập huấn chiến dịch, chiến thuật vận tải vào cuối mùa hè năm 1967; nó nhằm đổi má»›i phương thức tổ chức thi công cầu đưá»ng theo má»™t mô hình mang tính chất công nghiệp vá»›i tư duy khoa há»c, sáng tạo, trong Ä‘iá»u kiện chiến tranh.
Sau há»™i nghị tập huấn, toàn tuyến xốc lại đội hình. Sở chỉ huy các sư Ä‘oàn và đội hình các trung Ä‘oàn, đại đội được Ä‘iá»u chỉnh theo từng cung đưá»ng được đàm trách. Sở chỉ huy Bá»™ Tư lệnh chuyển vào Thạch Bàn - ngã ba đưá»ng 15 và đưá»ng 16, cạnh sông Bang - đứng ở Ä‘iểm đầu hướng đột kích cá»§a tuyến má»›i ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh Ä‘ang vào thá»i Ä‘iểm thi công dồn dập.
Äầu hè cho tá»›i tháng 9 năm 1973, trên mặt trận cầu đưá»ng, toàn tuyến đã huy động trên 1,6 triệu công lao động trá»±c tiếp, hÆ¡n 13 nghìn kíp máy, 200 nghìn chuyến xe ben, trên 2.600 tấn thuốc nổ, 300 nghìn tấn sắt thép, 150 nghìn tấn xi măng… Äổi lại, tuyến đông Trưá»ng SÆ¡n đã thông xe được từ Thạch Bàn vào bến Giăng (dài 338 cây số). Tuyến tây Trưá»ng SÆ¡n gần 700 cây số từ Bản Äông vào Plây Khốc được hạ dốc, mở rá»™ng, "nắn" sá»­a những quãng vòng cua gấp. Nhá» vậy, đưá»ng cá»§a ta từ chá»— tuyến hẹp, dốc cao, bán kính vòng cua nhá», thành đưá»ng rá»™ng từ 6 - 8 mét, được rải đá hoặc cấp phối ở những quãng trá»ng Ä‘iểm; được là phẳng ở những nÆ¡i có kết cấu địa tầng tốt, vượt sông suối hầu hết bằng cầu; bảo đảm lá»±c lượng cả 2 hướng, trên dưới 2.000 xe vào ra cả ngày đêm vá»›i tốc độ trung bình 30-85 cây số má»™t giá».
Việc thi công đưá»ng ống xăng dầu tuyến đông Trưá»ng SÆ¡n khó khăn phức tạp còn hÆ¡n đưá»ng ô tô, bởi địa hình hiểm trở, chia cắt mạnh. Do vậy, tá»›i đầu mùa khô 1973-1974 má»›i tá»›i được Trao.
Trong khi đó ở hành lang phía tây, đưá»ng ống xăng dầu đã kéo vào khu vá»±c ba biên giá»›i.
***
Tháng 7 năm 1973, Trung ương Äảng ra nghị quyết 21 khắng định con đưá»ng cách mạng miá»n Nam vẫn tiếp tục con đưá»ng cách mạng bạo lá»±c. Bất luận trong tình huống nào ta cÅ©ng phải nắm vững thá»i cÆ¡, không mÆ¡ hồ, ảo tưá»ng vào "thiện chí" cá»§a kẻ thù, giữ vững chiến lược tiến công, tiếp tục đưa cách mạng miá»n Nam Ä‘i lên.
Tháng 10 năm 1973, Quân uá»· Trung ương có nghị quyết vá» phương hướng, nhiệm vụ quân sá»± đối vá»›i cách mạng miá»n Nam, đặc biệt nhấn mạnh công tác chuẩn bị tạo thế và lá»±c, kể cả chuẩn bị chiến trưá»ng, bảo đảm cho tác chiến hiệp đồng quân binh chá»§ng quy mô lá»›n khi thá»i cÆ¡ đến.
Tổ chức cho bá»™ đội quán triệt nghị quyết cá»§a Äảng, chúng tôi cho rằng những gì mà Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đã và Ä‘ang làm - đặc biệt là chá»§ trương phát triển, hoàn thiện thế trận vận chuyển từ sau khi có Hiệp định Paris, thá»±c sá»± là những bước Ä‘i vừa mang tính tuần tá»±, cÆ¡ bản, vừa mang tính "Ä‘i trước, đón đầu".
Trong hàng loạt nhiệm vụ cấp bách, Trung ương Äảng, Quân uá»· Trung ương coi trá»ng hoạt động chi viện chiến trưá»ng, phát triển tuyến chi viện chiến lược - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh.
Cuối tháng 11 năm 1973, anh Phan Trá»ng Tuệ Ä‘iện báo vá»›i tôi rằng Chính phá»§ chính thức ra quyết định xây dá»±ng đưá»ng tiêu chuẩn quốc gia đông Trưá»ng SÆ¡n. Vá» hướng tuyến, thá»i gian thi công, tiêu chuẩn kỹ thuật cÆ¡ bản như luận chứng đã được anh Äá»— Mưá»i thông qua hồi tháng 5 năm 1973. Mấy ngày sau anh Tuệ vào Thạch Bàn giao cho chúng tôi quyết định số 247, do Phó thá»§ tướng Lê Thanh Nghị ký ngày 17 tháng 11 năm 1973.
Thay mặt Chính phá»§ vào giao quyết định, giao nhiệm vụ cho Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, nhưng khi gặp chúng tôi tại sở chỉ huy, anh Phan Trá»ng Tuệ thân tình bảo:
- Mình vào mừng và chia vui vá»›i bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n.
Trên thá»±c tế, đưá»ng tiêu chuẩn đông Trưá»ng SÆ¡n đã được Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n cho triển khai thi công từ cuối năm 1972. Việc Chính phá»§ phê chuẩn luận chứng kinh tế - kỹ thuật là má»™t yếu tố quyết định, má»™t động lá»±c má»›i để bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n sá»›m thá»±c hiện được ước nguyện lá»›n lao.
Trung tuần tháng 12, sau khi ổn định sinh hoạt, công tác cá»§a cÆ¡ quan Bá»™ Tư lệnh ở Thạch Bàn, tôi cùng má»™t số cán bá»™ chá»§ trì cÆ¡ quan xuống làm việc vá»›i Sư Ä‘oàn 571, kiểm tra đội hình trung Ä‘oàn xe chạy ban ngày và tình hình sá»­a chữa, nâng cấp đưá»ng tây Trưá»ng SÆ¡n; chỉ đạo cho bắc cầu phao cỡ hai:làn xe ở những ngầm nước lá»›n.
Tiếp đó, tôi đến làm việc trá»±c tiếp vá»›i lãnh đạo các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, hiệp đồng tăng cưá»ng lá»±c lượng vận tải đưá»ng sông, đưá»ng biển, đặc biệt là nhân lá»±c bốc xếp ở các cảng Äông Hà, Nhật Lệ, Hòn La…, và các khu vá»±c dá»± trữ hàng dá»c đưá»ng 9.
Xong việc ở tuyến ngoài, chúng tôi vào kiểm tra khu vá»±c ba biên giá»›i. Kể từ khi ở cương vị Tư lệnh bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n, đây là lần thứ năm tôi vào thị sát "Thánh địa" này. Và cứ má»—i lần đến đây tôi lại có thêm nhÅ©ng cảm nhận má»›i, những ý tưởng má»›i vá» vùng đất thiêng liêng có tên là "Ngã ba biên giá»›i". Ai có may mắn đến nÆ¡i này Ä‘á»u bâng khuâng khôn tả khi nghe được những chú gà trống cá»§a ba nước Việt - Miên - Lào cùng cất tiếng gáy đón chào bình minh…
Là cán bá»™ quân sá»±, không riêng gì tôi, mà ai cÅ©ng phải lưu tâm vá» vị thế chiến lược cá»§a vùng đất ấy. Và thá»±c tế, khu vá»±c ba biên giá»›i từ lâu đã trở thành căn cứ chiến lược chung cá»§a các chiến trưá»ng Nam Äông Dương.
Ở Ä‘iểm "giao thoa" này, Việt Nam có Tây Nguyên trải rá»™ng trên địa bàn ba tỉnh, đất Ä‘ai bằng phẳng, mỡ màu; tài nguyên rừng, tiá»m năng thuá»· Ä‘iện và cây công nghiệp lá»›n nhất trong nước.
Phía bạn Lào, nối vá»›i Tây Nguyên có cao nguyên Bloven, diện tích rá»™ng, đất Ä‘ai phì nhiêu, giàu có vá» tài nguyên rừng; tiá»m năng thuá»· Ä‘iện và cây công nghiệp rất lá»›n; có nhiá»u sông lá»›n thuận cho giao thông bằng tàu thuyá»n, có Thác Khôn nổi tiếng cả Äông Dương.
Phía Campuchia có vùng rừng Äông bắc rá»™ng lá»›n, hiểm trở, là địa bàn đứng chân lý tưởng cá»§a lá»±c lượng vÅ© trang.
Với vị trí có tính chiến lược đó, nếu như cách mạng ba nước giữ được vùng ba biên giới, thì dám chắc chẳng kẻ thù nào làm gì được ta.
Trên cơ sở một căn cứ chiến lược chung, đã hình thành mặt trận đoàn kết chiến đấu giữa ba dân tộc cùng chống kẻ thù chung qua hai cuộc kháng chiến, giành độc lập cho mỗi quốc gia và bảo vệ vững chắc thành quả đó. Tuy phương cách, bước đi tới thắng lợi của từng nước không giống nhau, nhưng đoàn kết chiến đấu, dựa vào nhau để giành thắng lợi là một nguyên tắc, một yếu tố có tính sống còn của cách mạng mỗi nước.
Nung nấu những ý tưởng đó, trong bất cứ tình huống nào, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n cÅ©ng coi trá»ng xây dá»±ng căn cứ ba biên giá»›i.
Trở lại lần này tôi kiểm tra khắp lượt các đơn vị đứng chân nÆ¡i đây nhưng chá»§ yếu là Sư Ä‘oàn 470. Äoàn chúng tôi đã tá»›i tỉnh lỵ A-tô-pÆ¡, sau đó dùng xuồng máy xuôi dòng Xê Công rồi Mê Công đến các Binh trạm 51, 53 ở Xiêm Pạng, sau đó Ä‘i ô tô vá» sở chỉ huy Bá»™ Tư lệnh Sư Ä‘oàn 470.
Má»™t may mắn là trong chuyến Ä‘i lần này tôi được làm việc trá»±c tiếp vá»›i cán bá»™ chá»§ trì má»™t số chiến trưá»ng, nắm được tình hình chung và yêu cầu cụ thể cá»§a từng hướng. Bởi vậy trong suy nghÄ© cá»§a tôi luôn choán ngá»± hai vấn đỠbức bách nhất:
- Làm sao đẩy nhanh tốc độ thi công đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n?
- Làm sao chi viện binh lá»±c, vật chất cho các chiến trưá»ng kịp thá»i nhất, đồng bá»™ nhất?
Từ những đòi há»i bức xúc đó, tôi dành mấy ngày kiểm tra việc thi công đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n qua Gia Lai và Äắc Lắc.
Ở địa bàn do Sư Ä‘oàn 470 đảm trách, chúng tôi tá»›i vùng giải phóng Äắc Tô, Tân Cảnh, khảo sát lại đưá»ng 19 - Ä‘oạn từ Gia Lai sang Stung Treng (Campuchia), các trục 128A, 128B là những trục ngang nối Kontum vá»›i A-tô-pÆ¡. Tiếp đó, chúng tôi Ä‘i Plây Cần, Sa Thầy kiểm tra tuyến đưá»ng má»›i mở.
Tá»›i Trung Ä‘oàn 4 công binh, sau khi nghe Trung Ä‘oàn trưá»ng Lê Thanh Nhàn báo cáo, tôi kết luận ngay:
- Trung Ä‘oàn thi công nÆ¡i địa hình bằng phẳng, phương tiện thi công cÆ¡ giá»›i có công suất cao và đồng bá»™ như: máy húc Kommassu 130 mã lá»±c, máy gạt, máy lu, máy xúc, máy đào rãnh, xe xi-téc tưới nước… là Ä‘iá»u kiện rất tốt để thi công thẹo phương thức dây chuyá»n - chuyên sâu - đồng bá»™. Các đồng chí cho làm thá»­ má»™t tuần, xem má»—i ngày hoàn chỉnh được bao xa.
Ngay sau đó, chúng tôi kéo nhau vào khu rừng khá»™p thuá»™c địa phận Ea Súp (Äắc Lắc), phía nam đưá»ng 19 trá»±c tiếp chỉ huy đơn vị thi công theo bốn công Ä‘oạn trong dây chuyá»n: nhổ cây, rà rá»… - á»§i đào đắp ná»n - san mui, luyện mặt đưá»ng - đào rãnh, đặt cống.
Cả ngày hôm đó, trung đoàn thi công được một cây số, hoàn chỉnh ba công đoạn; riêng đặt cống, rải cấp phối chưa thực hiện được.
Từ thá»±c tiá»…n chỉ đạo Trung Ä‘oàn 4, chúng tôi đã hệ thống lại thành tài liệu mô hình tác nghiệp làm đưá»ng qua địa hình cao nguyên và gá»­i ngay cho các Trung Ä‘oàn công binh 551, 574 và má»™t số đơn vị khác có Ä‘iá»u kiện thi công tương tá»±.
***
Äến tháng 4 năm 1974, lá»±c lượng làm đưá»ng trên toàn tuyến có 4 sư Ä‘oàn, 5 trung Ä‘oàn công binh và 4 Ä‘oàn thanh niên xung phong. Ở tuyến "Ä‘iểm" có 3 sư Ä‘oàn, 5 trung Ä‘oàn công binh và 4 Ä‘oàn thanh niên xung phong vá»›i trên 6 vạn quân. Ở tuyến "diện", phía sau có 2 trung Ä‘oàn vá»›i hÆ¡n 3.000 quân thuá»™c Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n và gần 2 vạn ngưá»i, gồm lá»±c lượng thuá»™c Bá»™ Giao thông vận tải, thanh niên xung phong và dân công các tinh Nghệ An, Hà TÄ©nh, Quảng Bình.
Ở tuyến "Ä‘iểm", chúng tôi chỉ đạo lấy cấp sư Ä‘oàn công binh làm đơn vị tổ chức, chỉ huy thi công tập trung thống nhất. Trong đó má»—i sư Ä‘oàn tổ chức hai trung Ä‘oàn chuyên vá» ná»n, móng; từ má»™t đến hai trung Ä‘oàn chuyên làm mặt đưá»ng; má»™t trung Ä‘oàn chuyên làm cầu, cống; má»™t tiểu Ä‘oàn làm đưá»ng công vụ; má»™t tiểu Ä‘oàn vận chuyển vật tư, vật liệu, má»™t tiểu Ä‘oàn sản xuất vật liệu, má»™t đại đội khảo sát, thiết kế, nghiệm thu và má»™t số phân đội phục vụ.
Trong thiết kế thi công phải tạo được phương thức thi công công nghiệp "chuyên sâu - dây chuyá»n - đồng bá»™". Các đội hình thi công theo "bậc thang"; bố trí lệch nhau vá» thá»i gian, nhưng đảm báo tính kế thừa, liên tục vá» công Ä‘oạn, không để chỠđợi, ùn tắc. Quy định từng tháng, má»—i sư Ä‘oàn làm được bao nhiêu đưá»ng là phải hoàn chỉnh tổng thể (trừ cầu vÄ©nh cá»­u) để có thể sá»­ dụng ngay.
Chiến trưá»ng Trưá»ng SÆ¡n thưa dần tiếng bom đạn cá»§a kẻ thù. Nhưng thay vào đó là má»™t công trưá»ng xây dá»±ng khổng lồ, há»™i lưu gần chục vạn con ngưá»i, hàng vạn máy móc thiết bị. Núi rừng rung chuyển không phải vì đạn bom mà bởi những chiến sÄ© làm đưá»ng, chiến sÄ© vận tải. Những bàn tay má»™t thá»i "xẻ núi, lăn bom" giỠđây lại tiếp tục bạt núi, mở đưá»ng, dá»±ng cầu… Làm nên những con đưá»ng rải đá trên Trưá»ng SÆ¡n. Hoạt động thi công đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n ngày càng Ä‘i vào quỹ đạo ổn định, đạt được tốc độ "thần tốc", chất lượng, hiệu quả.
***
Trên tuyến tây Trưá»ng SÆ¡n, xe ta tung hoành trên cả "đưá»ng kín", "đưá»ng hở" suốt ban ngày. Äặc biệt sau khi Bá»™ Tư lệnh quyết định bá» các cung trung chuyển; từ Äông Hà, Long Äại xe chạy má»™t mạch vào Xê Sụ vá»›i cá»± ly hÆ¡n 500 cây số, để rồi từ đó chuyển thẳng vào Nam Bộ… thì hiệu quả vận chuyển tăng vá»t. Theo báo cáo cá»§a cÆ¡ quan Tham mưu vận tải, đến hết tháng 1 năm 1974 toàn tuyến chuyển giao Nam Bá»™ trên 8.000 tấn vật chất, nhiá»u hÆ¡n kế hoạch vận chuyển chi viện cho chiến trưá»ng này cả mùa khô 1972.
Nhưng rồi "cái gương nào cÅ©ng có mặt trái cá»§a nó". Ngưá»i Ä‘á»i thưá»ng nói vậy! Vào thá»i Ä‘iểm này, xuống thăm má»™t số đơn vị vận tải, tôi đã bắt gặp sá»± "quá tải" cá»§a anh em. Xe, lái, thợ kỹ thuật, tung hết lên tuyến, liên tục và liên tục… Vì sá»± toàn thắng, vì yêu cầu tạo thế, tạo lá»±c cho chiến trưá»ng, lái xe mặc sức tung hoành trên những cung đưá»ng mà trước đây phải "lấy đêm làm ngày".
Vá»›i cưá»ng độ này, nguy cÆ¡ "tụt" lái, "tụt" xe có thể trở thành hiện thá»±c. Do vậy, chúng tôi kịp thá»i chỉ thị cho cÆ¡ quan hậu cần và kỹ thuật tăng cưá»ng các biện pháp bảo vệ sức khá»e cho bá»™ đội và giữ vững đầu xe.
Tết sắp đến, không khí Trưá»ng SÆ¡n càng rạo rá»±c. Những ngày cuối tháng chạp, chúng tôi nhận kế hoạch đột xuất chuyển gần 1.000 tấn hàng, trong đó có nhiá»u hàng phục vụ nhu cầu sinh hoạt cá»§a nhân dân Khu 5 và Tây Nguyên vào dịp Tết. Thá»i gian quá eo hẹp, nhưng Bá»™ Tư lệnh giao cho Trung Ä‘oàn 512 vận tải ô tô, bằng má»i giá phải hoàn thành nhiệm vụ, quyết không được phụ lòng tin cá»§a Trung ương Äảng, Chính phá»§ quan tâm đặc biệt đến cái Tết cá»§a đồng bào miá»n Nam.
Chỉ sau hÆ¡n 10 hôm kể từ khi nhận lệnh, Trung Ä‘oàn 512 đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ và quay trở vá» vá»›i cái tết "cÆ¡m niêu, nước lá»" dá»c đưá»ng.
Chiá»u 29 Tết, tôi nhận được Ä‘iện cá»§a anh Võ Chí Công - Bí thư khu uá»· Khu 5 báo tin vui, hàng đã vào đủ ở Khâm Äức, ở Tây Nguyên. Rồi niá»m vui chiá»u tất niên rá»™n rá»±c hÆ¡n,thiêng liêng hÆ¡n, khi chúng tôi nhận Ä‘iện báo anh Trưá»ng Chinh vào thăm.
Chiá»u 30 Tết, anh Trưá»ng Chinh vào và cùng đón giao thừa vá»›i Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n. Cùng Ä‘i vá»›i anh có anh Nguyá»…n Äôn - uá»· viên Trung ương Äảng, Thứ trưởng Bá»™ Quốc phòng.
Anh Trưá»ng Chinh là má»™t nhà lãnh đạo lá»—i lạc, dày dạn kinh nghiệm cá»§a Äảng ta; có tác phong làm việc khoa há»c, cẩn thận, có sức thuyết.phục và tác đụng giáo dục cấp dưới rất thiết thá»±c.
Biết phong cách làm việc của anh, nên khi có tin anh vào, tôi đã cho chuẩn bị những nội dung cần báo cáo thành văn bản, hoặc vẽ thành bản đồ.
Sáng mùng má»™t Tết, nghe tôi báo cáo tình hình hoạt động cá»§a tuyến xong, anh Trưá»ng Chinh há»i:
- Từ sau Hiệp định Paris được ký kết, trở ngại lá»›n nhất trong vận chuyển chi viện chiến trưá»ng là gì? Xăng dầu bảo đảm cho tuyến đưá»ng ống vào khu vá»±c ba biên giá»›i có đủ không? Xây dá»±ng đưá»ng tiêu chuẩn đông Trưá»ng SÆ¡n có gì vướng mắc…?
Tôi trả lá»i:
- Thưa anh, kẻ thù trá»±c tiếp nguy hiểm cá»§a tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n là hoạt động đánh phá cá»§a địch vá» cÆ¡ bản bị loại trừ; Ä‘iá»u kiện thá»i tiết gây trở ngại tuy được khắc phục má»™t phần, nhưng cÆ¡ bản vẫn còn, bởi đưá»ng vận tải cá»§a ta là đưá»ng dã chiến. Tuy vậy, chúng tôi vẫn bảo đảm được chỉ tiêu kế hoạch vận chuyển chi viện chiến trưá»ng vì đã chuyển toàn bá»™ lá»±c lượng vận tải cÆ¡ giá»›i sang chạy ban ngày, tốc độ cao hÆ¡n, đội hình tập trung lá»›n hÆ¡n. Äặc biệt đã bá» những trạm trung chuyển, chạy cung dài, đưa hàng tá»›i thẳng chiến trưá»ng.
Vá» nguồn xăng dầu, do phải bÆ¡m xăng từ Bãi Cháy - Quảng Ninh, tuyến quá dài, nên cÅ©ng có thá»i Ä‘iểm thiếu hụt, phải ngừng bÆ¡m. Khắc phục sá»± cố đó, bá»™ đội xăng dầu đã đặt những bể chứa xăng dá»± trữ ở cuối tuyến đưá»ng ống.
Vá» xây dá»±ng đưá»ng tiêu chuẩn đông Trưá»ng SÆ¡n, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n có sá»± phối hợp cá»§a Bá»™ Giao thông vận tải, Ä‘ang triển khai tích cá»±c. Khó khăn chá»§ yếu lúc này là thiếu xi măng, sắt thép, nhá»±a đưá»ng.
Hiện tại, chúng tôi chá»n Ä‘iểm khởi đầu (Km 0) tuyến ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh là Tân Kỳ - Nghệ An, vá»›i ý nghÄ©a chá»n má»™t Ä‘iểm trên quê hương Bác Hồ, nhưng sau này, khi ta giải phóng hoàn toàn miá»n Nam, thống nhất đất nước, đỠnghị Chính phá»§ nên lấy Ä‘iểm bắt đầu là Pắc Bó, Cao Bằng, phần chá»§ yếu chạy men theo sưá»n đông Trưá»ng SÆ¡n vào tá»›i Cà Mau - Äất MÅ©i, tạo thành má»™t tuyến xuyên Việt thứ hai, không chỉ đáp ứng yêu cầu chiến tranh hiện đại, mà còn là cÆ¡ sở hạ tầng đặc biệt quan trá»ng để thúc đẩy phát triển kinh tế, văn hoá miá»n núi…
Anh Trưá»ng Chinh kết luận:
- Qua báo cáo đầy đủ, súc tích cá»§a Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, tôi thấy có những vấn đỠcác đồng chí làm rất táo bạo, sáng tạo, cần nêu thành bài há»c không chỉ riêng cho bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n mà cả cho đơn vị khác, chiến trưá»ng khác…
Tuyến ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh trong những năm qua đã góp phần quan trá»ng vào thắng lợi bước đầu cá»§a cách mạng miá»n Nam và cả nước. Nhưng miá»n Nam chưa được giải phóng, đất nước chưa thống nhất, cuá»™c chiến đấu cá»§a chúng ta còn tiếp diá»…n. Từ những kinh nghiệm xương máu cá»§a lịch sá»­, tôi đánh giá cao những dừ liệu rất thá»±c tế cá»§a các đồng chí để đỠphòng đối phương phản trắc.
Trong quá khứ, Äảng ta thừa thiện chí, nhưng quân thù "chết thì chết, nết không chừa". Phản trắc là vấn đỠthuá»™c vá» bản chất cá»§a kẻ địch. Vì vậy tôi đỠnghị các đồng chí phải thật sá»± cảnh giác, tích cá»±c chuẩn bị và hành động kịp thá»i nếu đối phương phản bá»™i.
Kinh nghiệm sau Cách mạng tháng Tám và hai cuá»™c kháng chiến, hai lần đàm phán đình chiến, nếu đối phương còn lá»±c thì không bao giá» há» ngừng phản kháng. Nếu tình huống lại xảy ra như trước đây thì tuyến ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh cá»±c kỳ quan trá»ng, vì đây là má»™t trong những Ä‘iá»u kiện có tính quyết định để miá»n Bắc, các nước xã há»™i chá»§ nghÄ©a anh em chi viện cho cuá»™c cách mạng miá»n Nam.
Anh Trưá»ng Chinh không quên nhắc nhở Bá»™ Tư lệnh hết sức tránh chá»§ quan, thoả mãn; trước mắt, hoàn thành thật tốt kế hoạch năm 1974.
Sau khi làm việc vá»›i Bá»™ Tư lệnh, chúng tôi đưa anh xuống thăm và chúc Tết Sư Ä‘oàn ô tô 571. Trước hàng nghìn quân - những tay lái lão luyện cá»§a Trưá»ng SÆ¡n vá»›i má»™t đội hình xe hùng hậu, thiện chiến, anh Trưá»ng Chinh vô cùng phấn khởi và xúc động. Là ngưá»i dõi theo từng bước tiến cá»§a Quân đội, há»i rằng làm sao anh có thể giấu được niá»m vui, bởi từ bước đầu, vá»›i 34 chiến sÄ© áo chàm, súng kíp… nay quân đội ta có những lá»±c lượng binh chá»§ng hợp thành vô cùng tinh nhuệ…
***
Äầu xuân Giáp Dần, ngày 21 tháng 2 năm 1974, Äảng uá»· Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n há»p. Äây là phiên há»p đầu tiên cá»§a Äảng uá»· má»›i kể từ sau khi trên tuyến tổ chức các sư Ä‘oàn binh chá»§ng.
Há»™i nghị tập trung đánh giá kết quả các mặt công tác từ đầu mùa khô 1973-1974, phổ biến biên chế tổ chức má»›i; quán triệt tình hình nhiệm vụ má»›i, thông qua chỉ tiêu kế hoạch công tác tháng 3, sá»›m kết thúc kế hoạch mùa khô. Äảng uá»· cá»­ anh Hoàng Thế Thiện - Chính uá»· làm Bí thư.
Äầu tháng 3, tôi quyết định Ä‘i thá»±c địa má»™t đợt dài ngày, kiểm tra các đơn vị thi công đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n - chá»§ yếu là quãng từ Dakrong (Quảng Trị) vào Khâm Äức (Quảng Nam), đồng thá»i làm việc vá»›i Bá»™ Tư lệnh các chiến trưá»ng, hiệp đồng kế hoạch chi viện nhằm đáp ứng tình hình phát triển nhanh.
Äang lục tục chuẩn bị lên đưá»ng thì Ä‘oàn cán bá»™ cá»§a Bá»™ Giao thông vận tải, do anh Äặng Hữu (lúc đó là Chá»§ nhiệm khoa cầu đưá»ng - Trưá»ng Äại há»c Xây dá»±ng) dẫn đầu vào.
Anh Äặng Hữu hồ hởi nói:
- Theo yêu cầu cá»§a Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, anh Phan Trá»ng Tuệ phái tôi cùng má»™t số cán bá»™ kỹ thuật vào gìúp các anh duyệt thiết kế má»™t số Ä‘oạn đưá»ng phức tạp.
Cùng vào vá»›i anh Äặng HÅ©u có khoảng 50 kỹ sư cầu đưá»ng. Số anh em này có quyết định tăng cưá»ng cho công binh Trưá»ng SÆ¡n.
Tôi quyết định lùi chuyến Ä‘i má»™t ngày và cho má»i ngay các anh Phan Quang Tiệp, Hoàng Äình Luyến tá»›i cùng làm việc vá»›i phái Ä‘oàn cá»§a Bá»™ Giao thông vận tải.
Tôi nói vá»›i anh Äặng Hữu:
- Rút kinh nghiệm cá»§a thá»i kỳ kháng chiến chống Pháp và những năm chống Mỹ vừa qua, lần này xây dá»±ng đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n, chúng tôi muốn bám sát chân núi, muốn Ä‘i trên đỉnh đồi kiểu "yên ngá»±a". Toàn tuyến có những Ä‘oạn phức tạp nhất là:
- Từ Khe Gát (Quảng Bình) vào Hướng Lập (Quảng Trị).
- Từ Dakrong (Quảng Trị) vào A Lưới (Thừa Thiên).
- Từ Bù Lạch (Thừa Thiên) vào Äắc Pét (Kontum).
Ở những đoạn này, khối lượng đất đá phải đào đắp, bạt xả ta-luy rất lớn; có nơi hơn 200 nghìn mét khối một cây số. Các anh cố giúp ở những đoạn khó.
Nhân thể, tôi kể anh Äặng Hữu nghe, trong má»™t lần vá» làm việc vá»›i Bá»™ Giao thông vận tải có Thá»§ trưởng Bá»™ và má»™t số cán bá»™ Viện Thiết kế giao thông. Khi chúng tôi trình bày luận chứng kinh tế - kỹ thuật vá» tuyến đưá»ng này, các anh ở Viện Thiết kế giao thông nói:
- Mở đưá»ng tiêu chuẩn cấp 4 miá»n núi mà Ä‘i theo hướng tuyến công binh Trưá»ng SÆ¡n chuẩn bị thì ở miá»n Bắc từ kháng chiến chống Pháp đến nay, chưa nÆ¡i đâu làm. Bởi lẽ, ná»n đưá»ng mở càng rá»™ng, ta-luy dương càng cao, gặp mưa lÅ© thì khối lượng sụt lở càng lôn; phải 5 hoặc 6 năm sau ổn định dần, má»›i đỡ bị sụt lở.
Nghe vậy anh Phan Trá»ng Tuệ nói luôn:
- Các đồng chí ở Viện Thiết kế nói vậy là có thá»±c tế. Nhưng không sao. Äã chấp nhận làm đưá»ng miá»n núi, lại đòi không sụt lở là Ä‘iá»u không tưởng. Vấn đỠđặt ra là phải có biện pháp kỹ thuật để hạn chế sụt lở. Bá»™ sẽ phái chuyên gia vào giúp công binh Trưá»ng SÆ¡n.
Nay lá»i hứa đó đã được thá»±c hiện. Chúng tôi vô cùng cảm Æ¡n anh Phan Trá»ng Tuệ, cảm Æ¡n các anh đã vào.
Tôi đỠnghị anh Äặng Hữu và Ä‘oàn cá»§a Bá»™ xuống trá»±c tiếp giúp Sư Ä‘oàn 473 - sư Ä‘oàn chá»§ lá»±c cầu đưá»ng, xem xét góp ý kiến và duyệt má»™t số Ä‘iểm làm mẫu. Sau đó kỹ sư, cán bá»™ kỹ thuật cá»§a chúng tôi tá»± lo liệu.
Vào thá»i Ä‘iểm này, trên tuyến đã có tá»›i 250 kỹ sư cầu đưá»ng. Phần đông do Bá»™ Giao thông vận tải đưa vào. Có má»™t số giữ trá»ng trách sư Ä‘oàn trưá»ng, trung Ä‘oàn trưởng; số còn lại là cán bá»™ khảo sát thiết kế… Äây thá»±c sá»± là lá»±c lượng "rưá»ng cá»™t" cá»§a công binh Trưá»ng SÆ¡n…
NghÄ© tá»›i sá»± trưởng thành cá»§a tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n, đặc biệt là bước chuyển lá»›n vá» thế trận cầu đưá»ng, chúng tôi càng biết Æ¡n anh Phan Trá»ng Tuệ - cá»±u Tư lệnh bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n. Anh Tuệ - má»™t chiến sÄ© cách mạng miá»n Bắc vào hoạt động ở đồng bằng sông Cá»­u Long, gắn bó máu thịt vá»›i chiến trưá»ng Khu 9 thá»i đánh Pháp, hết lòng hết dạ vì miá»n Nam những năm đánh Mỹ, và cÅ©ng nhiá»u "duyên nợ" vá»›i đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n. Äối vá»›i việc làm đưá»ng tiêu chuẩn, anh á»§ng há»™ chúng tôi hết lòng, tăng cưá»ng cho tuyến nhiá»u kỹ sư cầu đưá»ng, xe - máy, Ban 67… và cả kinh nghỉệm tổ chức, chỉ đạo.
Chúng tôi cÅ©ng không thể quên được công lao cá»§a các anh Nam Hải, Tưá»ng Lân, Lệ Ngá»c Hoàn… những ngưá»i đã lặn lá»™i vào Trưá»ng SÆ¡n từ rất sá»›m, vai ba lô, chân trần lá»™i suối trèo đèo, sẻ chia cùng bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n những cÆ¡n sốt rừng khá»§ng khiếp… để khảo sát xác định được nhiá»u tuyến có giá trị. Äoạn đưá»ng từ Bù Lạch Ä‘i Trao, mà anh Nam Hải trá»±c tiếp cùng công binh Trưá»ng SÆ¡n thị sát và định hướng từ mấy năm trước, nay chúng tôi Ä‘ang triển khai thi công.
Chúng tôi cÅ©ng luôn tâm niệm: Nói tá»›i đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh, mà không nói tá»›i đóng góp to lá»›n cá»§a lá»±c lượng giao thông vận tải, trá»±c tiếp là Ban 67, là phi thá»±c tế, khó chấp nhận.
Ban 67 ra Ä‘á»i từ năm 1967, khi Mỹ tăng cưá»ng đưa quân viá»…n chinh vào miá»n Nam và đánh phá miá»n Bắc ác liệt hÆ¡n. Äây là má»™t đơn vị thuá»™c Bá»™ Giao thông vận tải, được phối thuá»™c má»™t bá»™ phận thanh niên xung phong. Thá»i gian đầu, Ban 67 do các anh Phan Trầm, Nguyá»…n Bát phụ trách, vá» sau có anh Phan Như Cảnh, anh Cảo, anh Lê Ngá»c Hoàn… là những cán bá»™ kiên cưá»ng, có năng lá»±c tổ chức chỉ huy và chuyên môn nghiệp vụ. Quân số lúc cao nhất xấp xỉ 10.000 ngưá»i, tương đương sư Ä‘oàn.
Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n xem Ban 67 là lá»±c lượng công binh thá»±c thụ, có trình độ kỹ thuật chuyên môn vững, cá»±c kỳ dÅ©ng cảm, mưu trí, sáng tạo trong mở đưá»ng, bảo đảm giao thông ở nhiá»u trá»ng Ä‘iểm trên đất Quảng Bình trong những năm địch đánh phá quyết liệt nhất. Há» là lá»±c lượng chá»§ công mở đưá»ng 20 - "Quyết Thắng" - con đưá»ng tạo cảm hứng sáng tạo cho biết bao văn nghệ sÄ©; cùng lá»±c lượng giao thông Quảng Bình, VÄ©nh Linh nâng cấp, bảo đảm giao thông đưá»ng 15 - Ä‘oạn từ Khe Ve đến VÄ©nh Linh, đưá»ng 12 - Ä‘oạn từ Tân Ấp đến Mụ Giạ… Trong những năm tôi làm Chá»§ nhiệm Tổng cục Hậu cần tiá»n phương kiêm Tư lệnh Äoàn 559, Ban 67 là lá»±c lượng phối thuá»™c cá»§a Tổng cục Hậu cần tiá»n phương. Khi Tổng cục Hậu cần tiá»n phương chuyển thuá»™c Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, Ban 67 chuyển sang phối thuá»™c cho Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n cho đến kết thúc cuá»™c kháng chiến chống Mỹ.
CÅ©ng như Ban 67, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đánh giá cao lá»±c lượng giao thông tỉnh Hà TÄ©nh (do anh Lê Quang Äạt phu trách), lá»±c lượng giao thông Quảng Bình (do anh Lại Văn Ly phụ trách) và lá»±c lượng giao thông VÄ©nh Linh (do anh Trần Äồng phụ trách). Ba lá»±c lượng này đã kết thành má»™t khối vững như "bê tông cốt thép" giữ vững mạch máu giao thông ở má»™t địa bàn vô cùng ác liệt, nối liá»n vá»›i tuyến 559…
Những ngày sau đó, tôi phân công các anh Phan Quang Tiệp, Hoàng Äình Luyến đưa anh Äặng Hữu xuống làm việc trá»±c tiếp vá»›i Sư Ä‘oàn 473; đồng thá»i giao Cục Chính trị nghiên cứu phân bổ 50 kỹ sư cầu đưá»ng cho các đơn vị, và không quên nhắc cÆ¡ quan hậu cần cấp ngay tiêu chuẩn quân trang cho số anh em này.
Bố trí xong chương trình làm việc cá»§a Ä‘oàn cán bá»™ vừa vào, tôi cùng anh Dương Äình Tạ và má»™t số sÄ© quan tham mưu, công binh bắt đầu chuyến công tác dài ngày. Äiểm đầu tiên là Sư Ä‘oàn công binh 478. Các anh Tô Äa Mạn, Cao Äôn Luân đưa chúng tôi xuống trá»±c tiếp nghe Ban chỉ huy Trung Ä‘oàn 99 báo cáo phương án bắc cầu treo Dakrong.
Cầu treo Dakrong do Cục Công binh Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n chá»§ trì thiết kế, có sá»± tham gia ý kiến cá»§a má»™t số kỹ sư cầu đưá»ng Bá»™ Giao thông và anh Tâm - phó tiến sÄ© chuyên ngành cầu Trưá»ng Äại há»c Xây dá»±ng. Cầu có sức chịu tải H13, bảo đảm cho xe hạng nặng qua lại dá»… dàng.
Ảnh: Cầu treo Dakrong, tháng 10-2004, đầu cầu có một tảng đá nặng 600 tấn rơi xuống.
Hôm sau, chúng tôi qua phía nam sông Dakrong, theo đưá»ng công vụ vào thăm má»™t số công trưá»ng do các Trung Ä‘oàn 6, 217, 509, 592 và má»™t đơn vị thanh niên xung phong Hà Bắc thi công.
Toàn bá»™ lá»±c lượng này được rải ra từ nam cầu Dakrong vào đến A Lưới. Äây là Ä‘oạn trá»ng Ä‘iểm, khối lượng thi công lá»›n, nên được chúng tôi ưu tiên vá» cả nhân lá»±c cÅ©ng như phương tiện xe, máy, vật tư; đặc biệt được trang bị má»™t số máy húc Kommassu để thi công.
Qua kiểm tra, tôi được biết công tác tổ chức chỉ huy cá»§a đơn vị rất tốt; công tác bảo đảm hậu cần khá chu đáo. Cấp dưỡng mang cÆ¡m trưa ra hiện trưá»ng cho bá»™ đội.
Không khí lao động trên công trưá»ng tràn đầy sức trẻ. Bá»™ đội, thanh niên xung phong chung sức bạt núi, san đồi, vừa làm vừa hát hò sôi nổi. Tối đến, nhiá»u đơn vị còn lén ở lại để làm thêm. Tiến độ thi công thay đổi từng ngày.
Hằng ngày vào 18 giá», tất cả các tổ chuyên nổ mìn được lệnh phát hoả đồng loạt. Mìn nổ kéo dài trong vòng ná»­a giá», đảm bảo đủ khối lượng cho xe - máy và lá»±c lượng lao động thá»§ công làm cả ngày hôm sau. Vào quãng thá»i gian đó, nhìn những ánh chá»›p, tiếng nổ liên hồi, núi đồi rung chuyển, không ít ngưá»i liên tưởng đến cảnh máy bay B.52 ném bom rải thảm mấy năm vá» trước cÅ©ng chính ở những cung đưá»ng này.
Vào má»™t buổi sáng, Chính uá»· Trung Ä‘oàn 6 Cao Xuân Hùng hướng dẫn chúng tôi thăm má»™t đại đội Ä‘ang bạt xả ta-luy và san sá»­a ná»n đưá»ng.
Tại hiện trưá»ng, tôi thấy hai tiểu đội Ä‘ang đứng ở sưá»n núi cao chừng 30 mét xả đất đá xuống. Ở ná»n đưá»ng có hai tiểu đội khác Ä‘ang đón đợi để hót đất đá vào sá»t hoặc bao tải, khiêng chuyển sang lấp nÆ¡i khác. Thật là má»™t cảnh tượng lao động quá mức thá»§ công, "nghịch cảnh" vá»›i những cá»— máy húc hiện đại ká» cạnh.
Tôi nói với đồng chí đại đội trưởng:
- Ngưá»i ở trên xả đất đá xuống, dưới lại có ngưá»i đứng chá», sẽ có hai Ä‘iá»u bất lợi: vừa không an toàn, vừa tăng "giá» chết". Tại sao không dùng xe cải tiến thay cho khiêng cáng bằng bao tải, sá»t? Xe cải tiến thì nào chúng ta có thiếu? Cần từng bước giảm nhẹ thá»§ công, cÆ¡ bắp; giảm nhân lá»±c, tăng công cụ cải tiến để không ngừng nâng cao năng suất và bảo đảm an toàn lao động.
Trưa hôm đó, chúng tôi cùng đơn vị ăn cÆ¡m ngay mặt đưá»ng; buổi chiá»u đến kiểm tra má»™t đại đội máy húc làm việc. Sáu chiếc Kommassu Ä‘ang thi công theo chiến thuật tác chiến đội hình ba thê đội, tiến công dứt Ä‘iểm từng Ä‘oạn theo thiết kế, so vá»›i kiểu thi công đơn lẻ trước đây, thi công theo cách này năng suất tăng 30 phần trăm.
Sau khi quan sát bộ đội thi công, tôi góp ý:
- Với địa hình hoàn toàn đá thì dùng mìn phá, sau đó chỉ sử dụng máy húc. Với địa hình hoàn toàn đất, chỉ dùng máy húc. Nhưng với địa hình đất đá lẫn lộn nên sử dụng một lượng thuốc nổ nhất định; sau đó dùng máy húc. Như vậy vừa tiết kiệm máy, vừa tiết kiệm lao động thủ công, lại nâng cao được năng suất.
Cán bá»™ sư Ä‘oàn, trung Ä‘oàn cùng Ä‘i hoàn toàn nhất trí những Ä‘iá»u tôi góp ý, và hứa cho triển khai ngay. Anh Cao Äôn Luân vui vẻ nói:
- Vá»›i tư tưởng tiến công, Tư lệnh nhìn vào đâu cÅ©ng phát hiện ra nhiá»u thiếu sót cá»§a chúng tôi!
CÅ©ng theo đưá»ng công vụ, hôm sau chúng tôi vào kiểm tra Trung Ä‘oàn 542 - má»™t đơn vị có thâm niên và bá» dày công trạng, Ä‘ang đứng ở cao Ä‘iểm Pê Ke, đảm trách má»™t địa bàn khá hiểm yếu Trung Ä‘oàn được tăng cưá»ng hÆ¡n má»™t nghìn thanh niên xung phong quê Hà Bắc, do má»™t nữ đồng chí tên là Hiá»n phụ trách. Già ná»­a số thanh niên xung phong là nữ, tuổi Ä‘á»i từ 17 đến 22; hầu hết đã tốt nghiệp phổ thông cấp II, má»™t số tạm rá»i ghế nhà trưá»ng cấp III xung phong vào Trưá»ng SÆ¡n. Chứng kiến há» vừa "đào đất cất gá»—" vừa nói cưá»i trêu chá»c cánh lính lái xe, má»›i thấy má»i gian nan, vất vả vá»›i tuổi trẻ chẳng nghÄ©a lý gì.
Pê Ke vốn là má»™t trá»ng Ä‘iểm mà dịch đánh phá liên tục trong nhiá»u năm trước, nên giỠđây nếu có chấn động mạnh, các sưá»n núi thưá»ng bị sụt lở, đất đá bất thần ập xuống, rất nguy hiểm cho ngưá»i làm đưá»ng.
Vận dụng sáng tạo phương pháp cá»§a Trung Ä‘oàn 98, ở đây bá»™ đội và thanh niên xung phong đã thi công cắt tầng theo ba bậc để khá»i phải đẩy đất đá nhiá»u lần. Vá»›i riêng tôi, đây là má»™t kinh nghiệm hay, độc đáo. Tuy vậy, Ä‘iá»u mà tôi cần nhắc nhở trung Ä‘oàn là không nên bố trí lao động, đặc biệt là nữ thanh niên xung phong làm ở tầng ba và tầng má»™t, vì không đảm bảo an toàn. Tầng ba dá»… sụt lở. Tầng má»™t dá»… bị vùi lấp. Tốt nhất nên chuyển tiểu Ä‘oàn nữ thanh niên xung phong ra làm móng và mặt đưá»ng.
Chiá»u hôm đó chúng tôi ăn cÆ¡m cùng tiểu Ä‘oàn nữ thanh niên xung phong. Bữa cÆ¡m rừng tuy đạm bạc nhưng có bàn tay phụ nữ nên rất ngon lành. Canh lá bứa rừng nấu vá»›i cá suối. Rau dá»n, rau cải Ä‘á»u do chị em tăng gia, có thêm cá cÆ¡m khô rang, thịt lợn…
Vui chuyện trong bữa cÆ¡m, tôi há»i chị Hiá»n:
- Chị em vào đây được bao lâu?
- Thưa, hơn một năm rồi ạ!
- Làm đưá»ng vất vả, sinh hoạt nÆ¡i "rừng thiêng nước độc" thế này, má»i ngưá»i kiến nghị, thắc mắc gì không?
- Thưa Tư lệnh, khá»™ng ạ! Chỉ tá»™i là "mắc bệnh" hay cưá»i. Có lúc cưá»i rung cả lán.
Chị Ä‘oàn phó ngồi cạnh Hiá»n, rụt rè nói:
- Nếu có quả bồ kết, Thủ trưởng cho chúng em một ít.
Tôi quay sang nói vá»›i anh Cao Äôn Luân cho ngưá»i ra Hướng Hoá hoặc Äông Hà mua cho chị em. Thứ này, ngoài đó đâu có thiếu.
Anh Cao Äôn Luân hứa tuần sau sẽ mang vào.
Nghe vậy, chị em ồ lên, vá»— tay, đấm lưng nhau thùm thụp cưá»i như nắc nẻ!
Thấy cảnh tượng đó, trong tôi đan xen những buồn vui khó tả!
GiỠđây, khi mà biết bao phương tiện thông tin đại chúng suốt ngày phô trương, quảng cáo các loại mỹ phẩm hảo hạng, chăm chút, làm đẹp cho từng sợi tóc - "góc con ngưá»i" cá»§a các cô gái, tôi lại thắt lòng nhá»› vá» chút đòi há»i nhá» nhoi cá»§a những cô gái thanh niên xung phong ngày ấy ở Trưá»ng SÆ¡n. Khi má»›i vào tuyến, những mái tóc con gái đồng chiêm, tuổi mưá»i tám - đôi mươi, mượt mà hương bưởi, hương chanh, nhưng sau vài trận sốt rét rừng, chỉ còn lÆ¡ thÆ¡ vài sợi… Và giỠđây, còn bao chị em trong số há» Ä‘i gần hết cuá»™c Ä‘á»i vẫn không chồng, không con…!
Từ ngày thành lập tuyến chi viện chiến lược đển đầu năm 1974 đã có hàng chục nghìn thanh niên xung phong từ má»i vùng quê đất Bắc có mặt ở Trưá»ng SÆ¡n. Má»™t bá»™ phận không nhá» trong số há» chuyển thành công binh. Thanh niên xung phong là má»™t trong những lá»±c lượng quan trá»ng xây dá»±ng cầu đưá»ng, bảo đảm giao thông, làm giao liên, đánh địch… Anh chị em vô cùng dÅ©ng cảm, mưu trí, hoàn thành xuất sắc má»i nhiệm vụ, đặc biệt là mở đưá»ng, bảo đảm giao thông, bốc xếp hàng hoá…
Tôi đã chứng kiến má»™t trung đội nữ thanh niên xung phong do cô Liệu phụ trách bảo đảm giao thông ở ngầm Ta Lê. Äể kịp giải toả trá»ng Ä‘iểm trong khi chưa kịp đóng cá»c tiêu, chị em đã dàn hàng ngâm mình dưới nước sâu chảy xiết, biến mình thành cá»c tiêu "sống" hướng dẫn xe qua ngầm dưới mưa bom bão đạn…
Trên tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n, thanh niên xung phong là lá»±c lượng cổ vÅ© mạnh mẽ má»i binh chá»§ng, là tấm gương có sức thuyết phục mạnh mẽ những ai dao động trước thá»­ thách hiểm nguy. Äặc biệt, ở Trưá»ng SÆ¡n, nữ thanh niên xung phong không phải là phái yếu như nhiá»u ngưá»i tllưá»ng nghÄ©. Trái lại há» là "phái mạnh". Bằng sức lao động dẻo dai, dÅ©ng cảm, thông minh, nữ thanh niên xung phong đã xây dá»±ng biết bao công trình, hoàn thành xuất sắc má»i nhiệm vá»± trên tuyến đưá»ng mang tên Bác. Äất nước, cÅ©ng như bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n mãi mãi ghi công những nam nữ thanh niên xung phong đã cống hiến máu xương, trí tuệ, sức lá»±c, cống hiến cả má»™t thá»i xuân sắc vì sá»± sống cá»§a những con đưá»ng trưá»ng tồn cùng dân tá»™c, vì sá»± nghiệp giải phóng miá»n Nam, thống nhất Tổ quốc.
Chia tay tiểu Ä‘oàn nữ thanh niên xung phong, chúng tôi vào thung lÅ©ng A Lưới (Thừa Thiên) - nÆ¡i nhiá»u năm là căn cứ quan trá»ng cá»§a tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n phục vụ cho chiến trưá»ng Trị-Thiên, bắc Khu 5, nÆ¡i mà bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n cùng quân và dân Trị-Thiên đánh bại ba cuá»™c hành quân càn quét quy mô lá»›n cá»§a Mỹ - nguỵ.
Vào A lưới, chúng tôi làm việc vá»›i Trung Ä‘oàn 217 và má»™t tiểu Ä‘oàn thanh niên xung phong Ä‘ang thi công quãng đưá»ng này. Tại đây, đưá»ng cÅ© được mở qua địa hình thấp, sình lầy. Trong phương án thiết kế má»›i, đưá»ng sẽ được đưa lên chân núi phía đông. Do vị thế cá»§a địa bàn A Lưới, Bá»™ Tư lệnh quyết định ưu tiên tập trung thi công Ä‘oạn đưá»ng này đồng bá»™, cả cầu cống vÄ©nh cá»­u, rải nhá»±a mặt đưá»ng xong trong năm 1974; xong lúc nào sẽ thống nhất cùng địa phương đưa nhân dân - chá»§ yếu là đồng bào Vân Kiá»u vỠổn định sinh hoạt, sản xuất. Vá»›i chá»§ trương đó, chúng tôi đã tăng cưá»ng cho Trung Ä‘oàn 217 má»™t đại đội 36 chiếc xe ben, má»™t số máy lu, máy gạt, xe tưới nhá»±a đưá»ng…
Khảo sát thấy suối A Lưới có nhiá»u sá»i, nên khi thiết kế làm móng đưá»ng, đã nảy sinh mấy loại ý kiến khác nhau: má»™t là dùng toàn sá»i, hai là: chỉ dùng đá. Riêng ý kiến anh Tô Äa Mạn cho rằng ở đây ná»n đưá»ng yếu, nên khi làm móng, nếu tận dụng đá sá»i cÅ©ng phải kết hợp đá dăm; đổ má»™t lá»›p sá»i dày 50 phân, dưới lá»›p đá dăm (cỡ 4 - 6 phân) dày 20 phân là bảo đảm yêu cầu kỹ thuật. Tôi và má»™t số kỹ sư cầu đưá»ng đồng ý giải pháp cá»§a anh Tô Äa Mạn,vì đá dăm cỡ 4 - 6 phân, có cạnh nhám, được lèn chặt vá»›i sá»i sẽ có cưá»ng độ chịu lá»±c cao.
Sau khi trá»±c tiếp xem xét công binh và thanh niên xung phong làm đưá»ng, chúng tôi kiểm tra đánh giá bãi sá»i trên suối A Lưới có trữ lượng rất lá»›n. Mùa khô, nước cạn, sá»i nổi thành cồn đống. Äây là nguồn nguyên liệu tá»± nhiên khổng lồ. Tại bãi, anh chi em thanh niên xung phong Ä‘ang hì hục dùng xẻng xúc sá»i đổ lên thùng ben.
Theo đồng chí đại đội trưởng báo cáo thì nếu xúc được má»™t xe sá»i 4 tấn, phải cần 6 ngưá»i làm cật lá»±c từ 35-40 phút. Sá»i nặng, thùng xe cao, xúc được má»™t xe thì chân tay ai nấy rã rá»i…
Thấy vậy tôi há»i anh Tô Äa Mạn:
- Trong tập huấn, đã tính đến phương án dùng ke xả như một phương tiện bán tự động. Tại sao đây không áp dụng?
Äồng chí Trung Ä‘oàn trưởng Trung Ä‘oàn 217 trả lá»i:
- Báo cáo Tư lệnh, làm ke xả phải tính đến thế đất dốc, chá»§ yếu là sưá»n đồi, ở đây bãi sá»i bằng, không làm được.
- Vậy bãi sá»i dày bao nhiêu? Tôi há»i tiếp.
- Báo cáo chúng tôi chưa khảo sát kỹ, nhưng nÆ¡i má»ng cÅ©ng hÆ¡n má»™t mét.
Thấy tình hình "không ổn", bởi biết tôi thưá»ng đòi há»i sá»± sáng tạo cá»§a cấp dưới, anh Luân ghé tai anh Mạn thì thầm gì đó, rồi quay vá» phía tôi:
- Báo cáo Tư lệnh, chúng tôi chưa chỉ đạo đơn vị làm ke xả, chứ không phải không làm được.
Tôi vui vẻ nói:
- Äồng chí Trung Ä‘oàn trướng nói cÅ©ng có phần đúng; thá»±c ra cả trên tuyến và cả những công trình cầu đưá»ng trên miá»n Bắc từ trước tá»›i nay ta chưa há» làm ke xả nưi địa hình bằng phẳng.
Nhưng ở đây, ta phải triệt để khai thác "má»" sá»i quý giá này, vừa tiết kiệm được thuốc nổ, máy nghiá»n và nhân lá»±c để khai thác đá, vừa đẩy nhanh tiến độ thi công. Muốn vậy, phải tìm nÆ¡i sá»i tập trung nhất, dùng gá»— tốt. Lắp đặt hai ke xả, cách nhau chừng 150 mét. Cho máy á»§i vun sá»i thành hai đống, cao hÆ¡n miệng ke xả chừng 2,5 mét. Dùng máy húc DT75 đẩy sá»i vào miệng ke xả.
Cấu trúc cá»§a ke xả phải giống cầu chui. Xe ben vào nhận sá»i xong Ä‘i thẳng luôn. Tính cá»± ly vận chuyển mà bố trí đội hình xe cho hợp lý, không được để xe chá» quá 10 phút. Äại đội trưởng phải dùng bá»™ đàm chỉ huy cả hai đầu.
Äể giải quyết dứt Ä‘iểm chuyện "ke xả", tôi quyết định ở lại A Lưới ba ngày để theo dõi, đôn đốc. Chỉ sau má»™t ngày đêm, Trung Ä‘oàn 217 đã làm xong hai ke xả. Chúng tôi cho triển khai hoạt động ngay.
Äá»™i hình xe ben 36 chiếc tuần tá»± vào lấy sá»i, xong Ä‘i thẳng tá»›i chá»— đổ, không phải quay trở mất thá»i gian. Má»—i xe có tải trá»ng 4 tấn chỉ nhận sá»i không quá 10 phút, thay vì 40 phút trước đó.
Má»™t công trưá»ng đầy tính công nghiệp, hoạt động đồng bá»™, nhịp nhàng. Bá»™ đội và thanh niên xung phong phấn khởi tá»™t độ, đặc biệt là số anh chị em xúc sá»i, vì được giải phóng khá»i má»™t công Ä‘oạn vô cùng vất vả.
Chứng kiến không khí lao động cÅ©ng như hiệu quả cá»§a phương thức thi công má»›i, tôi nói vá»›i anh Tô Äa Mạn:
- Äoạn đưá»ng 38 cây số này là mô hình thí Ä‘iển toàn bá»™ ná»™i dung và phương thức thi công như đã tập huấn là: "Chuyên sâu - dây chuyá»n - đồng bá»™"; nhằm thá»±c hiện bằng được mục tiêu: năng suất, chất lượng, tốc độ cao nhất, đồng thá»i bảo đảm an toàn và từng bước giảm dần lao động thá»§ công, giải phóng năng lượng cÆ¡ bắp.
Kết thúc công việc ở Trung Ä‘oàn 217, chúng tôi tạt qua làm việc vá»›i Trung Ä‘oàn 98 Ä‘ang thi công quãng qua dốc Bù Lạch. Äây là quãng có địa hình phức tạp nhất, khối lượng thi công rất lá»›n. Mặc dù vậy, tôi thật sá»± yên tâm khi Sư Ä‘oàn 4 73 chá»n Trung Ä‘oàn 98, đơn vị Anh hùng đảm trách quãng đưá»ng này.
Äể tranh thá»§ thá»i gian vào làm việc vá»›i Khu uá»· và Bá»™ Tư lệnh Quân khu 5 do đã hẹn trước, tôi nắm qua tình hình và dặn ban chỉ huy trung Ä‘oàn chuẩn bị làm việc vá»›i anh Äặng Hữu. Có gì vướng mắc, báo cáo vá» Bá»™ Tư lệnh sau.
Trên suốt trục đưá»ng vào Khu 5, các trung Ä‘oàn công binh, thanh niên xung phong dồn lên mặt đưá»ng. NÆ¡i nÆ¡i tràn ngập không khí rá»™n ràng, sôi động.
Äây là lần thứ hai tôi vào làm việc vá»›i Khu uá»· và Bá»™ Tư lệnh Quân khu 5. Do hẹn trước, nên khi chúng tôi vào các anh Võ Chí Công, Chu Huy Mân, Äoàn Khuê bố trí làm việc ngay. Các anh thông báo tình hình Khu 5 từ sau khi có Nghị quyết 21 cá»§a Trung ương, diá»…n biến chiến trưá»ng khá thuận lợi cho ta. Äể tạo Ä‘iá»u kiện cho địa phương đẩy mạnh hoạt động tạo thế tạo lá»±c, anh Năm Công, anh Chu Huy Mân đỠnghị Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n giao đủ, giao sá»›m quân và vật chất cá»§a Trung ương bổ sung. Các anh cÅ©ng không quên cảm Æ¡n bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n đã chi viện đắc lá»±c trong nhiá»u năm cho chiến trưá»ng Khu 5.
Tôi cảm Æ¡n tình cảm mà Khu uá»· và Bá»™ Tư lệnh Quân khu dành cho bá»™ độí Trưá»ng SÆ¡n, cÅ©ng như những thông tin các anh cung cấp sẽ là cÆ¡ sở giúp chúng tôi chá»§ động bảo đảm chỉ tiêu vận chuyển chi viện chiến trưá»ng. Äồng thá»i, tôi cÅ©ng khẳng định những gì mà bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n làm được Ä‘á»u có sá»± trợ lá»±c cá»§a các chiến trưá»ng. Riêng Khu 5 trong thá»i gian gần đây đã giải phóng Khâm Äức, Äắc Pét, tạo Ä‘iá»u kiện cho bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n đưa má»™t phần tuyến vận tải quân sá»± chiến lược vỠđất ta, tiếp cận các chiến trưá»ng miá»n Nam, trá»±e tiếp và gần hÆ¡n.
Chia tay với các anh trong Khu uỷ và Bộ Tư lệnh Quân khu 5, chúng tôi khẩn trương vào làm việc với Bộ Tư lệnh Mặt trận Tây Nguyên: Cũng như lần trước, đón và làm việc với chúng tôi có các anh Hoàng Minh Thảo, Vũ Lăng, Trần Thế Môn…
Anh Thảo thông báo vá»›i chúng tôi tình hình toàn mặt trận, kết quả tiếp nhận hàng và quân bổ sung. Anh đỠnghị tăng chỉ tiêu và lập hai Ä‘iểm giao hàng má»›i: má»™t ở tây Gia Lai và má»™t ở tây bắc Äắc Lắc; đây là hai Ä‘iểm nằm trên đưá»ng má»›i mở.
Tôi đồng ý và đảm bảo với Bộ Tư lệnh Mặt trận Tây Nguyên là từ ngày 10 tháng 4 này, chúng tôi sẽ thực hiện.
Anh Thảo, anh Lăng, anh Môn vô cùng cảm Æ¡n bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n từ hÆ¡n chục năm nay đã chi viện vật chất, bổ sung quân cho Tây Nguyên vượt chỉ tiêu; phối hợp vá»›i Tây Nguyên đánh địch ở vùng ba biên giá»›i.
Nghe các anh nhắc tới "Thánh địa" này, tôi nói:
- VỠcăn cứ chiến lược ba biên giới, chúng tôi phải cảm ơn các anh trước. Bởi lẽ, lực lượng đánh địch ở đây chủ yếu là B3.
Không khoan nhượng với sự khiêm tốn của chúng tôi, anh Thảo nói:.
- Äúng vậy, nhưng lá»±c lượng tại chá»—, hậu cần tại chá»— - hai vấn đỠcá»±c kỳ quan trá»ng lại thuá»™c vá» bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh.
Tôi trình bày thêm để anh Thảo, anh Môn, anh Lăng rõ:
- Theo chỉ thị cá»§a Bá»™, chúng tôi sẽ Ä‘iá»u Sư Ä‘oàn 4 70 vỠđóng ở Sa Thầy và lập ở đây cụm khu dá»± trữ lá»›n. Nhưng chúng tôi vẫn cho cá»§ng cố đưá»ng C4, vừa để bổ trợ, vừa phục vụ việc vận chuyển chi viện cho bạn Campuchia. Chúng ta quyết giữ vững khu căn cứ chiến lược này. ÄÆ°á»ng đông Trưá»ng SÆ¡n nay đã được đưa vào sá»­ dụng chuyển quân và vật chất đưa thẳng, trá»±c tiếp vào Tây Nguyên. ÄÆ°á»ng ống xăng dầu, đưá»ng thông tin tải ba cÅ©ng theo đưá»ng tiêu chuẩn đông Trưá»ng SÆ¡n mà vươn dài vào Nam Bá»™. Nhưng hiện nay địch vẫn còn chốt ở cao Ä‘iểm 900 (Äắc Min) và Äức Lập. Do vậy, hiện tại, chúng tôi tạm thá»i sá»­ dụng khoảng 100 cây số vòng qua Ô Ranh đất bạn Campuchia, rồi quay vá» Bù Äốp - Lá»™c Ninh. Trong má»™t lần trên đưá»ng ra Hà Ná»™i làm việc, anh Lê Äức Anh là bạn rất thân có trao đổi vá»›i tôi nên bàn vá»›i B8, phối hợp "nhổ" luôn cao Ä‘iểm 900, từ đó ép địch "án binh bất động" ở Äức Lập, tạo Ä‘iá»u kiện cho ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh vươn nhanh vào Bù Äăng, thuá»™c miá»n Äông Nam Bá»™. Nay tôi chính thức đỠnghị các anh chuyện đó, càng sá»›m càng hay.
Anh Thảo nói:
- "Nhổ" cứ Ä‘iểm đó không khó gì. Nhưng chúng tôi e "rút dây động rừng". Vì nó nằm trên biên giá»›i Việt - Campuchia. Äể chúng tôi nghiên cứu, xin chỉ thị cá»§a Bá»™ và sẽ bàn vá»›i các anh ngay. Trên địa bàn Tây Nguyên đã có đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n xuyên qua. Äây là má»™t trong những yếu tố cÆ¡ sở hạ tầng có tính quyết định, không chỉ đối vá»›i Tây Nguyên mà cả đối vá»›i Nam Bá»™. Chúng tôi rất vững tâm đẩy mạnh hoạt động xây dá»±ng chiến trưá»ng và chiến đấu trong má»i tình huống. Tây Nguyên sẽ cùng bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n bảo vệ vững chắc tuyến đưá»ng đó.
Rá»i Bá»™ Tư lệnh Tây Nguyên, chúng tôi theo đưá»ng má»›i qua Ô Ranh, rồi vòng vá» miá»n Äông Nam Bá»™, kết hợp kiểm tra các đơn vị làm đưá»ng, tổ chức vận tải, bảo đảm giao liên hành quân. Sau hai ngày, toàn Ä‘oàn đã dừng chân ở Bù Äốp - má»™t căn cứ tập kết chân hàng và quân để giao cho Nam Bá»™. Ngá»§ má»™t đêm tại đây, sáng hôm sau, đồng chí chỉ huy trưởng căn cứ hướng dẫn chúng tôi thăm và kiểm tra toàn bá»™ căn cứ. Nhiá»u kho hàng, bãi tập kết được xây dá»±ng khá quy cá»§, nằm kín đáo trong rừng nứa. Hàng hoá chá»§ yếu là vÅ© khí, đạn, thuốc quân y, quân trang. Lương thá»±c, thá»±c phẩm từ trước tá»›i nay ít chuyển vào Nam Bá»™.
Qua kiểm tra, được biết chỉ mấy tháng đầu năm 1974, cụm kho Bù Äốp đã tiếp nhận 3.200 tấn hàng và đã chuyển giao cho Nam Bá»™ 2.000 tấn, chá»§ yếu là đạn pháo lá»›n.
Rá»i Bù Äốp, chúng tôi vào thẳng Bá»™ Tư lệnh Miá»n. Các anh trong Bá»™ Tư lệnh cho ngưá»i đón chúng tôi tại trụ sở Chính phá»§ lâm thá»i Cá»™ng hoà miá»n Nam Việt Nam, đóng ở thị trấn Lá»™c Ninh. Trụ sở là má»™t căn nhà sàn rá»™ng và má»™t số nhà thấp bé bao quanh, lẫn trong khu dân cư. Äây cÅ©ng chính là nút há»™i tụ Ä‘oạn cuối ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh, đưá»ng giao liên đông - tây Trưá»ng SÆ¡n; và sẽ là Ä‘iểm cuối đưá»ng ống xăng dầu, đưá»ng thông tin tải ba… Thật là má»™t địa thế vô cùng lý tưởng, má»™t vùng "địa linh".
Äón chúng tôi tại sở chỉ huy có các anh Trần Văn Trà, Trần Nam Trung…
Trong không khí "tay bắt mặt mừng" gặp gỡ Bắc - Nam, hết sức xúc động, anh Trà hồ hởi nói:
- Chúc mừng đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n đã vào tá»›i Nam Bá»™, và thật sá»± là "Ta vá» ta tắm ao ta" rồi.
Tôi tiếp lá»i:
- Chưa hắn đâu anh ạ. Còn một quãng gần trăm cây số ta vẫn nhỠđất bạn.
Anh Trần Nam Trung vui vẻ nói:
- Chúng mình biết chứ. Nhưng không sao. Còn vài cái "gai" ta nhổ ngày một ngày hai thôi mà!
- Vâng, chúng tôi cÅ©ng mong sá»›m hoàn thiện, để không chỉ đưá»ng ô tô, mà cả đưá»ng ống xăng dầu cÅ©ng phải vào thẳng Bù Äốp luôn.
Anh Trà khái quát tình hình chiến trưá»ng Nam Bá»™. Vá» ta, các tỉnh đã cho "cắm cá»", giữ vững và cá»§ng cố vùng giải phóng. Chá»§ lá»±c Ä‘ang xúc tiến thành lập Binh Ä‘oàn Cá»­u Long (Quân Ä‘oàn 4). Quán triệt Nghị quyết 21, Nam Bá»™ Ä‘ang đẩy mạnh hoạt động tạo thế, tạo lá»±c, tạo thá»i cÆ¡. Äá» nghị Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đưa nhanh quân số, vÅ© khí, đạn, xăng dầu, thuốc chiến thương vào sá»›m, trước mùa mưa.
- Báo cáo anh - Tôi trả lá»i - Trước khi vào đây, chúng tôi đã nhận được kế hoạch tăng chỉ tiêu bổ sung quân lẻ, má»™t số đơn vị thá»±c binh, có cả những đơn vị xe tăng, pháo mặt đất 130 ly, cao xạ… và chỉ tiêu bổ sung vÅ© khí, đạn súng bá»™ binh, xăng dầu… Nếu cần thêm gì, đỠnghị các anh cho biết.
Anh Trà phấn khởi nói:
- Vậy là trên chu đáo, kịp thá»i quá rồi. Trước mắt đỠnghị các anh cứ thá»±c hiện như kế hoạch. Nếu tình hình phát triển đột biến, có gì bức thiết, chúng tôi báo sau. Riêng việc giúp chúng tôi làm đưá»ng ná»™i bá»™, lần trước các anh đã đưa vào má»™t trung Ä‘oàn công binh, nay nếu có thể Ä‘iá»u thêm má»™t số máy húc, xe ben và má»™t số kỹ sư cầu đưá»ng.
- Vâng - Tôi trả lá»i - Äá» nghị anh cho đồng chí Tham mưu trưởng lập dá»± trù cụ thể, chúng tôi cố gắng hết sức.
Thay mặt Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, tôi cảm Æ¡n Bá»™ Tư lệnh Miá»n đã tạo Ä‘iá»u kiện thuận lợi và động viên mạnh mẽ bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n trong suốt quá trình thá»±c hiện nhiệm vụ cá»§a mình và nhá» chuyển lá»i chúc sức khá»e cá»§a chúng tôi tá»›i các anh trong Trung ương Cục.
Phút chia tay, anh Trà xúc động nói:
- Trong cuá»™c đối đầu vá»›i tên "sen đầm quốc tế" này, các chiến trưá»ng miá»n Nam vá»›i chiến trưá»ng Trưá»ng SÆ¡n hợp thành má»™t chỉnh thể, song tuyến đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh có vị trí chiến lược đặc biệt. Äó là chiếc cầu nối vÄ© đại giữa hậu phương chiến lược miá»n Bắc vá»›i tiá»n tuyến lá»›n miá»n Nam. Qua nó, vật chất, binh lá»±c từ hậu phương chiến lược được chuyển tá»›i chiến trưá»ng, bảo đảm cho chiến trưá»ng đánh to thắng lá»›n. Thay mặt Bá»™ Tư lệnh Miá»n, tôi chân thành cảm Æ¡n Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n và các lá»±c lượng trên tuyến ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh.
Chia tay Bá»™ Tư lệnh Miá»n, cÅ©ng là kết thúc má»™t chuyến công tác dài ngày vô cùng quan trá»ng - vừa kết hợp kiểm tra, chỉ đạo trá»±c tiếp việc thi công đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n, vừa chá»§ động hiệp đồng vá»›i các chiến trưá»ng chuẩn bị cho "đòn" quyết chiến chiến lược cuối cùng.
***
Làm việc sâu sát, cụ thể trong suốt lá»™ trình, nên ngay sau khi vá» sở chỉ huy, anh Lê Mai Trung - thư ký riêng đã giúp tôi hoàn chỉnh báo cáo kết quả kiểm tra việc thi công đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n, những vấn đỠcần giải quyết ngay sau khi làm việc trá»±c tiếp vá»›i các chiến trưá»ng, kết quả vận chuyển chi viện chiến trưá»ng những tháng đầu năm 1974.
Ngày 29 tháng 8, Thưá»ng vụ Äảng uá»·, Bá»™ Tư lệnh há»p. Anh Nguyá»…n Lang - Phó tư lệnh tổng hợp báo cáo vá» làm đưá»ng, vận chuyển chi viện đỠbảo đảm kế hoạch.
Vá» tổ chức giao liên hành quân, kể từ sau khi có Hiệp định Paris, quân bổ sung cho các chiến trưá»ng Ä‘á»u được hành quân bằng cÆ¡ giá»›i, chấm dứt hành quân bá»™. Trước đây, từ miá»n Bắc, bá»™ đội hành quân bá»™ vào B2 mất hÆ¡n ba tháng, nay chỉ mất hÆ¡n chục ngày. Äây là má»™t bước tiến nhảy vá»t vá» chất trong tổ chức hành quân. Äặc biệt, lá»±c lượng vận tải cÆ¡ giá»›i Trưá»ng SÆ¡n có đủ khả năng cÆ¡ động cả đội hình sư Ä‘oàn, quân Ä‘oàn binh chá»§ng hợp thành.
Vá» mở đưá»ng tiêu choẩn đông Trưá»ng SÆ¡n, đến đầu năm 1974, bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n và thanh niên xung phong đã thá»±c hiện được má»™t khối lượng rất lá»›n. Äặc biệt là tạo được cÆ¡ sở bước đầu để đẩy nhanh tiến độ thi công tuyến giao thông chiến lược đông Trưá»ng SÆ¡n không thể thiếu đối vá»›i cuá»™c Tổng tiến công và nổi dậy xuân 1975, giải phóng hoàn toàn miá»n Nam.
Äến tháng 2 năm 1975 - vào "đêm trước" cá»§a cuá»™c Tổng tiến công mùa xuân 1975, đưá»ng từ Tân Kỳ vào Hương Khê, ta đã làm xong nhiá»u Ä‘oạn ná»n móng đá, cầu và cống nhá» vÄ©nh cá»­u, sau này, toàn bá»™ được giao lại cho hai tỉnh Nghệ An, Hà TÄ©nh sá»­ dụng.
Äoạn từ Thanh Lạng Ä‘i Khe Gát (Quảng Bình) chưa làm. Quãng dài nhất 1.100 cây số, trá»ng yếu nhất là từ Khe Gát Ä‘i Äắc Min (Äắc Lắc) đến Gia NghÄ©a, ChÆ¡n Thành (Bình Phước); đã làm xong ná»n móng đá, cống vÄ©nh cá»­u, rải đá và thảm nhá»±a mặt đưá»ng rá»™ng 7 mét được gần 200 cây số, thi công hoàn chỉnh đảm bảo kỹ thuật, chất lượng.
Sau khi chiến dịch Tây Nguyên toàn thắng, Sư Ä‘oàn 470 tiếp tục rải nhá»±a mặt đưá»ng từ Chư Prông đến Buôn Ma Thuá»™t, dài 50 cây số, làm ná»n, móng, cống, mặt cấp phối từ Ä‘oạn Äắc Min đến Gia NghÄ©a. Suốt tuyến đưá»ng này chỉ còn 16 cây số ở khu vá»±c Ba Rá»n là chưa mở được.
Từ cuối năm 1973 đến đầu năm 1975, bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n đã đưa vào sá»­ dụng Ä‘oạn đưá»ng từ Cầu Khỉ, nối đưá»ng 16 (Quảng Bình) đến Äắc Min. Nhá» vậy, tuyến chi viện chiến lược đã tổ chức cho các Sư Ä‘oàn ô tô 571, 471 cÆ¡ động má»™t khối lượng lá»›n quân và hàng hoá, cÆ¡ động gá»n đội hình từng quân Ä‘oàn, sư Ä‘oàn bá»™ binh, binh chá»§ng kỹ thuật tham gia Tổng tiến công và nổi dậy xuân 1975.
ÄÆ°á»ng Trưá»ng SÆ¡n - hai tuyến tây và đông Trưá»ng SÆ¡n, đã trở thành cÆ¡ sở hạ tầng quyết định cho chiến lược tiến công thần tốc trong Tổng tiến công và nổi dậy xuân 1975 ở miá»n Nam.
Giá trị vÄ© đại cá»§a tuyến đưá»ng đó không chỉ đóng khung trong sá»± nghiệp kháng chiến chống Mỹ, cứu nước mà còn phát huy tác dụng đối vá»›i sá»± nghiệp xây dá»±ng và bảo vệ đất nước sau này.
Cuá»™c kháng chiến chống Mỹ, cứu nước kết thúc, do Ä‘iá»u kiện đầu tư kinh phí gặp khó khăn; thiếu vật tư nguyên liệu, lá»±c lượng thi công phần giảm thiểu, phần "chia năm xẻ bảy", nên việc hoàn chỉnh đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n theo luận chứng kinh tế - kỹ thuật cá»§a bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n chưa thá»±c hiện được. Vá»›i tôi, nguyện vá»ng lá»›n lao đó vẫn luôn canh cánh bên lòng.
Cùng vá»›i thá»i gian, việc thá»±c hiện hiệp định biên giá»›i giữa Chính phá»§ hai nước Việt - Lào má»™t số Ä‘oạn, thuá»™c tuyến ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh được chuyển giao cho bạn. Nhiá»u Ä‘oạn do không có Ä‘iá»u kiện duy tu, bảo dưỡng, bị sụt lở, hư há»ng; thậm chí có nguy cÆ¡ kém thua trong thá»i chiến.
Má»—i lần có dịp trá» lại Trưá»ng SÆ¡n, bắt gặp má»™t quãng đưá»ng mai má»™t cùng thá»i gian, tôi không khá»i thắt lòng nhá»› vá» má»™t thá»i lá»­a đạn, má»™t thá»i máu lứa; thá»i mà đồng đội tôi cùng thanh niên xung phong, công nhân giao thông… hoà máu, nước mắt, mồ hôi vá»›i đá sá»i. để tạo nên chính con đưá»ng này…
Việc tổ chức thi công đưá»ng tiêu chuẩn đông Trưá»ng SÆ¡n theo phương thức: Kết hợp giữa cÆ¡ giá»›i vá»›i thá»§ công, chuyên sâu - dây chuyá»n - đồng bá»™, do đội hình sư Ä‘oàn công binh thá»±c hiện là má»™t bước phát triển nhảy vá»t, rất táo bạo cá»§a bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n.
Lần giở những dòng ký ức, biết bao gương mặt đồng chí, bạn bè ; biết bao sá»± kiện, hình ảnh… lại hiện vá» như những thước phim vô cùng sống động. Vá»›i chúng tôi, đây là má»™t công trình thi công cầu đưá»ng đạt tốc độ phi thưá»ng. Má»i chuyện thá»i đó sao mà nhẹ nhàng quá! Quyết rồi, quán triệt rồi là làm, chỉ cần hai yếu tố cÆ¡ bản: bá»™ đội ăn no và đủ vật tư. Không mảy may má»™t chút quan liêu phiá»n hà sách nhiá»…u từ Trung ương cho chí cÆ¡ sá».
Cuá»™c kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đã Ä‘i vào lịch sá»­, bụi thá»i gian và biết bao chuyện Ä‘á»i thưá»ng hẳn sẽ làm phai má» trong ký ức cá»§a ngưá»i này, ngưá»i khác vá» cái thá»i "Xẻ dá»c Trưá»ng SÆ¡n Ä‘i cứu nước", song tôi vẫn tin "công trình thế ká»·" này đã thấm vào máu thịt cá»§a cả má»™t thế hệ ngưá»i Việt Nam - chí ít là má»™t thế hệ công binh Trưá»ng SÆ¡n, thanh niên xung phong Trưá»ng SÆ¡n… lá»±c lượng chá»§ công tạo dá»±ng nên công trình đó.
Cùng vá»›i việc đẩy nhanh tiến độ thi công đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n tập trung lá»±c lượng thá»±c hiện nhiệm vụ chi viện chiến lược, bảo đảm cho các chiến trưá»ng cá»§ng cố thắng lợi và phát triển lá»±c lượng, tạo lá»±c, tạo thế, tạo thá»i cÆ¡.
Tại há»™i nghị Thưá»ng vụ Äảng uá»· và Bá»™ Tư lệnh, Tham mưu phó vận tải Nguyá»…n Khoá - má»™t cán bá»™ có thâm niên trên tuyến, có năng lá»±c chuyên môn, được phân công theo dõi công tác vận chuyển, đã tổng hợp tình hình báo cáo rất đầy đủ:
- Kể từ sau khi có Hiệp định Paris, chiến sá»± đã ngừng trên hai tuyến hành lang đông - tây Trưá»ng SÆ¡n. Lá»±c lượng vận tải toàn tuyến đã tổ chức thành Sư Ä‘oàn ô tô 571 và ba trung Ä‘oàn, vận chuyển rất thuận lợi. Äá»™i hình vận chuyển chá»§ yếu là trung Ä‘oàn, chạy hoàn toàn ban ngày, Ä‘i thắng từ nÆ¡i nhận hàng tá»›i nÆ¡i giao hàng. Hàng chiến trưá»ng nào giao chiến trưá»ng đó.
Trên tuyến tây Trưá»ng SÆ¡n, trong mùa khô 1973 - 1974, thá»i tiết thuận lợi, đưá»ng khô. Äá»™i hình vận tải là trung Ä‘oàn xe, chuyển hàng chạy thẳng vào giao cho Mặt trận Tây Nguyên ở Sa Thầy, giao hàng cho Mặt trận Trung - Hạ Lào ở khu vá»±c đưá»ng 9, đưá»ng 23, giao hàng cho Campuchia ở Stung Treng. Riêng Nam Bá»™, được chuyển thẳng theo đưá»ng 13 và đưá»ng sông Mê Công vào giao trá»±c tiếp ở Lá»™c Ninh và Kra Chiê.
Do địch còn chốt ở Äắc Min, Äức Lập, nên ta phải làm đưá»ng tránh trên đất bạn qua Ô Ranh đến Lá»™c Ninh. Sư Ä‘oàn 470 dùng má»™t trung Ä‘oàn ô tô nhận hàng chuyển vào theo đưá»ng từ Ô Ranh đến Bù Äốp để giao cho Nam Bá»™.
Ở tuyến đông Trưá»ng SÆ¡n, do chịu ảnh hưởng cá»§a thá»i tiết và đưá»ng má»›i thông cục bá»™, nên chỉ vận chuyển theo đội hình nhá», giao hàng thẳng cho Trị-Thiên, Khu 5. Tuy vậy hàng giao cho các chiến trưá»ng Ä‘á»u vượt chỉ tiêu.
Lúc này, trên miá»n Bắc, Tổng cục Hậu cần đã tập trung lá»±c lượng, kết hợp cả vận tải đưá»ng bá»™, đưá»ng sông, đưá»ng biển chuyển hàng vào tập kết ở các cụm kho bắc Quảng Bình, các cảng: Hòn La, Gianh, Nhật Lệ, Äông Hà…
Vá» xây dá»±ng đưá»ng ống, bảo đảm xăng dầu, theo báo cáo cá»§a Cục trưá»ng xăng dầu Nguyá»…n Äàm, cÅ©ng có bước tiến nhảy vá»t.
Hai tuyến đưá»ng ống đông và tây Trưá»ng SÆ¡n đã vươn sâu vào phía nam và gặp nhau tại Plây Khốc (ngã ba biên giá»›i). Dá»± kiến cuối năm 1974 sẽ vào nam Sê Rê Pốc và tá»›i Bù Gia Mập (Nam Bá»™). Chân hàng xăng dầu vẫn bÆ¡m từ Bãi Cháy (Quảng Ninh) vào.
Thành công lá»›n nhất cá»§a bá»™ đội xăng dầu là đẩy nhanh tốc độ cấp phát, giải phóng xe nhanh, đặc biệt là đội hình vận chuyển quy mô lá»›n. Trung bình má»™t giá» rưỡi có thể cấp phát, giải phóng cho má»™t tiểu Ä‘oàn xe tại má»™t trạm cây xăng. Hàng ngày, các cây xăng dá»c tuyến có thể bảo đảm xăng dầu cho khoảng má»™t vạn xe.
Vá» bảo đảm giao liên, hành quân, chuyển thương, tất cả chuyển sang phương tiện cÆ¡ giá»›i, má»—i tháng chuyển được trên 30.000 đến 50.000 quân qua tuyến, đồng thá»i tổ chức bảo đảm tốt cho nhiá»u tiểu Ä‘oàn, trung Ä‘oàn xe tăng, pháo mặt đất, cao xạ hành quân vào chiến trưá»ng an toàn, đúng thá»i gian.
Äánh giá tình hình chiến trưá»ng và thế trận Trưá»ng SÆ¡n đã có bước phát triển má»›i, Thưá»ng vụ Äảng uá»·, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n má»™t lần nữa khẳng định lại quyết tâm: ÄÆ°a toàn bá»™ chá»§ lá»±c công binh lật cánh sang phía đông, chỉ để lại má»™t lá»±c lượng tối thiểu để bảo đảm giao thông ở tuyến tây Trưá»ng SÆ¡n, Ä‘iá»u má»™t phần lá»±c lượng cao xạ sang phía đông, số còn lại bố trí ở các trục đưá»ng ngang ra các chiến trưá»ng. Äại bá»™ phận bá»™ binh đứng chân bảo vệ sưá»n phía tây.
Như vậy, đến mùa hè năm 1974, đưá»ng đông và tây Trưá»ng SÆ¡n đã hình thành má»™t hệ thống liên hoàn, vững chắc, là cÆ¡ sở hạ tầng bảo đảm chi viện liên tục vật chất, cÆ¡ động lá»±c lượng, binh khí kỹ thuật, bảo đảm cho đòn tiến công chiến lược khi thá»i cÆ¡ đến. Äồng thá»i, tuyến hành lang đông - tây Trưá»ng SÆ¡n đã hình thành má»™t căn cứ hậu cần chiến lược, chiến dịch. rá»™ng trên 130 nghìn cây số vuông, nối liá»n hậu phương lá»n miá»n Bắc vá»›i các chiến trưá»ng nam Äông Dương, xứng đáng là chá»— dá»±a vững chắc cho các chiến trưá»ng. Äây là má»™t trong những nhân tố quyết định thắng lợi nhiệm vụ chi viện cá»§a hậu phương chiến lược miá»n Bắc cho cách mạng miá»n Nam, Lào và Campuchia.
Tháng 5 năm 1974, Quân uá»· Trung ương phê chuẩn quyết định chuyển Sư Ä‘oàn khu vá»±c 471 thành Sư Ä‘oàn ô tô vận tải, đứng chân ở khu vá»±c ba biên giá»›i. Äến đây bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n đã hoàn thiện mô hình tổ chức các sư Ä‘oàn binh chá»§ng hợp thành, phù hợp vá»›i xu thế phát triển cá»§a cục diện chiến tranh và đáp ứng kịp thá»i chá»§ trương chiến lược cá»§a Bá»™ Chính trị, Trung ương Äảng. Những sư Ä‘oàn này ngoài khả năng hoàn thành nhiệm vụ chi việc chiến lược chi viện chiến dịch trước mắt, còn góp phần quan trá»ng tạo nên những "quả đấm" mạnh, đón đầu thá»i cÆ¡ má»›i.
***
Ngày 21 tháng 4 năm 1974, tôi ra Hà Ná»™i dá»± há»™i nghị cán bá»™ cao cấp toàn quân nghiên cứu Nghị quyết 21 cá»§a Trung ương Äảng và Nghị quyết cá»§a Quân uá»· Trung ương vừa ra trong tháng 3. Chá»§ tịch nước Tôn Äức Thắng, anh Lê Duẩn, anh Lê Äức Thá» tá»›i thăm há»™i nghị và chỉ thị má»™t số nhiệm vụ cho Quân đội. CÅ©ng dịp này, tôi vinh dá»± được Nhà nước phong quân hàm Trung tướng. Äợt phong tướng này có anh Chu Huy Mân được phong vượt cấp từ Thiếu tướng lên Thượng tướng. Anh Lê Äức Anh cùng tôi được phong vượt cấp từ Äại tá lên Trung tướng. Khi đó anh Lê Äức Anh là Tư lệnh Quân khu 9. Công trạng là má»™t phần, nhưng có lẽ là do hai chúng tôi ở cấp Äại tá quá lâu. Cả hai anh em Ä‘á»u từng giữ chức Phó tổng tham mưu trưởng, Tư lệnh quân khu.
Năm đó, tôi ở vào độ tuổi "Bốn chín đã qua, Năm ba chưa tá»›i" (51 tuổi), nhưng may mắn là còn sung sức. Hầu như ngày nào tôi cÅ©ng làm việc từ 10 đến 15 giá», liên tục. Má»™t tháng Ä‘i thá»±c địa, xuống công tác ở đơn vị không dưới ná»­a thá»i gian.
Suốt 12 năm, khi đứng ở cương vị chá»§ trì Quân khu 4 "tuyến lá»­a" khi phụ trách bá»™ đội tình nguyện ở Trung - Hạ Lào, và "dài hÆ¡i" nhất là Tư lệnh bá»™ đôị Trưá»ng SÆ¡n, lúc nào tôi cÅ©ng cố gắng tìm má»i cách thích ứng nhanh vá»›i má»i tình hình, yêu cầu công việc. Nay đã vào tuổi gần "Bát tuần", ngoái nhìn quá khứ, má»›i thấy từ 40 tá»›i 60 tuổi là quãng đưá»ng tôi làm việc vá»›i cưá»ng độ và hiệu quả cao nhất. Nhưng, dẫu cho đã làm việc hết mình, tôi vẫn luôn thấy chưa đủ, chưa bằng lòng. Bởi cái mình biết luôn ít hÆ¡n những gì chưa biết.
NghÄ© vá» mình, tôi thầm mong thế hệ trẻ hôm nay cÅ©ng như mai sau cá»§a xứ sở "Con Lạc, cháu Hồng" này đừng bá» phí thá»i gian, bá» phí tuổi "hoàng kim" - quãng Ä‘á»i mà ta có thể sống nhiá»u nhất cho cách mạng, cho đất nước và cho chính bản thân ta.
Tài sản của killer1310

Trả Lá»i Vá»›i Trích Dẫn
  #7  
Old 28-06-2008, 10:05 AM
killer1310 killer1310 is offline
Diệt Thế Ma Thần
 
Tham gia: May 2008
Äến từ: tp ho chi minh
Bài gởi: 217
Thá»i gian online: 1 ngày 0 giá» 18 phút
Xu: 0
Thanks: 2
Thanked 0 Times in 0 Posts
Chương 6

THẦN Tá»C VÀ TOÀN THẮNG



1.
Há»™i nghị cán bá»™ cao cấp toàn quân bế mạc chiá»u ngày 28 tháng 4. Cùng lúc, tôi được thông báo ngày hôm sau làm việc vá»›i các anh Lê Duẩn, Phạm Văn Äồng, Võ Nguyên Giáp, Văn Tiến DÅ©ng.
Thêm má»™t Ä‘iá»u gì? Má»™t nhiệm vụ gì hệ trá»ng, mà Trưá»ng SÆ¡n có được may mắn này? Mừng, lo lẫn lá»™n là tâm trạng bám Ä‘uổi tôi cả đêm 23 và sáng ngày 24 trên đưá»ng từ nhà vào Thành ná»™i làm việc. Bởi hôm nói chuyện vá»›i há»™i nghị cán bá»™ cao cấp toàn quân, các anh Lê Duẩn, Lê Äức Thá», Võ Nguyên Giáp… đã phân tích rất sâu sắc má»™t số Ä‘iểm trong nhận định, đánh giá tình hình cá»§a Trung ương Äảng, chỉ ra những khả năng phát triển cá»§a cách mạng miá»n Nam và những việc cần làm để giành thắng lợi trong những năm tá»›i.
Vào làm việc, theo yêu cầu cá»§a các anh, tôi báo cáo khái quát hoạt động vận chuyển chi viện chiến trưá»ng, tiến độ xây dá»±ng đưá»ng tiêu chuẩn đông Trưá»ng SÆ¡n, xây dá»±ng đưá»ng ống xăng dầu, đưá»ng thông tin tải ba; tiếp nhận hàng ở các cảng Hòn La, Nhật Lệ, sông Gianh, Äông Hà… Má»i lÄ©nh vá»±c Ä‘á»u xuôi xẻ, khả quan.
Anh Duẩn, anh Äồng, anh Văn và anh DÅ©ng Ä‘á»u lưu ý tôi: Tình hình đã có nhiá»u thuận lợi; vá»›i thế và lá»±c đã tạo được, tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n cần tính toán chính xác, tổ chức chỉ đạo thật chặt chẽ để đạt và vượt chỉ tiêu kế hoạch năm 1974.
Anh Duẩn còn dặn thêm:
- Ngoài chỉ tiêu kế hoạch năm 1974, các anh cần bàn tính, chuẩn bị sá»›m kế hoạch năm 1975. Lưu ý, các chỉ tiêu tăng hÆ¡n kế hoạch thông thưá»ng. Tình hình sẽ có những bước nhảy vá»t mà ta chưa thể lưá»ng trước được.
Những Ä‘iá»u anh Ba gợi ý làm tôi liên tưởng tá»›i những chá»§ trương đầy tính dá»± báo cá»§a Äảng ta kể từ Cách mạng tháng Tám năm 1945. Vậy sau Mậu Thân 1968, xuân hè 1972, lần này "bước đột biến" sẽ là gì đây?
Tiếp những ngày sau đó, tôi làm việc vá»›i các cÆ¡ quan Bá»™ Quốc phòng chuẩn bị cho việc xây dá»±ng kế hoạch năm 1975, trá»±c tiếp nghe các anh Văn Tiến DÅ©ng, Äinh Äức Thiện, trao đổi vá» hai phương án cá»§a kế hoạch chi viện chiến trưá»ng.
Hôm làm việc vá»›i Tổng cục Hậu cần, anh Äinh Äức Thiện nói:
- Phương án 1, như Bộ Tổng tham mưu và các Tổng cục đã làm việc với anh. Phương án 2 nay chưa chuẩn bị kịp. Nhưng anh nhớ là có phương án 2. Khi phương án đó xảy ra thì khó mà nói trước được là tăng bao nhiêu quân và vật chất kỹ thuật.
Trước sá»± quả quyết gần như "Ä‘inh đóng cá»™t" cá»§a anh Thiện vá» phương án thá»i cÆ¡, tôi trả lá»i:
- Báo cáo anh, chúng tôi mong cho phương án đó đến càng nhanh càng tốt, không ngại khó khăn, vất vả. Theo tôi, những ngày khó khăn nhất cá»§a tuyến chi viện Trưá»ng SÆ¡n đã vÄ©nh viá»…n qua rồi, qua lâu rồi.
Ra Hà Ná»™i, ngoài công việc, tôi còn được gần gÅ©i gia đình. Mặc dù lúc này ở nhà có vợ và hai con gái. SÄ© Hưng - con trai cả đã là phi công lái máy bay chiến đấu, Quân là sÄ© quan pháo binh. Bắc và Việt cÅ©ng Ä‘i há»c xa. Hôm lên thăm SÄ© Hưng tại sư Ä‘oàn không quân đóng ở Sóc SÆ¡n, tôi vô cùng xúc động khi chứng kiến sức mạnh cá»§a má»™t sư Ä‘oàn không quân tiêm kích hiện đại và sá»± trưởng thành "bằng anh bằng em" cá»§a con trai mình.
Chưa trá»n tuần làm việc ở Hà Ná»™i, vá»›i những thông tin nóng hổi vừa lÄ©nh há»™i, tôi trở vỠđơn vị trong tâm trạng phấn chấn tá»™t đỉnh; lòng tá»± bảo, vá»›i những gì mà ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh tạo dá»±ng trong 15 năm qua, dù tình hình có phát triển đột biến, chúng tôi cÅ©ng không vì thế mà bị động.
CÆ¡ quan Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n lúc này Ä‘ang rá»™n rá»±c khí thế ká»· niệm 15 năm ngày thành lập tuyến chi viện chiến lược. 15 năm đạn bom và khói lá»­a, 15 năm thăng trầm luyện rèn, mưa nguồn suối lÅ© Nhưng bất chấp má»i thá»­ thách, hy sinh, từ hÆ¡n 400 con ngưá»i đã phát triển thành má»™t binh Ä‘oàn hùng mạnh. Những lối mòn giao liên nhá» nhoi cÅ©ng đã nhưá»ng chá»— cho má»™t thế trận cầu đưá»ng - má»™t "Trận đồ bát quái xuyên rừng rậm", má»™t tuyến chi viện chiến lược, má»™t căn cứ hậu cần chiến lược. Nói sao hết những xúc cảm, tá»± hào? CÅ©ng dịp này, bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n vinh dá»± đón thư khen cá»§a Chá»§ tịch nước Tôn Äức Thắng. Bác Tôn động viên, căn dặn chúng tôi: "Hãy xứng đáng là những cán bá»™, chiến sÄ© vinh dá»± lao động và chiến đấu trên tuyến đưá»ng chiến lược mang tên Bác Hồ vÄ© đại!
Má»™t trong những sá»± kiện có ý nghÄ©a lá»›n trong thá»i Ä‘iểm này là vào cuối tháng 5, Bá»™ Tư lệnh quyết định chuyển sở chỉ huy vào khu vá»±c Bến Tắt, ngay bá» nam sông Bến Hải.
CÅ©ng khu vá»±c này, nhưng ở bá» Bắc, vào buổi "sÆ¡ sinh" cá»§a tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n, anh Võ Bẩm đã bí mật cho đặt sở chỉ huy tiá»n phương Äoàn 559. CÅ©ng bầu trá»i này, cÅ©ng dòng sông ấy, nhưng giỠđây trá»i như xanh cao hÆ¡n, sông lại má»™t má»±c hiá»n hoà, đằm thắm; không còn trào sôi ná»—i Ä‘au chia cắt, cảnh má»™t con sông mà nước chảy đôi dòng.
Sau này suy ngẫm lại, tuy lúc đó quyết định của Bộ Tư lệnh đâu có tính đến sự lặp lại của lịch sử, nhưng chính sự ngẫu nhiên đó, cho phép tôi nghĩ rằng lịch sử thật công bằng, "có trước có sau!".
Äể nâng tầm thế cá»§a má»™t địa danh lịch sá»­ giàu ý nghÄ©a này, từ cuối năm 1973 chúng tôi đã cho xây dá»±ng cầu treo Bến Tắt nối hai bá» sông Bến Hải. Äây là chiếc cầu treo đầu tiên trên tuyến đông Trưá»ng SÆ¡n.
CÅ©ng tại địa bàn này, trong quá trình xây dá»±ng đưá»ng tiêu chuẩn đông Trưá»ng SÆ¡n, lần đầu tiên chúng tôi cùng chuyên gia Cuba sá»­ dụng thiết bị làm đưá»ng hiện đại cá»§a Chá»§ tịch Phi-Ä‘en Cát-xtÆ¡-rô gá»­i tặng bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n, rải nhá»±a sáu cây số trên đưá»ng 15 má»›i, kéo dài đến Cam Lá»™, nối vá»›i đưá»ng 9.
Công trình có tầm vóc và ý nghÄ©a lịch sá»­ lá»›n nhất được xây dá»±ng ở đây là nghÄ©a trang liệt sÄ© Trưá»ng SÆ¡n.
Ảnh: Cầu treo Bến Tắt, bắc qua thượng nguồn sông Bến Hải (cạnh nghÄ©a trang Trưá»ng SÆ¡n)
Chá»n vị trí có ý nghÄ©a xây dá»±ng má»™t nghÄ©a trang có quy mô, tầm thế tương xứng vá»›i sá»± hy sinh cá»§a biết bao đồng chí, đồng đội vì sá»± nghiệp giải phóng miá»n Nam, thống nhất Tổ quốc, vì nghÄ©a vụ quốc tế cao cả, vì sá»± sống còn, lá»›n mạnh không ngừng cá»§a tuyến đưá»ng mang tên Bác Hồ kính yêu là má»™t chá»§ trương lá»›n được Äảng uá»· Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n và đông đảo cán bá»™, chiến sÄ© trên tuyến đặc biệt quan tâm.
Từ giữa năm 1974, tôi cùng các anh trong Bá»™ Tư lệnh tranh thá»§ má»i nÆ¡i, má»i lúc tìm chá»n vị trí khắp địa bàn hai tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị. Cuối cùng, cÅ©ng chính khu vá»±c Bến Tắt được xem là nÆ¡i há»™i tụ khá đầy đủ những gì chúng tôi muốn. Ngoài ý nghÄ©a là Ä‘iểm lưu giữ dấu ấn vá» buổi phôi thai đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n, gần trục giao thông xuyên Việt Bắc - Nam, chúng tôi còn muốn những đồng chí, đồng đội yêu quý cá»§a mình được yên nghỉ bên dòng Bến Hải - ranh giá»›i cắt chia hai miá»n Bắc - Nam thá»i đánh Mỹ.
Từ cuối năm 1974, nghÄ©a trang liệt sÄ© Trưá»ng SÆ¡n chính thức được khởi công. Toàn bá»™ công trình được bố trí trên ba quả đồi, có diện mạo cảnh quan khá đẹp, rá»™ng chừng 100 héc-ta, sát đưá»ng 15 - Ä‘oạn má»›i mở thuá»™c hệ thống ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh.
Vào thập ká»· 70, nghÄ©a trang liệt sÄ© Trưá»ng SÆ¡n có quy mô lá»›n nhất so vá»›i các nghÄ©a trang liệt sÄ© trong nước; vá» kiến trúc, bố cục, cho đến nay vẫn là má»™t nghÄ©a trang độc đáo, không giống Ä‘a phần nghÄ©a trang liệt sÄ© mà tôi thấy trên cả nước, thưá»ng như bản sao cá»§a nhau.
Biết rằng cuá»™c kháng chiến chống Mỹ sẽ kết thúc, hoà bình được thiết lập ở hai nước Việt - Lào, khi đó việc Ä‘i lại khó khăn hÆ¡n, nên từ đầu năm 1974, Bá»™ Tư lệnh đã chỉ thị cho Cục Chính trị tổ chức năm đội tìm kiếm, cất bốc hài cốt các liệt sÄ© được chôn cất rải rác trên tuyến hành lang tây Trưá»ng SÆ¡n, quy tập vỠđây.
Má»™t quyết định đáp ứng tình cảm, nguyện vá»ng cá»§a hết thảy má»i ngưá»i, nên được sá»± hưởng ứng, á»§ng há»™ cá»§a nhiá»u đơn vị, các ngành, các cấp.
Tá»›i đầu năm 1976, nghÄ©a trang liệt sÄ© Trưá»ng SÆ¡n hoàn thành vá» cÆ¡ bản. Vá» sau, được sá»± trợ giúp, đóng góp cá»§a các địa phương, ban ngành, Ä‘oàn thể trong cả nước, công trình này được tôn tạo đúng tầm cỡ nghÄ©a trang liệt sÄ© cấp quốc gia, vá»›i hÆ¡n 10 nghìn ngôi má»™. Trên ba ngá»n đồi, ngàn thông, phi lao đón gió suốt ngày đêm tạo nên bản hoà âm vÄ© đại, bất tá»­, làm ấm lòng những ngưá»i con đã hy sinh vì sá»± nghiệp cách mạng, vì sá»± sống cá»§a "Con đưá»ng huyá»n thoại".
Ảnh: Má»™t góc nhá» NghÄ©a trang Trưá»ng SÆ¡n
Má»—i lần viếng thăm hương hồn những liệt sÄ© đã yên nghỉ nÆ¡i đây tôi không khá»i bùi ngùi xúc động trước cảnh quan bi - hùng cá»§a nghÄ©a trang, trước tấm bia tưởng niệm đã được chúng tôi cho khắc ghi đôi câu đối:
Vạn thuở lưu danh liệt sĩ
Ngàn Ä‘á»i tạc sá»­ Trưá»ng SÆ¡n
***
Trung tuần tháng 6 năm 1974, Quân uá»· Trung ương thông qua kế hoạch công tác năm 1975 cá»§a Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, gồm những chỉ tiêu cụ thể vá» vận chuyển chi viện chiến trưá»ng, xây dá»±ng đưá»ng cÆ¡ bản đông Trưá»ng SÆ¡n. Quân uá»· Trung ương đặc biệt lưu ý chúng tôi cần chuẩn bị má»™t khối lượng lá»›n hàng dá»± trữ chiến lược ở má»™t số khu vá»±c: má»™t ở đưá»ng số 9, má»™t ở Sa Thầy, má»™t ở Bù Äốp Những ná»™i dung này được cụ thể bằng Nghị quyết số 25/QUTW, ngày 17 tháng 6 cá»§a Quân uá»· Trung ương.
Từ ngày 18 đến ngày 31 tháng 8 năm 1974, tại sở chỉ huy Bến Tắt, Äảng uá»· Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n há»p, hạ quyết tâm và thống nhất các biện pháp thá»±c hiện các chỉ tiêu nhiệm vụ trên giao; bảo đảm và phối hợp cùng các chiến trưá»ng tạo thá»i cÆ¡ quyết định. Cụ thể:
- Tập trung xây dá»±ng, sá»›m thông tuyến đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n, nối dài đưá»ng ống xăng dầu vào Bù Gia Mập; đồng thá»i cải tạo đưá»ng tây Trưá»ng SÆ¡n, để tận dụng cả hai tuyến đông - tây trong mùa khô tá»›i.
Chuyển hệ thống kho tàng dự trữ sát các tuyến chiến dịch, cải tiến hệ thống kho tàng bảo đảm đủ năng lực cấp phát, giải phóng một lúc một trung đoàn xe.
Anh Äinh Äức Thiện, thay mặt Quân uá»· Trung ương và Tổng cục Hậu cần vào dá»±, hoàn toàn nhất trí những chá»§ trương và giải pháp kể trên.
HÆ¡n mưá»i ngày sau há»™i nghị Äảng uá»·, há»™i nghị quân chính toàn tuyến được triệu tập nhằm quán triệt nghị quyết Äảng uá»·, bàn triển khai kế hoạch mùa khô 1974-1975. Äây là há»™i nghị cán bá»™ có quy mô lá»›n, đông đủ các đồng chí trong Bá»™ Tư lệnh: Chính uá»· Hoàng Thế Thiện; các Phó chính uá»· Lê Xy, Lê NghÄ©a SÄ©, Trần Quyết Thắng; các Phó tư lệnh: Nguyá»…n Lang, Phan Khắc Hy, Lê Äình Sum, Nguyá»…n Lệnh, Hoàng Kiện và đông đảo cán bá»™ chá»§ trì các cÆ¡ quan Bá»™ Tư lệnh, 8 sư Ä‘oàn, 11 trung Ä‘oàn trá»±c thuá»™c; đại diện Ban 67 và Ä‘oàn trưá»ng các Ä‘oàn thanh niên xung phong…
Thay mặt Bá»™ Tư lệnh, tôi báo cáo khái quát tình hình trên hai miá»n đất nước, tập trung Ä‘i sâu công việc cá»§a tuyến; dá»± kiến phương hướng nhiệm vụ năm 1975 vá»›i hai phương án theo chỉ thị cá»§a Quân uá»· Trung ương và những gì lÄ©nh há»™i được qua làm việc vá»›i các anh Lê Duẩn, Phạm Văn Äồng, Võ Nguyên Giáp, Văn Tiến DÅ©ng, Äinh Äức Thiện…
Äại biểu dá»± há»™i nghị thảo luận sôi nổi, thống nhất, phản ánh khí thế Ä‘oàn kết xốc tá»›i cá»§a bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n. Và, không hẹn mà gặp, cả trong há»™i nghị cÅ©ng như trong chuyện trò ngoài "hành lang", má»i ngưá»i mong sao Phương án 2 sá»›m xuất hiện.
Sau gần ba ngày làm việc, chia tay anh em vỠđơn vị, tôi Ä‘á»c được trong ánh mắt, nụ cưá»i cá»§a há» niá»m tin mãnh liệt ngày toàn thắng cá»§a cuá»™c kháng chiến Ä‘ang đến gần.
Rồi cÆ¡ sở, ná»n tảng cho niá»m tin ấy tiếp tục được cá»§ng cố: Ngày 30-9-1974, Bá»™ Chính trị Trung ương Äảng há»p bàn nhiệm vụ quân sá»± hai năm 1974-1975 nhận định: Äã xuất hiện thá»i cÆ¡ để quân và dân ta mở cuá»™c tiến công và nổi dậy cuối cùng, đưa chiến tranh cách mạng phát triển đến bước cao nhất, giải phóng hoàn toàn miá»n Nam, hoàn thành cách mạng dân tá»™c dân chá»§ nhân dân trong cả nước.
Thá»±c hiện chá»§ trương chiến lược cá»§a Bá»™ Chính trị Trung ương Äạng, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n bước vào mùa khô 1974-1975 vá»›i quyết tâm cao độ thá»±c hiện sá»›m kế hoạch năm 1975, gồm cả kế hoạch cÆ¡ bản và kế hoạch thá»i cÆ¡.
Ná»™i dung chính cá»§a kế hoạch cÆ¡ bản là vận chuyển chi viện bảo đảm yêu cầu hoạt động cá»§a các lá»±c lượng vÅ© trang trên chiến trưá»ng trong năm 1975. Ná»™i dung chính cá»§a kế hoạch thá»i cÆ¡ là vận chuyển má»™t khối lượng lá»›n vật chất kỹ thuật dá»± trữ tập kết tại má»™t số Ä‘iểm cÆ¡ động ở Trị-Thiên, Khu 5, Tây Nguyên và Nam Bá»™, để khi thá»i cÆ¡ đến, chá»§ lá»±c cá»§a Bá»™ được tung vào chiến trưá»ng thá»±c hành đánh lá»›n, chúng ta không bị động vá» bảo đảm vật chất kỹ thuật.
Dá»± kiến ban đầu khối lượng vật chất mà bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n vận chuyển chi viện cho các chiến trưá»ng trong mùa khô 1974-1975 là 510.000 tấn; nhưng quá trình thá»±c hiện đã lên tá»›i 560.000 tấn.
Äể hoàn thành được khối lượng vật chất khổng lồ đó, Bá»™ Tư lệnh chỉ đạo, động viên ná»— lá»±c cao độ cá»§a các binh chá»§ng trên tuyến, đặc biệt chú trá»ng ưu tiên phát triển thế trận cầu đưá»ng và lá»±c lượng vận tải cÆ¡ giá»›i.
Bước vào mùa khô, ở tuyến đông Trưá»ng SÆ¡n, sau khi má»™t bá»™ phận chá»§ lá»±c Tây Nguyên, Khu 5 và Quân Ä‘oàn 2 phối hợp giải phóng chi khu Măng Äen, Măng Bút; đặc biệt là hai cụm cứ Ä‘iểm Äắc Pét (Kontum) trên đưá»ng 14 và Thượng Äức thuá»™c Äại Lá»™c (tây Quảng Äà) thì những "cái gai" cuối cùng ở tuyến "Ä‘iểm" đông Trưá»ng SÆ¡n đã được nhổ xong. Trên tuyến này, Sư Ä‘oàn công binh 473 dốc sức hoàn thành Ä‘oạn từ Ngá»c Hồi vào Bù Gia Mập, Sư Ä‘oàn 470 vừa làm nhiệm vụ sư Ä‘oàn khu vá»±c, vừa làm đưá»ng và bảo đảm giao thông.
Sư Ä‘oàn 472 đảm trách hành lang tây Trưá»ng SÆ¡n, sá»­a chữa nâng cấp cầu đưá»ng, bảo đảm giao thông các quãng từ Bản Äông vào Plây Khốc, Bản Äông Ä‘i Mưá»ng Phìn, Saravan, A Tô FÆ¡, Xiêm Pạng…
Cùng ra quân và hiệp đồng chặt chẽ vá»›i công binh, bốn trung Ä‘oàn đưá»ng ống tập trung lá»±c lượng và phương tiện "lao" nhanh tuyến đưá»ng ống từ Plây Khốc (khu vá»±c ba biên giá»›i) xuống Bù Gia Mập. Äi liá»n vá»›i hai tuyến ống liên hoàn đông và tây Trưá»ng SÆ¡n là lắp hÆ¡n 27 nghìn mét khối kho và trên 100 cây xăng, trạm bÆ¡m được xây dá»±ng ở những vị trí thuận tiện cho việc cấp phát. Lúc này tuyến đưá»ng ống xăng dầu Trưá»ng SÆ¡n không chỉ là "động mạch chá»§" cá»§a tuyến chi viện chiến lược mà còn cá»§a cả chiến trưá»ng miá»n Nam, Trung - Hạ Lào và má»™t phần Campuchia.
Lá»±c lượng phát triển nhảy vá»t trên toàn tuyến lúc này là bá»™ đội vận tải cÆ¡ giá»›i. Sau khi chuyển Sư Ä‘oàn 471 khu vá»±c thành Sư Ä‘oàn 471 ô tô cÆ¡ động vận tải, trước mùa khô, ngoài hÆ¡n 4.500 xe - máy đã có, chúng tôi tiếp nhận hÆ¡n 5.500 xe - máy do Bá»™ bổ sung, đưa tổng số xe - máy toàn tuyến lên hÆ¡n 10.000 chiếc; trong đó có hÆ¡n 7.000 xe vận tải.
Có được "vốn liếng" quý giá này, ngoài việc chăm lo đầu tư cá»§a Nhà nước, Bá»™ Quốc phòng, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n luôn biết Æ¡n sá»± trợ giúp hết lòng cá»§a Tổng cục Hậu cần. Không chỉ lúc này cả nước dồn sức chuẩn bị cho má»™t chá»§ trương chiến lược má»›i cá»§a Äảng, mà trước đó cÅ©ng vậy, Tổng cục Hậu cần luôn tạo Ä‘iá»u kiện để Bá»™ Tư lệnh 559 có đủ xe và xe tốt, cÅ©ng như các yêu cầu khác.
Lá»±c lượng xe - máy hùng hậu, thế trận cầu đưá»ng ngày càng vững chắc, bá»™ đội vận tải cÆ¡ giá»›i được tập huấn chu đáo vá» chiến thuật binh chá»§ng, cho phép chúng tôi thá»±c hiện chiến thuật vận tải đội hình trung Ä‘oàn, chạy cung dài. Hai sư Ä‘oàn ô tô cÆ¡ động vận tải đảm trách hai cung. Sư Ä‘oàn 571 đứng ở tuyến ngoài, chá»§ yếu chạy cung Äông Hà - Xê Sụ giao quân, giao hàng cho Trị-Thiên, Khu 5, Trung - Hạ Lào, lập chân hàng cho Sư Ä‘oàn 471.
Sư đoàn 471 chủ yếu đứng ở tuyến trong, nhận hàng, nhận quân ở Xê Sụ để chuyển giao cho Nam Bộ, Campuchia, Tây Nguyên.
Thế trận toàn tuyến triển khai đồng bộ, các lực lượng binh chủng tràn đầy dũng khí. Ngày 25 tháng 11 năm 1974, chúng tôi phát lệnh mở màn chiến dịch vận tải mùa khô 1974-1975.
Phát lệnh xong, Bá»™ Tư lệnh phân công anh em má»—i ngưá»i má»™t hướng trá»±c tiếp kiểm tra, đôn đốc hoạt động vận chuyển, làm đưá»ng…
Lúc này, địch vẫn cho máy bay trinh sát chặn đánh các Ä‘oàn xe cá»§a ta. Nhưng mức độ đánh phá không đáng kể. Môi trưá»ng công tác sinh hoạt cá»§a bá»™ đội, thanh niên xung phong khá hÆ¡n trước nhiá»u. Từ rừng sâu ẩm thấp, các lá»±c lượng chuyển ra dá»±ng lán trại ở những bìa rừng thưa thoáng; môi trưá»ng sinh hoạt, Ä‘iá»u kiện nuôi dưỡng được cải thiện; hoạt động chá»§ yếu ban ngày… Äây là những thuận lợi mà trước đó không thể nào có được.
Dá»c những cung đưá»ng tôi qua, những đơn vị tôi đến, từ công binh, bá»™ đội vận tải cÆ¡ giá»›i, tá»›i thanh niên xung phong… hoạt động rất Ä‘á»u tay, khẩn trương. Hàng hoá - Ä‘a phần là đạn pháo tầm xa được chuyển vào cấp tập. Các cụm kho dá»± trữ dá»c đưá»ng 9, quãng từ Äông Hà đến Tân Lâm chật ních hàng, nhưng được bố trí hợp lý thuận tiện cho các trung Ä‘oàn xe vào ra nhận hàng vừa nhanh vừa an toàn. Cụm kho ở Sa Thầy cÅ©ng vậy. Tuy nhiên do lá»±c lượng xe - máy hoạt động trên đưá»ng quá lá»›n, thưá»ng xuyên có tá»›i trên dưới 5.000 chiếc, lại có nhiá»u đơn vị xe tăng, pháo lá»›n…, nên đã gây ùn tắc cục bá»™ ở những "nút" xung yếu, như ngầm Cha Ky, ngã ba Bản Äông…
Căn cứ từng tình huống, từng Ä‘iểm cụ thể, chỉ huy các sư Ä‘oàn, trung Ä‘oàn công binh, ô tô vận tải và cán bá»™ cÆ¡ quan tham mưu vận tải được tung xuống chỉ huy giải toả kịp thá»i.
Sau mấy ngày kiểm tra thá»±c địa, trở vá» sở chỉ huy, vào cuối tháng 11, tôi được đón các anh Nguyá»…n Văn Linh - Bí thư Trung ương Cục miá»n Nam, Phạm Hùng, Võ Văn Kiệt ra há»p Trung ương trở vá», vào thăm và làm việc vá»›i Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n.
Các anh cho chúng tôi biết những biến chuyển lá»›n trên chiến trưá»ng Nam Bá»™, vá» chá»§ trương cá»§a Bá»™ Chính trị đẩy mạnh hoạt động quân sá»± sắp tá»›i cá»§a ta trên các chiến trưá»ng và nhu cầu chi viện vật chất Ä‘am bảo cho những hoạt động đó.
Anh Phạm Hùng còn bảo:
- Ngoài kế hoạch chung, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n cố gắng tăng cÆ¡ số đạn pháo lá»›n cho B2, chuyển vào càng sá»›m càng tốt.
Chúng tôi hứa thực hiện sớm chỉ tiêu trên giao. Và, quay vỠphía anh Phạm Hùng, tôi nói vui:
- Anh Bảy không khi nào quên được "đặc sản" đạn pháo lớn?
Anh Phạm Hùng cưá»i hể hả:
- Các cậu đừng cho bá»n mình "máu đánh đấm". Quả thá»±c, vá» hậu cần - kỹ thuật, nhiá»u thứ B2 có thể xoay xở được. Riêng đạn pháo lá»›n, từ trước tá»›i giá» vẫn chá» nguồn cá»§a Bá»™.
Khi Ä‘oàn cán bá»™ Miá»n trở vá» cứ, Bá»™ Tư lệnh bố trí anh Nguyá»…n Lang tiá»…n theo đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n.
Chia tay đoàn, tôi phấn khởi nói:
- Bữa nay đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n đã khá rồi. Trên đưá»ng vào các anh tha hồ ngắm sông núi, mây trá»i suốt má»™t dải Trưá»ng SÆ¡n hùng vÄ©. Và cÅ©ng chỉ cần má»™t tuần là các anh vào tá»›i căn cứ Trung ương Cục.
Anh Phạm Hùng há»i, pha chút ngá» ngợ:
- Lần trước, chúng mình ra đi mất 12 ngày cơ mà.
- Báo cáo anh - tôi đáp - đưá»ng má»—i ngày má»—i khác.
Anh Linh phấn khởi nói:
- Thật tuyệt! Tình hình phát triển lẹ thế này, nếu ta không dồn sức bảo đảm cho cầu đưá»ng Ä‘i trước má»™t bước, má»™t ngày bằng năm bằng mưá»i, sẽ rất dá»… bị động, lúng túng.
Gặp gỡ rồi chia tay các anh lãnh đạo Trung ương Cục miá»n Nam, những khái niệm thá»i cÆ¡, tình thế lại nung nấu, ám ảnh trong tôi.
Quả vậy, cục diện chiến trưá»ng miá»n Nam vào những tháng cuối 1974 đầu 1975 diá»…n biến hết sức mau lẹ, ngày càng có lợi cho ta. Nếu như trước đó mấy tháng, chiến thắng Äắc Pét, Thượng Äức khẳng định bá»™ đội chá»§ lá»±c cá»§a ta hoàn toàn ở vào thế áp đảo quân chá»§ lá»±c nguỵ, thì nay chiến thắng Phước Long là má»™t đòn "trinh sát chiến lược" giúp Bá»™ Chính trị Trung ương có thêm cÆ¡ sở khẳng định thá»i cÆ¡ chiến lược đến sá»›m.
***
Trong lần thăm và làm việc vá»›i Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n cuối tháng 11 năm 1974, các anh Nguyá»…n Văn Linh, Phạm Hùng, Võ Văn Kiệt… đã trao đổi vá»›i chúng tôi rằng Bá»™ Chính trị có ý định và chỉ thị cho Bá»™ Tổng tham mưu chuẩn bị kế hoạch mở má»™t chiến dịch đánh vào nÆ¡i hiểm yếu nhất mà mình muốn. Trước mắt, nhanh chóng nhổ hết các cứ Ä‘iểm còn lại cá»§a địch dá»c biên giá»›i việt Nam - Campuchia, tạo Ä‘iá»u kiện cho Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n mở nhanh đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n từ Äắc Min Ä‘i Lá»™c Ninh.
Sau khi có được những thông tin đó, ngoài tập trung thá»±c hiện nhiệm vụ chi viện chiến lược cá»§a năm 1975 vá»›i hai phương án, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n cÅ©ng đã tính đến và chuẩn bị tham gia đòn tiến công chiến lược má»›i.
Äiá»u chúng tôi đón đợi đã đến!
Ngày 15 tháng 12 năm 1974, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n nhận được chỉ thị cá»§a Bá»™ Tổng tham mưu: Tham gia chiến dịch Tây Nguyên. Nhiệm vụ cụ thể là làm đưá»ng chiến dịch, bảo đảm đạn, lương thá»±c, thuốc quân y, xăng dầu… và tham gia tác chiến chiến dịch.
Do dá»± kiến trước, nên khi nhận lệnh cá»§a Bá»™, má»™t mặt chúng tôi vẫn chá»§ động tiếp tục kế hoạch vận chuyển chi viện chiến lược, đồng thá»i khẩn trương triển khai các hoạt động chuẩn bị tham gia chiến dịch Tây Nguyên.
Ngày 30 tháng 12 năm 1974, tôi trá»±c tiếp xuống Sư Ä‘oàn 968 ở Nam Lào phổ biến quyết định cá»§a Bá»™ Ä‘iá»u sư Ä‘oàn tăng cưá»ng cho B3 chuẩn bị tham gia chiến dịch Tây Nguyên.
Chúng tôi xuống đột ngá»™t. Tư lệnh sư Ä‘oàn Hoàng Biá»n SÆ¡n và chính uá»· Trần Trác thoáng má»™t chút thấp thá»m, chỠđợi.
Nhưng khi được phổ biến quyết định cá»§a Bá»™, nét mặt từng ngưá»i phấn chấn, rạng rỡ hẳn lên. Sau khi giao nhiệm vụ, tôi lưu ý các anh trong Bá»™ Tư lệnh sư Ä‘oàn má»™t số vấn đỠvá» tổ chức hành quân, giải quyết thật tốt các mối quan hệ giữa đơn vị vá»›i bá»™ đội và nhân dân bạn.
Trước một sự kiện có tính chất bước ngoặt của sư đoàn, tôi xúc động nói với các anh trong Bộ Tư lệnh:
- Kể từ năm 1968, là má»™t thành viên cá»§a Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, Sư Ä‘oàn 968 đã cùng các lá»±c lượng trên tuyến ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh phối hợp chặt chẽ vá»›i quân và dân bạn ở Trung - Hạ Lào tiêu diệt nhiá»u sinh lá»±c địch, giải phóng nhiá»u vùng đất Ä‘ai rá»™ng lá»›n; cùng Äoàn chuyên gia 565 giúp bạn xây dá»±ng nhiá»u cÆ¡ sở cách mạng, xây dá»±ng vùng giải phóng; bảo vệ vừng chắc hành lang tây Trưá»ng SÆ¡n.
ÄÆ°á»£c tăng cưá»ng cho Mặt trận Tây Nguyên tham gia chiến dịch mở đầu cho chá»§ trương chiến lược má»›i cá»§a Äảng là má»™t vinh dá»± lá»›n đối vá»›i sư Ä‘oàn, đồng thá»i cÅ©ng khẳng định má»™t bước trưởng thành cá»§a đơn vị.
Thay mặt Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, tôi chúc sư Ä‘oàn phát huy truyá»n thống bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh, lập nhiá»u thành tích má»›i trên chiến trưá»ng má»›i.
Chia tay các anh trong Bá»™ Tư lệnh Sư Ä‘oàn 968, tôi chợt nhá»› lại hÆ¡n hai tháng trước đó, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n vinh dá»± được đón đồng chí Khăm-tày Xi-phăn-Ä‘on, Phó thá»§ tướng kiêm Bá»™ trưá»ng Bá»™ Quốc phòng Lào sang thăm và làm việc. Trong lần gặp gỡ đó, đồng chí Khăm-tày đã xúc động nói: Bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n - đưá»ng Hồ Chí Minh đã có công lá»n trong việc xây dá»±ng căn cứ chiến lược Trưá»ng SÆ¡n như mái nhà chung cá»§a hai dân tá»™c Việt- Lào, góp phần quan trá»ng cá»§ng cố liên minh Ä‘oàn kết chiến đấu giữa quân đội và nhân dân hai nước…
Sau hôm chúng tôi từ Sư Ä‘oàn 968 trở vá», Thưá»ng vụ Äảng uá»· Bá»™ Tư lệnh há»p bàn thá»±c hiện mệnh lệnh cá»§a Bá»™, quyết định chuyển Bá»™ Tư lệnh Sư Ä‘oàn 470 khu vá»±c thành Tiá»n phương Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n. Sư Ä‘oàn 470 vừa làm nhiệm vụ vận tải chiến lược vừa trá»±c tiếp phục vụ chiến dịch Tây Nguyên và là lá»±c lượng tác chiến tại chá»—. Phó tư lệnh Nguyá»…n Lang được phân công kiêm Tư lệnh tiá»n phương. Äồng thá»i, anh Lang cÅ©ng được Quân uá»· Trung ương chỉ định làm Phó tư lệnh chiến dịch Tây Nguyên, phụ trách hậu cần (anh Hoàng Minh Thảo là Tư lệnh chiến dịch, anh Äặng VÅ© Hiệp là Chính uá»·). Phương án sá»­ dụng lá»±c lượng làm đưá»ng, vận chuyển bảo đảm cho chiến dịch nhanh chóng được Thưá»ng vụ Äảng uá»· thông qua.
Trước khi vào phụ trách Bá»™ Tư lệnh tiá»n phương, anh Nguyá»…n Lang có trao đổi thêm vá»›i tôi má»™t số vấn Ä‘á». Vá»›i tầm nhìn sắc sâo, có cân nhắc cá»§a má»™t cán bá»™ cao cấp có bá» dày kinh nghiệm, anh quả quyết:
- Thá»i gian quá gấp, nhiệm vụ bảo đảm phục vụ chiến dịch khối lượng lá»›n, nhưng gấp đến mấy, chúng ta cÅ©ng phải cá»§ng cố căn cứ hậu cần ở Sa Thầy thành má»™t căn cứ lá»›n. Vì đây là địa bàn rá»™ng, an toàn, thuận lợi cho việc cÆ¡ động Ä‘i các hướng: Äông Nam Bá»™, Khu 5, Trung - Hạ Lào và Äông bắc Campuchia.
- Nhất trí vá»›i anh - Tôi trả lá»i - Äây là vấn đỠcó tính chiến lược Không chỉ có vậy, má»™t mặt cá»§ng cố căn cứ Sa Thầy; mặt khác, phải mở rá»™ng căn cứ Bù Äốp, Lá»™c Ninh - căn cứ tiếp giáp chiến trưá»ng Nam Bá»™. Anh vào đó, việc đầu tiên là cho mở nhanh tuyến đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n từ Äắc Min vào Bù Äốp. Bởi hiện nay ta Ä‘ang phải sá»­ dụng má»™t quãng vòng trên đất bạn quá xa.
Sau khi tổ chức cho Ä‘oàn anh Nguyá»…n Lang vào Tây Nguyên, tôi dành gần trá»n tháng 1 vào kiểm tra, đôn đốc việc mở đưá»ng tuyến Ä‘iểm đông Trưá»ng SÆ¡n cá»§a Sư Ä‘oàn công binh 473 và việc ổn định tổ chức biên chế cÅ©ng như hoạt động vận chuyển cá»§a Sư Ä‘oàn ô tô 471. Kiểm tra cung phía nam, từ Xê Sụ vào khu vá»±c ba biên giá»›i, tôi được Bá»™ Tư lệnh Sư Ä‘oàn 471 báo cáo vá» sá»± cố đèo Am Pun. Äây là má»™t đèo dài, hẹp nằm trên trục đưá»ng ngang 88 vắt từ tây sang đông Trưá»ng SÆ¡n. ÄÆ°á»ng hẹp, lưu lượng xe qua lại đông - có nhiá»u đơn vị binh chá»§ng kỹ thuật, gây ách tắc trầm trá»ng.
Qua nghiên cứu cụ thể, tôi quyết định tăng cưá»ng cho Sư Ä‘oàn 471 má»™t trung Ä‘oàn công binh để mở đưá»ng tránh sau khi thông đưá»ng, vấn đỠcÆ¡ bản là làm tốt khâu chỉ huy. ÄÆ°á»ng thông, xe - máy lại nối Ä‘uôi nhau vào Nam, ra Bắc. Yêu cầu chiến trưá»ng hối thúc, không khí những ngày giáp Tết nguyên đán trên đưá»ng sôi lên sùng sục.
Trở vá» sở chỉ huy, chiá»u ngày 5 tháng 2 năm 1975, chúng tôi được đón anh Văn Tiến DÅ©ng - uá»· viên Bá»™ Chính trị Trung ương Äảng, Tổng tham mưu trưởng thay mặt Bá»™ Chính trị, Quân uá»· Trung ương vào trá»±c tiếp chỉ đạo chiến dịch Tây Nguyên, thăm và làm việc vá»›i Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n. Cùng Ä‘i vá»›i anh Văn Tiến DÅ©ng có anh Äinh Äức Thiện và má»™t số cán bá»™ cao cấp cÆ¡ quan Bá»™ Quốc phòng, quân binh chá»§ng.
Trước đó, theo Ä‘iện báo cá»§a Bá»™ Tổng tham mưu, tôi đã cho "phục đón" má»i anh Lê Ngá»c Hiá»n - Phó tổng tham mưu trưởng từ Mặt trận Tây Nguyên ra, dừng nghỉ lại chá»— chúng tôi, chá» anh DÅ©ng, anh Thiện vào làm việc.
Äêm xuống, dưới mái tranh, bên chiếc bàn đơn má»™c, chúng tôi tập trung nghe anh DÅ©ng, anh Thiện phổ biến chá»§ trương cá»§a Bá»™ Chính trị mở chiến dịch Tây Nguyên và nhiệm vụ cụ thể cá»§a Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n.
Anh Dũng nhẹ nhàng nói:
- Vá» nhiệm vụ cụ thể cá»§a Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n cÆ¡ bản vẫn như Ä‘iện chỉ thị cá»§a Bá»™ Tổng tham mưu ngày 15 tháng 12 năm 1974. Tôi muốn biết những công việc mà các anh cho triển khai từ đó đến nay.
- Báo cáo anh - Tôi trả lá»i - Theo chỉ thị cá»§a Bá»™, chúng tôi đã cho chuyển ngay Bá»™ Tư lệnh Sư Ä‘oàn 470 đứng chân ở địa bàn Tây Nguyên thành Tiá»n phương Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n. Sư Ä‘oàn 470 vừa thá»±c hiện nhiệm vụ vận chuyển chiến lược, vừa tham gia chiến dịch Tây Nguyên, kể cả làm đưá»ng, vận chuyển phục vụ và tác chiến chiến dịch. Anh Nguyá»…n Lang đã được phân công vào đó hÆ¡n tháng nay, vừa phụ trách Tiá»n phương Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n vừa kiêm chức Phó tư lệnh chiến dịch Tây Nguyên. Anh Nguyá»…n Lang là má»™t cán bá»™ kiên định, dÅ©ng cảm, làm việc có cân nhắc; sống rất má»±c nghÄ©a tình vá»›i đồng chí, đồng đội. Tháng qua, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, mà trá»±c tiếp là anh Lang đã cùng Bá»™ Tư lệnh B3 đưa hai trung Ä‘oàn công binh mở má»™t số trục đưá»ng chiến dịch, dá»± kiến ngày 16 tháng 2 sẽ thông đưá»ng đến các Ä‘iểm quy định, bảo đảm cho xe tăng, pháo hạng nặng cÆ¡ động dược. Äồng thá»i, hai tiểu Ä‘oàn thông tin Trưá»ng SÆ¡n cùng lá»±c lượng thông tin cá»§a Bá»™ và B3 Ä‘ang tập kết phương tiện vật chất, sẵn sàng hoàn chỉnh mạng thông tin chiến dịch khi có lệnh.
Chúng tôi cÅ©ng đã cho cÆ¡ động Sư Ä‘oàn 968 bá»™ binh từ Hạ Lào vỠđịa bàn phía tây hai tỉnh Kontum, Gia Lai; chuẩn bị dá»± phòng má»™t trung Ä‘oàn ô tô cÆ¡ động vận tải thuá»™c Sư Ä‘oàn 471; tăng cưá»ng đủ y - bác sÄ©, cÆ¡ số thuốc cho Bệnh viện 46 đứng chân ở khu vá»±c ba biên giá»›i và các đội phẫu cÆ¡ động.
Äúng kế hoạch, ngày 20 tháng 2, toàn bá»™ lương thá»±c, thá»±c phẩm, vÅ© khí - đạn, thuốc quân y… mà Bá»™ yêu cầu sẽ được tập kết đầy đủ, chu đáo tại các vị trí quy định. Trưá»ng hợp đột xuất, Bá»™ cần tăng khối lượng vật chất so vá»›i kế hoạch, chúng tôi đã có nguồn dá»± trữ ở Sa Thầy, phía tây Kontum. Hai trung Ä‘oàn xe Ä‘ang bí mật cÆ¡ động hai Sư Ä‘oàn bá»™ binh 320 và 312 vào vị trí tập kết chiến dịch…
Nghe tá»›i đó, không nén được sá»± phấn khởi, anh Äinh Äức Thiện ngắt lá»i tôi:
- Äại tướng thấy quân hậu cần làm ăn có bài bản không?
Äã hiểu phần nào cá tính mạnh cá»§a anh Äinh Äức Thiện, nhưng quả thá»±c khi đó tôi cÅ©ng hÆ¡i ái ngại vá»›i cách ứng khẩu bá»™c trá»±c cá»§a anh. Còn anh Văn Tiến DÅ©ng lại vui vẻ nói:
- Vâng! Biết rồi. Tôi đã từng thấy quân Trưá»ng SÆ¡n làm ăn rất chính quy, bài bản trong chiến dịch ÄÆ°á»ng 9 - Nam Lào. Hôm nay, qua báo cáo cá»§a anh Nguyên, tôi thật sá»± yên tâm vá» công tác chuẩn bị bảo đảm hậu cần - kỹ thuật cho chiến dịch Tây Nguyên…
Äêm ra trận là đêm không ngá»§. Sau cuá»™c há»p "bàn tròn", đêm xuống đã lâu nhưng má»i ngưá»i vẫn thao thức. Khi phòng khách chỉ còn hai chúng tôi, anh DÅ©ng nói:
- Bá»™ Chính trị chá»n Tây Nguyên làm "đột phá khẩu" cho chá»§ trương chiến lược má»›i, bởi đây là má»™t vị trí chiến lược cá»±c kỳ quan trá»ng. Bên nào chiếm được Tây Nguyên, bên đó sẽ chiếm được ưu thế tuyệt đối, khống chế được miá»n Trung, miá»n Äông Nam Bá»™, Trung - Hạ Lào và Äông bắc Campuchia. Trong kháng chiến chống thá»±c dân Pháp và những năm đầu kháng chiến chống Mỹ, cán bá»™ quân sá»± chúng ta má»—i lần giở bản đồ tác chiến ra là thấy "thèm" Tây Nguyên. Äó là mÆ¡ ước mà trước đây ta muốn cÅ©ng chưa được. Nay chúng ta đã há»™i đủ các yếu tố: Tương quan lá»±c lượng trên chiến trưá»ng, ta trá»™i hÆ¡n hẳn; chá»§ lá»±c miá»n Bắc - những "quả đấm" chiến lược đã sẵn sàng, tuyến vận tải quân sá»± chiến lược Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh đủ sức thoả mãn yêu cầu đánh lá»›n…
Trong má»™t thá»i gian ngắn, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đã phát huy được thá»i cÆ¡ chuẩn bị má»i mặt thúc đẩy thá»i cÆ¡ phát triển lên má»™t tầm cao má»›i, tình thế má»›i. Hoạt động cá»§a tuyến chi viện chiến lược ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh là má»™t trong những yếu tố quyết định để Bá»™ Chính trị hoạch định kế hoạch giải phóng miá»n Nam thống nhất đất nước. Sá»± phát triển và hoàn thiện mau lẹ cá»§a tuyến ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh là cÆ¡ sá» vững chắc để Bá»™ Tổng tư lệnh chá»§ động mở các chiến dịch quy mô lá»›n theo ý muốn.
Anh Dũng nhấn mạnh:
- Má»™t vấn đỠtuyệt mật, anh cÅ©ng cần biết là: Cuối tháng 12 năm 1974, Bá»™ Chính trị đã dá»± kiến phương án giải phóng miá»n Nam trong năm 1975. Äây là vấn đỠthuá»™c vá» nghệ thuật quân sá»±, nghệ thuật tạo thá»i cÆ¡ và nắm bắt thá»i cÆ¡ để giành thắng lợi quyết định. Ngay cả phương án cho năm 1975 cÅ©ng không phải bất biến mà phải nhạy bén, kịp thá»i Ä‘iá»u chỉnh theo các tình thế trên chiến trưá»ng. Bá»™ Chính trị, Quân uá»· Trung ương quyết định mở chiến dịch Tây Nguyên trong mùa xuân này là chá»n đúng thá»i cÆ¡ và Ä‘iểm đúng "huyệt" cá»§a đối phương. Từ hôm nay, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n hãy nắm chắc tình hình mà thá»±c hiện xuất sắc nhiệm vụ cá»§a mình, đáp ứng lòng tin cá»§a Bá»™ Chính trị và các chiến trưá»ng.
- Báo cáo anh - Tôi nói - Là ngưá»i trá»±c tiếp phụ trách tuyến vận tải quân sá»± chiến lược Trưá»ng SÆ¡n, khi thấy khả năng thoả mãn vật chất cho má»™t chiến dịch lá»›n ở chiến trưá»ng Tây Nguyên trở thành hiện thá»±c, chúng tôi vẫn ngày đợi, đêm mong. Vá»›i thế và lá»±c có được tôi tin chắc bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n sẽ không để phụ lòng tin cá»§a trên. Ngày mai, anh Phan Khắc Hy - Phó tư lệnh sẽ đưa anh và Ä‘oàn vào Tây Nguyên theo đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n. Tôi đã Ä‘iện báo anh Nguyá»…n Lang đón và bố trí các anh nghỉ, ăn Tết vá»›i Bá»™ Tư lệnh tiá»n phương ở Sa Thầy, tây Kontum trên ba chục cây số. Chỉ ba ngày thôi là anh vào tá»›i đó.
Anh Dũng phấn khởi nói:
- Thế thì quá lý tưởng! Càng có thêm thá»i gian để chuẩn bị. Nhưng lúc này cả nước Ä‘ang lên đưá»ng, liệu đưá»ng sá có bảo đảm không? Có ùn tắc không?
- Báo cáo anh, đưá»ng quãng mở má»›i, quãng vừa cho cải tạo, công tác chỉ huy giao thông tốt, chúng ta lại Ä‘i ban ngày, sẽ không có ách tắc.
Sáng hôm sau, Äoàn A75 lên đưá»ng. Các biển số xe con cá»§a Äoàn đã được thay biển má»›i TS-601. Khi Äoàn vào tá»›i Tiá»n phương Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n tại Sa Thầy, anh DÅ©ng gá»i Ä‘iện cho tôi bằng ký hiệu mật mã, rằng: ÄÆ°á»ng ra trận như ngày há»™i lá»›n; ngưá»i và xe pháo Ä‘á»u hối hả, sôi động vô cùng. Äồng ý ăn Tết ở Bá»™ Tư lệnh 470.
Qua kiểm tra thá»±c địa và những lá»i nhắn gứi, động viên cá»§a anh Văn Tiến DÅ©ng, trong tôi trào dâng ý nghÄ©: Giá chi có được phép màu để có thể khắc hoạ toàn cảnh bức tranh hoành tráng, kỳ vÄ© cá»§a đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh trước má»™t mùa xuân lịch sá»­, mùa xuân đại thắng.
***
Hai ngày sau khi tiá»…n Äoàn A75 vào Tây Nguyên, tôi nhận được Ä‘iện cá»§a anh Võ Nguyên Giáp triệu tập ra Hà Ná»™i làm việc.
Sáng ngày 8 tháng 2, anh Lê Văn Tri- Tư lệnh Quân chá»§ng phòng không - Không quân cho máy bay lên thắng vào đón, kết hợp khánh thành sân bay trá»±c thăng tại sở chỉ huy Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n. CÅ©ng từ đó, sở chỉ huy cá»§a chúng tôi có riêng má»™t sân bay lên thẳng dành đón - đưa các đồng chí lãnh đạo Äảng, Nhà nước, Quân đội từ miá»n Bắc vào chiến trưá»ng và trong chiến trưá»ng ra.
Chứng kiến sá»± kiện này, tôi chợt nhá»› vá» lá»i dạy cá»§a Bác Hồ vào đầu năm 1961 vá»›i bá»™ đội hải quân, rồi nói vui cùng anh em trong Bá»™ Tư lệnh:
- Trước đây bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n chỉ có đêm và rừng, giá» ta làm chá»§ cả ban ngày, mặt đất và bầu trá»i. Có chứng kiến những ngày khó khăn, ác liệt, đạn chặn, bom vùi, đói gạo, đói muối, vượt lũ… má»›i thấy giỠđây ta lá»›n mạnh gấp biết bao lần.
Sau hơn một giỠbay, chiếc trực thăng hạ cánh xuống sân bay Bạch Mai. Tôi vào thẳng "Tổng hành dinh" gặp anh Võ Nguyên Giáp.
Anh Văn hồ hởi, thân tình nói:
- Anh Nguyên đây rồi! Nhanh quá! Äúng là "Äi mây vá» gió".
Liá»n đó, anh vào việc luôn:
- Bá»™ Chính trị đã hạ quyết tâm, nay các anh chuẩn bị gấp phương án vận chuyển chi viện bảo đảm cho kế hoạch giải phóng miá»n Nam trong năm 1975.
Äá» cập những công việc cụ thể, anh nói tiếp:
- Mỹ - nguỵ hiện có những mâu thuẫn sâu sắc, ná»™i bá»™ rất lúng túng. Xét má»i phương diện, Bá»™ Chính trị, Quân uá»· Trung ương chá»n Tây Nguyên làm Ä‘iểm đột phá cá»§a chá»§ trương chiến lược má»›i. Kế hoạch chuẩn bị cho chiến dịch Tây Nguyên mà Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n triển khai, theo báo cáo cá»§a anh Văn Tiến DÅ©ng, là rất xuất sắc. Bây giá» nếu có lệnh, lá»±c lượng xe cá»§a Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n có cÆ¡ động má»™t lúc cả quân Ä‘oàn vào chiến trưá»ng được không? Có thể cÆ¡ động được tên lá»­a không?
Tôi trả lá»i, không giấu vẻ tá»± tin:
- Báo cáo anh, hiện Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n có hai sư Ä‘oàn và hai trung Ä‘oàn ô tô cÆ¡ động vận tải, biên chế trên 8.000 xe, đủ sức chở cả quân Ä‘oàn có trang bị vÅ© khí, khí tài hạng nặng. Từ đưá»ng 9 vào Tây Nguyên Ä‘i mất năm ngày. Vừa qua xe tăng và pháo tầm xa 130 ly Ä‘á»u cÆ¡ động được trên hai trục đông và tây Trưá»ng SÆ¡n. Nay nếu tên lá»­a vào, vẫn Ä‘i thoải mái.
- Vậy là tốt rồi - anh Văn phấn khởi nói. Sau đây, anh làm việc luôn với anh Hoàng Văn Thái, tranh thủ thăm gia đình chút xíu rồi vào ngay sở chỉ huy chỠlệnh.
Lúc này, anh Hoàng Văn Thái cÅ©ng má»›i từ Bá»™ Tư lệnh Miá»n vá» lại Bá»™ Tổng tham mưu được má»™t thá»i gian. Vá»›i tôi, anh Thái là bậc đàn anh, là má»™t vị tướng có phong cách và tác phong làm việc chan hoà, dá»… gần. Äã nhiá»u năm, tôi làm việc dưới sá»± chỉ đạo trá»±c tiếp cá»§a anh.
Chiá»u đó, sau khi làm việc vá»›i anh Hoàng Văn Thái, tôi ngược cổng Bắc, theo đưá»ng Phan Äình Phùng, ghé chợ hoa. Äã chiá»u 27 Tết. Mưa giăng má» bụi nước. Vưá»n hoa Hàng Äậu thắm sắc đào Nhật Tân, Quảng Bá… Phố Hàng Lược như suối hoa trôi chầm chậm. Tôi xuống xe, hoà vào dòng ngưá»i, dòng hoa; tận hưởng chút hương sắc Tết Hà Ná»™i mà đã bao năm chỉ có qua tưởng tượng.
Thấy tôi xuất hiện đưá»ng đột chiá»u giáp Tết, vợ và các con mừng quýnh lên. Nhưng khi tôi bảo phải vào ngay VÄ©nh Linh, lập tức má»™t kế hoạch "thá»i cÆ¡" được bà "ná»™i tướng" đỠxuất ngay:
- Biết là quá gấp, nhưng anh đã vỠđây, ta tổ chức lá»… cưới cho thằng Hưng. ÄÆ¡n giản thôi! Nhà cÅ©ng đã chuẩn bị mấy thứ. Chỉ cần xin cho con nghỉ má»™t ngày là ổn.
Tôi đồng ý, và lên ngay Sóc SÆ¡n đón con. Rồi đám cưới "thần tốc", cá»§a con trai cả SÄ© Hưng được tổ chức, chắng ông bố, bà mẹ nào không mừng bởi ngày vui cá»§a con. Nhưng thú thật, cả tôi và con tôi Ä‘á»u thấp thá»m, bồn chồn, bởi tình riêng và công việc.
Tổ chức cưới cho con xong, sáng hôm sau tôi vào sở chỉ huy. Sĩ Hưng cũng lên ngay đơn vị; phi công chiến đấu không thể vắng mặt lâu lúc này.
Tôi vào sở chỉ huy, đã là 29 Tết, cái Tết mà anh em chúng tôi vẫn gá»i vui là "Tết Quang Trung". Dù gấp gáp, bá» bá»™n công việc, nhưng cÆ¡ quan Bá»™ Tư lệnh vẫn tổ chức cho bá»™ đội vui Tết khá tươm tất. Bánh chưng, thịt lợn, thuốc lá, kẹo… má»—i thứ má»™t chút, nhưng đủ món.
Tôi vào hôm trước, chiá»u hôm sau, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n được đón anh Lê Äức Thá» và anh Lê Văn Lương vào làm việc. Không khí Tết cá»§a cÆ¡ quan càng rá»™n rịp hÆ¡n.
Từ trên trá»±c thăng bước xuống, anh Lê Äức Thá» tươi cưá»i nắm chặt tay tôi và nói:
- Chắc chắn được đón giao thừa vá»›i các cậu rồi, bá»n mình sợ vào muá»™n mất. Äông đủ thế này, ta làm việc luôn.
Thế là cả "khách" và "chá»§" vào ngay phòng há»p.
Sau khi tôi báo cáo tóm tắt tình hình hoạt động của tuyến, anh ThỠnói:
- Bá»™ Chính trị cá»­ tôi và anh Lương vào bàn vá»›i các anh má»™t số công việc liên quan đến chiến trưá»ng Campuchia và kết hợp chúc Tết bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n. Vá» diá»…n biến tình hình trên chiến trưá»ng miá»n Nam, anh Văn đã nói vá»›i anh Nguyên khả năng xuất hiện Phương án 2. Tôi nói để các anh nắm thêm: Hiện nay tình hình Campuchia Ä‘ang phát triển tốt. Lá»±c lượng vÅ© trang cách mạng bạn Ä‘ang tiến sát thá»§ đô Phnôm Pênh. Vá»›i tinh thần quốc tế, cùng chung kẻ thù, chung chiến trưá»ng, chúng ta phải hết sức giúp đỡ để bạn tá»± giải phóng đất nước, đồng thá»i cÅ©ng là đòn tiến công phối hợp vá»›i chiến trưá»ng miá»n Nam, Lào.
Tôi trả lá»i:
- Báo cáo hai anh, từ trước tá»›i nay chúng tôi vẫn bố trí hai binh trạm, má»™t tiểu Ä‘oàn thuyá»n máy, hai tiểu Ä‘oàn ô tô vận tải chuyên lo vận chuyển bảo đảm cho hướng Campuchia. Theo chỉ thị cá»§a Bá»™, chúng tôi đã chuyển má»™t khối lượng lá»›n pháo 85 ly, 105 ly, cao xạ 37 ly cho bạn để chuẩn bị đánh vào Phnôm Pênh. Hiện Ä‘ang chuyển đạn sang theo yêu cầu cá»§a bạn.
- Vậy là tốt rồi! - Anh ThỠnói ngay.
Vá» hoạt động giúp bạn tôi nhá»› lại, cuối năm 1973 - đầu năm 1974, sau khi chuyển sở chỉ huy vào Thạch Bàn, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n có đón Iêng-xa-ry, khi đó là uá»· viên Bá»™ Chính trị Äảng bạn.
Iêng-xa-ry có nhỠchúng tôi chuyển giao cho bạn ba tiểu đoàn pháo 85 ly và cao xạ 87 ly do Trung Quốc viện trợ. Sau khi xin ý kiến Bộ Tổng tư lệnh, chúng tôi phân công Tham mưu trưởng tác chiến và Trưởng phòng giao liên hành quân tổ chức thực hiện. Công việc xuôi xẻ, chu đáo. Bạn rất cám ơn.
Sáng mùng 2 Tết, chúng tôi má»i anh Thá» và anh Lương xuống thăm, chúc Tết Sư Ä‘oàn ô tô 571, kết hợp dá»± lá»… xuất quân cá»§a Trung Ä‘oàn 57 anh hùng chở hàng cho Nam Bá»™.
Toàn đội hình Trung đoàn 57 dàn quân trên một bãi cỠrộng, bằng phẳng, như một sân bóng đẹp.
Trước hàng nghìn cán bá»™, chiến sÄ© Trưá»ng SÆ¡n vá»›i đội hình xe bừng bừng khí thế xung trận, anh Lê Äức Thá» xúc động nói:
- Công lao cá»§a bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n trong sá»± nghiệp kháng chiến chống Mỹ, cứu nước là niá»m tá»± hào cá»§a nhân dân Việt Nam, là niá»m kính phục cá»§a bạn bè trên thế giá»›i và cÅ©ng là ná»—i khiếp sợ kinh hoàng cá»§a kẻ địch…
Sau những vòng diá»…u duyệt biểu dương sức mạnh, chào đón các đồng chí lãnh đạo cá»§a Äảng, hàng trăm "Tuấn mã Trưá»ng SÆ¡n" mình chất đầy hàng, kín dàn nguỵ trang, nối Ä‘uôi nhau lao nhanh vá» phía trước.
Quan sát đội hình xe hành quân, anh Lương quay sang há»i tôi:
- Trung đoàn có bao nhiêu xe? Xe chạy với mật độ dày đặc, nối đuôi nhau như vậy, liệu có ùn tắc không?
Tôi trả lá»i:
- Báo cáo anh, đội hình vận chuyển cá»§a chúng tôi hiện nay là trung Ä‘oàn xe. Từ đưá»ng 9 vào Tây Nguyên và miá»n Äông Nam Bá»™, cả hai trục đông - tây Trưá»ng SÆ¡n, xe - pháo vẫn nối Ä‘uôi nhau như vậy, không có ách tắc lá»›n. Vào tá»›i miá»n Äông mất chừng sáu ngày.
- Tuyệt quá! - Anh Lương thốt lên.
Anh ThỠnói thêm:
- Thật khó tưởng tượng nổi. Trước đây bá»n mình Ä‘i bá»™ vào Nam Bá»™ mất gần 5 tháng. Có trải những ngày cÆ¡ cá»±c, đếm bước đưá»ng rừng, bạn cùng sốt rét và đói… má»›i thấy hết sá»± vÄ© đại cá»§a đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh bây giá».
Theo đội hình xe, tôi đưa anh Thá» và anh Lương thăm má»™t số cụm kho dá»c đưá»ng số 9 và cảng sông Äông Hà. Äến đâu cÅ©ng thấy gạo, đạn, thuốc quân y, quân trang… chất thành đống ngất ngưởng.
Anh ThỠái ngại há»i:
- Hàng hoá chất như núi thế kia, nếu địch đánh thì xoay xở làm sao?
- Báo cáo anh - Tôi trả lá»i - trông có vẻ ghê gá»›m thế, nhưng chỉ đủ hàng cho hai sư Ä‘oàn xe chuyển từng ngày. Hàng dá»± trữ chúng tôi để nÆ¡i khác. Nếu không làm thế này thì xe lấy hàng chậm, lãng phí thá»i gian. Mùa mưa cÅ©ng chưa tá»›i. Äá» phòng máy bay địch, ở các cụm kho, chúng tôi Ä‘á»u bố trí cao xạ bảo vệ.
Tiễn anh ThỠvà anh Lương ra Vĩnh Linh, tôi quay vỠsở chỉ huy Bộ Tư lệnh Sư đoàn 571 ở Cam Lộ, giao nhiệm vụ cho sư đoàn tập trung lực lượng vận chuyển hàng vào Xê Sụ, vừa lập chân hàng cho Sư đoàn 471, vừa bảo đảm cho chiến dịch Tây Nguyên.
Xong việc, tôi trao đổi thêm vá»›i Sư Ä‘oàn trưởng Hoàng Trá và Chính uá»· sư Ä‘oàn Phan Hữu Äại:
- Phương thức vận tải cÆ¡ giá»›i được đưa vào Trưá»ng SÆ¡n từ năm 1965, đến nay đã 10 năm. Ở bước khởi đầu, lá»±c lượng vận tải ô tô cá»§a ta chỉ vẻn vẹn hÆ¡n trăm chiếc thuá»™c Äoàn 265 cá»§a anh Thiết Cương. Do chuẩn bị chưa tốt, chưa có kinh nghiệm đối phó vá»›i hoạt động đánh phá cá»§a địch, nên lần đầu xuất quân đã gặp khó khăn, tổn thất. CÅ©ng vì vậy mà nảy sinh tư tưởng hoài nghi: tiếp tục phát triển vận tải cÆ¡ giá»›i hay chỉ gùi thồ? Nhưng chính trong lúc Tuyến 559 tưởng như không vượt nổi chính mình thì Quân uá»· Trung ương khẳng định lấy vận tải cÆ¡ giá»›i là chính. Từ đó đến nay, bá»™ đội vận tải ô tô đã chiến đấu kiên cưá»ng, liên tục; vượt qua biết bao khó khăn, thá»­ thách ác liệt. Và đã xuất hiện nhiá»u tập thể, cá nhân Anh hùng.
Má»i lá»±c lượng trên tuyến Ä‘á»u xứng danh Anh hùng. Nhưng vá»›i truyá»n thống "Gan vàng, dạ ngá»c", bá»™ đội vận tải ô tô Trưá»ng SÆ¡n đã tạo dược sá»± mến má»™, ưu ái hết má»±c cá»§a các binh chá»§ng anh em.
Chúng ta đã chấp nhận sá»± trả giá để thá»±c hiện bằng được mục tiêu giải phóng miá»n Nam, thống nhất đất nước. Äến đây, công cuá»™c chi viện cho các chiến trưá»ng Ä‘ang đạt tá»›i đỉnh Ä‘iá»m. Trên cÆ¡ sở xác định nhiệm vụ vận tải là trung tâm, chúng ta đã không ngừng tạo má»i Ä‘iá»u kiện để phát triển nhanh lá»±c lượng và thá»±c hiện vận tải từ quy mô đại đội, tiểu Ä‘oàn lên trung Ä‘oàn, sư Ä‘oàn xe. Bá»™ đội vận tải ô tô đã thật sá»± trở thành má»™t binh chá»§ng chá»§ lá»±c cá»§a bá»™ đội hợp thành trên tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n.
Nhiệm vụ yêu cầu đẻ ra tổ chức. Sư Ä‘oàn ô tô vận tải là má»™t tổ chức chưa có tiá»n lệ trong lịch sá»­ quân đội ta. Khi Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đỠnghị cho tổ chức hai sư Ä‘oàn ô tô vận tải, nhiá»u ngưá»i lấy làm lạ. Có ngưá»i không đồng tình. Nhưng vào thá»i Ä‘iểm này, nếu chúng ta không có "át chá»§ bài" này trong tay, liệu tình hình sẽ Ä‘i đến đâu?
Vá»›i thế trận cầu đưá»ng liên hoàn ngày càng vững chắc, binh chá»§ng hợp thành lá»›n mạnh, thiện chiến, đặc biệt là hai sư Ä‘oàn ô tô cÆ¡ động vận tải hùng mạnh, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đã chá»§ động chuyển được tổ chức phù hợp, chá»§ động đón thá»i cÆ¡, phát huy được yếu tố thá»i cÆ¡, chứ không bị động "vuốt Ä‘uôi".
Dăm ba lá»i trao đổi, để anh em ý thức sâu sắc hÆ¡n vấn đỠthá»i cÆ¡ Nhiệm vụ lúc này Ä‘ang chạy Ä‘ua vá»›i thá»i gian. Chưa phải lúc ngồi luận vá»›i nhau cái hay, cái được.
Trước khi rá»i Bá»™ Tư lệnh Sư Ä‘oàn 571, tôi lưu ý anh Äại, anh Trá:
- Tình hình phát triển nhanh. Cần tổ chức chỉ huy thật hợp lý, khoa há»c. Co bám nắm, đôn đốc đơn vị, nhưng nhất thiết phải có cán bá»™ chá»§ trì trá»±c chỉ huy dể giải quyết những tình huống đột xuất. Có những tình huống đòi há»i cán bá»™ phải hết sức linh hoạt, chá»§ động, nếu quá máy móc sẽ nhỡ thá»i cơ…
2
Tết đến rồi ào qua như cÆ¡n gió. Trở vá» sở chỉ huy, tôi trá»±c tiếp liên lạc vá»›i Tiá»n phương Bá»™ Tư lệnh. Anh Nguyá»…n Lang phấn khởi báo cáo: Từ cuối tháng 1, trên hướng bắc Buôn Ma Thuá»™t, theo yêu cầu cá»§a Bá»™ Tư lệnh chiến dịch, Trung Ä‘oàn 575 - đơn vị vừa được thành lập lâm thá»i để làm đưá»ng chiến dịch, đã tập trung mở má»›i các trục đưá»ng 48, 50, 50B… vá»›i tổng chiá»u dài 60 cây số, đảm bảo cÆ¡ động được cả xe tăng, pháo hạng nặng.
ÄÆ°á»ng được mở theo kiểu "lấn dÅ©i" từ ngoài vào, làm đến đâu nguỵ trang cẩn mật đến đó. Äến ngày 4 tháng 3, trục đưá»ng do Trung Ä‘oàn 575 mở từ hướng bắc đã vào đến bản KÆ¡ Hia, cách thị xã Buôn Ma Thuá»™t chừng 20 cây số, mà kẻ địch không hay biết gì.
Lực lượng, thiết bị kỹ thuật đã chuẩn bị để hoàn thành 20 cây số còn lại trong khoảng một ngày đêm, khi có lệnh.
Cùng thá»i gian này, Sư Ä‘oàn ô tô 571 dốc toàn lá»±c gồm 17 tiểu Ä‘oàn xe vá»›i hÆ¡n 2.600 chiếc vận chuyển 20.000 tấn hàng, chá»§ yếu là gạo, đạn pháo vào cụm kho ở Phi Hà (khu vá»±c ba biên giá»›i).
Ở tuyến trong, Sư đoàn 471 huy động tổng lực xe chuyển hơn 10 nghìn tấn vật chất vào các cụm kho K20, K40, phía tây bắc và tây nam Buôn Ma Thuột (chủ yếu là đạn pháo, phụ tùng xe tăng, pháo, khí tài, thông tin…) phục vụ chiến dịch Tây Nguyên; cơ động Sư đoàn 968 vào tây nam Pleyku thay Sư đoàn 10, làm nhiệm vụ tác chiến nghi binh chiến dịch.
Theo yêu cầu cá»§a Bá»™ Tư lệnh chiến dịch Tây Nguyên, vào đầu tháng 3, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n Ä‘iá»u động Trung Ä‘oàn 232 và Trung Ä‘oàn 546 pháo cao xạ, Trung Ä‘oàn 49 thông tin, tiểu Ä‘oàn 55 ô tô trá»±c tiếp phục vụ chiến dịch. Và trước giá» mở màn chiến dịch, Sư Ä‘oàn phòng không 377 cÅ©ng được tung vào dàn đội hình bảo vệ lá»±c lượng cá»§a ta tham chiến ở các khu vá»±c Kontum, Pleyku, Äức Lập, Buôn Ma Thuá»™t.
Bá»™ đội xăng dầu Trưá»ng SÆ¡n - chá»§ lá»±c quân là Trung Ä‘oàn đưá»ng ống 537 khẩn trương thi công tuyến ống dài 28 cây số, từ Äắc Äam (phía tây) sang Äức Lập, đồng thá»i lắp đặt tại Äức Lập má»™t trạm cấp phát có trữ lượng 100 mét khối. Mục tiêu bảo đảm xăng dầu cho chiến dịch là không dưới 1.000 tấn.
Như vậy là, vào đầu tháng 3, các lá»±c lượng thuá»™c Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n tham gia chiến dịch Tây Nguyên đã sẵn sàng cao độ. CÆ¡ sở vật chất hậu cần - kỹ thuật, đã chuyển giao cánh Nam chiến dịch 10.000 tấn; cánh bắc là 15.000 tấn. Anh Nguyá»…n Lang gá»i Ä‘iện thông báo vá»›i tôi rằng: Bá»™ Tư lệnh B3, Bá»™ Tư lệnh chiến dịch Tây Nguyên đánh giá cao công tác chuẩn bị cá»§a Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n cả vá» bảo đảm đưá»ng chiến lược, chiến dịch; cả vá» bảo đảm vật chất hậu cần - kỹ thuật, cả lá»±c lượng chiến đấu. Vá»›i lượng vật chất hiện có, Bá»™ Tư lệnh Tây Nguyên có thể yên tâm tá»›i hết năm 1975.
CÅ©ng trong thá»i Ä‘iểm này, tôi nhận Ä‘iện cá»§a anh Äinh Äức Thiện "mật báo": Anh Tuấn (anh Văn Tiến DÅ©ng) đã gá»­i Ä‘iện cho Bá»™ Chính trị, Quân uá»· Trung ương, khen quân hậu cần làm ăn giá»i. Sau này tôi có được xem ná»™i dung bức Ä‘iện đó. Anh DÅ©ng nói: Tuyến 559 đã xây dá»±ng được mạng đưá»ng chiến lược và đưá»ng chiến dịch liên hoàn; tạo được khối lượng vật chất để bảo đảm cho năm 1975 và cả cho khi thá»i cÆ¡ phát triển. Äồng thá»i lại xây dá»±ng được lá»±c lượng phòng không, bá»™ binh mạnh để tham gia chiến dịch. Do công tác chuẩn bị tốt, giữ được bí mật mà ta có đủ yếu tố cần thiết để giữ quyá»n chá»§ động trong quá trình tiến công chiến lược. Äó là lá»±c lượng vật chất hùng hậu, hậu cần đầy đủ và nhanh, đưá»ng sá và phương tiện bảo đảm khả năng cÆ¡ động lá»›n.
Phấn khởi trước những kết quả bước đầu của toàn tuyến. Nhưng dẫu sao cũng mới chỉ là bước chuẩn bị. Tất cả nén lòng chỠngày nổ súng.
CÅ©ng chính vào thá»i khắc căng thẳng trong sôi động này, ngày 5 tháng 3, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n chia tay anh Hoàng Thế Thiện được Bá»™ Chính trị Ä‘iá»u vào giữ chức Chính uá»· Quân Ä‘oàn 4 - lúc đó anh Hoàng Cầm là Tư lệnh.
Có quyết định, anh Thiện vào quân đoàn ngay. Chia tay chúng tôi, anh hóm hỉnh nói:
- Mấy năm Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đã qua mấy Ä‘á»i Chính uá»·, nhưng Tư lệnh Nguyên thì vẫn còn Nguyên.
Xiết chặt tay anh Thiện, tôi xúc động nói:
- Äá»i hoạt động cách mạng cá»§a anh em ta là tiếp nối những chuyến ra Ä‘i. Chẳng cuá»™c chia tay nào giống cuá»™c chia tay nào. Nhưng có Ä‘i má»›i có đến. Mong chóng đến ngày gặp anh tại Sài Gòn.
Sau khi anh Thiện vào Quân Ä‘oàn 4, anh Lê Xy được trên bổ nhiệm giữ chức Chính uá»· Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n.
Vá»›i Mặt trận Tây Nguyên trước ngày "trở dạ", lúc này dẫu cho Sư Ä‘oàn 968 đã chuyển thuá»™c Bá»™ Tư lệnh chiến dịch. Nhưng chúng tôi vẫn dõi theo từng "đưá»ng Ä‘i nước bước cá»§a những cán bá»™, chiến sÄ© yêu quý cá»§a mình".
Mưá»i ngày đầu tháng 3, Sư Ä‘oàn 968 đã thá»±c hiện xuất sắc vai trò nghi binh thay Sư Ä‘oàn 10, hút lá»±c lượng địch vá» hướng bắc Tây Nguyên. Bằng nhiá»u hình thức nghi binh lừa địch, đặc biệt vá»›i đòn tiến công uy hiếp tuyến phòng thá»§ cá»§a địch ở Pleyku, Kontum, Sư Ä‘oàn 968 và các lá»±c lượng vÅ© trang địa phương không chỉ giam chân má»™t lá»±c lượng lá»›n cá»§a địch ở bắc Tây Nguyên, mà còn góp phần "cá»§ng cố" thêm nhận định "sai lầm chết ngưá»i" cá»§a đội ngÅ© tướng tá quân đội Sài Gòn, đặc biệt là Bá»™ Tư lệnh quân Ä‘oàn 2 nguỵ rằng: Hướng tiến công cá»§a ta là Pleyku, Kontum. Trên cÆ¡ sở đó, ta có Ä‘iá»u kiện và thá»i cÆ¡ tiến công Buôn Ma Thuá»™t theo phương án địch không có lá»±c lượng phòng ngá»± dá»± phòng.
Ở hướng chính, thá»±c hiện yêu cầu cá»§a Bá»™ Tư lệnh chiến dịch, đúng 23 giá» ngày 9 tháng 3 năm 1975, Trung Ä‘oàn 575 khai thông trục đưá»ng 50B, hai nhánh 50C, 50D chá»c thẳng vào thị xã Buôn Ma Thuá»™t và tổ chức xong đội hình công binh há»™ tống xe tăng.
Ngày 10 tháng 3, ta nổ súng tiến công thị xã Buôn Ma Thuột.
Theo yêu cầu tác chiến chiến dịch, cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 575 hợp sức cùng Trung đoàn công binh 7 Mặt trận Tây Nguyên bảo đảm cho đội hình binh chủng hợp thành tiến công địch, giành thắng lợi.
Bá»™ đội vận tải vừa cÆ¡ động bá»™ đội, vừa vận chuyển kịp thá»i đạn pháo cho các đơn vị chiến đấu.
Bộ đội xăng dầu vừa cấp phát, giải phóng xe ở những trạm cây xăng, vừa bố trí một số xe xi-téc cơ động bảo đảm xăng dầu cho các lực lượng xe - pháo tham gia chiến dịch.
Cuá»™c tiến công đồng loạt cá»§a ta trên khắp chiến trưá»ng Tây Nguyên, đặc biệt là đòn "Ä‘iểm huyệt" Buôn Ma Thuá»™t đã làm cho quân địch ở Tây Nguyên tan vỡ nhanh chóng. Äể bảo toàn lá»±c lượng, địch quyết định bá» Tây Nguyên, rút thật nhanh theo đưá»ng số 7 vá» co cụm giữ duyên hải miá»n Trung.
Nhận lệnh cá»§a anh Văn Tiến DÅ©ng, Bá»™ Tư lệnh chỉ thị cho Sư Ä‘oàn 4 71 tổ chức lá»±c lượng cÆ¡ động bá»™ binh truy kích địch rút chạy theo đưá»ng số 7 và cÆ¡ động Sư Ä‘oàn 320 tiến theo đưá»n~ 14 Ä‘uổi địch đến Buôn Hồ, Äạt Lý.
Ngày 25 tháng 3 năm 1975, chiến dịch Tây Nguyên - đòn công phá của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy xuân 1975 toàn thắng. Tây Nguyên hoàn toàn được giải phóng.
Chiến thắng vang dội Tây Nguyên đã tạo nên sự sụp đổ đột biến cả vỠtinh thần và thế bố trí chiến lược của địch. Từ đây, địch bị dồn vào thế bị tiêu diệt và tan rã không sao cứu vãn nổi.
Lúc này, theo chỉ thị cá»§a Bá»™ Tư lệnh, tôi gá»i Ä‘iện cho anh Nguyá»…n Lang, giao cho Tiá»n phương Bá»™ Tư lệnh nhanh chóng tiếp quản vùng giải phóng. Sở chỉ huy tiá»n phương chuyển vào đóng ở thị xã Buôn Ma Thuá»™t, trá»±c tiếp chỉ đạo Sư Ä‘oàn 470 tiếp thu kho tàng - chá»§ yếu là cụm kho Mai Hắc Äế cá»§a quân nguỵ, khai thác chiến lợi phẩm bổ sung cho chiến trưá»ng; đồng thá»i triển khai ngay lá»±c lượng bảo vệ vùng giải phóng Kontum, Pleyku.
Sau khi vào tiếp quản vùng giải phóng, anh Nguyễn Lang đã huy động ngay ô tô chuyển gấp một số hàng hoá dân sinh cứu tế cho đồng bào gặp khó khăn.
Theo chỉ thị cá»§a Bá»™, chúng tôi kịp thá»i thành lập Trung Ä‘oàn 655 làm nhiệm vụ quản giáo hàng vạn sÄ© quan, binh lính nguỵ bị ta bắt trong chiến dịch Tây Nguyên.
Äiện gia0 nhiệm vụ cho Tiá»n phương Bá»™ Tư lệnh xong, tôi trao đổi vá»›i các anh trong Bá»™ Tư lệnh: Vá»›i chiến dịch Tây Nguyên, bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n thật sá»± là những ngưá»i "Ä‘i trước vá» sau". Chúng ta có mặt từ những ngày đầu mở đưá»ng vận chuyển bảo đảm vật chất hậu cần - kỹ thuật, tham gia tác chiến chiến dịch, tiếp quản vùng giải phóng và giải quyết hậu quả sau chiến dịch. Sau này cần nghiên cứu, tổng kết như má»™t chiến dịch Ä‘iển hình.
***
Khi "tiếng sấm Tây Nguyên" - tiếng sấm tháng 3 rá»n vang, thì ở chiến trưá»ng Trị-Thiên và Khu 5, Quân Ä‘oàn 2 - Binh Ä‘oàn Hương Giang và lá»±c lượng vÅ© trang hai quân khu cÅ©ng đồng loạt nổ súng mở màn chiến dịch Xuân - Hè, phối hợp vá»›i hướng tiến công chá»§ yếu.
Trung tuần tháng 3, sau khi Buôn Ma Thuá»™t được giải phóng, Bá»™ Chính trị, Quân uá»· Trung ương phán Ä‘oán địch có thể co cụm chiến lược. Ngay lập tức, lá»±c lượng vÅ© trang Trị-Thiên và Quân Ä‘oàn 2 được lệnh tiến công từ tây nam Huế theo đưá»ng 14B đánh tràn xuống đồng bằng ven biển, cắt đưá»ng số 1, chia cắt chiến lược giữa Trị Thiên - Huế vá»›i Äà Nẵng.
Ngày 18 tháng 3, Bá»™ Chính trị hạ quyết tâm giải phóng miá»n Nam trong năm 1975. Cùng vá»›i các chiến trưá»ng, Mặt trận Trị-Thiên và Khu 5 chuýển từ kế hoạch cÆ¡ bản sang kế hoạch thá»i cÆ¡ vá»›i nhiệm vụ trước mắt là tiêu diệt quân Ä‘oàn 1 nguỵ, không cho chúng rút vá» Sài Gòn; giải phóng Huế, Äà Nẵng và các tỉnh duyên hải miá»n Trung.
Thá»±c hiện quyết tâm chiến lược cá»§a Bá»™ Tổng tư lệnh, ngay sau khi kết thúc chiến dịch Tây Nguyên, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n khẩn trương tổ chức ngay má»™t bá»™ phận gồm các sÄ© quan phòng không, công binh, vận tải có năng lá»±c do Tham mưu phó tác chiến và Cục phó Cục Tham mưu công binh Dương Äình Tạ phụ trách trinh sát nắm tình hình cầu đưá»ng dá»c theo tuyến đưá»ng 1 từ Quảng Trị trở vào.
Nhạy cảm trước diá»…n biến hết sức mau lẹ cá»§a chiến sá»±, ngày 18 tháng 3, được tin địch rút khá»i thị xã Quảng Trị, chạy vá» Huế, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n chỉ thị cho Cục trưởng Cục tham mưu công binh Phan Quang Tiệp và Tham mưu trưởng phòng không đưa ngay má»™t số trung Ä‘oàn cao xạ, trung Ä‘oàn công binh có đủ khí tài vượt sông cÆ¡ động gấp đến những vị trí trá»ng yếu bảo đảm cầu đưá»ng cho bá»™ binh, cÆ¡ giá»›i vượt sông Thạch Hãn, sông Mỹ Chánh, truy kích địch. Tiểu Ä‘oàn 7 Trung Ä‘oàn 99 cÅ©ng có mặt kịp thá»i bắc cầu phao qua sông Quảng Trị, đủ cho hai làn xe qua lại.
Cùng lúc, tôi Ä‘iện chỉ thị cho Trung Ä‘oàn 99 công binh thiện chiến bàn giao nhiệm vụ làm cầu treo Dakrong cho Trung Ä‘oàn 509, cÆ¡ động ngay vá» phía nam cùng vá»›i má»™t trung Ä‘oàn công binh hiện có tập trung bảo đảm giao thông trục đưá»ng số 1 từ Quảng Trị trở vào. Má»™t sở chỉ huy tiá»n phương Cục Tham mưu công binh do Cục phó Äá»— Xuân Diá»…n phụ trách được thành lập, Ä‘i cùng Trung Ä‘oàn 99.
Theo yêu cầu cá»§a anh Nguyá»…n Hữu An - Tư lệnh Quân Ä‘oàn 2, tôi Ä‘iá»u ngay Trung Ä‘oàn 8 công binh do Trung Ä‘oàn trưởng Nguyá»…n Việt Phúc chỉ huy, phối hợp vá»›i Lữ Ä‘oàn 219 công binh Quân Ä‘oàn 2 bảo đảm giao thông cho Quân Ä‘oàn từ tây nam Huế theo các trục đưá»ng 74, 10C, 14B đánh tràn xuống cắt đưá»ng số 1.
Äồng thá»i cÅ©ng theo đỠnghị cá»§a anh An, tôi lệnh cho Sư Ä‘oàn 571 tổ chức cÆ¡ động gấp Sư Ä‘oàn 825 từ Cam Lá»™, Hướng Hoá vào Ly Tôn - ngã ba đưá»ng 74 hợp sức vá»›i Sư Ä‘oàn 324 đánh xuống Huế từ hướng tây nam.
Ngày 21 tháng 3, Mặt trận Trị-Thiên nổ súng tiến công địch, chia cắt chiến lược đưá»ng số 1, bao vây tiêu diệt địch ở Huế. Trung Ä‘oàn 99 công binh Trưá»ng SÆ¡n khẩn trương rà phá bom, mìn; bắc cầu qua sông Thạch Hãn, An Lá»™, bảo đảm cho bá»™ binh cÆ¡ giá»›i tiến công Huế từ hướng bắc.
Ở hướng tây nam, Trung Ä‘oàn 8 công binh Trưá»ng SÆ¡n đã cùng Lữ Ä‘oàn 219 mở đưá»ng vòng khắc phục nhiá»u bãi mìn lá»›n; khắc phục cầu Truồi, cầu Thừa Lưu, bắc cầu phao qua Bến Tuần đã bị địch phá huá»·.
Ngày 26 tháng 3, từ nhiá»u hướng, Quân Ä‘oàn 2 cùng chá»§ lá»±c Trị-Thiên và lá»±c lượng phòng không Trưá»ng SÆ¡n tiến công dÅ©ng mãnh, ào ạt, kết hợp vá»›i quần chúng nổi dậy, giải phóng hoàn toàn cố đô Huế. Thừa thắng, ngày 28 tháng 3, Quân Ä‘oàn 2 và chá»§ lá»±c Khu 5 tiến công căn cứ liên hiệp quân sá»± Äà Nẵng. Sau 33 giá» chiến đấu, vá»›i tinh thần tiến công dÅ©ng mãnh, mưu trí, sáng tạo cá»§a các lá»±c lượng tham gia chiến dịch, chiá»u ngày 29 tháng 3, Äà Nẵng hoàn toàn được giải phóng.
Vậy là tròn 20 ngày, kể từ khi ta nổ súng tiến công Buôn Ma Thuột, toàn bộ quân đoàn 1, quân khu 1, quân đoàn 2 nguỵ đã bị xoá sổ.
Thắng lợi cá»§a chiến dịch Tây Nguyên và chiến dịch Huế - Äà Nẵng là cÆ¡ sở khẳng định thá»i cÆ¡ chiến lược để giải phóng Sài Gòn, giải phóng hoàn toàn miá»n Nam đã chín muồi.
Ngày 31 tháng 3 năm 1975, Bá»™ Chính trị há»p hạ quyết tâm:
"Nắm vững thá»i cÆ¡ chiến lược hÆ¡n nữa, vá»›i tư tướng thần tốc, táo bạo, bất ngá», chắc thắng, thá»±c hiện Tống công kích, tổng khá»i nghÄ©a trong thá»i gian sá»›m nhất, tốt nhất là trong tháng 4, không để chậm"
Äể thá»±c hiện quyết tâm đó, Bá»™ Chính trị quyết định mở chiến dịch giải phóng Sài Gòn - Gia Äịnh - lấy tên là chiến dịch Hồ Chí Minh. Má»™t Bá»™ chỉ huy chiến dịch được thành lập. Tư lệnh chiến dịch là anh Văn Tiến DÅ©ng, Chính uá»· là anh Fhạm Hùng. Phó tư lệnh có các anh Lê Äức Anh, Äinh Äức Thiện, Trần Văn Trà; sau bổ sung anh Lê Trá»ng Tấn làm Phó tư lệnh và anh Lê Quang Hoà làm Phó chính uá»·. Anh Lê Äức ThỠđược Bá»™ Chính trị phân công vào trá»±c tiếp chỉ đạo chiến dịch. Äúng là má»™t tập thể những nhà chính trị xuất sắc, những tướng lÄ©nh tài ba được tung vào trận quyết chiến chiến lược cuối cùng.
Vá» lá»±c lượng, ngoài quần chúng, cÆ¡ sở cách mạng tại chá»—, bốn quân Ä‘oàn và Äoàn 232 tương đương quân Ä‘oàn được huy động tham gia chiến dịch. Äại quân phía bắc, gồm: Quân Ä‘oàn 1 (thiếu Sư Ä‘oàn 308 - Quân Tiên Phong làm lá»±c lượng dá»± bị chiến lược cá»§a Bá»™), Quân Ä‘oàn 2 và Quân Ä‘oàn 3.
Há»™i đồng Chi viện chiến trưá»ng được thành lập do Thá»§ tướng Phạm Văn Äồng làm Chá»§ tịch, các Phó thá»§ tướng Lê Thanh Nghị, Äá»— Mưá»i làm Phó chá»§ tịch. Tổng lá»±c cÆ¡ sở vật chất hậu cần - kỹ thuật hậu phương miá»n Bắc cÅ©ng được dồn cho miá»n Nam. Các phương tiện vận tải thuá»·, bá»™ cá»§a Tổng cục Hậu cần, cá»§a Bá»™ Giao thông vận tải, tập trung cÆ¡ động binh lá»±c, vật chất vào chiến trưá»ng.
Cùng vá»›i cả nước, bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh dốc hết lá»±c lượng và quyết tâm cho chiến dịch mang tên Bác. Không chỉ lúc này, mà trong khi Ä‘ang dồn sức chuẩn bị cho chiến dịch Tây Nguyên, ngày 26 tháng 2, theo yêu cầu cá»§a Bá»™, tôi đã Ä‘iá»u gần 400 xe cá»§a Sư Ä‘oàn 571 cÆ¡ động gấp Sư Ä‘oàn 341 vượt 1.200 cây số đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n vào vị trí quy định. Thắng lợi này mở ra khả năng cÆ¡ động đội hình quân Ä‘oàn vào chiến trưá»ng tham gia chiến dịch hiệp đồng binh chá»§ng quy mô lá»›n.
Rồi cÆ¡ há»™i để bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n "thá»­ sức" đã đến. Vào những ngày Ä‘ang tập trung phục vụ chiến dịch Huế - Äà Nẵng, chúng tôi nhận lệnh đột xuất cá»§a Bá»™ Tổng tư lệnh sá»­ dụng má»™t lá»±c lượng lá»›n ô tô cÆ¡ động gấp Quân Ä‘oàn 1, Quân Ä‘oàn 3 vào tham gia giải phóng Sài Gòn và chuyển má»™t khối lượng lá»›n đạn pháo tầm xa vào Nam Bá»™.
Há»™i nghị bất thưá»ng, chá»›p nhoáng cá»§a Bá»™ Tư lệnh có các anh: Lê Xy, Phan Khắc Hy, Nguyá»…n Lệnh, Hoàng Kiện, Trần Quyết Thắng, cÆ¡ quan Tham mưủ vận tải, Công binh… đã quyết định sá»­ dụng Sư Ä‘oàn 571 cÆ¡ động Quân Ä‘oàn 1 và Sư Ä‘oàn 471 tập trung cÆ¡ động Quân Ä‘oàn 3.
Ngày 26 tháng 3, tôi trá»±c tiếp vào giao nhiệm vụ cho Bá»™ Tư lệnh 571 tập trung 1.000 xe phối hợp vá»›i lá»±c lượng vận tải ô tô cá»§a Cục Vận tải Tổng cục Hậu cần cÆ¡ động Quân Ä‘oàn 1 từ VÄ©nh Linh vào Äồng Xoài. Chậm nhất là ngày 24 tháng 4, Quân Ä‘oàn 1 phải có mặt ở vị trí tập kết chiến dịch.
Nhận lệnh gấp, nhiệm vụ hết sức nặng ná», trong khi phần lá»›n xe cá»§a sư Ä‘oàn Ä‘ang phân tán chuyển hàng Ä‘i các hướng, nhưng Sư Ä‘oàn trưởng và Chính uá»· sư Ä‘oàn rất tá»± tin, hứa thu quân ngay để thá»±c hiện nhiệm vụ.
Theo các anh, thì Bộ Tư lệnh sư đoàn đã quy định các đơn vị nếu nhận được "tín hiệu đặc biệt" phải khẩn trương trả hàng, thu quân ngay.
Liá»n sau đó, Bá»™ Tư lệnh phân công Chính uá»· Lê Xy xuống trá»±c tiếp cùng chỉ huy Sư Ä‘oàn 571 tổ chức lá»±c lượng và động viên bá»™ đội trong cuá»™c ra quân đầy ý nghÄ©a này.
Ngày 29 tháng 3, từ sở chỉ huy, tôi nhận Ä‘iện cá»§a anh Lê Xy báo vá»: Bá»™ phận thứ nhất gần 300 xe cá»§a Sư Ä‘oàn 571 đã được lệnh xuất phát. Bá»™ phận này cÆ¡ động Sư Ä‘oàn 320 từ VÄ©nh Chấp - VÄ©nh Linh tiến theo đưá»ng số 9 qua đưá»ng 22, đưá»ng 14 vượt Pleyku, Kontum, Buôn Ma Thuá»™t vào Äồng Xoài.
Cùng ngày, má»™t cánh quân khác cá»§a Sư Ä‘oàn 571 cÅ©ng lên đưá»ng vào Huế cÆ¡ động Trung Ä‘oàn 27 Sư Ä‘oàn 320 Ä‘ang tập kết ở Huế theo đưá»ng số 1 vào Quy NhÆ¡n, ngược đưá»ng 19 lên Buôn Ma Thuá»™t, nhập vào đội hình Quân Ä‘oàn 1. Tiếp theo là cánh quân thứ hai, thứ ba… cá»§a Sư Ä‘oàn 571 lên đưá»ng.
Ngày 19 tháng 4, toàn bá»™ đội hình Quân Ä‘oàn 1 tham gia chiến dịch Hồ Chí Minh đã tập kết đủ ở Äồng Xoài, Lá»™c Ninh. Trong vòng 20 ngày, má»™t sư Ä‘oàn huy động hÆ¡n 1.000 đầu xe, cÆ¡ động gá»n đội hình quân Ä‘oàn binh chá»§ng hợp thành vá»›i trang bị khí tài mạnh, vượt 1.200 cây số đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n, tá»›i đích sá»›m hÆ¡n 6 ngày so vá»›i thá»i gian quy định. Äây thá»±c sá»± là má»™t chiến công, má»™t kỳ tích cá»§a bá»™ đội vận tải Trưá»ng SÆ¡n.
Cùng với chỉ đạo, tổ chức Sư đoàn 571 cơ động Quân đoàn 1, đầu tháng 4 Bộ Tư lệnh giao nhiệm vụ cho Sư đoàn 471 cơ động toàn bộ Quân đoàn 3 từ Tây Nguyên vào Nam Bộ và chuyển hơn 6.000 tấn đạn pháo "theo lưng" bộ đội vào phục vụ chiến dịch.
Làm một phép toán đơn giản, để cơ động đội hình quân đoàn đủ biên chế với biết bao khí tài trang bị, ít nhất cũng cần 1.500 xe.
Vậy mà đã qua gần trá»n mùa khô "Tổng công kích", hoạt động vá»›i cưá»ng độ cao, xe không khá»i xuống cấp và ngưá»i thì xuống sức. Không còn phương cách nào hÆ¡n, Bá»™ Tư lệnh 471 phát lệnh thu quân, dồn dịch đội hình. Thiếu xe thì tập trung thợ sá»­a chữa. Thiếu phụ tùng thì chia nhau theo các trục đưá»ng tháo các xe há»ng mang vá» dồn dịch, lắp ráp. Bằng má»i cách, cố gắng ná»— lá»±c hết mình, Sư Ä‘oàn 471 cÅ©ng có đủ đầu xe. Tất cả lại hoà cùng dòng xe dòng ngưá»i cuá»™n chảy. Núi rừng Trưá»ng SÆ¡n rùng rùng chuyển động theo bánh xe lăn. Nhưng lượng xe pháo cÆ¡ động trên đưá»ng như nước chảy đã gây ách tắt cục bá»™. Lại đèo Am Pun trên đưá»ng ngang 88 qua cao nguyên Bu Prăng ách tắc. Thá»i Ä‘iểm gay cấn nhất, xe pháo dồn lại chừng 4-5 cây số.
Trong thế nước sôi lá»­a bá»ng, ta Ä‘ang chạy Ä‘ua vá»›i thá»i cÆ¡ từng giây, từng khắc, cÅ©ng đồng thá»i Ä‘ua Ä‘uổi vá»›i mùa mưa Ä‘ang "go cá»­a", được tin từ trong tuyến báo vá», tôi gá»i Ä‘iện ngay cho Sư Ä‘oàn trưởng 471 - Phạm Thái và Chính uá»· sư Ä‘oàn - Nguyá»…n Văn Lạn:
- Bám đưá»ng đèo, hiệp đồng chỉ huy giao thông hai đầu chân đèo thật tốt và tập trung má»i cố gắng giải toả ngay ách tắc, bằng má»i giá không để chậm bước tiến cá»§a Quân Ä‘oàn 3.
Tuy có khó khăn, nhưng do cung độ hành quân ngắn hÆ¡n Sư Ä‘oàn 571, nên chỉ 10 ngày đầu tháng 4, Sư Ä‘oàn 471 đã cÆ¡ động toàn bá»™ đội hình Quân Ä‘oàn 3 và Sư Ä‘oàn 2, Sư Ä‘oàn 8B Khu 5 vào Lá»™c Ninh, đúng thá»i gian quy định. Giao quân xong, đội hình xe lập tức quay vá» cụm kho dá»± trữ chiến lược KG4, Xê Sụ, Buôn Ma Thuá»™t, chuyển gấp đạn pháo theo yêu cầu chiến dịch.
Äể bảo đảm cho các quân Ä‘oàn hành quân thần tốc, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đã tung hết lá»±c lượng công binh cho mặt trận cầu đưá»ng. Từ cuối tháng 3, sau khi hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ phục vụ chiến dịch Tây Nguyên, Sư Ä‘oàn 470 tập trung bảo đảm giao thông đưá»ng 14 từ Buôn Ma Thuá»™t vào Äồng Xoài, Lá»™c Ninh và bảo đảm các đưá»ng ngang ~ 19, 21… phục vụ các đơn vị truy kích địch. Phần lá»›n Sư Ä‘oàn 473 tiếp tục xây dá»±ng cÆ¡ bản đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n từ Quảng Bình Ä‘i Thạch Mỹ.
Ảnh: Thạnh Mỹ, má»™t ngã ba quan trá»ng nằm trên đưá»ng Hồ Chí Minh, cách Äà nẵng 120 km, cách Khâm Äức 55 km, cách Prao 50 km. Äầu mói các tuyến xăng dầu và tải ba ở Quảng Nam
***
Như vậy, vá»›i việc huy động lá»±c lượng xe vận tải cÆ¡ động Quân Ä‘oàn 1, Quân Ä‘oàn 3 hành quân từ sau chiến dịch Tây Nguyên, thì đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh là hướng tiến quân chá»§ yếu cá»§a các quân Ä‘oàn chá»§ lá»±c cÆ¡ động trá»±c thuá»™c Bá»™ Tổng tư lệnh vào tham gia chiến dịch giải phóng Sài Gòn - Nam Bá»™.
Nhưng, vào đầu tháng 4, sau khi chiến dịch Huế - Äà Nẵng toàn thắng, má»™t tình thế má»›i xuất hiện. Tình thế đó là cÆ¡ sở để Bá»™ Chính trị quyết định thành lập cánh quân Duyên Hải có nhiệm vụ cÆ¡ động thần tốc theo đưá»ng số 1, đánh địch trong hành tiến, đập nát các tuyến phòng thá»§ từ xa cá»§a địch dá»c duyên hải miá»n Trung, tiến vào hợp vây Sài Gòn - Gia Äịnh từ hướng đông, đông nam.
Bá»™ Tư lệnh cánh quân Duyên Hải do anh Lê Trá»ng Tấn làm Tư lệnh, anh Lê Quang Hoà làm Chính uá»· và tôi làm Phó tư lệnh.
Äầu tháng 4, nhận được Ä‘iện cá»§a anh Võ Nguyên Giáp thông báo quyết định cá»§a Bá»™ Chính trị, tôi vào ngay Hoà Khánh, Hoà Vang, Quảng Nam (sở chỉ huy cá»§a sư Ä‘oàn 3 nguỵ trước đây), dá»± cuá»™c há»p chá»›p nhoáng cá»§a Bá»™ Tư lệnh cánh quân Duyên Hải. Dá»c đưá»ng 1 từ Quảng Trị vào Äà Nẵng, ngưá»i và xe như mắc cá»­i.
Dá»± há»p còn có anh Võ Chí Công - Bí thư khu uá»· Khu 5, anh Chu Huy Mân - Tư lệnh Quân khu 5. Äây là buổi há»p mặt đầu tiên và cÅ©ng là cuối cùng cá»§a Bá»™ Tư lệnh cánh quân Duyên Hải.
Bởi sau đó, tình hình chiến trưá»ng phát triển như vÅ© bão. Anh em chúng tôi má»—i ngưá»i ở cương vị cá»§a mình Ä‘á»u cuốn vào "dòng xoáy, cá»§a công việc".
Hợp thành cánh quân Duyên Hải gồm Quân Ä‘oàn 2 (thiếu Sư Ä‘oàn 324) được tăng cưá»ng Sư Ä‘oàn 3 (Quân khu 5). Ngoài các loại vÅ© khí, khí tài trang bị đồng bá»™, quân số cá»§a chiến dịch hành quân đại quy mô này lên tá»›i gần 33.000.
Äể cÆ¡ động được ngần ấy quân và khí tài trang bị kèm theo, tôi nhẩm tính sÆ¡ bá»™, ít nhất cÅ©ng phải có hÆ¡n hai nghìn ô tô.
Vậy mà, gá»™p số xe cá»§a Quân Ä‘oàn 2 và lượng xe chiến lợi phẩm Quân Ä‘oàn tận thu cá»§a địch ở Huế, Äà Nẵng cÅ©ng má»›i chỉ đáp ứng được má»™t ná»­a.
Anh Lê Trá»ng Tấn, anh Giáp Văn Cương - Phó tổng tham mưu trưởng vừa vào và anh Nguyá»…n Hữu An Ä‘ang bàn cách gỡ thế bí.
Äiện báo Bá»™ Tổng tư lệnh, xe cá»§a Tổng cục Hậu cần sẽ vào. Nhưng không thể nào vào sá»›m được. Yếu tố thá»i cÆ¡ không còn. Äúng lúc đó 600 xe cá»§a Sư Ä‘oàn 571 chuyển gạo bảo đảm cho Quân Ä‘oàn 2 Ä‘ang vào Äà Nẵng. Không chần chừ, anh Giáp Văn Cương đáp ngay máy bay ra sở chỉ huy Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n và Bá»™ Tư lệnh Ä‘oàn 571 bàn tìm giải pháp tình thế. Chúng tôi quyết định sá»­ dụng luôn số xe chuyển gạo vào Äà Nẵng để cÆ¡ động Quân Ä‘oàn 2 vào Sài Gòn. Äồng thá»i, tôi cÅ©ng đỠnghị anh Giáp Văn Cương cho huy động phương tiện vận tải cá»§a nhân dân từ Huế, Äà Nẵng trở vào để chuyển quân. Sau đó, cánh quân Duyên Hải đã huy động được hàng trăm xe, lái xe trong nhân dân các vùng má»›i giải phóng tham gia chiến dịch cÆ¡ động thần tốc này.
Trưa ngày 7 tháng 4 năm 1975, cùng lúc, sở chỉ huy cÆ¡ bản và sở chỉ huy tiá»n phương Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n nhận được Ä‘iện tối khẩn số 157-H-TK cá»§a anh Võ Nguyên Giáp:
"Thần tốc, thần tốc hơn nữa
Táo bạo, táo bạo hơn nữa.
Tranh thủ từng giỠtừng phút,
Xốc tá»›i mặt trận, giải phóng miá»n Nam.
Quyết chiến và toàn thắng!".
Mệnh lệnh hành quân, mệnh lệnh chiến đấu được anh thể hiện dồn dập, thúc giục như lá»i thÆ¡ giàu vần Ä‘iệu, chỉ Ä‘á»c má»™t lần mà sôi lên, nhá»› mãi!
Chỉ sau hai ngày nhận Ä‘iện cá»§a anh Văn, 669 xe cá»§a Sư Ä‘oàn 571 do Sư Ä‘oàn trưởng Hoàng Trá trá»±c tiếp chỉ huy dàn đội hình từ nam đèo Hải Vân vào tá»›i sân bay Äà Nẵng, tổ chức tiếp nhận các lá»±c lượng cá»§a Quân Ä‘oàn 2, chá» lệnh xuất phát. Thành xe, cá»­a buồng lái, vành mÅ© ngưá»i chiến sÄ© giải phóng sáng trắng khẩu hiệu "Thần tốc - táo bạo - tất thắng". Có được kết quả này, ngoài tinh thần, sÄ© khí cá»§a cán bá»™, chiến sÄ© lái xe, phải kể đến vai trò tích cá»±c, chá»§ động cá»§a Bá»™ Tư lệnh Sư Ä‘oàn 571, vai trò công binh Trưá»ng SÆ¡n bắc cầu, sá»­a đưá»ng số 1.
NghÄ© đến chiến dịch hành quân đại quy mô cá»§a cánh quân Duyên Hải dá»c theo đưá»ng số 1 vào Nam, đánh địch mà Ä‘i, tiến quân thần tốc, tôi bá»—ng liên tưởng tá»›i cuá»™c hành binh cá»§a vị tướng lÄ©nh tài ba, lá»—i lạc, ngưá»i anh hùng dân tá»™c Quang Trung - Nguyá»…n Huệ năm Ká»· Dậu 1789, ngược đưá»ng Thiên Lý ra Bắc Hà đại phá quân Thanh xâm lược. Có Ä‘iá»u, thay cho cảnh khiêng, cáng; thay cho những thá»›t voi cá»§a những chiến binh xưa, giỠđây đại quân cá»§a ta cưỡi trên hÆ¡n hai nghìn xe pháo, hùng dÅ©ng thẳng hướng Sài Gòn.
Trên hướng tiến cá»§a cánh quân Duyên Hải, thuận lợi lá»›n là đưá»ng tốt. Nhưng, cản trở lá»›n ngoài các tuyến phòng thá»§ cá»§a địch là nhiá»u cầu cống quan trá»ng cá»§a địch đã bị chúng phá há»ng hòng cản bước tiến cá»§a ta.
Theo tài liệu cá»§a địch mà chúng tôi thu thập được, thì trên 1.000 cây số đưá»ng số 1 từ Quảng Trị vào Xuân Lá»™c có tá»›i 569 cây cầu lá»›n nhá». Nhưng chiếc nào còn, chiếc nào mất, hiện chưa rõ. Còn theo Cục công binh Trưá»ng SÆ¡n báo cáo, chỉ riêng 640 cây số đưá»ng số 1 từ Äà Nẵng vào Nha Trang, địch đã cho phá hầu hết các cầu lá»›n, như cầu Cao Lâu, Kế Xuyên, Bà Bầu, An Tan. Trong khi, khí tài vượt sông cá»§a Lữ Ä‘oàn công binh 219 Quân Ä‘oàn 2 chỉ đủ ghép bốn phà.
Trước tình hình đó, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n Ä‘iá»u gấp ba trung Ä‘oàn công binh cÆ¡ động thiện chiến (Trung Ä‘oàn 8, Trung Ä‘oàn 99, Trung Ä‘oàn 531) tăng cưá»ng bảo đảm cho cánh quân Duyên Hải dá»c đưá»ng số 1 từ Huế vào Nha Trang. Äồng thá»i lệnh cho Sư Ä‘oàn 470 ngoài nhiệm vụ bảo đảm đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n từ Kontum Ä‘i Buôn Ma Thuá»™t và trục ngang từ Pleyku xuống Quy NhÆ¡n, phải đưa ngay lá»±c lượng xuống bảo đảm đưá»ng số 1 từ Quy NhÆ¡n vào Phan Rang.
à thức được khó khăn vá» bảo đảm giao thông trên đưá»ng số 1, tôi cùng tiá»n phương Cục Tham mưu công binh trá»±c tiếp đôn đốc, động viên các Trung Ä‘oàn 99, 8, 531 bám đưá»ng, bám cầu. Vá»›i cương vị Phó tư lệnh cánh quân Duyên Hải và Tư lệnh bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n, tôi toàn quyá»n cho các đơn vị công binh được lấy dầm cầu be-lây và vật tư thiết bị trong các kho cá»§a địch mà ta vừa chiếm được, sá»­ dụng kịp thá»i khắc phục những cầu cống bị địch phá há»ng, quyết không để bánh xe ngừng quay.
Chưa bao giá» ta thu được nhiá»u chiến lợi phẩm như lúc này. Mặc dầu sau khi Mỹ rút, tướng tá nguỵ có lúc đã hô hào binh sÄ© "đánh theo kiểu con nhà nghèo", song nguồn vật chất ta thu được ở khu kho Mai Hắc Äế (Buôn Ma Thuá»™t), ở Huế, Äà Nẵng… không phải là ít. Nào máy bay, tăng - thiết giáp, nào súng pháo, đạn pháo. Hấp dẫn đối vá»›i bá»™ đội vận tải là xe ô tô; vá»›i công binh cầu đưá»ng là cầu be-lây, những khung cầu thép lắp sẵn… nguồn vật chất má»›i tạo cho hoả lá»±c và sức cÆ¡ động cá»§a các binh Ä‘oàn chá»§ lá»±c cá»§a ta tăng lên ghê gá»›m.
Trên hai hướng tiến quân - đưá»ng số 1 và đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n, đây là lần đầu tiên trong lịch sá»­ cá»§a mình, công binh Trưá»ng SÆ¡n được tung hết trí lá»±c bảo đảm cho cùng má»™t lúc ba quân Ä‘oàn binh chá»§ng hợp thành hành quân thần tốc đưá»ng dài.
Dốc toàn lá»±c, sá»­ dụng tối Ä‘a khí tài tận thu cá»§a địch, huy động nhân tài vật lá»±c trong nhân dân và triệt để khai thác số xe - máy do Cuba trợ giúp, công binh Trưá»ng SÆ¡n đã khôi phục kịp thá»i 96 cầu trên các trục đưá»ng 1, 14, 19, 26, 57, vá»›i tổng chiá»u dài hÆ¡n 3.000 mét, trong đó có 68 cầu be-lây, 15 cầu dầm thép, 5 cầu phao…, bảo đảm được tốc độ hành quân cá»§a bá»™ binh, cÆ¡ giá»›i, binh khí kỹ thuật.
Có xe, cầu, đưá»ng tốt chưa đủ, "Thần tốc, thần tốc hÆ¡n nữa!" lúc này còn là nhịp đập cá»§a con tim những ngưá»i lính xăng dầu, thông tin, phòng không, giao liên, trên đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n!
Cùng vá»›i việc chỉ đạo Cục Xăng dầu vận hành tốt tuyến đưá»ng ống xăng dầu Trưá»ng SÆ¡n lúc này đã áp sát đại bản doanh Bá»™ Tư lệnh chiến dịch Hồ Chí Minh, bảo đảm cho trục hành quân phía tây; sau khi ta giải phóng Äà Nẵng, chúng tôi phái ngay má»™t bá»™ phận vào tiếp quản kho xăng Liên Chiểu dưới chân đèo Hải Vân, tổ chức cấp phát bảo đảm cho cánh quân Duyên Hải. CÅ©ng từ đó, bá»™ đội xăng đầu áp sát địa hình bá»™ binh cÆ¡ giá»›i, tổ chức tiếp các trạm cấp phát ở Quy NhÆ¡n, Cam Ranh, Phan Thiết; chưa kể má»™t lá»±c lượng khá lá»›n xe xi-téc chở xăng dầu từ các kho ná»™i tuyến cÆ¡ động theo đội hình xe chở quân, tiếp xăng kịp thá»i. HÆ¡n 4.000 tấn xăng dầu huy động bảo đảm cho chiến dịch là má»™t chiến công không nhá» cá»§a những ngưá»i lính xăng dầu Trưá»ng SÆ¡n.
Trước sá»± phát triển dồn dập cá»§a tình hình, Bá»™ Tư lệnh khẩn trương xốc lại thế trận phòng không toàn tuyến. Sư Ä‘oàn phòng không 377 vươn sâu, rải lá»±c lượng dá»c hành lang đông Trưá»ng SÆ¡n bảo vệ đội hình hành quân cá»§a Quân Ä‘oàn 1 và Quân Ä‘oàn 3. Hai trung Ä‘oàn phòng không 52 7, 528 cÆ¡ động vào khu vá»±c Cam Ranh, Nha Trang, tham gia bảo vệ đội hình hành quân cá»§a cánh quân Duyên Hải.
Phối hợp nhịp nhàng với các binh chủng chủ lực trên tuyến, bộ đội thông tin, giao liên, kho tàng, hậu cần luôn bám sát đội hình chiến dịch, phục vụ hết mình cho các mũi hành quân, cho trận thắng cuối cùng.
Sau 18 ngày vượt hÆ¡n 1.000 cây số xuyên qua ba quân khu, đập tan các cụm phòng ngá»± cá»§a địch ở Phan Rang, Phan Thiết, Hàm Tân…, được sá»± há»— trợ cá»§a công binh Trưá»ng SÆ¡n khắc phục hàng chục cầu lá»›n bị phá há»ng, ngày 21 tháng 4, cánh quân Duyên Hải tràn đầy dÅ©ng khí tiến qua thị xã Xuân Lá»™c còn nghi ngút khói lá»­a vào tập kích ở rừng cao su Ông Quế, phía nam Xuân Lá»™c.
Như vậy, trên cả hai hướng tiến quân, đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n và đưá»ng số 1, các lá»±c lượng binh chá»§ng cá»§a Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ cá»§a mình.
Nhận nhiệm vụ cÆ¡ động các binh Ä‘oàn chá»§ lá»±c vào tham gia chiến dịch Hồ Chí Minh, đặc biệt là cÆ¡ động Quân Ä‘oàn 1, Quân Ä‘oàn 3 theo đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n khi mùa mưa đã "gõ cá»­a", chúng tôi không khá»i bồn chồn, lo lắng. Trong cuá»™c Ä‘ua tranh giữa bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n vá»›i thá»i gian, tôi thầm mong mưa đừng đến vá»™i…
Khi được tin Quân Ä‘oàn 1, Quân Ä‘oàn 3 vào Lá»™c Ninh trót lá»t, an toàn; Quân Ä‘oàn 2 vượt "cánh cá»­a thép" Xuân Lá»™c, khó ai thấu ná»—i vui mừng cá»§a những ngưá»i lính Trưá»ng SÆ¡n, đặc biệt là lá»±c lượng vận tải!
***
Sau khi cánh quân Duyên Hải phá vỡ tuyến phòng thá»§ cá»§a địch ở Phan Rang, giải phóng Nha Trang, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n quyết định chuyển sở chỉ huy vào Nha Trang, bám sát đội hình các đơn vị phục vụ chiến dịch trên cả hai hướng đưá»ng 1 và đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n, tiện liên lạc vá»›i Tiá»n phương Bá»™ Tư lệnh ở Buôn Ma Thuá»™t. Sở chỉ huy lần này được đặt tại trưá»ng hạ sÄ© quan thông tin cá»§a địch ở Äồng Äế mà ta vừa tiếp quản.
Tại đây, ngày 22 tháng 4, Bá»™ Tư lệnh triệu tập há»™i nghị cán bá»™ chá»§ trì các đơn vị trá»±c thuá»™c thông báo tình hình phát triển cá»§a chiến trưá»ng, cá»§a chiến dịch Hồ Chí Minh, phổ biến nhiệm vụ cụ thể cá»§a từng đơn vị. Äối vá»›i các sư Ä‘oàn ô tô vận tải, ngoài lá»±c lượng cÆ¡ động bá»™ binh tác chiến chiến dịch, phải tập trung xe chuyển gấp đạn pháo, vật chất hậu cần - kỹ thuật từ các cụm kho dá»± trữ ở Tây Nguyên, Äông Hà - Quảng trị vào bảo đảm kịp thá»i theo yêu cầu chiến dịch; đặc biệt lưu ý chá»n các đơn vị vận tải cÆ¡ giá»›i thiện chiến nhất cÆ¡ động lá»±c lượng bá»™ binh đột kích thá»c sâu cá»§a các quân Ä‘oàn. Công binh, phòng không, xăng dầu, thông tin, giao liên, tập trung bảo đảm giao thông, bảo đảm tốc độ tiến quân cá»§a các cánh chiến dịch.
Trong thế thắng như "chẻ tre" cá»§a ta trên chiến trưá»ng, chỉ huy các dÆ¡n vị nhận nhiệm vụ vá»›i tâm trạng phấn chấn tá»™t độ, quyết tâm cao. Kết thúc há»™i nghị, ai nấy lập tức vá» ngay đơn vị. Thá»i gian mở màn chiến dịch hối thúc tất cả.
Lúc này, ở Buôn Ma Thuá»™t, Tiá»n phương Bá»™ Tư lệnh do Phó tư lệnh Nguyá»…n Lang vẫn tiếp tục chỉ đạo các đơn vị hoạt động trên tuyến hành lang đông - tây Trưá»ng SÆ¡n. Äồng thá»i chúng tôi quyết định tổ chức má»™t bá»™ phận gồm Sư Ä‘oàn phó Sư Ä‘oàn 470 Trần Quốc Khiêm, Sư Ä‘oàn phó Sư Ä‘oàn 471 Phạm Lê Hoàng và má»™t số sÄ© quan tham mưu do anh Phan Khắc Hy phụ trách, đại diện cho Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n bên cạnh Bá»™ Tư lệnh chiến dịch Hồ Chí Minh, trá»±c tiếp nhận chỉ thị và tổ chức giải quyết kịp thá»i những yêu cầu cấp thiết nhất cá»§a chiến dịch.
17 giá» ngày 26 tháng 4 năm 1975, trận Tổng công kích vào Sài Gòn - thá»§ phá»§ cá»§a chính quyá»n Sài Gòn, bắt đầu.
Trên hướng đông và đông nam, ở mũi chủ yếu, Trung đoàn xe 512, Sư đoàn 571 - một trung đoàn ô tô vận tải thiện chiến - đơn vị Anh hùng, cơ động Sư đoàn 304 Quân đoàn 2 tiến công từ Nước Trong - Long Bình và phát triển theo xa lộ Biên Hoà - Sài Gòn. Ở mũi thứ yếu, một đơn vị khác của Sư đoàn xe 571, tham gia cơ động Sư đoàn 325 bộ binh tiến công Long Thành - Thành Tuy Hạ, phát triển vỠbến phà Cát Lái để vượt sông Lòng Tàu.
Cùng thá»i gian, trên hướng bắc chiến dịch, Sư Ä‘oàn xe 471 cÆ¡ động nhanh chóng Quân Ä‘oàn 1 tiến công vào ná»™i đô Sài Gòn theo hai mÅ©i. Má»™t, cÆ¡ động Sư Ä‘oàn 320 bá»™ binh qua Tân Uyên, vượt cầu Bình Triệu đánh chiếm Bá»™ tổng tham mưu nguỵ. Má»™t, cÆ¡ động lá»±c lượng còn lại cá»§a Quân Ä‘oàn 1 đánh chiếm Bến Cát, vượt cầu sông Bé phát triển vào ná»™i đô.
Ở hướng tây bắc, các Trung Ä‘oàn ô tô vận tải 17, 32, 536, sau khi dồn đủ đạn pháo lá»›n và các loại vật chất hậu cần - kỹ thuật khác theo yêu cầu cá»§a chiến dịch, đã kịp thá»i cÆ¡ động Quân Ä‘oàn 3 băng qua Äồng Dù, Cá»§ Chi, Hóc Môn…, đánh chiếm sân bay Tân SÆ¡n Nhất…
Từ sở chỉ huy, chúng tôi được tin Sư Ä‘oàn 304 gặp địch kháng cá»± quyết liệt ở ngã ba đưá»ng 15, Nước Trong, Long Bình; Trung Ä‘oàn 66, Lữ Ä‘oàn 203 gặp khó khăn ở cầu sông Buông; địch tập trung tàu thuyá»n, pháo hạm khống chế Sư Ä‘oàn 325 ở bến phà Cát Lái… Quân Ä‘oàn 2, lá»±c lượng đột kích thá»c sâu cá»§a Quân Ä‘oàn gặp khó khăn, có nghÄ©a là Sư Ä‘oàn ô tô 571 gặp khó khăn, lái xe Trưá»ng SÆ¡n gặp khó khăn… Không khí sở chỉ huy Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n các ngày 28 - 29 tháng 4 có những lúc căng thẳng tá»™t độ Anh Lê Xy không giấu được lo lắng nói:
- Trong cÆ¡n giãy chết, sợ chúng liá»u mạng. Chẳng gì cÅ©ng gây cho ta tổn thất.
- Äúng vậy - Tôi nói. Lúc này, chỉ cần chúng ta vào thành phố sá»›m má»™t giá» là đồng bào, chiến sÄ© đỡ tốn biết bao xương máu.
Nói tá»›i đó, trong tôi lại hiển hiện hình ảnh máu những ngưá»i lính công binh Trưá»ng SÆ¡n loang đỠdòng Thạch Hãn khi rà vá»›t bom mìn, bắc cầu cho bá»™ binh cÆ¡ giá»›i tiến vào giải phóng Huế; gương dÅ©ng sÄ© lái xe Phạm Văn Chuyên hy sinh bên vành tay lái trong khi cÆ¡ động bá»™ binh đột phá tuyến phòng thá»§ Phan Rang và má»™t số cán bá»™, chiến sÄ© lái xe hy sinh trong hành tiến dá»c duyên hải miá»n Trung. Còn giỠđây, trước cá»­a ngõ Sài Gòn?
Nhưng, má»i phản ứng cá»§a kẻ thù chỉ là cÆ¡n giãy chết tuyệt vá»ng. Giá» cáo chung cá»§a chính quyá»n, quân đội Sài Gòn đã đến.
Vá»›i thế và lá»±c áp đảo kẻ thù, đòn tiến công cá»§a các binh Ä‘oàn chá»§ lá»±c kết hợp vá»›i phong trào nổi dậy cá»§a quân và dân Sài Gòn - Gia Äịnh đã đè bẹp má»i sá»± phản kháng cuối cùng cá»§a quân đội Sài Gòn.
Sáng 30 tháng 4, từ nhiá»u hướng, các Quân Ä‘oàn 1, 2, 3, 4 đồng loạt tiến công dÅ©ng mãnh vào ná»™i đô Sài Gòn, lần lượt đánh chiếm, làm chá»§ những mục tiêu trá»ng yếu.
Äúng 11 giá» 30 ngày 30 tháng 4, Trung Ä‘oàn bá»™ binh 66, Lữ Ä‘oàn 203 xe tăng tiến công làm chá»§ Dinh Äá»™c Lập. Tổng thống Dương Văn Minh cùng hầu hết những nhân vật chá»§ chốt ná»™i các chính quyá»n Sài Gòn đầu hàng vô Ä‘iá»u kiện.
Äiện từ Bá»™ Tư lệnh chiến dịch, Ä‘iện từ đại diện Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n báo vá». Ra-Ä‘i-ô lá»›n bé bật hết cỡ, truyá»n Ä‘i bản tuyên bố đầu hàng không Ä‘iá»u kiện cá»§a Dương Văn Minh… Tin vui dồn nén đến nghẹt thở!
Vào giá» phút vô cùng thiêng liêng ấy, trong tôi hiển hiện bóng dáng Ä‘oàn "Tuấn mã Trưá»ng SÆ¡n", những ngưá»i lính Trưá»ng SÆ¡n làn da dãi dầu nắng gió, quân phục nhuốm đỠbụi đưá»ng chở quân tiến công dÅ©ng mãnh, cùng lá»±c lượng đột kích thá»c sâu cá»§a Quân Ä‘oàn 2 làm chá»§ Dinh Äá»™c Lập, hang ổ cuối cùng cá»§a địch.
Chiến dịch Hồ Chí Minh toàn thắng, miá»n Nam hoàn toàn được giải phóng. các lá»±c lượng bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh tham gia chiến dịch đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ vô cùng quan trá»ng là bảo đảm cầu đưá»ng, bảo đảm hậu cần - kỹ thuật, và đặc biệt là đã cÆ¡ động các binh Ä‘oàn chá»§ lá»±c đánh địch trong hành tiến, thần tốc vượt lá»™ trình hàng nghìn cây số; kịp thá»±c hiện chiến dịch hiệp đồng binh chá»§ng quy mô lá»›n nhất trong lịch sá»­ chiến tranh giải phóng cá»§a dân tá»™c ta.
Bằng ná»— lá»±c cao độ cá»§a mình, cán bá»™ và chiến sÄ© bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n đã góp phần to lá»›n thá»±c hiện má»™t sáng tạo trong nghệ thuật quân sá»±, cÆ¡ giá»›i hoá bá»™ binh, tạo nên khả năng cÆ¡ động cao, sức đột kích mạnh cá»§a các binh Ä‘oàn chá»§ lá»±c, nhanh chóng đè bẹp má»i sá»± phản kháng cá»§a kẻ thù, giành toàn thắng trong trận quyết chiến chiến lược cuối cùng.
Vấn đỠcÆ¡ giá»›i hoá bá»™ binh - tôi vẫn nghÄ© là má»™t trong những ná»™i dung có tính quy luật trong tổ chức lá»±c lượng vÅ© trang theo yêu cầu tác chiến hiện đại. Quân đội ta cÅ©ng không nằm ngoài quy luật đó. DÄ© nhiên vận dụng quy luật đó vào Ä‘iá»u kiện Việt Nam như thế nào lại thuá»™c vá» tài nghệ cá»§a Äảng ta. Äiá»u hết sức lý thú, tuyệt vá»i đối vá»›i bá»™ đội vận tải ô tô Trưá»ng SÆ¡n là: Từ vận chuyển vật chất phục vụ chiến đấu - tiến lên cÆ¡ động các binh Ä‘oàn chá»§ lá»±c thần tốc vượt chặng đưá»ng hàng nghìn cây số vào tham gia chiến dịch và cao trào là vào giai Ä‘oạn cuối - khi tình huống xuất hiện đã Bất thần chuyển thành lá»±c lượng cÆ¡ động bá»™ binh chiến đấu, tiến công dÅ©ng mãnh vào sào huyệt kẻ thù. Má»™t sáng tạo trong quá trình vận động tất yếu, trong tính quy luật, là ở chính hai tiếng Bất thần ấy.
Là má»™t ngưá»i lính Trưá»ng SÆ¡n, tôi không khá»i xúc động, tá»± hào, bởi bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh đã góp sức lá»±c, trí tuệ, máu xương cùng toàn dân tá»™c thá»±c hiện được nguyện ước nung nấu từ 16 năm vá» "trước là mở những con đưá»ng, đưa những Ä‘oàn quân tiến vá» cùng vá»›i nhân dân nổi dậy, giải phóng Sài Gòn, giải phóng miá»n Nam, thống nhất đất nước.
Cùng vá»›i đại thắng cá»§a dân tá»™c ta, nhân dân và lá»±c lượng vÅ© trang cách mạng Campuchia đã chá»§ động đón thá»i cÆ¡ giải phóng Phnôm Pênh; tiếp đó cuá»™c kháng chiến cá»§a nhân dân các bá»™ tá»™c Lào cùng giành thắng lợi trá»n vẹn vào tháng 12 năm 1975.
Cuá»™c kháng chiến cá»§a ba dân tá»™c Việt - Miên - Lào chống đế quốc Mỹ xâm lược toàn thắng. Hoà bình được thiết lập trên bán đảo Äông Dương. ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh - đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n đã hoàn thành xuất sắc sứ mạng lịch sá»­ tổ chức thá»±c hiện nhiệm vụ chi viện chiến lược cho chiến trưá»ng miá»n Nam và chiến trưá»ng nước bạn.
Trung tuần tháng 5, giữa những ngày tràn ngập niá»m vui chiến thắng, tại sở chỉ huy ở Äồng Äế, Nha Trang, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n tổ chức há»™i nghị tổng kết bước đầu hoạt động phục vụ, tham gia Tổng tiến công và nổi dậy xuân 1975; xác định nhiệm vụ, bàn biện pháp thá»±c hiện trong thá»i kỳ má»›i. Há»™i đủ vỠđây vẫn những khuôn mặt, giá»ng nói, tiếng cưá»i gần gÅ©i, mà sao thấy ai cÅ©ng trẻ trung, thanh thản lạ thưá»ng.
Trong cái sôi động ồn ào phút giây đầu gặp mặt, vẫn có má»™t khoảng yên lặng đến khôn cùng - khoảng lặng dành cho những đồng chí, đồng đội, bạn bè vÄ©nh viá»…n nằm lại vá»›i cánh rừng, con suối, đất trá»i Trưá»ng SÆ¡n!
CÅ©ng dịp này, chúng tôi vinh dá»± được đón các anh Lê Duẩn, Võ Nguyên Giáp, Võ Chí Công, Chu Huy Mân, Äinh Äức Thiện, Tố Hữu, Hoàng Anh, Äặng Thí, Song Hào, Hoàng Minh Thảo… lần lượt vào thăm, chia vui cùng những ngưá»i lính Trưá»ng SÆ¡n.
Một sáng tháng 5, khi phân tích với tôi vỠtư tưởng chỉ đạo của Bộ Chính trị trong chiến dịch Hồ Chí Minh, anh Lê Duẩn khắng định:
- Má»i ý tưởng, từng con chữ Ä‘á»u được Bá»™ Chính trị cân nhắc kỹ trong phiên há»p có tính lịch sá»­ ngày 31 tháng 3 năm 1975. Không khẳng định được thế thắng như "chẻ tre" cá»§a ta từ sau đòn "Ä‘iểm huyệt" Buôn Ma Thuá»™t, không tính đến thá»±c lá»±c bá»™ đội vận tải cÆ¡ giá»›i và thế trận cầu đưá»ng trên chiến trưá»ng, thì "Thần tốc" không thể đặt lên hàng đầu…
- Vâng, thưa anh - Tôi đáp - anh Văn cÅ©ng có nói vá»›i tôi Ä‘iá»u này. Nhưng có má»™t triết gia đã nói: "Cái tồn tại là cái hợp lý". Kết cục là chúng ta đã đúng, và chúng ta đã thắng.
Tài sản của killer1310

Trả Lá»i Vá»›i Trích Dẫn
  #8  
Old 28-06-2008, 10:07 AM
killer1310 killer1310 is offline
Diệt Thế Ma Thần
 
Tham gia: May 2008
Äến từ: tp ho chi minh
Bài gởi: 217
Thá»i gian online: 1 ngày 0 giá» 18 phút
Xu: 0
Thanks: 2
Thanked 0 Times in 0 Posts
Chương 7 (đoạn kết)

Phần Kết



Từ ngày anh Võ Bẩm cùng hÆ¡n bốn trăm cán bá»™, chiến sÄ© nhận lệnh cá»§a Bá»™ Chính trị, Quân uá»· Trung ương vào Khe Hó - VÄ©nh Linh, lặng lẽ bí mật xoi đưá»ng, thá»±c hiện nhiệm vụ chi viện cho chiến trưá»ng, đến ngày miá»n Nam hoàn toàn được giải phóng, đất nước thống nhất, tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh đã có 16 năm tồn tại, phát triển. Vá»›i tôi, con đưá»ng "huyá»n thoại" này không phải bắt đầu phôi thai từ tháng 5 năm 1959, ngày anh Võ Bẩm và đồng đội cá»§a anh nhận nhiệm vụ trên giao, mà đã hình thành từ trong tầng sâu cá»§a lịch sá»­ đựng nước và giữ nước hào hùng cá»§a dân tá»™c ta, từ tình cảm, ý chí cá»§a con ngưá»i Việt Nam, được đúc kết bởi tuyên ngôn nổi tiếng cá»§a Bác Hồ: Nước Việt Nam là má»™t, dân tá»™c Việt Nam là má»™t… Sông có thể cạn, núi có thể mòn, song chân lý dó không bao giá» thay đổi.
Quyết định xây dá»±ng tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh và thá»±c hiện thắng lợi quyết định đó là má»™t sáng tạo chiến lược, má»™t thành công kiệt xuất cá»§a Äảng ta và Chá»§ tịch Hồ Chí Minh trong lãnh đạo, chỉ đạo chiến tranh cách mạng, là biểu hiện ý chí, quyết tâm giải phóng miá»n Nam, thống nhất Tổ quốc cá»§a toàn Äảng, toàn quân, toàn dân ta; biểu hiện cá»§a tình Ä‘oàn kết chiến đấu giữa ba dân tá»™c Việt, Lào, Campuchia anh em.
Tầm vÄ© đại, được xem như huyá»n thoại cá»§a đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n trong thá»i đại Hồ Chí Minh, mang tên Hồ Chí Minh là từ những lối mòn xuyên rừng rậm, men theo lÅ©ng núi, bá» khe, quân và dân ta, trá»±c tiếp là những ngưá»i lính Trưá»ng SÆ¡n, nam nừ thanh niên xung phong, công nhân giao thông… đã phát triển thành má»™t tuyến vận tải quân sá»± chiến lược, má»™t chiến trưá»ng trá»ng yếu, má»™t căn cứ chiến lược cá»§a các chiến trưá»ng nam Äông Dương.
Bởi vậy, trong quá trình tiến hành chiến tranh xâm lược Việt Nam, các Ä‘á»i Tổng thống Mỹ và giá»›i chức cầm đầu "Nhà Trắng" Ä‘á»u coi chặn cắt tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n là má»™t biện pháp chiến lược vô cùng quan trá»ng để "chẹt há»ng", cô lập các chiến trưá»ng nam Äông Dương, đặc biệt là miá»n Nam.
Äể thá»±c hiện cuồng vá»ng đó, suốt 16 năm ròng, Trưá»ng SÆ¡n - má»™t dãy núi, triá»n rừng như bao xứ sở trên trái đất, đã trở thành chiến trưá»ng thá»±c nghiệm các chiến lược chiến tranh xâm lược: "chiến tranh ngăn chặn", "chiến tranh Ä‘iện tá»­", "chiến tranh hoá há»c"… cá»§a đế quốc Mỹ. Nhiá»u chiến dịch tiến công quy mô lÄ‘n vá»›i các sắc lính, binh Ä‘oàn được coi là thiện chiến nhất đã được Mỹ - nguỵ tiến hành ở Trưá»ng SÆ¡n. Äặc biệt, đế quốc Mỹ đã tiến hành chiến tranh ngăn chặn bằng không quân, vá»›i các thá»§ Ä‘oạn đánh phá vô cùng nham hiểm; các loại vÅ© khí, khí tài tối tân, hiện đại nhất.
Suốt 16 năm, Trưá»ng SÆ¡n đã trở thành nÆ¡i đối đầu giữa ý chí gang thép, lòng quả cảm, trí tuệ cá»§a con ngưá»i Việt Nam vá»›i đạn bom - sản phẩm cá»§a ná»n công nghiệp quân sá»± phi nhân tính cá»§a Hoa Kỳ. Chỉ tính tròn 10 năm, kể từ khi tổ chức vận tải cÆ¡ giá»›i trên Trưá»ng SÆ¡n, Mỹ đã huy động 733.000 lần chiếc máy bay, đánh phá tuyến vận tải 152.000 trận; ném xuống các tuyến đưá»ng cá»§a ta gần 4 triệu tấn bom đạn, vượt xa số bom đạn mà "khối trục" phát xít sá»­ dụng trong đại chiến thế giá»›i lần thứ hai. Từng cung đưá»ng cho tứi từng cây cầu, chiếc xe… Ä‘á»u trở thành mục tiêu đánh phá huá»· diệt cá»§a địch. Má»—i cá»­a khẩu, Ä‘iểm vượt sông, đỉnh đèo… nÆ¡i địa hình phức tạp dá»… bị chia cắt Ä‘á»u trở thành trá»ng Ä‘iểm đánh phá ác liệt. Núi đồi bị san thành bình địa. Rừng đại ngàn thứ bị bom lá»­a thiêu rụi, thứ bị chất độc khai quang huá»· diệt…
Tất cả má»i âm mưu, thá»§ Ä‘oạn đánh phá vô cùng nham hiểm; quy mô, cưá»ng độ đánh phá dữ dá»™i, tàn khốc cá»§a kẻ thù đã gây cho ta muôn vàn khó khăn, tổn thất. Nhưng tham vá»ng, mục tiêu cuối cùng là chặn cắt, làm tê liệt hắn tuyến chi viện chiến lược thì đối phương không thể nào thá»±c hiện được, và thất bại hoàn toàn.
Xác định mục tiêu cao cả là giải phóng miá»n Nam, thống nhất Tổ quốc, hoàn thành nhiệm vụ quốc tế vẻ vang; trên cÆ¡ sá»› quán triệt sâu sắc đưá»ng lối chính trị, đưá»ng lối quân sá»± cá»§a Äảng, Äoàn 559- bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n-ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh đã vận dụng sáng tạo đưá»ng lối chiến tranh nhân dân, lấy tư tưởng tiến công là chá»§ đạo, sức mạnh tổng hợp làm ná»n tảng… đưa má»i hoạt động cá»§a tuyến chi viện chiến lược phát triển theo qui luật chung cá»§a chiến tranh giải phóng dân tá»™c dưới sá»± lãnh đạo cá»§a Äảng - quy luật phát triển từ thấp lên cao, chuyển yếu thành mạnh, từ thô sÆ¡ đến hiện đại…
Thá»±c chất cá»§a cuá»™c chiến đấu trên chiến trưá»ng Trưá»ng SÆ¡n là cuá»™c đối đầu giữa chiến tranh chống ngăn chặn cá»§a quân và dân ba nước Dông Dương, chống lại chiến tranh ngăn chặn cá»§a đế quốc Mỹ. Trong cuá»™c đối đầu vá»›i kẻ thù xảo quyệt, tàn bạo, có tiá»m lá»±c lá»›n vá» vật chất kỹ thuật, mặc dù đưá»ng Ä‘i tá»›i thắng lợi lắm thác ghá»nh, khúc khuá»·u, nhưng bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n- ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh đã sá»›m khẳng định được những vấn đỠcốt lõi, định hướng và bảo đảm cho má»i hoạt động cá»§a tuyến giành thắng lợi; đó là:
- Lấy vận tải cÆ¡ giá»›i là chá»§ yếu, lấy xây dá»±ng con ngưá»i là chá»§ yếu, hàng đầu; lấv xây dá»±ng cÆ¡ sá» hạ tầng là khâu đột phá quyết địnn; lấy vận dụng sáng tạo nghệ thuật quân sá»± chiến tranh nhân dân mà ná»n tảng là tư tưởng tiến công cá»§a bá»™ đội hợp thành là má»™t khâu trá»ng yếu…; kịp thá»i Ä‘iá»u chỉnh qui mô tổ chức lá»±c lượng phù hợp yêu cầu phát triển và lấy việc giải quyết tốt các mối quan hệ là nguyên tắc sá»­ dụng; phát huy sức mạnh tổng hợp. Từ đó, bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n đã vượt qua má»i thá»­ thách, hy sinh, tổ chức thành công cuá»™c chiến đấu chống chiến tranh ngăn chặn, thá»±c hiện thắng lợi sá»± nghiệp chi viện chiến lược cá»§a hậu phương lá»›n miá»n Bắc đối vá»›i tiá»n tuyến lá»›n miá»n Nam và chiến trưá»ng nước bạn.
Suốt 16 năm không má»™t ngày ngưng nghỉ, mặc đạn chặn, bom vùi, mặc nắng núi mưa ngàn, Binh Ä‘oàn Trưá»ng SÆ¡n đã liên tục phối hợp vá»›i quân và dân các chiến trưá»ng cá»§a ta và bạn ở Trung - Hạ Lào, tiêu diệt sinh lá»±c địch, giải phóng đất Ä‘ai, phát triển và bảo vệ vững chắc ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh đông tây Trưá»ng SÆ¡n, mở má»›i được mạng đưá»ng cầu, đưá»ng ống xăng dầu, đưá»ng thông tin tải ba, đưá»ng giao liên hành quân liên hoàn, thông suốt liên tục; cùng vá»›i cÆ¡ sở vật chất kỹ thuật không ngừng được tăng cưá»ng đã làm cho ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh thành má»™t căn cứ chiến lược hùng mạnh cá»§a ba nước Äông Dương.
16 năm, toàn tuyến đã chuyển được hÆ¡n má»™t triệu tấn vật chất, vÅ© khí vào giao các chiến trưá»ng, bảo đảm chỉ huy hành quân cho hÆ¡n hai triệu lượt ngưá»i vào chiến trưá»ng hoặc từ chiến trưá»ng ra Bắc; vận chuyển cÆ¡ động 10 lượt sư Ä‘oàn, 3 quân Ä‘oàn, há»™ tống 90 đơn vị binh chá»§ng kỹ thuật vào chiến trưá»ng; góp sức và tiếp sức cho chiến trưá»ng đánh bại lần lượt các chiến lược chiến tranh xâm lược cá»§a địch, giành thắng lợi từng bước. Khi thá»i cÆ¡ chiến lược xuất hiện, tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n đã dốc toàn lá»±c, trá»±c tiếp tham gia Tổng tiến công và nổi dậy xuân 1975 mà đỉnh cao là Chiến dịch Hồ Chí Minh, cùng cả nước giành thắng lợi hoàn toàn trong cuá»™c kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.
Thắng lợi cá»§a tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n- ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh trong cuá»™c kháng chiến chống Mỹ, cứu nước trước hết thuá»™c vá» sá»± lãnh đạo, chỉ đạo cá»§a Trung ương Äảng, Quốc hộỉ, Chính phá»§, Quân uá»· Trung ương, Bá»™ Quốc phòng. Thắng lợi đó không tách rá»i sá»± há»— trợ lá»›n lao cá»§a các bá»™, các ngành, cá»§a các tổng cục, quân binh chá»§ng thuá»™c Bá»™ Quốc phòng; các chiến trưá»ng; sá»± chi viện cá»§a nhân dân cả nước - đặc biệt là các tỉnh Hà TÄ©nh, Quảng Bình, đặc khu VÄ©nh Linh; sá»± giúp đỡ hết lòng cá»§a quân và dân Lào, Campuchia anh em, các nước xã há»™i chá»§ nghÄ©a và bầu bạn trên thế giá»›i.
Thắng lợi cá»§a tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n thuá»™c vá» những cống hiến lá»›n lao, sá»± hy sinh cao cả cá»§a hÆ¡n 120.000 cán bá»™, chiến sÄ©, nam nừ thanh niên xung phong, công nhân giao thông, dân công hoả tuyến, văn nghệ sÄ©, thuá»™c ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh đã dốc hết sức lá»±c, máu xương và cống hiến cả má»™t thá»i xuân sắc để xây dá»±ng, duy trì sức sống, sức chiến đấu mãnh liệt cá»§a ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh trong mưa bom, bão đạn cá»§a kẻ thù; duy trì sá»± sống cá»§a con đưá»ng như sá»± trưá»ng tồn cá»§a dân tá»™c. Trên tuyến đưá»ng này, hÆ¡n hai vạn cán bá»™, chiến sÄ©, thanh niên xung phong, công nhân giao thông đã anh dÅ©ng hy sinh; hÆ¡n ba vạn ngưá»i bị thương, và biết bao ngưá»i bị chất độc cá»§a Mỹ gây nên tật nguyá»n cho bản thân và hậu hoạ khôn lưá»ng cho nòi giống; khoảng 14.500 lần chiếc xe - máy các loại, hÆ¡n 700 lần khẩu súng pháo bị hư há»ng; hÆ¡n 90.000 tấn hàng hoá bị đánh cháy…
Äất nước muôn Ä‘á»i khắc ghi những đóng góp lá»›n lao, sá»± hy sinh vô bá» bến cá»§a những ngưá»i con đã chiến đấu trên tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n trong những năm đánh Mỹ.
***
Cuá»™c kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đã kết thúc tròn má»™t phần tư thế ká»·. "Bụi thá»i gian" và sá»± níu kéo, chi phối cá»§a biết bao công việc không dá»… dàng trong cuá»™c chiến đấu vá»›i đói nghèo, tụt hậu cá»§a đất nước, có thể phần nào làm lÆ¡i lạt trong tôi những ký ức buồn vui vá» ngày ấy ở Trưá»ng SÆ¡n. Nhưng, chính độ lùi cá»§a thá»i gian cÅ©ng giúp chúng tôi, những ngưá»i trong cuá»™c chiêm nghiệm sâu sắc hÆ¡n, ý thức đủ đầy hÆ¡n má»™t số vấn đỠđược gạn lá»c, đúc kết từ trong máu lá»­a cá»§a cuá»™c chiến đấu lâu dài gian khổ, nhưng rất đỗi hào hùng, từ những thành công và chưa thành công cá»§a bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n, để từ đó khái quát thành những nhân tố có tính cốt lõi xuyên suốt, trá»±c tiếp quyết định má»i thắng lợi cá»§a tuyến chi viện chiến lược trong sá»± nghiệp kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.
Những vấn đỠđó là:
1. Quán triệt sâu sắc đưá»ng lối kháng chiến chống Mỹ, cứu nước cá»§a Äảng, thá»±c hiện nghiêm chỉ thị cá»§a Chính phá»§, Quân uá»· Trung ương, Bá»™ Quốc phòng; vận dụng sáng tạo nghệ thuật quân sá»± chiến tranh nhân dân, tư tưởng tiến công cá»§a Äảng vào tuyến vận tải quân sá»± chiến lược.
Là tuyến vận tải quân sá»± chiển lược hình thành, phát triển do yêu cầu cá»§a cuá»™c kháng chiến chống Mỹ, cứu nước và làm nghÄ©a vụ quốc tế cao cả, việc tổ chức, xây dá»±ng lá»±c lượng, mở đưá»ng, chiến đấu và vận tải… cá»§a Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, trước hết phải căn cứ vào tình hình nhiệm vụ cá»§a cách mạng trong từng giai Ä‘oạn, quán triệt sâu sắc chá»§ trương và sá»± chỉ đạo cá»§a Trung ương Äảng, Quân uá»· Trung ươDg; thá»±c hiện nghiêm, chá»§ động má»i chỉ thị cá»§a Chính phá»§, Bá»™ Quốc phòng; vận dụng sáng tạo nghệ thuật quân sá»±thiến tranh nhân dân Việt Nam, tư tưởng tiến công để giành thắng lợi, đáp ứng đầy đủ, kịp thá»i má»i yêu cầu cá»§a chiến trưá»ng.
Cuá»™c kháng chiến chống thá»±c dân Pháp xâm lược kết thúc thắng lợi, Hiệp định GiÆ¡-ne-vÆ¡ được ký kết. Vá»›i thiện chí hoà bình, tôn trá»ng pháp lý quốc tế, Äảng ta và nhân dân ta tìm má»i cách để thá»±c hiện thống nhất nước nhà thông qua tổng tuyển cá»­ trong cả nước. Nhưng, Ä‘i ngược vá»›i nguyện vá»ng chính đáng và thiện chí cá»§a ta, Mỹ - Diệm đã phá bá» hiệp định, âm mưu độc chiếm miá»n Nam, đưa miá»n Nam vào quỹ đạo chá»§ nghÄ©a thá»±c dân má»›i kiểu Mỹ.
Äể cứu cách mạng miá»n Nam khá»i "cÆ¡n nguy biến", Trung ương Äảng chá»§ trương tiến hành chiến tranh cách mạng, đánh đổ chính quyá»n Sài Gòn - tay sai thân Mỹ, hoàn thành cách mạng dân tá»™c, dân chá»§ nhân dân trong cả nước. Tuyến vận tải quân sá»± chiến lược Trưá»ng SÆ¡n - Äoàn 559 ra Ä‘á»i thá»±c hiện nhiệm vụ chi viện từ miá»n Bắc vào miá»n Nam.
Quán triệt sâu sắc chá»§ trương cá»§a Äảng: Giữ gìn lá»±c lượng, kìm địch và thắng địch ở miá»n Nam, trong bối cảnh quốc tế diá»…n biến phức tạp, miá»n Bắc má»›i ra khá»i chiến tranh, khó khăn chồng chất, ở bước khởi đầu, má»i hoạt động cá»§a Tuyến 559 luôn đặt nguyên tắc bí mật lên hàng đầu - "Äi không dấu, nấu không khói, nói không tiếng". Nhiệm vụ chá»§ yếu là tổ chức xoi đưá»ng giao liên hành quân, chuyển vào chiến trưá»ng má»™t số hàng quân sá»± thiết yếu bằng phương thức gùi cõng, nhá» lẻ…
Äầu thập ká»· sáu mươi, Äảng ta chá»§ trương chuyển cách mạng miá»n Nam từ thế giữ gìn lá»±c lượng sang thế tiến công đánh bại chiến lược "chiến tranh đặc biệt" cá»§a đế quốc Mỹ; kết hợp vá»›i cách mạng Lào có những bước phát triển thuận lợi, Äoàn 559 đã kịp thá»i "lật cánh" sang tây Trưá»ng SÆ¡n, chá»§ động phối hợp cùng bạn mở tuyến vận tải má»›i, thá»­ nghiệm đưa vận tải cÆ¡ giá»›i vào tuyến, đẩy nhanh nhịp độ vận chuyển chi viện chiến trưá»ng.
Năm 1965, khi Mỹ tiến hành chiến lược "chiến tranh cục bá»™" ở miá»n Nam và đánh phá bằng không quân, hải quân trên miá»n Bắc, các lá»±c lượng trên tuyến được phát triển, bước đầu xác định lấy vận tải cÆ¡ giá»›i kết hợp vá»›i gùi thồ, bảo đảm chi viện cho các chiến trưá»ng phát triển lá»±c lượng, giữ vững và đẩy mạnh chiến lược tiến công.
Tiếp đó, từ cuối năm 1966 sang năm 1967, khi quân và dân ta trên các chiến trưá»ng liên tiếp mở các cuá»™c tiến công chiến lược; má»i lá»±c lượng, phương thức vận tải trên ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh chuyển hẳn sang lấy tư tưởng tiến công làm chá»§ đạo, lấy vận tải cÆ¡ giá»›i là chính. Má»™t bước ngoặt má»›i cá»§a ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh đã xuất hiện.
Tư tưởng phòng tránh đơn thuần đã được đẩy lùi. Binh chủng hợp thành bắt đầu được xây dựng. Sĩ khí của các binh chủng được nâng cao, chi viện cũng phát triển lên quy mô mới; vừa tổ chức lực lượng thực hành vận chuyển chi viện chiến lược, vừa trực tiếp phục vụ các chiến dịch, tham gia tác chiến chiến dịch.
Khi cục diện chiến trưá»ng và tương quan lá»±c lượng thay đổi theo hướng có lợi cho ta, đặc biệt là từ sau khi Mỹ buá»™c phải ký
Hiệp định Paris, tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n đã phát triển nhanh chóng, toàn diện, quy mô lá»›n trên tất cả các mặt, góp phần tạo thế tạo lá»±c, tạo thá»i cÆ¡ má»›i; góp thêm má»™t căn cứ, má»™t nhân tố có ý nghÄ©a quyết định để Bá»™ Chính trị, Quân uá»· Trung ương, Bá»™ Tổng tư lệnh hạ quyết tâm, xây dá»±ng kế hoạch chiến lược giải phóng hoàn toàn miá»n Nam.
Những cố gắng ná»— lá»±c hoàn thiện thế trận từ sau khi có Hiệp định Paris cá»§a tuyến chi viện chiến lược đảm bảo cho bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n đủ sức phục vụ các chiến trưá»ng và cùng toàn quân, toàn dân tiến công thần tốc, nổi dậy đồng loạt giành thắng lợi hoàn toàn cho cuá»™c kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.
***
Suốt 16 năm, tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n vừa là má»™t chiến trưá»ng trá»ng yếu, má»™t chiến trưá»ng có tính đặc thù - nÆ¡i đỠsức thưá»ng xuyên, quyết liệt giữa má»™t bên là không quân, bá»™ binh địch tiến hành má»™t cuá»™c chiến tranh ngăn chặn vô cùng ác liệt vá»›i má»™t bên là bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n, thanh niên xung phong, công nhân giao thông… phối hợp vá»›i các chiến trưá»ng ta, bạn liên tục chiến đấu dÅ©ng cảm, chịu đựng hy sinh vô bá» bến, nhằm thá»±c hiện bằng được nhiệm vụ chi viện chiến trưá»ng.
Trong cuá»™c "đấu trí, đấu lá»±c" này, đòi há»i bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n phải vận dụng nhuần nhuyá»…n, sáng tạo khoa há»c quân sá»± - nghệ thuật quân sá»± chiến tranh nhân dân, tư tưởng tiến công vào thá»±c tiá»…n chiến trưá»ng để giành chiến thắng.
Nghệ thuật quân sá»± Việt Nam có những tư tưởng, nguyên tắc chung; nhưng chỉ trở thành lá»±c lượng vật chất, thành vÅ© khí sắc bén, vô địch khi được vận dụng nhuần nhuyá»…n, sáng tạo vào đặc Ä‘iểm từng chiến trưá»ng, từng chiến dịch, trận chiến đấu cụ thể.
Chiến trưá»ng Trưá»ng SÆ¡n có tính đặc thù, không giống bất kỳ má»™t chiến trưá»ng nào ở nam Äông Dương trong thá»i kỳ đánh Mỹ.
Nhiệm vụ cá»§a bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n là phối hợp các chiến trưá»ng ta, bạn đánh địch, giải phóng đất Ä‘ai cả tây và đông Trưá»ng SÆ¡n, phát triển và bảo vệ tuyến đưá»ng, thá»±c hiện bằng được sá»± chi viện má»i mặt cá»§a hậu phương lá»›n miá»n Bắc cho tiá»n tuyến lá»›n miá»n Nam và chiến trưá»ng nước bạn nhằm đánh bại cuá»™c chiến tranh xâm lược cá»§a đế quốc Mỹ.
Äối tượng kẻ thù trên chiến trưá»ng Trưá»ng SÆ¡n chá»§ yếu là không quân Mỹ có kết hợp cả bá»™ binh được trang bị vÅ© khí tối tân, tiến hành chiến tranh ngăn chặn quyết liệt, liên tục nhằm cắt đứt tuyến chi viện chiến lược, cô lập và đưa cuá»™c kháng chiến cá»§a quân và dân ta ở miá»n Nam tá»›i chá»— khó khăn kéo dài.
Cuá»™c giao tranh giữa các lá»±c lượng cá»§a ta trên Trưá»ng SÆ¡n vá»›i đối phương diá»…n ra trên địa bàn rừng núi thiên hiểm, không gian rá»™ng lá»n, chiá»u dài trên 1.000 cây số, chính diện trên 100 cây số, xa hậu phương, đặc biệt Ä‘iá»u kiện thiên nhiên nghiệt ngã - nắng núi, mưa ngàn huá»· hoại đưá»ng sá, cản trở vận chuyển, ốm Ä‘au, bệnh tật, cÅ©ng không kém gì má»™t kẻ thù nguy hiểm.
Äối vá»›i bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n: Äánh địch, mở đưá»ng vận chuyển, xây dá»±ng căn cứ chiến lược là những nhiệm vụ trung tâm hàng đầu cùng tiến hành đồng thá»i. Do vậy, nghệ thuật quân sá»± đòi há»i trước hết ở ngưá»i cầm quân là phải hiểu rõ nhiệm vụ, hiểu rõ địch-ta. Äể đối phó có hiệu quả và chiến thắng kẻ thù, ta phải biết tránh chá»— mạnh, đánh vào chá»— yếu cá»§a chúng; khắc phục mặt hạn chế và phát huy mặt mạnh cÆ¡ bản cá»§a ta. Äể làm được việc đó, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n và cán bá»™ các cấp đã Ä‘i sát thá»±c tế, nghiên cứu, phân tích má»™t cách biện chứng khoa há»c âm mưu chiến lược, thá»§ Ä‘oạn đánh phá cá»§a địch; tính năng tác dụng cá»§a các loại vÅ© khí, khí tài mà địch sá»­ dụng ở chiến trưá»ng Trưá»ng SÆ¡n; đồng thá»i phân tích trình độ chính trị, tư tưởng, năng lá»±c quân sá»± cá»§a bá»™ đội, Ä‘iá»u kiện thá»i tiết, khí hậu - tổng hoà các yếu tố "thiên - địa - nhân". Từ đó đã sá»›m kết luận: Vá»›i tiá»m năng vật chất hùng hậu; vÅ© khí, khí tài luôn được cải tiến, vá»›i năng lá»±e làm chá»§ trên không, không quân Mỹ đánh phá dữ dá»™i, gây cho ta nhiá»u thiệt hại vá» ngưá»i, phương tiện trang bị… Nhưng địch không thể cắt được tuyến đưá»ng, vì sức mạnh vật chất cá»§a địch không phải không có giá»›i hạn, không quân Mỹ không thể làm chá»§ trên không suốt 24 giá» má»™t ngày đêm. Äịch không thể đánh toàn tuyến thưá»ng xuyên. Äịch lắm bom, nhiá»u đạn, nhưng không phải bom đạn cá»§a chúng lúc nào cÅ©ng rÆ¡i trúng mục tiêu. Máy bay địch dù có hiện đại mấy cÅ©ng không thể hoạt động trong má»i Ä‘iá»u kiện thá»i tiết…
Do đó, trong cuá»™c đối đầu giữa chiến tranh chống ngăn chặn, ngưá»i làm chá»§ mặt đất là bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n, thanh niên xung phong, công nhân giao thông, dân công… có đủ. mưu lược, dÅ©ng khí, kinh nghiệm, chá»§ động tránh và đánh địch má»™t cách sáng tạo để giành thắng lợi. Lý luận quân sá»± và thá»±c tiá»…n chiến trưá»ng khẳng định ai làm chá»§ được mặt đất - ngưá»i đó sẽ thắng. Từ đánh giá đúng địch ta, xét toàn diện các yếu tố "thiên - địa - nhân", bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n đã dám đánh, quyết đánh và đánh thắng địch, giành quyá»n làm chá»§ tuyến đưá»ng, xoay ngược tình thế, thá»±c hiện thắng lợi nhiệm vụ chi viện chiến trưá»ng.
Há»c thuyết chiến tranh nhân dân và tư tưởng quân sá»± cá»§a Äảng ta khắng định: Lấy tư tưởng tiến công làm chá»§ đạo, lấy đánh tiêu diệt làm nguyên tắc cÆ¡ bản.
Vận dụng tư tưởng và nguyên tắc đó vào đặc Ä‘iểm tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh, nếu không làm rõ ná»™i dung cụ thể, phù hợp vá»i từng binh chá»§ng thì má»—i má»™t ngưá»i lính dá»… thụ động hoặc lẫn tránh khó khăn ác liệt, làm cho bá»™ đội thiếu má»™t Ä‘iá»u cÆ¡ bản là linh hồn.
Tư tưởng tiến công, nguyên tắc đánh tiêu diệt được vận dụng vào Bá»™ đội vận tải trong thế hiệp đồng binh chá»§ng là: Chỉ có tiến công. "Äịch đánh, ta cứ Ä‘i", chạy theo đội hình có tổ chức, có nhiá»u thê đội kế tiếp nhau; có chỉ huy trá»±c tiếp, có chỉ huy bá»™ đội hợp thành ở các trá»ng Ä‘iểm; vượt cung tăng chuyến; chạy lấn sáng, lấn chiá»u; khi có Ä‘iá»u kiện, có thá»i cÆ¡, phải nhạy bén tổ chức dá»™i hình vận tải lá»›n hÆ¡n, chạy cung dài hÆ¡n; thá»±c hiện dứt Ä‘iểm lần lượt từng hướng chiến trưá»ng nhanh gá»n, bảo đảm đủ số lượng, chất lượng, chá»§ng loại hàng…
Tư tưởng tiến công, nguyên tắc đánh tiêu diệt cá»§a Bá»™ đội công binh là: Liên tục mở đưá»ng má»›i, kết hợp bám trụ trá»ng Ä‘iểm, bám sát đội hình xe vận tải, nhanh chóng khắc phục hậu quả địch đánh phá, bảo đảm cầu đưá»ng kịp thá»i, có hiệu quả.
Tư tưởng tiến công và nguyên tắc đánh tiêu diệt vận dụng vào Binh chá»§ng Phòng không Trưá»ng SÆ¡n là: "Quay nòng pháo theo bánh xe lăn"; tiêu diệt máy bay địch trên đội hình tiến công cá»§a xe vận tải, xây dá»±ng trận địa kiên cố bám trụ ngay tại trá»ng Ä‘iểm cầu đưá»ng, chá»§ động đánh địch, bảo vệ đội hình hành tiến cá»§a bá»™ đội xe vận tải, bảo vệ cầu đưá»ng, kho tàng…
Do đặc thù cá»§a chiến trưá»ng Trưá»ng SÆ¡n - yêu cầu chiến đấu liên tục, ngày nối ngày, tháng nối tháng, năm nối năm, đòi há»i ngưá»i cán bá»™ phải có tác phong chỉ huy trá»±c tiếp, cụ thể, đánh giá đúng địch-ta và giải quyết kịp thá»i má»i tình huống. Bởi vậy tổ chức cÆ¡ quan chỉ huy cá»§a Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n và các cấp chỉ huy bá»™ đội hợp thành có vị trí rất quan trá»ng. Tổ chức má»™t cÆ¡ quan tham mưu sẽ khó đáp ứng chỉ huy bá»™ đội hợp thành chiến đấu. Từ thá»±c tiá»…n đó, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đỠnghị Bá»™ Tổng tư lệnh cho thành lập cÆ¡ quan tham mưu chuyên ngành, gồm: Bá»™ Tham mưu tác chiến, cÆ¡ quan Tham mưu vận tải, cÆ¡ quan Tham mưu tác chiển phòng không, cÆ¡ quan Tham mưu công binh. Sở chỉ huy Bá»™ Tư lệnh được lắp đặt má»™t mạng thông tin khá hiện đại, Ä‘a phương tiện; được cấu trúc kiên cố, đầy đủ Ä‘iá»u kiện làm việc, gần trục đưá»ng chính, gần trá»ng Ä‘iểm, đủ sức bảo đảm cho các cÆ¡ quan tham mưu nắm chắc tình hình trên tuyến 24/24 giá» má»™t ngày đêm. Äây là má»™t yếu tố quyết định để Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n và các cÆ¡ quan tham mưu chuyên ngành không những làm tốt chức năng chỉ đạo toàn diện mà còn thá»±c sá»± là cÆ¡ quan chỉ huy chiến đấu.
Nghệ thuật quân sá»± trong tổ chức vận tải chiến lược là phải nắm được quy luật thá»i tiết ở Trưá»ng SÆ¡n, đặc Ä‘iểm tình hình, quy luật hoạt động cá»§a địch, từ đó ná»— lá»±c tạo thá»i cÆ¡, chá»›p thá»i cÆ¡, huy động sức mạnh tổng hợp cá»§a bá»™ đội hợp thành tổ chức các chiến dịch vận tải vá»›i quy mô thích hợp nhằm đạt được mục tiêu nhất định. Khi Ä‘iá»u kiện cho phép thì huy động cao mức độ sức mạnh tổng hợp tiến hành "Tổng công kích" nhằm dứt Ä‘iểm chỉ tiêu kế hoạch cho các chiến trưá»ng vá»›i mức độ cao nhất.
Quy mô chiến dịch vận tải trên tuyến chi viện chiến lược phát triển từ thấp đén cao. Khi bộ đội hợp thành dưới sự chỉ huy thống nhất của các binh trạm thì chiến dịch vận chuyển được tiến hành trong phạm vi địa bàn tập đoàn binh trạm có thế vững, lực mạnh.
Khi bá»™ đội hợp thành dưới sá»± chỉ huy tập trung thống nhất ở cấp sư Ä‘oàn khu vá»±c thì chiến dịch vận tải được tiến hành trên địa bàn từ hai đến ba.sư Ä‘oàn có vị trí quan trá»ng và có Ä‘iá»u kiện thuận lợi nhất. Khi bá»™ đội hợp thành nhiá»u sư Ä‘oàn binh chá»§ng dưới sá»± chỉ huy thống nhất cá»§a Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n thì chiến dịch vận tải được tiến hành quy mô toàn tuyến, và lúc đó nghệ thuật chiến dịch đã đạt tớí đỉnh cao. Việc chuyển quân, chở hàng Ä‘á»u thá»±c hiện "Ä‘i thẳng", giao trá»±c tiếp cho từng chiến trưá»ng, không hạn chế yêu cầu, địa Ä‘iểm thá»i gian. Lúc này, tư tưởng tiến công, nguyên tắc đánh tiêu diệt cá»§a nghệ thuật quân sá»± được vận dụng vào tuyến chi viện chiến lược cÅ©ng đạt tá»›i đỉnh cao, hoàn thành thắng lợi sứ mạng lịch sá»­, là má»™t yếu tố góp phần quyết định thắng lợi hoàn toàn cuá»™c kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.
2. Sớm khẳng định vận tải cơ giới là phương thức chủ yếu.
Trước yêu cầu vận chuyển chi viện chiến trưá»ng ngày càng lá»›n, sau khi "lật cánh" sang tây Trưá»ng SÆ¡n, phát triển má»™t bước hệ thống cầu đưá»ng, vào mùa khô 1964-1965, Äoàn 559 đã bước đầu thá»±c nghiệm đưn vận tải cÆ¡ giá»›i vào Trưá»ng SÆ¡n.
Do chưa có đủ Ä‘iá»u kiện để khắc phục khó khăn vá» cầu đưá»ng và chưa có kinh nghiệm chống trả không quân địch đánh phá ngăn chặn, nên chúng ta gặp không ít khó khăn, tổn thất. Trước tình hình đó từ cán bá»™, chiến sÄ© trên tuyến tá»›i lãnh đạo đã nảy sinh hai ý kiến. Có ngưá»i cho rằng tổ chức vận tải cÆ¡ giá»›i ở Trưá»ng SÆ¡n, ta khó chống đỡ sá»± đánh phá, ngăn chặn cá»§a địch cÅ©ng như khắc phục khó khăn do thá»i tiết; nên quay lại phương thức gùi thổ.
Loại ý kiến thứ hai vẫn khẳng định lấy vận tải cÆ¡ giá»›i là chá»§ yếu má»›i bảo đảm cho chiến trưá»ng đánh to thắng lá»›n; vấn đỠchính là phải tìm nguyên nhân tổn thất để có biện pháp khắc phục sá»± đánh phá ngăn chặn cá»§a địch. Loại ý kiến thứ hai đã được Quân uá»· Trung ương, Bá»™ Tổng tư lệnh nhất trí và tạo má»i Ä‘iá»u kiện để thá»±c hiện thắng lợi.
Như vậy, xác định lấy vận tải cÆ¡ giá»›i làm phương thức chá»§ yếu, bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n đồng thá»i cÅ©ng quán triệt vận dụng sáng tạo tư tướng tiến công, lấy tư tưởng tiến công làm phương châm chiá»n đấu trên ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh.
Quán triệt quan Ä‘iểm đó, bá»™ đội vận tải cÆ¡ giá»›i trên tuyến chi viện chiến lược đã phát triển không ngừng. Từ tổ chức tiểu Ä‘oàn xe trá»±c thuá»™c binh trạm đến trung Ä‘oàn xe cÆ¡ động trá»±c thuá»™c Bá»™ Tư lệnh khu vá»±c. Vào giai Ä‘oạn cuối cá»§a chiến tranh, nhằm đáp ứng yêu cầu tạo thá»i cÆ¡ giành thắng lợi ở chiến trưá»ng miá»n Nam, bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n, đã phát triển lên hai sư Ä‘oàn ô tô và má»™t số trung Ä‘oàn ô tô trá»±c thuá»™c Bá»™ Tư lệnh, được trang bị trên 8.000 xe vận tải, tạo nên những "quả đấm" quyết định trong thá»±c hiện vận chuyển chi viện chiến lược, bảo đảm cho Tổng tiến công và nổi dậy xuân 1975, cÆ¡ động các quân Ä‘oàn chá»§ lá»±c tiến công thần tốc vượt hàng nghìn cây số vào tham gia Chiến dịch Hồ Chí Minh giành toàn thắng.
Tuy nhiên để thá»±c hiện thắng lợi nhiệm vụ vận chuyển chi viện chiến lược, bá»™ đội vận tải cÆ¡ giá»›i không thể "đơn thương độc mã" trên đưá»ng mà phải chiến đấu trong đội hình binh chá»§ng hợp thành.
Bá»™ đội cao xạ phải đủ mạnh để đánh trả quyết liệt máy bay địch, bảo vệ trá»±c tiếp đội hình xe vận tải hành tiến, bảo vệ cầu đưá»ng.
Bá»™ đội công binh phải dÅ©ng cảm bám trụ mặt đưá»ng, đặc biệt là bám trụ trá»ng Ä‘iểm kịp thá»i khắc phục hậu quả đánh phá cá»§a địch và sá»± phá hoại cá»§a thá»i tiết, bảo đảm cầu đưá»ng luôn thông suốt.
Bá»™ đội xe vận tải phải được huấn luyện tốt vá» chiến thuật chiến đấu cá nhân và đội hình; phải hành tiến theo đội hình, mật tập vượt trá»ng Ä‘iểm bằng sức mạnh hiệp đồng binh chá»§ng. Lá»±c lượng xếp dỡ hàng, cung cấp xăng dầu, bảo đảm kỹ thuật… phải giải phóng xe nhanh. Tạo Ä‘iá»u kiện cho đội hình xe tranh thá»§ thá»i gian, thá»i cÆ¡ để xuất kích. Bá»™ đội thông tin luôn giữ vững đưá»ng dây, bảo đảm chỉ huy thông suốt…
Trong 10 năm thá»±c hiện vận tải cÆ¡ giá»›i, thá»±c chất má»—i năm chỉ vận chuyển được trong 5 tháng mùa khô, nhưng bá»™ đội vận tải trên ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh đã chuyển được má»™t khối lượng lá»›n quân và vật chất hậu cần - kỹ thuật bổ sung cho các chiến trưá»ng (như đã đỠcập).
Äiá»u mà ai cÅ©ng khẳng định là không có vận tải cÆ¡ giá»›i thì không có kết quả đó và từ đó suy ra, không lấy vận tải cÆ¡ giá»›i làm phương thức vận chuyển chá»§ yếu thì tuyến vận tải chiến lược không thể hoàn thành xuất sắc sứ mạng lịch sá»­ cá»§a mình.
Trong quá trình tổ chức vận chuyển cÆ¡ giá»›i quy mô tập trung sau này, mùa khô 1968-1969, cÅ©ng xảy ra tình trạng tắc đưá»ng, tuy không tắc hẳn như mùa khô 1965-1966. Äặc biệt là mùa khô 1969-1970, đối phương sá»­ dụng máy bay AC.130 cải tiến thành "pháo đài" trên không, đánh vào đội hình xe vận tải gây tổn thất khá lá»›n cho ta vá» ngưá»i, phương tiện, hàng hoá. Nguyên nhân chá»§ yếu là trong khi đối phương thay đổi chiến thuật, sá»­ dụng vÅ© khí, khí tài má»›i để đánh phá, ngăn chặn, thì ta lại chá»§ quan, không kịp thá»i chuyển đổi chiến thuật và sá»­ dụng vÅ© khí má»›i để chống lại. Ta đưa cao xạ có khí tài và tên lá»­a vào chậm; tổ chức đội hình xe tiến công cứng nhắc, thiếu sáng tạo, chậm làm đưá»ng kín để tổ chức xe chạy ban ngày ở cung dài và mở các Ä‘oạn đưá»ng kín cục bá»™ để đưa các loại xe nhá» vào sá»­ dụng vận chuyển bảo đảm cho các hướng chiến trưá»ng.
3. Xác định dúng vị trí, tầm quan trá»ng cá»§a cÆ¡ sở hạ tầng, lấy xây dá»±ng mạng đưá»ng giao thông, đưá»ng ống dẫn xăng dầu, đưá»ng thông tin Ä‘i trước má»™t bước là vấn đỠsống còn cá»§a tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh.
Ngay từ khi quyết định thành lập tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n, Bá»™ Chính trị, Quân uá»· Trung ương đã đặt lên hàng đầu nhiệm vụ mở đưá»ng, bảo vệ hành lang vận chuyển; đồng thá»i quyết định các trục đưá»ng thuá»™c tuyến chi viện Ä‘á»u xuất phát từ tỉnh Quảng Bình, chạy dá»c theo hành lang đông: tây Trưá»ng SÆ¡n sẽ nằm ở trung tâm cá»§a các chiến trưá»ng nam Äông Dương. Äá»™ dài các trục đưá»ng được rút ngắn; chính diện rá»™ng, địa hình có nhiá»u quãng bằng phẳng, có nhiá»u rừng già che khuất, có lợi thế xây dá»±ng các cÆ¡ sở, căn cứ tập kết phương tiện vật chất hậu cần kỹ thuật. Từ những trục dá»c có thể mở được nhiá»u trục ngang tiếp cận các hướng chiến trưá»ng.
Xác định xây dá»±ng cầu đưá»ng Ä‘i trước má»™t bước cÅ©ng có nghÄ©a khẳng định lịch sá»­ Äoàn 559 - Bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh, trước tiên phải là lịch sá»­ cá»§a công cuá»™c khai phá, phát triển, giữ vững và phát huy tác dụng cá»§a hệ thống đưá»ng chiến lược từ hậu phương lá»›n ra tiá»n tuyến lá»›n.
Khởi đầu là những bước xoi đưá»ng lặng lẽ, tìm những tuyến giao liên len lá»i giữa rừng rậm, núi cao; tiếp đến là những cung đưá»ng gùi thồ. Khi chiến trưá»ng yêu cầu đánh to, thắng lá»›n và Ä‘iá»u kiện cho phép, lá»›p lá»›p cán bá»™, chiến sÄ©, thanh niên xung phong, công nhân giao thông đã "Xẻ dá»c Trưá»ng SÆ¡n", bắc cầu, làm ngầm qua sông suối, xây dá»±ng nên hệ thống đưá»ng vận tải, hành quân bằng cÆ¡ giá»›i vá»›i tổng chiá»u dài hÆ¡n 17.000 cây số (trong đó có hÆ¡n 800 cây số đưá»ng kín và đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n đạt tiêu chuẩn quốc gia - cấp 4 miá»n núi), gần 3.500 cây số đưá»ng giao liên. ÄÆ°á»ng được mở gồm nhiá»u trục dá»c - ngang nối từ miá»n Bắc vào các chiến trưá»ng miá»n Nam, Trung - Hạ Lào và Äông bắc Campuchia.
Quá trình mở đưá»ng cÅ©ng là quá trình chiến đấu vô cùng quả cảm, mưu trí cá»§a các binh chá»§ng trên tuyến; từng bước vô hiệu hoá và làm thất bại chiến lược "chiến tranh ngăn chặn", huá»· diệt bằng các loại vÅ© khí, khí tài tối tân hiện đại cá»§a đế quốc Mỹ; hạn chế và khắc phục sá»± huá»· hoại cá»§a Ä‘iá»u kiện tá»± nhiên, giữ vững những con đưá»ng, xây dá»±ng thế trận cầu đưá»ng vững chắc. Thế trận cầu đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh được má»™t há»c giả phương Tây ví như "Trận đồ bát quái xuyên rừng rậm".
Xây dá»±ng cÆ¡ sở hạ tầng, vá»›i phương châm xây dá»±ng cầu đưá»ng Ä‘i trước má»™t bước vừa mang tính chiến lược vừa mang tính chiến dịch, bảo đảm thắng lợi cho nhiệm vụ chi viện chiến lược và phục vụ chiến dịch.
Tuy vậy, nhìn tổng thể quá trình xây dá»±ng cầu đưá»ng phục vụ chi viện chiến trưá»ng, chúng tÆ¡i thấy còn hai hạn chế lá»›n là:
- Chưa quán triệt thấu đáo tư tưởng cÆ¡ bản, lâu dài, nên chưa xây dá»±ng đưá»ng để vận tải cÆ¡ giá»›i cả hai mùa mưa - nắng.
- Chưa nhạy bén, sáng tạo sá»­ dụng lợi thế rừng già che khuất để mở những tuyến đưá»ng kín, kể cả đưá»ng sá»­ dụng cho các xe cÆ¡ giá»›i loại nhá» chạy sâu vào các hướng chiến trưá»ng.
Nguyên nhân cá»§a những hạn chế kể trên, phần thuá»™c vá» nhận thức, phần bởi "lá»±c bất tòng tâm"… Còn "hệ quả" là ảnh hưởng không nhỠđến năng lá»±c, tốc độ vận tải chi viện các chiến trưá»ng cho đến đầu năm 1971 - khi ta chá»§ trương hoàn chỉnh thế trận cầu đưá»ng trên tuyến chi viện chiến lược, làm chá»§ toàn tuyến cả đêm và ngày.
Tổ chức vận tải cÆ¡ giá»›i trong đội hình chiến đấu cá»§a bá»™ đội hợp thành chống chiến tranh ngăn chặn, mạng thông tin chỉ huy là má»™t công trình cÆ¡ sở hạ tầng có ý nghÄ©a vô cùng quan trá»ng - là hệ thống "thần kinh" chỉ huy. Không có mạng thông tin thông suốt, không thể chỉ huy bá»™ đội hợp thành chiến đấu chống chiến tranh ngăn chặn, tổ chức vận chuyển chi viện thắng lợi.
Bước đầu tổ chức vận tải cÆ¡ giá»›i quy mô toàn tuyến chúng ta gặp không ít khó khăn trong tổ chức chỉ huy, hiệu quả vận chuyển thấp, chịu nhiá»u tổn thất. Má»™t trong những nguyên nhân là do ta chưa xây dá»±ng hoàn chỉnh mạng thông tin để kết hợp được cả chỉ đạo và chỉ huy.
Từ năm 1967, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n tập trung xây dá»±ng tuyến thông tin tải ba nối vá»›i Trạm cÆ¡ vụ A72 (tại Lệ Thuá»·, Quảng Bình) cá»§a Bá»™ Tư lệnh Thông tin liên lạc. Äến năm 1971, hệ thống đưá»ng thông tin dây trần đã kéo dài suốt dá»c tuyến chi viện chiến lược, vá»›i tổng chiá»u dài cả tây - đông Trưá»ng SÆ¡n hÆ¡n 1.350 km, bảo đảm liên lạc thông suốt, vừng chắc giữa Bá»™ Tư lệnh tá»›i các đơn vị trên toàn tuyến…
Sau khi Hiệp định Paris được ký kết, cùng vá»›i xây dá»±ng đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n, đưá»ng thông tin tải ba được kéo xuyên qua Tây Nguyên vào tá»›i miá»n Äông Nam Bá»™ (Bù Äăng). ÄÆ°á»ng thông tin tải ba xuyên Bắc - Nam và mạng thông tin vô tuyến đã thá»±c hiện xuất sắc chức năng vừa phục vụ cho chỉ đạo, chỉ huy từ Trung ương tá»›i các chiến trưá»ng, vừa bảo đảm chỉ huy thông suốt giữa Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n vá»›i các lá»±c lượng trên toàn tuyến.
Cùng vá»›i hệ thống đưá»ng vận tải cÆ¡ giá»›i và mạng thông tin, hệ thống đưá»ng ống xăng dầu qua địa bàn Trưá»ng SÆ¡n là cÆ¡ sở hạ tầng cá»§a việc chuyển tải xăng dầu cung cấp cho các chiến trưá»ng nam Äông Dương và bảo đảm cho các lá»±c lượng vận tải. Xây dá»±ng tuyến đưá»ng ống xăng dầu vượt địa hình thiên hiểm Trưá»ng SÆ¡n là má»™t quyết định táo bạo, má»™t sáng tạo chiến lược.
Từ năm 1968 đến năm 1975, khi đối phương tiến hành chiến tranh ngăn chặn ở mức cao nhất, Quân uá»· Trung ương chỉ đạo xây dá»±ng tuyến đưá»ng ống từ tỉnh Quảng Bình (nối vá»›i tuyến đưá»ng ống quốc gia khởi nguồn từ cảng Cái Lân - Quảng Ninh) vượt sang tây Trưá»ng SÆ¡n, kéo thẳng xuống ngã ba biên giá»›i; sau đó lắp đặt tuyến đưá»ng ống đông Trưá»ng SÆ¡n qua miá»n tây Trị-Thiên vào Sa Thầy (Kontum) tá»›i Ä‘iểm cuối là Bù Gia Mập (tỉnh Bình Phước).
Tuyến đưá»ng ống xăng dầu cùng vá»›i hệ thống cá»™t xăng cấp phát, xuyên qua hàng nghìn cây số núi rừng Trưá»ng SÆ¡n, nhiá»u quãng phải vượt qua địa hình vô cùng hiểm trở - núi cao 700 mét, đã tạo thêm má»™t phương thức vận chuyển nhiên liệu lá»ng hiện đại, nhanh, an toàn, tiết kiệm trên tuyến chi viện chiến lược, chuyển tải hÆ¡n 270.000 tấn xăng dầu đáp ứng yêu cầu vận tải cÆ¡ giá»›i quy mô lá»›n, cÆ¡ động binh khí kỹ thuật, bảo đảm cho các chiến trưá»ng và có dá»± trữ. Äây là má»™t thành công to lá»›n cá»§a trí tuệ, ý chí, tài năng cá»§a con ngưá»i Việt Nam, cá»§a những ngưá»i lính Trưá»ng SÆ¡n trong tổ chức thá»±c hiện chi viện chiến lược.
Không chỉ phục vụ cho chiến tranh giải phóng, chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, cÆ¡ sở hạ tầng - đặc biệt là cầu đưá»ng mà các binh chá»§ng trên tuyến tạo dá»±ng được còn có ý nghÄ©a, tác dụng lá»›n lao đối vá»›i sá»± nghiệp quốc phòng, phát triển kinh tế - văn hoá ở các địa bàn phía tây các tỉnh miá»n Trung và Tây Nguyên sau chiến tranh.
4. Xây dá»±ng con ngưá»i vá» chính trị, tư tưởng và trình độ kỹ thuật, chiến thuật, trình độ chỉ huy là yếu tố hàng đầu để hoàn thành nhiệm vụ.
Nghệ thuật quân sá»± được vận dụng vào tổ chức vận tải chiến lược vá»›i nhiá»u ná»™i dung, nhiá»u chiá»u cạnh, trong đó có việc xây dá»±ng con ngưá»i - chá»§ thể cá»§a má»i hành động, giải quyết tốt mối quan hệ giữa yếu tố con ngưá»i vá»›i phương tiện vật chất kỹ thuật để tạo sức mạnh tổng hợp…
Chiến đấu trên má»™t mặt trận vô cùng ác liệt - nÆ¡i thá»­ thách ý chí, trí tuệ, lòng quả cảm cá»§a con ngưá»i Việt Nam vá»›i vÅ© khí, phương tiện chiến tranh tối tân, hiện đại cá»§a đế quốc Mỹ; chiến đấu trên má»™t chiến trưá»ng rừng núi, xa hậu phương, khó khăn, thá»­ thách, thiếu thốn chồng chất…, bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n đã đặt lên hàng đầu yếu tố con ngưá»i. Xây dá»±ng ý chí quyết chiến quyết thắng cho cán bá»™, chiến sÄ©, thanh niên xung phong, trên toàn tuyến; xây dá»±ng những con ngưá»i mà nòng cốt là cán bá»™, đảng viên có dÅ©ng, có mưu, có năng lá»±c, trình độ kỹ thuật chiến thuật, trình độ tổ chức chỉ huy để thá»±c hiện thắng lợi nhiệm vú là nhân tố quyết định má»i thắng lợi. Äây cÅ©ng là ná»™i dung cÆ¡ bản có tầm quan trá»ng hàng đầu cá»§a công tác đảng, công tác chính trị.
Xây dá»±ng con ngưá»i, trước hết là giác ngá»™ sâu sắc tinh thần yêu nước, mục tiêu và lý tưá»ng cách mạng, tình hình và nhiệm vụ cách mạng…, làm cho các lá»±c lượng trên tuyến chi viện chiến lược cá»§ng cố ý chí, lấy chá»§ động tiến công, kiên quyết, liên tục tiến công làm chá»§ đạo; tất cả toàn tâm toàn ý, cùng chung má»™t hướng, nhằm thẳng má»™t mục tiêu; suy nghÄ© và hành động bằng sức mạnh cá»§a khối óc con tim: "Tất cả vì giải phóng miá»n Nam, thống nhất đất nước, "Tất cả cho chiến trưá»ng, "Tất cả vì nghÄ©a vụ quốc tế cao cả" gắn độc lập dân tá»™c vá»›i Chá»§ nghÄ©a xã há»™i.
Xây dá»±ng con ngưá»i là giáo dục vá» chá»§ nghÄ©a anh hùng cách mạng, không sợ hy sinh, gian khổ; tinh thần quả cảm, sáng tạo, dám nghÄ© dám làm, nhân ái, Ä‘oàn kết, ká»· luật… hình thành nhân cách sống, lao động và chiến đấu cá»§a má»—i thành viên trên tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n. Äây là ná»™i dung cÆ¡ bản nhất được quán triệt sâu sắc, thống nhất tuyệt đối trong các kỳ há»™i nghị quân chính, sinh hoạt tổ chức Äảng, Ä‘oàn thanh niên, các đợt thi Ä‘ua "Äá»™t kích", "Tổng công kích"…
Äể chiến thắng được kẻ thù là đế quốc Mỹ, ngoài nâng cao trình độ chính trị tư tưá»ng, tình cảm cách mạng, ý chí tiến công, Äảng uá»· và Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n rất chú trá»ng đến việc nâng cao năng lá»±c trình độ khoa há»c kỹ thuật - chiến thuật, làm cho bá»™ đội nhất là đội ngÅ© cán bá»™ có khả năng đánh giá đúng địch-ta, biết bày mưu kế đánh địch, thá»±c hiện thắng lợi nhiệm vụ chi viện chiến trưá»ng.
Toàn bá»™ ná»™i dung và phương hướng xây dá»±ng con ngưá»i được khái quát thành phương châm chỉ đạo hoạt động cá»§a từng binh chá»§ng để cổ vÅ©, khÆ¡i dậy quyết tâm, lòng tá»± hào cá»§a cả tập thể và cá nhân.
Nhá»› lại những ngày chiến đấu ác liệt, gian khổ nhất ở Trưá»ng SÆ¡n, tôi rất đỗi xúc động và tá»± hào, bởi đó cÅ©ng chính là những tháng ngày đẹp đẽ nhất cá»§a những cán bá»™, chiến sÄ©, thanh niên xung phong, trên ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh. Ngày qua ngày cÆ¡m muối, rau tàu bay không đủ no; hy sinh, ốm Ä‘au, sất rét, lắm khi thèm cả ánh mặt trá»i, má»™t khoảng nhìn xa. Nhưng hết thảy, từ những ngưá»i lính mà thá»i gian Ä‘iểm bạc mái đầu đến những nam nữ thanh niên tóc còn vương bụi phấn há»c trò, Ä‘á»Ãº lạc quan, tràn đầy sức sống; không chùn bước trước thá»­ thách, hy sinh; kết thành má»™t khối, ngoan cưá»ng dÅ©ng cảm đỠsức vá»›i kẻ thù, đối đầu vá»›i bom đạn và má»i thá»§ Ä‘oạn đánh phá cá»§a không lá»±c Hoa Kỳ. Trong gian khó, hiểm nguy, bá»™ đội, thanh niên xung phong… ở Trưá»ng SÆ¡n càng bá»™c lá»™ những đức tính, phẩm chất cao đẹp cá»§a mình: Tất cả vì chiến trưá»ng, vì sá»± nghiệp giải phóng miá»n Nam; vì đồng đội, đồng chí mà sẵn sàng hành động rất tá»± nguyện. Rét nhưá»ng áo, Ä‘au nhưá»ng thuốc, nhận cái chết vá» mình vì sá»± sống cá»§a con đưá»ng, cá»§a đồng đội…
à chí quyết chiến, quyết thắng, những đức tính cao đẹp được tích tụ, lắng Ä‘á»ng trong từng cán bá»™, chiến sÄ© trên đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh đã trở thành sức mạnh vật chất to lá»›n, gilíp há» chuyển mình theo kịp má»i biến đổi cá»§a tình hình và chá»§ động trước thá»i cÆ¡, vận há»™i lá»›n.
5. Tổ chức, phát triển bộ đội hợp thành.
Nghệ thuật quân sự là một phạm trù rộng, mang tính tổng hợp.
Tổ chức chỉ huy thống nhất bộ đội hợp thành là phạm trù vận dụng nghệ thuật để tạo sức mạnh tổng hợp trong các chiến dịch.
Quy mô và mục đích có khác nhau, nhưng từ chiến thuật, chiến dịch, đến chiến lược Ä‘á»u phải há»™i tụ được sức mạnh tổng hợp. Khi tương quan lá»±c lượng ta yếu hÆ¡n đối phương thì ta sá»­ dụng có hiệu quả sức mạnh tổng hợp để dần chuyển hoá từ yếu thành mạnh.
Khi ta mạnh hÆ¡n đối phương thì ta sá»­ dụng sức mạnh tổng hợp quân - binh chá»§ng hợp thành cá»™ng vá»›i các yếu tố cÆ¡ bản khác cá»§a nhân dân, dân tá»™c và thá»i đại để giành thắng lợi quyết định.
Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đã sá»›m ý thức sâu sắc vá» sức mạnh tổng hợp. Từ định hướng vá» quy hoạch cá»§a Trung ương, từng giai Ä‘oạn, từng năm, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n căn cứ vào yêu cầu chi viện chiến trưá»ng, thá»±c lá»±c cá»§a ta, hoạt động đánh phá ngăn chặn cá»§a địch, mà kiên trì tổ chức, Ä‘iá»u chỉnh và phát triển không ngừng lá»±c lượng bá»™ đội hợp thành cá»§a tuyến chi viện chiến lược - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh, mà đỉnh cao là sư Ä‘oàn binh chá»§ng.
Năm 1965, khi tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n chuyển sang vận tải cÆ¡ gỉới là chá»§ yếu, tuy dưới Bá»™ Tư lệnh có các ban chỉ huy phụ trách các tuyến vá»›i cung vận tải tương đối dài, sau đó là ban chỉ huy binh trạm phụ trách cung vận tải ngắn hÆ¡n. Dù tồ chức tuyến hay binh trạm, nhưng do thiếu thống nhất chỉ huy bá»™ đội hợp thành nên không đủ sức cản phá địch và khắc phục hậu quả do địch đánh phá.
Trên cÆ¡ sở tổng kết thá»±c tiá»…n, phân tích má»™t cách khoa há»c, kết luận các nguyên nhân chá»§ yếu không chống trả nổi sá»± đánh phá cá»§a địch, tổn thất lá»›n, hiệu quả vận tải thấp, từ mùa khô 1966-1967, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đã tổ chức các binh trạm chỉ huy thống nhất lá»±c lượng bá»™ đội hợp thành (công binh, vận tải, phòng không, bá»™ binh, thông tin…). Ngoài các binh trạm, trá»±c thuá»™c Bá»™ Tư lệnh còn có các trung Ä‘oàn binh chá»§ng cÆ¡ động để tăng cưá»ng kịp thá»i cho những nÆ¡i, những lúc cần thiết. Từ đó, bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n đã há»™i tụ được sức mạnh tổng hợp, từng bước chặn đứng được tình trạng không quân Mỹ "làm mưa, làm gió", tạo được bước nhảy vá»t vá» chất trong xây dá»±ng lá»±c lượng, thá»±c hiện chi viện chiến trưá»ng ngày càng lá»›n.
Từ năm 1970 đến năm 1973, địa bàn tuyến chi viện chiến lược được mở rá»™ng xấp xỉ 130.000 cây số vuông, lá»±c lượng toàn tuyến gần 90.000 quân, có tá»›i hÆ¡n 50 đơn vị và cÆ¡ quan trá»±c thuá»™c Bá»™ Tư lệnh. ÄÆ°á»£c Quân uá»· Trung ương và Bá»™ Tổng tư lệnh chấp thuận, toàn tuyến đã tổ chức thành năm sư Ä‘oàn khu vá»±c. Má»—i sư Ä‘oàn khu vá»±c đảm trách phục vụ má»™t số hướng chiến trưá»ng. Dưới sư Ä‘oàn có các binh trạm và các trung Ä‘oàn binh chá»§ng cÆ¡ động. Vị trí, nhiệm vụ, quy mô, cÆ¡ cấu, phạm vi phụ trách cá»§a từng sư Ä‘oàn được xác định rõ ngay khi thành lập là Ä‘iá»u kiện thuận lợi để toàn tuyến thá»±c hiện đạt hiệu quả cao hÆ¡n trên tất cả các mặt hoạt động: Mở đưá»ng, tác chiến, vận chuyển, bảo đảm hành quân…
Dưới góc độ vận trù cá»§a vận tải quân sá»± chiến lược cÅ©ng như quy mô tổ chức bá»™ đội hợp thành thì tổ chức sư Ä‘oàn chưa phải là đỉnh cao, cho phép đạt hiệu quả tốt nhất. Nhưng vào giai Ä‘oạn đó, đây là hình thức, quy mô tổ chức phù hợp vá»›i không gian, thá»i gian và thá»±c lá»±c cá»§a ta. Äồng thá»i đây cÅ©ng là má»™t mô hình khẳng định khả năng tổ chức vận tải chiến lược trong đội hình bá»™ đội hợp thành quy mô lá»›n.
Hiệp định Paris được ký kết đã đưa tá»›i má»™t tình thế má»›i và tương quan lá»±c lượng má»›i trên chiến trưá»ng Trưá»ng SÆ¡n có lợi cho ta. Xét toàn diện yếu tố thế và lá»±c, đồng thá»i dặc biệt nhạy cảm trước yêu cầu chi viện cá»§a chiến trưá»ng, thúc đẩy thá»i cÆ¡ má»›i…, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đã đỠnghị trên cho tổ chức các sư Ä‘oàn ô tô vận tải, sư Ä‘oàn công binh, bên cạnh các sư Ä‘oàn cao xạ, sư Ä‘oàn bá»™ binh. Việc thành lập các sư Ä‘oàn binh chá»§ng chiến đấu và phục vụ chiến đấu trên tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n, trong đó sư Ä‘oàn vận tải, sư Ä‘oàn công binh - các sư Ä‘oàn binh chá»§ng đầu tiên cá»§a quân đội ta, đã tạo nên những "cú đấm tập trung" cho mặt trận xây dá»±ng cầu đưá»ng và vận tải, nhằm giải quyết dứt Ä‘iểm gá»n khối lượng lá»›n vá» vật chất trước mắt trên từng hướng chiến trưá»ng và có dá»± trữ chiến lược.
Äầu năm 1974, lá»±c lượng bá»™ đội hợp thành trá»±c thuá»™c Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n gồm 9 sư Ä‘oàn binh chá»§ng (4 sư Ä‘oàn công binh, 2 sư Ä‘oàn ô tô vận tải, 1 sư Ä‘oàn phòng không, 1 sư Ä‘oàn bá»™ binh, 1 Ä‘oàn chuyên gia giúp bạn), 12 trung Ä‘oàn binh chá»§ng cÆ¡ động và má»™t sư Ä‘oàn cao xạ, má»™t trung Ä‘oàn tên lá»­a do Bá»™ phối thuá»™c. Vá»›i 2 sư Ä‘oàn và 2 trung Ä‘oàn xe vận tải, toàn tuyến đã có hÆ¡n 10.000 xe vận tải các loại, cá»™ng vá»›i hÆ¡n 1.500 xe-máy phục vụ các binh chá»§ng. Tổng quân số kể cả lá»±c lượng phối thuá»™c và thanh niên xung phong là 120.000 ngưá»i.
Như vậy, sau khi có Hiệp định Paris, vận tải quân sá»± chiến lược đã đạt đến đỉnh cao vá» quy mô tổ chức binh chá»§ng hợp thành, vá» vận trù và hiệu quả. Sức mạnh cá»§a hai sư Ä‘oàn ô tô vận tải hoạt động trong thế chiến đấu hiệp đồng binh chá»§ng cá»§a các sư Ä‘oàn phòng không, công binh, bá»™ đội xăng dầu, thông tin…, đã có bước phát triển đột biến, bảo đảm thoả mãn binh lá»±c và cÆ¡ sở vật chất cho chiến trưá»ng Tổng tiến công và nổi dậy xuân 1975, đặc biệt góp phần quyết định làm nên "kỳ tích" cÆ¡ động ba quân Ä‘oàn chá»§ lá»±c tiến công thần tốc vượt hàng nghìn cây số từ Bắc vào Nam tham gia trận quyết chiến chiến lược cuối cùng, giải phóng Sài Gòn, giải phóng hoàn toàn miá»n Nam.
6. Phối hợp chặt chẽ vá»›i các chiến trưá»ng, các tuyến vận tải phía sau; đồng thá»i phối hợp vá»›i Quân khu Trung - Hạ Lào, quân và dân Äông bắc Campuchia xây dá»±ng thành công tuyến chi viện chiến lược căn cứ chiến lược nam Äông Dương.
Há»c thuyết quân sá»± cá»§a Äảng ta khẳng định: Căn cứ địa - hậu phương là má»™t trong những nhân tố thưá»ng xuyên quyết định thắng lợi cá»§a chiến tranh.
Trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước, miá»n Bắc xã há»™i chá»§ nghÄ©a là căn cứ địa cá»§a cả nước, là hậu phương lá»›n cá»§a tiá»n tuyến lá»›n miá»n Nam. Vừa xây dá»±ng Chá»§ nghÄ©a xã há»™i, vừa chống chiến tranh phá hoại cá»§a đế quốc Mỹ, miá»n Bắc vừa dốc sức chi viện sức ngưá»i, sức cá»§a cho tiá»n tuyến lá»›n miá»n Nam, góp phần quyết định thắng lợi sá»± nghiệp kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, giải phóng miá»n Nam, thống nhất đất nước. Miá»n Bắc vá»›i chức năng hậu phương lá»›n là chá»— dá»±a vững chắc để tạo nhiá»u hình loại, quy mô căn cứ trên các chiến trưá»ng, trong đó có căn cứ chiến lược ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh.
Căn cứ chiến lược ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh cả đông và tây Trưá»ng SÆ¡n xuyên qua địa bàn 20 tỉnh cá»§a ba nước Việt Nam, Lào, Cam- pu-chia; trong đó gồm 9 tỉnh cá»§a Việt Nam là: Hà TÄ©nh, Quảng Bình, Quảng Trị (cả VÄ©nh Linh), Thừa Thiên - Huế, Quảng Nam, Kontum, Gia Lai, Äắc Lắc, Bình Phước; 7 tỉnh cá»§a Lào là: Bô Li Khăm Xay, Khăm Muá»™n, Savanakhet, Saravan, Xê Công, A-tô-pÆ¡, má»™t phần tỉnh Chăm Pa Xắc; 4 tỉnh cá»§a Campuchia là: Stung Treng, Nat Ta Ra Ki Ki, Kra chiê, Mông Äun Ki Ri (Ô Ranh). Căn cứ chiến lược được xây dá»±ng và sá»­ dụng khác nhau (ở Việt Nam và Lào có những nét tương đồng).
Tuyến tây Trưá»ng SÆ¡n - trên đất Lào từ Pác Pha Năng (đưá»ng 12) đến khu vá»±c ba biên giá»›i vá»›i chiá»u dài hÆ¡n 800 cây số, chiá»u ngang hÆ¡n 100 cây số, có ba cụm căn cứ lá»›n nằm trong rừng già, là: Lùm Bùm - Tha Mé, Chà Vằn, Phi Hà. Trên địa bàn Äông bắc Campuchia có căn cứ Xiêm Pạng, Stung Treng.
Tuyến đông Trưá»ng SÆ¡n, trên đất Việt Nam, gồm miá»n tây các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế, địa bàn các tỉnh Tây Nguyên là Sa Thầy và Bù Gia Mập, Bù Äốp thuá»™c miá»n Äông Nam Bá»™.
Tất cả những căn cứ kể trên, từ năm 1972 trở Ä‘i là nÆ¡i dá»± trữ và cung cấp vÅ© khí, đạn dược, xăng dầu, lương thá»±c; nÆ¡i trú quân, huấn luyện bá»™ đội, tập kết các binh chá»§ng kỹ thuật để tiếp tục bổ sung cho chiến trưá»ng. Căn cứ cÅ©ng là nÆ¡i đặt các bệnh viện, các đội Ä‘iá»u trị thương bệnh binh, các xưởng sá»­a chữa xe-pháo, là trung tâm gỉao thông rẽ ra các hướng chiến trưá»ng. Căn cứ trung tâm Hà TÄ©nh, Quảng Bình, Quảng Trị có cảng biển, cảng sông, sân bay dã chiến.
Suốt 16 năm xây dá»±ng và chiến đấu thá»±c hiện chi viện, tuyến vận tải chiến lược Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chì Minh được hậu phương miá»n Bắc chăm lo má»i mặt, tạo má»i Ä‘iá»u kiện thuận lợi, chi viện nhân lá»±c, lương thá»±c, thá»±c phẩm… Hầu hết các tỉnh Ä‘á»u có thanh niên xung phong, dân công chung sức cùng bá»™ đội xây dá»±ng đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh; cùng chia ngá»t sẻ bùi, cùng chịu đựng gian khổ, hy sinh; chiến đấu ngoan cưá»ng dÅ©ng cảm, mưu trí, lập công xuất sắc trên mặt trận chi viện chiến lược.
Các tỉnh trá»±c tiếp nằm trong khu căn cứ trung tâm là Hà TÄ©nh, Quảng Bình, Quảng Trị (cả VÄ©nh Linh) trong nhiá»u năm đã coi chi viện cho tuyến vận tải quân sá»± Trưá»ng SÆ¡n là nhiệm vụ trá»ng tâm.
Các tỉnh kể trên thưá»ng xuyên gắn chặt má»i hoạt động cá»§a địa phương vá»›i phục vụ bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n. Mặc dù là địa bàn bị địch đánh phá ác liệt; hầu như không còn con đưá»ng, cây cầu, bến phà nào không bị đánh phá; gia đình nào cÅ©ng phải chịu mất mát, hy sinh, nhưng Äảng bá»™, quân và dân các địa phương vừa đánh trả máy bay, tàu chiến địch có hiệu quả, vừa dồn sức ngưá»i sức cá»§a chi viện chiến trưá»ng, chi viện cho tuyến đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n.
CÅ©ng trong 16 năm ấy, các Bá»™ trong Chính phá»§, Ban Thống nhất Trung ương, Bá»™ Quốc phòng cùng chỉ đạo và tạo má»i Ä‘iá»u kiện giúp đỡ bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n hoàn thành nhiệm vụ.
- Ngành giao thông vận tải, từ Bá»™ đến ty (sở) giao thông vận tải các tỉnh, đặc biệt là các lá»±c lượng trá»±c thuá»™c Bá»™, Ä‘á»u lấy việc xây dá»±ng, bảo đảm giao thông vận tải, chi viện chiến trưá»ng là nhiệm vụ trá»ng tâm.
Vá» giao thông: Ngoài việc xây dá»±ng, bảo đảm giao thông từ biên giá»›i Việt - Trung đến VÄ©nh Linh, Bá»™ Giao thông vận tải thưá»ng xuyên cá»­ các đồng chí Thứ trưởng, cán bá»™ thiết kế, lá»±c lượng giao thông chá»§ lá»±c như Ban 67, liên tục phối hợp giúp bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n; đồng thá»i, thưá»ng xuyên tăng cưá»ng cho tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n nhiá»u kỹ sư cầu đưá»ng, lá»±c lượng khảo sát thiết kế; xe-máy, xe vận tải.
Vá» vận tải: Äã huy động các phương tiện vận tải: đưá»ng sắt, đưá»ng bá»™, đưá»ng biển, đưá»ng sông, liên tục vận chuyển tạo chân hàng và chuyển quân giao cho tuyến vận tải quân sá»± chiến lược Trưá»ng SÆ¡n.
- Bá»™ Quốc phòng là cÆ¡ quan trá»±c tiếp chỉ đạo tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh. Bá»™ Tổng tham mưu, Tổng cục Hậu cần, Tổng cục Chính trị… là các cÆ¡ quan giúp Quân uá»· Trung ương, Bá»™ Quốc phòng, đã chăm lo má»i mặt cho bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh; Quân khu 4, các quân - binh chá»§ng: Phòng không - Không quân, Công binh, Thông tin, Viện Khoa há»c quân sự… thưá»ng xuyên phối hợp chặt chẽ và chi viện kịp thá»i lá»±c lượng, khí tài, trang bị kỹ thuật cho bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n.
Quân chủng Phòng không - Không quân lúc đầu dùng máy bay thả hàng, vỠsau chi viện đắc lực cao xạ, tên lửa; chuẩn bị sẵn sàng để khi cần, dùng không quân chiến đấu bảo vệ các điểm vượt khẩu…
Quân chá»§ng Hải quân đã kiên cưá»ng vận tải trên biển có hiệu quả trong má»™t thá»i gian dài chi viện cho chiến trưá»ng, phối hợp vá»›i ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh - đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n…
Äặc biệt, tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n là "con đẻ" cá»§a Tổng cục Hậu cần, nên từ đồng chí Chá»§ nhiệm, các đồng chí lãnh đạo Tổng cục, tá»›i các cục chuyên ngành như: Vận tải, Quản lý xe, Quân y, Xăng dầu, Quân nhu… đã thưá»ng xuyên theo dõi sát sao diá»…n biến tình hình trên tuyến. Nhiá»u Ä‘oàn cán bá»™ chá»§ trì Tổng cục các cục đã trá»±c tiếp vào tuyến giải quyết kịp thá»i má»i đỠnghị cá»§a Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n. Riêng Chá»§ nhiệm Tổng cục Äinh Äức Thiện, ngoài việc chỉ đạo thưá»ng xuyên, năm nào cÅ©ng vào công tác trên tuyến từ hai đến ba lần.
Cục Vận tải, Cục Quản lý xe, các lá»±c lượng vận tải: đưá»ng bá»™, đưá»ng sông, đưá»ng biển phía sau thuá»™c Tổng cục Hậu cần mặc dù bị địch đánh phá ngăn chặn quyết liệt, vẫn kiên cưá»ng dÅ©ng cảm chuyển quân, chuyển hàng đầy đủ cho tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh. Äồng thá»i Cục Vận tải, Cục Quản lý xe thưá»ng xuyên chăm lo bổ sung lái xe, thợ kỹ thuật, vật tư thiết bị, đào tạo lái xe và thợ thoả mãn kịp thá»i cho tuyến; khi cần thì Ä‘iá»u động cả đơn vị xe bổ sung, hoặc chạy vượt cung. Bằng tất cả má»i hành động phối hợp chi viện kể trên, các đơn vị vận tải thuá»™c Tổng cục Hậu cần đã thá»±c hiện xuất sắc nhiệm vụ cá»§a lá»±c lượng đứng ở vị trí đầu dây chuyá»n vận chuyển chi viện từ hậu phương miá»n Bắc tá»›i các chiến trưá»ng.
Äối vá»›i chiến trưá»ng: Các tuyến, các lá»±c lượng vận tải bằng xe, thuyá»n, bằng gùi thồ cá»§a các chiến trưá»ng, trong gian khổ, hy sinh đã kết hợp chặt chẽ vá»›i tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n, tiếp nhận quân, nhận hàng.
Trên thá»±c tế, tuyến vận tải quân sá»± Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh là "khúc ruá»™t" để nối tuyến vận tải trên hậu phương miá»n Bắc vá»›i tuyến vận tải cá»§a các chiến trưá»ng, chiến dịch, thành má»t tuyến vận tải chiến lược liên hoàn, bá»n vững, thông suốt liên tục làm tròn nhiệm vụ chi viện cho các chiến trưá»ng nam Äông Dương, đặc biệt là là chiến trưá»ng miá»n Nam.
Äây là má»™t vấn đỠcó tính nhất quán trong đánh giá thành tá»±u cá»§a tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh.
***
Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược kết thúc, Hiệp định Giơ-ne-vơ được ký kết, hoà bình đã lập lại ở cả Việt Nam, Lào và Campuchia, tuy mức độ thắng lợi mà mỗi nước giành được có khác nhau.
Vá»›i mưu đồ độc chiếm Äông Dương làm bàn đạp thá»±c hiện chiến lược toàn cầu phản cách mạng, đế quốc Mỹ đã đơn phương phá bá» Hiệp định GiÆ¡-ne-vÆ¡, nhanh chóng hất cẳng Pháp, tiến hành chiến tranh xâm lược ba quốc gia có chá»§ quyá»n trên bán đảo này. Mỹ chá»n Việt Nam làm trá»ng Ä‘iểm, mưu đồ biến miá»n Nam Việt Nam thành thuá»™c địa kiểu má»›i cá»§a Mỹ. Äối vá»›i Lào và Cam-pu chia, má»—i nước Mỹ Ä‘á»u áp dụng má»™t chính sách riêng. Nhưng vá» chiến lược chung, đế quốc Mỹ muốn cùng má»™t lúc xâm lược cả ba nước bằng chiến tranh, bằng chia rẽ khối Ä‘oàn kết giữa ba dân tá»™c; dùng lãnh thổ cá»§a nước này làm bàn đạp để uy hiếp, tiến công xâm lược nước kia; ngăn chặn sá»± chi viện, há»— trợ, phối hợp chiến đấu chống kẻ thù chung.
Trước tình hình đó, Äảng ta chá»§ trương giương cao ngá»n cá» Ä‘oàn kết cá»§a Chá»§ tịch Hồ Chí Minh, phát huy truyá»n thống quý báu Ä‘oàn kết chiến đẩu cá»§a ba dân tá»™c trong thá»i kỳ chống thá»±c dân Pháp, kiên trì đẩy mạnh sá»± nghiệp Ä‘oàn kết, liên minh vá»›i nhân dân Lào và nhân dân Campuchia cùng chống kẻ thù chung là đế quốc Mỹ, bảo vệ chá»§ quyá»n quốc gia cho cả ba dân tá»™c, theo nguyên tắc: Tôn trá»ng độc lập chá»§ quyá»n, lợi ích và nguyện vá»ng chính đáng cá»§a má»—i dân tá»™c, giữ vững tinh thần độc lập, tá»± chá»§ cá»§a từng nước.
Ba nước Äông Dương vá»›i lợi thế chung biên giá»›i đất liá»n, có dãy núi Trưá»ng SÆ¡n hùng vÄ©, có nhiá»u rừng già liá»n vùng kéo dài, nhiá»u cao nguyên nổi tiếng như: Tây Nguyên, Bloven, Äông bắc Campuchia; đất Ä‘ai phì nhiêu, tài nguyên phong phú. Trong kháng chiến chống thá»±c dân Pháp, nÆ¡i đây đã trở thành má»™t căn cứ địa cách mạng liên hoàn, có tầm quan trá»ng chiến lược liên quôc gia.
Trước kẻ thù má»›i là đế quốc Mỹ, yêu cầu tất cả ba nước phải cùng hợp sức xây dá»±ng căn cứ chiến lược đông - tây Trưá»ng SÆ¡n thật vững chắc, làm "Ä‘iểm tá»±a" cho các chiến trưá»ng nam Äông Dương. Äây là má»™t biểu hiện sinh động, cụ thể sức mạnh Ä‘oàn kết liên minh chiến đấu cá»§a ba nước và cá»§a má»—i nước.
Từ chá»§ trương trên, Äảng ta đã đỠnghị vá»›i hai Äảng bạn, cho phép ta tạm thá»i sá»­ dụng má»™t bá»™ phận đất Ä‘ai dá»c hành lang tây Trưá»ng SÆ¡n ở Trung - Hạ Lào và đưá»ng 13, sông Mê Công - Äông bắc Campuchia để mở tuyến chi viện và xây dá»±ng căn cứ chiến lược chung cho các chiến trưá»ng nam Äông Dương. Từ đó, Bá»™ Chính trị ba Äảng giao cho Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n thống nhất phối hợp vá»›i quân và dân bạn ở Trung - Hạ Lào đánh địch, giải phóng đất Ä‘ai, mở rá»™ng và bảo vệ vững chắc hành lang tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n.
Quá trình làm nhiệm vụ trên tuyến, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n thưá»ng xuyên phối hợp chặt chẽ vá»›i các quân khu và các tỉnh cá»§a bạn có tuyến đưá»ng Ä‘i qua, thống nhất kế hoạch giúp đỡ nhau trên các mặt: Chi viện lẫn nhau, tác chiến giải phóng đất Ä‘ai, xây dá»±ng cÆ¡ sở cách mạng, bảo vệ vùng giải phá»›ng, bảo vệ hành lang tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n.
Quan hệ phối hợp, Ä‘oàn kết giữa bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n, lá»±c lượng chuyên gia do Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n chỉ đạo trá»±c tiếp vá»›i quân và dân bạn ở Trung - Hạ Lào là quan hệ hiếm có. Trong chỉến đấu gian khổ, hy sinh, ta và bạn vẫn má»™t lòng má»™t dạ chung thuá»·, son sắt, giúp đỡ nhau, chi viện lẫn nhau vô Ä‘iá»u kiện.
Những đồng chí, bạn hữu thân tình, tiêu biểu thưá»ng xuyên làm việc vá»›i nhau, mà giỠđây vẫn còn lưu đậm trong ký ức cá»§a chúng tôi là: Äồng chí Khăm-tày Xi-phăn-Ä‘on - Chính uá»· kiêm Tư lệnh Quân khu Hạ Lào; các đồng chí Uynh Kong, Xổm Xắc - Tư lệnh Quân khu Trung Lào, đồng chí Xun-thon Thép-a-xa - Tỉnh đội trưởng tmh Chăm Pa Sắc; các đồng chí: Xa-u-la, Xi Phương - Tỉnh đội trưởng Tỉnh Xê Công, đồng chí Xồm-na-xay - Tỉnh đội trưởng tỉnh Savanakhet… cùng hàng trăm đồng chí khác, Ä‘á»u là những đồng chí chí cất, kiên cưá»ng, dÅ©ng cảm, đồng cam cá»™ng khổ, trong chiến đấu đầy ác liệt hy sinh cÅ©ng như trong sinh hoạt muôn vàn khó khăn thiếu thốn… Biết bao ngưá»i dân các bá»™ tá»™c Lào tá»± nguyện dá»i làng, dá»i bản cho bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n mở đưá»ng; không ít lần nhân dân bạn nhưá»ng nhịn hạt gạo cuối cùng cá»§a mình để dành chi viện cho bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n vượt qua khó khăn, thiếu thốn… là những biểu trưng sáng ngá»i cá»§a tình Ä‘oàn kết Việt - Lào trên tuyến chi viện chiến lược tây Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh.
Chủ tịch Hồ Chí Minh từng dạy: "Giúp bạn là, tự giúp mình". Không những cán bộ, chiến sĩ quân đội ta thấm nhuần mà cán bộ, bộ đội và nhân dân Lào cũng nhận thức và làm theo hướng đó, nên càng trong chiến đấu ác liệt, quan hệ Việt - Lào càng gắn kết, thuỷ chung.
Các tỉnh vùng Äông bắc Campuchia có liên quan đến tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n, tuy có khác vá»›i quân và dân Lào, nhưng Ä‘á»u có quan hệ tốt đẹp vá»›i bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n. Các tỉnh: Stung Treng, Mông Äun Ki Ri, Ra Ta Na Ki Ri, Kra Chiê và má»™t số địa phương khác, dưới thá»i Quốc trưởng Sihanouk cÅ©ng như thá»i gian sau đó đã tạo Ä‘iá»u kiện thuận lợi cho ta mua lương thá»±c, thá»±c phẩm, cho mượn đưá»ng 13, đưá»ng sông Mê Công để vận tải chi viện cho Nam Bá»™, chi viện cho bạn; đặc biệt là giúp vận chuyển vÅ© khí hạng nặng để bạn giải phóng Phnôm Pênh năm 1975.
Cùng chung kẻ thù, cùng chung mục tiêu chống đế quốc Mỹ xâm lược, giải phóng đất nước, giành độc lập, tá»± do cho má»—i nước, Việt Nam, Lào và Campuchia Ä‘á»u có trách nhiệm phối hợp, Ä‘oàn kết chi viện lẫn nhau; xây dá»±ng các tuyến vận tải chi viện nối tiếp nhau, dá»±a vào nhau; tuyến sau tiếp sức cho tuyến trước. ÄÆ°á»ng tây, đông Trưá»ng SÆ¡n nối vá»›i các tuyến vận tải ra các chiến trưá»ng, nối vá»›i các tuyến đưá»ng cá»§a hai nước bạn, hình thành má»™t mạng giao thông vận tải chi viện chiến lược, thành má»™t chiến trưá»ng đánh địch, má»™t căn cứ chiến lược liên hoàn, vững bá»n, thống nhất và đã giành thắng lợi vẻ vang trong cuá»™c đối đầu vá»›i chiến tranh ngăn chặn quyết liệt trong 16 năm cá»§a đế quốc Mỹ.
ÄÆ°á»ng lối "Äoàn kết - liên minh chiến đấu" đúng đắn cá»§a ba Äảng anh em là cá»™i nguồn tạo nên thế và lá»±c tổng hợp, tiếp sức cho nhau. Äây cÅ©ng chính là nguyên nhân cÆ¡ bản để chúng ta đánh thắng cuá»™c chiến tranh ngăn chặn cá»§a đế quốc Mỹ đối vá»›i tuyến chi viện chiến lược cá»§a các chiến trưá»ng nam Äông Dương.
***
16 năm - gần sáu nghìn ngày đêm đương đầu vá»›i cuá»™c chiến tranh ngăn chặn vô cùng ác liệt, vá»›i bao hy sinh gian khổ không tả xiết các binh chá»§ng trên tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n đã bện kết thành má»™t lá»±c lượng gang thép, má»™t tập thể Anh hùng, hoàn thành xuất sắc sứ mệnh lịch sá»­ mà Äảng, nhân dân giao phó là thá»±c hiện thắng lợi nhiệm vụ chi viện chiến lược, "Góp má»™t nhân tố quyết định để đưa sức mạnh cả nước vào cuá»™c chiến đấu chống đế quốc Mỹ xâm lược Ä‘i đến toàn thắng".
ÄÆ°á»ng Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh, con đưá»ng mang hồn cá»§a những ngưá»i Ä‘i cứu nước vá»›i tinh thần "Không có gì quý hÆ¡n độc lập tá»± do!" là má»™t Ä‘iểm sáng, má»™t dấu son chói lá»i trong lịch sá»­ chống ngoại xâm cá»§a dân tá»™c ta trong thá»i đại Hồ Chí Minh.
Cuốc kháng chiến chống Mỹ kết thúc thắng lợi, cùng cả nước, những ngưá»i lính Trưá»ng SÆ¡n bước vào thá»i kỳ thá»±c hiện hai nhiệm vụ chiến lược cá»§a Äảng.
Những năm tháng gần đây, tôi đã gặp những ngưá»i lính Trưá»ng SÆ¡n xưn trong Tổng công ty xây dá»±ng Trưá»ng SÆ¡n, trên má»i nẻo đưá»ng; há» Ä‘ang có mặt trên những "công trình thế ká»·" cá»§a đất nước thá»i kỳ dá»±ng xây, đổi má»›i. Tôi như thấy má»™t ATP khốc liệt thá»i chiến tranh tái hiện ở công trưá»ng xây dá»±ng Nhà máy thuá»· Ä‘iện Hoà Bình, như thấv má»™t Xiêng Phan má»›i ở thuá»· Ä‘iện Ya Ly, Äray Hlinh…, khi những ngưá»l lính Trưá»ng SÆ¡n lại "Äổ mồ hôi, sôi nước mắt" ở các công trưá»ng này. CÅ©ng những ngưá»i lính năm nào trá»™n mồ hôi, máu và nước mắt cúa mình vá»›i đất đá Trưá»ng SÆ¡n để san lấp hố bom, giành giật vá»›i địch từng mét đưá»ng trá»ng Ä‘iểm, giỠđâý Ä‘ang làm chá»§ biết bao phương tiện thi công hiện đại, làm giàu thêm, đẹp thêm cho đất nước bởi các tuyến đưá»ng cao tốc: Bắc Thăng Long - Ná»™i Bài, Láng - Hoà Lạc, đưá»ng 5 Hà Ná»™i - Hải Phòng… Và nhiá»u đơn vị vá»›i đầy đủ phiên hiệu những sư Ä‘oàn binh chá»§ng thiện chiến thuá»™c Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n trước đây: 470, 472, 473… đã lần lược trở lại xây dá»±ng, nâng cấp các trục đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n, góp phần phát triển kinh tế - xã há»™i cá»§a Tây Nguyên bất khuất anh hùng, giàu tiá» m năng, nhưng cÅ©ng không ít khó khăn trên bước đưá»ng góp sức từng bước công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.
Gần đây, má»—i lần vào công tác ở Tây Nguyên, tôi lại trở vá» thăm má»™t vài Ä‘oạn đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n cá»§a thá»i đánh Mỹ, thăm lại bà con các dân tá»™c nÆ¡i tuyến đưá»ng Ä‘i qua. Biết tôi nguyên là Tư lệnh Bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n, Alăng Chinh - má»™t phụ nữ ngưá»i KÆ¡ Tu nói: "Nay có nhiá»u quãng, cỠđã mỠđưá»ng. Nhưng đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh không bao giá» má» Ä‘i trong lòng đồng bào dân tá»™c KÆ¡ Tu!".
Cuá»™c kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đã Ä‘i vào lịch sá»­. Cuá»™c chiến đấu trên đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh cÅ©ng thuá»™c vá» lịch sá»­. Nhưng con đưá»ng vẫn còn đó vá»›i thá»i gian, vá»›i lòng ngưá»i, vá»›i sá»± trưá»ng tồn cá»§a dân tá»™c ta và Ä‘ang được sá»­ dụng. Bởi lịch sá»­ là má»™t dòng chảy vÄ©nh hằng, liên tục từ quá khứ tá»›i tương lai.
Vá»›i ý chí độc lập, tá»± cưá»ng, vá»›i chiến lược cách mạng tiến công, đất nước ta Ä‘ang tiến bước trên con đưá»ng đổi má»›i, trong bối cảnh Ä‘an xen và đối chá»i gay gắt giữa thá»i cÆ¡ và nguy cÆ¡, giữa thuận lợi và khó khăn. Nhất định Äảng ta, dân tá»™c ta sẽ vượt qua những thách thức to lá»›n đó, giành thắng lợi trong công cuá»™c công nghiệp hoá và hiện đại hoá, tiếp tục xây dá»±ng Chá»§ nghÄ©a xã há»™i thành công.
Vá»›i hoài bão cá»§a các thế hệ Ä‘i trước "xuyên qua" hai cuá»™c chiến tranh chống ngoại xâm và ước mÆ¡ cá»§a đồng bào dân tá»™c miá»n núi, mong muốn thế hệ hôm nay và mai sau là ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh - con đưá»ng má»™t thá»i men theo chân núi Trưá»ng SÆ¡n sẽ thành má»™t tuyến xuyên quốc gia thứ hai, xoá Ä‘i thế độc đạo xuyên Bắc - Nam, làm cho đất nước chá»§ động trong má»i tình huống: Chống thiên tai, phát triển kinh tế - xã há»™i, quốc phòng - an ninh, gắn miá»n núi vá»›i đồng bằng; gắn kết nước ta vá»›i hai nước bạn Lào, Campuchia.
NghÄ© vỠđưá»ng Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh thá»i đánh Mỹ, nghÄ© vá» sức sống kỳ diệu cá»§a con đưá»ng đó trong tình cảm, lý trí cá»§a những thế hệ ngưá»i Việt Nam sau này; chứng kiến sá»± trưởng thành cá»§a những ngưá»i lính kế thừa truyá»n thống cá»§a bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n và suy ngẫm những đánh giá cá»§a các anh Lê Duẩn, Trưá»ng Chinh, Phạm Văn Äồng, Võ Nguyên Giáp, Văn Tiến DÅ©ng… vỠđưá»ng Trưá»ng SÆ¡n, trong tôi lại trào đâng những cảm xúc dữ dá»™i. Xin được dẫn lại mấy dòng lưu bút cá»§a đồng chí Tổng Bí thư Äảng (đã quá cố) - anh Lê Duẩn ở sổ vàng truyá»n thống Bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh, cÅ©ng là để "góỉ" lại những dòng ký ức cá»§a tôi vá» "ÄÆ°á»ng xuyên Trưá»ng SÆ¡n" - con đưá»ng huyá»n thoại này:
"ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh là má»™t chiến công chói lá»i trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước cá»§a dân tá»™c ta. ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh là con đưá»ng cá»§a ý chí quyết thắng cá»§a lòng dÅ©ng cảm, cá»§a khí phách anh hùng.
Äó là con đưá»ng nối liá»n Nam - Bắc, thống nhất nước nhà, là con đưá»ng cá»§a tương lai giàu có cá»§a Tổ quốc ta.
Äó cÅ©ng là con đưá»ng Ä‘oàn kết cá»§a các dân tá»™c, cá»§a ba nước Äông Dương…
Quang vinh thay bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n anh hùng đã chiến đấu và chiến thắng trên con đưá»ng mang tên Bác Hồ vÄ© đại.
Hà Nội - Hè 1999
Ká»· niệm 40 năm đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh.
Äồng SÄ© Nguyên
______________________
1 Tài liệu mật của Bộ Quốc phòng Mỹ, tập 11. Việt Nam thông tấn xã ấn hành, tr. 247.
2 Tài liệu mật... Tlđd. tr.568.
3 Oét mo-len; Má»™t quân nhân tưá»ng trình, tập III. Thư viện Quân đội dịch, 1982.
4 Mai-cÆ¡n Mác-lia: Việt Nam - Cuá»™c chiến tranh mưá»i nghìn ngày, Nhà xuất bản Sá»± thật. Hà Ná»™i. 1990.
5 Ngay tá»­ khi Tuyến 559 lật cánh sang tây Trưá»ng SÆ¡n, cán bá»™, chiến sÄ© Trưá»ng SÆ¡n có kế sách rất hay là "ăn cá»§ trả cây". Bá»™ đội hành quân qua nương sẳn cá»§a bất cứ đơn vị nào có thể lấy cá»§ để ăn, song phầi chặt mấy "hom" trồng lại.
6 Nghi binh thá»±c: sá»­ dụng má»™t số xe há»ng, bật đèn cốt chạy, hoặc dùng đèn ắc-quy có Ä‘iá»u khiển.
7 Thư cá»§a Chá»§ tịch Hồ Chí Minh gá»­i các há»a sÄ© ở Việt Bắc năm 1951.
Tài sản của killer1310

Trả Lá»i Vá»›i Trích Dẫn
Trả lá»i

Từ khóa được google tìm thấy
aáîðò, ïîäàðêè, ïîëèòîëîãèÿ



©2008 - 2014. Bản quyá»n thuá»™c vá» hệ thống vui chÆ¡i giải trí 4vn.euâ„¢
Diễn đàn phát triển dựa trên sự đóng góp của tất cả các thành viên
Tất cả các bài viết tại 4vn.eu thuá»™c quyá»n sở hữu cá»§a ngưá»i đăng bài
Vui lòng ghi rõ nguồn gốc khi các bạn sử dụng thông tin tại 4vn.eu™