 |
|

28-06-2008, 10:03 AM
|
Diệt Thế Ma Thần
|
|
Tham gia: May 2008
Äến từ: tp ho chi minh
Bà i gởi: 217
Thá»i gian online: 1 ngà y 0 giá» 18 phút
Thanks: 2
Thanked 0 Times in 0 Posts
|
|
Chương 5
Xây dá»±ng đưá»ng xuyên Việt đông Trưá»ng SÆ¡n hoà n chỉnh thế tráºn tuyến chi viện chiến lược, chá»§ động đón thá»i cÆ¡ má»›i
1.
Ngay sau khi cuá»™c tiến công chiến lược mùa xuân 1972 cá»§a quân và dân ta ở miá»n Nam nổ ra, Mỹ đã huy động má»™t lá»±c lượng lá»›n không quân, hải quân, sá» dụng khối lượng bom đạn khổng lồ, à o ạt chi viện cứu nguy cho quân nguỵ trên chiến trưá»ng và trở lại đánh phá miá»n Bắc. Tiến hà nh chiến tranh phá hoại miá»n Bắc lần thứ hai, Mỹ hy vá»ng nhanh chóng huá»· diệt tiá»m lá»±c kinh tế, quân sá»± cá»§a háºu phương miá»n Bắc, chặn nguồn chi viện cho miá»n Nam, là m nao núng quyết tâm, hạn chế sức tiến công cá»§a ta trên chiến trưá»ng, buá»™c ta phải chấp nháºn những giải pháp mà chúng đưa ra tại há»™i nghị Paris.
Trên mặt tráºn giao thông váºn tải, địch táºp trung oanh kÃch dữ dá»™i hệ thống cầu đưá»ng, kho tà ng, huá»· diệt khu táºp kết chân hà ng, tuyến đưá»ng ống xăng dầu… Tuyến đưá»ng bá»™ 1A, đưá»ng 15 qua địa bà n Khu 4 cùng lúc bị máy bay và pháo hạm Mỹ chặn đánh quyết liệt; đặc biệt là các Ä‘iểm vượt sông Lam, sông Gianh, sông Nháºt Lệ… Äồng thá»i vá»›i đánh phá cac tuyến giao thông ná»™i địa, từ cuối tháng 5 năm 1972, địch đã cho thả thuá»· lôi, bom từ trưá»ng, bom chá» nổ "bịt" chặt các cá»a sông, cảng biển miá»n Bắc.
Do địch sỠđụng lá»±c lượng mạnh vá»›i nhiá»u khà tà i hiện đại, áp dụng thá»§ Ä‘oạn đánh phá xảo quyệt, ồ ạt, nên việc tổ chức đánh trả, bảo vệ mục tiêu, chống bao vây phong toả cá»§a ta trong giai Ä‘oạn đầu gặp khó khăn. Hoạt động váºn chuyển chi viện chiến trưá»ng bị ngưng trệ. Ở tuyến nam Khu 4, trước đây trung bình má»—i tháng 4.000 tấn hà ng được chuyển theo đưá»ng biển từ cảng Bến Thuá»· (Vinh) và o cảng Gianh, từ cuối tháng 5 bị giảm hẳn. Số lượng lương thá»±c được chuyển theo các tuyến giao thông ná»™i địa và o láºp chân hà ng ở nam Quảng Bình má»—i ngà y khoảng nghìn tấn nay chỉ còn trên dưới 100 tấn… Thiệt hại vá» hà ng hoá, xe máy, tà u thuyá»n váºn tải khá lá»›n.
Những tháng cuối hè ở nam Khu 4, mưa bão Ä‘ang và o mùa cao Ä‘iểm, cưá»ng độ đánh phá cá»§a địch ngà y cà ng ác liệt hÆ¡n. Bao nhiêu khó khăn dồn nén, trong khi ở mặt tráºn Äông Hà - Quảng Trị, ta và địch Ä‘ang ở thế cầm cá»± quyết liệt. Giao thông váºn tải trở thà nh mặt tráºn nóng bá»ng nhất. Bảo đảm giao thông, chống phong toả, thá»±c hiện váºn chuyển chi viện chiến trưá»ng là nhiệm vụ đột xuất số 1 cá»§a quân và dân miá»n Bắc lúc nà y.
Trước yêu cầu cấp bách cá»§a chiến trưá»ng, Há»™i đồng Chi viện tiá»n tuyến cá»§a ChÃnh phá»§ được thà nh láºp. Ban Ä‘iá»u hoà giao thông Trung ương tái hoạt động. Äặc biệt, để giải toả ách tắc ở "yết hầu" nam Khu 4, ngà y 4 tháng 10 năm 1972, Há»™i đồng ChÃnh phá»§ quyết định quân sá»± hoá toà n bá»™ hệ thống giao thông váºn tải từ nam sông Lam và o tá»›i VÄ©nh Linh; giao cho Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n thống nhất chỉ huy giao thông váºn tải từ bá» bắc sông Gianh và o táºn háºu phương chiến dịch Dông Hà - Quảng Trị. Äồng thá»i, ChÃnh phá»§ quyết định thà nh láºp Ban chỉ huy giao thông váºn tải thống nhất, gồm má»™t số đại diện lãnh đạo Äảng, chÃnh quyá»n tỉnh Quảng Bình và đại diện Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, do anh Trần Sá»± - uá»· viên Thưá»ng vụ tỉnh uá»·, Tỉnh đội trưởng Quảng Bình là m Trưởng ban, anh Lại Văn Ly - Phó chá»§ tịch tỉnh kiêm Trưởng ty Giao thông váºn tải là m uá»· viên.
Vá» phÃa Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, ohúng tôi phân công anh Phan Khắc Hy tham gia, là m Phó ban. Lúc nà y anh Phan Khắc Hy đã được Ä‘iá»u ra giữ chức Tư lệnh Sư Ä‘oà n khu vá»±c háºu cứ 571.
Vá»›i thá»±c tiá»…n sống động, hà o hùng mà má»—i con ngưá»i, chuyến đò bến phà , trên đất Quảng Bình cống hiến cho sá»± nghiệp kháng chiến, cho nhiệm vụ chi viện chiến trưá»ng, chúng tôi luôn cho rằng Quảng Bình là điểm tá»±a, là căn cứ bà n đạp cá»§a đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh. Bởi mấy lẽ:
- HÆ¡n 13 năm, kể từ khi tuyến chi viện chiến lược má»›i chỉ là những lối mòn giao liên, Quảng Bình luôn là địa bà n mà Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n chá»n nhiá»u vị trà để đặt "Äại bản doanh ". CÅ©ng vì váºy từ những tên đất bình thưá»ng như bao vùng quê khác: Cù Lạc, Hiá»n Ninh, Thạch Bà n…, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đã được tiếp đón các đồng chà lãnh đạo Äảng, Nhà nước, Quân đội và o thăm, chỉ đạo trá»±c tiếp. Äể rồi chúng tôi có được những quyết sách quan trá»ng, nhất là và o những thá»i Ä‘iểm quyết định.
- Quảng Bình là tâm Ä‘iểm cá»§a năm tuyến đưá»ng ngang, năm trục vượt khẩu, nối đông và tây Trưá»ng SÆ¡n. Trên mảnh đất "eo thắt" nhất suốt má»™t dải chiá»u dà i "chữ S" nà y, vá»›i bá» ngang có chá»— không quá năm chục cây số, có biết bao tên đất, tên là ng, dòng sông…, như Mụ Giạ, Xuân SÆ¡n, Long Äại, ngã ba Dân Chá»§, Khe Ve, Khe Rinh, bến phà Gianh… đã Ä‘i và o lịch sá» như biểu tượng sáng ngá»i tinh thần bất khuất, kiên cưá»ng cá»§a con ngưá»i Việt Nam trong cuá»™c đối đầu vá»›i chiến tranh phá hoại cá»§a đế quốc Mỹ.
- Dải đất nhá» nà y là căn cứ táºp kết cá»§a các lá»±c lượng, các binh chá»§ng thuá»™c Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n và lá»±c lượng hùng háºu từ háºu phương miá»n Bắc chi viện cho chiến trưá»ng. Quảng Bình là trung tâm dá»± trữ vÅ© khÃ, lương thá»±c, váºt tư kỹ thuáºt, để từ đây, bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n chuyển tải tá»›i các chiến trưá»ng.
- Quảng Bình còn là "háºu phương kế cáºn" cá»§a Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n. Má»—i mùa mưa tá»›i, sau những tháng ngà y căng thẳng, đấu trà đấu lá»±c vá»›i kẻ thù trên tuyến, từ những cánh rừng, trục đưá»ng cả đông và tây Trưá»ng SÆ¡n, các lá»±c lượng táºp kết vỠđây. Nghỉ ngÆ¡i má»™t chút, phục hồi sức khá»e, táºp huấn, xốc lại đội hình… vá»›i biết bao công việc phải là m. Ngưá»i dân nÆ¡i đây luôn rá»™ng lòng chở che, chăm bẵm những ngưá»i con từ tuyến trước trở vá». Dù cho háºu phương nà y vẫn Ä‘ang ngà y đêm rá»±c lá»a.
Có thể hÆ¡n bất cứ nÆ¡i đâu trên háºu phương lá»›n miá»n Bắc, Quảng Bình, VÄ©nh Linh là vùng đất hứng chịu sá»± tà n phá, huá»· diệt tà n khốc nhất cá»§a kẻ thù. Triá»n miên, dai dẳng, kể từ khi Mỹ tiến hà nh chiến tranh phá hoại miá»n Bắc, không má»™t thôn là ng, mảnh ruá»™ng, khoanh vưá»n nà o nÆ¡i đây không gánh chịu hà ng chục tấn bom thù. Nhưng trong bom đạn ngưá»i dân Quảng Bình, VÄ©nh Linh luôn ngẩng cao đầu; bản lÄ©nh cá»§a hỠđược đúc kết từ những Ä‘iá»u đã thấm và o máu thịt: Xe chưa qua, nhà không tiếc, hay: Nhà tan cá»a nát cÅ©ng ừ. Äánh tan giặc Mỹ, cá»±c chừ sướng sau…
Khi Mỹ tiến hà nh chiến tranh phá hoại miá»n Bắc, đặc biệt từ năm 1966 đến 1969 là những năm tháng chiến trưá»ng Trị-Thiên và tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n gặp muôn và n khó khăn.
Dù ngà y đêm phải gồng mình lên chống chá»i vá»›i chiến tranh phá hoại, má»™t hạt thóc, cá»§ khoai trên đồng phải cõng bao bom đạn, bão giông…, nhưng ngưá»i dân Quảng Bình đã lấy khoai sắn thay cÆ¡m, dà nh gạo chi viện chiến trưá»ng. Trong những tháng ngà y khó khăn chồng chất đó, đội ngÅ© cán bá»™ lãnh đạo cá»§a tỉnh, từ Bà thư tỉnh uá»· đến các anh Cổ Kim Thà nh - Chá»§ tịch tỉnh, Lại Văn Ly, Trần Sá»±, Äặng Gia Tất và nhiá»u cán bá»™ khác đã có mặt thưá»ng xuyên.ở những "Ä‘iểm nóng", trá»±c tiếp chỉ đạo huy động nhân tà i váºt lá»±c cho mặt tráºn giao thông váºn tải. Trên mặt tráºn nà y, hầu như má»—i ngưá»i dân Quảng Bình là má»™t dân công; trai gái Ä‘á»u là thanh niên xung phong. Nhà dân là doanh trại bá»™ đội, là quân y xá, là kho hà ng. Má»—i chá»§ nhà là má»™t thá»§ kho đầy bản lÄ©nh và phẩm chất trong sáng tuyệt vá»i. Trong khi cả gia đình, sắn khoai là chá»§ yếu trong bữa ăn hà ng ngà y, nhưng gạo cá»§a chiến trưá»ng không há» suy suyển má»™t hạt…
Nói vá» Quảng Bình những ngà y chống chiến tranh phá hoại, trong tôi lại hiện vá» má»™t Quảng Bình cá»§a dÄ© vãng vá»›i những mối quan hệ nhiá»u chiá»u vá»›i ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh - vá»›i con đưá»ng thống nhất đất nước. Từ những ngà y "Bình - Trị-Thiên khói lá»a" cá»§a cuá»™c kháng chiến chống Pháp (1946 - 1954) ở miá»n tây Quảng Bình đã có đưá»ng giao liên qua Ba Rá»n, Liên U do anh Hùng SÆ¡n - Tỉnh uá»· viên phụ trách. Năm 1959, khi tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n vừa hình thà nh, các anh Hùng SÆ¡n, Nguyá»…n Húng, Nguyá»…n Vạn, Lê Hà nh… đã cá»™ng tác hết sức đắc lá»±c vá»›i Ban cán sá»± Äoà n 559… Có anh đã trá»±c tiếp tham gia Ban chỉ đạo bảo vệ hà nh lang.
Thá»i gian sẽ trôi Ä‘i cùng năm tháng, nhưng cán bá»™, chiến sÄ© Trưá»ng SÆ¡n không bao giá» quên được Quảng Bình quê hương "Hai giá»i", mảnh đất kiên cưá»ng - Ä‘iểm tá»±a vững như "bà n thạch" cá»§a mình.
Hè năm 1972, đất và ngưá»i Quảng Bình lại thêm má»™t lần "được thá» lá»a".
Tình trạng thiếu lương thá»±c trên chiến trưá»ng rất nguy ngáºp. Trong khi ách tắc giao thông ở Khu 4 (sông Lam, sông Gianh…) chưa được tháo gỡ, Bá»™ ChÃnh trị buá»™c phải chỉ thị cho Tỉnh uá»· Quảng Bình động viên nhân dân tỉnh nhà tiết kiệm gạo chi viện cho mặt tráºn.
Mặc dù lúc nà y Quảng Bình Ä‘ang bị địch đánh phá vô cùng tà n khốc sản xuất nông nghiệp hết sức khó khăn, lương thá»±c bị cạn kiệt, nhưng ngưá»i dân ở đây đã sẵn sà ng dà nh những hạt gạo cuối cùng cho tiá»n tuyến. Chỉ trong má»™t thá»i gian ngắn, Quảng Bình đã huy động được 500 tấn gạo giao Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n chuyển gấp tiếp tế cho bá»™ đội. Tôi như thấy những hạt gạo nà y được chắt ra từ mồ hôi, nước mắt, và cả máu cá»§a bao ngưá»i thân, cá»§a bà con cô bác - những ngưá»i nông dân lam lÅ©, tảo tần… 500 tấn gạo, dè sẻn lắm cÅ©ng chỉ đủ nuôi 10 vạn quân trong má»™t tuần. Nhưng "má»™t miếng khi đói bằng má»™t gói khi no", và phải hiểu đây là hạt gạo Quảng Bình, má»›i thấy hết giá trị cá»§a nó, má»›i thấy sá»± hy sinh cá»§a nhân dân là vô bá» bến.
Ngà y 22 tháng 10 năm 1972, Nixon tuyên bố tạm ngừng đánh phá miá»n Bắc từ vÄ© tuyến 20 trở ra, và trở lại đà m phán vá»›i ta ở Paris. Chá»›p thá»i cÆ¡, ta táºp trung toà n bá»™ lá»±c lượng váºn tải tuyến háºu phương, mở nhiá»u chiến dịch váºn tải, đặc biệt đẩy nhanh nhiá»u hà ng và o chiến trưá»ng. Nhiệm vụ bức xúc nhất lúc nà y cá»§a Quảng Bình và Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n là giải toả hai trá»ng Ä‘iểm sông Gianh, sông Nháºt Lệ.
Sau khi được giao chỉ huy giao thông từ bắc sông Gianh và o VÄ©nh Linh, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n quyết định đưa ngay hai trung Ä‘oà n công binh, hai trung Ä‘oà n cao xạ thiện chiến ra mở đưá»ng vòng tránh các trá»ng Ä‘iểm trên quốc lá»™ 1, quốc lá»™ 15 và bảo vệ các trá»ng Ä‘iểm đó.
Lại những ngà y toà n dân Quảng Bình là m váºn tải chi viện chiến trưá»ng. Già trẻ, gái, trai, nam phụ, lão ấu… bám đưá»ng, bám hà ng…
Các hợp tác xã váºn tải, đánh cá cá»§a các huyện Lệ Thuá»·, Quảng Ninh, Quảng Trạch… được tổ chức thà nh các tiểu Ä‘oà n váºn tải đưá»ng sông, hoạt động trên các sông Gianh, Kiến Giang, Nháºt Lệ, Long Äại, sông Son… láºp chân hà ng cho hai binh trạm cá»a khẩu đưá»ng 16 và đưá»ng 20.
Äầu tháng 11 năm 1972, tôi cùng Tham mưu trưởng váºn chuyển Nguyá»…n Chúc và bà thư cá»§a tôi là Lê Mai Trung sang Binh trạm 16 bắc sông Gianh, do anh Nguyá»…n Tuy là m Binh trạm trưởng, Phùng Hữu Äá»… là m ChÃnh uá»·, bà n tìm cách giải toả hà ng ở cảng Gianh.
Nhân thể, tôi vá» thăm quê Quảng Trung - Quảng Trạch. Năm đó, mẹ tôi đã 89 tuổi, nhưng "Æ¡n trá»i" còn khá»e và mỉnh mẫn. Sau hÆ¡n 4 năm, tôi má»›i có được ná»a buổi chiá»u bên mẹ.
Bố tôi mất khi tôi vừa tròn 8 tuổi, mẹ tảo tần gánh thêm phần chồng hôm sá»›m nuôi con. Äất nghèo, con đông. Khó lấy gì Ä‘o được ná»—i vất vả gian nan mà mẹ chịu đựng để chúng tôi được há»c hà nh nên ngưá»i. Lá»›n lên, tôi hoạt động cách mạng. Nguy hiểm, chết chóc luôn rình ráºp "gõ cá»a". Mẹ không những không can ngăn mà còn động viên, ngay cả những khi phong trà o ở địa phương gặp khó khăn nhất. Nhà tôi là cÆ¡ sở để cán bá»™ hoạt động bà máºt lui tá»›i. Nhá»› chuyện cÅ©, tôi cà ng thương quý mẹ khôn xiết.
Biếu mẹ má»™t cá»§ sâm, má»™t ký đưá»ng, năm ký gạo, tôi xin phép lên đưá»ng. Chia tay giữa chiá»u đông, mẹ cứ dặn Ä‘i dặn lại: "Mạ già rồi, nhưng ở nhà có chị em, bà con chòm xóm. Con khá»i lo, cố mà giữ sức khá»e để phục vụ dân, phục vụ Äảng".
Phút chia xa, nhìn ráng chiá»u nghiêng xuống hiên nhà , như chÃnh "bóng chiá»u" đổ xuống cuá»™c Ä‘á»i gian truân cá»§a mẹ, tôi khó lê nổi bước xuống thuyá»n!
***
Mùa mưa qua, ách tắc ở "yết hầu" nam Khu 4 được giải toả. Tá»›i tháng 10, các đơn vị đã chuyển được hÆ¡n 8.000 tấn vÅ© khà vượt phà Gianh, Long Äại; tháng 11 đưa tiếp và o chiến trưá»ng hÆ¡n 10.000 tấn váºt chất. Nguồn hà ng từ háºu phương chuyển và o đã từng bước khắc phục được khó khăn cá»§a các chiến trưá»ng.
Vừa vá» Sở chỉ huy, được dá»± báo các anh Văn Tiến DÅ©ng, Äinh Äức Thiện sẽ và o là m việc vá»›i Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, tôi giao cho anh Lê Mai Trung - má»™t đồng chà giúp việc cho tôi trong nhiá»u năm, có kinh nghiệm, trình độ và táºn tuỵ vá»›i công việc, cùng các cÆ¡ quan chuẩn bị báo cáo để là m việc vá»›i Ä‘oà n cá»§a Bá»™.
Cuối tháng 11, anh Văn Tiến DÅ©ng và anh Äinh Äức Thiện thay mặt Quân uá»· Trung ương và o giao chỉ tiêu váºn chuyển năm 1973 cho Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n. Má»™t chỉ tiêu rất lá»›n so vá»›i những năm trước. Mặc dù váºy, xét thế và lá»±c cá»§a tuyến cÅ©ng như yêu cầu bảo đảm cho chiến trưá»ng đánh lá»›n, chúng tôi đồng tình vá»›i quyết định cá»§a trên và hứa quyết tâm thá»±c hiện bằng được.
Äể già nh thế chá»§ động trước má»™t khối lượng váºn chuyển rất lá»›n, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n quyết định sá»›m ra quân đồng loạt. Do hà nh lang đông Trưá»ng SÆ¡n còn mưa dầm bởi ảnh hưởng gió mùa đông bắc, chúng tôi cho tổ chức đội hình váºn tải quy mô tiểu Ä‘oà n, đại đội xe là chá»§ yếu. Ở tây Trưá»ng SÆ¡n, trá»i khô, đưá»ng tốt, đội hình váºn tải chá»§ yếu là trung Ä‘oà n xe.
Là ngưá»i là m nhiệm vụ váºn tải quân sá»± trong thá»i kỳ kháng chiến chống Mỹ, hẳn không ai quên được chiến dịch váºn tải đặc biệt có tên là "VT5" và o tháng 12 năm 1972. "VT" là váºn tải. "VT5" là "Váºn tải tranh thá»§ tụt thang. Váºy đấy, trong cuá»™c đối đầu nà y, khi đối phương hoặc chịu không nổi phải "tụt thang", hay tụt thang vá»›i má»™t mưu ma chước quá»· khác, thì ta tranh thá»§ "leo thang". Tháºt là má»™t cuá»™c ra quân vô cùng rầm rá»™.
Äầu tháng 12, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n thống nhất vá»›i lãnh đạo tỉnh Quảng Bình huy động tổng lá»±c các phương tiện váºn tải sẵn có; đặc biệt là số thuyá»n cá»§a các hợp tác xã váºn tải thuá»·, cá»§a các gia đình, đóng thêm thuyá»n gắn máy để chuyển hà ng trên các tuyến sông ná»™i địa và ven biển. Thuyá»n ken thuyá»n, tà u lá»›n song hà nh tà u bé, Ä‘i lại như thoi đưa trên sông Gianh, Kiến Giang, Nháºt Lệ… chẳng khác gì ngà y há»™i. Khẩu hiệu cá»§a háºu phương hướng vá» tiá»n tuyến lúc nà y là : "Má»™t ngà y bằng hai mươi năm!".
Thất bại nặng ná» trước cuá»™c tiến công chiến lược năm 1972 cá»§a quân và dân ta trên chiến trưá»ng miá»n Nam, cÅ©ng như sá»± bất lá»±c hoà n toà n cá»§a chiến tranh phá hoại, phong toả miá»n Bắc, hạ tuần tháng 12 năm 1972, "Nhà Trắng" giở "ngón nghá»" cuối cùng - mở cuá»™c táºp kÃch chiến lược đưá»ng không, chá»§ yếu bằng B.52 và o Hà Ná»™i, Hải Phòng và má»™t số địa bà n trá»ng yếu khác.
Hy vá»ng kiếm má»™t chút gì đó để "mặc cả" vá»›i ta tại bà n đà m phán ở Paris; nhưng rốt cục Mỹ đã phải trả giá cho bước phiêu lưu nà y bằng má»™t "Äiện Biên Phá»§ trên không" cá»§a quân và dân miá»n Bắc. Xác "Siêu pháo đà i bay" rÆ¡i lả tả trên đưá»ng phố Hà Ná»™i, xuống cả hồ là ng hoa Ngá»c Hà . Giặc lái Mỹ trở thà nh "sứ giả" không má»i cá»§a khách sạn "Hin TÆ¡n" Hà Ná»™i.
Thắng lợi cá»§a cuá»™c kháng chiến chống Mỹ, cứu nước do dân tá»™c ta tiến hà nh sau gần 20 năm dưới sá»± lãnh đạo cá»§a Äảng, trá»±c tiếp là cuá»™c tiến công chiến lược năm 1972 trên chiến trưá»ng và "Äiện Biên Phá»§ trên không" - 12 ngà y đêm Hà Ná»™i đã buá»™c Mỹ phải ký Hiệp định Paris, chấm dứt chiến tranh, láºp lại hoà bình ở Việt Nam.
"Äây là tiếng nói Việt Nam, phát thanh từ Hà Ná»™i - Thá»§ đô nước Việt Nam dân chá»§ cá»™ng hoà …"
Ngà y 27 tháng 1 năm 1973, giá»ng nữ phát thanh viên Äà i tiếng nói Việt Nam vang lên khắp má»i miá»n Tổ quốc, thông báo Hiệp định Paris được ký kết. Äúng là : "Khao khát trăm năm mãi đợi chá», Hôm nay vui đến ngỡ trong mÆ¡. Má»™t trá»i êm ả xanh không tưởng...". Cảm Æ¡n anh Xuân Thuá»· đã nói há»™ tiếng lòng tôi, tiếng lòng cá»§a bao ngưá»i. Trá»i xuân xanh quá. Tôi như nghe, như thấy trong lá»i thÆ¡ anh Xuân Thuá»·, trong giá»ng Ä‘á»c cá»§a cô phát thanh viên có nắng, gió quê hương, mồ hôi và máu lá»a, có tiếng ngà n quân reo trên những cánh rừng Trưá»ng SÆ¡n…
Như má»™t phản ứng dây chuyá»n, tiếp sau Hiệp định Paris vá» Việt Nam, ngà y 22 tháng 2 năm 1973, Hiệp định Viên Chăn - chấm dứt chiến tranh, láºp lại hoà bình ở Là o được ký kết.
Vá»›i bản lÄ©nh kiên cưá»ng cá»§a má»™t Äảng vô sản dà y dạn kinh nghiệm đấu tranh cách mạng và vá»›i những trang sứ nóng hổi vá» Hiệp định GiÆ¡-ne-vÆ¡ (1954), Äảng ta, nhân dân và quân đội ta không ảo tưá»ng và o "thiện chÃ" cá»§a kẻ thù. Nhưng dẫu sao, vá» pháp lý quốc tế, vá»›i Hiệp định Paris và Hiệp định Viên Chăn, ở đông - tây Trưá»ng SÆ¡n, chiến sá»± cÅ©ng phải ngừng. Má»™t thá»i cÆ¡ má»›i, má»™t váºn há»™i má»›i Ä‘ang đến vá»›i dân tá»™c, vá»›i bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n.
Tạo thế, tạo lá»±c, tạo thá»i cÆ¡, và khi thá»i cÆ¡ đến chá»§ động nắm bắt thá»i cÆ¡, huy động sức mạnh tổng hợp già nh thắng lợi quyết định là má»™t vấn đỠthuá»™c vá» nghệ thuáºt tiến hà nh chiến tranh giải phóng và bảo vệ Tổ quốc cá»§a dân tá»™c Việt Nam.
Từ ngà y thà nh láºp, dưới sá»± lãnh đạo cá»§a Chá»§ tịch Hồ Chà Minh, Äảng Cá»™ng sản Việt Nam đã kế thừa và phát huy má»™t cách sáng tạo kinh nghiệm, truyá»n thống cá»§a cha ông, lãnh đạo các cuá»™c kháng chiến chống ngoại xâm cá»§a dân tá»™c ta vượt qua muôn và n khó khăn thá» thách, già nh thắng lợi nà y đến thắng lợi khác.
Các bước ngoặt quyết định cá»§a lịch sá» dân tá»™c từ ngà y có Äảng thưá»ng bắt nguồn từ thế và lá»±c mà ta tạo ra. Ở những thá»i Ä‘iểm quyết định, Äảng ta đã biết phát huy cao độ sức mạnh dân tá»™c và sức mạnh thá»i đại để tiến công địch, già nh thắng lợi quyết định. Cách mạng tháng Tám 1945, kháng chiến chống thá»±c dân Pháp (1945-1954) - đỉnh cao là chiến thắng Äiện Biên Phủ… là những bằng chứng hùng hồn vá» tà i nghệ tuyệt vá»i cá»§a Äảng, cá»§a dân tá»™c ta.
à thức được "má»™t thá»i cÆ¡ má»›i, má»™t váºn há»™i má»›i" Ä‘ang đến vá»›i sá»± nghiệp kháng chiến, vá»›i lịch sá» tuyến váºn tải quân sá»± chiến lược, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n chá»§ trương đẩy mạnh nhịp độ váºn chuyển chi viện mùa khô, đồng thá»i chuẩn bị phát triển hoà n thiện thế tráºn cá»§a tuyến chi viện chiến lược, góp phần tạo thế và lá»±c má»›i trên chiến trưá»ng.
***
Äầu xuân Quý Sá»u - 1973, đồng chà Lê Duẩn, ngưá»i lãnh đạo cao nhất cá»§a Äảng ta lúc đó và o thăm, chúc Tết bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n.
Tháºt khó nói hết không khà vui vẻ náo nức tại sở chỉ huy Bá»™ Tư lệnh ở Hiá»n Ninh, Quảng Ninh chiá»u mồng má»™t Tết năm đó, khi anh Duẩn và o. Xuân đất trá»i, xuân chiến thắng hoà quyện trong nhau là m ngây ngất lòng ngưá»i.
Sau chén rượu, dăm ba câu chuyện và lá»i chúc đầu xuân, công việc lại kéo chúng tôi vá» vá»›i không khà là m việc nghiêm túc "nóng bá»ng".
Tôi báo cáo anh Lê Duẩn những phần việc chủ yếu đã là m, dự kiến kế hoạch sau thắng lợi quyết định của hai nước Việt - Là o.
Anh Ba rất vui, lắng nghe và thi thoảng ghi chép đôi chút. Phải sau hÆ¡n má»™t giá», nghe tôi báo cáo xong, anh má»›i há»i thêm má»™t số vấn Ä‘á». Äá» cáºp tình hình và nhiệm vụ sắp tá»›i, anh khẳng định:
- Tình hình địch-ta trên chiến trưá»ng lúc nà y đã hoà n toà n khác trước. Chúng ta Ä‘ang đứng trước má»™t thá»i kỳ thuáºn lợi. Cục diện chiến trưá»ng, tương quan lá»±c lượng đã thay đổi cÆ¡ bản theo hướng có lợi cho ta. Thá»i cÆ¡ đó có được là do ta đã tạo nên bằng quá trình chiến đấu gần 20 năm. ÄÆ°Æ¡ng nhiên cÅ©ng do má»™t phần ở những sai lầm cá»§a địch. Äồng thá»i ta không bao giá» quên sá»± góp sức cá»§a bạn bè thế giá»›i, xu thế cá»§a thá»i đại. Nhiệm vụ cá»§a chúng ta giỠđây là phải bằng má»i ná»— lá»±c, táºn dụng tối Ä‘a lợi thế đó, tạo thá»i cÆ¡ má»›i để đẩy nhanh công cuá»™c giải phóng miá»n Nam, thống nhất đất nước.
Bác Hồ cá»§a chúng ta đã khẳng định má»™t chân lý: "Không có gì quý hÆ¡n độc láºp tá»± do. Nhân dân ta, dân tá»™c ta, đất nước ta phải chịu đựng những năm dà i đằng đẵng chiến tranh, từ kháng chiến chống thá»±c dân Pháp đến kháng chiến chống đế quốc Mỹ. HÆ¡n ai hết, Äảng ta, nhân dân ta rất khát khao hoà bình. Nhưng ná»n hoà bình phải do tá»± ta chiến đấu già nh lại. Phải có hoà bình, chúng ta má»›i thá»±c hiện được độc láºp dân tá»™c và chá»§ nghÄ©a xã há»™i… Bá»™ ChÃnh trị đánh giá cao những kết quả mà tuyến đưá»ng Hồ Chà Minh đã là m những năm qua, và tin chắc tuyến đưá»ng sẽ thá»±c hiện tốt sứ mạng là cầu nối Bắc - Nam, góp phần tÃch cá»±c tạo thá»i cÆ¡ má»›i…
Sổ và ng truyá»n thống Binh Ä‘oà n Trưá»ng SÆ¡n còn lưu ghi bút tÃch cá»§a anh Lê Duẩn trong chuyến anh và o thăm đầu xuân Quý Sá»u: "ÄÆ°á»ng Trưá»ng SÆ¡n là má»™t chiến công chói lá»i trong lịch sá» kháng chiến chống Mỹ, cứu nước cá»§a dân tá»™c ta. ÄÆ°á»ng Trưá»ng SÆ¡n là con đưá»ng cá»§a ý chà quyết thắng, cá»§a lòng dÅ©ng cảm, cá»§a khà phách anh hùng…
Äó cÅ©ng là con đưá»ng Ä‘oà n kết cá»§a các dân tá»™c, cá»§a ba nước Äông Dương…
Quang vinh thay bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n anh hùng đã chiến đấu và chiến thắng trên con đưá»ng mang tên Bác Hồ vÄ© đại.
Sáng hôm sau, mùng 2 Tết, tôi và anh Äặng TÃnh vừa tiá»…n chân, vừa hướng dẫn à nh Lê Duẩn thăm cầu phao Long Äại do công binh Trưá»ng SÆ¡n thi công dùng cho hai là n xe. Äoà n đến cùng lúc má»™t đơn vị váºn tải Ä‘ang dà n đội hình qua cầu. Lá»… xuất quân đầu xuân rất gây ấn tượng. Tiếp đó, anh Lê Duẩn tá»›i thăm má»™t đơn vị cao xạ 57 ly bảo vệ cầu. Äiểm dừng cuối cùng cá»§a anh là Binh trạm 12 - má»™t đơn vị vừa hoà n thà nh xuất sắc nhiệm vụ váºn chuyển bảo đảm chiến dịch Äông Hà - Quảng Trị, năm 1972.
Trước đông đảo cán bộ, chiến sĩ của binh trạm, anh xúc động nói:
- Tổ quốc ta, nhân dân ta, Äảng ta rất tá»± hà o có những ngưá»i con kiên cưá»ng dÅ©ng cảm vô cùng táºn như các đồng chÃ…
HÆ¡n má»™t phần tư thế ká»· qua, kể từ ngà y anh Lê Duẩn và o thăm chúng tôi ở Quảng Bình đầu xuân Quý Sá»u, đến nay tôi vẫn nghÄ© những dòng anh viết, những Ä‘iá»u anh nói vá» bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n là má»™t trong những ý nghÄ©, tình cảm vô cùng quý giá mà các đồng chà lãnh đạo cao nhất cá»§a Äảng và Nhà nước dà nh cho tuyến đưá»ng mang tên Bác.
Äón Tết xong, anh Äặng TÃnh và tôi nháºn được Ä‘iện triệu táºp há»p cá»§a Thưá»ng trá»±c Quân uá»· Trung ương. Ngà y 5 tháng 2 năm 1973, hai anh em có mặt tại Hà Ná»™i nháºn nhiệm vụ Quân uá»· Trung ương và Bá»™ Quốc phòng giao. Äiá»u tôi thá»±c sá»± tâm đắc trong đợt công tác lần nà y là ngoà i những chỉ tiêu váºn chuyển chi viện theo yêu cầu quân sá»± và quốc kế dân sinh vùng giải phóng, Quân uá»· Trung ương đã giao cho Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n nhiệm vụ phát triển hoà n thiện thế tráºn váºn chuyển. Äặc biệt là thế tráºn cầu đưá»ng và tổ chức lá»±c lượng theo quy mô thÃch hợp vá»›i Ä‘iá»u kiện má»›i, đáp ứng yêu cầu trước mắt và lâu dà i.
Những nhiệm vụ chá»§ yếu mà Thưá»ng trá»±c Quân uá»· Trung ương giao cho Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n hôm đó, sau nà y được phát triển và hoà n thiện thà nh Nghị quyết 81/QUTW cá»§a Quân uá»· Trung ương (5-5-1973) - Nghị quyết chuyên đỠvá» nhiệm vụ chi viện chiến trưá»ng và phát triển tuyến chi viện Trưá»ng SÆ¡n trong tình hình má»›i.
Nháºn nhiệm vụ trên giao, khi mùa khô đã qua ná»a thá»i gian, Bá»™ Tư lệnh chá»§ trương tranh thá»§ đẩy mạnh khâu váºn chuyển chiến lược, táºp trung dứt Ä‘iểm sá»›m khối lượng hà ng chuyển giao các chiến trưá»ng khoảng 80.000 tấn; tạo đủ chân hà ng để Bá»™ Tư lệnh Sư Ä‘oà n 470 sá» dụng Trung Ä‘oà n 53 váºn tải đưá»ng sông chuyển giao Nam Bá»™ trong mùa mưa.
Äể đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai Ä‘oạn má»›i, Äảng uá»·, Bá»™ Tư lệnh quyết định Ä‘iá»u chỉnh lại tổ chức toà n tuyến theo hướng thà nh láºp những sư Ä‘oà n binh chá»§ng cÆ¡ động trá»±c thuá»™c Bá»™ Tư lệnh. Cụ thể, chúng tôi đỠnghị Quân uá»· Trung ương, Bá»™ Quốc phòng cho bá» cấp binh trạm, các sư Ä‘oà n khu vá»±c, thà nh láºp các sư Ä‘oà n binh chá»§ng nhằm tạo "những quả đấm" mạnh, thá»±c hiện váºn chuyển đưá»ng dà i và đủ sức giải quyết nhÅ©ng công trình trá»ng Ä‘iểm trong má»™t thá»i hạn cho phép.
CÅ©ng phải đến mùa hè năm 1973, việc Ä‘iá»u chỉnh tổ chức, biên chế má»›i ngã ngÅ©, bằng việc Quân uá»· Trung ương phê chuẩn chuyển Sư Ä‘oà n khu vá»±c háºu cứ 571 thà nh Sư Ä‘oà n 571 ô tô váºn tải và chuyển Sư Ä‘oà n khu vá»±c 473 thà nh Sư Ä‘oà n công binh 473 trá»±c thuá»™c Bá»™ Tư lệnh. Äây là hai sư Ä‘oà n binh chá»§ng chưa có tiá»n lệ trong lịch sá» tổ chức quân đội ta. Chúng tôi cho đây là má»™t sáng tạo độc đáo cá»§a Äảng ta trong xây dá»±ng lá»±c lượng vÅ© trang và lãnh đạo chiến tranh cách mạng.
Äể bảo đảm cho sá»± thà nh công trong xây dá»±ng, quản lý và chỉ huy những sư Ä‘oà n binh chá»§ng má»›i mẻ nà y, Bá»™ Tư lệnh quyết định chá»n, sắp xếp những cán bá»™ già u kinh nghiệm, có kiến thức và năng lá»±c chỉ huy và o những vị trà chá»§ chốt.
Vá»›i Sư Ä‘oà n 571 ô tô cÆ¡ động váºn tải, chúng tôi bố trà anh Nguyá»…n Äà m là m Tư lệnh, anh Phan Hữu Äại là m ChÃnh uá»·, anh Hoà ng Trá và anh Nguyá»…n Tất Giá»›i là m Phó tư lệnh, anh Phan Biên là m Phó chÃnh uá»·.
Vá»›i Sư Ä‘oà n 473 công binh, anh Nguyá»…n Văn Ká»· được cá» là m Tư lệnh, anh Bùi Thế Tâm là m ChÃnh uá»·; hai anh Cao Äôn Luân, Tô Äa Mạn là m Phó tư lệnh, anh Phan Bá Dáºu là m Phó chÃnh uá»·.
Xung quanh việc thà nh láºp sư Ä‘oà n ô tô váºn tải và sư Ä‘oà n công binh lúc nà y còn có ý kiến chưa á»§ng há»™, viện dẫn tổ chức quân đội nhiá»u cưá»ng quốc quân sá»± cÅ©ng không có. Chỉ đến Tổng tiến công và nổi dáºy xuân 1975, lịch sỠđã trả lá»i má»™t cách công bằng, sòng phẳng nhất vá» quyết định đầy tÃnh sáng tạo nà y.
Như váºy từ cuối hè năm 1973 đến kết thúc sứ mạng lịch sá» trong cuá»™c kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n có tám sư Ä‘oà n (gồm hai sư Ä‘oà n ô tô váºn tải: 571, 471; bốn sư Ä‘oà n công binh: 470, 472, 473, 565; Sư Ä‘oà n phòng không 377, Sư Ä‘oà n bá»™ binh 968) và má»™t số trung Ä‘oà n trá»±c thuá»™c (gồm: 6 trung Ä‘oà n cao xạ, 1 trung Ä‘oà n bá»™ binh, 4 trung Ä‘oà n đưá»ng ống xăng dầu, 2 trung Ä‘oà n cầu, 2 trung Ä‘oà n thông tin, 1 trung Ä‘oà n váºn tải đưá»ng sông, 1 trung Ä‘oà n giao liên cÆ¡ giá»›i, 1 trung Ä‘oà n kho, 1 trung Ä‘oà n huấn luyện, an dưỡng). Lá»±c lượng thanh niên xung phong trên tuyến gồm 4 Ä‘oà n - tương đương trung Ä‘oà n, vá»›i gần 10 nghìn nam nữ thanh niên.
Nói tá»›i sá»± trưởng thà nh, lá»›n mạnh cá»§a tổ chức binh chá»§ng hợp thà nh thuá»™c Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, không thể không nói tá»›i lá»±c lượng phục vụ - những con ngưá»i táºn tuỵ cống hiến hết mình trong lá»a đạn, trong gian khổ - những ngưá»i lÃnh háºu cần, đặc biệt là quân nhu, quân y Trưá»ng SÆ¡n. Không chỉ phục vụ lá»±c lượng trên tuyến mà còn phục vụ các chiến trưá»ng, cả ta và bạn; nên quân y Trưá»ng SÆ¡n được Bá»™ Quốc phòng, Bá»™ Y tế há»— trợ, giúp đỡ tÃch cá»±c. Bác sÄ© VÅ© Văn Cẩn - Cục trưởng Cục Quân y, má»™t con ngưá»i hết mình vì sức khá»e cá»§a bá»™ đội, vì chiến trưá»ng, sau là Bá»™ trưởng Bá»™ Y tế, đã dà nh nhiá»u tâm sức trá»±c tiếp chỉ đạo hoạt động cá»§a quân y Trưá»ng SÆ¡n.
Trong nhiá»u năm, các anh Nguyá»…n Ngá»c Thảo, Lê Trung Nguyên, VÅ© Bá Lợi… đã cùng đông đảo các bác sÄ© quân y giá»i chuyên môn, già u tâm huyết xây dá»±ng hệ thống quân y trên tuyến chi viện chiến lược khá hoà n chỉnh, đồng bá»™, lá»›n mạnh, đủ sức hoà n thà nh nhiệm vụ quân y chiến lược và quân y tuyến chiến dịch.
Xuất phát từ quan Ä‘iểm "Cứu chữa con ngưá»i là trên hết", lần đầu tiên trên tuyến cÅ©ng như các hướng ra chiến trưá»ng, quân y Trưá»ng SÆ¡n đã hình thà nh má»™t tuyến thống nhất có sá»± chỉ huy, theo dõi, cấp cứu, Ä‘iá»u trị liên tục 24/24 giá» trong ngà y thông qua hệ thống thông tin trá»±c ban ở Bá»™ Tư lệnh.
Äến cuối năm 1972, tổ chức quân y Trưá»ng SÆ¡n, gồm 4 bệnh viện (59, 46, 47, 48), 16 bệnh xá, 125 đội Ä‘iá»u trị, đội phòng dịch và đội phẫu; hà ng trăm đội cứu thương cÆ¡ động vá»›i hÆ¡n 200 bác sÄ©, dược sÄ© cao cấp; hÆ¡n 1.300 y sÄ©, dược sÄ©; 4.200 y tá, dược tá… Lá»±c lượng quân y đã cùng vá»›i quân nhu góp phần xứng đáng bảo đảm sức chiến đấu cá»§a bá»™ đội trong Ä‘iá»u kiện vô cùng ác liệt.
Quân y Trưá»ng SÆ¡n đã sá»›m đỠra phương châm "Cấp cứu tại chá»—, phòng bệnh Ä‘i trước". Nhá» váºy mà hạn chế thấp nhất mức độ tá» vong; đặc biệt là tá» vong do sốt rét ác tÃnh - má»™t căn bệnh trầm kha là m giảm ghê gá»›m sức chiến đấu cá»§a bá»™ đội.
***
Ngà y 1 tháng 3 năm 1973, Äảng uá»· Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n há»p quán triệt nhiệm vụ Quân uá»· Trung ương và Bá»™ Quốc phòng giao.
Tại há»™i nghị nà y, chúng tôi thống nhất đánh giá: Từ sau khi Hiệp định Paris được ký kết, chiến trưá»ng Trưá»ng SÆ¡n thay đổi căn bản. Mỹ buá»™c phải chấm dứt đánh phá bằng không quân. Tuy váºá»· không loại trừ khả năng quân nguỵ Sà i Gòn phản lại Hiệp định đã ký kết, cho máy bay đánh phá khi ta tổ chức váºn chuyển lá»›n. Có thể chúng đánh quy mô hạn chế hÆ¡n. Nhưng toà n tuyến phải hết sức cảnh giác, chá»§ động đối phó.
Do hiện thá»i ta là m chá»§ địa bà n đông và tây Trưá»ng SÆ¡n, nên có khả năng chấm dứt được tình trạng dai dẳng cố hữu trước đây là chỉ váºn chuyển má»—i mùa khô. Vấn đỠcốt yếu là khẩn trương xây dá»±ng thế tráºn má»›i, váºn chuyển cả năm liên tục. Äể là m được Ä‘iá»u đó, Äảng uá»·, Bá»™ Tư lệnh thống nhất xây dá»±ng cÆ¡ bản tuyến váºn tải.
Trong năm 1973 phải mở thông tuyến phÃa đông từ Cầu Khỉ (nam Quảng Bình) đến Sa Thầy (Kontum) sau đó và o Bù Gia Máºp, Bù Äốp. Trá»ng Ä‘iểm là đoạn Bù Lạch - Trao - Bến Giằng, Ä‘oạn Äắc Pét - đèo Lò Xo, Ä‘oạn từ đưá»ng 19 và o Bù Gia Máºp; nâng cấp tuyến phÃa tây, bảo đảm váºn chuyển và cÆ¡ động binh khà kỹ thuáºt cả hai mùa; trá»ng Ä‘iểm là từ Bản Äông và Flây Khốc. Cùng vá»›i phát triển cầu đưá»ng, cần đẩy nhanh tuyến đưá»ng ống xăng dầu đông Trưá»ng SÆ¡n song hà nh vá»›i tuyến ống phÃa tây; hoà n chỉnh mạng thông tin tải ba trên toà n tuyến và nối tá»›i các chiến trưá»ng má»™t cách vững chắc.
Nhằm động viên, cổ vÅ© sÄ© khà cá»§a cán bá»™, chiến sÄ© Trưá»ng SÆ¡n, tạo đà thá»±c hiện thắng lợi nhiệm vụ trong giai Ä‘oạn má»›i, chúng tôi tổ chức Äại há»™i mừng công sau 14 năm thà nh láºp tuyến và thá»±c hà nh váºn chuyển chi viện chiến trưá»ng.
Ngà y 7 tháng 3, Äại há»™i mừng công khai mạc. Quy mô chưa từng có, khà thế rầm rá»™ chưa từng có là cảm nháºn cá»§a số đông đại biểu vá» dá»± đại há»™i. Lần nà y Bá»™ Quốc phòng cho phép Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n bắn pháo hoa mừng chiến thắng.
Không chỉ bà con Hiá»n Ninh, Quảng Ninh, Quảng Bình - nÆ¡i Bá»™ Tư lệnh đặt chỉ huy sở, mà có lẽ không Ãt đại biểu lần đầu được chứng kiến quang cảnh tưng bừng mừng thắng lợi như váºy… Vá» chung vui vá»›i bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n có đại biểu ChÃnh phá»§ cách mạng lâm thá»i cá»™ng hoà miá»n Nam Việt Nam, đại biểu Bá»™ Quốc phòng, Bá»™ Giao thông váºn tải… CÅ©ng tháºt vinh dá»±, lần mừng công nà y, chúng tôi lại được đón Äại tướng Võ Nguyên Giáp. Äây là lần thứ ba anh thay mặt Bá»™ ChÃnh trị, ChÃnh phá»§, Quân uá»· Trung ương dá»± há»™i nghị mừng công cá»§a bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n.
Nói chuyện vá»›i Äại há»™i, anh Văn khẳng định chiến công trong 14 năm qua cá»§a cán bá»™, chiến sÄ©, thanh nhiên xung phong trên tuyến đưá»ng mang tên Bác "Äã góp phấn xứng đáng và o thắng lợi cá»§a các chiến trưá»ng. Äó là những cống hiến lá»›n lao, má»™t trong những cống hiến có tÃnh chất quyết định vá» chiến lược và o thắng lợi vÄ© đại cá»§a dân tá»™c Việt Nam ta; không những thế, thà nh tÃch, chiến công đó đã có tác dụng giúp Trung ương Äảng, Quân uá»· Trung ương thá»±c hiện chiến lược Ä‘oà n kết chiến đấu giữa ba dân tá»™c trên bán đảo Äông Dương… Thà nh tÃch chiến đấu, công tác, xây dá»±ng trong 14 năm qua cá»§a các lá»±c lượng thuá»™c Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n là má»™t trong những thà nh công kiệt xuất cá»§a đưá»ng lối quân sá»± và chÃnh trị cá»§a Äảng ta, là kinh nghiệm quý báu là m phong phú thêm khoa há»c và nghệ thuáºt quân sá»± cá»§a quân đội ta. Trong thà nh công to lá»›n cá»§a bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n chứa đựng lá»i đáp vá» câu há»i: Vì sao má»™t dân tá»™c nhá» mà anh hùng như Việt Nam dã đánh thắng má»™t tên đế quốc to như đế quốc Mỹ".
Sau khi bế mạc Äại há»™i mừng công, anh Võ Nguyên Giáp tranh thá»§ là m việc vá»›i chúng tôi vá» nhiệm vụ phát triển thế tráºn cầu đưá»ng chuẩn bị tạo thế và lá»±c má»›i, thá»i cÆ¡ má»›i.
Thay mặt Bá»™ Tư lệnh, tôi báo cáo toà n bá»™ chá»§ trương và kế hoạch đã được Thưá»ng vụ Äảng uá»·, Bá»™ Tư lệnh thống nhất trong cuá»™c há»p ngà y 1 tháng 3; trình bà y tháºt chi tiết trên bản đồ. Nghe tôi báo cáo xong, anh Văn nói:
- Vá»›i chá»§ trương và kế hoạch nà y, tin chắc tuyến chi viện chiến lược sẽ tiến triển mau lẹ, hoà nháºp được vá»›i sá»± phát triển cá»§a chiến trưá»ng. Hiệp định Paris được ký kết; nhưng vá»›i kinh nghiệm đã qua, chúng ta phải chuẩn bị tháºt tốt để đối phó vá»›i hai khả năng: đối phương tôn trá»ng hiệp định hoặc tìm cách phá hoại. Nhưng bất luáºn khả năng nà o cÅ©ng phải chấp hà nh nghiêm nghị quyết cá»§a Trung ương Äảng…
Anh khẳng định:
- Những gì mà bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n Ä‘ang là m là thể hiện tÃnh chá»§ động, sáng tạo, dám chấp nháºn thách thức, đón đầu thá»i cÆ¡, dám là m việc lá»›n; đồng thá»i là những căn cứ tốt giúp Quân uá»· Trung ương, Bá»™ Quốc phòng hoạch định khối lượng váºt chất chi viện, bổ sung lá»±c lượng, cÆ¡ động bá»™ binh và binh chá»§ng kỹ thuáºt bằng cÆ¡ giá»›i cho các chiến trưá»ng chuẩn bị thá»i cÆ¡ má»›i.
Cuối cùng anh lưu ý chúng tôi phải theo dõi sát sao má»i diá»…n biến tình hình địch-ta, và thá»±c hiện tốt những nhiệm vụ cụ thể:
- Sá»›m hoà n thiện tuyến đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n theo tiêu chuẩn đưá»ng cấp 4 miá»n núi.
- Äối vá»›i tuyến tây Trưá»ng SÆ¡n, ta Ä‘ang sá» dụng "đưá»ng kÃn" tổ chức váºn tải cÆ¡ giá»›i đội hình quy mô lá»›n, chạy ngà y, bỠđược váºn chuyển cung ngắn. Äây là má»™t sáng tạo kỳ diệu cần phá~ huy có hiệu quả hÆ¡n. Nhưng khi Ä‘iá»u kiện cho phép, cần sá» dụng ngay "đưá»ng hở" để váºn chuyển ban ngà y.
- Äẩy mạnh tốc độ xây dá»±ng đưá»ng ống xăng đầu và thông tin tải ba xuyên Tây Nguyên và o miá»n Äông Nam Bá»™.
- Phát triển nhanh chuyển quân bằng cÆ¡ giá»›i, chuẩn bị tốt để khi thá»i cÆ¡ đến có thể cÆ¡ động "thần tốc" được cả đội hình quân Ä‘oà n binh chá»§ng hợp thà nh…
Xong công việc ở Bá»™ Tư lệnh, anh Äặng TÃnh và tôi đưa anh Võ Nguyên Giáp Ä‘i thị sát chiến trưá»ng.
Theo yêu cầu cá»§a anh, lá»™ trình được chá»n là những trục đưá»ng, những trá»ng Ä‘iểm trước đây địch đánh phá quyết liệt nhất. Chúng tôi đưa anh tá»›i trá»ng Ä‘iểm Văng Mu, tá»›i táºp Ä‘oà n trá»ng Ä‘iểm ATP.
Dừng lại ở đỉnh đèo Phu La NhÃch, Äại tướng chá»n má»™t Ä‘iểm cao và dùng ống nhòm quan sát toà n cảnh trá»ng Ä‘iểm mà chắc rằng trước đây đã có lúc để lại trong anh những lo lắng, buồn vui, khi nháºn được tin báo từ chiến trưá»ng. Tôi thấy anh lặng ngưá»i khá lâu trước cảnh tượng chừng 100 cây số vuông vốn là rừng nguyên sinh bị đạn, bom, chất độc khai quang cá»§a Mỹ đà o quáºt, huá»· diệt, chỉ còn lác đác mấy thân cây cháy trụi. Hố bom chồng chất hố bom. Xác xe cháy, há»ng nằm cong queo, tưa tướp, ngổn ngang…
Tiếp đó, Äại tướng tá»›i thăm tiểu Ä‘oà n 83 công binh anh hùng trụ bám đỉnh đèo Phu La NhÃch, đại đội 1 công binh bảo vệ ngầm Ta Lê; đại đội thanh niên xung phong và má»™t đơn vị cao xạ bảo vệ Cua chữ A. Bá»™ đội, thanh niên xung phong được báo trước, táºp trung đông đủ đón đợi. Má»i ngưá»i vô cùng xúc động khi anh Văn xuất hiện vá»›i bá»™ quân phục đỠquạch bụi đưá»ng. Không Ãt nữ thanh niên xung phong khóc rưng rức. Anh Văn nói trong nghẹn ngà o, xúc động:
- Qua trá»ng Ä‘iểm đánh phá cá»§a địch má»›i thấy hết sức chịu đựng, trà sáng tạo cá»§a các đồng chÃ. ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh thá»±c sá»± là má»™t kỳ công, má»™t kỳ tÃch được tạo dá»±ng bởi ý chà vì độc láºp tá»± do cá»§a dân tá»™c Việt Nam… Các đồng chà đá»u xứng đáng là anh hùng. Không có các đồng chÃ, không có ngà y hôm nay…
Nhưng muốn già nh được đỉnh cao toà n thắng, chúng ta cần dÅ©ng cảm, mưu trÃ, sáng tạo hÆ¡n nữa. ÄÆ°á»ng Trưá»ng SÆ¡n không dừng lại ở mức độ nà y mà phải được mở, rải đá, Ä‘i được cả hai chiá»u, cả hai mùa mưa nắng…
Sau chút Ãt thá»i gian nói chuyện vá»›i bá»™ đội, thanh niên xung phong, anh Văn đến thắp hương viếng má»™ má»™t số liệt sÄ© ká» cạnh đó. Những giá»t nước mắt dà nh cho phút há»™i ngá»™ vá»›i những ngưá»i Ä‘ang sống và chiến đấu, những giá»t nước mắt dà nh cho những chiến sÄ© vÄ©nh viá»…n nằm lại trá»ng Ä‘iểm nà y cá»§a vị Tổng tư lệnh giữa chiá»u Trưá»ng SÆ¡n tháºt sá»± thấm đẫm tình ngưá»i, lắng sâu trong tâm khảm, tôi không thể nà o nguôi quên.
Từ táºp Ä‘oà n trá»ng Ä‘iểm ATP, Ä‘oà n chúng tôi theo đưá»ng 20 vá» háºu cứ Binh trạm 14 gần Xuân SÆ¡n. Tối hôm đó, trong khi chuyện trò vá»›i mấy đồng chà trong Thưá»ng vụ tỉnh uá»· Quảng Bình lên đón, anh Văn nói:
- Äúng là "Trăm nghe không bằng má»™t thấy". Má»›i thấy má»™t và i cung đưá»ng, tá»›i má»™t và i trá»ng Ä‘iểm, nhưng tôi tháºt sá»± không tưởng tượng nổi sức chịu đựng, sá»± sáng tạo và thà nh công cá»§a các binh chá»§ng và thanh niên xung phong Trưá»ng SÆ¡n lá»›n lao, vÄ© đại đến như váºy. Tháºt xững đáng là những anh hùng, những thế hệ anh hùng cá»§a dân tá»™c Việt Nam anh hùng.
Thá»i gian là m việc cá»§a anh Văn không dà i, nhưng vá»›i những gì lÄ©nh há»™i được thì sá»± chỉ đạo lần nà y cá»§a anh có ý nghÄ©a rất lá»›n đối vá»›i tuyến chi viện chiến lược trước bước phát triển má»›i cá»§a cách mạng.
Hầu như năm nà o, anh Văn cÅ©ng dà nh má»™t đôi lần là m việc vá»›i Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, và lần nà o cÅ©ng giúp chúng tôi tháo gỡ, giải quyết những vấn đỠcó tÃnh chiến lược; và như năm 1966 khẳng định lấy cÆ¡ giá»›i là m phương thức váºn chuyển chá»§ yếu; hay như lần nà y, anh chỉ đạo cụ thể việc hoà n chỉnh thế tráºn, xây dá»±ng đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n theo tiêu chuẩn quốc gia, là m cÆ¡ sở cho tuyến xuyên Việt trong tương lai. Äể có được má»™t mét đưá»ng xuyên Trưá»ng SÆ¡n, phải há»™i tụ đủ trà lá»±c cá»§a toà n Äảng, toà n dân…, nhưng trong đó, vá»›i chúng tôi, anh Võ Nguyên Giáp, anh Văn Tiến DÅ©ng và anh Äinh Äức Thiện là những "kiến trúc sư" chÃnh cá»§a tuyến đưá»ng nà y.
CÅ©ng và o tháng 3 năm 1973, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n nháºn lệnh cá»§a ChÃnh phá»§, Bá»™ Quốc phòng, đón tiếp Quốc trưởng Norodom Sihanouk cùng Hoà ng háºu từ Trung Quốc sang Hà Ná»™i và vượt Trưá»ng SÆ¡n vá» thăm vùng giải phóng Campuchia.
Chúng tôi coi đây là vinh dá»±, trách nhiệm và cả Ä‘á»n Æ¡n trả nghÄ©a. Vương quốc Campuchia dưới thá»i Quốc trưởng dã giúp đỡ cách mạng miá»n Nam, giúp đỡ tuyến ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh xây dá»±ng các cÆ¡ sở háºu cần, khai thác váºt chất trên đất bạn; cho ta sữ dụng cảng Sihanouk Ville, đưá»ng 13, đưá»ng sông Mê Công… như những mÅ©i "vu hồi" lợi hại trong hoạt động chi viện chiến trưá»ng. Phần khác, chúng tôi tôn trá»ng Quốc trưởng, bởi ông là má»™t Nguyên thá»§ quốc gia có tư tưởng dân tá»™c cao - má»™t ngưá»i rất sùng kÃnh Chá»§ tịch Hồ Chà Minh.
Phần vì trách nhiệm, nghÄ©a tình, phần vì Ä‘iá»u kiện cho phép, chúng tôi tổ chức đón dưa Quốc trưởng và Hoà ng háºu táºn tình, chu đáo theo thể thức đón tiếp Nguyên thá»§ quốc gia.
Biết Quốc trưởng và Hoà ng háºu có sừ dụng tiếng Pháp, chúng tôi bố trà anh Lê Äình Sum nói tiếng Pháp khá tốt Ä‘i cùng Ä‘oà n suốt cuá»™c hà nh trình trên Trưá»ng SÆ¡n; tổ chức bảo vệ cẩn máºt. Äể Quốc trưởng và Hoà ng háºu có Ä‘iá»u kiện nghỉ ngÆ¡i chu đáo trong những ngà y lưu lại ở chặng đưá»ng cuối trước khi trở vá» Tổ quốc, chúng tôi đã cho chuẩn bị má»™t lán nhá» trên sông, là m bằng tre, theo dáng biệt thá»±, đầy đủ tiện nghi, nhưng đơn giản.
ÄÆ°á»£c tổ chức đón đưa trá»ng thị, chu đáo, Quốc trưởng và Hoà ng háºu vô cùng cảm kÃch. Chia tay chúng tôi, Quốc trưởng xúc động nói:
- Ở Bắc Kinh, tôi không hiểu nổi ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh. Qua chuyến Ä‘i nà y, tôi thấy tuyến đưá»ng cá»§a các bạn vô cùng vÄ© đại. Nhất định các bạn sẽ thắng. Là ngưá»i con cá»§a đất nước Ä‚ng Co huy hoà ng, vợ chồng chúng tôi rất biết Æ¡n các bạn Ä‘ang giúp cuá»™c chiến đấu cá»§a nhân dân Campuchia. Rất cảm Æ¡n các bạn đã tổ chức cho chúng tôi chuyến Ä‘i an toà n, thà nh công, thoải mái…
Äã hÆ¡n má»™t phần tư thế ká»· trôi qua kể từ ngà y có cuá»™c hà nh hương cá»§a Quốc trưởng Sihanouk và Hoà ng háºu trên đưá»ng Hồ Chà Minh, thế giá»›i, đặc biệt là đất nước Chùa tháp đã trải qua bao biến cố thăng trầm, can qua, chìm nổi; lòng ngưá»i cÅ©ng có lúc, có ai "sá»›m nắng chiá»u mưa"; nhưng phải khẳng định, trong khó khăn, binh Ä‘ao, lá»a đạn, má»›i thấy hết nghÄ©a tình bè bạn.
Tháng 4 năm 1973, các anh Tố Hữu, Äinh Äức Thiện, Nguyá»…n Thá» Chân dẫn đầu Ä‘oà n cán bá»™ cá»§a Trung ương Äảng, Quân uá»· Trung ương, Uá»· ban thống nhất Trung ương và o là m việc và nắm tình hình, chỉ đạo trá»±c tiếp các chiến trưá»ng. Theo yêu cầu cá»§a Ä‘oà n, chúng tôi tổ chức để các anh theo đưá»ng tây Trưá»ng SÆ¡n và o Nam Bá»™, và từ Nam Bá»™ sẽ theo đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n ra Tây Nguyên, Khu 5, Trị-Thiên.
Nghe tôi dá»± kiến lá»™ trình như váºy, anh Tố Hữu và anh Thiện Ä‘á»u bảo:
- Phải là m xong đưá»ng ở Äắc Lắc, để tá»›i khi quay ra chúng tôi sẽ Ä‘i theo đưá»ng đó. Bởi ở phÃa đông, địch còn cắm chốt ở Äức Láºp, Äắc Pét, Äắc Mỉn…
Lưá»ng sức mình và khó Ä‘oán chắc lúc nà o các anh quay ra, tôi đà nh khất, tuỳ tình hình cụ thể sẽ Ä‘iện báo cáo các anh sau.
Anh Thiện cưá»i rất thoải mái và nói:
- ÄÆ°á»£c, chúng tá»› cho các cáºu nợ, nhưng cấm nợ lâu!
Vá»›i má»™t lá»±c lượng hùng háºu, có nhiá»u cán bá»™ chá»§ trì các ngà nh, nên phái Ä‘oà n cá»§a anh Tố Hữu và anh Äinh Äức Thiện đã trá»±c tiếp giải quyết nhiá»u yêu cầu bức xúc cá»§a chiến trưá»ng. Vá»›i Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, Ä‘oà n đã giúp giải quyết nhiá»u vấn đỠquan trá»ng, nhất trà đỠnghị Nhà nước và Bá»™ Quốc phòng có kế hoạch bảo đảm vá»›i yêu cầu cao nhất để tuyến váºn tải Trưá»ng SÆ¡n nhanh đổi má»›i thế tráºn.
Ãt lâu sau, trong buổi là m việc cuối cùng vá»›i Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n trên đưá»ng ra Bắc, anh Tố Hữu dặn tôi chuẩn bị tháºt chu đáo luáºn chứng vá» dưá»ng cÆ¡ bản đông Trưá»ng SÆ¡n, tháng 5 tá»›i ra là m việc vá»›i ChÃnh phá»§.
Trong không khà ấm áp, cởi mở, chân tình, chúng tôi vô cùng xúc động nghe anh Tố Hữu Ä‘á»c những vần thÆ¡ anh vừa viết vỠđưá»ng Trưá»ng SÆ¡n - những ý thÆ¡ mà theo anh chÃnh là sá»± rung động khi táºn mắt chứng kiến sá»± hy sinh, chịu đựng gian khổ, ngoan cưá»ng, mưu trÃ, sáng tạo cá»§a bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n:
Trưá»ng SÆ¡n xẻ dá»c, rá»c ngang
Xẻng tay mà viết nên trang sỠhồng.
Trưá»ng SÆ¡n vượt núi băng sông,
Xe đi trăm ngả chiến công bốn mùa.
Trưá»ng SÆ¡n đông nắng, tây mưa
Ai chưa đến đó, như chưa rõ mình…
Trong những năm tháng chiến đấu vô cùng quyết liệt trước đây, ở cÆ¡ quan Bá»™ Tư lệnh hay Ä‘i thá»±c địa, xuống đơn vị, tôi vẫn thưá»ng thấy ở những vách lán cá»§a bá»™ đội, lán cá»§a thanh niên xung phong, những sưá»n núi, vách ta luy đưá»ng má»›i mở…, đã được viết lên vá»›i bao kiểu cách hai câu thÆ¡ cá»§a anh:
Xẻ dá»c Trưá»ng SÆ¡n Ä‘i cữu nước
Mà lòng phÆ¡i phá»›i dáºy tương lai.
Những dòng thÆ¡ đã thà nh lẽ sống, khẩu hiệu hà nh động cá»§a cả má»™t thế hệ thanh niên Việt Nam thá»i đánh Mỹ. Sau nà y, chúng tôi đã cho khắc ghi má»™t Ä‘oạn thÆ¡ cá»§a anh Tố Hữu và o văn bia nghÄ©a trang liệt sÄ© Trưá»ng SÆ¡n.
2
Hoà n thiện tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n theo tiêu chuẩn đưá»ng quốc gia, đối vá»›i Äảng uá»·, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n vốn là hoà i bão, là mục tiêu chiến lược. Vá»›i thắng lợi có tÃnh chất quyết định cá»§a cách mạng Việt - Là o và yêu cầu tất yếu cá»§a sá»± nghiệp giải phóng hoà n toà n miá»n Nam, thống nhất Tổ quốc, cho tá»›i đầu năm 1973, vá» khách quan và chá»§ quan tôi cho rằng đã há»™i tụ những yếu tố "CẦN" và "ÄỦ" để thá»±c hiện hoà i bão đó.
Äối vá»›i Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, sau má»™t thá»i gian khá đà i huy động hÆ¡n 60 kỹ sư, cán bá»™ kỹ thuáºt cầu đưá»ng, tổ chức ba Ä‘oà n khảo sát, thiết kế…, tá»›i đây chúng tôi đã có má»™t dá»± án khá hoà n chỉnh vá» tuyến đưá»ng xuyên Bắc - Nam đông Trưá»ng SÆ¡n.
Äầu tháng 2 năm 1973, sau khi ra Hà Ná»™i nháºn nhiệm vụ Quân uá»· Trung ương và Bá»™ Quốc phòng giao, tôi cùng Tham mưu trưởng công binh Phạm Diêu trá»±c tiểp báo cáo ChÃnh phá»§ vá» chá»§ trương và dá»± án kế hoạch thi công đưá»ng tiêu chuẩn đông Trưá»ng SÆ¡n.
Sau khi tôi báo cáo cụ thể, các Phó thá»§ tướng: Lê Thanh Nghị, Äá»— Mưá»i, Phan Trá»ng Tuệ Ä‘á»u cho rằng xây dá»±ng đưá»ng tiêu chuẩn xuyên Bắc - Nam đông Trưá»ng SÆ¡n là má»™t công trình tầm cỡ quốc gia, là má»™t vấn đỠcó tÃnh chiến lược; triển khai sá»›m sẽ góp phần quan trá»ng tạo thế và lá»±c cho sá»± nghiệp giải phóng miá»n Nam.
Nhưng, là tuyến đưá»ng Ä‘i qua địa hình núi non hiểm trở, chia cắt mạnh, thi công rất phức tạp, khối lượng lá»›n. Anh Lê Thanh Nghị, anh Äá»— Mưá»i và anh Phan Trá»ng Tuệ Ä‘á»u nhất trà cho Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n triển khai thi công theo dá»± án. Trong quá trình thi công cần báo cáo thưá»ng xuyên lên ChÃnh phá»§, nhất là những vấn đỠváºt tư nhân lá»±c cần giải quyết.
Hôm sau, tôi được Thá»§ tướng Phạm Văn Äồng cho má»i và o là m việc Là há»c trò xuất sắc cá»§a Bác Hồ và luôn gần gÅ©i Bác, nên dù là nguyên thá»§ quốc gia, phong cách là m việc cá»§a anh Äồng rất thân máºt, chan hoà vá»›i cấp dưới. Anh vui vẻ, thân tình, muốn tôi báo cáo toà n bá»™ hoạt động cá»§a tuyến. Biết thá»i gian lúc nà y đối vá»›i anh là quý giá, tôi xin phép được báo cáo vắn tắt. Anh Äồng cưá»i và nói:
- Không sao. Tôi Ä‘ang muốn nghe tháºt đầy đủ, tháºt cụ thể. Công việc quá báºn, tôi chưa và o tuyến thăm các anh được. Và đã bao giá» tôi được tiếp khách quý Trưá»ng SÆ¡n đâu!
Biết anh nói váºy để động viên, nên tôi cÅ©ng báo cáo rất ngắn gá»n, trá»ng tâm là việc xây dá»±ng đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n.
Nghe tôi trình bà y xong, anh Äồng nói:
- Trong những năm Mỹ đánh phá, ngăn chặn quyết liệt, cán bá»™, chiến sÄ© và thanh niên xung phong trên ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh đã chịu nhiá»u gian khổ, hy sinh, cá»±c kỳ anh dÅ©ng, mưu trÃ. Cả nước và thế giá»›i Ä‘á»u biết. Vá» cách mạng miá»n Nam, đúng như má»™t triết gia nổi tiếng đã nói: "Cái gì phải đến, nó sẽ đến". Nhưng ở đây, phải nói má»™t cách đầy đủ rằng: Tuyến ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh - má»™t công trình lịch sá» mà động lá»±c chá»§ yếu là con ngưá»i đã góp phần quan trá»ng là m chuyển biến cục diện chiến trưá»ng. Hiệp định Paris là kết quả thắng lợi nhiá»u mặt, trong đó có đóng góp cá»§a ÄÆ°á»ng Hồ chà Minh- bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n, có háºu phương lá»›n miá»n Bắc, có bạn bè gần xa trên thế giá»›i. Nhưng nên nhá»› rằng đây má»›i chỉ là thắng lợi quan trá»ng bước đầu. Chúng ta phải là m nhiá»u việc má»›i đến Ä‘Ãch giải phóng miá»n Nam, thống nhất đất nước. Trong cách mạng, muốn Ä‘i đến thắng lợi phải trả giá. Tôi biết lần nà y ra Hà Ná»™i, công việc trá»ng tâm cá»§a các anh là lo xây dá»±ng đưá»ng tiêu chuẩn đông Trưá»ng SÆ¡n. Äây cÅ©ng là má»™t cách là m, má»™t tầm nhìn. Các anh cÅ©ng biết, trong kháng chiến chống thá»±c dân Pháp, từ Liên khu 5 ra Việt Bắc, tôi cÅ©ng đã vượt Trưá»ng SÆ¡n bằng những lối mòn. Nhiá»u đồng chà khác cÅ©ng váºy. Mong có được đưá»ng ô tô là khát vá»ng cháy bá»ng cá»§a ngưá»i từng đếm bước đưá»ng rừng, từng gùi hà ng chai sạn cả vai và lưng…
Nhắc chuyện cÅ©, quá xúc động, anh dừng lá»i chốc lát rồi nói tiếp:
- Vá» tuyến đưá»ng mà Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đỠxuất, tôi đã được các anh Võ Nguyên Giáp, Lê Thanh Nghị, Äá»— Mưá»i, Phan Trá»ng Tuệ báo cáo lại. Tôi rất á»§ng há»™. ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh như luáºn chứng cá»§a các anh, nếu được triển khai tốt, chúng ta sẽ có thêm má»™t công trình tầm cỡ cho cả trước mắt và lâu dà i, đáp ứng được cả yêu cầu quân sá»± - quốc phòng và kinh tế.
Cuối cùng anh dặn:
- Cần là m việc cụ thể với các cơ quan Nhà nước và cho triển khai cà ng sớm, cà ng tốt.
Trưa đó, anh má»i tôi cùng ăn cÆ¡m.
Trong bữa cÆ¡m thanh đạm nhưng thân tình, ấm cúng tại nhà nghỉ Hồ Tây, tôi được anh kể vá» Hà Ná»™i 12 ngà y đêm rá»±c lá»a cuối năm 1972, những chuyện "ngoà i lá»" vá» Há»™i nghị Paris…
Tròn buổi là m việc, má»™t bữa cÆ¡m thân tình như buổi há»™i ngá»™ anh em bao tháng ngà y xa, và hết thảy những gì tôi biết trước đó, cà ng lắng lại trong suy nghÄ©, tình cảm cá»§a tôi vá» anh Phạm Văn Äồng - má»™t nguyên thá»§ quốc gia, má»™t con ngưá»i thân tình, giản dị mà uyên bác, tâm huyết suốt Ä‘á»i vì Äảng vì dân.
Vá» Hà Ná»™i lần nà y, đất trá»i đã thanh bình, yên ả. Gặp lại gia đình, các con tôi vỠđông đủ. Khó nói hết ná»—i mừng cá»§a các cháu Hưng, Việt, Bắc, Quân, Hiá»n, Hà . Váºy là phải sáu năm, kể từ ngà y đưa hai con gái vá» lại nÆ¡i sÆ¡ tán SÆ¡n Tây, mong ước "vá» hẳn Hà Ná»™i" cá»§a các cháu đã thà nh hiện thá»±c.
Việc chung giải quyết xong; gặp mặt đông đủ gia đình, nên tôi quyết định và o tuyến sá»›m hÆ¡n dá»± định. Äá» phòng vợ và các con "pháºt ý" khi vừa vá» "chân ướt, chân ráo" đã Ä‘i, tôi nói vui:
- Tây nam Quảng Bình giỠđây cÅ©ng đã hoà bình - sóng yên biển lặng rồi. Nay mai phải má»i "bà " và o thăm sở chỉ huy để xem anh em chúng tôi là m ăn thế nà o; kết hợp cho các con thăm bà , thăm quê nữa.
Vợ tôi vui vẻ cưá»i xoà . Các con tôi nghe nói được vá» quê, thăm bà , thì sung sướng lắm!
Trước hôm trở lại Quảng Bình, tôi tới thăm Khâm Thiên- khu dân cư bị máy bay B.52 Mỹ ném bom rải thảm và o cuối tháng chạp năm 1972.
Äã từng trải tráºn mạc, từng chết hụt bởi B.52, nhưng tôi không khá»i bà ng hoà ng trước cảnh phố xá tan tà nh, nhà cá»a đã tan nát, khói hương còn phảng phất thâm trầm…
***
Và o sở chỉ huy, tôi má»i Thưá»ng vụ Äảng uá»·, Bá»™ Tư lệnh để báo cáo lại kết quả sau khi là m việc vá»›i chÃnh phá»§ và Bá»™ Quốc phòng, đồng thá»i trình bà y phương án tổ chức thi công đưá»ng tiêu chuẩn đông Trưá»ng SÆ¡n.
Các anh trong Thưá»ng vụ và Bá»™ Tư lệnh nhất trà dá»± kiến tổ chức thi công do Tham mưu trưởng công binh báo cáo. Vấn đỠbăn khoăn duy nhất là thá»i gian hoà n thà nh cÆ¡ bản Ä‘oạn từ Quảng Bình và o Khu 5 (Quảng Bình và o bến Giằng - Quảng Nam) trước tháng 5 năm 1973, để khi tuyến tây Trưá»ng SÆ¡n bước và o mùa mưa, có thể " láºt cánh" trở lại đông Trưá»ng SÆ¡n, kịp chi viện cho Khu 5, Tây Nguyên, Trị-Thiên là quá gấp.
Sá»± lo lắng hoà n toà n có lý. Biết váºy, tôi nói rõ thêm:
- Cấp trên cÅ©ng chưa "chốt" thá»i gian thi công, chúng ta cứ triển khai, sau đó sẽ xác định chÃnh thức. Tuỳ thuá»™c yêu cầu thá»i gian, khối lượng từng quãng khác nhau mà bố trà lá»±c lượng thi công theo phương thức "chuyên sâu - đồng bá»™ - dây chuyá»n". Phải khéo kết hợp lao động thá»§ công, công cụ cải tiến, phương tiện thi công cÆ¡ giá»›i, thuốc nổ, thà nh má»™t động lá»±c tổng hoà để tạo tốc độ nhanh, năng suất cao, chất lượng tốt, hiệu quả thiết thá»±c.
- Chá»§ trương, kế hoạch và phương thức thi công đưá»ng tiêu chuẩn đông Trưá»ng SÆ¡n được thống nhất, những trăn trở vá» thá»i gian quá gấp được giải toả má»™t bước, từ đó chúng tôi táºp trung chỉ đạo các đơn vị triển khai từng phần việc cụ thể.
Cuối tháng 3, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n tổ chức nắm lại tổng thể tình hình toà n tuyến, là m cÆ¡ sở cho việc chỉ đạo thi công cÅ©ng như hoà n chỉnh luáºn chứng chÃnh thức để trình ChÃnh phá»§ vá» việc mở đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n; tôi dẫn má»™t Ä‘oà n Ä‘i và o theo hướng đông, anh Äặng TÃnh dẫn Ä‘oà n theo tuyến tây Trưá»ng SÆ¡n. Dá»± kiến, Ä‘oà n cá»§a anh TÃnh Ä‘i tuyến phÃa tây, theo đưá»ng 9 đến Bản Äông, rẽ sang đưá»ng 128, qua đưá»ng 23, xuyên cao nguyên Bloven, qua vùng ba biên giá»›i.
CÅ©ng như bao lần Ä‘i xa trước đây, đêm trước khi lên đưá»ng, anh em chúng tôi thức bên nhau, trao đổi công việc vá»›i tâm trạng hết sức phấn chấn bởi bao dá»± định lá»›n lao.
Vẫn biết sinh tá» là chuyện thưá»ng ở Ä‘á»i. Nhất là trong chiến tranh, trước "mÅ©i tên, hòn đạn", sá»± sống và cái chết có khi cách nhau không đầy gang tấc, tháºm chà chỉ là sợi chỉ mong manh.
Nhưng tôi không ngá», đây là lần cuối cùng anh TÃnh và tôi chia tay nhau, để rồi anh Ä‘i mãi.
Äêm mùng 4 tháng 4, Ä‘oà n chúng tôi theo tuyến phÃa đông, dừng nghỉ tại má»™t Ä‘iểm bên bá» sông Sa Thầy, cạnh đưá»ng 19. Äêm xuống đã lâu, nhưng tôi vẫn trằn trá»c, thao thức. Cứ nghÄ© do thá»i tiết quá oái oăm, ngà y nóng như rang, đêm vá» lạnh buốt. Nhưng đã bao năm ở rừng, tôi đâu có váºy? Gần sáng, nhân viên cÆ¡ yếu Ä‘i cùng chuyển cho tôi bức Ä‘iện vẻn vẹn mấy chữ: ChÃnh uá»· Äặng TÃnh hy sinh ngà y 3 tháng 4 ở Pắc Xoòng.
Cầm bức Ä‘iện, mắt tôi nhoà đi. Má»™t ná»—i Ä‘au không nói thà nh lá»i. Tôi quyết định tạm dừng chuyến Ä‘i, trở vá» sở chỉ huy. Nhưng vì đưá»ng xa, trắc trở, chúng tôi cÅ©ng không kịp ra dá»± lá»… tang cá»§a anh Äặng TÃnh, do Quân uá»· Trung ương, Bá»™ Quốc phòng tổ chức ở Hà Ná»™i. Liá»n sau đó, tôi ra viếng má»™ anh, chia buồn cùng chị TÃnh và gia đình. Thắp nén hương lên phần má»™ ngưá»i đã khuất, tôi thấu táºn cùng ná»—i Ä‘au; thương tiếc ngưá»i đồng chà mẫu má»±c, thân thiết đã sá»›m vÄ©nh viá»…n ra Ä‘i, Ä‘em theo bao tâm huyết, hoà i bão cá»§a má»™t tầm nhìn chiến lược, có tÃnh toán.
Theo anh em trong Ä‘oà n do anh TÃnh chỉ huy kể lại: Äúng lá»™ trình đã định, anh TÃnh và o là m việc vá»›i Bá»™ Tư lệnh các Sư Ä‘oà n: 471, 472, 565, 968, Quân khu Hạ Là o, kết hợp khảo sát, nắm tình hình đưá»ng sá và bà n biện pháp xây dá»±ng vùng giải phóng. Sáng ngà y 3 tháng 4, trên đưá»ng xuống thăm má»™t đơn vị thuá»™c Sư Ä‘oà n 968 chốt giữ tại Pắc Xoòng - má»™t vị trà quan trá»ng ở Nam Là o vừa được giải phóng, xe anh TÃnh trúng mìn cá»§a địch. Hy sinh cùng anh Äặng TÃnh còn có thượng tá ChÃnh uá»· Sư Ä‘oà n 968 - VÅ© Quang Bình, Cục phó Cục Tham mưu công binh - Nguyá»…n Xuân Yên, nhạc sÄ© Trịnh Quý - Äoà n phó Ä‘oà n văn công Trưá»ng SÆ¡n, má»™t bác sÄ© và đồng chà lái xe. Äây là má»™t tổn thất lá»›n nhất vá» cán bá»™ cá»§a Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n.
Sau khi anh Äặng TÃnh hy sinh, có ngưá»i há»i tôi: Anh TÃnh vượt cao nguyên Bloven là m gì? Tôi trả lá»i: Äiá»u đó thuá»™c kế hoạch cá»§a Bá»™ Tư lệnh. Chúng tôi bà n tÃnh kỹ, lúc nà y có Ä‘iá»u kiện nên khảo sát nắm kỹ lại tình hình khu vá»±c ba biên giá»›i.
Theo tuyến phÃa tây, anh TÃnh sẽ vượt cao nguyên Bloven, xuống khu vá»±c ba biên giá»›i, sau đó và o Lá»™c Ninh. Còn tôi sẽ và o Tây Nguyên, đến Äắc Min, quay sang đưá»ng 19 và đưá»ng 18, rồi cùng vượt Bloven trở vá». Sau chuyến Ä‘i nà y, chúng tôi sẽ tÃnh tá»›i phương án nếu Mỹ - nguỵ phản bá»™i những Ä‘iá»u khoản đã cam kết trong Hiệp định Paris, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n sẽ tổ chức váºn chuyển chi viện chiến trưá»ng qua ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh ở tầm lá»›n hÆ¡n.
Sau khi anh Äặng TÃnh hy sinh, Phó chÃnh uá»· Hoà ng Thế Thiện được bổ nhiệm ChÃnh uá»· Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n.
***
Từ ngà y 15 đến ngà y 19 tháng 5 năm 1973, tôi có mặt ở Hà Ná»™i báo cáo Thưá»ng trá»±c Quân uá»· Trung ương, Bá»™ Quốc phòng và các anh Äá»— Mưá»i, Phan Trá»ng Tuệ toà n bá»™ luáºn chứng xây dá»±ng hoà n chỉnh đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n. Má»™t số anh trong Bá»™ Tư lệnh và chá»§ trì binh chá»§ng trá»±c tiếp là m việc vá»›i các cÆ¡ quan Nhà nước và Bá»™ Quốc phòng. Tròn má»™t tuần sau, ngà y 25 tháng 5, Phó thá»§ tướng Äá»— Mưá»i thông qua sÆ¡ bá»™ kế hoạch xây dá»±ng cÆ¡ bản đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n vá»›i ná»™i dung:
- ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh đông Trưá»ng SÆ¡n là đưá»ng xuyên Nam - Bắc, xây dá»±ng theo tiêu chuẩn đưá»ng cấp 4 miá»n núi, bắt đầu từ Tân Kỳ (Nghệ An) đến ChÆ¡n Thà nh (Bình Phước). Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đảm trách từ Khe Gát (Quảng Bình) và o ChÆ¡n Thà nh - trước mắt và o đến Bù Gia Máºp, vá»›i tổng chiá»u dà i 1.200 cây số, ná»n đưá»ng 9 mét, mặt đưá»ng 7 mét; cầu cống vÄ©nh cá»u và bán vÄ©nh cá»u bảo đảm hà nh quân cÆ¡ giá»›i và váºn chuyển cả hai mùa, xe chạy vá»›i váºn tốc tối Ä‘a 60 cây số má»™t giá».
- Äối vá»›i đưá»ng tây Trưá»ng SÆ¡n, tiến hà nh cải tạo, nâng cấp hai trục. Trục thứ nhất từ Phong Nha (đưá»ng 20) và từ Thạch Bà n (đưá»ng 16) và o Plây Cần, dà i 720 cây số, từ đó nối và o đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n. Trục thứ hai: gần đưá»ng 9 từ Hướng Hoá đến Mưá»ng Phìn, theo đưá»ng 23 xuống Saravan, A-tô-pÆ¡, nối sang Plây Cần, dà i hÆ¡n 600 cây số.
Äể tạo Ä‘iá»u kiện cho Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n thá»±c hiện được khối lượng công việc lá»›n nà y, ChÃnh phá»§ và Bá»™ Quốc phòng duyệt nâng tổng số lá»±c lượng cầu đưá»ng lên trên 47 nghìn ngưá»i, trong đó có hÆ¡n 10 nghìn gồm cả thanh niên xung phong do Trung ương Äoà n chi viện và dân công được huy động ở các tỉnh Nghệ An, Hà TÄ©nh, Quảng Bình. Äặc biệt Bá»™ Quốc phòng quyết định bổ sung và đổi má»›i trang thiết bị cÆ¡ giá»›i phục vụ là m đưá»ng, gồm hÆ¡n 200 máy húc, trên 600 xe ben, 50 xe lu, 100 máy ép hÆ¡i, máy nghiá»n đá Anh Nguyá»…n Nam Hải - Thứ trưởng Bá»™ Giao thông váºn tải cùng má»™t số chuyên gia cầu đưá»ng và o há»— trợ chúng tôi khảo sát cắm tuyến, nghiên cứu kết cấu địa chất, táºp trung khảo sát thiết kế Ä‘oạn Bù Lạch - Khâm Äức là nÆ¡i địa hình phức tạp nhất.
Trở vá» sở chỉ huy, tôi cho má»i Bá»™ Tư lệnh và cán bá»™ chá»§ trì các cÆ¡ quan thông báo quyết định sÆ¡ bá»™ ban đầu cá»§a ChÃnh phá»§. Vui tá»™t độ có lẽ là các anh Phạm Diêu, Phan Quang Tiệp, bởi chÃnh há» là những cán bá»™, đã từng "lao tâm, khổ tứ, gối đất, nằm sương" mấy tháng trá»i, trá»±c tiếp khảo sát và cùng cán bá»™ chuyên môn hoà n chỉnh luáºn chứng tuyến đưá»ng.
Là ngưá»i từng dấn bước theo lối mòn, vai trÄ©u nặng ba lô, leo núi, vượt suối, băng rừng Trưá»ng SÆ¡n trong thá»i kỳ kháng chiến chống Pháp, rồi những năm dà i đằng đẵng thá»i đánh Mỹ, phải mượn đất bạn Là o mở đưá»ng…, liệu ai có thể giấu nổi niá»m vui nà y?
Tôi nói với anh Phạm Diêu:
- Ước mÆ¡ đã thà nh hiện thá»±c. Nhưng niá»m vui như được nhân đôi, bởi rất may cho chúng ta là ChÃnh phá»§ quyết định cho triển khai, khi Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đã có thá»±c lá»±c.
Các anh Phạm Diêu, Phan Quang Tiệp, Dương Äình Tạ… Ä‘á»u nhất trà đỠnghị Bá»™ Tư lệnh: Luáºn chứng đã được ChÃnh phá»§ thông qua, cho triển khai ngay. Vừa thi công, vừa tÃnh toán số liệu chÃnh xác cụ thể.
Chúng tôi nhất trà theo cách đó.
Và o những ngà y bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n dồn sức cho "công trình thế ká»·" nà y, chúng tôi vinh dá»± được đón Thá»§ tướng Phi-Ä‘en Cát-xtÆ¡-rô và o thăm vùng giải phóng Quảng Trị, thăm ChÃnh phá»§ cách mạng lâm thá»i cá»™ng hoà miá»n Nam Việt Nam và thăm ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh.
Tháºt sá»± gây niá»m kÃnh phục, xúc động trong tôi là hình ảnh vị nguyên thá»§ Cuba - má»™t quốc gia bé nhá», rất đỗi anh hùng bên kia Thái Bình Dương hiện diện rất sá»›m ở Quảng Trị, ngay sau khi mảnh đất nà y vừa được giải phóng. Äồng chà trong bá»™ quân phục vá»›i dáng vóc uy nghiêm, đứng trên xác má»™t chiếc xe tăng Mỹ tại thị xã Äông Hà tuyên bố trước ngà n quân và đông đảo nhân dân rằng: Chiến thắng cá»§a Việt Nam là chiến thắng cá»§a Cuba. Quảng Trị là Hi Rông cá»§a Cuba…
Là ngưá»i đã từng nêu khẩu hiệu: "Vì Việt Nam, Cuba sẵn sà ng hiến cả máu mình", sau chuyến và o Trưá»ng SÆ¡n, Thá»§ tướng Phi- Ä‘en Cát-xtÆ¡-rô đã báo cho Thá»§ tướng Phạm Văn Äồng rằng: Cuba sẽ viện trợ cho Bá»™ Tư lệnh ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh má»™t số thiết bị là m đưá»ng hiện đại mà nước ông mua cá»§a Nháºt Bản, và sẽ cá» chuyên gia cầu đưá»ng sang giúp.
Vá» nước, Thá»§ tướng Phi-Ä‘en đã phái ngay 73 kỹ sư, công nhân là nh nghá» sang Việt Nam, và o Trưá»ng SÆ¡n "cùng đổ mồ hôi, sôi nước mắt" vá»›i bá»™ đội, thanh niên xung phong Việt Nam trên từng cung đưá»ng. Sau đó, má»™t khối luợng thiết bị là m đưá»ng hiện đại trị giá sáu triệu đô-la, gồm máy húc 130 CV, xe ben 12 tấn, máy lu, máy tưới nhá»±a đưá»ng… do Cuba viện trợ đã vượt biển cặp cảng Hải Phòng. ÄÆ°á»£c Bá»™ Quốc phòng thông báo, chúng tôi cá» Cục phó công binh Trần Äình Cầu, Trưởng phòng váºt tư kỹ thuáºt Äặng Hương dẫn Trung Ä‘oà n 515 váºn tải ra nháºn.
Váºy là không chỉ Là o, Campuchia, bạn bè cùng chung chiến trưá»ng, chung kẻ thù; không chỉ Liên Xô, Trung Quốc và bạn bè trên đại lục à - Âu… mà đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh còn thu hút được khối óc, con tim, sá»± há»— trợ vá» váºt tư thiết bị cá»§a bạn bè Cuba cách ta ná»a vòng trái đất.
Riêng phần mình, sau khi có quyết định, sá»± há»— trợ to lá»›n cá»§a trên, trong xây dá»±ng đưá»ng cÆ¡ bản, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n xem yếu tố hà ng đầu phải là con ngưá»i. Äặc biệt là cán bá»™ chá»§ trì. Vá»›i quan Ä‘iểm đó, chúng tôi chá»§ trương sá»›m táºp huấn nâng cao năng lá»±c tổ chức chỉ huy và kỹ thuáºt thi công cầu đưá»ng. Äể thống nhất ná»™i dung, chuẩn bị cho táºp huấn, chúng tôi chá»n Sư Ä‘oà n 473 công binh thi công thà điểm theo phương thức có tÃnh công nghiệp: "Dây chuyá»n- chuyên sâu - đồng bá»™", vá»›i động lá»±c là "Lao động thá»§ công + công cụ cải tiến + thuốc nổ + phương tiện thi công cÆ¡ giá»›i". Bốn thứ động lá»±c chÃnh nà y phải đổi má»›i hoà n toà n vá» công cụ thao tác, ứng dụng kỹ thuáºt và sáng kiến; nhằm nâng cao năng suất lao động, chất lượng công trình. Máy húc thi công theo sÆ¡ đồ. Xe ben nháºn đất đá theo "ke xả", nháºn xong có đưá»ng Ä‘i luôn, không mất thá»i gian quay trở.
Những Ä‘iểm có khối lượng thi công lá»›n, dùng máy húc thi công; nÆ¡i nhá» lẻ, chá»§ yếu là m thá»§ công. Các lá»±c lượng táºp trung là m ban ngà y. Chỉ những bá»™ pháºn đổ bê tông má»›i là m đêm…
Nói vá» tổ chức thá»±c nghiệm đổi má»›i phương thức là m đưá»ng, thì anh Bùi Thế Tâm - má»™t cán bá»™ có trình độ, ham há»c há»i, cùng các anh Nguyá»…n Văn Ká»·, Tô Äa Mạn, Cao Äôn Luân là má»™t táºp thể cán bá»™ sư Ä‘oà n binh chá»§ng khá Ä‘á»u tay, quyết tâm cao. Ấn tượng đó được cá»§ng cố thêm sau lần tôi cùng anh Lê Xy và anh Phan Khắc Hy xuống là m việc vá»›i Bá»™ Tư lệnh sư Ä‘oà n bà n áp dụng thi công cầu đưá»ng theo phương thức má»›i, có thỉết bị kỹ thuáºt hiện đại, đồng bá»™ do Cuba viện trợ.
Theo dõi Phó tư lệnh Phan Khắc Hy giá»›i thiệu sÆ¡ đồ đội hình thi công "chuyên sâu - dây chuyá»n - đồng bá»™", anh Bùi Thế Tâm nêu ý kiến:
- Báo cáo, đây thá»±c sá»± là khái quát má»™t phương châm tổ chức thi công cầu đưá»ng rất má»›i cá»§a Binh chá»§ng Công binh. Nhưng liệu đã há»™i đủ những Ä‘iá»u kiện để có thể triển khai được chưa?
Phó chÃnh uá»· Lê Xy nói rõ thêm:
- Trong chÃnh phương châm đó đã nói rõ động lá»±c chÃnh là con ngưá»i, kết hợp công cụ cải tiến, thuốc nổ.
Bộ Tư lệnh Sư đoà n 473 hoà n toà n nhất trà và hứa vừa là m vừa rút kinh nghiệm để hoà n thiện thêm.
Thấy đã thống nhất phương thức thi công, tôi há»i:
- Theo ý kiến các anh, nên chá»n Ä‘oạn nà o để thi công thà điểm và sá» dụng đơn vị nà o?
Bá»™ Tư lệnh 473 nhất trà chá»n trên dưới 100 cây số từ Dakrong đến Bù Lạch. Äoạn nà y gần đưá»ng 9; táºp kết váºt tư, thiết bị thuáºn lợi. Vá» lá»±c lượng thi công, Sư Ä‘oà n đỠnghị cho bốn trung Ä‘oà n tháºt thiện chiến là m đưá»ng và Trung Ä‘oà n cầu 99.
Anh Tâm kiến nghị:
- Äá» nghị Bá»™ Tư lệnh ưu tlên cho quãng thi công thà điểm nà y. Nếu "đầu xuôi" thì ắt là "Ä‘uôi sẽ lá»t"!
Chúng tôi nhất trà phương án của Chỉ huy Sư đoà n 473. Riêng lực lượng, bổ sung hai đoà n thanh niên xung phong.
Do tầm quan trá»ng cá»§a khâu "đột phá khẩu", Bá»™ Tư lệnh thấy cần phải để anh Lê Xy và anh Phan Khắc Hy ở lại tiếp tục giúp Sư Ä‘oà n 473 má»™t thá»i gian.
Vá»›i ná»™i bá»™ Thưá»ng Vụ Äảng uá»· và Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, công việc luôn bá» bá»™n, Ä‘an cà i. Nhưng cÆ¡ bản mấy anh em hoạt động Ä‘á»u tay, nên má»i việc Ä‘á»u trôi chảy, chu tất. Riêng các anh Lê Xy, Nguyá»…n An, Phan Khắc Hy, Nguyá»…n Lang, Lê Äình Sum thưá»ng được dà nh "ưu tiên" trá»±c tiếp chỉ đạo, tháo gỡ những việc, những thá»i Ä‘oạn khó khăn nhất. Ngoà i tuổi trẻ, sức khá»e, đây là những cán bá»™ kiên cưá»ng, sáng tạo, có trình độ, năng lá»±c tổ chức chỉ huy và dà y dạn kinh nghiệm.
Theo phương thức tổ chức thi công đã thống nhất, được anh Phan Khắc Hy và anh Lê Xy chỉ đạo trá»±c tiếp, sau 3 tháng thi công thà điểm ở Sư Ä‘oà n 473, kết quả cho thấy các chỉ tiêu Ä‘á»u vượt hai lần so vá»›i cách là m cÅ©. Äây là cÆ¡ sở quan trá»ng để chúng tôi kết luáºn phương pháp, ngllyên tắc, phương châm đỠra trước đây là cÆ¡ bản chÃnh xác.
Tháng 6 năm 1973, Äảng uá»· Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n há»p bà n chuyên đỠvá» xây dá»±ng đưá»ng cÆ¡ bản đông Trưá»ng SÆ¡n. Tiếp đó, chúng tôi tiến hà nh táºp huấn cho cán bá»™ sư Ä‘oà n, trung Ä‘oà n và cÆ¡ quan Bá»™ Tư lệnh. Äịa Ä‘iểm táºp huấn là sở chỉ huy giã chiến cá»§a Sư Ä‘oà n 473, nằm cạnh sông Bang, gần má» nước khoáng, cây số 18 đưá»ng 16 (Lệ Thuá»·, Quảng Bình). Äây là địa Ä‘iểm thà nh láºp Mặt tráºn Việt Minh tỉnh Quảng Bình thá»i kỳ trước Cách mạng tháng Tám, mà tôi là uá»· viên Ban Chấp hà nh, khi đó gá»i là Mặt tráºn Việt Minh "Cô Tám" (tên má»™t phụ nừ yêu nước tiêu biểu cá»§a Quảng Bình trước đây).
Theo phân công cá»§a Bá»™ Tư lệnh, tôi truyá»n đạt cho há»™i nghị táºp huấn vá» tư tưởng và phương châm xây dá»±ng cầu đưá»ng.
HÆ¡n 200 cán bá»™ dá»± táºp huấn hà o hứng táºp trung theo dõi, ghi chép đầy đủ, thảo luáºn sôi nổi, thắng thắn; phân tÃch rỡ những ưu Ä‘iểm và hạn chế cá»§a "mô hình" là m đưá»ng kiểu má»›i. Äa số cho rằng đây là kiểu là m đưá»ng chưa từng có cá»§a ngà nh giao thông nưởc ta cho đến nay, là bước chuyển hướng có tÃnh chiến lược vá»›i hà ng loạt ná»™i dung má»›i vá» là m đưá»ng tiêu chuẩn trên tuyến chi viện chiến lược ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh. Hai vấn đỠlá»›n mà cán bá»™ dá»± táºp huấn trao đổi, tranh luáºn khá kỹ là thá»i gian hoà n tất công trình và phương pháp thi công. Cuối cùng há»™i nghị Ä‘á»u nhất trà vá»›i phương án cá»§a Bá»™ Tư lệnh. Vá» thá»i gian, quyết tâm hoà n thà nh trong 4 năm như ChÃnh phá»§ đã chấp thuáºn. Sau nà y, trong quá trình triển khai có thể Ä‘iá»u chỉnh.
Vá» lá»±c lượng, phải huy động táºp trung và o đây Sư Ä‘oà n công binh thiện chiến 473, Sư Ä‘oà n khu vá»±c 470 và 4 Ä‘oà n thanh niên xưng phong, vá»›i khoảng 25.000 ngưá»i cùng má»™t số phương tiện thi công má»›i. Dá»± kiến có thể tăng cưá»ng thêm má»™t số trung Ä‘oà n cá»§a Sư Ä‘oà n 472.
Vá» phương pháp thi công, phải có "Ä‘iểm" và có "diện". Äiểm là từ Cù Bai, đưá»ng 16 (Quảng Bình) và o Kontum. Phải táºp trung và o đây Sư Ä‘oà n công binh 473 và má»™t số trung Ä‘oà n công binh cá»§a các sư Ä‘oà n khác, các Ä‘oà n thanh niên xung phong và thiết bị thi công má»›i có công suất cao. Tổ chức thi công theo 4 cung Ä‘oạn, 4 mÅ©i, nhằm sá»›m hợp Ä‘iểm để có thể nhanh chóng đưa và o sá» dụng cả tuyến đưá»ng khi xuất hiện thá»i cÆ¡ chiến lược má»›i.
Vá» kỹ thuáºt, mặt đưá»ng chá»§ yếu rải đá cấp phối; khi có Ä‘iá»u kiện sẽ cho rải nhá»±a; cầu cống là m vÄ©nh cá»u, trước mắt là cống và cầu nhá».
Xét má»i phương diện, há»™i nghị táºp huấn lần nà y có tầm quan trá»ng đặc biệt được chúng tôi xem như há»™i nghị Hương Äô táºp huấn chiến dịch, chiến thuáºt váºn tải và o cuối mùa hè năm 1967; nó nhằm đổi má»›i phương thức tổ chức thi công cầu đưá»ng theo má»™t mô hình mang tÃnh chất công nghiệp vá»›i tư duy khoa há»c, sáng tạo, trong Ä‘iá»u kiện chiến tranh.
Sau há»™i nghị táºp huấn, toà n tuyến xốc lại đội hình. Sở chỉ huy các sư Ä‘oà n và đội hình các trung Ä‘oà n, đại đội được Ä‘iá»u chỉnh theo từng cung đưá»ng được đà m trách. Sở chỉ huy Bá»™ Tư lệnh chuyển và o Thạch Bà n - ngã ba đưá»ng 15 và đưá»ng 16, cạnh sông Bang - đứng ở Ä‘iểm đầu hướng đột kÃch cá»§a tuyến má»›i ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh Ä‘ang và o thá»i Ä‘iểm thi công dồn dáºp.
Äầu hè cho tá»›i tháng 9 năm 1973, trên mặt tráºn cầu đưá»ng, toà n tuyến đã huy động trên 1,6 triệu công lao động trá»±c tiếp, hÆ¡n 13 nghìn kÃp máy, 200 nghìn chuyến xe ben, trên 2.600 tấn thuốc nổ, 300 nghìn tấn sắt thép, 150 nghìn tấn xi măng… Äổi lại, tuyến đông Trưá»ng SÆ¡n đã thông xe được từ Thạch Bà n và o bến Giăng (dà i 338 cây số). Tuyến tây Trưá»ng SÆ¡n gần 700 cây số từ Bản Äông và o Plây Khốc được hạ dốc, mở rá»™ng, "nắn" sá»a những quãng vòng cua gấp. Nhá» váºy, đưá»ng cá»§a ta từ chá»— tuyến hẹp, dốc cao, bán kÃnh vòng cua nhá», thà nh đưá»ng rá»™ng từ 6 - 8 mét, được rải đá hoặc cấp phối ở những quãng trá»ng Ä‘iểm; được là phẳng ở những nÆ¡i có kết cấu địa tầng tốt, vượt sông suối hầu hết bằng cầu; bảo đảm lá»±c lượng cả 2 hướng, trên dưới 2.000 xe và o ra cả ngà y đêm vá»›i tốc độ trung bình 30-85 cây số má»™t giá».
Việc thi công đưá»ng ống xăng dầu tuyến đông Trưá»ng SÆ¡n khó khăn phức tạp còn hÆ¡n đưá»ng ô tô, bởi địa hình hiểm trở, chia cắt mạnh. Do váºy, tá»›i đầu mùa khô 1973-1974 má»›i tá»›i được Trao.
Trong khi đó ở hà nh lang phÃa tây, đưá»ng ống xăng dầu đã kéo và o khu vá»±c ba biên giá»›i.
***
Tháng 7 năm 1973, Trung ương Äảng ra nghị quyết 21 khắng định con đưá»ng cách mạng miá»n Nam vẫn tiếp tục con đưá»ng cách mạng bạo lá»±c. Bất luáºn trong tình huống nà o ta cÅ©ng phải nắm vững thá»i cÆ¡, không mÆ¡ hồ, ảo tưá»ng và o "thiện chÃ" cá»§a kẻ thù, giữ vững chiến lược tiến công, tiếp tục đưa cách mạng miá»n Nam Ä‘i lên.
Tháng 10 năm 1973, Quân uá»· Trung ương có nghị quyết vá» phương hướng, nhiệm vụ quân sá»± đối vá»›i cách mạng miá»n Nam, đặc biệt nhấn mạnh công tác chuẩn bị tạo thế và lá»±c, kể cả chuẩn bị chiến trưá»ng, bảo đảm cho tác chiến hiệp đồng quân binh chá»§ng quy mô lá»›n khi thá»i cÆ¡ đến.
Tổ chức cho bá»™ đội quán triệt nghị quyết cá»§a Äảng, chúng tôi cho rằng những gì mà Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đã và đang là m - đặc biệt là chá»§ trương phát triển, hoà n thiện thế tráºn váºn chuyển từ sau khi có Hiệp định Paris, thá»±c sá»± là những bước Ä‘i vừa mang tÃnh tuần tá»±, cÆ¡ bản, vừa mang tÃnh "Ä‘i trước, đón đầu".
Trong hà ng loạt nhiệm vụ cấp bách, Trung ương Äảng, Quân uá»· Trung ương coi trá»ng hoạt động chi viện chiến trưá»ng, phát triển tuyến chi viện chiến lược - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh.
Cuối tháng 11 năm 1973, anh Phan Trá»ng Tuệ Ä‘iện báo vá»›i tôi rằng ChÃnh phá»§ chÃnh thức ra quyết định xây dá»±ng đưá»ng tiêu chuẩn quốc gia đông Trưá»ng SÆ¡n. Vá» hướng tuyến, thá»i gian thi công, tiêu chuẩn kỹ thuáºt cÆ¡ bản như luáºn chứng đã được anh Äá»— Mưá»i thông qua hồi tháng 5 năm 1973. Mấy ngà y sau anh Tuệ và o Thạch Bà n giao cho chúng tôi quyết định số 247, do Phó thá»§ tướng Lê Thanh Nghị ký ngà y 17 tháng 11 năm 1973.
Thay mặt ChÃnh phá»§ và o giao quyết định, giao nhiệm vụ cho Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, nhưng khi gặp chúng tôi tại sở chỉ huy, anh Phan Trá»ng Tuệ thân tình bảo:
- Mình và o mừng và chia vui vá»›i bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n.
Trên thá»±c tế, đưá»ng tiêu chuẩn đông Trưá»ng SÆ¡n đã được Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n cho triển khai thi công từ cuối năm 1972. Việc ChÃnh phá»§ phê chuẩn luáºn chứng kinh tế - kỹ thuáºt là má»™t yếu tố quyết định, má»™t động lá»±c má»›i để bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n sá»›m thá»±c hiện được ước nguyện lá»›n lao.
Trung tuần tháng 12, sau khi ổn định sinh hoạt, công tác cá»§a cÆ¡ quan Bá»™ Tư lệnh ở Thạch Bà n, tôi cùng má»™t số cán bá»™ chá»§ trì cÆ¡ quan xuống là m việc vá»›i Sư Ä‘oà n 571, kiểm tra đội hình trung Ä‘oà n xe chạy ban ngà y và tình hình sá»a chữa, nâng cấp đưá»ng tây Trưá»ng SÆ¡n; chỉ đạo cho bắc cầu phao cỡ hai:là n xe ở những ngầm nước lá»›n.
Tiếp đó, tôi đến là m việc trá»±c tiếp vá»›i lãnh đạo các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, hiệp đồng tăng cưá»ng lá»±c lượng váºn tải đưá»ng sông, đưá»ng biển, đặc biệt là nhân lá»±c bốc xếp ở các cảng Äông Hà , Nháºt Lệ, Hòn La…, và các khu vá»±c dá»± trữ hà ng dá»c đưá»ng 9.
Xong việc ở tuyến ngoà i, chúng tôi và o kiểm tra khu vá»±c ba biên giá»›i. Kể từ khi ở cương vị Tư lệnh bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n, đây là lần thứ năm tôi và o thị sát "Thánh địa" nà y. Và cứ má»—i lần đến đây tôi lại có thêm nhÅ©ng cảm nháºn má»›i, những ý tưởng má»›i vá» vùng đất thiêng liêng có tên là "Ngã ba biên giá»›i". Ai có may mắn đến nÆ¡i nà y Ä‘á»u bâng khuâng khôn tả khi nghe được những chú gà trống cá»§a ba nước Việt - Miên - Là o cùng cất tiếng gáy đón chà o bình minh…
Là cán bá»™ quân sá»±, không riêng gì tôi, mà ai cÅ©ng phải lưu tâm vá» vị thế chiến lược cá»§a vùng đất ấy. Và thá»±c tế, khu vá»±c ba biên giá»›i từ lâu đã trở thà nh căn cứ chiến lược chung cá»§a các chiến trưá»ng Nam Äông Dương.
Ở Ä‘iểm "giao thoa" nà y, Việt Nam có Tây Nguyên trải rá»™ng trên địa bà n ba tỉnh, đất Ä‘ai bằng phẳng, mỡ mà u; tà i nguyên rừng, tiá»m năng thuá»· Ä‘iện và cây công nghiệp lá»›n nhất trong nước.
PhÃa bạn Là o, nối vá»›i Tây Nguyên có cao nguyên Bloven, diện tÃch rá»™ng, đất Ä‘ai phì nhiêu, già u có vá» tà i nguyên rừng; tiá»m năng thuá»· Ä‘iện và cây công nghiệp rất lá»›n; có nhiá»u sông lá»›n thuáºn cho giao thông bằng tà u thuyá»n, có Thác Khôn nổi tiếng cả Äông Dương.
PhÃa Campuchia có vùng rừng Äông bắc rá»™ng lá»›n, hiểm trở, là địa bà n đứng chân lý tưởng cá»§a lá»±c lượng vÅ© trang.
Vá»›i vị trà có tÃnh chiến lược đó, nếu như cách mạng ba nước giữ được vùng ba biên giá»›i, thì dám chắc chẳng kẻ thù nà o là m gì được ta.
Trên cÆ¡ sở má»™t căn cứ chiến lược chung, đã hình thà nh mặt tráºn Ä‘oà n kết chiến đấu giữa ba dân tá»™c cùng chống kẻ thù chung qua hai cuá»™c kháng chiến, già nh độc láºp cho má»—i quốc gia và bảo vệ vững chắc thà nh quả đó. Tuy phương cách, bước Ä‘i tá»›i thắng lợi cá»§a từng nước không giống nhau, nhưng Ä‘oà n kết chiến đấu, dá»±a và o nhau để già nh thắng lợi là má»™t nguyên tắc, má»™t yếu tố có tÃnh sống còn cá»§a cách mạng má»—i nước.
Nung nấu những ý tưởng đó, trong bất cứ tình huống nà o, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n cÅ©ng coi trá»ng xây dá»±ng căn cứ ba biên giá»›i.
Trở lại lần nà y tôi kiểm tra khắp lượt các đơn vị đứng chân nÆ¡i đây nhưng chá»§ yếu là Sư Ä‘oà n 470. Äoà n chúng tôi đã tá»›i tỉnh lỵ A-tô-pÆ¡, sau đó dùng xuồng máy xuôi dòng Xê Công rồi Mê Công đến các Binh trạm 51, 53 ở Xiêm Pạng, sau đó Ä‘i ô tô vá» sở chỉ huy Bá»™ Tư lệnh Sư Ä‘oà n 470.
Má»™t may mắn là trong chuyến Ä‘i lần nà y tôi được là m việc trá»±c tiếp vá»›i cán bá»™ chá»§ trì má»™t số chiến trưá»ng, nắm được tình hình chung và yêu cầu cụ thể cá»§a từng hướng. Bởi váºy trong suy nghÄ© cá»§a tôi luôn choán ngá»± hai vấn đỠbức bách nhất:
- Là m sao đẩy nhanh tốc độ thi công đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n?
- Là m sao chi viện binh lá»±c, váºt chất cho các chiến trưá»ng kịp thá»i nhất, đồng bá»™ nhất?
Từ những đòi há»i bức xúc đó, tôi dà nh mấy ngà y kiểm tra việc thi công đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n qua Gia Lai và Äắc Lắc.
Ở địa bà n do Sư Ä‘oà n 470 đảm trách, chúng tôi tá»›i vùng giải phóng Äắc Tô, Tân Cảnh, khảo sát lại đưá»ng 19 - Ä‘oạn từ Gia Lai sang Stung Treng (Campuchia), các trục 128A, 128B là những trục ngang nối Kontum vá»›i A-tô-pÆ¡. Tiếp đó, chúng tôi Ä‘i Plây Cần, Sa Thầy kiểm tra tuyến đưá»ng má»›i mở.
Tá»›i Trung Ä‘oà n 4 công binh, sau khi nghe Trung Ä‘oà n trưá»ng Lê Thanh Nhà n báo cáo, tôi kết luáºn ngay:
- Trung Ä‘oà n thi công nÆ¡i địa hình bằng phẳng, phương tiện thi công cÆ¡ giá»›i có công suất cao và đồng bá»™ như: máy húc Kommassu 130 mã lá»±c, máy gạt, máy lu, máy xúc, máy đà o rãnh, xe xi-téc tưới nước… là điá»u kiện rất tốt để thi công thẹo phương thức dây chuyá»n - chuyên sâu - đồng bá»™. Các đồng chà cho là m thá» má»™t tuần, xem má»—i ngà y hoà n chỉnh được bao xa.
Ngay sau đó, chúng tôi kéo nhau và o khu rừng khá»™p thuá»™c địa pháºn Ea Súp (Äắc Lắc), phÃa nam đưá»ng 19 trá»±c tiếp chỉ huy đơn vị thi công theo bốn công Ä‘oạn trong dây chuyá»n: nhổ cây, rà rá»… - á»§i đà o đắp ná»n - san mui, luyện mặt đưá»ng - đà o rãnh, đặt cống.
Cả ngà y hôm đó, trung đoà n thi công được một cây số, hoà n chỉnh ba công đoạn; riêng đặt cống, rải cấp phối chưa thực hiện được.
Từ thá»±c tiá»…n chỉ đạo Trung Ä‘oà n 4, chúng tôi đã hệ thống lại thà nh tà i liệu mô hình tác nghiệp là m đưá»ng qua địa hình cao nguyên và gá»i ngay cho các Trung Ä‘oà n công binh 551, 574 và má»™t số đơn vị khác có Ä‘iá»u kiện thi công tương tá»±.
***
Äến tháng 4 năm 1974, lá»±c lượng là m đưá»ng trên toà n tuyến có 4 sư Ä‘oà n, 5 trung Ä‘oà n công binh và 4 Ä‘oà n thanh niên xung phong. Ở tuyến "Ä‘iểm" có 3 sư Ä‘oà n, 5 trung Ä‘oà n công binh và 4 Ä‘oà n thanh niên xung phong vá»›i trên 6 vạn quân. Ở tuyến "diện", phÃa sau có 2 trung Ä‘oà n vá»›i hÆ¡n 3.000 quân thuá»™c Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n và gần 2 vạn ngưá»i, gồm lá»±c lượng thuá»™c Bá»™ Giao thông váºn tải, thanh niên xung phong và dân công các tinh Nghệ An, Hà TÄ©nh, Quảng Bình.
Ở tuyến "Ä‘iểm", chúng tôi chỉ đạo lấy cấp sư Ä‘oà n công binh là m đơn vị tổ chức, chỉ huy thi công táºp trung thống nhất. Trong đó má»—i sư Ä‘oà n tổ chức hai trung Ä‘oà n chuyên vá» ná»n, móng; từ má»™t đến hai trung Ä‘oà n chuyên là m mặt đưá»ng; má»™t trung Ä‘oà n chuyên là m cầu, cống; má»™t tiểu Ä‘oà n là m đưá»ng công vụ; má»™t tiểu Ä‘oà n váºn chuyển váºt tư, váºt liệu, má»™t tiểu Ä‘oà n sản xuất váºt liệu, má»™t đại đội khảo sát, thiết kế, nghiệm thu và má»™t số phân đội phục vụ.
Trong thiết kế thi công phải tạo được phương thức thi công công nghiệp "chuyên sâu - dây chuyá»n - đồng bá»™". Các đội hình thi công theo "báºc thang"; bố trà lệch nhau vá» thá»i gian, nhưng đảm báo tÃnh kế thừa, liên tục vá» công Ä‘oạn, không để chỠđợi, ùn tắc. Quy định từng tháng, má»—i sư Ä‘oà n là m được bao nhiêu đưá»ng là phải hoà n chỉnh tổng thể (trừ cầu vÄ©nh cá»u) để có thể sá» dụng ngay.
Chiến trưá»ng Trưá»ng SÆ¡n thưa dần tiếng bom đạn cá»§a kẻ thù. Nhưng thay và o đó là má»™t công trưá»ng xây dá»±ng khổng lồ, há»™i lưu gần chục vạn con ngưá»i, hà ng vạn máy móc thiết bị. Núi rừng rung chuyển không phải vì đạn bom mà bởi những chiến sÄ© là m đưá»ng, chiến sÄ© váºn tải. Những bà n tay má»™t thá»i "xẻ núi, lăn bom" giỠđây lại tiếp tục bạt núi, mở đưá»ng, dá»±ng cầu… Là m nên những con đưá»ng rải đá trên Trưá»ng SÆ¡n. Hoạt động thi công đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n ngà y cà ng Ä‘i và o quỹ đạo ổn định, đạt được tốc độ "thần tốc", chất lượng, hiệu quả.
***
Trên tuyến tây Trưá»ng SÆ¡n, xe ta tung hoà nh trên cả "đưá»ng kÃn", "đưá»ng hở" suốt ban ngà y. Äặc biệt sau khi Bá»™ Tư lệnh quyết định bá» các cung trung chuyển; từ Äông Hà , Long Äại xe chạy má»™t mạch và o Xê Sụ vá»›i cá»± ly hÆ¡n 500 cây số, để rồi từ đó chuyển thẳng và o Nam Bộ… thì hiệu quả váºn chuyển tăng vá»t. Theo báo cáo cá»§a cÆ¡ quan Tham mưu váºn tải, đến hết tháng 1 năm 1974 toà n tuyến chuyển giao Nam Bá»™ trên 8.000 tấn váºt chất, nhiá»u hÆ¡n kế hoạch váºn chuyển chi viện cho chiến trưá»ng nà y cả mùa khô 1972.
Nhưng rồi "cái gương nà o cÅ©ng có mặt trái cá»§a nó". Ngưá»i Ä‘á»i thưá»ng nói váºy! Và o thá»i Ä‘iểm nà y, xuống thăm má»™t số đơn vị váºn tải, tôi đã bắt gặp sá»± "quá tải" cá»§a anh em. Xe, lái, thợ kỹ thuáºt, tung hết lên tuyến, liên tục và liên tục… Vì sá»± toà n thắng, vì yêu cầu tạo thế, tạo lá»±c cho chiến trưá»ng, lái xe mặc sức tung hoà nh trên những cung đưá»ng mà trước đây phải "lấy đêm là m ngà y".
Vá»›i cưá»ng độ nà y, nguy cÆ¡ "tụt" lái, "tụt" xe có thể trở thà nh hiện thá»±c. Do váºy, chúng tôi kịp thá»i chỉ thị cho cÆ¡ quan háºu cần và kỹ thuáºt tăng cưá»ng các biện pháp bảo vệ sức khá»e cho bá»™ đội và giữ vững đầu xe.
Tết sắp đến, không khà Trưá»ng SÆ¡n cà ng rạo rá»±c. Những ngà y cuối tháng chạp, chúng tôi nháºn kế hoạch đột xuất chuyển gần 1.000 tấn hà ng, trong đó có nhiá»u hà ng phục vụ nhu cầu sinh hoạt cá»§a nhân dân Khu 5 và Tây Nguyên và o dịp Tết. Thá»i gian quá eo hẹp, nhưng Bá»™ Tư lệnh giao cho Trung Ä‘oà n 512 váºn tải ô tô, bằng má»i giá phải hoà n thà nh nhiệm vụ, quyết không được phụ lòng tin cá»§a Trung ương Äảng, ChÃnh phá»§ quan tâm đặc biệt đến cái Tết cá»§a đồng bà o miá»n Nam.
Chỉ sau hÆ¡n 10 hôm kể từ khi nháºn lệnh, Trung Ä‘oà n 512 đã hoà n thà nh xuất sắc nhiệm vụ và quay trở vá» vá»›i cái tết "cÆ¡m niêu, nước lá»" dá»c đưá»ng.
Chiá»u 29 Tết, tôi nháºn được Ä‘iện cá»§a anh Võ Chà Công - Bà thư khu uá»· Khu 5 báo tin vui, hà ng đã và o đủ ở Khâm Äức, ở Tây Nguyên. Rồi niá»m vui chiá»u tất niên rá»™n rá»±c hÆ¡n,thiêng liêng hÆ¡n, khi chúng tôi nháºn Ä‘iện báo anh Trưá»ng Chinh và o thăm.
Chiá»u 30 Tết, anh Trưá»ng Chinh và o và cùng đón giao thừa vá»›i Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n. Cùng Ä‘i vá»›i anh có anh Nguyá»…n Äôn - uá»· viên Trung ương Äảng, Thứ trưởng Bá»™ Quốc phòng.
Anh Trưá»ng Chinh là má»™t nhà lãnh đạo lá»—i lạc, dà y dạn kinh nghiệm cá»§a Äảng ta; có tác phong là m việc khoa há»c, cẩn tháºn, có sức thuyết.phục và tác đụng giáo dục cấp dưới rất thiết thá»±c.
Biết phong cách là m việc của anh, nên khi có tin anh và o, tôi đã cho chuẩn bị những nội dung cần báo cáo thà nh văn bản, hoặc vẽ thà nh bản đồ.
Sáng mùng má»™t Tết, nghe tôi báo cáo tình hình hoạt động cá»§a tuyến xong, anh Trưá»ng Chinh há»i:
- Từ sau Hiệp định Paris được ký kết, trở ngại lá»›n nhất trong váºn chuyển chi viện chiến trưá»ng là gì? Xăng dầu bảo đảm cho tuyến đưá»ng ống và o khu vá»±c ba biên giá»›i có đủ không? Xây dá»±ng đưá»ng tiêu chuẩn đông Trưá»ng SÆ¡n có gì vướng mắc…?
Tôi trả lá»i:
- Thưa anh, kẻ thù trá»±c tiếp nguy hiểm cá»§a tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n là hoạt động đánh phá cá»§a địch vá» cÆ¡ bản bị loại trừ; Ä‘iá»u kiện thá»i tiết gây trở ngại tuy được khắc phục má»™t phần, nhưng cÆ¡ bản vẫn còn, bởi đưá»ng váºn tải cá»§a ta là đưá»ng dã chiến. Tuy váºy, chúng tôi vẫn bảo đảm được chỉ tiêu kế hoạch váºn chuyển chi viện chiến trưá»ng vì đã chuyển toà n bá»™ lá»±c lượng váºn tải cÆ¡ giá»›i sang chạy ban ngà y, tốc độ cao hÆ¡n, đội hình táºp trung lá»›n hÆ¡n. Äặc biệt đã bá» những trạm trung chuyển, chạy cung dà i, đưa hà ng tá»›i thẳng chiến trưá»ng.
Vá» nguồn xăng dầu, do phải bÆ¡m xăng từ Bãi Cháy - Quảng Ninh, tuyến quá dà i, nên cÅ©ng có thá»i Ä‘iểm thiếu hụt, phải ngừng bÆ¡m. Khắc phục sá»± cố đó, bá»™ đội xăng dầu đã đặt những bể chứa xăng dá»± trữ ở cuối tuyến đưá»ng ống.
Vá» xây dá»±ng đưá»ng tiêu chuẩn đông Trưá»ng SÆ¡n, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n có sá»± phối hợp cá»§a Bá»™ Giao thông váºn tải, Ä‘ang triển khai tÃch cá»±c. Khó khăn chá»§ yếu lúc nà y là thiếu xi măng, sắt thép, nhá»±a đưá»ng.
Hiện tại, chúng tôi chá»n Ä‘iểm khởi đầu (Km 0) tuyến ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh là Tân Kỳ - Nghệ An, vá»›i ý nghÄ©a chá»n má»™t Ä‘iểm trên quê hương Bác Hồ, nhưng sau nà y, khi ta giải phóng hoà n toà n miá»n Nam, thống nhất đất nước, đỠnghị ChÃnh phá»§ nên lấy Ä‘iểm bắt đầu là Pắc Bó, Cao Bằng, phần chá»§ yếu chạy men theo sưá»n đông Trưá»ng SÆ¡n và o tá»›i Cà Mau - Äất MÅ©i, tạo thà nh má»™t tuyến xuyên Việt thứ hai, không chỉ đáp ứng yêu cầu chiến tranh hiện đại, mà còn là cÆ¡ sở hạ tầng đặc biệt quan trá»ng để thúc đẩy phát triển kinh tế, văn hoá miá»n núi…
Anh Trưá»ng Chinh kết luáºn:
- Qua báo cáo đầy đủ, súc tÃch cá»§a Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, tôi thấy có những vấn đỠcác đồng chà là m rất táo bạo, sáng tạo, cần nêu thà nh bà i há»c không chỉ riêng cho bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n mà cả cho đơn vị khác, chiến trưá»ng khác…
Tuyến ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh trong những năm qua đã góp phần quan trá»ng và o thắng lợi bước đầu cá»§a cách mạng miá»n Nam và cả nước. Nhưng miá»n Nam chưa được giải phóng, đất nước chưa thống nhất, cuá»™c chiến đấu cá»§a chúng ta còn tiếp diá»…n. Từ những kinh nghiệm xương máu cá»§a lịch sá», tôi đánh giá cao những dừ liệu rất thá»±c tế cá»§a các đồng chà để đỠphòng đối phương phản trắc.
Trong quá khứ, Äảng ta thừa thiện chÃ, nhưng quân thù "chết thì chết, nết không chừa". Phản trắc là vấn đỠthuá»™c vá» bản chất cá»§a kẻ địch. Vì váºy tôi đỠnghị các đồng chà phải tháºt sá»± cảnh giác, tÃch cá»±c chuẩn bị và hà nh động kịp thá»i nếu đối phương phản bá»™i.
Kinh nghiệm sau Cách mạng tháng Tám và hai cuá»™c kháng chiến, hai lần đà m phán đình chiến, nếu đối phương còn lá»±c thì không bao giá» há» ngừng phản kháng. Nếu tình huống lại xảy ra như trước đây thì tuyến ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh cá»±c kỳ quan trá»ng, vì đây là má»™t trong những Ä‘iá»u kiện có tÃnh quyết định để miá»n Bắc, các nước xã há»™i chá»§ nghÄ©a anh em chi viện cho cuá»™c cách mạng miá»n Nam.
Anh Trưá»ng Chinh không quên nhắc nhở Bá»™ Tư lệnh hết sức tránh chá»§ quan, thoả mãn; trước mắt, hoà n thà nh tháºt tốt kế hoạch năm 1974.
Sau khi là m việc vá»›i Bá»™ Tư lệnh, chúng tôi đưa anh xuống thăm và chúc Tết Sư Ä‘oà n ô tô 571. Trước hà ng nghìn quân - những tay lái lão luyện cá»§a Trưá»ng SÆ¡n vá»›i má»™t đội hình xe hùng háºu, thiện chiến, anh Trưá»ng Chinh vô cùng phấn khởi và xúc động. Là ngưá»i dõi theo từng bước tiến cá»§a Quân đội, há»i rằng là m sao anh có thể giấu được niá»m vui, bởi từ bước đầu, vá»›i 34 chiến sÄ© áo chà m, súng kÃp… nay quân đội ta có những lá»±c lượng binh chá»§ng hợp thà nh vô cùng tinh nhuệ…
***
Äầu xuân Giáp Dần, ngà y 21 tháng 2 năm 1974, Äảng uá»· Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n há»p. Äây là phiên há»p đầu tiên cá»§a Äảng uá»· má»›i kể từ sau khi trên tuyến tổ chức các sư Ä‘oà n binh chá»§ng.
Há»™i nghị táºp trung đánh giá kết quả các mặt công tác từ đầu mùa khô 1973-1974, phổ biến biên chế tổ chức má»›i; quán triệt tình hình nhiệm vụ má»›i, thông qua chỉ tiêu kế hoạch công tác tháng 3, sá»›m kết thúc kế hoạch mùa khô. Äảng uá»· cá» anh Hoà ng Thế Thiện - ChÃnh uá»· là m Bà thư.
Äầu tháng 3, tôi quyết định Ä‘i thá»±c địa má»™t đợt dà i ngà y, kiểm tra các đơn vị thi công đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n - chá»§ yếu là quãng từ Dakrong (Quảng Trị) và o Khâm Äức (Quảng Nam), đồng thá»i là m việc vá»›i Bá»™ Tư lệnh các chiến trưá»ng, hiệp đồng kế hoạch chi viện nhằm đáp ứng tình hình phát triển nhanh.
Äang lục tục chuẩn bị lên đưá»ng thì Ä‘oà n cán bá»™ cá»§a Bá»™ Giao thông váºn tải, do anh Äặng Hữu (lúc đó là Chá»§ nhiệm khoa cầu đưá»ng - Trưá»ng Äại há»c Xây dá»±ng) dẫn đầu và o.
Anh Äặng Hữu hồ hởi nói:
- Theo yêu cầu cá»§a Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, anh Phan Trá»ng Tuệ phái tôi cùng má»™t số cán bá»™ kỹ thuáºt và o gìúp các anh duyệt thiết kế má»™t số Ä‘oạn đưá»ng phức tạp.
Cùng và o vá»›i anh Äặng HÅ©u có khoảng 50 kỹ sư cầu đưá»ng. Số anh em nà y có quyết định tăng cưá»ng cho công binh Trưá»ng SÆ¡n.
Tôi quyết định lùi chuyến Ä‘i má»™t ngà y và cho má»i ngay các anh Phan Quang Tiệp, Hoà ng Äình Luyến tá»›i cùng là m việc vá»›i phái Ä‘oà n cá»§a Bá»™ Giao thông váºn tải.
Tôi nói vá»›i anh Äặng Hữu:
- Rút kinh nghiệm cá»§a thá»i kỳ kháng chiến chống Pháp và những năm chống Mỹ vừa qua, lần nà y xây dá»±ng đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n, chúng tôi muốn bám sát chân núi, muốn Ä‘i trên đỉnh đồi kiểu "yên ngá»±a". Toà n tuyến có những Ä‘oạn phức tạp nhất là :
- Từ Khe Gát (Quảng Bình) và o Hướng Láºp (Quảng Trị).
- Từ Dakrong (Quảng Trị) và o A Lưới (Thừa Thiên).
- Từ Bù Lạch (Thừa Thiên) và o Äắc Pét (Kontum).
Ở những đoạn nà y, khối lượng đất đá phải đà o đắp, bạt xả ta-luy rất lớn; có nơi hơn 200 nghìn mét khối một cây số. Các anh cố giúp ở những đoạn khó.
Nhân thể, tôi kể anh Äặng Hữu nghe, trong má»™t lần vá» là m việc vá»›i Bá»™ Giao thông váºn tải có Thá»§ trưởng Bá»™ và má»™t số cán bá»™ Viện Thiết kế giao thông. Khi chúng tôi trình bà y luáºn chứng kinh tế - kỹ thuáºt vá» tuyến đưá»ng nà y, các anh ở Viện Thiết kế giao thông nói:
- Mở đưá»ng tiêu chuẩn cấp 4 miá»n núi mà đi theo hướng tuyến công binh Trưá»ng SÆ¡n chuẩn bị thì ở miá»n Bắc từ kháng chiến chống Pháp đến nay, chưa nÆ¡i đâu là m. Bởi lẽ, ná»n đưá»ng mở cà ng rá»™ng, ta-luy dương cà ng cao, gặp mưa lÅ© thì khối lượng sụt lở cà ng lôn; phải 5 hoặc 6 năm sau ổn định dần, má»›i đỡ bị sụt lở.
Nghe váºy anh Phan Trá»ng Tuệ nói luôn:
- Các đồng chà ở Viện Thiết kế nói váºy là có thá»±c tế. Nhưng không sao. Äã chấp nháºn là m đưá»ng miá»n núi, lại đòi không sụt lở là điá»u không tưởng. Vấn đỠđặt ra là phải có biện pháp kỹ thuáºt để hạn chế sụt lở. Bá»™ sẽ phái chuyên gia và o giúp công binh Trưá»ng SÆ¡n.
Nay lá»i hứa đó đã được thá»±c hiện. Chúng tôi vô cùng cảm Æ¡n anh Phan Trá»ng Tuệ, cảm Æ¡n các anh đã và o.
Tôi đỠnghị anh Äặng Hữu và đoà n cá»§a Bá»™ xuống trá»±c tiếp giúp Sư Ä‘oà n 473 - sư Ä‘oà n chá»§ lá»±c cầu đưá»ng, xem xét góp ý kiến và duyệt má»™t số Ä‘iểm là m mẫu. Sau đó kỹ sư, cán bá»™ kỹ thuáºt cá»§a chúng tôi tá»± lo liệu.
Và o thá»i Ä‘iểm nà y, trên tuyến đã có tá»›i 250 kỹ sư cầu đưá»ng. Phần đông do Bá»™ Giao thông váºn tải đưa và o. Có má»™t số giữ trá»ng trách sư Ä‘oà n trưá»ng, trung Ä‘oà n trưởng; số còn lại là cán bá»™ khảo sát thiết kế… Äây thá»±c sá»± là lá»±c lượng "rưá»ng cá»™t" cá»§a công binh Trưá»ng SÆ¡n…
NghÄ© tá»›i sá»± trưởng thà nh cá»§a tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n, đặc biệt là bước chuyển lá»›n vá» thế tráºn cầu đưá»ng, chúng tôi cà ng biết Æ¡n anh Phan Trá»ng Tuệ - cá»±u Tư lệnh bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n. Anh Tuệ - má»™t chiến sÄ© cách mạng miá»n Bắc và o hoạt động ở đồng bằng sông Cá»u Long, gắn bó máu thịt vá»›i chiến trưá»ng Khu 9 thá»i đánh Pháp, hết lòng hết dạ vì miá»n Nam những năm đánh Mỹ, và cÅ©ng nhiá»u "duyên nợ" vá»›i đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n. Äối vá»›i việc là m đưá»ng tiêu chuẩn, anh á»§ng há»™ chúng tôi hết lòng, tăng cưá»ng cho tuyến nhiá»u kỹ sư cầu đưá»ng, xe - máy, Ban 67… và cả kinh nghỉệm tổ chức, chỉ đạo.
Chúng tôi cÅ©ng không thể quên được công lao cá»§a các anh Nam Hải, Tưá»ng Lân, Lệ Ngá»c Hoà n… những ngưá»i đã lặn lá»™i và o Trưá»ng SÆ¡n từ rất sá»›m, vai ba lô, chân trần lá»™i suối trèo đèo, sẻ chia cùng bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n những cÆ¡n sốt rừng khá»§ng khiếp… để khảo sát xác định được nhiá»u tuyến có giá trị. Äoạn đưá»ng từ Bù Lạch Ä‘i Trao, mà anh Nam Hải trá»±c tiếp cùng công binh Trưá»ng SÆ¡n thị sát và định hướng từ mấy năm trước, nay chúng tôi Ä‘ang triển khai thi công.
Chúng tôi cÅ©ng luôn tâm niệm: Nói tá»›i đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh, mà không nói tá»›i đóng góp to lá»›n cá»§a lá»±c lượng giao thông váºn tải, trá»±c tiếp là Ban 67, là phi thá»±c tế, khó chấp nháºn.
Ban 67 ra Ä‘á»i từ năm 1967, khi Mỹ tăng cưá»ng đưa quân viá»…n chinh và o miá»n Nam và đánh phá miá»n Bắc ác liệt hÆ¡n. Äây là má»™t đơn vị thuá»™c Bá»™ Giao thông váºn tải, được phối thuá»™c má»™t bá»™ pháºn thanh niên xung phong. Thá»i gian đầu, Ban 67 do các anh Phan Trầm, Nguyá»…n Bát phụ trách, vá» sau có anh Phan Như Cảnh, anh Cảo, anh Lê Ngá»c Hoà n… là những cán bá»™ kiên cưá»ng, có năng lá»±c tổ chức chỉ huy và chuyên môn nghiệp vụ. Quân số lúc cao nhất xấp xỉ 10.000 ngưá»i, tương đương sư Ä‘oà n.
Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n xem Ban 67 là lá»±c lượng công binh thá»±c thụ, có trình độ kỹ thuáºt chuyên môn vững, cá»±c kỳ dÅ©ng cảm, mưu trÃ, sáng tạo trong mở đưá»ng, bảo đảm giao thông ở nhiá»u trá»ng Ä‘iểm trên đất Quảng Bình trong những năm địch đánh phá quyết liệt nhất. Há» là lá»±c lượng chá»§ công mở đưá»ng 20 - "Quyết Thắng" - con đưá»ng tạo cảm hứng sáng tạo cho biết bao văn nghệ sÄ©; cùng lá»±c lượng giao thông Quảng Bình, VÄ©nh Linh nâng cấp, bảo đảm giao thông đưá»ng 15 - Ä‘oạn từ Khe Ve đến VÄ©nh Linh, đưá»ng 12 - Ä‘oạn từ Tân Ấp đến Mụ Giạ… Trong những năm tôi là m Chá»§ nhiệm Tổng cục Háºu cần tiá»n phương kiêm Tư lệnh Äoà n 559, Ban 67 là lá»±c lượng phối thuá»™c cá»§a Tổng cục Háºu cần tiá»n phương. Khi Tổng cục Háºu cần tiá»n phương chuyển thuá»™c Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, Ban 67 chuyển sang phối thuá»™c cho Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n cho đến kết thúc cuá»™c kháng chiến chống Mỹ.
CÅ©ng như Ban 67, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đánh giá cao lá»±c lượng giao thông tỉnh Hà TÄ©nh (do anh Lê Quang Äạt phu trách), lá»±c lượng giao thông Quảng Bình (do anh Lại Văn Ly phụ trách) và lá»±c lượng giao thông VÄ©nh Linh (do anh Trần Äồng phụ trách). Ba lá»±c lượng nà y đã kết thà nh má»™t khối vững như "bê tông cốt thép" giữ vững mạch máu giao thông ở má»™t địa bà n vô cùng ác liệt, nối liá»n vá»›i tuyến 559…
Những ngà y sau đó, tôi phân công các anh Phan Quang Tiệp, Hoà ng Äình Luyến đưa anh Äặng Hữu xuống là m việc trá»±c tiếp vá»›i Sư Ä‘oà n 473; đồng thá»i giao Cục ChÃnh trị nghiên cứu phân bổ 50 kỹ sư cầu đưá»ng cho các đơn vị, và không quên nhắc cÆ¡ quan háºu cần cấp ngay tiêu chuẩn quân trang cho số anh em nà y.
Bố trà xong chương trình là m việc cá»§a Ä‘oà n cán bá»™ vừa và o, tôi cùng anh Dương Äình Tạ và má»™t số sÄ© quan tham mưu, công binh bắt đầu chuyến công tác dà i ngà y. Äiểm đầu tiên là Sư Ä‘oà n công binh 478. Các anh Tô Äa Mạn, Cao Äôn Luân đưa chúng tôi xuống trá»±c tiếp nghe Ban chỉ huy Trung Ä‘oà n 99 báo cáo phương án bắc cầu treo Dakrong.
Cầu treo Dakrong do Cục Công binh Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n chá»§ trì thiết kế, có sá»± tham gia ý kiến cá»§a má»™t số kỹ sư cầu đưá»ng Bá»™ Giao thông và anh Tâm - phó tiến sÄ© chuyên ngà nh cầu Trưá»ng Äại há»c Xây dá»±ng. Cầu có sức chịu tải H13, bảo đảm cho xe hạng nặng qua lại dá»… dà ng.
Ảnh: Cầu treo Dakrong, tháng 10-2004, đầu cầu có một tảng đá nặng 600 tấn rơi xuống.
Hôm sau, chúng tôi qua phÃa nam sông Dakrong, theo đưá»ng công vụ và o thăm má»™t số công trưá»ng do các Trung Ä‘oà n 6, 217, 509, 592 và má»™t đơn vị thanh niên xung phong Hà Bắc thi công.
Toà n bá»™ lá»±c lượng nà y được rải ra từ nam cầu Dakrong và o đến A Lưới. Äây là đoạn trá»ng Ä‘iểm, khối lượng thi công lá»›n, nên được chúng tôi ưu tiên vá» cả nhân lá»±c cÅ©ng như phương tiện xe, máy, váºt tư; đặc biệt được trang bị má»™t số máy húc Kommassu để thi công.
Qua kiểm tra, tôi được biết công tác tổ chức chỉ huy cá»§a đơn vị rất tốt; công tác bảo đảm háºu cần khá chu đáo. Cấp dưỡng mang cÆ¡m trưa ra hiện trưá»ng cho bá»™ đội.
Không khà lao động trên công trưá»ng trà n đầy sức trẻ. Bá»™ đội, thanh niên xung phong chung sức bạt núi, san đồi, vừa là m vừa hát hò sôi nổi. Tối đến, nhiá»u đơn vị còn lén ở lại để là m thêm. Tiến độ thi công thay đổi từng ngà y.
Hằng ngà y và o 18 giá», tất cả các tổ chuyên nổ mìn được lệnh phát hoả đồng loạt. Mìn nổ kéo dà i trong vòng ná»a giá», đảm bảo đủ khối lượng cho xe - máy và lá»±c lượng lao động thá»§ công là m cả ngà y hôm sau. Và o quãng thá»i gian đó, nhìn những ánh chá»›p, tiếng nổ liên hồi, núi đồi rung chuyển, không Ãt ngưá»i liên tưởng đến cảnh máy bay B.52 ném bom rải thảm mấy năm vá» trước cÅ©ng chÃnh ở những cung đưá»ng nà y.
Và o má»™t buổi sáng, ChÃnh uá»· Trung Ä‘oà n 6 Cao Xuân Hùng hướng dẫn chúng tôi thăm má»™t đại đội Ä‘ang bạt xả ta-luy và san sá»a ná»n đưá»ng.
Tại hiện trưá»ng, tôi thấy hai tiểu đội Ä‘ang đứng ở sưá»n núi cao chừng 30 mét xả đất đá xuống. Ở ná»n đưá»ng có hai tiểu đội khác Ä‘ang đón đợi để hót đất đá và o sá»t hoặc bao tải, khiêng chuyển sang lấp nÆ¡i khác. Tháºt là má»™t cảnh tượng lao động quá mức thá»§ công, "nghịch cảnh" vá»›i những cá»— máy húc hiện đại ká» cạnh.
Tôi nói với đồng chà đại đội trưởng:
- Ngưá»i ở trên xả đất đá xuống, dưới lại có ngưá»i đứng chá», sẽ có hai Ä‘iá»u bất lợi: vừa không an toà n, vừa tăng "giá» chết". Tại sao không dùng xe cải tiến thay cho khiêng cáng bằng bao tải, sá»t? Xe cải tiến thì nà o chúng ta có thiếu? Cần từng bước giảm nhẹ thá»§ công, cÆ¡ bắp; giảm nhân lá»±c, tăng công cụ cải tiến để không ngừng nâng cao năng suất và bảo đảm an toà n lao động.
Trưa hôm đó, chúng tôi cùng đơn vị ăn cÆ¡m ngay mặt đưá»ng; buổi chiá»u đến kiểm tra má»™t đại đội máy húc là m việc. Sáu chiếc Kommassu Ä‘ang thi công theo chiến thuáºt tác chiến đội hình ba thê đội, tiến công dứt Ä‘iểm từng Ä‘oạn theo thiết kế, so vá»›i kiểu thi công đơn lẻ trước đây, thi công theo cách nà y năng suất tăng 30 phần trăm.
Sau khi quan sát bộ đội thi công, tôi góp ý:
- Vá»›i địa hình hoà n toà n đá thì dùng mìn phá, sau đó chỉ sá» dụng máy húc. Vá»›i địa hình hoà n toà n đất, chỉ dùng máy húc. Nhưng vá»›i địa hình đất đá lẫn lá»™n nên sá» dụng má»™t lượng thuốc nổ nhất định; sau đó dùng máy húc. Như váºy vừa tiết kiệm máy, vừa tiết kiệm lao động thá»§ công, lại nâng cao được năng suất.
Cán bá»™ sư Ä‘oà n, trung Ä‘oà n cùng Ä‘i hoà n toà n nhất trà những Ä‘iá»u tôi góp ý, và hứa cho triển khai ngay. Anh Cao Äôn Luân vui vẻ nói:
- Vá»›i tư tưởng tiến công, Tư lệnh nhìn và o đâu cÅ©ng phát hiện ra nhiá»u thiếu sót cá»§a chúng tôi!
CÅ©ng theo đưá»ng công vụ, hôm sau chúng tôi và o kiểm tra Trung Ä‘oà n 542 - má»™t đơn vị có thâm niên và bá» dà y công trạng, Ä‘ang đứng ở cao Ä‘iểm Pê Ke, đảm trách má»™t địa bà n khá hiểm yếu Trung Ä‘oà n được tăng cưá»ng hÆ¡n má»™t nghìn thanh niên xung phong quê Hà Bắc, do má»™t nữ đồng chà tên là Hiá»n phụ trách. Già ná»a số thanh niên xung phong là nữ, tuổi Ä‘á»i từ 17 đến 22; hầu hết đã tốt nghiệp phổ thông cấp II, má»™t số tạm rá»i ghế nhà trưá»ng cấp III xung phong và o Trưá»ng SÆ¡n. Chứng kiến há» vừa "đà o đất cất gá»—" vừa nói cưá»i trêu chá»c cánh lÃnh lái xe, má»›i thấy má»i gian nan, vất vả vá»›i tuổi trẻ chẳng nghÄ©a lý gì.
Pê Ke vốn là má»™t trá»ng Ä‘iểm mà dịch đánh phá liên tục trong nhiá»u năm trước, nên giỠđây nếu có chấn động mạnh, các sưá»n núi thưá»ng bị sụt lở, đất đá bất thần áºp xuống, rất nguy hiểm cho ngưá»i là m đưá»ng.
Váºn dụng sáng tạo phương pháp cá»§a Trung Ä‘oà n 98, ở đây bá»™ đội và thanh niên xung phong đã thi công cắt tầng theo ba báºc để khá»i phải đẩy đất đá nhiá»u lần. Vá»›i riêng tôi, đây là má»™t kinh nghiệm hay, độc đáo. Tuy váºy, Ä‘iá»u mà tôi cần nhắc nhở trung Ä‘oà n là không nên bố trà lao động, đặc biệt là nữ thanh niên xung phong là m ở tầng ba và tầng má»™t, vì không đảm bảo an toà n. Tầng ba dá»… sụt lở. Tầng má»™t dá»… bị vùi lấp. Tốt nhất nên chuyển tiểu Ä‘oà n nữ thanh niên xung phong ra là m móng và mặt đưá»ng.
Chiá»u hôm đó chúng tôi ăn cÆ¡m cùng tiểu Ä‘oà n nữ thanh niên xung phong. Bữa cÆ¡m rừng tuy đạm bạc nhưng có bà n tay phụ nữ nên rất ngon là nh. Canh lá bứa rừng nấu vá»›i cá suối. Rau dá»n, rau cải Ä‘á»u do chị em tăng gia, có thêm cá cÆ¡m khô rang, thịt lợn…
Vui chuyện trong bữa cÆ¡m, tôi há»i chị Hiá»n:
- Chị em và o đây được bao lâu?
- Thưa, hơn một năm rồi ạ!
- Là m đưá»ng vất vả, sinh hoạt nÆ¡i "rừng thiêng nước độc" thế nà y, má»i ngưá»i kiến nghị, thắc mắc gì không?
- Thưa Tư lệnh, khá»™ng ạ! Chỉ tá»™i là "mắc bệnh" hay cưá»i. Có lúc cưá»i rung cả lán.
Chị Ä‘oà n phó ngồi cạnh Hiá»n, rụt rè nói:
- Nếu có quả bồ kết, Thá»§ trưởng cho chúng em má»™t Ãt.
Tôi quay sang nói vá»›i anh Cao Äôn Luân cho ngưá»i ra Hướng Hoá hoặc Äông Hà mua cho chị em. Thứ nà y, ngoà i đó đâu có thiếu.
Anh Cao Äôn Luân hứa tuần sau sẽ mang và o.
Nghe váºy, chị em ồ lên, vá»— tay, đấm lưng nhau thùm thụp cưá»i như nắc nẻ!
Thấy cảnh tượng đó, trong tôi đan xen những buồn vui khó tả!
GiỠđây, khi mà biết bao phương tiện thông tin đại chúng suốt ngà y phô trương, quảng cáo các loại mỹ phẩm hảo hạng, chăm chút, là m đẹp cho từng sợi tóc - "góc con ngưá»i" cá»§a các cô gái, tôi lại thắt lòng nhá»› vá» chút đòi há»i nhá» nhoi cá»§a những cô gái thanh niên xung phong ngà y ấy ở Trưá»ng SÆ¡n. Khi má»›i và o tuyến, những mái tóc con gái đồng chiêm, tuổi mưá»i tám - đôi mươi, mượt mà hương bưởi, hương chanh, nhưng sau và i tráºn sốt rét rừng, chỉ còn lÆ¡ thÆ¡ và i sợi… Và giỠđây, còn bao chị em trong số há» Ä‘i gần hết cuá»™c Ä‘á»i vẫn không chồng, không con…!
Từ ngà y thà nh láºp tuyến chi viện chiến lược đển đầu năm 1974 đã có hà ng chục nghìn thanh niên xung phong từ má»i vùng quê đất Bắc có mặt ở Trưá»ng SÆ¡n. Má»™t bá»™ pháºn không nhá» trong số há» chuyển thà nh công binh. Thanh niên xung phong là má»™t trong những lá»±c lượng quan trá»ng xây dá»±ng cầu đưá»ng, bảo đảm giao thông, là m giao liên, đánh địch… Anh chị em vô cùng dÅ©ng cảm, mưu trÃ, hoà n thà nh xuất sắc má»i nhiệm vụ, đặc biệt là mở đưá»ng, bảo đảm giao thông, bốc xếp hà ng hoá…
Tôi đã chứng kiến má»™t trung đội nữ thanh niên xung phong do cô Liệu phụ trách bảo đảm giao thông ở ngầm Ta Lê. Äể kịp giải toả trá»ng Ä‘iểm trong khi chưa kịp đóng cá»c tiêu, chị em đã dà n hà ng ngâm mình dưới nước sâu chảy xiết, biến mình thà nh cá»c tiêu "sống" hướng dẫn xe qua ngầm dưới mưa bom bão đạn…
Trên tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n, thanh niên xung phong là lá»±c lượng cổ vÅ© mạnh mẽ má»i binh chá»§ng, là tấm gương có sức thuyết phục mạnh mẽ những ai dao động trước thá» thách hiểm nguy. Äặc biệt, ở Trưá»ng SÆ¡n, nữ thanh niên xung phong không phải là phái yếu như nhiá»u ngưá»i tllưá»ng nghÄ©. Trái lại há» là "phái mạnh". Bằng sức lao động dẻo dai, dÅ©ng cảm, thông minh, nữ thanh niên xung phong đã xây dá»±ng biết bao công trình, hoà n thà nh xuất sắc má»i nhiệm vá»± trên tuyến đưá»ng mang tên Bác. Äất nước, cÅ©ng như bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n mãi mãi ghi công những nam nữ thanh niên xung phong đã cống hiến máu xương, trà tuệ, sức lá»±c, cống hiến cả má»™t thá»i xuân sắc vì sá»± sống cá»§a những con đưá»ng trưá»ng tồn cùng dân tá»™c, vì sá»± nghiệp giải phóng miá»n Nam, thống nhất Tổ quốc.
Chia tay tiểu Ä‘oà n nữ thanh niên xung phong, chúng tôi và o thung lÅ©ng A Lưới (Thừa Thiên) - nÆ¡i nhiá»u năm là căn cứ quan trá»ng cá»§a tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n phục vụ cho chiến trưá»ng Trị-Thiên, bắc Khu 5, nÆ¡i mà bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n cùng quân và dân Trị-Thiên đánh bại ba cuá»™c hà nh quân cà n quét quy mô lá»›n cá»§a Mỹ - nguỵ.
Và o A lưới, chúng tôi là m việc vá»›i Trung Ä‘oà n 217 và má»™t tiểu Ä‘oà n thanh niên xung phong Ä‘ang thi công quãng đưá»ng nà y. Tại đây, đưá»ng cÅ© được mở qua địa hình thấp, sình lầy. Trong phương án thiết kế má»›i, đưá»ng sẽ được đưa lên chân núi phÃa đông. Do vị thế cá»§a địa bà n A Lưới, Bá»™ Tư lệnh quyết định ưu tiên táºp trung thi công Ä‘oạn đưá»ng nà y đồng bá»™, cả cầu cống vÄ©nh cá»u, rải nhá»±a mặt đưá»ng xong trong năm 1974; xong lúc nà o sẽ thống nhất cùng địa phương đưa nhân dân - chá»§ yếu là đồng bà o Vân Kiá»u vỠổn định sinh hoạt, sản xuất. Vá»›i chá»§ trương đó, chúng tôi đã tăng cưá»ng cho Trung Ä‘oà n 217 má»™t đại đội 36 chiếc xe ben, má»™t số máy lu, máy gạt, xe tưới nhá»±a đưá»ng…
Khảo sát thấy suối A Lưới có nhiá»u sá»i, nên khi thiết kế là m móng đưá»ng, đã nảy sinh mấy loại ý kiến khác nhau: má»™t là dùng toà n sá»i, hai là : chỉ dùng đá. Riêng ý kiến anh Tô Äa Mạn cho rằng ở đây ná»n đưá»ng yếu, nên khi là m móng, nếu táºn dụng đá sá»i cÅ©ng phải kết hợp đá dăm; đổ má»™t lá»›p sá»i dà y 50 phân, dưới lá»›p đá dăm (cỡ 4 - 6 phân) dà y 20 phân là bảo đảm yêu cầu kỹ thuáºt. Tôi và má»™t số kỹ sư cầu đưá»ng đồng ý giải pháp cá»§a anh Tô Äa Mạn,vì đá dăm cỡ 4 - 6 phân, có cạnh nhám, được lèn chặt vá»›i sá»i sẽ có cưá»ng độ chịu lá»±c cao.
Sau khi trá»±c tiếp xem xét công binh và thanh niên xung phong là m đưá»ng, chúng tôi kiểm tra đánh giá bãi sá»i trên suối A Lưới có trữ lượng rất lá»›n. Mùa khô, nước cạn, sá»i nổi thà nh cồn đống. Äây là nguồn nguyên liệu tá»± nhiên khổng lồ. Tại bãi, anh chi em thanh niên xung phong Ä‘ang hì hục dùng xẻng xúc sá»i đổ lên thùng ben.
Theo đồng chà đại đội trưởng báo cáo thì nếu xúc được má»™t xe sá»i 4 tấn, phải cần 6 ngưá»i là m cáºt lá»±c từ 35-40 phút. Sá»i nặng, thùng xe cao, xúc được má»™t xe thì chân tay ai nấy rã rá»i…
Thấy váºy tôi há»i anh Tô Äa Mạn:
- Trong táºp huấn, đã tÃnh đến phương án dùng ke xả như má»™t phương tiện bán tá»± động. Tại sao đây không áp dụng?
Äồng chà Trung Ä‘oà n trưởng Trung Ä‘oà n 217 trả lá»i:
- Báo cáo Tư lệnh, là m ke xả phải tÃnh đến thế đất dốc, chá»§ yếu là sưá»n đồi, ở đây bãi sá»i bằng, không là m được.
- Váºy bãi sá»i dà y bao nhiêu? Tôi há»i tiếp.
- Báo cáo chúng tôi chưa khảo sát kỹ, nhưng nÆ¡i má»ng cÅ©ng hÆ¡n má»™t mét.
Thấy tình hình "không ổn", bởi biết tôi thưá»ng đòi há»i sá»± sáng tạo cá»§a cấp dưới, anh Luân ghé tai anh Mạn thì thầm gì đó, rồi quay vá» phÃa tôi:
- Báo cáo Tư lệnh, chúng tôi chưa chỉ đạo đơn vị là m ke xả, chứ không phải không là m được.
Tôi vui vẻ nói:
- Äồng chà Trung Ä‘oà n trướng nói cÅ©ng có phần đúng; thá»±c ra cả trên tuyến và cả những công trình cầu đưá»ng trên miá»n Bắc từ trước tá»›i nay ta chưa há» là m ke xả nưi địa hình bằng phẳng.
Nhưng ở đây, ta phải triệt để khai thác "má»" sá»i quý giá nà y, vừa tiết kiệm được thuốc nổ, máy nghiá»n và nhân lá»±c để khai thác đá, vừa đẩy nhanh tiến độ thi công. Muốn váºy, phải tìm nÆ¡i sá»i táºp trung nhất, dùng gá»— tốt. Lắp đặt hai ke xả, cách nhau chừng 150 mét. Cho máy á»§i vun sá»i thà nh hai đống, cao hÆ¡n miệng ke xả chừng 2,5 mét. Dùng máy húc DT75 đẩy sá»i và o miệng ke xả.
Cấu trúc cá»§a ke xả phải giống cầu chui. Xe ben và o nháºn sá»i xong Ä‘i thẳng luôn. TÃnh cá»± ly váºn chuyển mà bố trà đội hình xe cho hợp lý, không được để xe chá» quá 10 phút. Äại đội trưởng phải dùng bá»™ đà m chỉ huy cả hai đầu.
Äể giải quyết dứt Ä‘iểm chuyện "ke xả", tôi quyết định ở lại A Lưới ba ngà y để theo dõi, đôn đốc. Chỉ sau má»™t ngà y đêm, Trung Ä‘oà n 217 đã là m xong hai ke xả. Chúng tôi cho triển khai hoạt động ngay.
Äá»™i hình xe ben 36 chiếc tuần tá»± và o lấy sá»i, xong Ä‘i thẳng tá»›i chá»— đổ, không phải quay trở mất thá»i gian. Má»—i xe có tải trá»ng 4 tấn chỉ nháºn sá»i không quá 10 phút, thay vì 40 phút trước đó.
Má»™t công trưá»ng đầy tÃnh công nghiệp, hoạt động đồng bá»™, nhịp nhà ng. Bá»™ đội và thanh niên xung phong phấn khởi tá»™t độ, đặc biệt là số anh chị em xúc sá»i, vì được giải phóng khá»i má»™t công Ä‘oạn vô cùng vất vả.
Chứng kiến không khà lao động cÅ©ng như hiệu quả cá»§a phương thức thi công má»›i, tôi nói vá»›i anh Tô Äa Mạn:
- Äoạn đưá»ng 38 cây số nà y là mô hình thà điển toà n bá»™ ná»™i dung và phương thức thi công như đã táºp huấn là : "Chuyên sâu - dây chuyá»n - đồng bá»™"; nhằm thá»±c hiện bằng được mục tiêu: năng suất, chất lượng, tốc độ cao nhất, đồng thá»i bảo đảm an toà n và từng bước giảm dần lao động thá»§ công, giải phóng năng lượng cÆ¡ bắp.
Kết thúc công việc ở Trung Ä‘oà n 217, chúng tôi tạt qua là m việc vá»›i Trung Ä‘oà n 98 Ä‘ang thi công quãng qua dốc Bù Lạch. Äây là quãng có địa hình phức tạp nhất, khối lượng thi công rất lá»›n. Mặc dù váºy, tôi tháºt sá»± yên tâm khi Sư Ä‘oà n 4 73 chá»n Trung Ä‘oà n 98, đơn vị Anh hùng đảm trách quãng đưá»ng nà y.
Äể tranh thá»§ thá»i gian và o là m việc vá»›i Khu uá»· và Bá»™ Tư lệnh Quân khu 5 do đã hẹn trước, tôi nắm qua tình hình và dặn ban chỉ huy trung Ä‘oà n chuẩn bị là m việc vá»›i anh Äặng Hữu. Có gì vướng mắc, báo cáo vá» Bá»™ Tư lệnh sau.
Trên suốt trục đưá»ng và o Khu 5, các trung Ä‘oà n công binh, thanh niên xung phong dồn lên mặt đưá»ng. NÆ¡i nÆ¡i trà n ngáºp không khà rá»™n rà ng, sôi động.
Äây là lần thứ hai tôi và o là m việc vá»›i Khu uá»· và Bá»™ Tư lệnh Quân khu 5. Do hẹn trước, nên khi chúng tôi và o các anh Võ Chà Công, Chu Huy Mân, Äoà n Khuê bố trà là m việc ngay. Các anh thông báo tình hình Khu 5 từ sau khi có Nghị quyết 21 cá»§a Trung ương, diá»…n biến chiến trưá»ng khá thuáºn lợi cho ta. Äể tạo Ä‘iá»u kiện cho địa phương đẩy mạnh hoạt động tạo thế tạo lá»±c, anh Năm Công, anh Chu Huy Mân đỠnghị Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n giao đủ, giao sá»›m quân và váºt chất cá»§a Trung ương bổ sung. Các anh cÅ©ng không quên cảm Æ¡n bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n đã chi viện đắc lá»±c trong nhiá»u năm cho chiến trưá»ng Khu 5.
Tôi cảm Æ¡n tình cảm mà Khu uá»· và Bá»™ Tư lệnh Quân khu dà nh cho bá»™ độà Trưá»ng SÆ¡n, cÅ©ng như những thông tin các anh cung cấp sẽ là cÆ¡ sở giúp chúng tôi chá»§ động bảo đảm chỉ tiêu váºn chuyển chi viện chiến trưá»ng. Äồng thá»i, tôi cÅ©ng khẳng định những gì mà bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n là m được Ä‘á»u có sá»± trợ lá»±c cá»§a các chiến trưá»ng. Riêng Khu 5 trong thá»i gian gần đây đã giải phóng Khâm Äức, Äắc Pét, tạo Ä‘iá»u kiện cho bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n đưa má»™t phần tuyến váºn tải quân sá»± chiến lược vỠđất ta, tiếp cáºn các chiến trưá»ng miá»n Nam, trá»±e tiếp và gần hÆ¡n.
Chia tay vá»›i các anh trong Khu uá»· và Bá»™ Tư lệnh Quân khu 5, chúng tôi khẩn trương và o là m việc vá»›i Bá»™ Tư lệnh Mặt tráºn Tây Nguyên: CÅ©ng như lần trước, đón và là m việc vá»›i chúng tôi có các anh Hoà ng Minh Thảo, VÅ© Lăng, Trần Thế Môn…
Anh Thảo thông báo vá»›i chúng tôi tình hình toà n mặt tráºn, kết quả tiếp nháºn hà ng và quân bổ sung. Anh đỠnghị tăng chỉ tiêu và láºp hai Ä‘iểm giao hà ng má»›i: má»™t ở tây Gia Lai và má»™t ở tây bắc Äắc Lắc; đây là hai Ä‘iểm nằm trên đưá»ng má»›i mở.
Tôi đồng ý và đảm bảo vá»›i Bá»™ Tư lệnh Mặt tráºn Tây Nguyên là từ ngà y 10 tháng 4 nà y, chúng tôi sẽ thá»±c hiện.
Anh Thảo, anh Lăng, anh Môn vô cùng cảm Æ¡n bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n từ hÆ¡n chục năm nay đã chi viện váºt chất, bổ sung quân cho Tây Nguyên vượt chỉ tiêu; phối hợp vá»›i Tây Nguyên đánh địch ở vùng ba biên giá»›i.
Nghe các anh nhắc tới "Thánh địa" nà y, tôi nói:
- VỠcăn cứ chiến lược ba biên giới, chúng tôi phải cảm ơn các anh trước. Bởi lẽ, lực lượng đánh địch ở đây chủ yếu là B3.
Không khoan nhượng với sự khiêm tốn của chúng tôi, anh Thảo nói:.
- Äúng váºy, nhưng lá»±c lượng tại chá»—, háºu cần tại chá»— - hai vấn đỠcá»±c kỳ quan trá»ng lại thuá»™c vá» bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh.
Tôi trình bà y thêm để anh Thảo, anh Môn, anh Lăng rõ:
- Theo chỉ thị cá»§a Bá»™, chúng tôi sẽ Ä‘iá»u Sư Ä‘oà n 4 70 vỠđóng ở Sa Thầy và láºp ở đây cụm khu dá»± trữ lá»›n. Nhưng chúng tôi vẫn cho cá»§ng cố đưá»ng C4, vừa để bổ trợ, vừa phục vụ việc váºn chuyển chi viện cho bạn Campuchia. Chúng ta quyết giữ vững khu căn cứ chiến lược nà y. ÄÆ°á»ng đông Trưá»ng SÆ¡n nay đã được đưa và o sá» dụng chuyển quân và váºt chất đưa thẳng, trá»±c tiếp và o Tây Nguyên. ÄÆ°á»ng ống xăng dầu, đưá»ng thông tin tải ba cÅ©ng theo đưá»ng tiêu chuẩn đông Trưá»ng SÆ¡n mà vươn dà i và o Nam Bá»™. Nhưng hiện nay địch vẫn còn chốt ở cao Ä‘iểm 900 (Äắc Min) và Äức Láºp. Do váºy, hiện tại, chúng tôi tạm thá»i sá» dụng khoảng 100 cây số vòng qua Ô Ranh đất bạn Campuchia, rồi quay vá» Bù Äốp - Lá»™c Ninh. Trong má»™t lần trên đưá»ng ra Hà Ná»™i là m việc, anh Lê Äức Anh là bạn rất thân có trao đổi vá»›i tôi nên bà n vá»›i B8, phối hợp "nhổ" luôn cao Ä‘iểm 900, từ đó ép địch "án binh bất động" ở Äức Láºp, tạo Ä‘iá»u kiện cho ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh vươn nhanh và o Bù Äăng, thuá»™c miá»n Äông Nam Bá»™. Nay tôi chÃnh thức đỠnghị các anh chuyện đó, cà ng sá»›m cà ng hay.
Anh Thảo nói:
- "Nhổ" cứ Ä‘iểm đó không khó gì. Nhưng chúng tôi e "rút dây động rừng". Vì nó nằm trên biên giá»›i Việt - Campuchia. Äể chúng tôi nghiên cứu, xin chỉ thị cá»§a Bá»™ và sẽ bà n vá»›i các anh ngay. Trên địa bà n Tây Nguyên đã có đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n xuyên qua. Äây là má»™t trong những yếu tố cÆ¡ sở hạ tầng có tÃnh quyết định, không chỉ đối vá»›i Tây Nguyên mà cả đối vá»›i Nam Bá»™. Chúng tôi rất vững tâm đẩy mạnh hoạt động xây dá»±ng chiến trưá»ng và chiến đấu trong má»i tình huống. Tây Nguyên sẽ cùng bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n bảo vệ vững chắc tuyến đưá»ng đó.
Rá»i Bá»™ Tư lệnh Tây Nguyên, chúng tôi theo đưá»ng má»›i qua Ô Ranh, rồi vòng vá» miá»n Äông Nam Bá»™, kết hợp kiểm tra các đơn vị là m đưá»ng, tổ chức váºn tải, bảo đảm giao liên hà nh quân. Sau hai ngà y, toà n Ä‘oà n đã dừng chân ở Bù Äốp - má»™t căn cứ táºp kết chân hà ng và quân để giao cho Nam Bá»™. Ngá»§ má»™t đêm tại đây, sáng hôm sau, đồng chà chỉ huy trưởng căn cứ hướng dẫn chúng tôi thăm và kiểm tra toà n bá»™ căn cứ. Nhiá»u kho hà ng, bãi táºp kết được xây dá»±ng khá quy cá»§, nằm kÃn đáo trong rừng nứa. Hà ng hoá chá»§ yếu là vÅ© khÃ, đạn, thuốc quân y, quân trang. Lương thá»±c, thá»±c phẩm từ trước tá»›i nay Ãt chuyển và o Nam Bá»™.
Qua kiểm tra, được biết chỉ mấy tháng đầu năm 1974, cụm kho Bù Äốp đã tiếp nháºn 3.200 tấn hà ng và đã chuyển giao cho Nam Bá»™ 2.000 tấn, chá»§ yếu là đạn pháo lá»›n.
Rá»i Bù Äốp, chúng tôi và o thẳng Bá»™ Tư lệnh Miá»n. Các anh trong Bá»™ Tư lệnh cho ngưá»i đón chúng tôi tại trụ sở ChÃnh phá»§ lâm thá»i Cá»™ng hoà miá»n Nam Việt Nam, đóng ở thị trấn Lá»™c Ninh. Trụ sở là má»™t căn nhà sà n rá»™ng và má»™t số nhà thấp bé bao quanh, lẫn trong khu dân cư. Äây cÅ©ng chÃnh là nút há»™i tụ Ä‘oạn cuối ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh, đưá»ng giao liên đông - tây Trưá»ng SÆ¡n; và sẽ là điểm cuối đưá»ng ống xăng dầu, đưá»ng thông tin tải ba… Tháºt là má»™t địa thế vô cùng lý tưởng, má»™t vùng "địa linh".
Äón chúng tôi tại sở chỉ huy có các anh Trần Văn Trà , Trần Nam Trung…
Trong không khà "tay bắt mặt mừng" gặp gỡ Bắc - Nam, hết sức xúc động, anh Trà hồ hởi nói:
- Chúc mừng đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n đã và o tá»›i Nam Bá»™, và tháºt sá»± là "Ta vá» ta tắm ao ta" rồi.
Tôi tiếp lá»i:
- Chưa hắn đâu anh ạ. Còn một quãng gần trăm cây số ta vẫn nhỠđất bạn.
Anh Trần Nam Trung vui vẻ nói:
- Chúng mình biết chứ. Nhưng không sao. Còn và i cái "gai" ta nhổ ngà y một ngà y hai thôi mà !
- Vâng, chúng tôi cÅ©ng mong sá»›m hoà n thiện, để không chỉ đưá»ng ô tô, mà cả đưá»ng ống xăng dầu cÅ©ng phải và o thẳng Bù Äốp luôn.
Anh Trà khái quát tình hình chiến trưá»ng Nam Bá»™. Vá» ta, các tỉnh đã cho "cắm cá»", giữ vững và cá»§ng cố vùng giải phóng. Chá»§ lá»±c Ä‘ang xúc tiến thà nh láºp Binh Ä‘oà n Cá»u Long (Quân Ä‘oà n 4). Quán triệt Nghị quyết 21, Nam Bá»™ Ä‘ang đẩy mạnh hoạt động tạo thế, tạo lá»±c, tạo thá»i cÆ¡. Äá» nghị Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đưa nhanh quân số, vÅ© khÃ, đạn, xăng dầu, thuốc chiến thương và o sá»›m, trước mùa mưa.
- Báo cáo anh - Tôi trả lá»i - Trước khi và o đây, chúng tôi đã nháºn được kế hoạch tăng chỉ tiêu bổ sung quân lẻ, má»™t số đơn vị thá»±c binh, có cả những đơn vị xe tăng, pháo mặt đất 130 ly, cao xạ… và chỉ tiêu bổ sung vÅ© khÃ, đạn súng bá»™ binh, xăng dầu… Nếu cần thêm gì, đỠnghị các anh cho biết.
Anh Trà phấn khởi nói:
- Váºy là trên chu đáo, kịp thá»i quá rồi. Trước mắt đỠnghị các anh cứ thá»±c hiện như kế hoạch. Nếu tình hình phát triển đột biến, có gì bức thiết, chúng tôi báo sau. Riêng việc giúp chúng tôi là m đưá»ng ná»™i bá»™, lần trước các anh đã đưa và o má»™t trung Ä‘oà n công binh, nay nếu có thể Ä‘iá»u thêm má»™t số máy húc, xe ben và má»™t số kỹ sư cầu đưá»ng.
- Vâng - Tôi trả lá»i - Äá» nghị anh cho đồng chà Tham mưu trưởng láºp dá»± trù cụ thể, chúng tôi cố gắng hết sức.
Thay mặt Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, tôi cảm Æ¡n Bá»™ Tư lệnh Miá»n đã tạo Ä‘iá»u kiện thuáºn lợi và động viên mạnh mẽ bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n trong suốt quá trình thá»±c hiện nhiệm vụ cá»§a mình và nhá» chuyển lá»i chúc sức khá»e cá»§a chúng tôi tá»›i các anh trong Trung ương Cục.
Phút chia tay, anh Trà xúc động nói:
- Trong cuá»™c đối đầu vá»›i tên "sen đầm quốc tế" nà y, các chiến trưá»ng miá»n Nam vá»›i chiến trưá»ng Trưá»ng SÆ¡n hợp thà nh má»™t chỉnh thể, song tuyến đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh có vị trà chiến lược đặc biệt. Äó là chiếc cầu nối vÄ© đại giữa háºu phương chiến lược miá»n Bắc vá»›i tiá»n tuyến lá»›n miá»n Nam. Qua nó, váºt chất, binh lá»±c từ háºu phương chiến lược được chuyển tá»›i chiến trưá»ng, bảo đảm cho chiến trưá»ng đánh to thắng lá»›n. Thay mặt Bá»™ Tư lệnh Miá»n, tôi chân thà nh cảm Æ¡n Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n và các lá»±c lượng trên tuyến ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh.
Chia tay Bá»™ Tư lệnh Miá»n, cÅ©ng là kết thúc má»™t chuyến công tác dà i ngà y vô cùng quan trá»ng - vừa kết hợp kiểm tra, chỉ đạo trá»±c tiếp việc thi công đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n, vừa chá»§ động hiệp đồng vá»›i các chiến trưá»ng chuẩn bị cho "đòn" quyết chiến chiến lược cuối cùng.
***
Là m việc sâu sát, cụ thể trong suốt lá»™ trình, nên ngay sau khi vá» sở chỉ huy, anh Lê Mai Trung - thư ký riêng đã giúp tôi hoà n chỉnh báo cáo kết quả kiểm tra việc thi công đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n, những vấn đỠcần giải quyết ngay sau khi là m việc trá»±c tiếp vá»›i các chiến trưá»ng, kết quả váºn chuyển chi viện chiến trưá»ng những tháng đầu năm 1974.
Ngà y 29 tháng 8, Thưá»ng vụ Äảng uá»·, Bá»™ Tư lệnh há»p. Anh Nguyá»…n Lang - Phó tư lệnh tổng hợp báo cáo vá» là m đưá»ng, váºn chuyển chi viện đỠbảo đảm kế hoạch.
Vá» tổ chức giao liên hà nh quân, kể từ sau khi có Hiệp định Paris, quân bổ sung cho các chiến trưá»ng Ä‘á»u được hà nh quân bằng cÆ¡ giá»›i, chấm dứt hà nh quân bá»™. Trước đây, từ miá»n Bắc, bá»™ đội hà nh quân bá»™ và o B2 mất hÆ¡n ba tháng, nay chỉ mất hÆ¡n chục ngà y. Äây là má»™t bước tiến nhảy vá»t vá» chất trong tổ chức hà nh quân. Äặc biệt, lá»±c lượng váºn tải cÆ¡ giá»›i Trưá»ng SÆ¡n có đủ khả năng cÆ¡ động cả đội hình sư Ä‘oà n, quân Ä‘oà n binh chá»§ng hợp thà nh.
Vá» mở đưá»ng tiêu choẩn đông Trưá»ng SÆ¡n, đến đầu năm 1974, bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n và thanh niên xung phong đã thá»±c hiện được má»™t khối lượng rất lá»›n. Äặc biệt là tạo được cÆ¡ sở bước đầu để đẩy nhanh tiến độ thi công tuyến giao thông chiến lược đông Trưá»ng SÆ¡n không thể thiếu đối vá»›i cuá»™c Tổng tiến công và nổi dáºy xuân 1975, giải phóng hoà n toà n miá»n Nam.
Äến tháng 2 năm 1975 - và o "đêm trước" cá»§a cuá»™c Tổng tiến công mùa xuân 1975, đưá»ng từ Tân Kỳ và o Hương Khê, ta đã là m xong nhiá»u Ä‘oạn ná»n móng đá, cầu và cống nhá» vÄ©nh cá»u, sau nà y, toà n bá»™ được giao lại cho hai tỉnh Nghệ An, Hà TÄ©nh sá» dụng.
Äoạn từ Thanh Lạng Ä‘i Khe Gát (Quảng Bình) chưa là m. Quãng dà i nhất 1.100 cây số, trá»ng yếu nhất là từ Khe Gát Ä‘i Äắc Min (Äắc Lắc) đến Gia NghÄ©a, ChÆ¡n Thà nh (Bình Phước); đã là m xong ná»n móng đá, cống vÄ©nh cá»u, rải đá và thảm nhá»±a mặt đưá»ng rá»™ng 7 mét được gần 200 cây số, thi công hoà n chỉnh đảm bảo kỹ thuáºt, chất lượng.
Sau khi chiến dịch Tây Nguyên toà n thắng, Sư Ä‘oà n 470 tiếp tục rải nhá»±a mặt đưá»ng từ Chư Prông đến Buôn Ma Thuá»™t, dà i 50 cây số, là m ná»n, móng, cống, mặt cấp phối từ Ä‘oạn Äắc Min đến Gia NghÄ©a. Suốt tuyến đưá»ng nà y chỉ còn 16 cây số ở khu vá»±c Ba Rá»n là chưa mở được.
Từ cuối năm 1973 đến đầu năm 1975, bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n đã đưa và o sá» dụng Ä‘oạn đưá»ng từ Cầu Khỉ, nối đưá»ng 16 (Quảng Bình) đến Äắc Min. Nhá» váºy, tuyến chi viện chiến lược đã tổ chức cho các Sư Ä‘oà n ô tô 571, 471 cÆ¡ động má»™t khối lượng lá»›n quân và hà ng hoá, cÆ¡ động gá»n đội hình từng quân Ä‘oà n, sư Ä‘oà n bá»™ binh, binh chá»§ng kỹ thuáºt tham gia Tổng tiến công và nổi dáºy xuân 1975.
ÄÆ°á»ng Trưá»ng SÆ¡n - hai tuyến tây và đông Trưá»ng SÆ¡n, đã trở thà nh cÆ¡ sở hạ tầng quyết định cho chiến lược tiến công thần tốc trong Tổng tiến công và nổi dáºy xuân 1975 ở miá»n Nam.
Giá trị vÄ© đại cá»§a tuyến đưá»ng đó không chỉ đóng khung trong sá»± nghiệp kháng chiến chống Mỹ, cứu nước mà còn phát huy tác dụng đối vá»›i sá»± nghiệp xây dá»±ng và bảo vệ đất nước sau nà y.
Cuá»™c kháng chiến chống Mỹ, cứu nước kết thúc, do Ä‘iá»u kiện đầu tư kinh phà gặp khó khăn; thiếu váºt tư nguyên liệu, lá»±c lượng thi công phần giảm thiểu, phần "chia năm xẻ bảy", nên việc hoà n chỉnh đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n theo luáºn chứng kinh tế - kỹ thuáºt cá»§a bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n chưa thá»±c hiện được. Vá»›i tôi, nguyện vá»ng lá»›n lao đó vẫn luôn canh cánh bên lòng.
Cùng vá»›i thá»i gian, việc thá»±c hiện hiệp định biên giá»›i giữa ChÃnh phá»§ hai nước Việt - Là o má»™t số Ä‘oạn, thuá»™c tuyến ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh được chuyển giao cho bạn. Nhiá»u Ä‘oạn do không có Ä‘iá»u kiện duy tu, bảo dưỡng, bị sụt lở, hư há»ng; tháºm chà có nguy cÆ¡ kém thua trong thá»i chiến.
Má»—i lần có dịp trá» lại Trưá»ng SÆ¡n, bắt gặp má»™t quãng đưá»ng mai má»™t cùng thá»i gian, tôi không khá»i thắt lòng nhá»› vá» má»™t thá»i lá»a đạn, má»™t thá»i máu lứa; thá»i mà đồng đội tôi cùng thanh niên xung phong, công nhân giao thông… hoà máu, nước mắt, mồ hôi vá»›i đá sá»i. để tạo nên chÃnh con đưá»ng nà y…
Việc tổ chức thi công đưá»ng tiêu chuẩn đông Trưá»ng SÆ¡n theo phương thức: Kết hợp giữa cÆ¡ giá»›i vá»›i thá»§ công, chuyên sâu - dây chuyá»n - đồng bá»™, do đội hình sư Ä‘oà n công binh thá»±c hiện là má»™t bước phát triển nhảy vá»t, rất táo bạo cá»§a bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n.
Lần giở những dòng ký ức, biết bao gương mặt đồng chÃ, bạn bè ; biết bao sá»± kiện, hình ảnh… lại hiện vá» như những thước phim vô cùng sống động. Vá»›i chúng tôi, đây là má»™t công trình thi công cầu đưá»ng đạt tốc độ phi thưá»ng. Má»i chuyện thá»i đó sao mà nhẹ nhà ng quá! Quyết rồi, quán triệt rồi là là m, chỉ cần hai yếu tố cÆ¡ bản: bá»™ đội ăn no và đủ váºt tư. Không mảy may má»™t chút quan liêu phiá»n hà sách nhiá»…u từ Trung ương cho chà cÆ¡ sá».
Cuá»™c kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đã Ä‘i và o lịch sá», bụi thá»i gian và biết bao chuyện Ä‘á»i thưá»ng hẳn sẽ là m phai má» trong ký ức cá»§a ngưá»i nà y, ngưá»i khác vá» cái thá»i "Xẻ dá»c Trưá»ng SÆ¡n Ä‘i cứu nước", song tôi vẫn tin "công trình thế ká»·" nà y đã thấm và o máu thịt cá»§a cả má»™t thế hệ ngưá»i Việt Nam - chà Ãt là má»™t thế hệ công binh Trưá»ng SÆ¡n, thanh niên xung phong Trưá»ng SÆ¡n… lá»±c lượng chá»§ công tạo dá»±ng nên công trình đó.
Cùng vá»›i việc đẩy nhanh tiến độ thi công đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n táºp trung lá»±c lượng thá»±c hiện nhiệm vụ chi viện chiến lược, bảo đảm cho các chiến trưá»ng cá»§ng cố thắng lợi và phát triển lá»±c lượng, tạo lá»±c, tạo thế, tạo thá»i cÆ¡.
Tại há»™i nghị Thưá»ng vụ Äảng uá»· và Bá»™ Tư lệnh, Tham mưu phó váºn tải Nguyá»…n Khoá - má»™t cán bá»™ có thâm niên trên tuyến, có năng lá»±c chuyên môn, được phân công theo dõi công tác váºn chuyển, đã tổng hợp tình hình báo cáo rất đầy đủ:
- Kể từ sau khi có Hiệp định Paris, chiến sá»± đã ngừng trên hai tuyến hà nh lang đông - tây Trưá»ng SÆ¡n. Lá»±c lượng váºn tải toà n tuyến đã tổ chức thà nh Sư Ä‘oà n ô tô 571 và ba trung Ä‘oà n, váºn chuyển rất thuáºn lợi. Äá»™i hình váºn chuyển chá»§ yếu là trung Ä‘oà n, chạy hoà n toà n ban ngà y, Ä‘i thắng từ nÆ¡i nháºn hà ng tá»›i nÆ¡i giao hà ng. Hà ng chiến trưá»ng nà o giao chiến trưá»ng đó.
Trên tuyến tây Trưá»ng SÆ¡n, trong mùa khô 1973 - 1974, thá»i tiết thuáºn lợi, đưá»ng khô. Äá»™i hình váºn tải là trung Ä‘oà n xe, chuyển hà ng chạy thẳng và o giao cho Mặt tráºn Tây Nguyên ở Sa Thầy, giao hà ng cho Mặt tráºn Trung - Hạ Là o ở khu vá»±c đưá»ng 9, đưá»ng 23, giao hà ng cho Campuchia ở Stung Treng. Riêng Nam Bá»™, được chuyển thẳng theo đưá»ng 13 và đưá»ng sông Mê Công và o giao trá»±c tiếp ở Lá»™c Ninh và Kra Chiê.
Do địch còn chốt ở Äắc Min, Äức Láºp, nên ta phải là m đưá»ng tránh trên đất bạn qua Ô Ranh đến Lá»™c Ninh. Sư Ä‘oà n 470 dùng má»™t trung Ä‘oà n ô tô nháºn hà ng chuyển và o theo đưá»ng từ Ô Ranh đến Bù Äốp để giao cho Nam Bá»™.
Ở tuyến đông Trưá»ng SÆ¡n, do chịu ảnh hưởng cá»§a thá»i tiết và đưá»ng má»›i thông cục bá»™, nên chỉ váºn chuyển theo đội hình nhá», giao hà ng thẳng cho Trị-Thiên, Khu 5. Tuy váºy hà ng giao cho các chiến trưá»ng Ä‘á»u vượt chỉ tiêu.
Lúc nà y, trên miá»n Bắc, Tổng cục Háºu cần đã táºp trung lá»±c lượng, kết hợp cả váºn tải đưá»ng bá»™, đưá»ng sông, đưá»ng biển chuyển hà ng và o táºp kết ở các cụm kho bắc Quảng Bình, các cảng: Hòn La, Gianh, Nháºt Lệ, Äông Hà …
Vá» xây dá»±ng đưá»ng ống, bảo đảm xăng dầu, theo báo cáo cá»§a Cục trưá»ng xăng dầu Nguyá»…n Äà m, cÅ©ng có bước tiến nhảy vá»t.
Hai tuyến đưá»ng ống đông và tây Trưá»ng SÆ¡n đã vươn sâu và o phÃa nam và gặp nhau tại Plây Khốc (ngã ba biên giá»›i). Dá»± kiến cuối năm 1974 sẽ và o nam Sê Rê Pốc và tá»›i Bù Gia Máºp (Nam Bá»™). Chân hà ng xăng dầu vẫn bÆ¡m từ Bãi Cháy (Quảng Ninh) và o.
Thà nh công lá»›n nhất cá»§a bá»™ đội xăng dầu là đẩy nhanh tốc độ cấp phát, giải phóng xe nhanh, đặc biệt là đội hình váºn chuyển quy mô lá»›n. Trung bình má»™t giá» rưỡi có thể cấp phát, giải phóng cho má»™t tiểu Ä‘oà n xe tại má»™t trạm cây xăng. Hà ng ngà y, các cây xăng dá»c tuyến có thể bảo đảm xăng dầu cho khoảng má»™t vạn xe.
Vá» bảo đảm giao liên, hà nh quân, chuyển thương, tất cả chuyển sang phương tiện cÆ¡ giá»›i, má»—i tháng chuyển được trên 30.000 đến 50.000 quân qua tuyến, đồng thá»i tổ chức bảo đảm tốt cho nhiá»u tiểu Ä‘oà n, trung Ä‘oà n xe tăng, pháo mặt đất, cao xạ hà nh quân và o chiến trưá»ng an toà n, đúng thá»i gian.
Äánh giá tình hình chiến trưá»ng và thế tráºn Trưá»ng SÆ¡n đã có bước phát triển má»›i, Thưá»ng vụ Äảng uá»·, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n má»™t lần nữa khẳng định lại quyết tâm: ÄÆ°a toà n bá»™ chá»§ lá»±c công binh láºt cánh sang phÃa đông, chỉ để lại má»™t lá»±c lượng tối thiểu để bảo đảm giao thông ở tuyến tây Trưá»ng SÆ¡n, Ä‘iá»u má»™t phần lá»±c lượng cao xạ sang phÃa đông, số còn lại bố trà ở các trục đưá»ng ngang ra các chiến trưá»ng. Äại bá»™ pháºn bá»™ binh đứng chân bảo vệ sưá»n phÃa tây.
Như váºy, đến mùa hè năm 1974, đưá»ng đông và tây Trưá»ng SÆ¡n đã hình thà nh má»™t hệ thống liên hoà n, vững chắc, là cÆ¡ sở hạ tầng bảo đảm chi viện liên tục váºt chất, cÆ¡ động lá»±c lượng, binh khà kỹ thuáºt, bảo đảm cho đòn tiến công chiến lược khi thá»i cÆ¡ đến. Äồng thá»i, tuyến hà nh lang đông - tây Trưá»ng SÆ¡n đã hình thà nh má»™t căn cứ háºu cần chiến lược, chiến dịch. rá»™ng trên 130 nghìn cây số vuông, nối liá»n háºu phương lá»n miá»n Bắc vá»›i các chiến trưá»ng nam Äông Dương, xứng đáng là chá»— dá»±a vững chắc cho các chiến trưá»ng. Äây là má»™t trong những nhân tố quyết định thắng lợi nhiệm vụ chi viện cá»§a háºu phương chiến lược miá»n Bắc cho cách mạng miá»n Nam, Là o và Campuchia.
Tháng 5 năm 1974, Quân uá»· Trung ương phê chuẩn quyết định chuyển Sư Ä‘oà n khu vá»±c 471 thà nh Sư Ä‘oà n ô tô váºn tải, đứng chân ở khu vá»±c ba biên giá»›i. Äến đây bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n đã hoà n thiện mô hình tổ chức các sư Ä‘oà n binh chá»§ng hợp thà nh, phù hợp vá»›i xu thế phát triển cá»§a cục diện chiến tranh và đáp ứng kịp thá»i chá»§ trương chiến lược cá»§a Bá»™ ChÃnh trị, Trung ương Äảng. Những sư Ä‘oà n nà y ngoà i khả năng hoà n thà nh nhiệm vụ chi việc chiến lược chi viện chiến dịch trước mắt, còn góp phần quan trá»ng tạo nên những "quả đấm" mạnh, đón đầu thá»i cÆ¡ má»›i.
***
Ngà y 21 tháng 4 năm 1974, tôi ra Hà Ná»™i dá»± há»™i nghị cán bá»™ cao cấp toà n quân nghiên cứu Nghị quyết 21 cá»§a Trung ương Äảng và Nghị quyết cá»§a Quân uá»· Trung ương vừa ra trong tháng 3. Chá»§ tịch nước Tôn Äức Thắng, anh Lê Duẩn, anh Lê Äức Thá» tá»›i thăm há»™i nghị và chỉ thị má»™t số nhiệm vụ cho Quân đội. CÅ©ng dịp nà y, tôi vinh dá»± được Nhà nước phong quân hà m Trung tướng. Äợt phong tướng nà y có anh Chu Huy Mân được phong vượt cấp từ Thiếu tướng lên Thượng tướng. Anh Lê Äức Anh cùng tôi được phong vượt cấp từ Äại tá lên Trung tướng. Khi đó anh Lê Äức Anh là Tư lệnh Quân khu 9. Công trạng là má»™t phần, nhưng có lẽ là do hai chúng tôi ở cấp Äại tá quá lâu. Cả hai anh em Ä‘á»u từng giữ chức Phó tổng tham mưu trưởng, Tư lệnh quân khu.
Năm đó, tôi ở và o độ tuổi "Bốn chÃn đã qua, Năm ba chưa tá»›i" (51 tuổi), nhưng may mắn là còn sung sức. Hầu như ngà y nà o tôi cÅ©ng là m việc từ 10 đến 15 giá», liên tục. Má»™t tháng Ä‘i thá»±c địa, xuống công tác ở đơn vị không dưới ná»a thá»i gian.
Suốt 12 năm, khi đứng ở cương vị chá»§ trì Quân khu 4 "tuyến lá»a" khi phụ trách bá»™ đội tình nguyện ở Trung - Hạ Là o, và "dà i hÆ¡i" nhất là Tư lệnh bá»™ đôị Trưá»ng SÆ¡n, lúc nà o tôi cÅ©ng cố gắng tìm má»i cách thÃch ứng nhanh vá»›i má»i tình hình, yêu cầu công việc. Nay đã và o tuổi gần "Bát tuần", ngoái nhìn quá khứ, má»›i thấy từ 40 tá»›i 60 tuổi là quãng đưá»ng tôi là m việc vá»›i cưá»ng độ và hiệu quả cao nhất. Nhưng, dẫu cho đã là m việc hết mình, tôi vẫn luôn thấy chưa đủ, chưa bằng lòng. Bởi cái mình biết luôn Ãt hÆ¡n những gì chưa biết.
NghÄ© vá» mình, tôi thầm mong thế hệ trẻ hôm nay cÅ©ng như mai sau cá»§a xứ sở "Con Lạc, cháu Hồng" nà y đừng bá» phà thá»i gian, bá» phà tuổi "hoà ng kim" - quãng Ä‘á»i mà ta có thể sống nhiá»u nhất cho cách mạng, cho đất nước và cho chÃnh bản thân ta.
|

28-06-2008, 10:05 AM
|
Diệt Thế Ma Thần
|
|
Tham gia: May 2008
Äến từ: tp ho chi minh
Bà i gởi: 217
Thá»i gian online: 1 ngà y 0 giá» 18 phút
Thanks: 2
Thanked 0 Times in 0 Posts
|
|
Chương 6
THẦN Tá»C VÀ TOÀN THẮNG
1.
Há»™i nghị cán bá»™ cao cấp toà n quân bế mạc chiá»u ngà y 28 tháng 4. Cùng lúc, tôi được thông báo ngà y hôm sau là m việc vá»›i các anh Lê Duẩn, Phạm Văn Äồng, Võ Nguyên Giáp, Văn Tiến DÅ©ng.
Thêm má»™t Ä‘iá»u gì? Má»™t nhiệm vụ gì hệ trá»ng, mà Trưá»ng SÆ¡n có được may mắn nà y? Mừng, lo lẫn lá»™n là tâm trạng bám Ä‘uổi tôi cả đêm 23 và sáng ngà y 24 trên đưá»ng từ nhà và o Thà nh ná»™i là m việc. Bởi hôm nói chuyện vá»›i há»™i nghị cán bá»™ cao cấp toà n quân, các anh Lê Duẩn, Lê Äức Thá», Võ Nguyên Giáp… đã phân tÃch rất sâu sắc má»™t số Ä‘iểm trong nháºn định, đánh giá tình hình cá»§a Trung ương Äảng, chỉ ra những khả năng phát triển cá»§a cách mạng miá»n Nam và những việc cần là m để già nh thắng lợi trong những năm tá»›i.
Và o là m việc, theo yêu cầu cá»§a các anh, tôi báo cáo khái quát hoạt động váºn chuyển chi viện chiến trưá»ng, tiến độ xây dá»±ng đưá»ng tiêu chuẩn đông Trưá»ng SÆ¡n, xây dá»±ng đưá»ng ống xăng dầu, đưá»ng thông tin tải ba; tiếp nháºn hà ng ở các cảng Hòn La, Nháºt Lệ, sông Gianh, Äông Hà … Má»i lÄ©nh vá»±c Ä‘á»u xuôi xẻ, khả quan.
Anh Duẩn, anh Äồng, anh Văn và anh DÅ©ng Ä‘á»u lưu ý tôi: Tình hình đã có nhiá»u thuáºn lợi; vá»›i thế và lá»±c đã tạo được, tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n cần tÃnh toán chÃnh xác, tổ chức chỉ đạo tháºt chặt chẽ để đạt và vượt chỉ tiêu kế hoạch năm 1974.
Anh Duẩn còn dặn thêm:
- Ngoà i chỉ tiêu kế hoạch năm 1974, các anh cần bà n tÃnh, chuẩn bị sá»›m kế hoạch năm 1975. Lưu ý, các chỉ tiêu tăng hÆ¡n kế hoạch thông thưá»ng. Tình hình sẽ có những bước nhảy vá»t mà ta chưa thể lưá»ng trước được.
Những Ä‘iá»u anh Ba gợi ý là m tôi liên tưởng tá»›i những chá»§ trương đầy tÃnh dá»± báo cá»§a Äảng ta kể từ Cách mạng tháng Tám năm 1945. Váºy sau Máºu Thân 1968, xuân hè 1972, lần nà y "bước đột biến" sẽ là gì đây?
Tiếp những ngà y sau đó, tôi là m việc vá»›i các cÆ¡ quan Bá»™ Quốc phòng chuẩn bị cho việc xây dá»±ng kế hoạch năm 1975, trá»±c tiếp nghe các anh Văn Tiến DÅ©ng, Äinh Äức Thiện, trao đổi vá» hai phương án cá»§a kế hoạch chi viện chiến trưá»ng.
Hôm là m việc vá»›i Tổng cục Háºu cần, anh Äinh Äức Thiện nói:
- Phương án 1, như Bá»™ Tổng tham mưu và các Tổng cục đã là m việc vá»›i anh. Phương án 2 nay chưa chuẩn bị kịp. Nhưng anh nhá»› là có phương án 2. Khi phương án đó xảy ra thì khó mà nói trước được là tăng bao nhiêu quân và váºt chất kỹ thuáºt.
Trước sá»± quả quyết gần như "Ä‘inh đóng cá»™t" cá»§a anh Thiện vá» phương án thá»i cÆ¡, tôi trả lá»i:
- Báo cáo anh, chúng tôi mong cho phương án đó đến cà ng nhanh cà ng tốt, không ngại khó khăn, vất vả. Theo tôi, những ngà y khó khăn nhất cá»§a tuyến chi viện Trưá»ng SÆ¡n đã vÄ©nh viá»…n qua rồi, qua lâu rồi.
Ra Hà Ná»™i, ngoà i công việc, tôi còn được gần gÅ©i gia đình. Mặc dù lúc nà y ở nhà có vợ và hai con gái. SÄ© Hưng - con trai cả đã là phi công lái máy bay chiến đấu, Quân là sÄ© quan pháo binh. Bắc và Việt cÅ©ng Ä‘i há»c xa. Hôm lên thăm SÄ© Hưng tại sư Ä‘oà n không quân đóng ở Sóc SÆ¡n, tôi vô cùng xúc động khi chứng kiến sức mạnh cá»§a má»™t sư Ä‘oà n không quân tiêm kÃch hiện đại và sá»± trưởng thà nh "bằng anh bằng em" cá»§a con trai mình.
Chưa trá»n tuần là m việc ở Hà Ná»™i, vá»›i những thông tin nóng hổi vừa lÄ©nh há»™i, tôi trở vỠđơn vị trong tâm trạng phấn chấn tá»™t đỉnh; lòng tá»± bảo, vá»›i những gì mÃ ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh tạo dá»±ng trong 15 năm qua, dù tình hình có phát triển đột biến, chúng tôi cÅ©ng không vì thế mà bị động.
CÆ¡ quan Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n lúc nà y Ä‘ang rá»™n rá»±c khà thế ká»· niệm 15 năm ngà y thà nh láºp tuyến chi viện chiến lược. 15 năm đạn bom và khói lá»a, 15 năm thăng trầm luyện rèn, mưa nguồn suối lÅ© Nhưng bất chấp má»i thá» thách, hy sinh, từ hÆ¡n 400 con ngưá»i đã phát triển thà nh má»™t binh Ä‘oà n hùng mạnh. Những lối mòn giao liên nhá» nhoi cÅ©ng đã nhưá»ng chá»— cho má»™t thế tráºn cầu đưá»ng - má»™t "Tráºn đồ bát quái xuyên rừng ráºm", má»™t tuyến chi viện chiến lược, má»™t căn cứ háºu cần chiến lược. Nói sao hết những xúc cảm, tá»± hà o? CÅ©ng dịp nà y, bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n vinh dá»± đón thư khen cá»§a Chá»§ tịch nước Tôn Äức Thắng. Bác Tôn động viên, căn dặn chúng tôi: "Hãy xứng đáng là những cán bá»™, chiến sÄ© vinh dá»± lao động và chiến đấu trên tuyến đưá»ng chiến lược mang tên Bác Hồ vÄ© đại!
Má»™t trong những sá»± kiện có ý nghÄ©a lá»›n trong thá»i Ä‘iểm nà y là và o cuối tháng 5, Bá»™ Tư lệnh quyết định chuyển sở chỉ huy và o khu vá»±c Bến Tắt, ngay bá» nam sông Bến Hải.
CÅ©ng khu vá»±c nà y, nhưng ở bá» Bắc, và o buổi "sÆ¡ sinh" cá»§a tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n, anh Võ Bẩm đã bà máºt cho đặt sở chỉ huy tiá»n phương Äoà n 559. CÅ©ng bầu trá»i nà y, cÅ©ng dòng sông ấy, nhưng giỠđây trá»i như xanh cao hÆ¡n, sông lại má»™t má»±c hiá»n hoà , đằm thắm; không còn trà o sôi ná»—i Ä‘au chia cắt, cảnh má»™t con sông mà nước chảy đôi dòng.
Sau nà y suy ngẫm lại, tuy lúc đó quyết định cá»§a Bá»™ Tư lệnh đâu có tÃnh đến sá»± lặp lại cá»§a lịch sá», nhưng chÃnh sá»± ngẫu nhiên đó, cho phép tôi nghÄ© rằng lịch sá» tháºt công bằng, "có trước có sau!".
Äể nâng tầm thế cá»§a má»™t địa danh lịch sá» già u ý nghÄ©a nà y, từ cuối năm 1973 chúng tôi đã cho xây dá»±ng cầu treo Bến Tắt nối hai bá» sông Bến Hải. Äây là chiếc cầu treo đầu tiên trên tuyến đông Trưá»ng SÆ¡n.
CÅ©ng tại địa bà n nà y, trong quá trình xây dá»±ng đưá»ng tiêu chuẩn đông Trưá»ng SÆ¡n, lần đầu tiên chúng tôi cùng chuyên gia Cuba sá» dụng thiết bị là m đưá»ng hiện đại cá»§a Chá»§ tịch Phi-Ä‘en Cát-xtÆ¡-rô gá»i tặng bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n, rải nhá»±a sáu cây số trên đưá»ng 15 má»›i, kéo dà i đến Cam Lá»™, nối vá»›i đưá»ng 9.
Công trình có tầm vóc và ý nghÄ©a lịch sá» lá»›n nhất được xây dá»±ng ở đây là nghÄ©a trang liệt sÄ© Trưá»ng SÆ¡n.
Ảnh: Cầu treo Bến Tắt, bắc qua thượng nguồn sông Bến Hải (cạnh nghÄ©a trang Trưá»ng SÆ¡n)
Chá»n vị trà có ý nghÄ©a xây dá»±ng má»™t nghÄ©a trang có quy mô, tầm thế tương xứng vá»›i sá»± hy sinh cá»§a biết bao đồng chÃ, đồng đội vì sá»± nghiệp giải phóng miá»n Nam, thống nhất Tổ quốc, vì nghÄ©a vụ quốc tế cao cả, vì sá»± sống còn, lá»›n mạnh không ngừng cá»§a tuyến đưá»ng mang tên Bác Hồ kÃnh yêu là má»™t chá»§ trương lá»›n được Äảng uá»· Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n và đông đảo cán bá»™, chiến sÄ© trên tuyến đặc biệt quan tâm.
Từ giữa năm 1974, tôi cùng các anh trong Bá»™ Tư lệnh tranh thá»§ má»i nÆ¡i, má»i lúc tìm chá»n vị trà khắp địa bà n hai tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị. Cuối cùng, cÅ©ng chÃnh khu vá»±c Bến Tắt được xem là nÆ¡i há»™i tụ khá đầy đủ những gì chúng tôi muốn. Ngoà i ý nghÄ©a là điểm lưu giữ dấu ấn vá» buổi phôi thai đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n, gần trục giao thông xuyên Việt Bắc - Nam, chúng tôi còn muốn những đồng chÃ, đồng đội yêu quý cá»§a mình được yên nghỉ bên dòng Bến Hải - ranh giá»›i cắt chia hai miá»n Bắc - Nam thá»i đánh Mỹ.
Từ cuối năm 1974, nghÄ©a trang liệt sÄ© Trưá»ng SÆ¡n chÃnh thức được khởi công. Toà n bá»™ công trình được bố trà trên ba quả đồi, có diện mạo cảnh quan khá đẹp, rá»™ng chừng 100 héc-ta, sát đưá»ng 15 - Ä‘oạn má»›i mở thuá»™c hệ thống ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh.
Và o tháºp ká»· 70, nghÄ©a trang liệt sÄ© Trưá»ng SÆ¡n có quy mô lá»›n nhất so vá»›i các nghÄ©a trang liệt sÄ© trong nước; vá» kiến trúc, bố cục, cho đến nay vẫn là má»™t nghÄ©a trang độc đáo, không giống Ä‘a phần nghÄ©a trang liệt sÄ© mà tôi thấy trên cả nước, thưá»ng như bản sao cá»§a nhau.
Biết rằng cuá»™c kháng chiến chống Mỹ sẽ kết thúc, hoà bình được thiết láºp ở hai nước Việt - Là o, khi đó việc Ä‘i lại khó khăn hÆ¡n, nên từ đầu năm 1974, Bá»™ Tư lệnh đã chỉ thị cho Cục ChÃnh trị tổ chức năm đội tìm kiếm, cất bốc hà i cốt các liệt sÄ© được chôn cất rải rác trên tuyến hà nh lang tây Trưá»ng SÆ¡n, quy táºp vỠđây.
Má»™t quyết định đáp ứng tình cảm, nguyện vá»ng cá»§a hết thảy má»i ngưá»i, nên được sá»± hưởng ứng, á»§ng há»™ cá»§a nhiá»u đơn vị, các ngà nh, các cấp.
Tá»›i đầu năm 1976, nghÄ©a trang liệt sÄ© Trưá»ng SÆ¡n hoà n thà nh vá» cÆ¡ bản. Vá» sau, được sá»± trợ giúp, đóng góp cá»§a các địa phương, ban ngà nh, Ä‘oà n thể trong cả nước, công trình nà y được tôn tạo đúng tầm cỡ nghÄ©a trang liệt sÄ© cấp quốc gia, vá»›i hÆ¡n 10 nghìn ngôi má»™. Trên ba ngá»n đồi, ngà n thông, phi lao đón gió suốt ngà y đêm tạo nên bản hoà âm vÄ© đại, bất tá», là m ấm lòng những ngưá»i con đã hy sinh vì sá»± nghiệp cách mạng, vì sá»± sống cá»§a "Con đưá»ng huyá»n thoại".
Ảnh: Má»™t góc nhá» NghÄ©a trang Trưá»ng SÆ¡n
Má»—i lần viếng thăm hương hồn những liệt sÄ© đã yên nghỉ nÆ¡i đây tôi không khá»i bùi ngùi xúc động trước cảnh quan bi - hùng cá»§a nghÄ©a trang, trước tấm bia tưởng niệm đã được chúng tôi cho khắc ghi đôi câu đối:
Vạn thuở lưu danh liệt sĩ
Ngà n Ä‘á»i tạc sá» Trưá»ng SÆ¡n
***
Trung tuần tháng 6 năm 1974, Quân uá»· Trung ương thông qua kế hoạch công tác năm 1975 cá»§a Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, gồm những chỉ tiêu cụ thể vá» váºn chuyển chi viện chiến trưá»ng, xây dá»±ng đưá»ng cÆ¡ bản đông Trưá»ng SÆ¡n. Quân uá»· Trung ương đặc biệt lưu ý chúng tôi cần chuẩn bị má»™t khối lượng lá»›n hà ng dá»± trữ chiến lược ở má»™t số khu vá»±c: má»™t ở đưá»ng số 9, má»™t ở Sa Thầy, má»™t ở Bù Äốp Những ná»™i dung nà y được cụ thể bằng Nghị quyết số 25/QUTW, ngà y 17 tháng 6 cá»§a Quân uá»· Trung ương.
Từ ngà y 18 đến ngà y 31 tháng 8 năm 1974, tại sở chỉ huy Bến Tắt, Äảng uá»· Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n há»p, hạ quyết tâm và thống nhất các biện pháp thá»±c hiện các chỉ tiêu nhiệm vụ trên giao; bảo đảm và phối hợp cùng các chiến trưá»ng tạo thá»i cÆ¡ quyết định. Cụ thể:
- Táºp trung xây dá»±ng, sá»›m thông tuyến đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n, nối dà i đưá»ng ống xăng dầu và o Bù Gia Máºp; đồng thá»i cải tạo đưá»ng tây Trưá»ng SÆ¡n, để táºn dụng cả hai tuyến đông - tây trong mùa khô tá»›i.
Chuyển hệ thống kho tà ng dự trữ sát các tuyến chiến dịch, cải tiến hệ thống kho tà ng bảo đảm đủ năng lực cấp phát, giải phóng một lúc một trung đoà n xe.
Anh Äinh Äức Thiện, thay mặt Quân uá»· Trung ương và Tổng cục Háºu cần và o dá»±, hoà n toà n nhất trà những chá»§ trương và giải pháp kể trên.
HÆ¡n mưá»i ngà y sau há»™i nghị Äảng uá»·, há»™i nghị quân chÃnh toà n tuyến được triệu táºp nhằm quán triệt nghị quyết Äảng uá»·, bà n triển khai kế hoạch mùa khô 1974-1975. Äây là há»™i nghị cán bá»™ có quy mô lá»›n, đông đủ các đồng chà trong Bá»™ Tư lệnh: ChÃnh uá»· Hoà ng Thế Thiện; các Phó chÃnh uá»· Lê Xy, Lê NghÄ©a SÄ©, Trần Quyết Thắng; các Phó tư lệnh: Nguyá»…n Lang, Phan Khắc Hy, Lê Äình Sum, Nguyá»…n Lệnh, Hoà ng Kiện và đông đảo cán bá»™ chá»§ trì các cÆ¡ quan Bá»™ Tư lệnh, 8 sư Ä‘oà n, 11 trung Ä‘oà n trá»±c thuá»™c; đại diện Ban 67 và đoà n trưá»ng các Ä‘oà n thanh niên xung phong…
Thay mặt Bá»™ Tư lệnh, tôi báo cáo khái quát tình hình trên hai miá»n đất nước, táºp trung Ä‘i sâu công việc cá»§a tuyến; dá»± kiến phương hướng nhiệm vụ năm 1975 vá»›i hai phương án theo chỉ thị cá»§a Quân uá»· Trung ương và những gì lÄ©nh há»™i được qua là m việc vá»›i các anh Lê Duẩn, Phạm Văn Äồng, Võ Nguyên Giáp, Văn Tiến DÅ©ng, Äinh Äức Thiện…
Äại biểu dá»± há»™i nghị thảo luáºn sôi nổi, thống nhất, phản ánh khà thế Ä‘oà n kết xốc tá»›i cá»§a bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n. Và , không hẹn mà gặp, cả trong há»™i nghị cÅ©ng như trong chuyện trò ngoà i "hà nh lang", má»i ngưá»i mong sao Phương án 2 sá»›m xuất hiện.
Sau gần ba ngà y là m việc, chia tay anh em vỠđơn vị, tôi Ä‘á»c được trong ánh mắt, nụ cưá»i cá»§a há» niá»m tin mãnh liệt ngà y toà n thắng cá»§a cuá»™c kháng chiến Ä‘ang đến gần.
Rồi cÆ¡ sở, ná»n tảng cho niá»m tin ấy tiếp tục được cá»§ng cố: Ngà y 30-9-1974, Bá»™ ChÃnh trị Trung ương Äảng há»p bà n nhiệm vụ quân sá»± hai năm 1974-1975 nháºn định: Äã xuất hiện thá»i cÆ¡ để quân và dân ta mở cuá»™c tiến công và nổi dáºy cuối cùng, đưa chiến tranh cách mạng phát triển đến bước cao nhất, giải phóng hoà n toà n miá»n Nam, hoà n thà nh cách mạng dân tá»™c dân chá»§ nhân dân trong cả nước.
Thá»±c hiện chá»§ trương chiến lược cá»§a Bá»™ ChÃnh trị Trung ương Äạng, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n bước và o mùa khô 1974-1975 vá»›i quyết tâm cao độ thá»±c hiện sá»›m kế hoạch năm 1975, gồm cả kế hoạch cÆ¡ bản và kế hoạch thá»i cÆ¡.
Ná»™i dung chÃnh cá»§a kế hoạch cÆ¡ bản là váºn chuyển chi viện bảo đảm yêu cầu hoạt động cá»§a các lá»±c lượng vÅ© trang trên chiến trưá»ng trong năm 1975. Ná»™i dung chÃnh cá»§a kế hoạch thá»i cÆ¡ là váºn chuyển má»™t khối lượng lá»›n váºt chất kỹ thuáºt dá»± trữ táºp kết tại má»™t số Ä‘iểm cÆ¡ động ở Trị-Thiên, Khu 5, Tây Nguyên và Nam Bá»™, để khi thá»i cÆ¡ đến, chá»§ lá»±c cá»§a Bá»™ được tung và o chiến trưá»ng thá»±c hà nh đánh lá»›n, chúng ta không bị động vá» bảo đảm váºt chất kỹ thuáºt.
Dá»± kiến ban đầu khối lượng váºt chất mà bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n váºn chuyển chi viện cho các chiến trưá»ng trong mùa khô 1974-1975 là 510.000 tấn; nhưng quá trình thá»±c hiện đã lên tá»›i 560.000 tấn.
Äể hoà n thà nh được khối lượng váºt chất khổng lồ đó, Bá»™ Tư lệnh chỉ đạo, động viên ná»— lá»±c cao độ cá»§a các binh chá»§ng trên tuyến, đặc biệt chú trá»ng ưu tiên phát triển thế tráºn cầu đưá»ng và lá»±c lượng váºn tải cÆ¡ giá»›i.
Bước và o mùa khô, ở tuyến đông Trưá»ng SÆ¡n, sau khi má»™t bá»™ pháºn chá»§ lá»±c Tây Nguyên, Khu 5 và Quân Ä‘oà n 2 phối hợp giải phóng chi khu Măng Äen, Măng Bút; đặc biệt là hai cụm cứ Ä‘iểm Äắc Pét (Kontum) trên đưá»ng 14 và Thượng Äức thuá»™c Äại Lá»™c (tây Quảng Äà ) thì những "cái gai" cuối cùng ở tuyến "Ä‘iểm" đông Trưá»ng SÆ¡n đã được nhổ xong. Trên tuyến nà y, Sư Ä‘oà n công binh 473 dốc sức hoà n thà nh Ä‘oạn từ Ngá»c Hồi và o Bù Gia Máºp, Sư Ä‘oà n 470 vừa là m nhiệm vụ sư Ä‘oà n khu vá»±c, vừa là m đưá»ng và bảo đảm giao thông.
Sư Ä‘oà n 472 đảm trách hà nh lang tây Trưá»ng SÆ¡n, sá»a chữa nâng cấp cầu đưá»ng, bảo đảm giao thông các quãng từ Bản Äông và o Plây Khốc, Bản Äông Ä‘i Mưá»ng Phìn, Saravan, A Tô FÆ¡, Xiêm Pạng…
Cùng ra quân và hiệp đồng chặt chẽ vá»›i công binh, bốn trung Ä‘oà n đưá»ng ống táºp trung lá»±c lượng và phương tiện "lao" nhanh tuyến đưá»ng ống từ Plây Khốc (khu vá»±c ba biên giá»›i) xuống Bù Gia Máºp. Äi liá»n vá»›i hai tuyến ống liên hoà n đông và tây Trưá»ng SÆ¡n là lắp hÆ¡n 27 nghìn mét khối kho và trên 100 cây xăng, trạm bÆ¡m được xây dá»±ng ở những vị trà thuáºn tiện cho việc cấp phát. Lúc nà y tuyến đưá»ng ống xăng dầu Trưá»ng SÆ¡n không chỉ là "động mạch chá»§" cá»§a tuyến chi viện chiến lược mà còn cá»§a cả chiến trưá»ng miá»n Nam, Trung - Hạ Là o và má»™t phần Campuchia.
Lá»±c lượng phát triển nhảy vá»t trên toà n tuyến lúc nà y là bá»™ đội váºn tải cÆ¡ giá»›i. Sau khi chuyển Sư Ä‘oà n 471 khu vá»±c thà nh Sư Ä‘oà n 471 ô tô cÆ¡ động váºn tải, trước mùa khô, ngoà i hÆ¡n 4.500 xe - máy đã có, chúng tôi tiếp nháºn hÆ¡n 5.500 xe - máy do Bá»™ bổ sung, đưa tổng số xe - máy toà n tuyến lên hÆ¡n 10.000 chiếc; trong đó có hÆ¡n 7.000 xe váºn tải.
Có được "vốn liếng" quý giá nà y, ngoà i việc chăm lo đầu tư cá»§a Nhà nước, Bá»™ Quốc phòng, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n luôn biết Æ¡n sá»± trợ giúp hết lòng cá»§a Tổng cục Háºu cần. Không chỉ lúc nà y cả nước dồn sức chuẩn bị cho má»™t chá»§ trương chiến lược má»›i cá»§a Äảng, mà trước đó cÅ©ng váºy, Tổng cục Háºu cần luôn tạo Ä‘iá»u kiện để Bá»™ Tư lệnh 559 có đủ xe và xe tốt, cÅ©ng như các yêu cầu khác.
Lá»±c lượng xe - máy hùng háºu, thế tráºn cầu đưá»ng ngà y cà ng vững chắc, bá»™ đội váºn tải cÆ¡ giá»›i được táºp huấn chu đáo vá» chiến thuáºt binh chá»§ng, cho phép chúng tôi thá»±c hiện chiến thuáºt váºn tải đội hình trung Ä‘oà n, chạy cung dà i. Hai sư Ä‘oà n ô tô cÆ¡ động váºn tải đảm trách hai cung. Sư Ä‘oà n 571 đứng ở tuyến ngoà i, chá»§ yếu chạy cung Äông Hà - Xê Sụ giao quân, giao hà ng cho Trị-Thiên, Khu 5, Trung - Hạ Là o, láºp chân hà ng cho Sư Ä‘oà n 471.
Sư Ä‘oà n 471 chá»§ yếu đứng ở tuyến trong, nháºn hà ng, nháºn quân ở Xê Sụ để chuyển giao cho Nam Bá»™, Campuchia, Tây Nguyên.
Thế tráºn toà n tuyến triển khai đồng bá»™, các lá»±c lượng binh chá»§ng trà n đầy dÅ©ng khÃ. Ngà y 25 tháng 11 năm 1974, chúng tôi phát lệnh mở mà n chiến dịch váºn tải mùa khô 1974-1975.
Phát lệnh xong, Bá»™ Tư lệnh phân công anh em má»—i ngưá»i má»™t hướng trá»±c tiếp kiểm tra, đôn đốc hoạt động váºn chuyển, là m đưá»ng…
Lúc nà y, địch vẫn cho máy bay trinh sát chặn đánh các Ä‘oà n xe cá»§a ta. Nhưng mức độ đánh phá không đáng kể. Môi trưá»ng công tác sinh hoạt cá»§a bá»™ đội, thanh niên xung phong khá hÆ¡n trước nhiá»u. Từ rừng sâu ẩm thấp, các lá»±c lượng chuyển ra dá»±ng lán trại ở những bìa rừng thưa thoáng; môi trưá»ng sinh hoạt, Ä‘iá»u kiện nuôi dưỡng được cải thiện; hoạt động chá»§ yếu ban ngà y… Äây là những thuáºn lợi mà trước đó không thể nà o có được.
Dá»c những cung đưá»ng tôi qua, những đơn vị tôi đến, từ công binh, bá»™ đội váºn tải cÆ¡ giá»›i, tá»›i thanh niên xung phong… hoạt động rất Ä‘á»u tay, khẩn trương. Hà ng hoá - Ä‘a phần là đạn pháo tầm xa được chuyển và o cấp táºp. Các cụm kho dá»± trữ dá»c đưá»ng 9, quãng từ Äông Hà đến Tân Lâm cháºt nÃch hà ng, nhưng được bố trà hợp lý thuáºn tiện cho các trung Ä‘oà n xe và o ra nháºn hà ng vừa nhanh vừa an toà n. Cụm kho ở Sa Thầy cÅ©ng váºy. Tuy nhiên do lá»±c lượng xe - máy hoạt động trên đưá»ng quá lá»›n, thưá»ng xuyên có tá»›i trên dưới 5.000 chiếc, lại có nhiá»u đơn vị xe tăng, pháo lá»›n…, nên đã gây ùn tắc cục bá»™ ở những "nút" xung yếu, như ngầm Cha Ky, ngã ba Bản Äông…
Căn cứ từng tình huống, từng Ä‘iểm cụ thể, chỉ huy các sư Ä‘oà n, trung Ä‘oà n công binh, ô tô váºn tải và cán bá»™ cÆ¡ quan tham mưu váºn tải được tung xuống chỉ huy giải toả kịp thá»i.
Sau mấy ngà y kiểm tra thá»±c địa, trở vá» sở chỉ huy, và o cuối tháng 11, tôi được đón các anh Nguyá»…n Văn Linh - Bà thư Trung ương Cục miá»n Nam, Phạm Hùng, Võ Văn Kiệt ra há»p Trung ương trở vá», và o thăm và là m việc vá»›i Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n.
Các anh cho chúng tôi biết những biến chuyển lá»›n trên chiến trưá»ng Nam Bá»™, vá» chá»§ trương cá»§a Bá»™ ChÃnh trị đẩy mạnh hoạt động quân sá»± sắp tá»›i cá»§a ta trên các chiến trưá»ng và nhu cầu chi viện váºt chất Ä‘am bảo cho những hoạt động đó.
Anh Phạm Hùng còn bảo:
- Ngoà i kế hoạch chung, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n cố gắng tăng cÆ¡ số đạn pháo lá»›n cho B2, chuyển và o cà ng sá»›m cà ng tốt.
Chúng tôi hứa thá»±c hiện sá»›m chỉ tiêu trên giao. Và , quay vá» phÃa anh Phạm Hùng, tôi nói vui:
- Anh Bảy không khi nà o quên được "đặc sản" đạn pháo lớn?
Anh Phạm Hùng cưá»i hể hả:
- Các cáºu đừng cho bá»n mình "máu đánh đấm". Quả thá»±c, vá» háºu cần - kỹ thuáºt, nhiá»u thứ B2 có thể xoay xở được. Riêng đạn pháo lá»›n, từ trước tá»›i giá» vẫn chá» nguồn cá»§a Bá»™.
Khi Ä‘oà n cán bá»™ Miá»n trở vá» cứ, Bá»™ Tư lệnh bố trà anh Nguyá»…n Lang tiá»…n theo đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n.
Chia tay đoà n, tôi phấn khởi nói:
- Bữa nay đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n đã khá rồi. Trên đưá»ng và o các anh tha hồ ngắm sông núi, mây trá»i suốt má»™t dải Trưá»ng SÆ¡n hùng vÄ©. Và cÅ©ng chỉ cần má»™t tuần là các anh và o tá»›i căn cứ Trung ương Cục.
Anh Phạm Hùng há»i, pha chút ngá» ngợ:
- Lần trước, chúng mình ra đi mất 12 ngà y cơ mà .
- Báo cáo anh - tôi đáp - đưá»ng má»—i ngà y má»—i khác.
Anh Linh phấn khởi nói:
- Tháºt tuyệt! Tình hình phát triển lẹ thế nà y, nếu ta không dồn sức bảo đảm cho cầu đưá»ng Ä‘i trước má»™t bước, má»™t ngà y bằng năm bằng mưá»i, sẽ rất dá»… bị động, lúng túng.
Gặp gỡ rồi chia tay các anh lãnh đạo Trung ương Cục miá»n Nam, những khái niệm thá»i cÆ¡, tình thế lại nung nấu, ám ảnh trong tôi.
Quả váºy, cục diện chiến trưá»ng miá»n Nam và o những tháng cuối 1974 đầu 1975 diá»…n biến hết sức mau lẹ, ngà y cà ng có lợi cho ta. Nếu như trước đó mấy tháng, chiến thắng Äắc Pét, Thượng Äức khẳng định bá»™ đội chá»§ lá»±c cá»§a ta hoà n toà n ở và o thế áp đảo quân chá»§ lá»±c nguỵ, thì nay chiến thắng Phước Long là má»™t đòn "trinh sát chiến lược" giúp Bá»™ ChÃnh trị Trung ương có thêm cÆ¡ sở khẳng định thá»i cÆ¡ chiến lược đến sá»›m.
***
Trong lần thăm và là m việc vá»›i Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n cuối tháng 11 năm 1974, các anh Nguyá»…n Văn Linh, Phạm Hùng, Võ Văn Kiệt… đã trao đổi vá»›i chúng tôi rằng Bá»™ ChÃnh trị có ý định và chỉ thị cho Bá»™ Tổng tham mưu chuẩn bị kế hoạch mở má»™t chiến dịch đánh và o nÆ¡i hiểm yếu nhất mà mình muốn. Trước mắt, nhanh chóng nhổ hết các cứ Ä‘iểm còn lại cá»§a địch dá»c biên giá»›i việt Nam - Campuchia, tạo Ä‘iá»u kiện cho Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n mở nhanh đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n từ Äắc Min Ä‘i Lá»™c Ninh.
Sau khi có được những thông tin đó, ngoà i táºp trung thá»±c hiện nhiệm vụ chi viện chiến lược cá»§a năm 1975 vá»›i hai phương án, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n cÅ©ng đã tÃnh đến và chuẩn bị tham gia đòn tiến công chiến lược má»›i.
Äiá»u chúng tôi đón đợi đã đến!
Ngà y 15 tháng 12 năm 1974, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n nháºn được chỉ thị cá»§a Bá»™ Tổng tham mưu: Tham gia chiến dịch Tây Nguyên. Nhiệm vụ cụ thể là là m đưá»ng chiến dịch, bảo đảm đạn, lương thá»±c, thuốc quân y, xăng dầu… và tham gia tác chiến chiến dịch.
Do dá»± kiến trước, nên khi nháºn lệnh cá»§a Bá»™, má»™t mặt chúng tôi vẫn chá»§ động tiếp tục kế hoạch váºn chuyển chi viện chiến lược, đồng thá»i khẩn trương triển khai các hoạt động chuẩn bị tham gia chiến dịch Tây Nguyên.
Ngà y 30 tháng 12 năm 1974, tôi trá»±c tiếp xuống Sư Ä‘oà n 968 ở Nam Là o phổ biến quyết định cá»§a Bá»™ Ä‘iá»u sư Ä‘oà n tăng cưá»ng cho B3 chuẩn bị tham gia chiến dịch Tây Nguyên.
Chúng tôi xuống đột ngá»™t. Tư lệnh sư Ä‘oà n Hoà ng Biá»n SÆ¡n và chÃnh uá»· Trần Trác thoáng má»™t chút thấp thá»m, chỠđợi.
Nhưng khi được phổ biến quyết định cá»§a Bá»™, nét mặt từng ngưá»i phấn chấn, rạng rỡ hẳn lên. Sau khi giao nhiệm vụ, tôi lưu ý các anh trong Bá»™ Tư lệnh sư Ä‘oà n má»™t số vấn đỠvá» tổ chức hà nh quân, giải quyết tháºt tốt các mối quan hệ giữa đơn vị vá»›i bá»™ đội và nhân dân bạn.
Trước má»™t sá»± kiện có tÃnh chất bước ngoặt cá»§a sư Ä‘oà n, tôi xúc động nói vá»›i các anh trong Bá»™ Tư lệnh:
- Kể từ năm 1968, là má»™t thà nh viên cá»§a Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, Sư Ä‘oà n 968 đã cùng các lá»±c lượng trên tuyến ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh phối hợp chặt chẽ vá»›i quân và dân bạn ở Trung - Hạ Là o tiêu diệt nhiá»u sinh lá»±c địch, giải phóng nhiá»u vùng đất Ä‘ai rá»™ng lá»›n; cùng Äoà n chuyên gia 565 giúp bạn xây dá»±ng nhiá»u cÆ¡ sở cách mạng, xây dá»±ng vùng giải phóng; bảo vệ vừng chắc hà nh lang tây Trưá»ng SÆ¡n.
ÄÆ°á»£c tăng cưá»ng cho Mặt tráºn Tây Nguyên tham gia chiến dịch mở đầu cho chá»§ trương chiến lược má»›i cá»§a Äảng là má»™t vinh dá»± lá»›n đối vá»›i sư Ä‘oà n, đồng thá»i cÅ©ng khẳng định má»™t bước trưởng thà nh cá»§a đơn vị.
Thay mặt Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, tôi chúc sư Ä‘oà n phát huy truyá»n thống bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh, láºp nhiá»u thà nh tÃch má»›i trên chiến trưá»ng má»›i.
Chia tay các anh trong Bá»™ Tư lệnh Sư Ä‘oà n 968, tôi chợt nhá»› lại hÆ¡n hai tháng trước đó, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n vinh dá»± được đón đồng chà Khăm-tà y Xi-phăn-Ä‘on, Phó thá»§ tướng kiêm Bá»™ trưá»ng Bá»™ Quốc phòng Là o sang thăm và là m việc. Trong lần gặp gỡ đó, đồng chà Khăm-tà y đã xúc động nói: Bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n - đưá»ng Hồ Chà Minh đã có công lá»n trong việc xây dá»±ng căn cứ chiến lược Trưá»ng SÆ¡n như mái nhà chung cá»§a hai dân tá»™c Việt- Là o, góp phần quan trá»ng cá»§ng cố liên minh Ä‘oà n kết chiến đấu giữa quân đội và nhân dân hai nước…
Sau hôm chúng tôi từ Sư Ä‘oà n 968 trở vá», Thưá»ng vụ Äảng uá»· Bá»™ Tư lệnh há»p bà n thá»±c hiện mệnh lệnh cá»§a Bá»™, quyết định chuyển Bá»™ Tư lệnh Sư Ä‘oà n 470 khu vá»±c thà nh Tiá»n phương Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n. Sư Ä‘oà n 470 vừa là m nhiệm vụ váºn tải chiến lược vừa trá»±c tiếp phục vụ chiến dịch Tây Nguyên và là lá»±c lượng tác chiến tại chá»—. Phó tư lệnh Nguyá»…n Lang được phân công kiêm Tư lệnh tiá»n phương. Äồng thá»i, anh Lang cÅ©ng được Quân uá»· Trung ương chỉ định là m Phó tư lệnh chiến dịch Tây Nguyên, phụ trách háºu cần (anh Hoà ng Minh Thảo là Tư lệnh chiến dịch, anh Äặng VÅ© Hiệp là ChÃnh uá»·). Phương án sá» dụng lá»±c lượng là m đưá»ng, váºn chuyển bảo đảm cho chiến dịch nhanh chóng được Thưá»ng vụ Äảng uá»· thông qua.
Trước khi và o phụ trách Bá»™ Tư lệnh tiá»n phương, anh Nguyá»…n Lang có trao đổi thêm vá»›i tôi má»™t số vấn Ä‘á». Vá»›i tầm nhìn sắc sâo, có cân nhắc cá»§a má»™t cán bá»™ cao cấp có bá» dà y kinh nghiệm, anh quả quyết:
- Thá»i gian quá gấp, nhiệm vụ bảo đảm phục vụ chiến dịch khối lượng lá»›n, nhưng gấp đến mấy, chúng ta cÅ©ng phải cá»§ng cố căn cứ háºu cần ở Sa Thầy thà nh má»™t căn cứ lá»›n. Vì đây là địa bà n rá»™ng, an toà n, thuáºn lợi cho việc cÆ¡ động Ä‘i các hướng: Äông Nam Bá»™, Khu 5, Trung - Hạ Là o và Äông bắc Campuchia.
- Nhất trà vá»›i anh - Tôi trả lá»i - Äây là vấn đỠcó tÃnh chiến lược Không chỉ có váºy, má»™t mặt cá»§ng cố căn cứ Sa Thầy; mặt khác, phải mở rá»™ng căn cứ Bù Äốp, Lá»™c Ninh - căn cứ tiếp giáp chiến trưá»ng Nam Bá»™. Anh và o đó, việc đầu tiên là cho mở nhanh tuyến đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n từ Äắc Min và o Bù Äốp. Bởi hiện nay ta Ä‘ang phải sá» dụng má»™t quãng vòng trên đất bạn quá xa.
Sau khi tổ chức cho Ä‘oà n anh Nguyá»…n Lang và o Tây Nguyên, tôi dà nh gần trá»n tháng 1 và o kiểm tra, đôn đốc việc mở đưá»ng tuyến Ä‘iểm đông Trưá»ng SÆ¡n cá»§a Sư Ä‘oà n công binh 473 và việc ổn định tổ chức biên chế cÅ©ng như hoạt động váºn chuyển cá»§a Sư Ä‘oà n ô tô 471. Kiểm tra cung phÃa nam, từ Xê Sụ và o khu vá»±c ba biên giá»›i, tôi được Bá»™ Tư lệnh Sư Ä‘oà n 471 báo cáo vá» sá»± cố đèo Am Pun. Äây là má»™t đèo dà i, hẹp nằm trên trục đưá»ng ngang 88 vắt từ tây sang đông Trưá»ng SÆ¡n. ÄÆ°á»ng hẹp, lưu lượng xe qua lại đông - có nhiá»u đơn vị binh chá»§ng kỹ thuáºt, gây ách tắc trầm trá»ng.
Qua nghiên cứu cụ thể, tôi quyết định tăng cưá»ng cho Sư Ä‘oà n 471 má»™t trung Ä‘oà n công binh để mở đưá»ng tránh sau khi thông đưá»ng, vấn đỠcÆ¡ bản là là m tốt khâu chỉ huy. ÄÆ°á»ng thông, xe - máy lại nối Ä‘uôi nhau và o Nam, ra Bắc. Yêu cầu chiến trưá»ng hối thúc, không khà những ngà y giáp Tết nguyên đán trên đưá»ng sôi lên sùng sục.
Trở vá» sở chỉ huy, chiá»u ngà y 5 tháng 2 năm 1975, chúng tôi được đón anh Văn Tiến DÅ©ng - uá»· viên Bá»™ ChÃnh trị Trung ương Äảng, Tổng tham mưu trưởng thay mặt Bá»™ ChÃnh trị, Quân uá»· Trung ương và o trá»±c tiếp chỉ đạo chiến dịch Tây Nguyên, thăm và là m việc vá»›i Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n. Cùng Ä‘i vá»›i anh Văn Tiến DÅ©ng có anh Äinh Äức Thiện và má»™t số cán bá»™ cao cấp cÆ¡ quan Bá»™ Quốc phòng, quân binh chá»§ng.
Trước đó, theo Ä‘iện báo cá»§a Bá»™ Tổng tham mưu, tôi đã cho "phục đón" má»i anh Lê Ngá»c Hiá»n - Phó tổng tham mưu trưởng từ Mặt tráºn Tây Nguyên ra, dừng nghỉ lại chá»— chúng tôi, chá» anh DÅ©ng, anh Thiện và o là m việc.
Äêm xuống, dưới mái tranh, bên chiếc bà n đơn má»™c, chúng tôi táºp trung nghe anh DÅ©ng, anh Thiện phổ biến chá»§ trương cá»§a Bá»™ ChÃnh trị mở chiến dịch Tây Nguyên và nhiệm vụ cụ thể cá»§a Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n.
Anh Dũng nhẹ nhà ng nói:
- Vá» nhiệm vụ cụ thể cá»§a Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n cÆ¡ bản vẫn như Ä‘iện chỉ thị cá»§a Bá»™ Tổng tham mưu ngà y 15 tháng 12 năm 1974. Tôi muốn biết những công việc mà các anh cho triển khai từ đó đến nay.
- Báo cáo anh - Tôi trả lá»i - Theo chỉ thị cá»§a Bá»™, chúng tôi đã cho chuyển ngay Bá»™ Tư lệnh Sư Ä‘oà n 470 đứng chân ở địa bà n Tây Nguyên thà nh Tiá»n phương Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n. Sư Ä‘oà n 470 vừa thá»±c hiện nhiệm vụ váºn chuyển chiến lược, vừa tham gia chiến dịch Tây Nguyên, kể cả là m đưá»ng, váºn chuyển phục vụ và tác chiến chiến dịch. Anh Nguyá»…n Lang đã được phân công và o đó hÆ¡n tháng nay, vừa phụ trách Tiá»n phương Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n vừa kiêm chức Phó tư lệnh chiến dịch Tây Nguyên. Anh Nguyá»…n Lang là má»™t cán bá»™ kiên định, dÅ©ng cảm, là m việc có cân nhắc; sống rất má»±c nghÄ©a tình vá»›i đồng chÃ, đồng đội. Tháng qua, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, mà trá»±c tiếp là anh Lang đã cùng Bá»™ Tư lệnh B3 đưa hai trung Ä‘oà n công binh mở má»™t số trục đưá»ng chiến dịch, dá»± kiến ngà y 16 tháng 2 sẽ thông đưá»ng đến các Ä‘iểm quy định, bảo đảm cho xe tăng, pháo hạng nặng cÆ¡ động dược. Äồng thá»i, hai tiểu Ä‘oà n thông tin Trưá»ng SÆ¡n cùng lá»±c lượng thông tin cá»§a Bá»™ và B3 Ä‘ang táºp kết phương tiện váºt chất, sẵn sà ng hoà n chỉnh mạng thông tin chiến dịch khi có lệnh.
Chúng tôi cÅ©ng đã cho cÆ¡ động Sư Ä‘oà n 968 bá»™ binh từ Hạ Là o vỠđịa bà n phÃa tây hai tỉnh Kontum, Gia Lai; chuẩn bị dá»± phòng má»™t trung Ä‘oà n ô tô cÆ¡ động váºn tải thuá»™c Sư Ä‘oà n 471; tăng cưá»ng đủ y - bác sÄ©, cÆ¡ số thuốc cho Bệnh viện 46 đứng chân ở khu vá»±c ba biên giá»›i và các đội phẫu cÆ¡ động.
Äúng kế hoạch, ngà y 20 tháng 2, toà n bá»™ lương thá»±c, thá»±c phẩm, vÅ© khà - đạn, thuốc quân y… mà Bá»™ yêu cầu sẽ được táºp kết đầy đủ, chu đáo tại các vị trà quy định. Trưá»ng hợp đột xuất, Bá»™ cần tăng khối lượng váºt chất so vá»›i kế hoạch, chúng tôi đã có nguồn dá»± trữ ở Sa Thầy, phÃa tây Kontum. Hai trung Ä‘oà n xe Ä‘ang bà máºt cÆ¡ động hai Sư Ä‘oà n bá»™ binh 320 và 312 và o vị trà táºp kết chiến dịch…
Nghe tá»›i đó, không nén được sá»± phấn khởi, anh Äinh Äức Thiện ngắt lá»i tôi:
- Äại tướng thấy quân háºu cần là m ăn có bà i bản không?
Äã hiểu phần nà o cá tÃnh mạnh cá»§a anh Äinh Äức Thiện, nhưng quả thá»±c khi đó tôi cÅ©ng hÆ¡i ái ngại vá»›i cách ứng khẩu bá»™c trá»±c cá»§a anh. Còn anh Văn Tiến DÅ©ng lại vui vẻ nói:
- Vâng! Biết rồi. Tôi đã từng thấy quân Trưá»ng SÆ¡n là m ăn rất chÃnh quy, bà i bản trong chiến dịch ÄÆ°á»ng 9 - Nam Là o. Hôm nay, qua báo cáo cá»§a anh Nguyên, tôi tháºt sá»± yên tâm vá» công tác chuẩn bị bảo đảm háºu cần - kỹ thuáºt cho chiến dịch Tây Nguyên…
Äêm ra tráºn là đêm không ngá»§. Sau cuá»™c há»p "bà n tròn", đêm xuống đã lâu nhưng má»i ngưá»i vẫn thao thức. Khi phòng khách chỉ còn hai chúng tôi, anh DÅ©ng nói:
- Bá»™ ChÃnh trị chá»n Tây Nguyên là m "đột phá khẩu" cho chá»§ trương chiến lược má»›i, bởi đây là má»™t vị trà chiến lược cá»±c kỳ quan trá»ng. Bên nà o chiếm được Tây Nguyên, bên đó sẽ chiếm được ưu thế tuyệt đối, khống chế được miá»n Trung, miá»n Äông Nam Bá»™, Trung - Hạ Là o và Äông bắc Campuchia. Trong kháng chiến chống thá»±c dân Pháp và những năm đầu kháng chiến chống Mỹ, cán bá»™ quân sá»± chúng ta má»—i lần giở bản đồ tác chiến ra là thấy "thèm" Tây Nguyên. Äó là mÆ¡ ước mà trước đây ta muốn cÅ©ng chưa được. Nay chúng ta đã há»™i đủ các yếu tố: Tương quan lá»±c lượng trên chiến trưá»ng, ta trá»™i hÆ¡n hẳn; chá»§ lá»±c miá»n Bắc - những "quả đấm" chiến lược đã sẵn sà ng, tuyến váºn tải quân sá»± chiến lược Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh đủ sức thoả mãn yêu cầu đánh lá»›n…
Trong má»™t thá»i gian ngắn, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đã phát huy được thá»i cÆ¡ chuẩn bị má»i mặt thúc đẩy thá»i cÆ¡ phát triển lên má»™t tầm cao má»›i, tình thế má»›i. Hoạt động cá»§a tuyến chi viện chiến lược ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh là má»™t trong những yếu tố quyết định để Bá»™ ChÃnh trị hoạch định kế hoạch giải phóng miá»n Nam thống nhất đất nước. Sá»± phát triển và hoà n thiện mau lẹ cá»§a tuyến ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh là cÆ¡ sá» vững chắc để Bá»™ Tổng tư lệnh chá»§ động mở các chiến dịch quy mô lá»›n theo ý muốn.
Anh Dũng nhấn mạnh:
- Má»™t vấn đỠtuyệt máºt, anh cÅ©ng cần biết là : Cuối tháng 12 năm 1974, Bá»™ ChÃnh trị đã dá»± kiến phương án giải phóng miá»n Nam trong năm 1975. Äây là vấn đỠthuá»™c vá» nghệ thuáºt quân sá»±, nghệ thuáºt tạo thá»i cÆ¡ và nắm bắt thá»i cÆ¡ để già nh thắng lợi quyết định. Ngay cả phương án cho năm 1975 cÅ©ng không phải bất biến mà phải nhạy bén, kịp thá»i Ä‘iá»u chỉnh theo các tình thế trên chiến trưá»ng. Bá»™ ChÃnh trị, Quân uá»· Trung ương quyết định mở chiến dịch Tây Nguyên trong mùa xuân nà y là chá»n đúng thá»i cÆ¡ và điểm đúng "huyệt" cá»§a đối phương. Từ hôm nay, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n hãy nắm chắc tình hình mà thá»±c hiện xuất sắc nhiệm vụ cá»§a mình, đáp ứng lòng tin cá»§a Bá»™ ChÃnh trị và các chiến trưá»ng.
- Báo cáo anh - Tôi nói - Là ngưá»i trá»±c tiếp phụ trách tuyến váºn tải quân sá»± chiến lược Trưá»ng SÆ¡n, khi thấy khả năng thoả mãn váºt chất cho má»™t chiến dịch lá»›n ở chiến trưá»ng Tây Nguyên trở thà nh hiện thá»±c, chúng tôi vẫn ngà y đợi, đêm mong. Vá»›i thế và lá»±c có được tôi tin chắc bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n sẽ không để phụ lòng tin cá»§a trên. Ngà y mai, anh Phan Khắc Hy - Phó tư lệnh sẽ đưa anh và đoà n và o Tây Nguyên theo đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n. Tôi đã Ä‘iện báo anh Nguyá»…n Lang đón và bố trà các anh nghỉ, ăn Tết vá»›i Bá»™ Tư lệnh tiá»n phương ở Sa Thầy, tây Kontum trên ba chục cây số. Chỉ ba ngà y thôi là anh và o tá»›i đó.
Anh Dũng phấn khởi nói:
- Thế thì quá lý tưởng! Cà ng có thêm thá»i gian để chuẩn bị. Nhưng lúc nà y cả nước Ä‘ang lên đưá»ng, liệu đưá»ng sá có bảo đảm không? Có ùn tắc không?
- Báo cáo anh, đưá»ng quãng mở má»›i, quãng vừa cho cải tạo, công tác chỉ huy giao thông tốt, chúng ta lại Ä‘i ban ngà y, sẽ không có ách tắc.
Sáng hôm sau, Äoà n A75 lên đưá»ng. Các biển số xe con cá»§a Äoà n đã được thay biển má»›i TS-601. Khi Äoà n và o tá»›i Tiá»n phương Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n tại Sa Thầy, anh DÅ©ng gá»i Ä‘iện cho tôi bằng ký hiệu máºt mã, rằng: ÄÆ°á»ng ra tráºn như ngà y há»™i lá»›n; ngưá»i và xe pháo Ä‘á»u hối hả, sôi động vô cùng. Äồng ý ăn Tết ở Bá»™ Tư lệnh 470.
Qua kiểm tra thá»±c địa và những lá»i nhắn gứi, động viên cá»§a anh Văn Tiến DÅ©ng, trong tôi trà o dâng ý nghÄ©: Giá chi có được phép mà u để có thể khắc hoạ toà n cảnh bức tranh hoà nh tráng, kỳ vÄ© cá»§a đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh trước má»™t mùa xuân lịch sá», mùa xuân đại thắng.
***
Hai ngà y sau khi tiá»…n Äoà n A75 và o Tây Nguyên, tôi nháºn được Ä‘iện cá»§a anh Võ Nguyên Giáp triệu táºp ra Hà Ná»™i là m việc.
Sáng ngà y 8 tháng 2, anh Lê Văn Tri- Tư lệnh Quân chá»§ng phòng không - Không quân cho máy bay lên thắng và o đón, kết hợp khánh thà nh sân bay trá»±c thăng tại sở chỉ huy Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n. CÅ©ng từ đó, sở chỉ huy cá»§a chúng tôi có riêng má»™t sân bay lên thẳng dà nh đón - đưa các đồng chà lãnh đạo Äảng, Nhà nước, Quân đội từ miá»n Bắc và o chiến trưá»ng và trong chiến trưá»ng ra.
Chứng kiến sá»± kiện nà y, tôi chợt nhá»› vá» lá»i dạy cá»§a Bác Hồ và o đầu năm 1961 vá»›i bá»™ đội hải quân, rồi nói vui cùng anh em trong Bá»™ Tư lệnh:
- Trước đây bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n chỉ có đêm và rừng, giá» ta là m chá»§ cả ban ngà y, mặt đất và bầu trá»i. Có chứng kiến những ngà y khó khăn, ác liệt, đạn chặn, bom vùi, đói gạo, đói muối, vượt lũ… má»›i thấy giỠđây ta lá»›n mạnh gấp biết bao lần.
Sau hơn một giỠbay, chiếc trực thăng hạ cánh xuống sân bay Bạch Mai. Tôi và o thẳng "Tổng hà nh dinh" gặp anh Võ Nguyên Giáp.
Anh Văn hồ hởi, thân tình nói:
- Anh Nguyên đây rồi! Nhanh quá! Äúng là "Äi mây vá» gió".
Liá»n đó, anh và o việc luôn:
- Bá»™ ChÃnh trị đã hạ quyết tâm, nay các anh chuẩn bị gấp phương án váºn chuyển chi viện bảo đảm cho kế hoạch giải phóng miá»n Nam trong năm 1975.
Äá» cáºp những công việc cụ thể, anh nói tiếp:
- Mỹ - nguỵ hiện có những mâu thuẫn sâu sắc, ná»™i bá»™ rất lúng túng. Xét má»i phương diện, Bá»™ ChÃnh trị, Quân uá»· Trung ương chá»n Tây Nguyên là m Ä‘iểm đột phá cá»§a chá»§ trương chiến lược má»›i. Kế hoạch chuẩn bị cho chiến dịch Tây Nguyên mà Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n triển khai, theo báo cáo cá»§a anh Văn Tiến DÅ©ng, là rất xuất sắc. Bây giá» nếu có lệnh, lá»±c lượng xe cá»§a Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n có cÆ¡ động má»™t lúc cả quân Ä‘oà n và o chiến trưá»ng được không? Có thể cÆ¡ động được tên lá»a không?
Tôi trả lá»i, không giấu vẻ tá»± tin:
- Báo cáo anh, hiện Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n có hai sư Ä‘oà n và hai trung Ä‘oà n ô tô cÆ¡ động váºn tải, biên chế trên 8.000 xe, đủ sức chở cả quân Ä‘oà n có trang bị vÅ© khÃ, khà tà i hạng nặng. Từ đưá»ng 9 và o Tây Nguyên Ä‘i mất năm ngà y. Vừa qua xe tăng và pháo tầm xa 130 ly Ä‘á»u cÆ¡ động được trên hai trục đông và tây Trưá»ng SÆ¡n. Nay nếu tên lá»a và o, vẫn Ä‘i thoải mái.
- Váºy là tốt rồi - anh Văn phấn khởi nói. Sau đây, anh là m việc luôn vá»›i anh Hoà ng Văn Thái, tranh thá»§ thăm gia đình chút xÃu rồi và o ngay sở chỉ huy chá» lệnh.
Lúc nà y, anh Hoà ng Văn Thái cÅ©ng má»›i từ Bá»™ Tư lệnh Miá»n vá» lại Bá»™ Tổng tham mưu được má»™t thá»i gian. Vá»›i tôi, anh Thái là báºc đà n anh, là má»™t vị tướng có phong cách và tác phong là m việc chan hoà , dá»… gần. Äã nhiá»u năm, tôi là m việc dưới sá»± chỉ đạo trá»±c tiếp cá»§a anh.
Chiá»u đó, sau khi là m việc vá»›i anh Hoà ng Văn Thái, tôi ngược cổng Bắc, theo đưá»ng Phan Äình Phùng, ghé chợ hoa. Äã chiá»u 27 Tết. Mưa giăng má» bụi nước. Vưá»n hoa Hà ng Äáºu thắm sắc đà o Nháºt Tân, Quảng Bá… Phố Hà ng Lược như suối hoa trôi chầm cháºm. Tôi xuống xe, hoà và o dòng ngưá»i, dòng hoa; táºn hưởng chút hương sắc Tết Hà Ná»™i mà đã bao năm chỉ có qua tưởng tượng.
Thấy tôi xuất hiện đưá»ng đột chiá»u giáp Tết, vợ và các con mừng quýnh lên. Nhưng khi tôi bảo phải và o ngay VÄ©nh Linh, láºp tức má»™t kế hoạch "thá»i cÆ¡" được bà "ná»™i tướng" đỠxuất ngay:
- Biết là quá gấp, nhưng anh đã vỠđây, ta tổ chức lá»… cưới cho thằng Hưng. ÄÆ¡n giản thôi! Nhà cÅ©ng đã chuẩn bị mấy thứ. Chỉ cần xin cho con nghỉ má»™t ngà y là ổn.
Tôi đồng ý, và lên ngay Sóc SÆ¡n đón con. Rồi đám cưới "thần tốc", cá»§a con trai cả SÄ© Hưng được tổ chức, chắng ông bố, bà mẹ nà o không mừng bởi ngà y vui cá»§a con. Nhưng thú tháºt, cả tôi và con tôi Ä‘á»u thấp thá»m, bồn chồn, bởi tình riêng và công việc.
Tổ chức cưới cho con xong, sáng hôm sau tôi và o sở chỉ huy. Sĩ Hưng cũng lên ngay đơn vị; phi công chiến đấu không thể vắng mặt lâu lúc nà y.
Tôi và o sở chỉ huy, đã là 29 Tết, cái Tết mà anh em chúng tôi vẫn gá»i vui là "Tết Quang Trung". Dù gấp gáp, bá» bá»™n công việc, nhưng cÆ¡ quan Bá»™ Tư lệnh vẫn tổ chức cho bá»™ đội vui Tết khá tươm tất. Bánh chưng, thịt lợn, thuốc lá, kẹo… má»—i thứ má»™t chút, nhưng đủ món.
Tôi và o hôm trước, chiá»u hôm sau, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n được đón anh Lê Äức Thá» và anh Lê Văn Lương và o là m việc. Không khà Tết cá»§a cÆ¡ quan cà ng rá»™n rịp hÆ¡n.
Từ trên trá»±c thăng bước xuống, anh Lê Äức Thá» tươi cưá»i nắm chặt tay tôi và nói:
- Chắc chắn được đón giao thừa vá»›i các cáºu rồi, bá»n mình sợ và o muá»™n mất. Äông đủ thế nà y, ta là m việc luôn.
Thế là cả "khách" và "chá»§" và o ngay phòng há»p.
Sau khi tôi báo cáo tóm tắt tình hình hoạt động của tuyến, anh ThỠnói:
- Bá»™ ChÃnh trị cá» tôi và anh Lương và o bà n vá»›i các anh má»™t số công việc liên quan đến chiến trưá»ng Campuchia và kết hợp chúc Tết bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n. Vá» diá»…n biến tình hình trên chiến trưá»ng miá»n Nam, anh Văn đã nói vá»›i anh Nguyên khả năng xuất hiện Phương án 2. Tôi nói để các anh nắm thêm: Hiện nay tình hình Campuchia Ä‘ang phát triển tốt. Lá»±c lượng vÅ© trang cách mạng bạn Ä‘ang tiến sát thá»§ đô Phnôm Pênh. Vá»›i tinh thần quốc tế, cùng chung kẻ thù, chung chiến trưá»ng, chúng ta phải hết sức giúp đỡ để bạn tá»± giải phóng đất nước, đồng thá»i cÅ©ng là đòn tiến công phối hợp vá»›i chiến trưá»ng miá»n Nam, Là o.
Tôi trả lá»i:
- Báo cáo hai anh, từ trước tá»›i nay chúng tôi vẫn bố trà hai binh trạm, má»™t tiểu Ä‘oà n thuyá»n máy, hai tiểu Ä‘oà n ô tô váºn tải chuyên lo váºn chuyển bảo đảm cho hướng Campuchia. Theo chỉ thị cá»§a Bá»™, chúng tôi đã chuyển má»™t khối lượng lá»›n pháo 85 ly, 105 ly, cao xạ 37 ly cho bạn để chuẩn bị đánh và o Phnôm Pênh. Hiện Ä‘ang chuyển đạn sang theo yêu cầu cá»§a bạn.
- Váºy là tốt rồi! - Anh Thá» nói ngay.
Vá» hoạt động giúp bạn tôi nhá»› lại, cuối năm 1973 - đầu năm 1974, sau khi chuyển sở chỉ huy và o Thạch Bà n, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n có đón Iêng-xa-ry, khi đó là uá»· viên Bá»™ ChÃnh trị Äảng bạn.
Iêng-xa-ry có nhỠchúng tôi chuyển giao cho bạn ba tiểu đoà n pháo 85 ly và cao xạ 87 ly do Trung Quốc viện trợ. Sau khi xin ý kiến Bộ Tổng tư lệnh, chúng tôi phân công Tham mưu trưởng tác chiến và Trưởng phòng giao liên hà nh quân tổ chức thực hiện. Công việc xuôi xẻ, chu đáo. Bạn rất cám ơn.
Sáng mùng 2 Tết, chúng tôi má»i anh Thá» và anh Lương xuống thăm, chúc Tết Sư Ä‘oà n ô tô 571, kết hợp dá»± lá»… xuất quân cá»§a Trung Ä‘oà n 57 anh hùng chở hà ng cho Nam Bá»™.
Toà n đội hình Trung đoà n 57 dà n quân trên một bãi cỠrộng, bằng phẳng, như một sân bóng đẹp.
Trước hà ng nghìn cán bá»™, chiến sÄ© Trưá»ng SÆ¡n vá»›i đội hình xe bừng bừng khà thế xung tráºn, anh Lê Äức Thá» xúc động nói:
- Công lao cá»§a bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n trong sá»± nghiệp kháng chiến chống Mỹ, cứu nước là niá»m tá»± hà o cá»§a nhân dân Việt Nam, là niá»m kÃnh phục cá»§a bạn bè trên thế giá»›i và cÅ©ng là ná»—i khiếp sợ kinh hoà ng cá»§a kẻ địch…
Sau những vòng diá»…u duyệt biểu dương sức mạnh, chà o đón các đồng chà lãnh đạo cá»§a Äảng, hà ng trăm "Tuấn mã Trưá»ng SÆ¡n" mình chất đầy hà ng, kÃn dà n nguỵ trang, nối Ä‘uôi nhau lao nhanh vá» phÃa trước.
Quan sát đội hình xe hà nh quân, anh Lương quay sang há»i tôi:
- Trung Ä‘oà n có bao nhiêu xe? Xe chạy vá»›i máºt độ dà y đặc, nối Ä‘uôi nhau như váºy, liệu có ùn tắc không?
Tôi trả lá»i:
- Báo cáo anh, đội hình váºn chuyển cá»§a chúng tôi hiện nay là trung Ä‘oà n xe. Từ đưá»ng 9 và o Tây Nguyên và miá»n Äông Nam Bá»™, cả hai trục đông - tây Trưá»ng SÆ¡n, xe - pháo vẫn nối Ä‘uôi nhau như váºy, không có ách tắc lá»›n. Và o tá»›i miá»n Äông mất chừng sáu ngà y.
- Tuyệt quá! - Anh Lương thốt lên.
Anh ThỠnói thêm:
- Tháºt khó tưởng tượng nổi. Trước đây bá»n mình Ä‘i bá»™ và o Nam Bá»™ mất gần 5 tháng. Có trải những ngà y cÆ¡ cá»±c, đếm bước đưá»ng rừng, bạn cùng sốt rét và đói… má»›i thấy hết sá»± vÄ© đại cá»§a đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh bây giá».
Theo đội hình xe, tôi đưa anh Thá» và anh Lương thăm má»™t số cụm kho dá»c đưá»ng số 9 và cảng sông Äông Hà . Äến đâu cÅ©ng thấy gạo, đạn, thuốc quân y, quân trang… chất thà nh đống ngất ngưởng.
Anh ThỠái ngại há»i:
- Hà ng hoá chất như núi thế kia, nếu địch đánh thì xoay xở là m sao?
- Báo cáo anh - Tôi trả lá»i - trông có vẻ ghê gá»›m thế, nhưng chỉ đủ hà ng cho hai sư Ä‘oà n xe chuyển từng ngà y. Hà ng dá»± trữ chúng tôi để nÆ¡i khác. Nếu không là m thế nà y thì xe lấy hà ng cháºm, lãng phà thá»i gian. Mùa mưa cÅ©ng chưa tá»›i. Äá» phòng máy bay địch, ở các cụm kho, chúng tôi Ä‘á»u bố trà cao xạ bảo vệ.
Tiá»…n anh Thá» và anh Lương ra VÄ©nh Linh, tôi quay vá» sở chỉ huy Bá»™ Tư lệnh Sư Ä‘oà n 571 ở Cam Lá»™, giao nhiệm vụ cho sư Ä‘oà n táºp trung lá»±c lượng váºn chuyển hà ng và o Xê Sụ, vừa láºp chân hà ng cho Sư Ä‘oà n 471, vừa bảo đảm cho chiến dịch Tây Nguyên.
Xong việc, tôi trao đổi thêm vá»›i Sư Ä‘oà n trưởng Hoà ng Trá và ChÃnh uá»· sư Ä‘oà n Phan Hữu Äại:
- Phương thức váºn tải cÆ¡ giá»›i được đưa và o Trưá»ng SÆ¡n từ năm 1965, đến nay đã 10 năm. Ở bước khởi đầu, lá»±c lượng váºn tải ô tô cá»§a ta chỉ vẻn vẹn hÆ¡n trăm chiếc thuá»™c Äoà n 265 cá»§a anh Thiết Cương. Do chuẩn bị chưa tốt, chưa có kinh nghiệm đối phó vá»›i hoạt động đánh phá cá»§a địch, nên lần đầu xuất quân đã gặp khó khăn, tổn thất. CÅ©ng vì váºy mà nảy sinh tư tưởng hoà i nghi: tiếp tục phát triển váºn tải cÆ¡ giá»›i hay chỉ gùi thồ? Nhưng chÃnh trong lúc Tuyến 559 tưởng như không vượt nổi chÃnh mình thì Quân uá»· Trung ương khẳng định lấy váºn tải cÆ¡ giá»›i là chÃnh. Từ đó đến nay, bá»™ đội váºn tải ô tô đã chiến đấu kiên cưá»ng, liên tục; vượt qua biết bao khó khăn, thá» thách ác liệt. Và đã xuất hiện nhiá»u táºp thể, cá nhân Anh hùng.
Má»i lá»±c lượng trên tuyến Ä‘á»u xứng danh Anh hùng. Nhưng vá»›i truyá»n thống "Gan và ng, dạ ngá»c", bá»™ đội váºn tải ô tô Trưá»ng SÆ¡n đã tạo dược sá»± mến má»™, ưu ái hết má»±c cá»§a các binh chá»§ng anh em.
Chúng ta đã chấp nháºn sá»± trả giá để thá»±c hiện bằng được mục tiêu giải phóng miá»n Nam, thống nhất đất nước. Äến đây, công cuá»™c chi viện cho các chiến trưá»ng Ä‘ang đạt tá»›i đỉnh Ä‘iá»m. Trên cÆ¡ sở xác định nhiệm vụ váºn tải là trung tâm, chúng ta đã không ngừng tạo má»i Ä‘iá»u kiện để phát triển nhanh lá»±c lượng và thá»±c hiện váºn tải từ quy mô đại đội, tiểu Ä‘oà n lên trung Ä‘oà n, sư Ä‘oà n xe. Bá»™ đội váºn tải ô tô đã tháºt sá»± trở thà nh má»™t binh chá»§ng chá»§ lá»±c cá»§a bá»™ đội hợp thà nh trên tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n.
Nhiệm vụ yêu cầu đẻ ra tổ chức. Sư Ä‘oà n ô tô váºn tải là má»™t tổ chức chưa có tiá»n lệ trong lịch sá» quân đội ta. Khi Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đỠnghị cho tổ chức hai sư Ä‘oà n ô tô váºn tải, nhiá»u ngưá»i lấy là m lạ. Có ngưá»i không đồng tình. Nhưng và o thá»i Ä‘iểm nà y, nếu chúng ta không có "át chá»§ bà i" nà y trong tay, liệu tình hình sẽ Ä‘i đến đâu?
Vá»›i thế tráºn cầu đưá»ng liên hoà n ngà y cà ng vững chắc, binh chá»§ng hợp thà nh lá»›n mạnh, thiện chiến, đặc biệt là hai sư Ä‘oà n ô tô cÆ¡ động váºn tải hùng mạnh, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đã chá»§ động chuyển được tổ chức phù hợp, chá»§ động đón thá»i cÆ¡, phát huy được yếu tố thá»i cÆ¡, chứ không bị động "vuốt Ä‘uôi".
Dăm ba lá»i trao đổi, để anh em ý thức sâu sắc hÆ¡n vấn đỠthá»i cÆ¡ Nhiệm vụ lúc nà y Ä‘ang chạy Ä‘ua vá»›i thá»i gian. Chưa phải lúc ngồi luáºn vá»›i nhau cái hay, cái được.
Trước khi rá»i Bá»™ Tư lệnh Sư Ä‘oà n 571, tôi lưu ý anh Äại, anh Trá:
- Tình hình phát triển nhanh. Cần tổ chức chỉ huy tháºt hợp lý, khoa há»c. Co bám nắm, đôn đốc đơn vị, nhưng nhất thiết phải có cán bá»™ chá»§ trì trá»±c chỉ huy dể giải quyết những tình huống đột xuất. Có những tình huống đòi há»i cán bá»™ phải hết sức linh hoạt, chá»§ động, nếu quá máy móc sẽ nhỡ thá»i cơ…
2
Tết đến rồi à o qua như cÆ¡n gió. Trở vá» sở chỉ huy, tôi trá»±c tiếp liên lạc vá»›i Tiá»n phương Bá»™ Tư lệnh. Anh Nguyá»…n Lang phấn khởi báo cáo: Từ cuối tháng 1, trên hướng bắc Buôn Ma Thuá»™t, theo yêu cầu cá»§a Bá»™ Tư lệnh chiến dịch, Trung Ä‘oà n 575 - đơn vị vừa được thà nh láºp lâm thá»i để là m đưá»ng chiến dịch, đã táºp trung mở má»›i các trục đưá»ng 48, 50, 50B… vá»›i tổng chiá»u dà i 60 cây số, đảm bảo cÆ¡ động được cả xe tăng, pháo hạng nặng.
ÄÆ°á»ng được mở theo kiểu "lấn dÅ©i" từ ngoà i và o, là m đến đâu nguỵ trang cẩn máºt đến đó. Äến ngà y 4 tháng 3, trục đưá»ng do Trung Ä‘oà n 575 mở từ hướng bắc đã và o đến bản KÆ¡ Hia, cách thị xã Buôn Ma Thuá»™t chừng 20 cây số, mà kẻ địch không hay biết gì.
Lá»±c lượng, thiết bị kỹ thuáºt đã chuẩn bị để hoà n thà nh 20 cây số còn lại trong khoảng má»™t ngà y đêm, khi có lệnh.
Cùng thá»i gian nà y, Sư Ä‘oà n ô tô 571 dốc toà n lá»±c gồm 17 tiểu Ä‘oà n xe vá»›i hÆ¡n 2.600 chiếc váºn chuyển 20.000 tấn hà ng, chá»§ yếu là gạo, đạn pháo và o cụm kho ở Phi Hà (khu vá»±c ba biên giá»›i).
Ở tuyến trong, Sư Ä‘oà n 471 huy động tổng lá»±c xe chuyển hÆ¡n 10 nghìn tấn váºt chất và o các cụm kho K20, K40, phÃa tây bắc và tây nam Buôn Ma Thuá»™t (chá»§ yếu là đạn pháo, phụ tùng xe tăng, pháo, khà tà i, thông tin…) phục vụ chiến dịch Tây Nguyên; cÆ¡ động Sư Ä‘oà n 968 và o tây nam Pleyku thay Sư Ä‘oà n 10, là m nhiệm vụ tác chiến nghi binh chiến dịch.
Theo yêu cầu cá»§a Bá»™ Tư lệnh chiến dịch Tây Nguyên, và o đầu tháng 3, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n Ä‘iá»u động Trung Ä‘oà n 232 và Trung Ä‘oà n 546 pháo cao xạ, Trung Ä‘oà n 49 thông tin, tiểu Ä‘oà n 55 ô tô trá»±c tiếp phục vụ chiến dịch. Và trước giá» mở mà n chiến dịch, Sư Ä‘oà n phòng không 377 cÅ©ng được tung và o dà n đội hình bảo vệ lá»±c lượng cá»§a ta tham chiến ở các khu vá»±c Kontum, Pleyku, Äức Láºp, Buôn Ma Thuá»™t.
Bá»™ đội xăng dầu Trưá»ng SÆ¡n - chá»§ lá»±c quân là Trung Ä‘oà n đưá»ng ống 537 khẩn trương thi công tuyến ống dà i 28 cây số, từ Äắc Äam (phÃa tây) sang Äức Láºp, đồng thá»i lắp đặt tại Äức Láºp má»™t trạm cấp phát có trữ lượng 100 mét khối. Mục tiêu bảo đảm xăng dầu cho chiến dịch là không dưới 1.000 tấn.
Như váºy là , và o đầu tháng 3, các lá»±c lượng thuá»™c Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n tham gia chiến dịch Tây Nguyên đã sẵn sà ng cao độ. CÆ¡ sở váºt chất háºu cần - kỹ thuáºt, đã chuyển giao cánh Nam chiến dịch 10.000 tấn; cánh bắc là 15.000 tấn. Anh Nguyá»…n Lang gá»i Ä‘iện thông báo vá»›i tôi rằng: Bá»™ Tư lệnh B3, Bá»™ Tư lệnh chiến dịch Tây Nguyên đánh giá cao công tác chuẩn bị cá»§a Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n cả vá» bảo đảm đưá»ng chiến lược, chiến dịch; cả vá» bảo đảm váºt chất háºu cần - kỹ thuáºt, cả lá»±c lượng chiến đấu. Vá»›i lượng váºt chất hiện có, Bá»™ Tư lệnh Tây Nguyên có thể yên tâm tá»›i hết năm 1975.
CÅ©ng trong thá»i Ä‘iểm nà y, tôi nháºn Ä‘iện cá»§a anh Äinh Äức Thiện "máºt báo": Anh Tuấn (anh Văn Tiến DÅ©ng) đã gá»i Ä‘iện cho Bá»™ ChÃnh trị, Quân uá»· Trung ương, khen quân háºu cần là m ăn giá»i. Sau nà y tôi có được xem ná»™i dung bức Ä‘iện đó. Anh DÅ©ng nói: Tuyến 559 đã xây dá»±ng được mạng đưá»ng chiến lược và đưá»ng chiến dịch liên hoà n; tạo được khối lượng váºt chất để bảo đảm cho năm 1975 và cả cho khi thá»i cÆ¡ phát triển. Äồng thá»i lại xây dá»±ng được lá»±c lượng phòng không, bá»™ binh mạnh để tham gia chiến dịch. Do công tác chuẩn bị tốt, giữ được bà máºt mà ta có đủ yếu tố cần thiết để giữ quyá»n chá»§ động trong quá trình tiến công chiến lược. Äó là lá»±c lượng váºt chất hùng háºu, háºu cần đầy đủ và nhanh, đưá»ng sá và phương tiện bảo đảm khả năng cÆ¡ động lá»›n.
Phấn khởi trước những kết quả bước đầu của toà n tuyến. Nhưng dẫu sao cũng mới chỉ là bước chuẩn bị. Tất cả nén lòng chỠngà y nổ súng.
CÅ©ng chÃnh và o thá»i khắc căng thẳng trong sôi động nà y, ngà y 5 tháng 3, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n chia tay anh Hoà ng Thế Thiện được Bá»™ ChÃnh trị Ä‘iá»u và o giữ chức ChÃnh uá»· Quân Ä‘oà n 4 - lúc đó anh Hoà ng Cầm là Tư lệnh.
Có quyết định, anh Thiện và o quân đoà n ngay. Chia tay chúng tôi, anh hóm hỉnh nói:
- Mấy năm Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đã qua mấy Ä‘á»i ChÃnh uá»·, nhưng Tư lệnh Nguyên thì vẫn còn Nguyên.
Xiết chặt tay anh Thiện, tôi xúc động nói:
- Äá»i hoạt động cách mạng cá»§a anh em ta là tiếp nối những chuyến ra Ä‘i. Chẳng cuá»™c chia tay nà o giống cuá»™c chia tay nà o. Nhưng có Ä‘i má»›i có đến. Mong chóng đến ngà y gặp anh tại Sà i Gòn.
Sau khi anh Thiện và o Quân Ä‘oà n 4, anh Lê Xy được trên bổ nhiệm giữ chức ChÃnh uá»· Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n.
Vá»›i Mặt tráºn Tây Nguyên trước ngà y "trở dạ", lúc nà y dẫu cho Sư Ä‘oà n 968 đã chuyển thuá»™c Bá»™ Tư lệnh chiến dịch. Nhưng chúng tôi vẫn dõi theo từng "đưá»ng Ä‘i nước bước cá»§a những cán bá»™, chiến sÄ© yêu quý cá»§a mình".
Mưá»i ngà y đầu tháng 3, Sư Ä‘oà n 968 đã thá»±c hiện xuất sắc vai trò nghi binh thay Sư Ä‘oà n 10, hút lá»±c lượng địch vá» hướng bắc Tây Nguyên. Bằng nhiá»u hình thức nghi binh lừa địch, đặc biệt vá»›i đòn tiến công uy hiếp tuyến phòng thá»§ cá»§a địch ở Pleyku, Kontum, Sư Ä‘oà n 968 và các lá»±c lượng vÅ© trang địa phương không chỉ giam chân má»™t lá»±c lượng lá»›n cá»§a địch ở bắc Tây Nguyên, mà còn góp phần "cá»§ng cố" thêm nháºn định "sai lầm chết ngưá»i" cá»§a đội ngÅ© tướng tá quân đội Sà i Gòn, đặc biệt là Bá»™ Tư lệnh quân Ä‘oà n 2 nguỵ rằng: Hướng tiến công cá»§a ta là Pleyku, Kontum. Trên cÆ¡ sở đó, ta có Ä‘iá»u kiện và thá»i cÆ¡ tiến công Buôn Ma Thuá»™t theo phương án địch không có lá»±c lượng phòng ngá»± dá»± phòng.
Ở hướng chÃnh, thá»±c hiện yêu cầu cá»§a Bá»™ Tư lệnh chiến dịch, đúng 23 giá» ngà y 9 tháng 3 năm 1975, Trung Ä‘oà n 575 khai thông trục đưá»ng 50B, hai nhánh 50C, 50D chá»c thẳng và o thị xã Buôn Ma Thuá»™t và tổ chức xong đội hình công binh há»™ tống xe tăng.
Ngà y 10 tháng 3, ta nổ súng tiến công thị xã Buôn Ma Thuột.
Theo yêu cầu tác chiến chiến dịch, cán bá»™, chiến sÄ© Trung Ä‘oà n 575 hợp sức cùng Trung Ä‘oà n công binh 7 Mặt tráºn Tây Nguyên bảo đảm cho đội hình binh chá»§ng hợp thà nh tiến công địch, già nh thắng lợi.
Bá»™ đội váºn tải vừa cÆ¡ động bá»™ đội, vừa váºn chuyển kịp thá»i đạn pháo cho các đơn vị chiến đấu.
Bộ đội xăng dầu vừa cấp phát, giải phóng xe ở những trạm cây xăng, vừa bố trà một số xe xi-téc cơ động bảo đảm xăng dầu cho các lực lượng xe - pháo tham gia chiến dịch.
Cuá»™c tiến công đồng loạt cá»§a ta trên khắp chiến trưá»ng Tây Nguyên, đặc biệt là đòn "Ä‘iểm huyệt" Buôn Ma Thuá»™t đã là m cho quân địch ở Tây Nguyên tan vỡ nhanh chóng. Äể bảo toà n lá»±c lượng, địch quyết định bá» Tây Nguyên, rút tháºt nhanh theo đưá»ng số 7 vá» co cụm giữ duyên hải miá»n Trung.
Nháºn lệnh cá»§a anh Văn Tiến DÅ©ng, Bá»™ Tư lệnh chỉ thị cho Sư Ä‘oà n 4 71 tổ chức lá»±c lượng cÆ¡ động bá»™ binh truy kÃch địch rút chạy theo đưá»ng số 7 và cÆ¡ động Sư Ä‘oà n 320 tiến theo đưá»n~ 14 Ä‘uổi địch đến Buôn Hồ, Äạt Lý.
Ngà y 25 tháng 3 năm 1975, chiến dịch Tây Nguyên - đòn công phá cá»§a cuá»™c Tổng tiến công và nổi dáºy xuân 1975 toà n thắng. Tây Nguyên hoà n toà n được giải phóng.
Chiến thắng vang dội Tây Nguyên đã tạo nên sự sụp đổ đột biến cả vỠtinh thần và thế bố trà chiến lược của địch. Từ đây, địch bị dồn và o thế bị tiêu diệt và tan rã không sao cứu vãn nổi.
Lúc nà y, theo chỉ thị cá»§a Bá»™ Tư lệnh, tôi gá»i Ä‘iện cho anh Nguyá»…n Lang, giao cho Tiá»n phương Bá»™ Tư lệnh nhanh chóng tiếp quản vùng giải phóng. Sở chỉ huy tiá»n phương chuyển và o đóng ở thị xã Buôn Ma Thuá»™t, trá»±c tiếp chỉ đạo Sư Ä‘oà n 470 tiếp thu kho tà ng - chá»§ yếu là cụm kho Mai Hắc Äế cá»§a quân nguỵ, khai thác chiến lợi phẩm bổ sung cho chiến trưá»ng; đồng thá»i triển khai ngay lá»±c lượng bảo vệ vùng giải phóng Kontum, Pleyku.
Sau khi và o tiếp quản vùng giải phóng, anh Nguyễn Lang đã huy động ngay ô tô chuyển gấp một số hà ng hoá dân sinh cứu tế cho đồng bà o gặp khó khăn.
Theo chỉ thị cá»§a Bá»™, chúng tôi kịp thá»i thà nh láºp Trung Ä‘oà n 655 là m nhiệm vụ quản giáo hà ng vạn sÄ© quan, binh lÃnh nguỵ bị ta bắt trong chiến dịch Tây Nguyên.
Äiện gia0 nhiệm vụ cho Tiá»n phương Bá»™ Tư lệnh xong, tôi trao đổi vá»›i các anh trong Bá»™ Tư lệnh: Vá»›i chiến dịch Tây Nguyên, bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n tháºt sá»± là những ngưá»i "Ä‘i trước vá» sau". Chúng ta có mặt từ những ngà y đầu mở đưá»ng váºn chuyển bảo đảm váºt chất háºu cần - kỹ thuáºt, tham gia tác chiến chiến dịch, tiếp quản vùng giải phóng và giải quyết háºu quả sau chiến dịch. Sau nà y cần nghiên cứu, tổng kết như má»™t chiến dịch Ä‘iển hình.
***
Khi "tiếng sấm Tây Nguyên" - tiếng sấm tháng 3 rá»n vang, thì ở chiến trưá»ng Trị-Thiên và Khu 5, Quân Ä‘oà n 2 - Binh Ä‘oà n Hương Giang và lá»±c lượng vÅ© trang hai quân khu cÅ©ng đồng loạt nổ súng mở mà n chiến dịch Xuân - Hè, phối hợp vá»›i hướng tiến công chá»§ yếu.
Trung tuần tháng 3, sau khi Buôn Ma Thuá»™t được giải phóng, Bá»™ ChÃnh trị, Quân uá»· Trung ương phán Ä‘oán địch có thể co cụm chiến lược. Ngay láºp tức, lá»±c lượng vÅ© trang Trị-Thiên và Quân Ä‘oà n 2 được lệnh tiến công từ tây nam Huế theo đưá»ng 14B đánh trà n xuống đồng bằng ven biển, cắt đưá»ng số 1, chia cắt chiến lược giữa Trị Thiên - Huế vá»›i Äà Nẵng.
Ngà y 18 tháng 3, Bá»™ ChÃnh trị hạ quyết tâm giải phóng miá»n Nam trong năm 1975. Cùng vá»›i các chiến trưá»ng, Mặt tráºn Trị-Thiên và Khu 5 chuýển từ kế hoạch cÆ¡ bản sang kế hoạch thá»i cÆ¡ vá»›i nhiệm vụ trước mắt là tiêu diệt quân Ä‘oà n 1 nguỵ, không cho chúng rút vá» Sà i Gòn; giải phóng Huế, Äà Nẵng và các tỉnh duyên hải miá»n Trung.
Thá»±c hiện quyết tâm chiến lược cá»§a Bá»™ Tổng tư lệnh, ngay sau khi kết thúc chiến dịch Tây Nguyên, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n khẩn trương tổ chức ngay má»™t bá»™ pháºn gồm các sÄ© quan phòng không, công binh, váºn tải có năng lá»±c do Tham mưu phó tác chiến và Cục phó Cục Tham mưu công binh Dương Äình Tạ phụ trách trinh sát nắm tình hình cầu đưá»ng dá»c theo tuyến đưá»ng 1 từ Quảng Trị trở và o.
Nhạy cảm trước diá»…n biến hết sức mau lẹ cá»§a chiến sá»±, ngà y 18 tháng 3, được tin địch rút khá»i thị xã Quảng Trị, chạy vá» Huế, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n chỉ thị cho Cục trưởng Cục tham mưu công binh Phan Quang Tiệp và Tham mưu trưởng phòng không đưa ngay má»™t số trung Ä‘oà n cao xạ, trung Ä‘oà n công binh có đủ khà tà i vượt sông cÆ¡ động gấp đến những vị trà trá»ng yếu bảo đảm cầu đưá»ng cho bá»™ binh, cÆ¡ giá»›i vượt sông Thạch Hãn, sông Mỹ Chánh, truy kÃch địch. Tiểu Ä‘oà n 7 Trung Ä‘oà n 99 cÅ©ng có mặt kịp thá»i bắc cầu phao qua sông Quảng Trị, đủ cho hai là n xe qua lại.
Cùng lúc, tôi Ä‘iện chỉ thị cho Trung Ä‘oà n 99 công binh thiện chiến bà n giao nhiệm vụ là m cầu treo Dakrong cho Trung Ä‘oà n 509, cÆ¡ động ngay vá» phÃa nam cùng vá»›i má»™t trung Ä‘oà n công binh hiện có táºp trung bảo đảm giao thông trục đưá»ng số 1 từ Quảng Trị trở và o. Má»™t sở chỉ huy tiá»n phương Cục Tham mưu công binh do Cục phó Äá»— Xuân Diá»…n phụ trách được thà nh láºp, Ä‘i cùng Trung Ä‘oà n 99.
Theo yêu cầu cá»§a anh Nguyá»…n Hữu An - Tư lệnh Quân Ä‘oà n 2, tôi Ä‘iá»u ngay Trung Ä‘oà n 8 công binh do Trung Ä‘oà n trưởng Nguyá»…n Việt Phúc chỉ huy, phối hợp vá»›i Lữ Ä‘oà n 219 công binh Quân Ä‘oà n 2 bảo đảm giao thông cho Quân Ä‘oà n từ tây nam Huế theo các trục đưá»ng 74, 10C, 14B đánh trà n xuống cắt đưá»ng số 1.
Äồng thá»i cÅ©ng theo đỠnghị cá»§a anh An, tôi lệnh cho Sư Ä‘oà n 571 tổ chức cÆ¡ động gấp Sư Ä‘oà n 825 từ Cam Lá»™, Hướng Hoá và o Ly Tôn - ngã ba đưá»ng 74 hợp sức vá»›i Sư Ä‘oà n 324 đánh xuống Huế từ hướng tây nam.
Ngà y 21 tháng 3, Mặt tráºn Trị-Thiên nổ súng tiến công địch, chia cắt chiến lược đưá»ng số 1, bao vây tiêu diệt địch ở Huế. Trung Ä‘oà n 99 công binh Trưá»ng SÆ¡n khẩn trương rà phá bom, mìn; bắc cầu qua sông Thạch Hãn, An Lá»™, bảo đảm cho bá»™ binh cÆ¡ giá»›i tiến công Huế từ hướng bắc.
Ở hướng tây nam, Trung Ä‘oà n 8 công binh Trưá»ng SÆ¡n đã cùng Lữ Ä‘oà n 219 mở đưá»ng vòng khắc phục nhiá»u bãi mìn lá»›n; khắc phục cầu Truồi, cầu Thừa Lưu, bắc cầu phao qua Bến Tuần đã bị địch phá huá»·.
Ngà y 26 tháng 3, từ nhiá»u hướng, Quân Ä‘oà n 2 cùng chá»§ lá»±c Trị-Thiên và lá»±c lượng phòng không Trưá»ng SÆ¡n tiến công dÅ©ng mãnh, à o ạt, kết hợp vá»›i quần chúng nổi dáºy, giải phóng hoà n toà n cố đô Huế. Thừa thắng, ngà y 28 tháng 3, Quân Ä‘oà n 2 và chá»§ lá»±c Khu 5 tiến công căn cứ liên hiệp quân sá»± Äà Nẵng. Sau 33 giá» chiến đấu, vá»›i tinh thần tiến công dÅ©ng mãnh, mưu trÃ, sáng tạo cá»§a các lá»±c lượng tham gia chiến dịch, chiá»u ngà y 29 tháng 3, Äà Nẵng hoà n toà n được giải phóng.
Váºy là tròn 20 ngà y, kể từ khi ta nổ súng tiến công Buôn Ma Thuá»™t, toà n bá»™ quân Ä‘oà n 1, quân khu 1, quân Ä‘oà n 2 nguỵ đã bị xoá sổ.
Thắng lợi cá»§a chiến dịch Tây Nguyên và chiến dịch Huế - Äà Nẵng là cÆ¡ sở khẳng định thá»i cÆ¡ chiến lược để giải phóng Sà i Gòn, giải phóng hoà n toà n miá»n Nam đã chÃn muồi.
Ngà y 31 tháng 3 năm 1975, Bá»™ ChÃnh trị há»p hạ quyết tâm:
"Nắm vững thá»i cÆ¡ chiến lược hÆ¡n nữa, vá»›i tư tướng thần tốc, táo bạo, bất ngá», chắc thắng, thá»±c hiện Tống công kÃch, tổng khá»i nghÄ©a trong thá»i gian sá»›m nhất, tốt nhất là trong tháng 4, không để cháºm"
Äể thá»±c hiện quyết tâm đó, Bá»™ ChÃnh trị quyết định mở chiến dịch giải phóng Sà i Gòn - Gia Äịnh - lấy tên là chiến dịch Hồ Chà Minh. Má»™t Bá»™ chỉ huy chiến dịch được thà nh láºp. Tư lệnh chiến dịch là anh Văn Tiến DÅ©ng, ChÃnh uá»· là anh Fhạm Hùng. Phó tư lệnh có các anh Lê Äức Anh, Äinh Äức Thiện, Trần Văn Trà ; sau bổ sung anh Lê Trá»ng Tấn là m Phó tư lệnh và anh Lê Quang Hoà là m Phó chÃnh uá»·. Anh Lê Äức ThỠđược Bá»™ ChÃnh trị phân công và o trá»±c tiếp chỉ đạo chiến dịch. Äúng là má»™t táºp thể những nhà chÃnh trị xuất sắc, những tướng lÄ©nh tà i ba được tung và o tráºn quyết chiến chiến lược cuối cùng.
Vá» lá»±c lượng, ngoà i quần chúng, cÆ¡ sở cách mạng tại chá»—, bốn quân Ä‘oà n và Äoà n 232 tương đương quân Ä‘oà n được huy động tham gia chiến dịch. Äại quân phÃa bắc, gồm: Quân Ä‘oà n 1 (thiếu Sư Ä‘oà n 308 - Quân Tiên Phong là m lá»±c lượng dá»± bị chiến lược cá»§a Bá»™), Quân Ä‘oà n 2 và Quân Ä‘oà n 3.
Há»™i đồng Chi viện chiến trưá»ng được thà nh láºp do Thá»§ tướng Phạm Văn Äồng là m Chá»§ tịch, các Phó thá»§ tướng Lê Thanh Nghị, Äá»— Mưá»i là m Phó chá»§ tịch. Tổng lá»±c cÆ¡ sở váºt chất háºu cần - kỹ thuáºt háºu phương miá»n Bắc cÅ©ng được dồn cho miá»n Nam. Các phương tiện váºn tải thuá»·, bá»™ cá»§a Tổng cục Háºu cần, cá»§a Bá»™ Giao thông váºn tải, táºp trung cÆ¡ động binh lá»±c, váºt chất và o chiến trưá»ng.
Cùng vá»›i cả nước, bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh dốc hết lá»±c lượng và quyết tâm cho chiến dịch mang tên Bác. Không chỉ lúc nà y, mà trong khi Ä‘ang dồn sức chuẩn bị cho chiến dịch Tây Nguyên, ngà y 26 tháng 2, theo yêu cầu cá»§a Bá»™, tôi đã Ä‘iá»u gần 400 xe cá»§a Sư Ä‘oà n 571 cÆ¡ động gấp Sư Ä‘oà n 341 vượt 1.200 cây số đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n và o vị trà quy định. Thắng lợi nà y mở ra khả năng cÆ¡ động đội hình quân Ä‘oà n và o chiến trưá»ng tham gia chiến dịch hiệp đồng binh chá»§ng quy mô lá»›n.
Rồi cÆ¡ há»™i để bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n "thá» sức" đã đến. Và o những ngà y Ä‘ang táºp trung phục vụ chiến dịch Huế - Äà Nẵng, chúng tôi nháºn lệnh đột xuất cá»§a Bá»™ Tổng tư lệnh sá» dụng má»™t lá»±c lượng lá»›n ô tô cÆ¡ động gấp Quân Ä‘oà n 1, Quân Ä‘oà n 3 và o tham gia giải phóng Sà i Gòn và chuyển má»™t khối lượng lá»›n đạn pháo tầm xa và o Nam Bá»™.
Há»™i nghị bất thưá»ng, chá»›p nhoáng cá»§a Bá»™ Tư lệnh có các anh: Lê Xy, Phan Khắc Hy, Nguyá»…n Lệnh, Hoà ng Kiện, Trần Quyết Thắng, cÆ¡ quan Tham mưủ váºn tải, Công binh… đã quyết định sá» dụng Sư Ä‘oà n 571 cÆ¡ động Quân Ä‘oà n 1 và Sư Ä‘oà n 471 táºp trung cÆ¡ động Quân Ä‘oà n 3.
Ngà y 26 tháng 3, tôi trá»±c tiếp và o giao nhiệm vụ cho Bá»™ Tư lệnh 571 táºp trung 1.000 xe phối hợp vá»›i lá»±c lượng váºn tải ô tô cá»§a Cục Váºn tải Tổng cục Háºu cần cÆ¡ động Quân Ä‘oà n 1 từ VÄ©nh Linh và o Äồng Xoà i. Cháºm nhất là ngà y 24 tháng 4, Quân Ä‘oà n 1 phải có mặt ở vị trà táºp kết chiến dịch.
Nháºn lệnh gấp, nhiệm vụ hết sức nặng ná», trong khi phần lá»›n xe cá»§a sư Ä‘oà n Ä‘ang phân tán chuyển hà ng Ä‘i các hướng, nhưng Sư Ä‘oà n trưởng và ChÃnh uá»· sư Ä‘oà n rất tá»± tin, hứa thu quân ngay để thá»±c hiện nhiệm vụ.
Theo các anh, thì Bá»™ Tư lệnh sư Ä‘oà n đã quy định các đơn vị nếu nháºn được "tÃn hiệu đặc biệt" phải khẩn trương trả hà ng, thu quân ngay.
Liá»n sau đó, Bá»™ Tư lệnh phân công ChÃnh uá»· Lê Xy xuống trá»±c tiếp cùng chỉ huy Sư Ä‘oà n 571 tổ chức lá»±c lượng và động viên bá»™ đội trong cuá»™c ra quân đầy ý nghÄ©a nà y.
Ngà y 29 tháng 3, từ sở chỉ huy, tôi nháºn Ä‘iện cá»§a anh Lê Xy báo vá»: Bá»™ pháºn thứ nhất gần 300 xe cá»§a Sư Ä‘oà n 571 đã được lệnh xuất phát. Bá»™ pháºn nà y cÆ¡ động Sư Ä‘oà n 320 từ VÄ©nh Chấp - VÄ©nh Linh tiến theo đưá»ng số 9 qua đưá»ng 22, đưá»ng 14 vượt Pleyku, Kontum, Buôn Ma Thuá»™t và o Äồng Xoà i.
Cùng ngà y, má»™t cánh quân khác cá»§a Sư Ä‘oà n 571 cÅ©ng lên đưá»ng và o Huế cÆ¡ động Trung Ä‘oà n 27 Sư Ä‘oà n 320 Ä‘ang táºp kết ở Huế theo đưá»ng số 1 và o Quy NhÆ¡n, ngược đưá»ng 19 lên Buôn Ma Thuá»™t, nháºp và o đội hình Quân Ä‘oà n 1. Tiếp theo là cánh quân thứ hai, thứ ba… cá»§a Sư Ä‘oà n 571 lên đưá»ng.
Ngà y 19 tháng 4, toà n bá»™ đội hình Quân Ä‘oà n 1 tham gia chiến dịch Hồ Chà Minh đã táºp kết đủ ở Äồng Xoà i, Lá»™c Ninh. Trong vòng 20 ngà y, má»™t sư Ä‘oà n huy động hÆ¡n 1.000 đầu xe, cÆ¡ động gá»n đội hình quân Ä‘oà n binh chá»§ng hợp thà nh vá»›i trang bị khà tà i mạnh, vượt 1.200 cây số đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n, tá»›i Ä‘Ãch sá»›m hÆ¡n 6 ngà y so vá»›i thá»i gian quy định. Äây thá»±c sá»± là má»™t chiến công, má»™t kỳ tÃch cá»§a bá»™ đội váºn tải Trưá»ng SÆ¡n.
Cùng với chỉ đạo, tổ chức Sư đoà n 571 cơ động Quân đoà n 1, đầu tháng 4 Bộ Tư lệnh giao nhiệm vụ cho Sư đoà n 471 cơ động toà n bộ Quân đoà n 3 từ Tây Nguyên và o Nam Bộ và chuyển hơn 6.000 tấn đạn pháo "theo lưng" bộ đội và o phục vụ chiến dịch.
Là m má»™t phép toán đơn giản, để cÆ¡ động đội hình quân Ä‘oà n đủ biên chế vá»›i biết bao khà tà i trang bị, Ãt nhất cÅ©ng cần 1.500 xe.
Váºy mà đã qua gần trá»n mùa khô "Tổng công kÃch", hoạt động vá»›i cưá»ng độ cao, xe không khá»i xuống cấp và ngưá»i thì xuống sức. Không còn phương cách nà o hÆ¡n, Bá»™ Tư lệnh 471 phát lệnh thu quân, dồn dịch đội hình. Thiếu xe thì táºp trung thợ sá»a chữa. Thiếu phụ tùng thì chia nhau theo các trục đưá»ng tháo các xe há»ng mang vá» dồn dịch, lắp ráp. Bằng má»i cách, cố gắng ná»— lá»±c hết mình, Sư Ä‘oà n 471 cÅ©ng có đủ đầu xe. Tất cả lại hoà cùng dòng xe dòng ngưá»i cuá»™n chảy. Núi rừng Trưá»ng SÆ¡n rùng rùng chuyển động theo bánh xe lăn. Nhưng lượng xe pháo cÆ¡ động trên đưá»ng như nước chảy đã gây ách tắt cục bá»™. Lại đèo Am Pun trên đưá»ng ngang 88 qua cao nguyên Bu Prăng ách tắc. Thá»i Ä‘iểm gay cấn nhất, xe pháo dồn lại chừng 4-5 cây số.
Trong thế nước sôi lá»a bá»ng, ta Ä‘ang chạy Ä‘ua vá»›i thá»i cÆ¡ từng giây, từng khắc, cÅ©ng đồng thá»i Ä‘ua Ä‘uổi vá»›i mùa mưa Ä‘ang "go cá»a", được tin từ trong tuyến báo vá», tôi gá»i Ä‘iện ngay cho Sư Ä‘oà n trưởng 471 - Phạm Thái và ChÃnh uá»· sư Ä‘oà n - Nguyá»…n Văn Lạn:
- Bám đưá»ng đèo, hiệp đồng chỉ huy giao thông hai đầu chân đèo tháºt tốt và táºp trung má»i cố gắng giải toả ngay ách tắc, bằng má»i giá không để cháºm bước tiến cá»§a Quân Ä‘oà n 3.
Tuy có khó khăn, nhưng do cung độ hà nh quân ngắn hÆ¡n Sư Ä‘oà n 571, nên chỉ 10 ngà y đầu tháng 4, Sư Ä‘oà n 471 đã cÆ¡ động toà n bá»™ đội hình Quân Ä‘oà n 3 và Sư Ä‘oà n 2, Sư Ä‘oà n 8B Khu 5 và o Lá»™c Ninh, đúng thá»i gian quy định. Giao quân xong, đội hình xe láºp tức quay vá» cụm kho dá»± trữ chiến lược KG4, Xê Sụ, Buôn Ma Thuá»™t, chuyển gấp đạn pháo theo yêu cầu chiến dịch.
Äể bảo đảm cho các quân Ä‘oà n hà nh quân thần tốc, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đã tung hết lá»±c lượng công binh cho mặt tráºn cầu đưá»ng. Từ cuối tháng 3, sau khi hoà n thà nh xuất sắc nhiệm vụ phục vụ chiến dịch Tây Nguyên, Sư Ä‘oà n 470 táºp trung bảo đảm giao thông đưá»ng 14 từ Buôn Ma Thuá»™t và o Äồng Xoà i, Lá»™c Ninh và bảo đảm các đưá»ng ngang ~ 19, 21… phục vụ các đơn vị truy kÃch địch. Phần lá»›n Sư Ä‘oà n 473 tiếp tục xây dá»±ng cÆ¡ bản đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n từ Quảng Bình Ä‘i Thạch Mỹ.
Ảnh: Thạnh Mỹ, má»™t ngã ba quan trá»ng nằm trên đưá»ng Hồ Chà Minh, cách Äà nẵng 120 km, cách Khâm Äức 55 km, cách Prao 50 km. Äầu mói các tuyến xăng dầu và tải ba ở Quảng Nam
***
Như váºy, vá»›i việc huy động lá»±c lượng xe váºn tải cÆ¡ động Quân Ä‘oà n 1, Quân Ä‘oà n 3 hà nh quân từ sau chiến dịch Tây Nguyên, thì đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh là hướng tiến quân chá»§ yếu cá»§a các quân Ä‘oà n chá»§ lá»±c cÆ¡ động trá»±c thuá»™c Bá»™ Tổng tư lệnh và o tham gia chiến dịch giải phóng Sà i Gòn - Nam Bá»™.
Nhưng, và o đầu tháng 4, sau khi chiến dịch Huế - Äà Nẵng toà n thắng, má»™t tình thế má»›i xuất hiện. Tình thế đó là cÆ¡ sở để Bá»™ ChÃnh trị quyết định thà nh láºp cánh quân Duyên Hải có nhiệm vụ cÆ¡ động thần tốc theo đưá»ng số 1, đánh địch trong hà nh tiến, Ä‘áºp nát các tuyến phòng thá»§ từ xa cá»§a địch dá»c duyên hải miá»n Trung, tiến và o hợp vây Sà i Gòn - Gia Äịnh từ hướng đông, đông nam.
Bá»™ Tư lệnh cánh quân Duyên Hải do anh Lê Trá»ng Tấn là m Tư lệnh, anh Lê Quang Hoà là m ChÃnh uá»· và tôi là m Phó tư lệnh.
Äầu tháng 4, nháºn được Ä‘iện cá»§a anh Võ Nguyên Giáp thông báo quyết định cá»§a Bá»™ ChÃnh trị, tôi và o ngay Hoà Khánh, Hoà Vang, Quảng Nam (sở chỉ huy cá»§a sư Ä‘oà n 3 nguỵ trước đây), dá»± cuá»™c há»p chá»›p nhoáng cá»§a Bá»™ Tư lệnh cánh quân Duyên Hải. Dá»c đưá»ng 1 từ Quảng Trị và o Äà Nẵng, ngưá»i và xe như mắc cá»i.
Dá»± há»p còn có anh Võ Chà Công - Bà thư khu uá»· Khu 5, anh Chu Huy Mân - Tư lệnh Quân khu 5. Äây là buổi há»p mặt đầu tiên và cÅ©ng là cuối cùng cá»§a Bá»™ Tư lệnh cánh quân Duyên Hải.
Bởi sau đó, tình hình chiến trưá»ng phát triển như vÅ© bão. Anh em chúng tôi má»—i ngưá»i ở cương vị cá»§a mình Ä‘á»u cuốn và o "dòng xoáy, cá»§a công việc".
Hợp thà nh cánh quân Duyên Hải gồm Quân Ä‘oà n 2 (thiếu Sư Ä‘oà n 324) được tăng cưá»ng Sư Ä‘oà n 3 (Quân khu 5). Ngoà i các loại vÅ© khÃ, khà tà i trang bị đồng bá»™, quân số cá»§a chiến dịch hà nh quân đại quy mô nà y lên tá»›i gần 33.000.
Äể cÆ¡ động được ngần ấy quân và khà tà i trang bị kèm theo, tôi nhẩm tÃnh sÆ¡ bá»™, Ãt nhất cÅ©ng phải có hÆ¡n hai nghìn ô tô.
Váºy mà , gá»™p số xe cá»§a Quân Ä‘oà n 2 và lượng xe chiến lợi phẩm Quân Ä‘oà n táºn thu cá»§a địch ở Huế, Äà Nẵng cÅ©ng má»›i chỉ đáp ứng được má»™t ná»a.
Anh Lê Trá»ng Tấn, anh Giáp Văn Cương - Phó tổng tham mưu trưởng vừa và o và anh Nguyá»…n Hữu An Ä‘ang bà n cách gỡ thế bÃ.
Äiện báo Bá»™ Tổng tư lệnh, xe cá»§a Tổng cục Háºu cần sẽ và o. Nhưng không thể nà o và o sá»›m được. Yếu tố thá»i cÆ¡ không còn. Äúng lúc đó 600 xe cá»§a Sư Ä‘oà n 571 chuyển gạo bảo đảm cho Quân Ä‘oà n 2 Ä‘ang và o Äà Nẵng. Không chần chừ, anh Giáp Văn Cương đáp ngay máy bay ra sở chỉ huy Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n và Bá»™ Tư lệnh Ä‘oà n 571 bà n tìm giải pháp tình thế. Chúng tôi quyết định sá» dụng luôn số xe chuyển gạo và o Äà Nẵng để cÆ¡ động Quân Ä‘oà n 2 và o Sà i Gòn. Äồng thá»i, tôi cÅ©ng đỠnghị anh Giáp Văn Cương cho huy động phương tiện váºn tải cá»§a nhân dân từ Huế, Äà Nẵng trở và o để chuyển quân. Sau đó, cánh quân Duyên Hải đã huy động được hà ng trăm xe, lái xe trong nhân dân các vùng má»›i giải phóng tham gia chiến dịch cÆ¡ động thần tốc nà y.
Trưa ngà y 7 tháng 4 năm 1975, cùng lúc, sở chỉ huy cÆ¡ bản và sở chỉ huy tiá»n phương Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n nháºn được Ä‘iện tối khẩn số 157-H-TK cá»§a anh Võ Nguyên Giáp:
"Thần tốc, thần tốc hơn nữa
Táo bạo, táo bạo hơn nữa.
Tranh thủ từng giỠtừng phút,
Xốc tá»›i mặt tráºn, giải phóng miá»n Nam.
Quyết chiến và toà n thắng!".
Mệnh lệnh hà nh quân, mệnh lệnh chiến đấu được anh thể hiện dồn dáºp, thúc giục như lá»i thÆ¡ già u vần Ä‘iệu, chỉ Ä‘á»c má»™t lần mà sôi lên, nhá»› mãi!
Chỉ sau hai ngà y nháºn Ä‘iện cá»§a anh Văn, 669 xe cá»§a Sư Ä‘oà n 571 do Sư Ä‘oà n trưởng Hoà ng Trá trá»±c tiếp chỉ huy dà n đội hình từ nam đèo Hải Vân và o tá»›i sân bay Äà Nẵng, tổ chức tiếp nháºn các lá»±c lượng cá»§a Quân Ä‘oà n 2, chá» lệnh xuất phát. Thà nh xe, cá»a buồng lái, và nh mÅ© ngưá»i chiến sÄ© giải phóng sáng trắng khẩu hiệu "Thần tốc - táo bạo - tất thắng". Có được kết quả nà y, ngoà i tinh thần, sÄ© khà cá»§a cán bá»™, chiến sÄ© lái xe, phải kể đến vai trò tÃch cá»±c, chá»§ động cá»§a Bá»™ Tư lệnh Sư Ä‘oà n 571, vai trò công binh Trưá»ng SÆ¡n bắc cầu, sá»a đưá»ng số 1.
NghÄ© đến chiến dịch hà nh quân đại quy mô cá»§a cánh quân Duyên Hải dá»c theo đưá»ng số 1 và o Nam, đánh địch mà đi, tiến quân thần tốc, tôi bá»—ng liên tưởng tá»›i cuá»™c hà nh binh cá»§a vị tướng lÄ©nh tà i ba, lá»—i lạc, ngưá»i anh hùng dân tá»™c Quang Trung - Nguyá»…n Huệ năm Ká»· Dáºu 1789, ngược đưá»ng Thiên Lý ra Bắc Hà đại phá quân Thanh xâm lược. Có Ä‘iá»u, thay cho cảnh khiêng, cáng; thay cho những thá»›t voi cá»§a những chiến binh xưa, giỠđây đại quân cá»§a ta cưỡi trên hÆ¡n hai nghìn xe pháo, hùng dÅ©ng thẳng hướng Sà i Gòn.
Trên hướng tiến cá»§a cánh quân Duyên Hải, thuáºn lợi lá»›n là đưá»ng tốt. Nhưng, cản trở lá»›n ngoà i các tuyến phòng thá»§ cá»§a địch là nhiá»u cầu cống quan trá»ng cá»§a địch đã bị chúng phá há»ng hòng cản bước tiến cá»§a ta.
Theo tà i liệu cá»§a địch mà chúng tôi thu tháºp được, thì trên 1.000 cây số đưá»ng số 1 từ Quảng Trị và o Xuân Lá»™c có tá»›i 569 cây cầu lá»›n nhá». Nhưng chiếc nà o còn, chiếc nà o mất, hiện chưa rõ. Còn theo Cục công binh Trưá»ng SÆ¡n báo cáo, chỉ riêng 640 cây số đưá»ng số 1 từ Äà Nẵng và o Nha Trang, địch đã cho phá hầu hết các cầu lá»›n, như cầu Cao Lâu, Kế Xuyên, Bà Bầu, An Tan. Trong khi, khà tà i vượt sông cá»§a Lữ Ä‘oà n công binh 219 Quân Ä‘oà n 2 chỉ đủ ghép bốn phà .
Trước tình hình đó, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n Ä‘iá»u gấp ba trung Ä‘oà n công binh cÆ¡ động thiện chiến (Trung Ä‘oà n 8, Trung Ä‘oà n 99, Trung Ä‘oà n 531) tăng cưá»ng bảo đảm cho cánh quân Duyên Hải dá»c đưá»ng số 1 từ Huế và o Nha Trang. Äồng thá»i lệnh cho Sư Ä‘oà n 470 ngoà i nhiệm vụ bảo đảm đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n từ Kontum Ä‘i Buôn Ma Thuá»™t và trục ngang từ Pleyku xuống Quy NhÆ¡n, phải đưa ngay lá»±c lượng xuống bảo đảm đưá»ng số 1 từ Quy NhÆ¡n và o Phan Rang.
à thức được khó khăn vá» bảo đảm giao thông trên đưá»ng số 1, tôi cùng tiá»n phương Cục Tham mưu công binh trá»±c tiếp đôn đốc, động viên các Trung Ä‘oà n 99, 8, 531 bám đưá»ng, bám cầu. Vá»›i cương vị Phó tư lệnh cánh quân Duyên Hải và Tư lệnh bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n, tôi toà n quyá»n cho các đơn vị công binh được lấy dầm cầu be-lây và váºt tư thiết bị trong các kho cá»§a địch mà ta vừa chiếm được, sá» dụng kịp thá»i khắc phục những cầu cống bị địch phá há»ng, quyết không để bánh xe ngừng quay.
Chưa bao giá» ta thu được nhiá»u chiến lợi phẩm như lúc nà y. Mặc dầu sau khi Mỹ rút, tướng tá nguỵ có lúc đã hô hà o binh sÄ© "đánh theo kiểu con nhà nghèo", song nguồn váºt chất ta thu được ở khu kho Mai Hắc Äế (Buôn Ma Thuá»™t), ở Huế, Äà Nẵng… không phải là Ãt. Nà o máy bay, tăng - thiết giáp, nà o súng pháo, đạn pháo. Hấp dẫn đối vá»›i bá»™ đội váºn tải là xe ô tô; vá»›i công binh cầu đưá»ng là cầu be-lây, những khung cầu thép lắp sẵn… nguồn váºt chất má»›i tạo cho hoả lá»±c và sức cÆ¡ động cá»§a các binh Ä‘oà n chá»§ lá»±c cá»§a ta tăng lên ghê gá»›m.
Trên hai hướng tiến quân - đưá»ng số 1 và đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n, đây là lần đầu tiên trong lịch sá» cá»§a mình, công binh Trưá»ng SÆ¡n được tung hết trà lá»±c bảo đảm cho cùng má»™t lúc ba quân Ä‘oà n binh chá»§ng hợp thà nh hà nh quân thần tốc đưá»ng dà i.
Dốc toà n lá»±c, sá» dụng tối Ä‘a khà tà i táºn thu cá»§a địch, huy động nhân tà i váºt lá»±c trong nhân dân và triệt để khai thác số xe - máy do Cuba trợ giúp, công binh Trưá»ng SÆ¡n đã khôi phục kịp thá»i 96 cầu trên các trục đưá»ng 1, 14, 19, 26, 57, vá»›i tổng chiá»u dà i hÆ¡n 3.000 mét, trong đó có 68 cầu be-lây, 15 cầu dầm thép, 5 cầu phao…, bảo đảm được tốc độ hà nh quân cá»§a bá»™ binh, cÆ¡ giá»›i, binh khà kỹ thuáºt.
Có xe, cầu, đưá»ng tốt chưa đủ, "Thần tốc, thần tốc hÆ¡n nữa!" lúc nà y còn là nhịp Ä‘áºp cá»§a con tim những ngưá»i lÃnh xăng dầu, thông tin, phòng không, giao liên, trên đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n!
Cùng vá»›i việc chỉ đạo Cục Xăng dầu váºn hà nh tốt tuyến đưá»ng ống xăng dầu Trưá»ng SÆ¡n lúc nà y đã áp sát đại bản doanh Bá»™ Tư lệnh chiến dịch Hồ Chà Minh, bảo đảm cho trục hà nh quân phÃa tây; sau khi ta giải phóng Äà Nẵng, chúng tôi phái ngay má»™t bá»™ pháºn và o tiếp quản kho xăng Liên Chiểu dưới chân đèo Hải Vân, tổ chức cấp phát bảo đảm cho cánh quân Duyên Hải. CÅ©ng từ đó, bá»™ đội xăng đầu áp sát địa hình bá»™ binh cÆ¡ giá»›i, tổ chức tiếp các trạm cấp phát ở Quy NhÆ¡n, Cam Ranh, Phan Thiết; chưa kể má»™t lá»±c lượng khá lá»›n xe xi-téc chở xăng dầu từ các kho ná»™i tuyến cÆ¡ động theo đội hình xe chở quân, tiếp xăng kịp thá»i. HÆ¡n 4.000 tấn xăng dầu huy động bảo đảm cho chiến dịch là má»™t chiến công không nhá» cá»§a những ngưá»i lÃnh xăng dầu Trưá»ng SÆ¡n.
Trước sá»± phát triển dồn dáºp cá»§a tình hình, Bá»™ Tư lệnh khẩn trương xốc lại thế tráºn phòng không toà n tuyến. Sư Ä‘oà n phòng không 377 vươn sâu, rải lá»±c lượng dá»c hà nh lang đông Trưá»ng SÆ¡n bảo vệ đội hình hà nh quân cá»§a Quân Ä‘oà n 1 và Quân Ä‘oà n 3. Hai trung Ä‘oà n phòng không 52 7, 528 cÆ¡ động và o khu vá»±c Cam Ranh, Nha Trang, tham gia bảo vệ đội hình hà nh quân cá»§a cánh quân Duyên Hải.
Phối hợp nhịp nhà ng vá»›i các binh chá»§ng chá»§ lá»±c trên tuyến, bá»™ đội thông tin, giao liên, kho tà ng, háºu cần luôn bám sát đội hình chiến dịch, phục vụ hết mình cho các mÅ©i hà nh quân, cho tráºn thắng cuối cùng.
Sau 18 ngà y vượt hÆ¡n 1.000 cây số xuyên qua ba quân khu, Ä‘áºp tan các cụm phòng ngá»± cá»§a địch ở Phan Rang, Phan Thiết, Hà m Tân…, được sá»± há»— trợ cá»§a công binh Trưá»ng SÆ¡n khắc phục hà ng chục cầu lá»›n bị phá há»ng, ngà y 21 tháng 4, cánh quân Duyên Hải trà n đầy dÅ©ng khà tiến qua thị xã Xuân Lá»™c còn nghi ngút khói lá»a và o táºp kÃch ở rừng cao su Ông Quế, phÃa nam Xuân Lá»™c.
Như váºy, trên cả hai hướng tiến quân, đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n và đưá»ng số 1, các lá»±c lượng binh chá»§ng cá»§a Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đã hoà n thà nh xuất sắc nhiệm vụ cá»§a mình.
Nháºn nhiệm vụ cÆ¡ động các binh Ä‘oà n chá»§ lá»±c và o tham gia chiến dịch Hồ Chà Minh, đặc biệt là cÆ¡ động Quân Ä‘oà n 1, Quân Ä‘oà n 3 theo đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n khi mùa mưa đã "gõ cá»a", chúng tôi không khá»i bồn chồn, lo lắng. Trong cuá»™c Ä‘ua tranh giữa bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n vá»›i thá»i gian, tôi thầm mong mưa đừng đến vá»™i…
Khi được tin Quân Ä‘oà n 1, Quân Ä‘oà n 3 và o Lá»™c Ninh trót lá»t, an toà n; Quân Ä‘oà n 2 vượt "cánh cá»a thép" Xuân Lá»™c, khó ai thấu ná»—i vui mừng cá»§a những ngưá»i lÃnh Trưá»ng SÆ¡n, đặc biệt là lá»±c lượng váºn tải!
***
Sau khi cánh quân Duyên Hải phá vỡ tuyến phòng thá»§ cá»§a địch ở Phan Rang, giải phóng Nha Trang, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n quyết định chuyển sở chỉ huy và o Nha Trang, bám sát đội hình các đơn vị phục vụ chiến dịch trên cả hai hướng đưá»ng 1 và đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n, tiện liên lạc vá»›i Tiá»n phương Bá»™ Tư lệnh ở Buôn Ma Thuá»™t. Sở chỉ huy lần nà y được đặt tại trưá»ng hạ sÄ© quan thông tin cá»§a địch ở Äồng Äế mà ta vừa tiếp quản.
Tại đây, ngà y 22 tháng 4, Bá»™ Tư lệnh triệu táºp há»™i nghị cán bá»™ chá»§ trì các đơn vị trá»±c thuá»™c thông báo tình hình phát triển cá»§a chiến trưá»ng, cá»§a chiến dịch Hồ Chà Minh, phổ biến nhiệm vụ cụ thể cá»§a từng đơn vị. Äối vá»›i các sư Ä‘oà n ô tô váºn tải, ngoà i lá»±c lượng cÆ¡ động bá»™ binh tác chiến chiến dịch, phải táºp trung xe chuyển gấp đạn pháo, váºt chất háºu cần - kỹ thuáºt từ các cụm kho dá»± trữ ở Tây Nguyên, Äông Hà - Quảng trị và o bảo đảm kịp thá»i theo yêu cầu chiến dịch; đặc biệt lưu ý chá»n các đơn vị váºn tải cÆ¡ giá»›i thiện chiến nhất cÆ¡ động lá»±c lượng bá»™ binh đột kÃch thá»c sâu cá»§a các quân Ä‘oà n. Công binh, phòng không, xăng dầu, thông tin, giao liên, táºp trung bảo đảm giao thông, bảo đảm tốc độ tiến quân cá»§a các cánh chiến dịch.
Trong thế thắng như "chẻ tre" cá»§a ta trên chiến trưá»ng, chỉ huy các dÆ¡n vị nháºn nhiệm vụ vá»›i tâm trạng phấn chấn tá»™t độ, quyết tâm cao. Kết thúc há»™i nghị, ai nấy láºp tức vá» ngay đơn vị. Thá»i gian mở mà n chiến dịch hối thúc tất cả.
Lúc nà y, ở Buôn Ma Thuá»™t, Tiá»n phương Bá»™ Tư lệnh do Phó tư lệnh Nguyá»…n Lang vẫn tiếp tục chỉ đạo các đơn vị hoạt động trên tuyến hà nh lang đông - tây Trưá»ng SÆ¡n. Äồng thá»i chúng tôi quyết định tổ chức má»™t bá»™ pháºn gồm Sư Ä‘oà n phó Sư Ä‘oà n 470 Trần Quốc Khiêm, Sư Ä‘oà n phó Sư Ä‘oà n 471 Phạm Lê Hoà ng và má»™t số sÄ© quan tham mưu do anh Phan Khắc Hy phụ trách, đại diện cho Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n bên cạnh Bá»™ Tư lệnh chiến dịch Hồ Chà Minh, trá»±c tiếp nháºn chỉ thị và tổ chức giải quyết kịp thá»i những yêu cầu cấp thiết nhất cá»§a chiến dịch.
17 giá» ngà y 26 tháng 4 năm 1975, tráºn Tổng công kÃch và o Sà i Gòn - thá»§ phá»§ cá»§a chÃnh quyá»n Sà i Gòn, bắt đầu.
Trên hướng đông và đông nam, ở mÅ©i chá»§ yếu, Trung Ä‘oà n xe 512, Sư Ä‘oà n 571 - má»™t trung Ä‘oà n ô tô váºn tải thiện chiến - đơn vị Anh hùng, cÆ¡ động Sư Ä‘oà n 304 Quân Ä‘oà n 2 tiến công từ Nước Trong - Long Bình và phát triển theo xa lá»™ Biên Hoà - Sà i Gòn. Ở mÅ©i thứ yếu, má»™t đơn vị khác cá»§a Sư Ä‘oà n xe 571, tham gia cÆ¡ động Sư Ä‘oà n 325 bá»™ binh tiến công Long Thà nh - Thà nh Tuy Hạ, phát triển vá» bến phà Cát Lái để vượt sông Lòng Tà u.
Cùng thá»i gian, trên hướng bắc chiến dịch, Sư Ä‘oà n xe 471 cÆ¡ động nhanh chóng Quân Ä‘oà n 1 tiến công và o ná»™i đô Sà i Gòn theo hai mÅ©i. Má»™t, cÆ¡ động Sư Ä‘oà n 320 bá»™ binh qua Tân Uyên, vượt cầu Bình Triệu đánh chiếm Bá»™ tổng tham mưu nguỵ. Má»™t, cÆ¡ động lá»±c lượng còn lại cá»§a Quân Ä‘oà n 1 đánh chiếm Bến Cát, vượt cầu sông Bé phát triển và o ná»™i đô.
Ở hướng tây bắc, các Trung Ä‘oà n ô tô váºn tải 17, 32, 536, sau khi dồn đủ đạn pháo lá»›n và các loại váºt chất háºu cần - kỹ thuáºt khác theo yêu cầu cá»§a chiến dịch, đã kịp thá»i cÆ¡ động Quân Ä‘oà n 3 băng qua Äồng Dù, Cá»§ Chi, Hóc Môn…, đánh chiếm sân bay Tân SÆ¡n Nhất…
Từ sở chỉ huy, chúng tôi được tin Sư Ä‘oà n 304 gặp địch kháng cá»± quyết liệt ở ngã ba đưá»ng 15, Nước Trong, Long Bình; Trung Ä‘oà n 66, Lữ Ä‘oà n 203 gặp khó khăn ở cầu sông Buông; địch táºp trung tà u thuyá»n, pháo hạm khống chế Sư Ä‘oà n 325 ở bến phà Cát Lái… Quân Ä‘oà n 2, lá»±c lượng đột kÃch thá»c sâu cá»§a Quân Ä‘oà n gặp khó khăn, có nghÄ©a là Sư Ä‘oà n ô tô 571 gặp khó khăn, lái xe Trưá»ng SÆ¡n gặp khó khăn… Không khà sở chỉ huy Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n các ngà y 28 - 29 tháng 4 có những lúc căng thẳng tá»™t độ Anh Lê Xy không giấu được lo lắng nói:
- Trong cÆ¡n giãy chết, sợ chúng liá»u mạng. Chẳng gì cÅ©ng gây cho ta tổn thất.
- Äúng váºy - Tôi nói. Lúc nà y, chỉ cần chúng ta và o thà nh phố sá»›m má»™t giá» là đồng bà o, chiến sÄ© đỡ tốn biết bao xương máu.
Nói tá»›i đó, trong tôi lại hiển hiện hình ảnh máu những ngưá»i lÃnh công binh Trưá»ng SÆ¡n loang đỠdòng Thạch Hãn khi rà vá»›t bom mìn, bắc cầu cho bá»™ binh cÆ¡ giá»›i tiến và o giải phóng Huế; gương dÅ©ng sÄ© lái xe Phạm Văn Chuyên hy sinh bên và nh tay lái trong khi cÆ¡ động bá»™ binh đột phá tuyến phòng thá»§ Phan Rang và má»™t số cán bá»™, chiến sÄ© lái xe hy sinh trong hà nh tiến dá»c duyên hải miá»n Trung. Còn giỠđây, trước cá»a ngõ Sà i Gòn?
Nhưng, má»i phản ứng cá»§a kẻ thù chỉ là cÆ¡n giãy chết tuyệt vá»ng. Giá» cáo chung cá»§a chÃnh quyá»n, quân đội Sà i Gòn đã đến.
Vá»›i thế và lá»±c áp đảo kẻ thù, đòn tiến công cá»§a các binh Ä‘oà n chá»§ lá»±c kết hợp vá»›i phong trà o nổi dáºy cá»§a quân và dân Sà i Gòn - Gia Äịnh đã đè bẹp má»i sá»± phản kháng cuối cùng cá»§a quân đội Sà i Gòn.
Sáng 30 tháng 4, từ nhiá»u hướng, các Quân Ä‘oà n 1, 2, 3, 4 đồng loạt tiến công dÅ©ng mãnh và o ná»™i đô Sà i Gòn, lần lượt đánh chiếm, là m chá»§ những mục tiêu trá»ng yếu.
Äúng 11 giá» 30 ngà y 30 tháng 4, Trung Ä‘oà n bá»™ binh 66, Lữ Ä‘oà n 203 xe tăng tiến công là m chá»§ Dinh Äá»™c Láºp. Tổng thống Dương Văn Minh cùng hầu hết những nhân váºt chá»§ chốt ná»™i các chÃnh quyá»n Sà i Gòn đầu hà ng vô Ä‘iá»u kiện.
Äiện từ Bá»™ Tư lệnh chiến dịch, Ä‘iện từ đại diện Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n báo vá». Ra-Ä‘i-ô lá»›n bé báºt hết cỡ, truyá»n Ä‘i bản tuyên bố đầu hà ng không Ä‘iá»u kiện cá»§a Dương Văn Minh… Tin vui dồn nén đến nghẹt thở!
Và o giá» phút vô cùng thiêng liêng ấy, trong tôi hiển hiện bóng dáng Ä‘oà n "Tuấn mã Trưá»ng SÆ¡n", những ngưá»i lÃnh Trưá»ng SÆ¡n là n da dãi dầu nắng gió, quân phục nhuốm đỠbụi đưá»ng chở quân tiến công dÅ©ng mãnh, cùng lá»±c lượng đột kÃch thá»c sâu cá»§a Quân Ä‘oà n 2 là m chá»§ Dinh Äá»™c Láºp, hang ổ cuối cùng cá»§a địch.
Chiến dịch Hồ Chà Minh toà n thắng, miá»n Nam hoà n toà n được giải phóng. các lá»±c lượng bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh tham gia chiến dịch đã hoà n thà nh xuất sắc nhiệm vụ vô cùng quan trá»ng là bảo đảm cầu đưá»ng, bảo đảm háºu cần - kỹ thuáºt, và đặc biệt là đã cÆ¡ động các binh Ä‘oà n chá»§ lá»±c đánh địch trong hà nh tiến, thần tốc vượt lá»™ trình hà ng nghìn cây số; kịp thá»±c hiện chiến dịch hiệp đồng binh chá»§ng quy mô lá»›n nhất trong lịch sá» chiến tranh giải phóng cá»§a dân tá»™c ta.
Bằng ná»— lá»±c cao độ cá»§a mình, cán bá»™ và chiến sÄ© bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n đã góp phần to lá»›n thá»±c hiện má»™t sáng tạo trong nghệ thuáºt quân sá»±, cÆ¡ giá»›i hoá bá»™ binh, tạo nên khả năng cÆ¡ động cao, sức đột kÃch mạnh cá»§a các binh Ä‘oà n chá»§ lá»±c, nhanh chóng đè bẹp má»i sá»± phản kháng cá»§a kẻ thù, già nh toà n thắng trong tráºn quyết chiến chiến lược cuối cùng.
Vấn đỠcÆ¡ giá»›i hoá bá»™ binh - tôi vẫn nghÄ© là má»™t trong những ná»™i dung có tÃnh quy luáºt trong tổ chức lá»±c lượng vÅ© trang theo yêu cầu tác chiến hiện đại. Quân đội ta cÅ©ng không nằm ngoà i quy luáºt đó. DÄ© nhiên váºn dụng quy luáºt đó và o Ä‘iá»u kiện Việt Nam như thế nà o lại thuá»™c vá» tà i nghệ cá»§a Äảng ta. Äiá»u hết sức lý thú, tuyệt vá»i đối vá»›i bá»™ đội váºn tải ô tô Trưá»ng SÆ¡n là : Từ váºn chuyển váºt chất phục vụ chiến đấu - tiến lên cÆ¡ động các binh Ä‘oà n chá»§ lá»±c thần tốc vượt chặng đưá»ng hà ng nghìn cây số và o tham gia chiến dịch và cao trà o là và o giai Ä‘oạn cuối - khi tình huống xuất hiện đã Bất thần chuyển thà nh lá»±c lượng cÆ¡ động bá»™ binh chiến đấu, tiến công dÅ©ng mãnh và o sà o huyệt kẻ thù. Má»™t sáng tạo trong quá trình váºn động tất yếu, trong tÃnh quy luáºt, là ở chÃnh hai tiếng Bất thần ấy.
Là má»™t ngưá»i lÃnh Trưá»ng SÆ¡n, tôi không khá»i xúc động, tá»± hà o, bởi bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh đã góp sức lá»±c, trà tuệ, máu xương cùng toà n dân tá»™c thá»±c hiện được nguyện ước nung nấu từ 16 năm vá» "trước là mở những con đưá»ng, đưa những Ä‘oà n quân tiến vá» cùng vá»›i nhân dân nổi dáºy, giải phóng Sà i Gòn, giải phóng miá»n Nam, thống nhất đất nước.
Cùng vá»›i đại thắng cá»§a dân tá»™c ta, nhân dân và lá»±c lượng vÅ© trang cách mạng Campuchia đã chá»§ động đón thá»i cÆ¡ giải phóng Phnôm Pênh; tiếp đó cuá»™c kháng chiến cá»§a nhân dân các bá»™ tá»™c Là o cùng già nh thắng lợi trá»n vẹn và o tháng 12 năm 1975.
Cuá»™c kháng chiến cá»§a ba dân tá»™c Việt - Miên - Là o chống đế quốc Mỹ xâm lược toà n thắng. Hoà bình được thiết láºp trên bán đảo Äông Dương. ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh - đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n đã hoà n thà nh xuất sắc sứ mạng lịch sá» tổ chức thá»±c hiện nhiệm vụ chi viện chiến lược cho chiến trưá»ng miá»n Nam và chiến trưá»ng nước bạn.
Trung tuần tháng 5, giữa những ngà y trà n ngáºp niá»m vui chiến thắng, tại sở chỉ huy ở Äồng Äế, Nha Trang, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n tổ chức há»™i nghị tổng kết bước đầu hoạt động phục vụ, tham gia Tổng tiến công và nổi dáºy xuân 1975; xác định nhiệm vụ, bà n biện pháp thá»±c hiện trong thá»i kỳ má»›i. Há»™i đủ vỠđây vẫn những khuôn mặt, giá»ng nói, tiếng cưá»i gần gÅ©i, mà sao thấy ai cÅ©ng trẻ trung, thanh thản lạ thưá»ng.
Trong cái sôi động ồn à o phút giây đầu gặp mặt, vẫn có má»™t khoảng yên lặng đến khôn cùng - khoảng lặng dà nh cho những đồng chÃ, đồng đội, bạn bè vÄ©nh viá»…n nằm lại vá»›i cánh rừng, con suối, đất trá»i Trưá»ng SÆ¡n!
CÅ©ng dịp nà y, chúng tôi vinh dá»± được đón các anh Lê Duẩn, Võ Nguyên Giáp, Võ Chà Công, Chu Huy Mân, Äinh Äức Thiện, Tố Hữu, Hoà ng Anh, Äặng ThÃ, Song Hà o, Hoà ng Minh Thảo… lần lượt và o thăm, chia vui cùng những ngưá»i lÃnh Trưá»ng SÆ¡n.
Má»™t sáng tháng 5, khi phân tÃch vá»›i tôi vá» tư tưởng chỉ đạo cá»§a Bá»™ ChÃnh trị trong chiến dịch Hồ Chà Minh, anh Lê Duẩn khắng định:
- Má»i ý tưởng, từng con chữ Ä‘á»u được Bá»™ ChÃnh trị cân nhắc kỹ trong phiên há»p có tÃnh lịch sá» ngà y 31 tháng 3 năm 1975. Không khẳng định được thế thắng như "chẻ tre" cá»§a ta từ sau đòn "Ä‘iểm huyệt" Buôn Ma Thuá»™t, không tÃnh đến thá»±c lá»±c bá»™ đội váºn tải cÆ¡ giá»›i và thế tráºn cầu đưá»ng trên chiến trưá»ng, thì "Thần tốc" không thể đặt lên hà ng đầu…
- Vâng, thưa anh - Tôi đáp - anh Văn cÅ©ng có nói vá»›i tôi Ä‘iá»u nà y. Nhưng có má»™t triết gia đã nói: "Cái tồn tại là cái hợp lý". Kết cục là chúng ta đã đúng, và chúng ta đã thắng.
|

28-06-2008, 10:07 AM
|
Diệt Thế Ma Thần
|
|
Tham gia: May 2008
Äến từ: tp ho chi minh
Bà i gởi: 217
Thá»i gian online: 1 ngà y 0 giá» 18 phút
Thanks: 2
Thanked 0 Times in 0 Posts
|
|
Chương 7 (đoạn kết)
Phần Kết
Từ ngà y anh Võ Bẩm cùng hÆ¡n bốn trăm cán bá»™, chiến sÄ© nháºn lệnh cá»§a Bá»™ ChÃnh trị, Quân uá»· Trung ương và o Khe Hó - VÄ©nh Linh, lặng lẽ bà máºt xoi đưá»ng, thá»±c hiện nhiệm vụ chi viện cho chiến trưá»ng, đến ngà y miá»n Nam hoà n toà n được giải phóng, đất nước thống nhất, tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh đã có 16 năm tồn tại, phát triển. Vá»›i tôi, con đưá»ng "huyá»n thoại" nà y không phải bắt đầu phôi thai từ tháng 5 năm 1959, ngà y anh Võ Bẩm và đồng đội cá»§a anh nháºn nhiệm vụ trên giao, mà đã hình thà nh từ trong tầng sâu cá»§a lịch sỠđựng nước và giữ nước hà o hùng cá»§a dân tá»™c ta, từ tình cảm, ý chà cá»§a con ngưá»i Việt Nam, được đúc kết bởi tuyên ngôn nổi tiếng cá»§a Bác Hồ: Nước Việt Nam là má»™t, dân tá»™c Việt Nam là má»™t… Sông có thể cạn, núi có thể mòn, song chân lý dó không bao giá» thay đổi.
Quyết định xây dá»±ng tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh và thá»±c hiện thắng lợi quyết định đó là má»™t sáng tạo chiến lược, má»™t thà nh công kiệt xuất cá»§a Äảng ta và Chá»§ tịch Hồ Chà Minh trong lãnh đạo, chỉ đạo chiến tranh cách mạng, là biểu hiện ý chÃ, quyết tâm giải phóng miá»n Nam, thống nhất Tổ quốc cá»§a toà n Äảng, toà n quân, toà n dân ta; biểu hiện cá»§a tình Ä‘oà n kết chiến đấu giữa ba dân tá»™c Việt, Là o, Campuchia anh em.
Tầm vÄ© đại, được xem như huyá»n thoại cá»§a đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n trong thá»i đại Hồ Chà Minh, mang tên Hồ Chà Minh là từ những lối mòn xuyên rừng ráºm, men theo lÅ©ng núi, bá» khe, quân và dân ta, trá»±c tiếp là những ngưá»i lÃnh Trưá»ng SÆ¡n, nam nừ thanh niên xung phong, công nhân giao thông… đã phát triển thà nh má»™t tuyến váºn tải quân sá»± chiến lược, má»™t chiến trưá»ng trá»ng yếu, má»™t căn cứ chiến lược cá»§a các chiến trưá»ng nam Äông Dương.
Bởi váºy, trong quá trình tiến hà nh chiến tranh xâm lược Việt Nam, các Ä‘á»i Tổng thống Mỹ và giá»›i chức cầm đầu "Nhà Trắng" Ä‘á»u coi chặn cắt tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n là má»™t biện pháp chiến lược vô cùng quan trá»ng để "chẹt há»ng", cô láºp các chiến trưá»ng nam Äông Dương, đặc biệt là miá»n Nam.
Äể thá»±c hiện cuồng vá»ng đó, suốt 16 năm ròng, Trưá»ng SÆ¡n - má»™t dãy núi, triá»n rừng như bao xứ sở trên trái đất, đã trở thà nh chiến trưá»ng thá»±c nghiệm các chiến lược chiến tranh xâm lược: "chiến tranh ngăn chặn", "chiến tranh Ä‘iện tá»", "chiến tranh hoá há»c"… cá»§a đế quốc Mỹ. Nhiá»u chiến dịch tiến công quy mô lÄ‘n vá»›i các sắc lÃnh, binh Ä‘oà n được coi là thiện chiến nhất đã được Mỹ - nguỵ tiến hà nh ở Trưá»ng SÆ¡n. Äặc biệt, đế quốc Mỹ đã tiến hà nh chiến tranh ngăn chặn bằng không quân, vá»›i các thá»§ Ä‘oạn đánh phá vô cùng nham hiểm; các loại vÅ© khÃ, khà tà i tối tân, hiện đại nhất.
Suốt 16 năm, Trưá»ng SÆ¡n đã trở thà nh nÆ¡i đối đầu giữa ý chà gang thép, lòng quả cảm, trà tuệ cá»§a con ngưá»i Việt Nam vá»›i đạn bom - sản phẩm cá»§a ná»n công nghiệp quân sá»± phi nhân tÃnh cá»§a Hoa Kỳ. Chỉ tÃnh tròn 10 năm, kể từ khi tổ chức váºn tải cÆ¡ giá»›i trên Trưá»ng SÆ¡n, Mỹ đã huy động 733.000 lần chiếc máy bay, đánh phá tuyến váºn tải 152.000 tráºn; ném xuống các tuyến đưá»ng cá»§a ta gần 4 triệu tấn bom đạn, vượt xa số bom đạn mà "khối trục" phát xÃt sá» dụng trong đại chiến thế giá»›i lần thứ hai. Từng cung đưá»ng cho tứi từng cây cầu, chiếc xe… Ä‘á»u trở thà nh mục tiêu đánh phá huá»· diệt cá»§a địch. Má»—i cá»a khẩu, Ä‘iểm vượt sông, đỉnh đèo… nÆ¡i địa hình phức tạp dá»… bị chia cắt Ä‘á»u trở thà nh trá»ng Ä‘iểm đánh phá ác liệt. Núi đồi bị san thà nh bình địa. Rừng đại ngà n thứ bị bom lá»a thiêu rụi, thứ bị chất độc khai quang huá»· diệt…
Tất cả má»i âm mưu, thá»§ Ä‘oạn đánh phá vô cùng nham hiểm; quy mô, cưá»ng độ đánh phá dữ dá»™i, tà n khốc cá»§a kẻ thù đã gây cho ta muôn và n khó khăn, tổn thất. Nhưng tham vá»ng, mục tiêu cuối cùng là chặn cắt, là m tê liệt hắn tuyến chi viện chiến lược thì đối phương không thể nà o thá»±c hiện được, và thất bại hoà n toà n.
Xác định mục tiêu cao cả là giải phóng miá»n Nam, thống nhất Tổ quốc, hoà n thà nh nhiệm vụ quốc tế vẻ vang; trên cÆ¡ sá»› quán triệt sâu sắc đưá»ng lối chÃnh trị, đưá»ng lối quân sá»± cá»§a Äảng, Äoà n 559- bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n-ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh đã váºn dụng sáng tạo đưá»ng lối chiến tranh nhân dân, lấy tư tưởng tiến công là chá»§ đạo, sức mạnh tổng hợp là m ná»n tảng… đưa má»i hoạt động cá»§a tuyến chi viện chiến lược phát triển theo qui luáºt chung cá»§a chiến tranh giải phóng dân tá»™c dưới sá»± lãnh đạo cá»§a Äảng - quy luáºt phát triển từ thấp lên cao, chuyển yếu thà nh mạnh, từ thô sÆ¡ đến hiện đại…
Thá»±c chất cá»§a cuá»™c chiến đấu trên chiến trưá»ng Trưá»ng SÆ¡n là cuá»™c đối đầu giữa chiến tranh chống ngăn chặn cá»§a quân và dân ba nước Dông Dương, chống lại chiến tranh ngăn chặn cá»§a đế quốc Mỹ. Trong cuá»™c đối đầu vá»›i kẻ thù xảo quyệt, tà n bạo, có tiá»m lá»±c lá»›n vá» váºt chất kỹ thuáºt, mặc dù đưá»ng Ä‘i tá»›i thắng lợi lắm thác ghá»nh, khúc khuá»·u, nhưng bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n- ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh đã sá»›m khẳng định được những vấn đỠcốt lõi, định hướng và bảo đảm cho má»i hoạt động cá»§a tuyến già nh thắng lợi; đó là :
- Lấy váºn tải cÆ¡ giá»›i là chá»§ yếu, lấy xây dá»±ng con ngưá»i là chá»§ yếu, hà ng đầu; lấv xây dá»±ng cÆ¡ sá» hạ tầng là khâu đột phá quyết địnn; lấy váºn dụng sáng tạo nghệ thuáºt quân sá»± chiến tranh nhân dân mà ná»n tảng là tư tưởng tiến công cá»§a bá»™ đội hợp thà nh là má»™t khâu trá»ng yếu…; kịp thá»i Ä‘iá»u chỉnh qui mô tổ chức lá»±c lượng phù hợp yêu cầu phát triển và lấy việc giải quyết tốt các mối quan hệ là nguyên tắc sá» dụng; phát huy sức mạnh tổng hợp. Từ đó, bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n đã vượt qua má»i thá» thách, hy sinh, tổ chức thà nh công cuá»™c chiến đấu chống chiến tranh ngăn chặn, thá»±c hiện thắng lợi sá»± nghiệp chi viện chiến lược cá»§a háºu phương lá»›n miá»n Bắc đối vá»›i tiá»n tuyến lá»›n miá»n Nam và chiến trưá»ng nước bạn.
Suốt 16 năm không má»™t ngà y ngưng nghỉ, mặc đạn chặn, bom vùi, mặc nắng núi mưa ngà n, Binh Ä‘oà n Trưá»ng SÆ¡n đã liên tục phối hợp vá»›i quân và dân các chiến trưá»ng cá»§a ta và bạn ở Trung - Hạ Là o, tiêu diệt sinh lá»±c địch, giải phóng đất Ä‘ai, phát triển và bảo vệ vững chắc ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh đông tây Trưá»ng SÆ¡n, mở má»›i được mạng đưá»ng cầu, đưá»ng ống xăng dầu, đưá»ng thông tin tải ba, đưá»ng giao liên hà nh quân liên hoà n, thông suốt liên tục; cùng vá»›i cÆ¡ sở váºt chất kỹ thuáºt không ngừng được tăng cưá»ng đã là m cho ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh thà nh má»™t căn cứ chiến lược hùng mạnh cá»§a ba nước Äông Dương.
16 năm, toà n tuyến đã chuyển được hÆ¡n má»™t triệu tấn váºt chất, vÅ© khà và o giao các chiến trưá»ng, bảo đảm chỉ huy hà nh quân cho hÆ¡n hai triệu lượt ngưá»i và o chiến trưá»ng hoặc từ chiến trưá»ng ra Bắc; váºn chuyển cÆ¡ động 10 lượt sư Ä‘oà n, 3 quân Ä‘oà n, há»™ tống 90 đơn vị binh chá»§ng kỹ thuáºt và o chiến trưá»ng; góp sức và tiếp sức cho chiến trưá»ng đánh bại lần lượt các chiến lược chiến tranh xâm lược cá»§a địch, già nh thắng lợi từng bước. Khi thá»i cÆ¡ chiến lược xuất hiện, tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n đã dốc toà n lá»±c, trá»±c tiếp tham gia Tổng tiến công và nổi dáºy xuân 1975 mà đỉnh cao là Chiến dịch Hồ Chà Minh, cùng cả nước già nh thắng lợi hoà n toà n trong cuá»™c kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.
Thắng lợi cá»§a tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n- ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh trong cuá»™c kháng chiến chống Mỹ, cứu nước trước hết thuá»™c vá» sá»± lãnh đạo, chỉ đạo cá»§a Trung ương Äảng, Quốc hộỉ, ChÃnh phá»§, Quân uá»· Trung ương, Bá»™ Quốc phòng. Thắng lợi đó không tách rá»i sá»± há»— trợ lá»›n lao cá»§a các bá»™, các ngà nh, cá»§a các tổng cục, quân binh chá»§ng thuá»™c Bá»™ Quốc phòng; các chiến trưá»ng; sá»± chi viện cá»§a nhân dân cả nước - đặc biệt là các tỉnh Hà TÄ©nh, Quảng Bình, đặc khu VÄ©nh Linh; sá»± giúp đỡ hết lòng cá»§a quân và dân Là o, Campuchia anh em, các nước xã há»™i chá»§ nghÄ©a và bầu bạn trên thế giá»›i.
Thắng lợi cá»§a tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n thuá»™c vá» những cống hiến lá»›n lao, sá»± hy sinh cao cả cá»§a hÆ¡n 120.000 cán bá»™, chiến sÄ©, nam nừ thanh niên xung phong, công nhân giao thông, dân công hoả tuyến, văn nghệ sÄ©, thuá»™c ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh đã dốc hết sức lá»±c, máu xương và cống hiến cả má»™t thá»i xuân sắc để xây dá»±ng, duy trì sức sống, sức chiến đấu mãnh liệt cá»§a ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh trong mưa bom, bão đạn cá»§a kẻ thù; duy trì sá»± sống cá»§a con đưá»ng như sá»± trưá»ng tồn cá»§a dân tá»™c. Trên tuyến đưá»ng nà y, hÆ¡n hai vạn cán bá»™, chiến sÄ©, thanh niên xung phong, công nhân giao thông đã anh dÅ©ng hy sinh; hÆ¡n ba vạn ngưá»i bị thương, và biết bao ngưá»i bị chất độc cá»§a Mỹ gây nên táºt nguyá»n cho bản thân và háºu hoạ khôn lưá»ng cho nòi giống; khoảng 14.500 lần chiếc xe - máy các loại, hÆ¡n 700 lần khẩu súng pháo bị hư há»ng; hÆ¡n 90.000 tấn hà ng hoá bị đánh cháy…
Äất nước muôn Ä‘á»i khắc ghi những đóng góp lá»›n lao, sá»± hy sinh vô bá» bến cá»§a những ngưá»i con đã chiến đấu trên tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n trong những năm đánh Mỹ.
***
Cuá»™c kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đã kết thúc tròn má»™t phần tư thế ká»·. "Bụi thá»i gian" và sá»± nÃu kéo, chi phối cá»§a biết bao công việc không dá»… dà ng trong cuá»™c chiến đấu vá»›i đói nghèo, tụt háºu cá»§a đất nước, có thể phần nà o là m lÆ¡i lạt trong tôi những ký ức buồn vui vá» ngà y ấy ở Trưá»ng SÆ¡n. Nhưng, chÃnh độ lùi cá»§a thá»i gian cÅ©ng giúp chúng tôi, những ngưá»i trong cuá»™c chiêm nghiệm sâu sắc hÆ¡n, ý thức đủ đầy hÆ¡n má»™t số vấn đỠđược gạn lá»c, đúc kết từ trong máu lá»a cá»§a cuá»™c chiến đấu lâu dà i gian khổ, nhưng rất đỗi hà o hùng, từ những thà nh công và chưa thà nh công cá»§a bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n, để từ đó khái quát thà nh những nhân tố có tÃnh cốt lõi xuyên suốt, trá»±c tiếp quyết định má»i thắng lợi cá»§a tuyến chi viện chiến lược trong sá»± nghiệp kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.
Những vấn đỠđó là :
1. Quán triệt sâu sắc đưá»ng lối kháng chiến chống Mỹ, cứu nước cá»§a Äảng, thá»±c hiện nghiêm chỉ thị cá»§a ChÃnh phá»§, Quân uá»· Trung ương, Bá»™ Quốc phòng; váºn dụng sáng tạo nghệ thuáºt quân sá»± chiến tranh nhân dân, tư tưởng tiến công cá»§a Äảng và o tuyến váºn tải quân sá»± chiến lược.
Là tuyến váºn tải quân sá»± chiển lược hình thà nh, phát triển do yêu cầu cá»§a cuá»™c kháng chiến chống Mỹ, cứu nước và là m nghÄ©a vụ quốc tế cao cả, việc tổ chức, xây dá»±ng lá»±c lượng, mở đưá»ng, chiến đấu và váºn tải… cá»§a Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n, trước hết phải căn cứ và o tình hình nhiệm vụ cá»§a cách mạng trong từng giai Ä‘oạn, quán triệt sâu sắc chá»§ trương và sá»± chỉ đạo cá»§a Trung ương Äảng, Quân uá»· Trung ươDg; thá»±c hiện nghiêm, chá»§ động má»i chỉ thị cá»§a ChÃnh phá»§, Bá»™ Quốc phòng; váºn dụng sáng tạo nghệ thuáºt quân sá»±thiến tranh nhân dân Việt Nam, tư tưởng tiến công để già nh thắng lợi, đáp ứng đầy đủ, kịp thá»i má»i yêu cầu cá»§a chiến trưá»ng.
Cuá»™c kháng chiến chống thá»±c dân Pháp xâm lược kết thúc thắng lợi, Hiệp định GiÆ¡-ne-vÆ¡ được ký kết. Vá»›i thiện chà hoà bình, tôn trá»ng pháp lý quốc tế, Äảng ta và nhân dân ta tìm má»i cách để thá»±c hiện thống nhất nước nhà thông qua tổng tuyển cá» trong cả nước. Nhưng, Ä‘i ngược vá»›i nguyện vá»ng chÃnh đáng và thiện chà cá»§a ta, Mỹ - Diệm đã phá bá» hiệp định, âm mưu độc chiếm miá»n Nam, đưa miá»n Nam và o quỹ đạo chá»§ nghÄ©a thá»±c dân má»›i kiểu Mỹ.
Äể cứu cách mạng miá»n Nam khá»i "cÆ¡n nguy biến", Trung ương Äảng chá»§ trương tiến hà nh chiến tranh cách mạng, đánh đổ chÃnh quyá»n Sà i Gòn - tay sai thân Mỹ, hoà n thà nh cách mạng dân tá»™c, dân chá»§ nhân dân trong cả nước. Tuyến váºn tải quân sá»± chiến lược Trưá»ng SÆ¡n - Äoà n 559 ra Ä‘á»i thá»±c hiện nhiệm vụ chi viện từ miá»n Bắc và o miá»n Nam.
Quán triệt sâu sắc chá»§ trương cá»§a Äảng: Giữ gìn lá»±c lượng, kìm địch và thắng địch ở miá»n Nam, trong bối cảnh quốc tế diá»…n biến phức tạp, miá»n Bắc má»›i ra khá»i chiến tranh, khó khăn chồng chất, ở bước khởi đầu, má»i hoạt động cá»§a Tuyến 559 luôn đặt nguyên tắc bà máºt lên hà ng đầu - "Äi không dấu, nấu không khói, nói không tiếng". Nhiệm vụ chá»§ yếu là tổ chức xoi đưá»ng giao liên hà nh quân, chuyển và o chiến trưá»ng má»™t số hà ng quân sá»± thiết yếu bằng phương thức gùi cõng, nhá» lẻ…
Äầu tháºp ká»· sáu mươi, Äảng ta chá»§ trương chuyển cách mạng miá»n Nam từ thế giữ gìn lá»±c lượng sang thế tiến công đánh bại chiến lược "chiến tranh đặc biệt" cá»§a đế quốc Mỹ; kết hợp vá»›i cách mạng Là o có những bước phát triển thuáºn lợi, Äoà n 559 đã kịp thá»i "láºt cánh" sang tây Trưá»ng SÆ¡n, chá»§ động phối hợp cùng bạn mở tuyến váºn tải má»›i, thá» nghiệm đưa váºn tải cÆ¡ giá»›i và o tuyến, đẩy nhanh nhịp độ váºn chuyển chi viện chiến trưá»ng.
Năm 1965, khi Mỹ tiến hà nh chiến lược "chiến tranh cục bá»™" ở miá»n Nam và đánh phá bằng không quân, hải quân trên miá»n Bắc, các lá»±c lượng trên tuyến được phát triển, bước đầu xác định lấy váºn tải cÆ¡ giá»›i kết hợp vá»›i gùi thồ, bảo đảm chi viện cho các chiến trưá»ng phát triển lá»±c lượng, giữ vững và đẩy mạnh chiến lược tiến công.
Tiếp đó, từ cuối năm 1966 sang năm 1967, khi quân và dân ta trên các chiến trưá»ng liên tiếp mở các cuá»™c tiến công chiến lược; má»i lá»±c lượng, phương thức váºn tải trên ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh chuyển hẳn sang lấy tư tưởng tiến công là m chá»§ đạo, lấy váºn tải cÆ¡ giá»›i là chÃnh. Má»™t bước ngoặt má»›i cá»§a ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh đã xuất hiện.
Tư tưởng phòng tránh đơn thuần đã được đẩy lùi. Binh chá»§ng hợp thà nh bắt đầu được xây dá»±ng. SÄ© khà cá»§a các binh chá»§ng được nâng cao, chi viện cÅ©ng phát triển lên quy mô má»›i; vừa tổ chức lá»±c lượng thá»±c hà nh váºn chuyển chi viện chiến lược, vừa trá»±c tiếp phục vụ các chiến dịch, tham gia tác chiến chiến dịch.
Khi cục diện chiến trưá»ng và tương quan lá»±c lượng thay đổi theo hướng có lợi cho ta, đặc biệt là từ sau khi Mỹ buá»™c phải ký
Hiệp định Paris, tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n đã phát triển nhanh chóng, toà n diện, quy mô lá»›n trên tất cả các mặt, góp phần tạo thế tạo lá»±c, tạo thá»i cÆ¡ má»›i; góp thêm má»™t căn cứ, má»™t nhân tố có ý nghÄ©a quyết định để Bá»™ ChÃnh trị, Quân uá»· Trung ương, Bá»™ Tổng tư lệnh hạ quyết tâm, xây dá»±ng kế hoạch chiến lược giải phóng hoà n toà n miá»n Nam.
Những cố gắng ná»— lá»±c hoà n thiện thế tráºn từ sau khi có Hiệp định Paris cá»§a tuyến chi viện chiến lược đảm bảo cho bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n đủ sức phục vụ các chiến trưá»ng và cùng toà n quân, toà n dân tiến công thần tốc, nổi dáºy đồng loạt già nh thắng lợi hoà n toà n cho cuá»™c kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.
***
Suốt 16 năm, tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n vừa là má»™t chiến trưá»ng trá»ng yếu, má»™t chiến trưá»ng có tÃnh đặc thù - nÆ¡i đỠsức thưá»ng xuyên, quyết liệt giữa má»™t bên là không quân, bá»™ binh địch tiến hà nh má»™t cuá»™c chiến tranh ngăn chặn vô cùng ác liệt vá»›i má»™t bên là bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n, thanh niên xung phong, công nhân giao thông… phối hợp vá»›i các chiến trưá»ng ta, bạn liên tục chiến đấu dÅ©ng cảm, chịu đựng hy sinh vô bá» bến, nhằm thá»±c hiện bằng được nhiệm vụ chi viện chiến trưá»ng.
Trong cuá»™c "đấu trÃ, đấu lá»±c" nà y, đòi há»i bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n phải váºn dụng nhuần nhuyá»…n, sáng tạo khoa há»c quân sá»± - nghệ thuáºt quân sá»± chiến tranh nhân dân, tư tưởng tiến công và o thá»±c tiá»…n chiến trưá»ng để già nh chiến thắng.
Nghệ thuáºt quân sá»± Việt Nam có những tư tưởng, nguyên tắc chung; nhưng chỉ trở thà nh lá»±c lượng váºt chất, thà nh vÅ© khà sắc bén, vô địch khi được váºn dụng nhuần nhuyá»…n, sáng tạo và o đặc Ä‘iểm từng chiến trưá»ng, từng chiến dịch, tráºn chiến đấu cụ thể.
Chiến trưá»ng Trưá»ng SÆ¡n có tÃnh đặc thù, không giống bất kỳ má»™t chiến trưá»ng nà o ở nam Äông Dương trong thá»i kỳ đánh Mỹ.
Nhiệm vụ cá»§a bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n là phối hợp các chiến trưá»ng ta, bạn đánh địch, giải phóng đất Ä‘ai cả tây và đông Trưá»ng SÆ¡n, phát triển và bảo vệ tuyến đưá»ng, thá»±c hiện bằng được sá»± chi viện má»i mặt cá»§a háºu phương lá»›n miá»n Bắc cho tiá»n tuyến lá»›n miá»n Nam và chiến trưá»ng nước bạn nhằm đánh bại cuá»™c chiến tranh xâm lược cá»§a đế quốc Mỹ.
Äối tượng kẻ thù trên chiến trưá»ng Trưá»ng SÆ¡n chá»§ yếu là không quân Mỹ có kết hợp cả bá»™ binh được trang bị vÅ© khà tối tân, tiến hà nh chiến tranh ngăn chặn quyết liệt, liên tục nhằm cắt đứt tuyến chi viện chiến lược, cô láºp và đưa cuá»™c kháng chiến cá»§a quân và dân ta ở miá»n Nam tá»›i chá»— khó khăn kéo dà i.
Cuá»™c giao tranh giữa các lá»±c lượng cá»§a ta trên Trưá»ng SÆ¡n vá»›i đối phương diá»…n ra trên địa bà n rừng núi thiên hiểm, không gian rá»™ng lá»n, chiá»u dà i trên 1.000 cây số, chÃnh diện trên 100 cây số, xa háºu phương, đặc biệt Ä‘iá»u kiện thiên nhiên nghiệt ngã - nắng núi, mưa ngà n huá»· hoại đưá»ng sá, cản trở váºn chuyển, ốm Ä‘au, bệnh táºt, cÅ©ng không kém gì má»™t kẻ thù nguy hiểm.
Äối vá»›i bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n: Äánh địch, mở đưá»ng váºn chuyển, xây dá»±ng căn cứ chiến lược là những nhiệm vụ trung tâm hà ng đầu cùng tiến hà nh đồng thá»i. Do váºy, nghệ thuáºt quân sá»± đòi há»i trước hết ở ngưá»i cầm quân là phải hiểu rõ nhiệm vụ, hiểu rõ địch-ta. Äể đối phó có hiệu quả và chiến thắng kẻ thù, ta phải biết tránh chá»— mạnh, đánh và o chá»— yếu cá»§a chúng; khắc phục mặt hạn chế và phát huy mặt mạnh cÆ¡ bản cá»§a ta. Äể là m được việc đó, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n và cán bá»™ các cấp đã Ä‘i sát thá»±c tế, nghiên cứu, phân tÃch má»™t cách biện chứng khoa há»c âm mưu chiến lược, thá»§ Ä‘oạn đánh phá cá»§a địch; tÃnh năng tác dụng cá»§a các loại vÅ© khÃ, khà tà i mà địch sá» dụng ở chiến trưá»ng Trưá»ng SÆ¡n; đồng thá»i phân tÃch trình độ chÃnh trị, tư tưởng, năng lá»±c quân sá»± cá»§a bá»™ đội, Ä‘iá»u kiện thá»i tiết, khà háºu - tổng hoà các yếu tố "thiên - địa - nhân". Từ đó đã sá»›m kết luáºn: Vá»›i tiá»m năng váºt chất hùng háºu; vÅ© khÃ, khà tà i luôn được cải tiến, vá»›i năng lá»±e là m chá»§ trên không, không quân Mỹ đánh phá dữ dá»™i, gây cho ta nhiá»u thiệt hại vá» ngưá»i, phương tiện trang bị… Nhưng địch không thể cắt được tuyến đưá»ng, vì sức mạnh váºt chất cá»§a địch không phải không có giá»›i hạn, không quân Mỹ không thể là m chá»§ trên không suốt 24 giá» má»™t ngà y đêm. Äịch không thể đánh toà n tuyến thưá»ng xuyên. Äịch lắm bom, nhiá»u đạn, nhưng không phải bom đạn cá»§a chúng lúc nà o cÅ©ng rÆ¡i trúng mục tiêu. Máy bay địch dù có hiện đại mấy cÅ©ng không thể hoạt động trong má»i Ä‘iá»u kiện thá»i tiết…
Do đó, trong cuá»™c đối đầu giữa chiến tranh chống ngăn chặn, ngưá»i là m chá»§ mặt đất là bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n, thanh niên xung phong, công nhân giao thông, dân công… có đủ. mưu lược, dÅ©ng khÃ, kinh nghiệm, chá»§ động tránh và đánh địch má»™t cách sáng tạo để già nh thắng lợi. Lý luáºn quân sá»± và thá»±c tiá»…n chiến trưá»ng khẳng định ai là m chá»§ được mặt đất - ngưá»i đó sẽ thắng. Từ đánh giá đúng địch ta, xét toà n diện các yếu tố "thiên - địa - nhân", bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n đã dám đánh, quyết đánh và đánh thắng địch, già nh quyá»n là m chá»§ tuyến đưá»ng, xoay ngược tình thế, thá»±c hiện thắng lợi nhiệm vụ chi viện chiến trưá»ng.
Há»c thuyết chiến tranh nhân dân và tư tưởng quân sá»± cá»§a Äảng ta khắng định: Lấy tư tưởng tiến công là m chá»§ đạo, lấy đánh tiêu diệt là m nguyên tắc cÆ¡ bản.
Váºn dụng tư tưởng và nguyên tắc đó và o đặc Ä‘iểm tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh, nếu không là m rõ ná»™i dung cụ thể, phù hợp vá»i từng binh chá»§ng thì má»—i má»™t ngưá»i lÃnh dá»… thụ động hoặc lẫn tránh khó khăn ác liệt, là m cho bá»™ đội thiếu má»™t Ä‘iá»u cÆ¡ bản là linh hồn.
Tư tưởng tiến công, nguyên tắc đánh tiêu diệt được váºn dụng và o Bá»™ đội váºn tải trong thế hiệp đồng binh chá»§ng là : Chỉ có tiến công. "Äịch đánh, ta cứ Ä‘i", chạy theo đội hình có tổ chức, có nhiá»u thê đội kế tiếp nhau; có chỉ huy trá»±c tiếp, có chỉ huy bá»™ đội hợp thà nh ở các trá»ng Ä‘iểm; vượt cung tăng chuyến; chạy lấn sáng, lấn chiá»u; khi có Ä‘iá»u kiện, có thá»i cÆ¡, phải nhạy bén tổ chức dá»™i hình váºn tải lá»›n hÆ¡n, chạy cung dà i hÆ¡n; thá»±c hiện dứt Ä‘iểm lần lượt từng hướng chiến trưá»ng nhanh gá»n, bảo đảm đủ số lượng, chất lượng, chá»§ng loại hà ng…
Tư tưởng tiến công, nguyên tắc đánh tiêu diệt cá»§a Bá»™ đội công binh là : Liên tục mở đưá»ng má»›i, kết hợp bám trụ trá»ng Ä‘iểm, bám sát đội hình xe váºn tải, nhanh chóng khắc phục háºu quả địch đánh phá, bảo đảm cầu đưá»ng kịp thá»i, có hiệu quả.
Tư tưởng tiến công và nguyên tắc đánh tiêu diệt váºn dụng và o Binh chá»§ng Phòng không Trưá»ng SÆ¡n là : "Quay nòng pháo theo bánh xe lăn"; tiêu diệt máy bay địch trên đội hình tiến công cá»§a xe váºn tải, xây dá»±ng tráºn địa kiên cố bám trụ ngay tại trá»ng Ä‘iểm cầu đưá»ng, chá»§ động đánh địch, bảo vệ đội hình hà nh tiến cá»§a bá»™ đội xe váºn tải, bảo vệ cầu đưá»ng, kho tà ng…
Do đặc thù cá»§a chiến trưá»ng Trưá»ng SÆ¡n - yêu cầu chiến đấu liên tục, ngà y nối ngà y, tháng nối tháng, năm nối năm, đòi há»i ngưá»i cán bá»™ phải có tác phong chỉ huy trá»±c tiếp, cụ thể, đánh giá đúng địch-ta và giải quyết kịp thá»i má»i tình huống. Bởi váºy tổ chức cÆ¡ quan chỉ huy cá»§a Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n và các cấp chỉ huy bá»™ đội hợp thà nh có vị trà rất quan trá»ng. Tổ chức má»™t cÆ¡ quan tham mưu sẽ khó đáp ứng chỉ huy bá»™ đội hợp thà nh chiến đấu. Từ thá»±c tiá»…n đó, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đỠnghị Bá»™ Tổng tư lệnh cho thà nh láºp cÆ¡ quan tham mưu chuyên ngà nh, gồm: Bá»™ Tham mưu tác chiến, cÆ¡ quan Tham mưu váºn tải, cÆ¡ quan Tham mưu tác chiển phòng không, cÆ¡ quan Tham mưu công binh. Sở chỉ huy Bá»™ Tư lệnh được lắp đặt má»™t mạng thông tin khá hiện đại, Ä‘a phương tiện; được cấu trúc kiên cố, đầy đủ Ä‘iá»u kiện là m việc, gần trục đưá»ng chÃnh, gần trá»ng Ä‘iểm, đủ sức bảo đảm cho các cÆ¡ quan tham mưu nắm chắc tình hình trên tuyến 24/24 giá» má»™t ngà y đêm. Äây là má»™t yếu tố quyết định để Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n và các cÆ¡ quan tham mưu chuyên ngà nh không những là m tốt chức năng chỉ đạo toà n diện mà còn thá»±c sá»± là cÆ¡ quan chỉ huy chiến đấu.
Nghệ thuáºt quân sá»± trong tổ chức váºn tải chiến lược là phải nắm được quy luáºt thá»i tiết ở Trưá»ng SÆ¡n, đặc Ä‘iểm tình hình, quy luáºt hoạt động cá»§a địch, từ đó ná»— lá»±c tạo thá»i cÆ¡, chá»›p thá»i cÆ¡, huy động sức mạnh tổng hợp cá»§a bá»™ đội hợp thà nh tổ chức các chiến dịch váºn tải vá»›i quy mô thÃch hợp nhằm đạt được mục tiêu nhất định. Khi Ä‘iá»u kiện cho phép thì huy động cao mức độ sức mạnh tổng hợp tiến hà nh "Tổng công kÃch" nhằm dứt Ä‘iểm chỉ tiêu kế hoạch cho các chiến trưá»ng vá»›i mức độ cao nhất.
Quy mô chiến dịch váºn tải trên tuyến chi viện chiến lược phát triển từ thấp đén cao. Khi bá»™ đội hợp thà nh dưới sá»± chỉ huy thống nhất cá»§a các binh trạm thì chiến dịch váºn chuyển được tiến hà nh trong phạm vi địa bà n táºp Ä‘oà n binh trạm có thế vững, lá»±c mạnh.
Khi bá»™ đội hợp thà nh dưới sá»± chỉ huy táºp trung thống nhất ở cấp sư Ä‘oà n khu vá»±c thì chiến dịch váºn tải được tiến hà nh trên địa bà n từ hai đến ba.sư Ä‘oà n có vị trà quan trá»ng và có Ä‘iá»u kiện thuáºn lợi nhất. Khi bá»™ đội hợp thà nh nhiá»u sư Ä‘oà n binh chá»§ng dưới sá»± chỉ huy thống nhất cá»§a Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n thì chiến dịch váºn tải được tiến hà nh quy mô toà n tuyến, và lúc đó nghệ thuáºt chiến dịch đã đạt tớà đỉnh cao. Việc chuyển quân, chở hà ng Ä‘á»u thá»±c hiện "Ä‘i thẳng", giao trá»±c tiếp cho từng chiến trưá»ng, không hạn chế yêu cầu, địa Ä‘iểm thá»i gian. Lúc nà y, tư tưởng tiến công, nguyên tắc đánh tiêu diệt cá»§a nghệ thuáºt quân sá»± được váºn dụng và o tuyến chi viện chiến lược cÅ©ng đạt tá»›i đỉnh cao, hoà n thà nh thắng lợi sứ mạng lịch sá», là má»™t yếu tố góp phần quyết định thắng lợi hoà n toà n cuá»™c kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.
2. Sá»›m khẳng định váºn tải cÆ¡ giá»›i là phương thức chá»§ yếu.
Trước yêu cầu váºn chuyển chi viện chiến trưá»ng ngà y cà ng lá»›n, sau khi "láºt cánh" sang tây Trưá»ng SÆ¡n, phát triển má»™t bước hệ thống cầu đưá»ng, và o mùa khô 1964-1965, Äoà n 559 đã bước đầu thá»±c nghiệm đưn váºn tải cÆ¡ giá»›i và o Trưá»ng SÆ¡n.
Do chưa có đủ Ä‘iá»u kiện để khắc phục khó khăn vá» cầu đưá»ng và chưa có kinh nghiệm chống trả không quân địch đánh phá ngăn chặn, nên chúng ta gặp không Ãt khó khăn, tổn thất. Trước tình hình đó từ cán bá»™, chiến sÄ© trên tuyến tá»›i lãnh đạo đã nảy sinh hai ý kiến. Có ngưá»i cho rằng tổ chức váºn tải cÆ¡ giá»›i ở Trưá»ng SÆ¡n, ta khó chống đỡ sá»± đánh phá, ngăn chặn cá»§a địch cÅ©ng như khắc phục khó khăn do thá»i tiết; nên quay lại phương thức gùi thổ.
Loại ý kiến thứ hai vẫn khẳng định lấy váºn tải cÆ¡ giá»›i là chá»§ yếu má»›i bảo đảm cho chiến trưá»ng đánh to thắng lá»›n; vấn đỠchÃnh là phải tìm nguyên nhân tổn thất để có biện pháp khắc phục sá»± đánh phá ngăn chặn cá»§a địch. Loại ý kiến thứ hai đã được Quân uá»· Trung ương, Bá»™ Tổng tư lệnh nhất trà và tạo má»i Ä‘iá»u kiện để thá»±c hiện thắng lợi.
Như váºy, xác định lấy váºn tải cÆ¡ giá»›i là m phương thức chá»§ yếu, bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n đồng thá»i cÅ©ng quán triệt váºn dụng sáng tạo tư tướng tiến công, lấy tư tưởng tiến công là m phương châm chiá»n đấu trên ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh.
Quán triệt quan Ä‘iểm đó, bá»™ đội váºn tải cÆ¡ giá»›i trên tuyến chi viện chiến lược đã phát triển không ngừng. Từ tổ chức tiểu Ä‘oà n xe trá»±c thuá»™c binh trạm đến trung Ä‘oà n xe cÆ¡ động trá»±c thuá»™c Bá»™ Tư lệnh khu vá»±c. Và o giai Ä‘oạn cuối cá»§a chiến tranh, nhằm đáp ứng yêu cầu tạo thá»i cÆ¡ già nh thắng lợi ở chiến trưá»ng miá»n Nam, bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n, đã phát triển lên hai sư Ä‘oà n ô tô và má»™t số trung Ä‘oà n ô tô trá»±c thuá»™c Bá»™ Tư lệnh, được trang bị trên 8.000 xe váºn tải, tạo nên những "quả đấm" quyết định trong thá»±c hiện váºn chuyển chi viện chiến lược, bảo đảm cho Tổng tiến công và nổi dáºy xuân 1975, cÆ¡ động các quân Ä‘oà n chá»§ lá»±c tiến công thần tốc vượt hà ng nghìn cây số và o tham gia Chiến dịch Hồ Chà Minh già nh toà n thắng.
Tuy nhiên để thá»±c hiện thắng lợi nhiệm vụ váºn chuyển chi viện chiến lược, bá»™ đội váºn tải cÆ¡ giá»›i không thể "đơn thương độc mã" trên đưá»ng mà phải chiến đấu trong đội hình binh chá»§ng hợp thà nh.
Bá»™ đội cao xạ phải đủ mạnh để đánh trả quyết liệt máy bay địch, bảo vệ trá»±c tiếp đội hình xe váºn tải hà nh tiến, bảo vệ cầu đưá»ng.
Bá»™ đội công binh phải dÅ©ng cảm bám trụ mặt đưá»ng, đặc biệt là bám trụ trá»ng Ä‘iểm kịp thá»i khắc phục háºu quả đánh phá cá»§a địch và sá»± phá hoại cá»§a thá»i tiết, bảo đảm cầu đưá»ng luôn thông suốt.
Bá»™ đội xe váºn tải phải được huấn luyện tốt vá» chiến thuáºt chiến đấu cá nhân và đội hình; phải hà nh tiến theo đội hình, máºt táºp vượt trá»ng Ä‘iểm bằng sức mạnh hiệp đồng binh chá»§ng. Lá»±c lượng xếp dỡ hà ng, cung cấp xăng dầu, bảo đảm kỹ thuáºt… phải giải phóng xe nhanh. Tạo Ä‘iá»u kiện cho đội hình xe tranh thá»§ thá»i gian, thá»i cÆ¡ để xuất kÃch. Bá»™ đội thông tin luôn giữ vững đưá»ng dây, bảo đảm chỉ huy thông suốt…
Trong 10 năm thá»±c hiện váºn tải cÆ¡ giá»›i, thá»±c chất má»—i năm chỉ váºn chuyển được trong 5 tháng mùa khô, nhưng bá»™ đội váºn tải trên ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh đã chuyển được má»™t khối lượng lá»›n quân và váºt chất háºu cần - kỹ thuáºt bổ sung cho các chiến trưá»ng (như đã đỠcáºp).
Äiá»u mà ai cÅ©ng khẳng định là không có váºn tải cÆ¡ giá»›i thì không có kết quả đó và từ đó suy ra, không lấy váºn tải cÆ¡ giá»›i là m phương thức váºn chuyển chá»§ yếu thì tuyến váºn tải chiến lược không thể hoà n thà nh xuất sắc sứ mạng lịch sá» cá»§a mình.
Trong quá trình tổ chức váºn chuyển cÆ¡ giá»›i quy mô táºp trung sau nà y, mùa khô 1968-1969, cÅ©ng xảy ra tình trạng tắc đưá»ng, tuy không tắc hẳn như mùa khô 1965-1966. Äặc biệt là mùa khô 1969-1970, đối phương sá» dụng máy bay AC.130 cải tiến thà nh "pháo đà i" trên không, đánh và o đội hình xe váºn tải gây tổn thất khá lá»›n cho ta vá» ngưá»i, phương tiện, hà ng hoá. Nguyên nhân chá»§ yếu là trong khi đối phương thay đổi chiến thuáºt, sá» dụng vÅ© khÃ, khà tà i má»›i để đánh phá, ngăn chặn, thì ta lại chá»§ quan, không kịp thá»i chuyển đổi chiến thuáºt và sá» dụng vÅ© khà má»›i để chống lại. Ta đưa cao xạ có khà tà i và tên lá»a và o cháºm; tổ chức đội hình xe tiến công cứng nhắc, thiếu sáng tạo, cháºm là m đưá»ng kÃn để tổ chức xe chạy ban ngà y ở cung dà i và mở các Ä‘oạn đưá»ng kÃn cục bá»™ để đưa các loại xe nhá» và o sá» dụng váºn chuyển bảo đảm cho các hướng chiến trưá»ng.
3. Xác định dúng vị trÃ, tầm quan trá»ng cá»§a cÆ¡ sở hạ tầng, lấy xây dá»±ng mạng đưá»ng giao thông, đưá»ng ống dẫn xăng dầu, đưá»ng thông tin Ä‘i trước má»™t bước là vấn đỠsống còn cá»§a tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh.
Ngay từ khi quyết định thà nh láºp tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n, Bá»™ ChÃnh trị, Quân uá»· Trung ương đã đặt lên hà ng đầu nhiệm vụ mở đưá»ng, bảo vệ hà nh lang váºn chuyển; đồng thá»i quyết định các trục đưá»ng thuá»™c tuyến chi viện Ä‘á»u xuất phát từ tỉnh Quảng Bình, chạy dá»c theo hà nh lang đông: tây Trưá»ng SÆ¡n sẽ nằm ở trung tâm cá»§a các chiến trưá»ng nam Äông Dương. Äá»™ dà i các trục đưá»ng được rút ngắn; chÃnh diện rá»™ng, địa hình có nhiá»u quãng bằng phẳng, có nhiá»u rừng già che khuất, có lợi thế xây dá»±ng các cÆ¡ sở, căn cứ táºp kết phương tiện váºt chất háºu cần kỹ thuáºt. Từ những trục dá»c có thể mở được nhiá»u trục ngang tiếp cáºn các hướng chiến trưá»ng.
Xác định xây dá»±ng cầu đưá»ng Ä‘i trước má»™t bước cÅ©ng có nghÄ©a khẳng định lịch sá» Äoà n 559 - Bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh, trước tiên phải là lịch sá» cá»§a công cuá»™c khai phá, phát triển, giữ vững và phát huy tác dụng cá»§a hệ thống đưá»ng chiến lược từ háºu phương lá»›n ra tiá»n tuyến lá»›n.
Khởi đầu là những bước xoi đưá»ng lặng lẽ, tìm những tuyến giao liên len lá»i giữa rừng ráºm, núi cao; tiếp đến là những cung đưá»ng gùi thồ. Khi chiến trưá»ng yêu cầu đánh to, thắng lá»›n và điá»u kiện cho phép, lá»›p lá»›p cán bá»™, chiến sÄ©, thanh niên xung phong, công nhân giao thông đã "Xẻ dá»c Trưá»ng SÆ¡n", bắc cầu, là m ngầm qua sông suối, xây dá»±ng nên hệ thống đưá»ng váºn tải, hà nh quân bằng cÆ¡ giá»›i vá»›i tổng chiá»u dà i hÆ¡n 17.000 cây số (trong đó có hÆ¡n 800 cây số đưá»ng kÃn và đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n đạt tiêu chuẩn quốc gia - cấp 4 miá»n núi), gần 3.500 cây số đưá»ng giao liên. ÄÆ°á»ng được mở gồm nhiá»u trục dá»c - ngang nối từ miá»n Bắc và o các chiến trưá»ng miá»n Nam, Trung - Hạ Là o và Äông bắc Campuchia.
Quá trình mở đưá»ng cÅ©ng là quá trình chiến đấu vô cùng quả cảm, mưu trà cá»§a các binh chá»§ng trên tuyến; từng bước vô hiệu hoá và là m thất bại chiến lược "chiến tranh ngăn chặn", huá»· diệt bằng các loại vÅ© khÃ, khà tà i tối tân hiện đại cá»§a đế quốc Mỹ; hạn chế và khắc phục sá»± huá»· hoại cá»§a Ä‘iá»u kiện tá»± nhiên, giữ vững những con đưá»ng, xây dá»±ng thế tráºn cầu đưá»ng vững chắc. Thế tráºn cầu đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh được má»™t há»c giả phương Tây và như "Tráºn đồ bát quái xuyên rừng ráºm".
Xây dá»±ng cÆ¡ sở hạ tầng, vá»›i phương châm xây dá»±ng cầu đưá»ng Ä‘i trước má»™t bước vừa mang tÃnh chiến lược vừa mang tÃnh chiến dịch, bảo đảm thắng lợi cho nhiệm vụ chi viện chiến lược và phục vụ chiến dịch.
Tuy váºy, nhìn tổng thể quá trình xây dá»±ng cầu đưá»ng phục vụ chi viện chiến trưá»ng, chúng tÆ¡i thấy còn hai hạn chế lá»›n là :
- Chưa quán triệt thấu đáo tư tưởng cÆ¡ bản, lâu dà i, nên chưa xây dá»±ng đưá»ng để váºn tải cÆ¡ giá»›i cả hai mùa mưa - nắng.
- Chưa nhạy bén, sáng tạo sá» dụng lợi thế rừng già che khuất để mở những tuyến đưá»ng kÃn, kể cả đưá»ng sá» dụng cho các xe cÆ¡ giá»›i loại nhá» chạy sâu và o các hướng chiến trưá»ng.
Nguyên nhân cá»§a những hạn chế kể trên, phần thuá»™c vá» nháºn thức, phần bởi "lá»±c bất tòng tâm"… Còn "hệ quả" là ảnh hưởng không nhỠđến năng lá»±c, tốc độ váºn tải chi viện các chiến trưá»ng cho đến đầu năm 1971 - khi ta chá»§ trương hoà n chỉnh thế tráºn cầu đưá»ng trên tuyến chi viện chiến lược, là m chá»§ toà n tuyến cả đêm và ngà y.
Tổ chức váºn tải cÆ¡ giá»›i trong đội hình chiến đấu cá»§a bá»™ đội hợp thà nh chống chiến tranh ngăn chặn, mạng thông tin chỉ huy là má»™t công trình cÆ¡ sở hạ tầng có ý nghÄ©a vô cùng quan trá»ng - là hệ thống "thần kinh" chỉ huy. Không có mạng thông tin thông suốt, không thể chỉ huy bá»™ đội hợp thà nh chiến đấu chống chiến tranh ngăn chặn, tổ chức váºn chuyển chi viện thắng lợi.
Bước đầu tổ chức váºn tải cÆ¡ giá»›i quy mô toà n tuyến chúng ta gặp không Ãt khó khăn trong tổ chức chỉ huy, hiệu quả váºn chuyển thấp, chịu nhiá»u tổn thất. Má»™t trong những nguyên nhân là do ta chưa xây dá»±ng hoà n chỉnh mạng thông tin để kết hợp được cả chỉ đạo và chỉ huy.
Từ năm 1967, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n táºp trung xây dá»±ng tuyến thông tin tải ba nối vá»›i Trạm cÆ¡ vụ A72 (tại Lệ Thuá»·, Quảng Bình) cá»§a Bá»™ Tư lệnh Thông tin liên lạc. Äến năm 1971, hệ thống đưá»ng thông tin dây trần đã kéo dà i suốt dá»c tuyến chi viện chiến lược, vá»›i tổng chiá»u dà i cả tây - đông Trưá»ng SÆ¡n hÆ¡n 1.350 km, bảo đảm liên lạc thông suốt, vừng chắc giữa Bá»™ Tư lệnh tá»›i các đơn vị trên toà n tuyến…
Sau khi Hiệp định Paris được ký kết, cùng vá»›i xây dá»±ng đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n, đưá»ng thông tin tải ba được kéo xuyên qua Tây Nguyên và o tá»›i miá»n Äông Nam Bá»™ (Bù Äăng). ÄÆ°á»ng thông tin tải ba xuyên Bắc - Nam và mạng thông tin vô tuyến đã thá»±c hiện xuất sắc chức năng vừa phục vụ cho chỉ đạo, chỉ huy từ Trung ương tá»›i các chiến trưá»ng, vừa bảo đảm chỉ huy thông suốt giữa Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n vá»›i các lá»±c lượng trên toà n tuyến.
Cùng vá»›i hệ thống đưá»ng váºn tải cÆ¡ giá»›i và mạng thông tin, hệ thống đưá»ng ống xăng dầu qua địa bà n Trưá»ng SÆ¡n là cÆ¡ sở hạ tầng cá»§a việc chuyển tải xăng dầu cung cấp cho các chiến trưá»ng nam Äông Dương và bảo đảm cho các lá»±c lượng váºn tải. Xây dá»±ng tuyến đưá»ng ống xăng dầu vượt địa hình thiên hiểm Trưá»ng SÆ¡n là má»™t quyết định táo bạo, má»™t sáng tạo chiến lược.
Từ năm 1968 đến năm 1975, khi đối phương tiến hà nh chiến tranh ngăn chặn ở mức cao nhất, Quân uá»· Trung ương chỉ đạo xây dá»±ng tuyến đưá»ng ống từ tỉnh Quảng Bình (nối vá»›i tuyến đưá»ng ống quốc gia khởi nguồn từ cảng Cái Lân - Quảng Ninh) vượt sang tây Trưá»ng SÆ¡n, kéo thẳng xuống ngã ba biên giá»›i; sau đó lắp đặt tuyến đưá»ng ống đông Trưá»ng SÆ¡n qua miá»n tây Trị-Thiên và o Sa Thầy (Kontum) tá»›i Ä‘iểm cuối là Bù Gia Máºp (tỉnh Bình Phước).
Tuyến đưá»ng ống xăng dầu cùng vá»›i hệ thống cá»™t xăng cấp phát, xuyên qua hà ng nghìn cây số núi rừng Trưá»ng SÆ¡n, nhiá»u quãng phải vượt qua địa hình vô cùng hiểm trở - núi cao 700 mét, đã tạo thêm má»™t phương thức váºn chuyển nhiên liệu lá»ng hiện đại, nhanh, an toà n, tiết kiệm trên tuyến chi viện chiến lược, chuyển tải hÆ¡n 270.000 tấn xăng dầu đáp ứng yêu cầu váºn tải cÆ¡ giá»›i quy mô lá»›n, cÆ¡ động binh khà kỹ thuáºt, bảo đảm cho các chiến trưá»ng và có dá»± trữ. Äây là má»™t thà nh công to lá»›n cá»§a trà tuệ, ý chÃ, tà i năng cá»§a con ngưá»i Việt Nam, cá»§a những ngưá»i lÃnh Trưá»ng SÆ¡n trong tổ chức thá»±c hiện chi viện chiến lược.
Không chỉ phục vụ cho chiến tranh giải phóng, chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, cÆ¡ sở hạ tầng - đặc biệt là cầu đưá»ng mà các binh chá»§ng trên tuyến tạo dá»±ng được còn có ý nghÄ©a, tác dụng lá»›n lao đối vá»›i sá»± nghiệp quốc phòng, phát triển kinh tế - văn hoá ở các địa bà n phÃa tây các tỉnh miá»n Trung và Tây Nguyên sau chiến tranh.
4. Xây dá»±ng con ngưá»i vá» chÃnh trị, tư tưởng và trình độ kỹ thuáºt, chiến thuáºt, trình độ chỉ huy là yếu tố hà ng đầu để hoà n thà nh nhiệm vụ.
Nghệ thuáºt quân sá»± được váºn dụng và o tổ chức váºn tải chiến lược vá»›i nhiá»u ná»™i dung, nhiá»u chiá»u cạnh, trong đó có việc xây dá»±ng con ngưá»i - chá»§ thể cá»§a má»i hà nh động, giải quyết tốt mối quan hệ giữa yếu tố con ngưá»i vá»›i phương tiện váºt chất kỹ thuáºt để tạo sức mạnh tổng hợp…
Chiến đấu trên má»™t mặt tráºn vô cùng ác liệt - nÆ¡i thá» thách ý chÃ, trà tuệ, lòng quả cảm cá»§a con ngưá»i Việt Nam vá»›i vÅ© khÃ, phương tiện chiến tranh tối tân, hiện đại cá»§a đế quốc Mỹ; chiến đấu trên má»™t chiến trưá»ng rừng núi, xa háºu phương, khó khăn, thá» thách, thiếu thốn chồng chất…, bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n đã đặt lên hà ng đầu yếu tố con ngưá»i. Xây dá»±ng ý chà quyết chiến quyết thắng cho cán bá»™, chiến sÄ©, thanh niên xung phong, trên toà n tuyến; xây dá»±ng những con ngưá»i mà nòng cốt là cán bá»™, đảng viên có dÅ©ng, có mưu, có năng lá»±c, trình độ kỹ thuáºt chiến thuáºt, trình độ tổ chức chỉ huy để thá»±c hiện thắng lợi nhiệm vú là nhân tố quyết định má»i thắng lợi. Äây cÅ©ng là ná»™i dung cÆ¡ bản có tầm quan trá»ng hà ng đầu cá»§a công tác đảng, công tác chÃnh trị.
Xây dá»±ng con ngưá»i, trước hết là giác ngá»™ sâu sắc tinh thần yêu nước, mục tiêu và lý tưá»ng cách mạng, tình hình và nhiệm vụ cách mạng…, là m cho các lá»±c lượng trên tuyến chi viện chiến lược cá»§ng cố ý chÃ, lấy chá»§ động tiến công, kiên quyết, liên tục tiến công là m chá»§ đạo; tất cả toà n tâm toà n ý, cùng chung má»™t hướng, nhằm thẳng má»™t mục tiêu; suy nghÄ© và hà nh động bằng sức mạnh cá»§a khối óc con tim: "Tất cả vì giải phóng miá»n Nam, thống nhất đất nước, "Tất cả cho chiến trưá»ng, "Tất cả vì nghÄ©a vụ quốc tế cao cả" gắn độc láºp dân tá»™c vá»›i Chá»§ nghÄ©a xã há»™i.
Xây dá»±ng con ngưá»i là giáo dục vá» chá»§ nghÄ©a anh hùng cách mạng, không sợ hy sinh, gian khổ; tinh thần quả cảm, sáng tạo, dám nghÄ© dám là m, nhân ái, Ä‘oà n kết, ká»· luáºt… hình thà nh nhân cách sống, lao động và chiến đấu cá»§a má»—i thà nh viên trên tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n. Äây là ná»™i dung cÆ¡ bản nhất được quán triệt sâu sắc, thống nhất tuyệt đối trong các kỳ há»™i nghị quân chÃnh, sinh hoạt tổ chức Äảng, Ä‘oà n thanh niên, các đợt thi Ä‘ua "Äá»™t kÃch", "Tổng công kÃch"…
Äể chiến thắng được kẻ thù là đế quốc Mỹ, ngoà i nâng cao trình độ chÃnh trị tư tưá»ng, tình cảm cách mạng, ý chà tiến công, Äảng uá»· và Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n rất chú trá»ng đến việc nâng cao năng lá»±c trình độ khoa há»c kỹ thuáºt - chiến thuáºt, là m cho bá»™ đội nhất là đội ngÅ© cán bá»™ có khả năng đánh giá đúng địch-ta, biết bà y mưu kế đánh địch, thá»±c hiện thắng lợi nhiệm vụ chi viện chiến trưá»ng.
Toà n bá»™ ná»™i dung và phương hướng xây dá»±ng con ngưá»i được khái quát thà nh phương châm chỉ đạo hoạt động cá»§a từng binh chá»§ng để cổ vÅ©, khÆ¡i dáºy quyết tâm, lòng tá»± hà o cá»§a cả táºp thể và cá nhân.
Nhá»› lại những ngà y chiến đấu ác liệt, gian khổ nhất ở Trưá»ng SÆ¡n, tôi rất đỗi xúc động và tá»± hà o, bởi đó cÅ©ng chÃnh là những tháng ngà y đẹp đẽ nhất cá»§a những cán bá»™, chiến sÄ©, thanh niên xung phong, trên ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh. Ngà y qua ngà y cÆ¡m muối, rau tà u bay không đủ no; hy sinh, ốm Ä‘au, sất rét, lắm khi thèm cả ánh mặt trá»i, má»™t khoảng nhìn xa. Nhưng hết thảy, từ những ngưá»i lÃnh mà thá»i gian Ä‘iểm bạc mái đầu đến những nam nữ thanh niên tóc còn vương bụi phấn há»c trò, Ä‘á»Ãº lạc quan, trà n đầy sức sống; không chùn bước trước thá» thách, hy sinh; kết thà nh má»™t khối, ngoan cưá»ng dÅ©ng cảm đỠsức vá»›i kẻ thù, đối đầu vá»›i bom đạn và má»i thá»§ Ä‘oạn đánh phá cá»§a không lá»±c Hoa Kỳ. Trong gian khó, hiểm nguy, bá»™ đội, thanh niên xung phong… ở Trưá»ng SÆ¡n cà ng bá»™c lá»™ những đức tÃnh, phẩm chất cao đẹp cá»§a mình: Tất cả vì chiến trưá»ng, vì sá»± nghiệp giải phóng miá»n Nam; vì đồng đội, đồng chà mà sẵn sà ng hà nh động rất tá»± nguyện. Rét nhưá»ng áo, Ä‘au nhưá»ng thuốc, nháºn cái chết vá» mình vì sá»± sống cá»§a con đưá»ng, cá»§a đồng đội…
à chà quyết chiến, quyết thắng, những đức tÃnh cao đẹp được tÃch tụ, lắng Ä‘á»ng trong từng cán bá»™, chiến sÄ© trên đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh đã trở thà nh sức mạnh váºt chất to lá»›n, gilÃp há» chuyển mình theo kịp má»i biến đổi cá»§a tình hình và chá»§ động trước thá»i cÆ¡, váºn há»™i lá»›n.
5. Tổ chức, phát triển bộ đội hợp thà nh.
Nghệ thuáºt quân sá»± là má»™t phạm trù rá»™ng, mang tÃnh tổng hợp.
Tổ chức chỉ huy thống nhất bá»™ đội hợp thà nh là phạm trù váºn dụng nghệ thuáºt để tạo sức mạnh tổng hợp trong các chiến dịch.
Quy mô và mục Ä‘Ãch có khác nhau, nhưng từ chiến thuáºt, chiến dịch, đến chiến lược Ä‘á»u phải há»™i tụ được sức mạnh tổng hợp. Khi tương quan lá»±c lượng ta yếu hÆ¡n đối phương thì ta sá» dụng có hiệu quả sức mạnh tổng hợp để dần chuyển hoá từ yếu thà nh mạnh.
Khi ta mạnh hÆ¡n đối phương thì ta sá» dụng sức mạnh tổng hợp quân - binh chá»§ng hợp thà nh cá»™ng vá»›i các yếu tố cÆ¡ bản khác cá»§a nhân dân, dân tá»™c và thá»i đại để già nh thắng lợi quyết định.
Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đã sá»›m ý thức sâu sắc vá» sức mạnh tổng hợp. Từ định hướng vá» quy hoạch cá»§a Trung ương, từng giai Ä‘oạn, từng năm, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n căn cứ và o yêu cầu chi viện chiến trưá»ng, thá»±c lá»±c cá»§a ta, hoạt động đánh phá ngăn chặn cá»§a địch, mà kiên trì tổ chức, Ä‘iá»u chỉnh và phát triển không ngừng lá»±c lượng bá»™ đội hợp thà nh cá»§a tuyến chi viện chiến lược - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh, mà đỉnh cao là sư Ä‘oà n binh chá»§ng.
Năm 1965, khi tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n chuyển sang váºn tải cÆ¡ gỉới là chá»§ yếu, tuy dưới Bá»™ Tư lệnh có các ban chỉ huy phụ trách các tuyến vá»›i cung váºn tải tương đối dà i, sau đó là ban chỉ huy binh trạm phụ trách cung váºn tải ngắn hÆ¡n. Dù tồ chức tuyến hay binh trạm, nhưng do thiếu thống nhất chỉ huy bá»™ đội hợp thà nh nên không đủ sức cản phá địch và khắc phục háºu quả do địch đánh phá.
Trên cÆ¡ sở tổng kết thá»±c tiá»…n, phân tÃch má»™t cách khoa há»c, kết luáºn các nguyên nhân chá»§ yếu không chống trả nổi sá»± đánh phá cá»§a địch, tổn thất lá»›n, hiệu quả váºn tải thấp, từ mùa khô 1966-1967, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đã tổ chức các binh trạm chỉ huy thống nhất lá»±c lượng bá»™ đội hợp thà nh (công binh, váºn tải, phòng không, bá»™ binh, thông tin…). Ngoà i các binh trạm, trá»±c thuá»™c Bá»™ Tư lệnh còn có các trung Ä‘oà n binh chá»§ng cÆ¡ động để tăng cưá»ng kịp thá»i cho những nÆ¡i, những lúc cần thiết. Từ đó, bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n đã há»™i tụ được sức mạnh tổng hợp, từng bước chặn đứng được tình trạng không quân Mỹ "là m mưa, là m gió", tạo được bước nhảy vá»t vá» chất trong xây dá»±ng lá»±c lượng, thá»±c hiện chi viện chiến trưá»ng ngà y cà ng lá»›n.
Từ năm 1970 đến năm 1973, địa bà n tuyến chi viện chiến lược được mở rá»™ng xấp xỉ 130.000 cây số vuông, lá»±c lượng toà n tuyến gần 90.000 quân, có tá»›i hÆ¡n 50 đơn vị và cÆ¡ quan trá»±c thuá»™c Bá»™ Tư lệnh. ÄÆ°á»£c Quân uá»· Trung ương và Bá»™ Tổng tư lệnh chấp thuáºn, toà n tuyến đã tổ chức thà nh năm sư Ä‘oà n khu vá»±c. Má»—i sư Ä‘oà n khu vá»±c đảm trách phục vụ má»™t số hướng chiến trưá»ng. Dưới sư Ä‘oà n có các binh trạm và các trung Ä‘oà n binh chá»§ng cÆ¡ động. Vị trÃ, nhiệm vụ, quy mô, cÆ¡ cấu, phạm vi phụ trách cá»§a từng sư Ä‘oà n được xác định rõ ngay khi thà nh láºp là điá»u kiện thuáºn lợi để toà n tuyến thá»±c hiện đạt hiệu quả cao hÆ¡n trên tất cả các mặt hoạt động: Mở đưá»ng, tác chiến, váºn chuyển, bảo đảm hà nh quân…
Dưới góc độ váºn trù cá»§a váºn tải quân sá»± chiến lược cÅ©ng như quy mô tổ chức bá»™ đội hợp thà nh thì tổ chức sư Ä‘oà n chưa phải là đỉnh cao, cho phép đạt hiệu quả tốt nhất. Nhưng và o giai Ä‘oạn đó, đây là hình thức, quy mô tổ chức phù hợp vá»›i không gian, thá»i gian và thá»±c lá»±c cá»§a ta. Äồng thá»i đây cÅ©ng là má»™t mô hình khẳng định khả năng tổ chức váºn tải chiến lược trong đội hình bá»™ đội hợp thà nh quy mô lá»›n.
Hiệp định Paris được ký kết đã đưa tá»›i má»™t tình thế má»›i và tương quan lá»±c lượng má»›i trên chiến trưá»ng Trưá»ng SÆ¡n có lợi cho ta. Xét toà n diện yếu tố thế và lá»±c, đồng thá»i dặc biệt nhạy cảm trước yêu cầu chi viện cá»§a chiến trưá»ng, thúc đẩy thá»i cÆ¡ má»›i…, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n đã đỠnghị trên cho tổ chức các sư Ä‘oà n ô tô váºn tải, sư Ä‘oà n công binh, bên cạnh các sư Ä‘oà n cao xạ, sư Ä‘oà n bá»™ binh. Việc thà nh láºp các sư Ä‘oà n binh chá»§ng chiến đấu và phục vụ chiến đấu trên tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n, trong đó sư Ä‘oà n váºn tải, sư Ä‘oà n công binh - các sư Ä‘oà n binh chá»§ng đầu tiên cá»§a quân đội ta, đã tạo nên những "cú đấm táºp trung" cho mặt tráºn xây dá»±ng cầu đưá»ng và váºn tải, nhằm giải quyết dứt Ä‘iểm gá»n khối lượng lá»›n vá» váºt chất trước mắt trên từng hướng chiến trưá»ng và có dá»± trữ chiến lược.
Äầu năm 1974, lá»±c lượng bá»™ đội hợp thà nh trá»±c thuá»™c Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n gồm 9 sư Ä‘oà n binh chá»§ng (4 sư Ä‘oà n công binh, 2 sư Ä‘oà n ô tô váºn tải, 1 sư Ä‘oà n phòng không, 1 sư Ä‘oà n bá»™ binh, 1 Ä‘oà n chuyên gia giúp bạn), 12 trung Ä‘oà n binh chá»§ng cÆ¡ động và má»™t sư Ä‘oà n cao xạ, má»™t trung Ä‘oà n tên lá»a do Bá»™ phối thuá»™c. Vá»›i 2 sư Ä‘oà n và 2 trung Ä‘oà n xe váºn tải, toà n tuyến đã có hÆ¡n 10.000 xe váºn tải các loại, cá»™ng vá»›i hÆ¡n 1.500 xe-máy phục vụ các binh chá»§ng. Tổng quân số kể cả lá»±c lượng phối thuá»™c và thanh niên xung phong là 120.000 ngưá»i.
Như váºy, sau khi có Hiệp định Paris, váºn tải quân sá»± chiến lược đã đạt đến đỉnh cao vá» quy mô tổ chức binh chá»§ng hợp thà nh, vá» váºn trù và hiệu quả. Sức mạnh cá»§a hai sư Ä‘oà n ô tô váºn tải hoạt động trong thế chiến đấu hiệp đồng binh chá»§ng cá»§a các sư Ä‘oà n phòng không, công binh, bá»™ đội xăng dầu, thông tin…, đã có bước phát triển đột biến, bảo đảm thoả mãn binh lá»±c và cÆ¡ sở váºt chất cho chiến trưá»ng Tổng tiến công và nổi dáºy xuân 1975, đặc biệt góp phần quyết định là m nên "kỳ tÃch" cÆ¡ động ba quân Ä‘oà n chá»§ lá»±c tiến công thần tốc vượt hà ng nghìn cây số từ Bắc và o Nam tham gia tráºn quyết chiến chiến lược cuối cùng, giải phóng Sà i Gòn, giải phóng hoà n toà n miá»n Nam.
6. Phối hợp chặt chẽ vá»›i các chiến trưá»ng, các tuyến váºn tải phÃa sau; đồng thá»i phối hợp vá»›i Quân khu Trung - Hạ Là o, quân và dân Äông bắc Campuchia xây dá»±ng thà nh công tuyến chi viện chiến lược căn cứ chiến lược nam Äông Dương.
Há»c thuyết quân sá»± cá»§a Äảng ta khẳng định: Căn cứ địa - háºu phương là má»™t trong những nhân tố thưá»ng xuyên quyết định thắng lợi cá»§a chiến tranh.
Trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước, miá»n Bắc xã há»™i chá»§ nghÄ©a là căn cứ địa cá»§a cả nước, là háºu phương lá»›n cá»§a tiá»n tuyến lá»›n miá»n Nam. Vừa xây dá»±ng Chá»§ nghÄ©a xã há»™i, vừa chống chiến tranh phá hoại cá»§a đế quốc Mỹ, miá»n Bắc vừa dốc sức chi viện sức ngưá»i, sức cá»§a cho tiá»n tuyến lá»›n miá»n Nam, góp phần quyết định thắng lợi sá»± nghiệp kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, giải phóng miá»n Nam, thống nhất đất nước. Miá»n Bắc vá»›i chức năng háºu phương lá»›n là chá»— dá»±a vững chắc để tạo nhiá»u hình loại, quy mô căn cứ trên các chiến trưá»ng, trong đó có căn cứ chiến lược ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh.
Căn cứ chiến lược ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh cả đông và tây Trưá»ng SÆ¡n xuyên qua địa bà n 20 tỉnh cá»§a ba nước Việt Nam, Là o, Cam- pu-chia; trong đó gồm 9 tỉnh cá»§a Việt Nam là : Hà TÄ©nh, Quảng Bình, Quảng Trị (cả VÄ©nh Linh), Thừa Thiên - Huế, Quảng Nam, Kontum, Gia Lai, Äắc Lắc, Bình Phước; 7 tỉnh cá»§a Là o là : Bô Li Khăm Xay, Khăm Muá»™n, Savanakhet, Saravan, Xê Công, A-tô-pÆ¡, má»™t phần tỉnh Chăm Pa Xắc; 4 tỉnh cá»§a Campuchia là : Stung Treng, Nat Ta Ra Ki Ki, Kra chiê, Mông Äun Ki Ri (Ô Ranh). Căn cứ chiến lược được xây dá»±ng và sá» dụng khác nhau (ở Việt Nam và Là o có những nét tương đồng).
Tuyến tây Trưá»ng SÆ¡n - trên đất Là o từ Pác Pha Năng (đưá»ng 12) đến khu vá»±c ba biên giá»›i vá»›i chiá»u dà i hÆ¡n 800 cây số, chiá»u ngang hÆ¡n 100 cây số, có ba cụm căn cứ lá»›n nằm trong rừng già , là : Lùm Bùm - Tha Mé, Chà Vằn, Phi Hà . Trên địa bà n Äông bắc Campuchia có căn cứ Xiêm Pạng, Stung Treng.
Tuyến đông Trưá»ng SÆ¡n, trên đất Việt Nam, gồm miá»n tây các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế, địa bà n các tỉnh Tây Nguyên là Sa Thầy và Bù Gia Máºp, Bù Äốp thuá»™c miá»n Äông Nam Bá»™.
Tất cả những căn cứ kể trên, từ năm 1972 trở Ä‘i là nÆ¡i dá»± trữ và cung cấp vÅ© khÃ, đạn dược, xăng dầu, lương thá»±c; nÆ¡i trú quân, huấn luyện bá»™ đội, táºp kết các binh chá»§ng kỹ thuáºt để tiếp tục bổ sung cho chiến trưá»ng. Căn cứ cÅ©ng là nÆ¡i đặt các bệnh viện, các đội Ä‘iá»u trị thương bệnh binh, các xưởng sá»a chữa xe-pháo, là trung tâm gỉao thông rẽ ra các hướng chiến trưá»ng. Căn cứ trung tâm Hà TÄ©nh, Quảng Bình, Quảng Trị có cảng biển, cảng sông, sân bay dã chiến.
Suốt 16 năm xây dá»±ng và chiến đấu thá»±c hiện chi viện, tuyến váºn tải chiến lược Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chì Minh được háºu phương miá»n Bắc chăm lo má»i mặt, tạo má»i Ä‘iá»u kiện thuáºn lợi, chi viện nhân lá»±c, lương thá»±c, thá»±c phẩm… Hầu hết các tỉnh Ä‘á»u có thanh niên xung phong, dân công chung sức cùng bá»™ đội xây dá»±ng đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh; cùng chia ngá»t sẻ bùi, cùng chịu đựng gian khổ, hy sinh; chiến đấu ngoan cưá»ng dÅ©ng cảm, mưu trÃ, láºp công xuất sắc trên mặt tráºn chi viện chiến lược.
Các tỉnh trá»±c tiếp nằm trong khu căn cứ trung tâm là Hà TÄ©nh, Quảng Bình, Quảng Trị (cả VÄ©nh Linh) trong nhiá»u năm đã coi chi viện cho tuyến váºn tải quân sá»± Trưá»ng SÆ¡n là nhiệm vụ trá»ng tâm.
Các tỉnh kể trên thưá»ng xuyên gắn chặt má»i hoạt động cá»§a địa phương vá»›i phục vụ bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n. Mặc dù là địa bà n bị địch đánh phá ác liệt; hầu như không còn con đưá»ng, cây cầu, bến phà nà o không bị đánh phá; gia đình nà o cÅ©ng phải chịu mất mát, hy sinh, nhưng Äảng bá»™, quân và dân các địa phương vừa đánh trả máy bay, tà u chiến địch có hiệu quả, vừa dồn sức ngưá»i sức cá»§a chi viện chiến trưá»ng, chi viện cho tuyến đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n.
CÅ©ng trong 16 năm ấy, các Bá»™ trong ChÃnh phá»§, Ban Thống nhất Trung ương, Bá»™ Quốc phòng cùng chỉ đạo và tạo má»i Ä‘iá»u kiện giúp đỡ bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n hoà n thà nh nhiệm vụ.
- Ngà nh giao thông váºn tải, từ Bá»™ đến ty (sở) giao thông váºn tải các tỉnh, đặc biệt là các lá»±c lượng trá»±c thuá»™c Bá»™, Ä‘á»u lấy việc xây dá»±ng, bảo đảm giao thông váºn tải, chi viện chiến trưá»ng là nhiệm vụ trá»ng tâm.
Vá» giao thông: Ngoà i việc xây dá»±ng, bảo đảm giao thông từ biên giá»›i Việt - Trung đến VÄ©nh Linh, Bá»™ Giao thông váºn tải thưá»ng xuyên cá» các đồng chà Thứ trưởng, cán bá»™ thiết kế, lá»±c lượng giao thông chá»§ lá»±c như Ban 67, liên tục phối hợp giúp bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n; đồng thá»i, thưá»ng xuyên tăng cưá»ng cho tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n nhiá»u kỹ sư cầu đưá»ng, lá»±c lượng khảo sát thiết kế; xe-máy, xe váºn tải.
Vá» váºn tải: Äã huy động các phương tiện váºn tải: đưá»ng sắt, đưá»ng bá»™, đưá»ng biển, đưá»ng sông, liên tục váºn chuyển tạo chân hà ng và chuyển quân giao cho tuyến váºn tải quân sá»± chiến lược Trưá»ng SÆ¡n.
- Bá»™ Quốc phòng là cÆ¡ quan trá»±c tiếp chỉ đạo tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh. Bá»™ Tổng tham mưu, Tổng cục Háºu cần, Tổng cục ChÃnh trị… là các cÆ¡ quan giúp Quân uá»· Trung ương, Bá»™ Quốc phòng, đã chăm lo má»i mặt cho bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh; Quân khu 4, các quân - binh chá»§ng: Phòng không - Không quân, Công binh, Thông tin, Viện Khoa há»c quân sự… thưá»ng xuyên phối hợp chặt chẽ và chi viện kịp thá»i lá»±c lượng, khà tà i, trang bị kỹ thuáºt cho bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n.
Quân chá»§ng Phòng không - Không quân lúc đầu dùng máy bay thả hà ng, vá» sau chi viện đắc lá»±c cao xạ, tên lá»a; chuẩn bị sẵn sà ng để khi cần, dùng không quân chiến đấu bảo vệ các Ä‘iểm vượt khẩu…
Quân chá»§ng Hải quân đã kiên cưá»ng váºn tải trên biển có hiệu quả trong má»™t thá»i gian dà i chi viện cho chiến trưá»ng, phối hợp vá»›i ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh - đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n…
Äặc biệt, tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n là "con đẻ" cá»§a Tổng cục Háºu cần, nên từ đồng chà Chá»§ nhiệm, các đồng chà lãnh đạo Tổng cục, tá»›i các cục chuyên ngà nh như: Váºn tải, Quản lý xe, Quân y, Xăng dầu, Quân nhu… đã thưá»ng xuyên theo dõi sát sao diá»…n biến tình hình trên tuyến. Nhiá»u Ä‘oà n cán bá»™ chá»§ trì Tổng cục các cục đã trá»±c tiếp và o tuyến giải quyết kịp thá»i má»i đỠnghị cá»§a Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n. Riêng Chá»§ nhiệm Tổng cục Äinh Äức Thiện, ngoà i việc chỉ đạo thưá»ng xuyên, năm nà o cÅ©ng và o công tác trên tuyến từ hai đến ba lần.
Cục Váºn tải, Cục Quản lý xe, các lá»±c lượng váºn tải: đưá»ng bá»™, đưá»ng sông, đưá»ng biển phÃa sau thuá»™c Tổng cục Háºu cần mặc dù bị địch đánh phá ngăn chặn quyết liệt, vẫn kiên cưá»ng dÅ©ng cảm chuyển quân, chuyển hà ng đầy đủ cho tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh. Äồng thá»i Cục Váºn tải, Cục Quản lý xe thưá»ng xuyên chăm lo bổ sung lái xe, thợ kỹ thuáºt, váºt tư thiết bị, đà o tạo lái xe và thợ thoả mãn kịp thá»i cho tuyến; khi cần thì Ä‘iá»u động cả đơn vị xe bổ sung, hoặc chạy vượt cung. Bằng tất cả má»i hà nh động phối hợp chi viện kể trên, các đơn vị váºn tải thuá»™c Tổng cục Háºu cần đã thá»±c hiện xuất sắc nhiệm vụ cá»§a lá»±c lượng đứng ở vị trà đầu dây chuyá»n váºn chuyển chi viện từ háºu phương miá»n Bắc tá»›i các chiến trưá»ng.
Äối vá»›i chiến trưá»ng: Các tuyến, các lá»±c lượng váºn tải bằng xe, thuyá»n, bằng gùi thồ cá»§a các chiến trưá»ng, trong gian khổ, hy sinh đã kết hợp chặt chẽ vá»›i tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n, tiếp nháºn quân, nháºn hà ng.
Trên thá»±c tế, tuyến váºn tải quân sá»± Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh là "khúc ruá»™t" để nối tuyến váºn tải trên háºu phương miá»n Bắc vá»›i tuyến váºn tải cá»§a các chiến trưá»ng, chiến dịch, thà nh má»t tuyến váºn tải chiến lược liên hoà n, bá»n vững, thông suốt liên tục là m tròn nhiệm vụ chi viện cho các chiến trưá»ng nam Äông Dương, đặc biệt là là chiến trưá»ng miá»n Nam.
Äây là má»™t vấn đỠcó tÃnh nhất quán trong đánh giá thà nh tá»±u cá»§a tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh.
***
Cuá»™c kháng chiến chống thá»±c dân Pháp xâm lược kết thúc, Hiệp định GiÆ¡-ne-vÆ¡ được ký kết, hoà bình đã láºp lại ở cả Việt Nam, Là o và Campuchia, tuy mức độ thắng lợi mà má»—i nước già nh được có khác nhau.
Vá»›i mưu đồ độc chiếm Äông Dương là m bà n đạp thá»±c hiện chiến lược toà n cầu phản cách mạng, đế quốc Mỹ đã đơn phương phá bá» Hiệp định GiÆ¡-ne-vÆ¡, nhanh chóng hất cẳng Pháp, tiến hà nh chiến tranh xâm lược ba quốc gia có chá»§ quyá»n trên bán đảo nà y. Mỹ chá»n Việt Nam là m trá»ng Ä‘iểm, mưu đồ biến miá»n Nam Việt Nam thà nh thuá»™c địa kiểu má»›i cá»§a Mỹ. Äối vá»›i Là o và Cam-pu chia, má»—i nước Mỹ Ä‘á»u áp dụng má»™t chÃnh sách riêng. Nhưng vá» chiến lược chung, đế quốc Mỹ muốn cùng má»™t lúc xâm lược cả ba nước bằng chiến tranh, bằng chia rẽ khối Ä‘oà n kết giữa ba dân tá»™c; dùng lãnh thổ cá»§a nước nà y là m bà n đạp để uy hiếp, tiến công xâm lược nước kia; ngăn chặn sá»± chi viện, há»— trợ, phối hợp chiến đấu chống kẻ thù chung.
Trước tình hình đó, Äảng ta chá»§ trương giương cao ngá»n cá» Ä‘oà n kết cá»§a Chá»§ tịch Hồ Chà Minh, phát huy truyá»n thống quý báu Ä‘oà n kết chiến đẩu cá»§a ba dân tá»™c trong thá»i kỳ chống thá»±c dân Pháp, kiên trì đẩy mạnh sá»± nghiệp Ä‘oà n kết, liên minh vá»›i nhân dân Là o và nhân dân Campuchia cùng chống kẻ thù chung là đế quốc Mỹ, bảo vệ chá»§ quyá»n quốc gia cho cả ba dân tá»™c, theo nguyên tắc: Tôn trá»ng độc láºp chá»§ quyá»n, lợi Ãch và nguyện vá»ng chÃnh đáng cá»§a má»—i dân tá»™c, giữ vững tinh thần độc láºp, tá»± chá»§ cá»§a từng nước.
Ba nước Äông Dương vá»›i lợi thế chung biên giá»›i đất liá»n, có dãy núi Trưá»ng SÆ¡n hùng vÄ©, có nhiá»u rừng già liá»n vùng kéo dà i, nhiá»u cao nguyên nổi tiếng như: Tây Nguyên, Bloven, Äông bắc Campuchia; đất Ä‘ai phì nhiêu, tà i nguyên phong phú. Trong kháng chiến chống thá»±c dân Pháp, nÆ¡i đây đã trở thà nh má»™t căn cứ địa cách mạng liên hoà n, có tầm quan trá»ng chiến lược liên quôc gia.
Trước kẻ thù má»›i là đế quốc Mỹ, yêu cầu tất cả ba nước phải cùng hợp sức xây dá»±ng căn cứ chiến lược đông - tây Trưá»ng SÆ¡n tháºt vững chắc, là m "Ä‘iểm tá»±a" cho các chiến trưá»ng nam Äông Dương. Äây là má»™t biểu hiện sinh động, cụ thể sức mạnh Ä‘oà n kết liên minh chiến đấu cá»§a ba nước và cá»§a má»—i nước.
Từ chá»§ trương trên, Äảng ta đã đỠnghị vá»›i hai Äảng bạn, cho phép ta tạm thá»i sá» dụng má»™t bá»™ pháºn đất Ä‘ai dá»c hà nh lang tây Trưá»ng SÆ¡n ở Trung - Hạ Là o và đưá»ng 13, sông Mê Công - Äông bắc Campuchia để mở tuyến chi viện và xây dá»±ng căn cứ chiến lược chung cho các chiến trưá»ng nam Äông Dương. Từ đó, Bá»™ ChÃnh trị ba Äảng giao cho Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n thống nhất phối hợp vá»›i quân và dân bạn ở Trung - Hạ Là o đánh địch, giải phóng đất Ä‘ai, mở rá»™ng và bảo vệ vững chắc hà nh lang tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n.
Quá trình là m nhiệm vụ trên tuyến, Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n thưá»ng xuyên phối hợp chặt chẽ vá»›i các quân khu và các tỉnh cá»§a bạn có tuyến đưá»ng Ä‘i qua, thống nhất kế hoạch giúp đỡ nhau trên các mặt: Chi viện lẫn nhau, tác chiến giải phóng đất Ä‘ai, xây dá»±ng cÆ¡ sở cách mạng, bảo vệ vùng giải phá»›ng, bảo vệ hà nh lang tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n.
Quan hệ phối hợp, Ä‘oà n kết giữa bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n, lá»±c lượng chuyên gia do Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n chỉ đạo trá»±c tiếp vá»›i quân và dân bạn ở Trung - Hạ Là o là quan hệ hiếm có. Trong chỉến đấu gian khổ, hy sinh, ta và bạn vẫn má»™t lòng má»™t dạ chung thuá»·, son sắt, giúp đỡ nhau, chi viện lẫn nhau vô Ä‘iá»u kiện.
Những đồng chÃ, bạn hữu thân tình, tiêu biểu thưá»ng xuyên là m việc vá»›i nhau, mà giỠđây vẫn còn lưu Ä‘áºm trong ký ức cá»§a chúng tôi là : Äồng chà Khăm-tà y Xi-phăn-Ä‘on - ChÃnh uá»· kiêm Tư lệnh Quân khu Hạ Là o; các đồng chà Uynh Kong, Xổm Xắc - Tư lệnh Quân khu Trung Là o, đồng chà Xun-thon Thép-a-xa - Tỉnh đội trưởng tmh Chăm Pa Sắc; các đồng chÃ: Xa-u-la, Xi Phương - Tỉnh đội trưởng Tỉnh Xê Công, đồng chà Xồm-na-xay - Tỉnh đội trưởng tỉnh Savanakhet… cùng hà ng trăm đồng chà khác, Ä‘á»u là những đồng chà chà cất, kiên cưá»ng, dÅ©ng cảm, đồng cam cá»™ng khổ, trong chiến đấu đầy ác liệt hy sinh cÅ©ng như trong sinh hoạt muôn và n khó khăn thiếu thốn… Biết bao ngưá»i dân các bá»™ tá»™c Là o tá»± nguyện dá»i là ng, dá»i bản cho bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n mở đưá»ng; không Ãt lần nhân dân bạn nhưá»ng nhịn hạt gạo cuối cùng cá»§a mình để dà nh chi viện cho bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n vượt qua khó khăn, thiếu thốn… là những biểu trưng sáng ngá»i cá»§a tình Ä‘oà n kết Việt - Là o trên tuyến chi viện chiến lược tây Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh.
Chá»§ tịch Hồ Chà Minh từng dạy: "Giúp bạn là , tá»± giúp mình". Không những cán bá»™, chiến sÄ© quân đội ta thấm nhuần mà cán bá»™, bá»™ đội và nhân dân Là o cÅ©ng nháºn thức và là m theo hướng đó, nên cà ng trong chiến đấu ác liệt, quan hệ Việt - Là o cà ng gắn kết, thuá»· chung.
Các tỉnh vùng Äông bắc Campuchia có liên quan đến tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n, tuy có khác vá»›i quân và dân Là o, nhưng Ä‘á»u có quan hệ tốt đẹp vá»›i bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n. Các tỉnh: Stung Treng, Mông Äun Ki Ri, Ra Ta Na Ki Ri, Kra Chiê và má»™t số địa phương khác, dưới thá»i Quốc trưởng Sihanouk cÅ©ng như thá»i gian sau đó đã tạo Ä‘iá»u kiện thuáºn lợi cho ta mua lương thá»±c, thá»±c phẩm, cho mượn đưá»ng 13, đưá»ng sông Mê Công để váºn tải chi viện cho Nam Bá»™, chi viện cho bạn; đặc biệt là giúp váºn chuyển vÅ© khà hạng nặng để bạn giải phóng Phnôm Pênh năm 1975.
Cùng chung kẻ thù, cùng chung mục tiêu chống đế quốc Mỹ xâm lược, giải phóng đất nước, già nh độc láºp, tá»± do cho má»—i nước, Việt Nam, Là o và Campuchia Ä‘á»u có trách nhiệm phối hợp, Ä‘oà n kết chi viện lẫn nhau; xây dá»±ng các tuyến váºn tải chi viện nối tiếp nhau, dá»±a và o nhau; tuyến sau tiếp sức cho tuyến trước. ÄÆ°á»ng tây, đông Trưá»ng SÆ¡n nối vá»›i các tuyến váºn tải ra các chiến trưá»ng, nối vá»›i các tuyến đưá»ng cá»§a hai nước bạn, hình thà nh má»™t mạng giao thông váºn tải chi viện chiến lược, thà nh má»™t chiến trưá»ng đánh địch, má»™t căn cứ chiến lược liên hoà n, vững bá»n, thống nhất và đã già nh thắng lợi vẻ vang trong cuá»™c đối đầu vá»›i chiến tranh ngăn chặn quyết liệt trong 16 năm cá»§a đế quốc Mỹ.
ÄÆ°á»ng lối "Äoà n kết - liên minh chiến đấu" đúng đắn cá»§a ba Äảng anh em là cá»™i nguồn tạo nên thế và lá»±c tổng hợp, tiếp sức cho nhau. Äây cÅ©ng chÃnh là nguyên nhân cÆ¡ bản để chúng ta đánh thắng cuá»™c chiến tranh ngăn chặn cá»§a đế quốc Mỹ đối vá»›i tuyến chi viện chiến lược cá»§a các chiến trưá»ng nam Äông Dương.
***
16 năm - gần sáu nghìn ngà y đêm đương đầu vá»›i cuá»™c chiến tranh ngăn chặn vô cùng ác liệt, vá»›i bao hy sinh gian khổ không tả xiết các binh chá»§ng trên tuyến chi viện chiến lược Trưá»ng SÆ¡n đã bện kết thà nh má»™t lá»±c lượng gang thép, má»™t táºp thể Anh hùng, hoà n thà nh xuất sắc sứ mệnh lịch sá» mà Äảng, nhân dân giao phó là thá»±c hiện thắng lợi nhiệm vụ chi viện chiến lược, "Góp má»™t nhân tố quyết định để đưa sức mạnh cả nước và o cuá»™c chiến đấu chống đế quốc Mỹ xâm lược Ä‘i đến toà n thắng".
ÄÆ°á»ng Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh, con đưá»ng mang hồn cá»§a những ngưá»i Ä‘i cứu nước vá»›i tinh thần "Không có gì quý hÆ¡n độc láºp tá»± do!" là má»™t Ä‘iểm sáng, má»™t dấu son chói lá»i trong lịch sá» chống ngoại xâm cá»§a dân tá»™c ta trong thá»i đại Hồ Chà Minh.
Cuốc kháng chiến chống Mỹ kết thúc thắng lợi, cùng cả nước, những ngưá»i lÃnh Trưá»ng SÆ¡n bước và o thá»i kỳ thá»±c hiện hai nhiệm vụ chiến lược cá»§a Äảng.
Những năm tháng gần đây, tôi đã gặp những ngưá»i lÃnh Trưá»ng SÆ¡n xưn trong Tổng công ty xây dá»±ng Trưá»ng SÆ¡n, trên má»i nẻo đưá»ng; há» Ä‘ang có mặt trên những "công trình thế ká»·" cá»§a đất nước thá»i kỳ dá»±ng xây, đổi má»›i. Tôi như thấy má»™t ATP khốc liệt thá»i chiến tranh tái hiện ở công trưá»ng xây dá»±ng Nhà máy thuá»· Ä‘iện Hoà Bình, như thấv má»™t Xiêng Phan má»›i ở thuá»· Ä‘iện Ya Ly, Äray Hlinh…, khi những ngưá»l lÃnh Trưá»ng SÆ¡n lại "Äổ mồ hôi, sôi nước mắt" ở các công trưá»ng nà y. CÅ©ng những ngưá»i lÃnh năm nà o trá»™n mồ hôi, máu và nước mắt cúa mình vá»›i đất đá Trưá»ng SÆ¡n để san lấp hố bom, già nh giáºt vá»›i địch từng mét đưá»ng trá»ng Ä‘iểm, giỠđâý Ä‘ang là m chá»§ biết bao phương tiện thi công hiện đại, là m già u thêm, đẹp thêm cho đất nước bởi các tuyến đưá»ng cao tốc: Bắc Thăng Long - Ná»™i Bà i, Láng - Hoà Lạc, đưá»ng 5 Hà Ná»™i - Hải Phòng… Và nhiá»u đơn vị vá»›i đầy đủ phiên hiệu những sư Ä‘oà n binh chá»§ng thiện chiến thuá»™c Bá»™ Tư lệnh Trưá»ng SÆ¡n trước đây: 470, 472, 473… đã lần lược trở lại xây dá»±ng, nâng cấp các trục đưá»ng đông Trưá»ng SÆ¡n, góp phần phát triển kinh tế - xã há»™i cá»§a Tây Nguyên bất khuất anh hùng, già u tiá» m năng, nhưng cÅ©ng không Ãt khó khăn trên bước đưá»ng góp sức từng bước công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.
Gần đây, má»—i lần và o công tác ở Tây Nguyên, tôi lại trở vá» thăm má»™t và i Ä‘oạn đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n cá»§a thá»i đánh Mỹ, thăm lại bà con các dân tá»™c nÆ¡i tuyến đưá»ng Ä‘i qua. Biết tôi nguyên là Tư lệnh Bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n, Alăng Chinh - má»™t phụ nữ ngưá»i KÆ¡ Tu nói: "Nay có nhiá»u quãng, cỠđã mỠđưá»ng. Nhưng đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh không bao giá» má» Ä‘i trong lòng đồng bà o dân tá»™c KÆ¡ Tu!".
Cuá»™c kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đã Ä‘i và o lịch sá». Cuá»™c chiến đấu trên đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh cÅ©ng thuá»™c vá» lịch sá». Nhưng con đưá»ng vẫn còn đó vá»›i thá»i gian, vá»›i lòng ngưá»i, vá»›i sá»± trưá»ng tồn cá»§a dân tá»™c ta và đang được sá» dụng. Bởi lịch sá» là má»™t dòng chảy vÄ©nh hằng, liên tục từ quá khứ tá»›i tương lai.
Vá»›i ý chà độc láºp, tá»± cưá»ng, vá»›i chiến lược cách mạng tiến công, đất nước ta Ä‘ang tiến bước trên con đưá»ng đổi má»›i, trong bối cảnh Ä‘an xen và đối chá»i gay gắt giữa thá»i cÆ¡ và nguy cÆ¡, giữa thuáºn lợi và khó khăn. Nhất định Äảng ta, dân tá»™c ta sẽ vượt qua những thách thức to lá»›n đó, già nh thắng lợi trong công cuá»™c công nghiệp hoá và hiện đại hoá, tiếp tục xây dá»±ng Chá»§ nghÄ©a xã há»™i thà nh công.
Vá»›i hoà i bão cá»§a các thế hệ Ä‘i trước "xuyên qua" hai cuá»™c chiến tranh chống ngoại xâm và ước mÆ¡ cá»§a đồng bà o dân tá»™c miá»n núi, mong muốn thế hệ hôm nay và mai sau lÃ ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh - con đưá»ng má»™t thá»i men theo chân núi Trưá»ng SÆ¡n sẽ thà nh má»™t tuyến xuyên quốc gia thứ hai, xoá Ä‘i thế độc đạo xuyên Bắc - Nam, là m cho đất nước chá»§ động trong má»i tình huống: Chống thiên tai, phát triển kinh tế - xã há»™i, quốc phòng - an ninh, gắn miá»n núi vá»›i đồng bằng; gắn kết nước ta vá»›i hai nước bạn Là o, Campuchia.
NghÄ© vỠđưá»ng Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh thá»i đánh Mỹ, nghÄ© vá» sức sống kỳ diệu cá»§a con đưá»ng đó trong tình cảm, lý trà cá»§a những thế hệ ngưá»i Việt Nam sau nà y; chứng kiến sá»± trưởng thà nh cá»§a những ngưá»i lÃnh kế thừa truyá»n thống cá»§a bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n và suy ngẫm những đánh giá cá»§a các anh Lê Duẩn, Trưá»ng Chinh, Phạm Văn Äồng, Võ Nguyên Giáp, Văn Tiến DÅ©ng… vỠđưá»ng Trưá»ng SÆ¡n, trong tôi lại trà o đâng những cảm xúc dữ dá»™i. Xin được dẫn lại mấy dòng lưu bút cá»§a đồng chà Tổng Bà thư Äảng (đã quá cố) - anh Lê Duẩn ở sổ và ng truyá»n thống Bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh, cÅ©ng là để "góỉ" lại những dòng ký ức cá»§a tôi vá» "ÄÆ°á»ng xuyên Trưá»ng SÆ¡n" - con đưá»ng huyá»n thoại nà y:
"ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh là má»™t chiến công chói lá»i trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước cá»§a dân tá»™c ta. ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh là con đưá»ng cá»§a ý chà quyết thắng cá»§a lòng dÅ©ng cảm, cá»§a khà phách anh hùng.
Äó là con đưá»ng nối liá»n Nam - Bắc, thống nhất nước nhà , là con đưá»ng cá»§a tương lai già u có cá»§a Tổ quốc ta.
Äó cÅ©ng là con đưá»ng Ä‘oà n kết cá»§a các dân tá»™c, cá»§a ba nước Äông Dương…
Quang vinh thay bá»™ đội Trưá»ng SÆ¡n anh hùng đã chiến đấu và chiến thắng trên con đưá»ng mang tên Bác Hồ vÄ© đại.
Hà Nội - Hè 1999
Ká»· niệm 40 năm đưá»ng Trưá»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh.
Äồng SÄ© Nguyên
______________________
1 Tà i liệu máºt cá»§a Bá»™ Quốc phòng Mỹ, táºp 11. Việt Nam thông tấn xã ấn hà nh, tr. 247.
2 Tà i liệu máºt... TlÄ‘d. tr.568.
3 Oét mo-len; Má»™t quân nhân tưá»ng trình, táºp III. Thư viện Quân đội dịch, 1982.
4 Mai-cÆ¡n Mác-lia: Việt Nam - Cuá»™c chiến tranh mưá»i nghìn ngà y, Nhà xuất bản Sá»± tháºt. Hà Ná»™i. 1990.
5 Ngay tá» khi Tuyến 559 láºt cánh sang tây Trưá»ng SÆ¡n, cán bá»™, chiến sÄ© Trưá»ng SÆ¡n có kế sách rất hay là "ăn cá»§ trả cây". Bá»™ đội hà nh quân qua nương sẳn cá»§a bất cứ đơn vị nà o có thể lấy cá»§ để ăn, song phầi chặt mấy "hom" trồng lại.
6 Nghi binh thá»±c: sá» dụng má»™t số xe há»ng, báºt đèn cốt chạy, hoặc dùng đèn ắc-quy có Ä‘iá»u khiển.
7 Thư cá»§a Chá»§ tịch Hồ Chà Minh gá»i các há»a sÄ© ở Việt Bắc năm 1951.
|
 |
|
| |