Trái tim không cần lý lẽ

[Vô Tình]

Chương 5

Trở về phòng ngủ, chàng trai ngồi thừ người mệt mỏi chẳng khác một lữ khách vừa trải qua một đoạn đường dài. Việc đặt chân đến Santiago, làm quen với gia đình Ensina giàu có, vẻ lịch lãm của Agustin vàsắc đẹp của Leonor – tất cả những ấn tượng sôi động ấy cứ xoay đảo hỗn loạn trong đầu giống như những giấc mơ không có gì ăn nhập với nhau và làm cho chàng hoàn toàn rã rời.

Đặc biệt là vẻ kiều diễm và lộng lẫy của cô gái kiêu kỳ không đoái hoài ngay tới cả việc góp chuyện với mọi người đã khiến chàng chán nản. Chẳng lẽ nàng kém thông minh và trí óc thỉên cận y hệt như cha mẹ và anh trai để đến nỗi lúc nào cũng im lặng? Không hiểu sao Martin bất giác tự đặt cho mình câu hỏi ấy và cố gắng một cách vô bổ gạt bỏ nỗi chán chường đang choáng ngợp tâm hồn chàng do việc không làm thế nào để được nàng Leonor tuyệt đẹp chú ý tới. Nghĩ về nàng, lần đầu tiên Martin cảm nhận được hơi thở mơ hồ của tình yêu, tình cảm ấy thường được gieo cấy vào trái tim khờ dại của bất cứ ai, cả những người đã yêu, cả những kẻ mới đang khao khát tình yêu, và nó mang lại cho họ niềm khóai lạc vô biên siêu thoát, nó vụt cháy như những giấc mộng vàng của thơ ca.

Đột nhiên Martin nhớ tới mẹ và em gái, điều đó thoáng làm cho chàng dịu đi và thoát khỏi cái vòng lẩn quẩn đã rơi vào. Chàng vớ lấy chiếc mũ và chạy ra khỏi nhà. Chàng muốn nhanh chóng làm quen với thành phố và sự nhộn nhịp trên các đường phố đã dần dần làm chàng trai bình tâm lại. chàng định mua vài quyển sách nào đó và hỏi thăm người qua đường đầu tiên xem hiệu sách ở đâu. Vậy là chàng tới quảng trường Armas.

Vào năm 1850, trên quảng trường còn chưa có cái vườn hoa bao quanh đài phun nước như thời chúng ta bây giờ. Bất cứ ai đến đây để tham quan đều chỉ có thể ngồi trên chiếc kè đá mà chiều nào những người dân thường cũng tụ tập xung quanh. Ở đây có vô số thợ giày tranh nhau mời chào bất cứ ai đi ngang qua vào giờ này – khi thì cặp giày, khi thì đôi ủng.

Lúc đầu Martin dừng lại ở góc đường Las – Monkhitas. Nhưng sau đó do trí tò mò thúc đẩy, chàng tiến về phía đài phun nước. Trong khi đang chăm chú ngắm nghía hai pho tượng cẩm thạch trang điểm cho công trình này, có người nào đó tiến lại phía chàng và hỏi:
- Thưa ngài, ngài có cần một đôi giày đánh xi không ạ?
Nghe những lời này, Martin chợt nhớ đôi ủng bóng láng đẹp tuyệt của Agustin và những ý nghĩ nặng nề lại ập đến. Trong đầu chàng nảy ra ý tưởng, rằng với đôi giày đánh xi mình sẽ cảm thấy tự tin hơn trong ngôi nhà giàu có của ngài Ensina. Rivas còn trẻ và giây phút nào đó chàng quên sự eo hẹp tiền nong của mình, chàng dừng lại nhìn người thợ giày. Người này đã định đi tiếp, nhưng bắt gặp ánh mắt chàng trai nên quay lại.
- Cho xem hàng của ông nào – Martin nói.
- Dạ, xin mời ngài – Người bán hàng lập tức đáp lời và chìa đôi giày sáng bóng một cách cám dỗ đến nỗi những do dự cuối cùng của Rivas tan biến.
- Mời ngài ngồi xuống đây – người thợ giày trải một chiếc khăn bên cạnh đài phun nước – và thử xem vừa không.
Martin ngoan ngoãn ngồi xuống thềm đá lạnh, gỡ đôi giày thô kệch ra khỏi chân và cầm lấy đôi giày đánh xi mới tinh. Bỗng chàng sửng sốt nhận thấy nhiều người xúm quanh mình, ai cũng chìa ra cho chàng một đôi giày và tranh nhau nói cùng một lúc. Chàng trai bị bối rối không kém ngài đại uý tuần tiễu ở "lành địa Sevid" khi bị vây hãm trong ngôi nhà của ngài Bartolo. Tai Rivas ù lên vì đủ thứ giọng và chàng không sao xỏ được chân vào chiếc giày hẹp.
- Nghe này ông, đôi giày này sẽ vừa chân ông đấy – một người kêu to.
- Xin ngài thử đôi này, ngài hãy nhìn xem chúng được may như thế nào – Không tìm được đôi giày nào tốt hơn đâu! – một người khác cắt ngang, dí đôi giày vào mũi Martin.
- Còn đôi này đi cả đời không hỏng! – người thứ ba gào lên.
Những thợ giày khác cũng tâng bốc đủ kiểu hàng của mình và người hùng của chúng ta, lần đầu tiên đụng phải cái kiểu bán hàng lạ thường như thế, hoàn toàn bị lúng túng.
Chàng từ chối không mua đôi đầu tiên vì quá hẹp, đôi thứ hai ngược lại, quá rộng và đôi thứ ba thì quá đắt.

Trong khi ấy quanh Rivas đã tụ tập một đám đông thợ giày và chàng trở nên bực bội bởi sự quấy nhiễu của họ. chàng xỏ lại đôi giày cũ, kiên quyết đứng dậy tuyên bố sẽ mua giày vào dịp khác. Trong nháy mắt đã không còn lại dấu vết gì của giọng điệu bán hàng quái đản. Một người nói với chàng trai:
- Anh không định mua thì phỉnh phờ chúng tôi làm gì?
Một người khác dường như trả lời thay cho Martin:
- Ôi dà, không có việc gì làm mà. Có lẽ anh ta cũng chẳng có tiền.
Người thứ ba chen vào:
- Hãy nhìn chàng công tử này xem kìa, chỉ thấy ghê người.
Không quen với những lề thói ở thủ đô, Martin ngạc nhiên trước sự càn rỡ đó và chàng cảm thấy thiếu chút nữa thì sự kiên nhẫn của mình cũng phải cạn.
- Tôi không xúc phạm ai cả - chàng nói với bọn người vây quanh – nhưng cũng không cho phép ai xúc phạm mình đâu.
- Thế chúng tôi xúc phạm anh bằng cách nào chứ? Bằng cách gọi anh là một kẻ nghèo hèn ư? Vậy mà chúng tôi cũng hoàn toàn là những kẻ nghèo hèn cả thôi – giọng ai đó vang lên.
- Thôi, đã thế thì chúng tao sẽ đối xử với mày như với một ngài giàu có – một trong số người thợ vừa nói vừa tiến đến sát Rivas với vẻ hăm doạ.
- Nếu mày giàu thì sao bần tiện thế? – Người mời chàng mua giày đầu tiên hướng về phía chàng trai.
Martin không tự kiềm chế được nữa, và chàng đẩy mạnh kẻ lỗ mãng, người thợ giày ngã ngay dưới chân bạn mình.
- Đừng có tha cho thằng láo xược này! – ai đó kêu to.
- Đứng dậy đi anh bạn, đừng có hèn nhát – người khác khích lệ.
Người thợ giày đứng lên và giận dữ nhảy bổ vào kẻ đã hạ nhục mình. Cả hai đấm đá loạn xạ gây thích thú cực độ cho những kẻ vây quanh và họ cổ động ầm ĩ cho cả hai bên mỗi khi có một cú đánh hay, hoàn toàn không thiên vị.
- Cho hắn một cái vào tai! – một người kêu lên.
- Cho hắn ra bã đi! [1] - người thứ ba hét.
Bỗng dưng có giọng ai đó phát ra và các khán giả tháo chạy thục mạng, phó thác những kẻ ẩu đả cho số mệnh.
- Cảnh binh đấy! – một trong số họ vừa bỏ chạy theo những người khác vừa kêu.
Đúng lúc ấy một cảnh binh cao lớn tóm lấy Martin bằng một tay, còn tay kia tóm lấy đối thủ của chàng và oang oang ra lệnh:
- Cả hai đi theo tôi mau!
Nghe giọng nói thô bạo và nhìn thấy con người mặc sắc phục cảnh binh, Martin đang bừng bừng chợt tỉnh.
- Không phải tôi gây sự đánh nhau – chàng lúng lúng – xin hãy thả tôi ra.
- Đi thôi, đi thôi, đến đó rồi tính – người cảnh binh trả lời và đưa cái còi lên miệng.
Rivas uổng công ra sức giảng giải cái điều đã xảy ra, người lính không thèm nghe gì hết và cứ gân cổ thổi còi khi chưa thấy người cai đến cùng với một người lính khác. Đối với lần này, những lý lẽ hùng biện của Rivas chẳng đem lại lợi ích gì, người cai rõ ràng rất sốt ruột khi phải nghe chàng trai giải bày và thay cho việc trả lời, dõng dạc tuyên bố cái câu nói thiêng liêng của tất cả những kẻ chuyên đi giữ trật tự:
- Yêu cầu đi theo tôi!
Rivas hiểu ra rằng dù có cãi vã nữa cũng chẳng dẫn đến cái gì và tốt hơn hết là chịu phục tùng, chàng trai cùng người thợ giày bị đưa về trạm cảnh binh.
Tất cả niềm hy vọng giờ đây Martin đặt lên viên sĩ quan canh giữ họ, song viên sĩ quan này khi nghe chàng nói hết lại ra lệnh phải chờ ngài thiếu tá.

Chú thích:
[1] Nguyên văn: Làm thành thịt băm viên

[Vô Tình]

Chương 6

Vừa đúng cái giờ Rivas bị đưa về trạm cảnh binh, các vị khách thường nhật của ông Damasso đã tụ họp trong phòng khách được chiếu sáng rực rỡ.

An toạ thoải mái trên chiếc trường kỷ, bà Engracia sôi nổi chuyện trò cùng bà em chồng là Francisca. Đối diện với họ, bên cạnh Agustin ăn mặc theo mốt mới nhất là Leonor đang ngồi cùng với cô em họ xinh đẹp, tay nắm tay một cách thân ái. Trong phòng be6n ông chủ nhà và hai ông khách ngồi bên bàn chơi Lombe[1]. Emilio Mendosa, một trong những kẻ ái mộ Leonor, theo dõi cuộc chơi.

Bà Engracia say sưa kể cho bà em chồng về sự sáng dạ khác thường và những bước tiến kỳ diệu của Diamela trong việc nắm vững ngôn ngữ của Voltaire và Vasel. Trong khi đó cậu con của bà Francisca, một cu cậu nghịch ngợm táo tợn, đang khoái ch kéo đuôi "cô con cưng" của bà bác.

Leonor và tiểu thư ngồi bên khác nhau một cách kỳ lạ. một người lần đầu tiên đến Chi lê hẳn không thể nào nghĩ rằng cô gái kiều diễm tóc vàng có đôi mắt xanh cùng làn da trắng như tuyết và người đẹp tóc thẫm da ngăm nâu kia lại là người cùng xứ. Lại càng ngạc nhiên hơn nếu như người đó được biết đấy là hai chị em họ. Nét mặt uể oải, hơi buồn của một nnn dường như làm nổi bật vẻ mặt trang nghiêm, kiêu hãnh của người kia. Và mặc dù Matilda Elias không thua kém gì Leonor trong sự xa hoa trang phục, song sắc đẹp dịu dàng của nàng vẫn cứ bị lu mờ trước sắc đẹp lộng lẫy của cô chị.
- Đấy, hắn đến rồi đấy, thật là kẻ không thẻ chịu nổi! Hắn có một óc thẩm mỹ thật tồi tệ khi chỉ biết gắn lên mình ngần ấy vàng với kim cương! – Leonor bực bội khi nhìn thấy Clemente Valencia bước vào phòng khách.
Người đẹp đáp lại cái cúi đầu chào của vị khách mới vào lạnh lùng đến nỗi chàng ta không dám đến với các tiểu thư mà tiến về phía ghế tràng kỷ, nơi hai bà mệnh phụ đang ngồi.
- Thế chị không biết là anh ta được dự định làm chồng chị à? – Matilda láu lỉnh hỏi.
- Lạy trời! – Leonor thốt lên – chẳng lẽ chỉ vì hắn giàu có?
- Mọi người bàn tán rằng hình như chị mê anh ta.
- Chị chẳng mê người nào hết – Leonor kiêu hãnh đáp.
- Sao lại không si mê? Thế còn Emilio Mendosa thì sao?
- Tốt hơn hết em hãy nói xem, Matilda, em đã say mê ai bao giờ chưa? – Leonor đưa mắt dò hỏi cô em họ.
Cô em đỏ bừng mặt nhưng lặng im.
- Em định lấy chồng như thế ư? Chẳng lẽ em yêu Adriano đến mức như trong tiểu thuyết hay sao?
- Ô, không phải đâu! – Matilda chối cãi.
- Thế còn Raphael San Louis?
Matilda lại đỏ bừng mặt, nhưng lần này không trả lời gì.
- Lẽ ra không bao giờ chị tự cho phép mình hỏi về chuyện ấy…Song chính em có lần đã thú nhận là yêu Raphael. Sau đó em đột nhiên có những bí mật gì đó và chẳng bao lâu em đã là vợ chưa cưới của Andriano. Vậy em yêu ai? Và làm sao hiểu nổi tất cả điều đó, em yêu của chị? Hơn một năm trôi qua kể từ ngày Adriano chết, còn em cứ náu mình trong đau khổ làm gì? Chính em từng nói rằng tình yêu của em đối với anh ta đâu có mãnh liệt.
- Vâng – Matilda khẽ thầm thì.
- Có nghĩa là em chưa quên Raphael?
- Chẳng lẽ có thể quên chàng sao? Suốt đời không quên được! – cô gái thốt lên, mắt nhoà lệ.
- Thế thì tại sao em chia tay chàng?
- Còn ai hiểu tính ba em hơn chị…
- Với chị thì không ai có thể bắt buộc từ bỏ tình yêu của mình – Leonor hãnh diện tuyên bố.
- Làm sao mà chị dám phán xét về những chuyện như vậy một khi chị chưa hề biết đến thế nào là yêu? – Matilda phản bác.
- Đúng, thực ra chị vẫn chưa yêu ai bao giờ, nếu như nói đến một tình yêu chân chính. Đôi lúc chị thích một chàng trai nào đó, nhưng không được lâu. Thật phát nôn lên được khi thấy bọn đàn ông cứ đeo đẳng như đỉa hòng giành lấy chiến thắng. bọn họ quá tin vào ưu thế của mình, và điều đó làm cho chị phẫn nộ. Hơn nữa chị chưa bao giờ gặp được một người có đủ kiêu hãnh và tự trọng để coi khinh quyền lực của đồng tiền và không biến thành nô lệ trước sắc đẹp.
- Đối với em thì những ý nghĩ ấy chưa hề nảy sinh trong đầu – Matilda thừa nhận – Em yêu Raphael ngay từ ánh mắt đầu tiên và yêu cho đến tận bây giờ.
- Em đã nói chuyện với chàng dù chỉ một lần hay chưa, kể từ khi cái chết của Adriano trả lại tự do cho em?
- Xin lạy chị chứ em không dám. Chi muốn nghĩ về em thế nào thì tuỳ, nhưng em không thể không vâng lời cha. Có một lần em gặp chàng ngoài đường, chàng vẫn đẹp trai như xưa, chỉ hơi xanh hơn. Chỉ chút xíu nữa là em ngất xỉu, còn Raphael quay người đi qua thậm chí không liếc nhìn em.
Leonor xốn xang trong tâm hồn khi nghe cô em họ xúc động thổ lộ và thầm nghĩ rằng con người sẽ sung sướng biết bao nhiêu nếu như trong trái tim mình ngự trị một tình cảm cao quý và trong sáng như tình yêu.
- Em nghĩ là chàng không yêu nữa sao? – nàng hỏi.
- Có lẽ thế - Matilda thở dài.
- Tội nghiệp em! – Leonor âu yếm – nhưng dù sao thì chị dường như chấp nhận bất kỳ nỗi bất hạnh nào chỉ để được nếm trải thứ tình cảm ấy.
- Chị nói thế vì chị chưa bao giờ đau khổ.
- Ô, chị rất vui lòng đánh đổi cuộc sống trống rỗng của mình lấy cuộc sống đầy những đau đớn của tình yêu. Đôi khi chị cảm thấy khốn khổ đến mức chỉ muốn khóc. Tất cả bạn gái của chị đều có ai đó để thương nhớ, còn chị không thể có được lấy hai ngày liền để nghĩ đến cùng một người.
- Chị vẫn sẽ hạnh phúc.
- Làm sao biết được – Leonor đăm chiêu nói thầm.
Người hầu phòng vào báo là tiệc trà đã dọn, tất cả sang phòng bên cạnh, nơi mấy ông đang chơi bài.

Như chúng ta đã biết, có ba đấu thủ đang ở đó, ông chủ nhà và hai ông bạn, cha của Matilda, ngài Fidel Elias và ngài Simon Arenal. Hai đấu thủ này của ngài Ensina thuộc vào loại người chỉ coi chính trị là nguồn sinh lợi cho mình, còn tất cả chính kiến của họ đều dẫn đến sự sùng bái mù quáng đối với cái ngôn từ khoa trương "thể chế" được họ hiểu như sự suy thoái [2] hoàn toàn. Một câu ngạn ngữ nổi tiếng có nói rằng địa ngục tươi mát hơn bởi những thiện ý…Dĩ nhiên, tôi không muốn so sánh nền chính trị của chúng ta với địa ngục, nhưng không hiểu sao trong đầu lại nảy ra ý nghĩ rằng chính trường ở Chi lê sẽ đỡ ngột ngạt nếu không có những nhà yêu nước đáng thương như ngài Simon Arenal và ngài Fidel Elias. Các bậc trượng phu đáng kính này ủng hộ vô điều kiện bất kỳ hành vi nào của chính quyền và gọi tất cả những người tham gia hoạt động xã hội không được chính phủ chấp thuận là bọn cách mạng và mị dân một cách khinh miệt. Họ tỏ ra ngạc nhiên thật sự tại sao chính quyền không ngăn cấm các báo đối lập, còn ý kiến xã hội trong mắt họ chỉ là những điều nhảm nhí của bọn chơi trội, họ gắn biệt danh này cho bci ai dám cất tiếng phản đối chính phủ trong khi không có lấy một ngôi nhà và mảnh đất riêng hoặc không có vốn để sinh lợi.
Những quan điểm đầy thiện chí của hai ông bạn được cương quyết giữ vững và chúng là nguyên cớ cho những bất hoà trong gia đình ngài Fidel Elias. Trong đời mình, bà Francisca đã đọc hết hai chục cuốn sách, vì thê bà đòi quyền độc lập trong suy xét. Còn ông Fidel coi việc đọc sách không chỉ là vô bổ mà còn có hại, cho nên nhìn nhận lối cư xử của vợ như sự ra sức làm tổn hại đến những quan niệm xã hội của mình. Bà mệnh phụ có họ vấn tán đồng phe tự do và khuyến khích những tư tưởng tự do của người anh trai mà hai ông Fidel và Simon đã kiên trì lôi kéo về phía đảng cầm quyền, cái đảng mà về sau được đặt lại tên rất xác đáng là đảng của những kẻ cuồng tín.
Cuộc đàm đạo bên bàn trà không có được sự tham gia chung. Các vị khách dường như tự chia thành các nhóm theo lứa tuổi và theo sở thích riêng.

Bà Engracia vẫn sôi nổi tả lại cho bà em chồng cái cảnh đã diễn ra lúc ăn tối và hoàn toàn nghiêm túc thuyết phục rằng Diamela hiểu được tiếng Pháp. Về phía mình, do chồng muốn nói vỗ mặt nên bà Francisca đưa ra ý kiến của một số tác giả đã từng tán dương sự sáng trí của những giống chó thuần chủng.
Leonor cùng cô em họ và cánh trẻ tán dóc về những điều vớ vẩn nào đó, còn ông Damasso ngồi ở vị trí chủ toạ thì nói chuyện chính trị với ông bạn và ông em rể.
- Hãy thừa nhận đi anh Damasso – ông Fidel sôi nổi – rằng Hội bình đẳng hoàn toàn đơn thuần là một lũ rách rưới muốn chúng ta cho tiền.
- Và hơn nữa – ông Simon, uỷ viên thường trực của các uỷ ban chính phủ khác nhau xen lời – trong phái đối lập luôn luôn chỉ có những loại người không thể giữ chức vụ cao.
- Nhưng thưa các vị sẽ không phủ nhận – ông Damasso tuyên bố không vững tin lắm – rằng Hội bình đẳng đó đã mở trường học cho nhân dân.
- Sao anh cứ lập đi lập lại mãi như thế. Nhân dân với chả nhân dân! – ông Fidel tức giận – Gớm! Họ nghĩ ra cái gì chứ. Dạy học cho đủ loại khố rách áo ôm, làm như họ đích thực là những ngài sang trọng ấy!
- Giá như tôi là thành viên của chính phủ - ông Arenal tuyên bố - tôi sẽ dẹp ngay mấy cái hội như thế. Chúng ta sẽ đi tới đâu nếu như tất cả đều tham gia chính trị?
- Thế nhưng họ cũng là những công dân như chúng ta – ông Damasso nói.
- Những công dân mới tốt đẹp làm sao! – ông Fidel cười khẩy – không một đồng xu dính túi và không một mẩu bánh mì trong nhà.
- Nhưng dẫu sao thì đất nước của chúng ta vẫn cứ được mang danh cộng hoà – bà Francisca góp chuyện.
- Theo tôi, tốt hơn hết nó đừng có mang cái danh hiệu ấy – chồng bà sẵng giọng đáp.
- Lạy trời! – bà mệnh phụ phẫn nộ thốt lên.
- Này bà ơi, chính trị không phải là việc của đàn bà – ngài Elias lên giọng răn dạy.
Nhận xét ấy rõ ràng rất vừa lòng ngài Simon Arenal và ngài gật đầu ủng hộ.
- Đồ trang sức và hoa, đó là tất cả những gì người phụ nữ cần, cô thân mến ạ! – Agustin cũng bị cuộc tranh luận cuốn hút.
- Cậu bé rõ ràng đã bị ngu đi trong lúc ở châu Âu – bà mệnh phụ bực bội phân trần.
- Ngài bộ trưởng mới nói chuyện với tôi về ông những ngày gần đây – ông Simon nói với ông Damasso – Ngài hỏi có phải ông đúng là theo phe đối lập không.
- Tôi là người theo phái đối lập ư? – ông Damasso kêu lên – Làm sao mà ngài ấy nghĩ như thế? Tôi không theo phái nào cả.
- Tôi cho rằng có thể ông sẽ được đưa vào uỷ ban nào đó.
Ông Damasso trầm ngâm suy nghĩ, trong thâm tâm ông cảm thấy ân hận vì đã trả lời bộp chộp.
- Ông nói về các uỷ ban nàothế? – ông thận trọng dò hỏi.
- Ông cứ cố tình quên – Simon trả lời – chính ông vẫn biết là chính phủ luôn luôn tìm kiếm những người xứng đáng, có khả năng đem lại lợi ích….
- Như vậy là đúng – ông Damasso tiếp lời – chỉ có như vậy mới có thể củng cố được chính quyền.
- Xem kìa Leonor, coi chừng họ dụ dỗ ba cháu về cùng phe đấy – giọng bà Francisca vang lên.
- Ô, điều đó không dễ đến thế đâu, em yêu quý ạ - ngài Ensina cắt lời – Mà chính bản thân anh luôn khẳng định rằng chính phủ cần phải dựa vào những con người đáng kính trọng.
- Vậy anh cứ tin đi, anh sẽ là thượng nghị sĩ – ông Fidel tuyên bố.
- Tôi không cầu mong điều đó – ông Damasso ngượng ngùng ấp úng – nhưng nếu như nhân dân tín nhiệm tôi…
- Ấy, đối với chúng ta chính phủ tin tưởng chứ không phải nhân dân – bà Francisca nhận xét.
- Đúng là phải như thế - ông Fidel khẳng định – nếu khác đi thì làm sao điều khiển nổi đất nướ.
- Trong trường hợp đó thì tốt hơn hết nói chung đừng có điều khiển gì hết va để cho mọi người được yên! – bà Francisca thốt lên.
- Bà làm gì vậy? – ông chồng nổi nóng – đã bao nhiêu lần tôi nhắc bà rằng chính trị không phải việc đàn bà mà.
Simon gật đầu đồng tình, còn bà Francisca bị xúc phạm thì tức giận quay ngoắt lại phía chị dâu.
Sau tiệc trà mọi người trở lại phòng khác, những người lớn lại nói chuyện chính trị còn cánh trẻ thì vây quanh Leonor vừa ngồi xuống bên chiếc bàn có đặt cuốn album tuyệt đẹp khảm xà cừ bọc bìa cứng.
- Leonor, như vậy là họ đã trả lại album cho em. Cho anh xem trong đó viết những gì nào – Agustin nói.
- Nghĩa là ông đã mang nó đến? – Cô gái lãnh đạm hỏi Emilio Mendosa.
- Tất nhiên, thưa tiểu thư, tôi luôn giữ lời hứa.
- Chắc là anh đã viết thơ trong cuốn album phải không? – Clemente Valencia hướng về phía đối thủ của mình – Còn tôi, hoàn toàn không thể chịu nổi thứ đó – chàng ta nói thêm, tay mân mê cái dây đeo đồng hồ.
- Cả tôi nữa – Agustin đế theo.
- Thôi được, để xem nào – bà Francisca ríu rít mở album.
- Thưa cô, chúng ta nghe nhạc không tốt hơn ư? – Agustin buồn bã nói – Có ai thích cái lối văn chương này đâu.
- Mẹ cứ đọc đi mẹ - Matilda yêu cầu – chúng ta rất quan tâm đến cái mà anh họ của con không hiểu vì sao lại gọi là cái lối văn chương.
Bà Francisca chăm chú nhìn một trang nào đó.
- Ồ, ở đây có những vần thơ mới! – bà thốt lên – và bên dưới có chữ ký của Mendosa.
- Thế nào, anh sáng tác thơ à, anh bạn thân mến? – Agustin sửng sốt – nghĩa là anh đã yêu?
Emilio đỏ mặt liếc trộm Leonor, còn nàng không động đậy lông mày.
- Bài thơ hoàn toàn rất ngắn – bà Francisca nhận xét, nôn nóng muốn đọc to lên.
- Thôi được, thưa cô, chúng ta cùng nghe – Agustin miễn cưỡng và bà Francisca ủê oải làm điệu, bắt đầu đọc:
"Viết về đôi mắt nàng
ánh mắt nàng dịu hiền làm sao!
nhìn ta bỗng hoá lửa thiêu cõi lòng
Nếu không bố thí ân tình
Xin đừng bóp chết con tim yếu hènàng
Lòng ta quặn nỗi sầu thương
Than cho số phận phũ phàng, đớn đau
Mắt nàng ấm áp thẳm sâu
Nhìn ta bỗng hoá lưỡi dao, oán hờn
Ta đâu dám xúc phạm nàng
Mà sao nàng nỡ phũ phàng giết ta?
Bởi vì sống cũng bằng thừa
Nếu không được phép dâng đưa tấm tình…"
Trong lúc bà Francisca đứng lặng đi, Emilio Mendosa nhìn Leonor một cách âu yếm, dường như muốn nói "Em – bà chúa của anh"
- Anh có mất nhiều thời gian cho bài thơ này không? – bà mệnh phụ có học vấn tò mò hỏi.
- Cháu vừa làm xong sáng nay – Mendossa cố ý khiêm tốn trong khi chỉ nghĩ đến một điều là làm sao đừng có lỡ miệng nói ra mình đã cẩn thận chép lại những dòng thơ này từ tuỷên tập của nhà thơ Tây Ban Nha Kampoamor mà vào thời ấy rất ít người ở Chi lê biết đến.
- Ở đây có cả văn xuôi nữa – bà Francisca phát hiện – Xin mời nghe này "Nhân loại tiến tới sự tiến bộ theo một vòng tròn được gọi là tình yêu, ở giữa vòng tròn ấy là một thiên thần có tên là phụ nữ".
- Ý tưởng mới cao siêu làm sao! – Emilio Mendosa run run nói.
- Vâng, đối với những ai hiểu được nó – Clemente Valencia lẩm bẩm.
Cuốn album lôi cuốn bà mệnh phụ đến mức bà không còn đủ sức để rời bỏ nó và ngốn ngấu đọc tất cả những câu văn rỗng tuếch cùng những vần thơ ngô nghê luôn luôn kết thúc bằng sự thổ lộ tình yêu với Leonor.
- Cô tôi có khả năng vùi đầu vào sách thâu đêm suốt sáng – Agustin thầm thì vào tai bạn mình là Clemente.
Đúng lúc đó cha của Matilda đứng dậy và cầm mũ lên, những vị khách khác cũng bắt đầu cáo từ theo.
- Bà có hình dung được không – ông Fidel nói nhỏ với vợ khi họ đã ra ngoài đường – anh Damasso đã làm cho tôi hiểu rằng anh ấy sẽ không còn gì phản đối nếu như Matilda của chúng ta gắn bó với con trai anh ấy, Agustin. Đó là một đám hời.
- Nhưng cậu ta kém cỏi quá! – bà Francisca tiếc rẻ cau mày khi nhớ lại cậu cháu nhận xét về thơ ca một cách khinh mạn như thế nào.
- Chỉ nhảm nhí! Bù vào đó tài sản của ông bố không kém cỏi tí nào. Đâu phải đùa với cả triệu peso? – Ông chồng phản đối gay gắt. Bà Francisca cho rằng cãi lại những lý lẽ có trọng lượng như thế không cần thiết – Đối với chúng thì đám cưới của Matilda và Agustin sẽ là một hạnh phúc lớn – Fidel tiếp tục – Bà cứ tự suy xét xem, sang năm là hết hạn phát canh trang trại "El Roble" và chủ nhân của nó không có ý định gia hạn hợp đồng cho chúng ta.
- Cho đến giờ thì cái trang trại danh tiếng ấy chẳng đem lại lợi lộc gì nhiều cho ông – bà Francisca nhận xét.
- Vấn đề không phải ở đó – ông chồng bực tức cắt ngang – thuận miệng thì nói vậy thôi. Nu như Matilda trở thành vợ của Agustin thì tương lai của nó được bảo đảm. Hơn nữa Damasso khi ấy chắc là sẽ không từ chối bảo lãnh cho tôi và với sự hỗ trợ của anh ấy, tôi có thể bắt đầu một việc béo bở nào đó.
- Nói chung ông cứ làm những gì ông biết! – bà Francisca giận dỗi vì đã chán ngán bởi những tính toán tầm thường của ông.
Hai vợ chồng cùng im lặng và không trao đổi thêm lời nào cho đến lúc về tận nhà.
Trong khi đó trong phòng khách của ngài Ensina diễn ra một cuộc nói chuyện sau đây.
- Vị khách mới đến của chúng ta biến đi đâu mất thế nhỉ? – ông Damasso sực nhớ ra – Sao không thấy cậu ta đâu cả?
Người hầu được gọi tới, nhưng hắn thông báo là chàng trai chưa về.
- Có lẽ cậu ta bị lạc đường chăng? – ông chủ nhà lo lắng
- Bị lạc ở Santiago ư? – Agustin cười - Ở Paris thì đúng là chuyện đó không khó xảy ra.
- Bà biết không – ngài Damasso quay về phía vợ - Martin đến thật đúng lúc, hiện giờ tôi đang cần một người để làm sổ sách kế toán.
- Hình như cậu ta cũng dễ thương và điều chủ yếu là không hút thuốc – bà Engracia trả lời.
Đúng là Martin đã từ chối điếu xì gà mà ông Damasso đã mời chàng sau bữa ăn, trong lúc nổi hứng dân chủ.
Nhưng sau cái phút mà nhà tư sản đáng kính được biết rằng ngài bộ trưởng dự định đưa mình vào thành phần một uỷ ban gì đó thì, ngay cả việc nhớ lại mối thiện cảm trước đây đối với các quan điểm tự do, ông cũng không muốn nữa.
Chính vì thế, khi nằm vào giường, ông tự nói với mình "Nói gì thì nói chứ những người tự do ấy đúng là những kẻ mơ tưởng hão huyền không chấp nhận được!"


Chú thích
[1] một lối chơi bài
[2] Nguyên văn: retrograde

[Vô Tình]

Chương 7

Thật uổng công khi Martin phản đối việc bắt giữ trái phép và xin được thả ra để sáng hôm sau sẽ đến ngay giải quyết sự việc. Viên sĩ quan canh giữ là người cứng rắn và khắt khe, chắc là những lính kỵ binh của Napoleon vĩ đại cũng như vậy – thà chết chứ không đầu hàng.

Những cuộc cãi vã và cầu xin vô ích làm cho Rivas mệt mỏi đến mức cuối cùng chàng đành đầu hàng số phận và quyết định kiên nhẫn chờ ngài thiếu tá. Những suy tư của chàng ít nhiều có vẻ chán ngán.
"Nói thế nào với ngài Ensina và gia quyến nếu như trước khi trời sáng mình không được thả ra?" – Martin lo ngại tự hỏi. Chàng thấy trước cái nhìn thờ ơ của Leonor, còn trong tai chàng vang lên giọng cười xúc phạm của Agustin và những lời thương hại kẻ cả của ông Damasso. "Tất cả chỉ tại Leonor". Trong đầu chàng bỗng thoáng nảy ra ý nghĩ ấy và trước mắt chàng lập tức hiện lên hình bóng tuyệt vời của cô gái mà chàng không thể không xúc động khi nhìn thấy. Trái tim chàng thắt lại buồn bã khi tưởng tượng sự khinh miệt của nàng đối với sự kiện đáng xấu hổ này. Chàng trai bất hạnh tự nguyền rủa vận hạn của mình và trong cơn tuyệt vọng, chàng oán trách ông trời vì ban tặng sự giàu sang cho người này mà lại dồn sự nghèo khổ cho người khác. Lần đầu tiên chàng suy nghĩ sâu sắc đến bất công của số phận và trong sâu thẳm tâm hồn quá mệt mỏi của chàng phát sinh nỗi tức giận mơ hồ đối với cuối cùng kẻ gặp vận may.

"Giá như Leonor tha thứ cho mình về câu chuyện ngu xuẩn này – Martin nghĩ – còn tất cả những kẻ khác mình chẳng cần. Mình có đủ sức loại trừ sự khinh miệt của bất cứ ai dám cười giễu mình".
Trí tưởng tượng của Rivas chỉ bị một mình Leonor ám ảnh mặc dù chàng đã cố hết sức thoát khỏi ấn tượng không thể xoá mờ mà nàng đã để lại trong tâm hồn mình.

"Chẳng lẽ nàng sẽ coi khinh mình?" – chàng cay đắng tự hỏi và nảy ra ý định tốt nhất nên quay về Copiano với số tiền ít ỏi còn lại và dồn hết sức làm việc một cách cần mẫn góp ích cho gia đình. Song lập tức chàng bắt đầu thấy xấu hổ vì sự mềm yếu chốc lát và hết sức ngạc nhiên làm sao mình có thể nghĩ đến việc huỷ bỏ lời thề nguyện chỉ vì sợ bắt gặp ánh mắt giễu cợt của một người đẹp mà chàng mới gặp một lần trong đời.

Viên thiếu tá đến vào lúc gần 12 giờ và chấp thuận nghe người bị bắt trình bày. Trang phục sờn rách của Rivas không nói lên điều gì có lợi, nhưng trong giọng nói của chàng chứa đựng sự cởi mở chân thành tới mức viên sĩ quan quyết định cho chàng được tự do.
Martin mò về tới nhà người bảo trợ của mình lúc 12 giờ rưỡi đêm và phát hiện ra cổng sắt đã khoá, chàng đập khẽ nhưng quá khẽ cho nên không ai nghe thấy, thế là chàng rút lui cố không tìm cách vào nhà nữa. Suốt đêm ấy người hùng của chúng ta lang thang ngoài đường cạnh nhà ngài Ensina.

Vào thời kỳ đó cuộc sống của Santiago chấm dứt rất sớm, chính vì thế Rivas chỉ bắt gặp mặt trước sẫm tối của những ngôi nhà cùng với những thân hình im lìm chàng những người gác đêm đang ngáy khò khò ở các góc đường và, bằng cách đặc biệt ấy, họ giữ gìn sự yên tĩnh cho dân chúng.

Mãi tới sáng sớm, khi người hầu mở cổng để đi chợ, Martin mới dám lẻn vào nhà. Ánh mắt giễu cợt của người hầu buộc chàng lần nữa phải nghĩ đến việc cần phải giải thích và sớm thấy nỗi nhục nhã không tránh khỏi của mình.

Ngay trước bữa ăn sáng, Rivas đi xuống sân. Chàng quyết định kể hết với ngài Ensina để ngăn chặn những tiếng đồn nhảm nhí có thể phát sinh từ những người trong nhà.
Vừa nhìn thấy chàng trai, ông Damasso mở luôn cửa văn phòng:
- Đêm qua thế nào anh bạn? – ông hỏi thăm, đáp lại cái cúi chào của chàng.
- Thưa ngài, rất tệ ạ - Martin lúng túng.
- Sao vậy? Anh không ngủ được à?
- Hầu như suốt đêm cháu ở ngoài đường.
Ông Damasso mở to mắt ngạc nhiên:
- Ở ngoài đường à? Thế anh kề cà ở đâu thế? Chúng tôi mãi nửa đêm mới đóng cổng cơ mà?
- Cháu bị giữ ở trạm cảnh binh tới 12 giờ.
Rồi Martin thuật lại tỉ mỉ câu chuyện rủi ro của mình. Đến gần cuối, chàng nhận thấy người bảo trợ của mình khó khăn lắm mới nín được cười.
- Thành thật chia sẻ sự việc xảy ra – ông Damasso lấy vẻ mặt nghiêm nghị nói – và để cho anh sớm quên cái sự kiện bực mình này đi, tôi muốn thông báo một số kế hoạch có liên quan tới anh.
- Cháu xin sẵn sàng phục tùng, thưa ngài – Rivas trả lời trong khi vẫn do dự chưa xin ông Damasso giữ kín câu chuyện.
- Tôi cho rằng công việc vẫn sẽ chừa lại đủ thời giờ rảnh rỗi cho anh – nhà tư sản đáng kính mào đầu – vậy như thế này, liệu anh có cho là vất vả không nếu anh nhận ghi chép và làm sổ sách kế toán cho tôi hay tóm lại, anh nhận làm công việc gần như thư ký? Tôi sẽ trả cho anh ba chục peso mỗi tháng và sẽ vô cùng biết ơn nếu anh không khước từ lời đề nghị của tôi.
- Thưa ngài – Martin trả lời – cháu sung sướng có được cơ hội dù chỉ ở mức độ nào đó để đáp lại lòng tốt của ngài. Cháu sẵn sàng nhận ghi chép và làm sổ sách kế toán, nhưng cho phép cháu được từ chối bất kỳ khoản thù lao nào vì việc làm không đáng kể này.
- Hãy thứ lỗi cho, anh bạn! Anh không phải là người giàu có, và số tiền tôi đề xuất sẽ cho phép anh được chi tiêu mỗi tháng năm chục peso.
- Với cháu thì không có gì quan trọng hơn sự bảo ban của ngài – Martin nghiêm trang đáp lời.

Câu trả lời buộc ông Damasso cảm thấy trọng nể chàng trai tỉnh lẻ nghèo khó, dù sao thì chàng ta đã từ chối không đắn đo khoản tiền thù lao mà bất cứ ai ở địa vị ấy cũng đã vồ vập lấy.
Trong khi Martin làm quen với những nghĩa vụ sau này và cho chàng xem một số giấy tờ công việc, ngài Ensina cố gắng nhận biết tính tình của người được bảo trợ. Sự coi thường tiền bạc của một nhóm người nhất định có cái gì đó không thể hiểu nổi. Trong mọi thời đại, loài người luôn sùng bái đồng tiền vàng và nếu có người nào xa lạ với sự sùng bái ấy, đặc biệt là ở thời đại chúng ta, thì sẽ trở thành lập dị [1]. Chính vì thế, mặc dù ông Damasso cảm phục Martin vì dường như chàng vừa hành động một cách thật sự anh hùng, mà có lẽ bạn đọc mẫn cảm đã hiểu, ông vẫn thấy hơi không yên tâm. Ngài Ensina không sao xoá được ý nghĩ rằng lối cư xử của Rivas rất kỳ lạ, rằng bản chất của chàng trai giống như cái mà những người thiết thực gọi là máu Don Quichot. Và bởi vì tất cả ý đồ của nhà t sản tháo vát đều gắn chặt với những mưu mô chính trị ne6n ông cho rằng người thư ký trẻ tuổi của mình có thể dễ dàng rơi vào ảnh hưởng của những kẻ mà từ tối hôm qua chính ông đã cố tình đặt cho cái tên là "bọn đỏ" chuyên tuyên truyền về tự do và bác ái.
- Tôi không nhắc nhở anh trước, Martin ạ - ông tuyên bố sau giây phút ngắn ngủi – thủ đô của chúng ta hoàn toàn tràn ngập những con người mà công việc duy nhất của họ là chính trị. Cho phép tôi cho anh một lời khuyên, hãy thật thận trọng đối với những người được gọi là tự do. Họ luôn luôn cằn nhằn, lúc nào cũng không hài lòng vì cái gì đó nhưng bản thân họ thì chẳng làm được điều gì tốt lành cả. Nói riêng giữa chúng ta, chỉ có kẻ nào định tự hại mình mới có thể thừa nhận phái tự do. Ở đâu không biết, nhưng ở Chi lê thì họ sẽ chẳng giành được thắng lợi đâu.
Cuộc nói chuyện đầy tin tưởng này đã giúp cho Martin chợt biết được những nguyên tắc chính trị của ông Damasso – người đã từ lâu mơ ước chiếc ghế nghị sĩ, hướng tới cái gì. xa rời với cuộc sống xã hội và chỉ vùi đầu vào sách vở, chàng cũng không hề nghi ngờ rằng biểu tượng đó của lòng tin được tất cả những người hoạt động chính trị ở Chi lê tôn thờ. Chính vì thế, sự cởi mở của ông Damasso làm cho bản chất trung thực và không lệ thuộc của Rivas ghê tởm, và trong thâm tâm, chàng lên án người bảo trợ mình. Thật ra ý nghĩ ấy xuất phát từ bản tính nhiều hơn là lý tính bởi vì Martin chưa bao giờ suy xét một cách sâu sắc đến những vấn đề đã vã sẽ còn làm cho loài người phát sốt rét một khi các dân tộc còn chưa giành được trạng thái tự nhiên của họ, đó là tự do.
Ngay trước bữa sáng, ngài Ensina thuật lại cho vợ con nghe chuyện rủi ro của Martin.
- Thật tội nghiệp! như vậy là cả đêm cậu ta không ngủ! – bà Engracia vừa âu yếm Diamela vừa thốt lên.
- Tất cả những cái đó cũng chẳng đáng sợ lắm đâu mẹ ạ - Agustin xen lời – anh ta chỉ đơn thuần trải qua một đêm "à la belle étoile[2]". Một cuộc phiêu lưu hấp dẫn.
- Thế mọi người sẽ nói gì – ông Damasso cắt lời con trai – nếu như biết rằng chàng trai tỉnh lẻ nghèo khó này, mỗi tháng chỉ được tiêu xài hai chục peso, đã khước từ không chịu nhận khoản tiền thù lao ba chục peso mà tôi đề nghị sáng nay trong trường hợp cậu ta đồng ý làm thư ký cho tôi?
- Chà chà! – Agustin thốt lên, tay xoa nhẹ hàng lông tơ mờ mờ trên mép – con người lầm lì của chúng ta làm bộ kiêu hãnh.
- Cậu ta khước từ làm thư ký cho ông ư? – bà Engracia ngạc nhiên.
- Không phải thế, cậu ta đồng ý, nhưng không muốn nhận tiền.
Leonor ném một ánh mắt rất nhanh lên người cha, dường như chỉ bây giờ nàng mới nghe được câu chuyện về cái gì.
- Thật là khôn ngoan! Chắc anh ta cho rằng làm như thế thì câu chuyện lố bịch về đôi giày sẽ được mau chóng quên đi – Agustin tuyên bố trong khi thả mình thoải mái xuống ghế sô pha và với vẻ hài lòng không giấu giếm, ngắm nghía đôi giày gót đỏ sang trọng đi trong nhà cùng cái quần da mỏng của mình.
Đúng lúc đó Rivas, người đang được chờ để vào bữa, xuất hiện ở cửa.
- Anh bạn Martin – Agustin nhìn chàng mỉm cười – như vậy là ở Santiago anh thấy khó ngủ phải không?
Martin đỏ mặt còn ông Damasso làm hiệu ra lệnh cho con trai im tiếng.
- Đáng tiếc là như vậy – chàng trai trả lời, cố làm sao bình thản hơn trước nụ cười giễu.
- Anh lầm lẫn rồi anh bạn ạ - chàng công tử vẫn không chịu buông tha – Ai lại đi mua giày ở quảng trường bao giờ. Sao anh lại không nói với tôi. Tôi đã có thể cho anh địa chỉ một người thợ giày người Pháp.
- Anh ngạc nhiên cái gì kia chứ? – Martin kiêu hãnh trả lời – Tôi đến thủ đô lần đầu tiên, vì thế mới xảy ra cái chuyện ngu ngốc ấy, hơn nữa tôi nghèo nên không đủ tiền để tìm đến thợ giày người Pháp đâu.
- Cần nói thêm là chính anh cũng chưa hề kể về những sơ suất mà chắc rằng anh đã mắc phải khi ở Paris – Leonor nói với anh trai – cười người thì dễ lắm.
Cô gái không nhìn Martin và nói những lời trên với nụ cười thoáng qua, song trong đó chứa đựng sự bất mãn đối với thái độ khiếm nhã của anh trai.
Người hùng của chúng ta cảm thấy rất cần phải cảm ơn người bênh vực không mong đợi của mình, song vì bối rối, chàng không thốt được lời nào.
Luôn luôn thừa nhận ưu thế của em gái, Agustin không tìm được lý lẽ gì đối đáp và để che giấu thất bại, chàng ta quay ra ve vuốt chú chó nhỏ đang ngoan ngoãn nằm trên lòng bà Engracia.
- Tôi thông báo cho mọi người trong nhà chuyện xảy ra với anh để anh giải thích lý do tại sao anh không ngủ ở nhà – ông Damasso thấy cần phải nói.
- Ngài xử sự hoàn toàn đúng đắn, thưa ngài – Martin trong lòng đã lấy lại được bình tĩnh sau những lời của Leonor – hy vọng rằng bà và cô tha thứ cho sai phạm vô tình của tôi.
- Tất nhiên rồi anh bạn – bà Engracia lịch thiệp đáp – việc không may như thế có thể xảy ra với bất cứ ai.
- Vâng, tất nhiên là với bất cứ ai – Agustin nối theo sau khi đã hiểu rằng tất cả đều bênh vực Martin – xin anh đừng nghĩ rằng những lời nói của tôi có ý chế giễu.
Leonor gật đầu tỏ ý tán thành những lời nói của bà mẹ, và tất cả nỗi sợ hãi của Martin tan biến, giờ đây chàng đã tin chắc việc rủi ro của mình sẽ không trở thành mục tiêu giễu cợt của cô gái nữa.
Sau bữa sáng, Rivas đi đến trường Đại học quốc gia để tìm hiểu tỉ mỉ xem khi nào và làm thế nào để được nhận vào khoa luật.
Sau khi hoàn tất mọi thủ tục giấy tờ, chàng trở về vào thẳng văn phòng ông Damasso và bắt tay vào làm việc. Nhưng một giọng nói từ bên trong vẫn luôn luôn thì thầm bên tai chàng "Nàng không khinh rẻ ta!"
Ý nghĩ vui vẻ ấy xua tan nỗi buồn ở đáy tim chàng và trước mắt chàng lại thoáng hiện niềm hy vọng có được hạnh phúc.


Chú thích:
[1] Nguyên văn: Trở thành con quạ trắng
[2] Tiếng Pháp : ngoài trời

[Vô Tình]

Chương 8

Ngày hôm sau, Martin bước vào học tập với sự hăng hái chỉ có thể có ở một chàng trai mà số phận đã không ban cho tiền của và bởi vậy, chàng hiểu rằng chỉ có thể thành đạt nhờ học vấn của mình.

Bọn thanh niên đỏm đáng chiếm đa số trong sinh viên khoa luật nghĩ đến những điều khoản của bộ luật hay của bộ pháp điển gồm bảy tập của Alphonse anh minh cũng không nhiều hơn nghĩ đến những vũ hội hay những cuộc hẹn hò đầy náo nức với các tiểu thư. Ăn vận bộ đồ sờn cũ đã lỗi thời, Rivas lập tức cảm thấy mình lạc lõng giữa bọn họ. Giới thanh niên quý tộc luôn luôn thờ ơ đến lạnh lùng, thậm chí thường tỏ ra khinh miệt đối với bất cứ ai không vận quần áo mới tinh và không có được vẻ hào nhoáng bên ngoài, đối với loại người như thế thì khó có thể chiếm được thiện cảm của họ. Các sinh viên nhìn Martin như nhìn một người nhà quê đáng thương, đáng chú ý tốt có lẽ chỉ vì trang phục tồi tệ, và chưa người nào một lần làm bạn với chàng. Bằng kinh nghiệm của chính bản thân, người hùng của chúng ta buộc phải nếm trải cái gọi là tính kiêu ngạo của kẻ giàu có, chàng kiêu hãnh tự tách mình khỏi những người khác, nhưng khi gặp thời cơ chứng tỏ những hiểu biết trội hơn hẳn của mình thì chàng sẵn sàng không bỏ qua.

Chẳng bao lâu có một điều làm cho Martin phải chú ý là các sinh viên thường nhắc đến tên một người bạn của họ mà chàng chưa lần nào được nhìn thấy.
- Raphael San Louis chưa đến à? – hầu như chàng nghe như thế hàng ngày.
Về con người này mọi người nhắc đến nhiều và dựng lên nhiều phỏng đoán về những nguyên nhân vắng mặt đến mức sau ít lâu Rivas đã hiểu, người sinh viên bí hiểm rất có uy tín với bạn bè và vì lý do gì đó kích thích trí tưởng tượng ở họ rất mạnh.
Mãi hai tháng sau, Martin mới nhận thấy trong giảng đường có một khuôn mặt lạ mà tất cả đều gọi là Raphael và dường như đều chào đón đặc biệt niềm nở. Trông vẻ ngoài, chàng ta khoảng 23, 24 tuổi, người tầm thước và vô cùng cân đối. Mái tóc đen dày rẽ ngôi thẳng tắp có những mớ quăn gợn sóng rất đẹp rũ xuống đôi tai nhỏ hồng hồng. Cái đầu tiên thu hút sự chú ý trên khuôn mặt chàng trai là vầng trán cao kiêu hãnh. Cặp mắt không lớn nhưng sắc sảo phản ánh trí thông minh và nghị lực, chúng mang lại cho khuôn mặt xanh xao với những đường nét tinh tế một vẻ quả cảm và đôn hậu. Hàng ria đen tỉa nhỏ như sợi chỉ càng làm nổi bật sắc xanh xao của nước da ngăm thô.
Với sự quan tâm không giấu giếm, Rivas ngắm nhìn người sinh viên không quen biết tới mức chàng ta nhận thấy điều đó và ném một cái nhìn rất nhanh về phía chàng. Chàng ta thì thầm gì đó với người ngồi bên. Đúng lúc đó giáo sư yêu cầu Martin trình bày một vấn đề pháp lý phức tạp đang được tranh cãi. Giải trình quan điểm của mình, Rivas chỉ ra sai lầm của người sinh viên đã phát biểu trước chàng. Chàng kia ra sức phản bác nhưng Martin bảo vệ quan điểm của mình rất hùng biện và đầy sức thuyết phục đến nỗi đối thủ hẩm hiu của chàng phải đỏ mặt hổ thẹn rồi im lặng.
Trong khi đó Raphael San Louis đưa mắt nhìn Rivas hỏi nhỏ người ngồi bên:
- Ai thế?
- Sinh viên mới của chúng ta. Xét vẻ ngoài thì anh ta ở tỉnh lẻ đến và rất nghèo. Anh ta không tìm cách làm quen với ai và chỉ góp chuyện khi nào được hỏi điều gì đó. Theo tôi anh ta hoàn toàn không đần độn đâu.
Raphael thích thú ngắm nhìn Martin và trở nên chăm chú lắng nghe cuộc tranh luận đang trong lúc sôi nổi giữa chàng sinh viên với đối thủ của mình.
Chuông vang lên và chàng sinh viên thua trận tiến tới chỗ Rivas với vẻ khiêu khích:
- Vô cùng đáng khen vì anh tự lãnh việc sửa sai lầm của người khác – chàng ta ngạo mạn nói – nhưng khuyên anh đừng bao giờ giở cái giọng hỗn xược như hôm nay anh đã tự cho phép làm nữa nhé.
- Tôi không có ý định nghe ai cảnh cáo hết và luôn luôn trả lời bằng cái gm mà người ta nói với tôi – Martin đáp lại – cũng xin báo trước để anh biết rằng chỉ có thầy giáo mới có thể dạy bảo tôi, mà cũng chỉ có trong giờ học thôi.
- Ông ấy nói hoàn toàn có lý! – Raphael San Louis thốt lên rồi tiến lại phía hai bên đang cãi nhau – Menghen, anh thật thô lỗ với ngài đây, mặc dù ông ấy chỉ làm cái gì cần phải làm khi sửa lại sai lầm cho anh. Ngoài ra ông ấy còn là người mới đến và nghĩa vụ hiếu khách buộc chúng ta phải đặc biệt lịch sự.
San Louis nói một cách trầm tĩnh, không hề có giọng lên lớp và những lời chàng nói đã chận đứng cuộc cãi vã vừa mới xảy ra.
Martin ngập ngừng tiến về phía chàng.
- Cho phép cám ơn anh vì anh đã bênh vực tôi – chàng nói – Mong anh tin ở sự chân thành của tôi.
- Tôi không hề nghi ngờ điều đó – Raphael mỉm cười và thân thiện chìa tay cho Martin
- Một khi anh đã chiếu cố đến tôi – Martin tiếp tục – tôi muốn hy vọng rằng sau này anh cũng sè không từ chối cho tôi những lời khuyên. Tôi chỉ đến Santiago không lâu và hoàn toàn chưa biết những thói quen ở đây.
- Ồ, nếu xét theo những gì tôi vừa được chứng kiến – Raphael mỉm cười – thì anh không thật cần lời khuyên đâu. Thói ngạo mạn và tự cao tự đại chỉ là những thứ anh sẽ đụng phải trước hết ở thủ đô chúng ta, nhưng tôi cho rằng anh đủ khả năng chận đứng bất kỳ kẻ càn rỡ nào. Phải thú nhận rằng tôi bênh vực anh chính vì như tôi được biết, anh không giàu có và chưa kịp kết bạn với ai. Chúng ta đã quen xét đoán con người trước tiên theo cách ăn mặc và kiểu cách của họ. Riêng tôi không chấp nhận điều đó. Sự nghèo khó và đơn độc bất đắc dĩ của anh gây cho tôi mối thiện cảm lớn vì những lý do mà bây giờ tôi chưa muốn nói.
- Tôi thật sung sướng được nghe điều đó – Martin sôi nổi thốt lên – và sẽ rất vui nếu được anh ban cho tình bạn.
- Ô, anh kiếm cho mình một người bạn vô cùng buồn tẻ - Raphael đáp lời và mỉm cười buồn bã – Tuy thế tôi đã có được kinh nghiệm sống cách nào đó và có thể nó sẽ không vô ích đối với anh. Tóm lại, như người ta vẫn s, cứ sống rồi biết. Thôi tạm biệt.
Raphael cáo từ rồi đi khỏi còn Martin vẫn trông theo con người bí ẩn ấy một lúc lâu nữa – con người đã để lại cho chàng một ấn tượng lạ lùng khó tả.
Trên thực tế đúng là Raphael San Louis được bọc kín trong lớp vỏ bí hiểm thế nào đó, còn vẻ ngoài thơ mộng của chàng làm người khác lập tức phải chú ý. Martin cảm phục cách xử trí của chàng – nó chứa đựng niềm tự trọng và sự giản dị cao cả. Đặc biệt gợi cảm là giọng nói của Raphael có âm hưởng của một nỗi buồn thầm kín. San Louis ăn vận khác thường, dường như chàng coi khinh mọi thứ mốt mà mọi sinh viên khác tôn thờ một cách nô lệ, làm cho tất cả đều có vẻ giống nhau. Cằm họ bị những cổ áo hồ cứng chống thẳng lên, còn Raphael thì mặc chiếc áo sơ mi cổ bẻ thắt hờ hững một cà vạt màu đen, cái cổ cao kiêu hãnh của chàng hằn lên những ngấn làm cho người ta nhớ đến cổ Bairon mà tất cả đêu quen thuộc qua những chân dung điêu khắc. Suy ngẫm những câu nói sau cùng của người bạn mới, Martin cho rằng số phận của Raphael có thể có những cái gì đó chung với số phận của mình và chàng chợt nghĩ có lẽ San Louis cũng không được thừa hưởng tài sản gì của cha. Chính vì thế sáng hôm sau Rivas đã không rụt rè đến với Raphael trước và nối lại cuộc nói chuyện bị bỏ dở.
- Khi nào anh muốn – San Louis nói – chúng ta có thể cùng ăn trưa trong một khách sạn xoàng xĩnh mà tôi thường lui tới. Ở đó sẽ không có ai quấy rầy những cuộc tâm tình. Xin hỏi thêm, anh sống ở đâu vậy?
- Ở nhà ngài Ensina.
- Ở nhà ngài Ensina à? – Raphael ngạc nhiên hỏi lại – Thế ra anh là người nhà của ông ấy?
- Ồ, không phải đâu! Ông ấy cho tôi ở đơn thuần chỉ vì lời yêu cầu của người cha đã quá cố của tôi thôi, thế anh quen ông Damasso à?
- Không quen lắm – San Louis trả lời, cố giấu vẻ lúng túng.
Đôi bạn trẻ im lặng, sau đó Raphael bắt đầu nói về một cái gì đó lạ hoắc chẳng ăn nhập gì với những gì họ đã nói trước đó.
Cũng ngày hôm đó, sau khi hết giờ học, chàng mời Rivas cùng ăn trưa và họ đến cái khách sạn mà Raphael đã nhắc tới. Chai rượu vang nhanh chóng giúp họ thoải mái hơn.
- Chắc là anh không mạo hiểm đến đây cùng với con trai ông Damasso – Raphael nhận xét với nụ cười tinh nghịch – Nhưng bù vào đó, trong ngôi nhà này ta cảm thấy tự do hoàn toàn.
- Anh đã có dịp đến thăm nhà ngài Ensina chưa? – Martin hỏi và phát hiện thấy tên người bảo trợ mình gây cho San Louis một vẻ hồi hộp.
- Vâng, đã có dịp, vào một thời kỳ tốt đẹp – Raphael trả lời – Thế anh có thích cô con gái của ngài lắm không?
- Nàng thật tuyệt vời! – Martin cuồng nhiệt thốt lên.
- Cẩn thận đấy anh bạn ạ! Câu trả lời của anh nói lên sự thán phục mà có thể sẽ nguy hại cho anh – San Louis trở nên nghiêm nghị nhận xét.
- Tại sao lại thế? – Rivas sửng sốt.
- Bởi vì yêu một cô gái giàu có là bi kịch thực sự đối với một người nghèo khó! – Rõ ràng hơi xúc động, Raphael rót cho mình một ly rượu vang – Khi đó thì từ biệt tất cả, học hành, hy vọng, tương lai…Hôm qua anh có yêu cầu tôi giúp những lời khuyên, vậy thì đây là lời khuyên đầu tiên và quan trọng, đối với một sinh viên còn trẻ, tình yêu giống như trái táo cấm ở thiên đường. Nếu như anh muốn đạt được điều gì đó trong cuộc đời, mà ở anh, Martin ạ, có tất cả những tư chất để trở thành một con người xuất sắc, thì anh hãy bọc trái thơm vào một vỏ thép thật dày.
- Ngay nghĩ đến tình yêu tôi cũng không hề! – Rivas trả lời – Điều đó xuất phát từ không ít nguyên nhân xác đáng mà một số nguyên nhân đã vừa được anh nhắc tới.
San Louis im lặng một lúc rồi sau đó chuỷên đề tài. Chàng nói nhanh và sôi nổi, rõ ràng là muốn buộc người đối thoại quên đi lời khuyên nghiệt ngã của mình.
Không hiểu sao trong bữa ăn chiều Agustin lại nhắc tới Raphael San Louis, Martin nói là mình có biết chàng.
- Anh chàng đẹp trai ấy tôi cũng rất quen thuộc – ông Damasso xen lời – một kẻ gian ngoan chỉ mong vớ được cô nào có hồi môn giàu có.
- Sao ba không công bằng như thế ạ! – Leonor thốt lên – Con nhận định hoàn toàn khác về San Louis.
- Đích thực là một parvernur (kẻ chơi trội) thường tình – Agustin lên tiếng – Ba hoàn toàn đúng. Thời buổi này ai cũng cố kiếm bằng được tài sản.
- Có gì là xấu trong chuyện đó kia chứ! – Leonor hỏimột cách thách thức – Có những người tuy nghèo nhưng đáng được hưởng sự giàu sang hơn những kẻ giàu có nhiều.

Câu chuyện này gây trong lòng Martin mối ngờ vực. Sự nhiệt tình bảo vệ Raphael của Leonor trước những đòn tấn công của cha và anh trai, rồi những câu nói của San Louis còn vang lên trong trí nhớ của chàng về trái cấm bỗng mở mắt cho chàng. Một phỏng đoán chua xót gieo vào tim chàng nỗi đau chưa bao giờ có. Bây giờ thì Martin không co1n nghi ngờ San Louis đã từng yêu Leonor nhưng bị ông Damasso phản đối. Khám phá bất ngờ này làm phiền muộn như thể nhận được một tin buồn, chàng chán nản đến cùng cực và mọi thứ xung quanh đều nhuốm màu ảm đạm.

Bước vào văn phòng ông Damasso, Martin lập tức bắt tay vào xem xét các thư từ, song ý nghĩ của chàng bay tận đâu đâu. Lần nữa chàng cố đoán xem quan hệ giữa Leonor và Raphael thế nào và luôn luôn đi đến một kết luận duy nhất đã đưa mình vào tâm trạng chán nản u ám "Không nghi ngờ gì nữa, họ đã yêu nhau! Còn nếu xét theo cái cách Leonor đứng ra bảo vệ cho Raphael thì trong trái tim nàng, tình cảm vẫn như xưa."

[Vô Tình]

Chương 9

Ý nghĩ về chuyện Leonor yêu Raphaël San Louis đã dằn vặt người hùng của chúng ta và gây cho chàng sự gượng gạo nhất định khi gặp người bạn mới, dù rằng Martin vẫn quý mến San Louis.
Liên tục mấy ngày liền, chàng tìm cách kiểm nghiệm những nghi vấn của mình bằng cách thận trọng dò hỏi Raphael, nhưng đã uống công vô ích vì chàng không biết được gì cả.
Một hôm sau bữa cơm chiều, Martin định đi ra như mọi khi để tránh gặp khách khứa và chàng đã cầm mũ thì đột nhiên nghe tiếng Leonor hỏi:
- Anh có yêu âm nhạc không?
Chàng trai như nghẹn thở vì hồi hộp. Chàng xúc động mạnh vì chính cô gái kênh kiệu đã tự nói với chàng và cứ ngỡ như tất cả chuyện này đang xảy ra trong mơ. chàng luống cuống quay lại rồi lặng lẽ nhìn Leonor, vẫn chưa tin ở tai mình.
Cô gái hơi mỉm cười và nhắc lại câu hỏi.
- Tôi rất ít khi nghe nhạc, thưa tiểu thư – Martin xúc động đáp – Vì thế không dám gọi sự thích thú của mình là tình yêu.
- Điều đó không có ý nghĩa gì – Leonor nói như ra lệnh – Anh cứ ngồi xuống cạnh đàn dương cầm và lắng nghe những bài tôi chuẩn bị chơi, tôi cần nói chuyện với anh.
Hoàn toàn lúng túng, Rivas nghe theo một cách phục tùng.
Bên chiếc bàn chơi bài trong phòng khách, Agustin đang hướng dẫn cha mẹ cách chơi bài tây. Chàng ta học được cái trò tiêu khiển thời thượng đó ở Paris.
Sau khi để cho Martin ngồi xuống bên cạnh mình, Leonor bắt đầu dạo một đoạn valse gì đó. Chàng chăm chú nhìn nàng một cách hân hoan, vẫn còn chưa tin rằng ước mơ thầm kín của mình đã thành sự thật.
Cô gái xinh đẹp vẫn chơi khúc dạo nhạc và một số nhịp valse, không hề nói một lời. đến khi Martin đã cho rằng tất cả những điều xảy ra chỉ là giây phút đỏng đảnh nhất thời của nàng thì nàng hỏii:
- Anh quen với Raphael San Louis à?
- Đúng vậy, thưa tiểu thư – Rivas trả lời và nhìn nhận câu hỏi đó như một sự khẳng định thêm cho những ước đoán khổ não của mình.
- Chàng có nói điều gì về một ai đó trong gia đình tôi không? – Leonor gạn hỏi.
- Nói rất ít. Theo tôi Raphael không phải là người thích tán dóc – chàng trai trả lời.
- Anh là bạn của chàng phải không?
- Vâng, nhưng chúng tôi mới quen biết nhau được vài ngày. Chúng tôi cùng học một khóa.
- Nghĩa là thỉnh thoảng anh ấy có chuyện trò với anh?
- Hầu như hàng ngày, kể từ lúc chúng tôi kết bạn với nhau.
- Vậy mà không lần nào anh ấy nói với anh điều gì đặc biệt về gia đình tôi hay sao?
- Nói đúng ra thì không..À, xin thứ lỗi, có một lần anh ấy hỏi về cô.
Nói ra những lời này, Rivas chăm chú quan sát cô gái, hy vọng cuối cùng vẻ mặt của nàng cũng sẽ thổ lộ cho chàng biết những ước đoán vẫn dày vò mình có đúng hay không.
- Thế ư? – Leonor dài giọng – và không hỏi về ai nữa sao?
- Hoàn toàn không, thưa tiểu thư – chàng trai thì thầm và nhìn cô gái với sự xúc động khó tả.
Không nói thêm một lời nào, Leonor tiếp tục chơi một bản nhạc nữa.
Martin thấy nghẹt thở. Trong tâm hồn chàng, nỗi lo lắng được thay thế bằng sự phẫn uất, như thế là cô nương tự phụ này hạ cố nói chuyện với mình chỉ nhằm mục đích gạn hỏi về cái người mà cô ta yêu. Lòng kiêu hãnh của chàng trai bị xúc phạm. có lẽ chàng sẵn sàng vứt bỏ mọi thứ trên đời chỉ để làm sao trở thành một gã đẹp trai dị thường có một gia tài kếch sù hay nổi tiếng trên thế giới. Vì chỉ khi đó chàng mới trở nên ngang hàng với Lenor, mới thu hút được sự chú ý của nàng, mới chinh phục được khối óc và trái tim của cô gái ngạo mạn mà hiện giờ nghĩ về chàng chẳng khác gì thứ đồ gỗ bày trong phòng khách. Ý thức ve6` việc mình nghèo và không danh vọng chưa khi nào dày vò chàng như thế, chàng cảm thấy có lẽ mình thậm chí không dừng lại trước cả một tội ác chỉ nhằm buộc Leonor phải nghĩ về mình, dù là với nỗi ghê sợ.
Mấy phút trôi qua và cô gái lại nhìn Martin.
- Nhưng dù sao – nàng nói tiếp câu chuyện bị ngắt quãng – tôi nghĩ anh cũng phải biết bạn anh làm gì và đến những nơi nào chứ?
- Rằng lấy làm tiếc, thưa tỉêu thư, tôi không thể làm thoả trí tò mò của cô đối với Raphael San Louis – Rivas hơi lạnh lùng đáp – Nhưng anh ấy không thật cởi mở lắm với tôi và không kể cụ thể vẽ những nơi thường lui tới. Chúng tôi chỉ gặp nhau trên giảng đường.
Leonor ngừng chơi, xếp các bản nhạc lại và đứng lên.
- Thế nào, ba mẹ đã học được cách bói bài chưa ạ? – Nàng đi lại phía bàn có cha mẹ đang ngồi.
- Rồi, ba mẹ đã làm được không kém gì anh đâu – anh trai nàng đáp.
Martin đỏ bừng mặt vì xấu hổ và tức giận. Leonor không nói với chàng lấy nửa lời, thậm chí không thèm nhìn về phía chàng nữa. Nng bỏ đi với cái vẻ dường như không phải tự mình vừa mới yêu cầu chàng ngồi bên cạnh vậy.
- Còn anh có biết các trò tiêu khỉên nhập ngoại này không? – cô gái đột nhiên hỏi, cứ như là bỗng nhớ ra rồi mình đã bỏ rơi chàng trai một mình bên chiếc đàn dương cầm
- Không, thưa tỉêu thư – chàng trả lời.
Chàng loay hoay một lúc để nghĩ cách làm sao đi ra khỏi phòng mà không bị để ý, sau đó đứng dậy và đi ra khỏi phòng.
Chàng trở về mình, trong lòng ngán ngẩm. sự chán ngán làm cho chàng không thể lý giải đến cùng những ý nghĩ và tình cảm đầy mâu thuẫn đang xáo trộn tâm hồn. Chàng nguyền rủa số phận, nguyền rủa thói tự phụ của bọn người giàu có và tự lập ra những mưu đồ trả thù cuồng dại rồi ngay lúc đó lại cố ý thoát lui nhẫn nhục vì nghĩ đến tương lai buồn thảm của mình. Nhưng sau đó chàng lại tiếp tục đắm mình trong những mơ ước viễn vông rằng mình sẽ giành được vinh quang và trở thành đối tượng thán phục cho tất cả mọi người. cuộc đấu tranh nội tâm ấy kích động não chàng làm cho trái tim đập nhanh dữ dội. Martin cảm thấy máu dồn lên thái dương. Nhịp thở bị đứt đoạn và những giọt nước mắt nóng bỏng làm mờ cả mắt, chàng rã rời ngã người xuống ghế và nhìn về phía trước với đôi mắt vô hồn, song trong sự rối loạn ấy, ngay trong cơn lốc của mọi thứ tình cảm thì một ý nghĩ đầy phấn khích vẫn bùng lên soi sáng tất cả giống như tia chớp giữa bão giông "Trời ơi, nàng đẹp làm sao! Nàng đẹp làm sao!"
Dần dần chàng cũng bình tâm trở lại và thay thế cho nỗi chán chường ấy là những ảo mộng diệu kỳ của mối tình đầu. Chàng được yêu! Leonor bỗng khám phá ra những kho báu trong tâm hồn trong sáng và say đắm của chàng, nàng đã đáp lại tình cảm đầy trìu mến và tận tuỵ mà chàng dâng hiến, đã cho phép chàng say mê nàng. Martin hoàn toàn đắm mình trong thế giới siêu thực, trong tai chàng vang lên giai điệu valse lạ thường nào đó chưa bao giờ có và chàng cùng Leonor ước nguyện với nhau một tình yêu bất tận – một tình yêu không sợ già nua, thậm chí cả cái chết, bởi vì nó sẽ tiếp tục sống cả ở đó, nơi thiên đường. Chàng tin tưởng rằng trong trái tim vị nữ thần của chàng có thể bùng lên một tình yêu lớn lao để thắng được lòng kiêu hãnh thiên bẩm và chàng sẽ được dành cho, ngay tại đây, trên mặt đất này, một niềm hạnh phúc hiếm hoi mà mọi người cho rằng không thể có được. Rồi quên hẳn thực tại đắng cay, người hùng của chúng ta thiếp đi trong giấc ngủ.
Giống như trong ngọn lửa nóng bỏng của lò luyện kim, bạc sẽ tuôn chảy từ quặng mỏ, trong trái tim nóng bỏng những ước vọng đầy mâu thuẫn của Martin càng rực sáng hơn một tình yêu nồng thắm.
Còn trong lúc đó ở phòng khách, nơi nhóm người thường lệ đã tụ họp đông đủ, Leonor và Matilda ngồi trên sô pha chuyện trò sôi nổi.
- Em nhớ không, mấy ngày trước chị đã kể cho em – cầm tay cô em họ, Leonor thì thầm – rằng trong bữa ăn có chắc tên Raphael San Louis mà chị buộc phải bênh vực trước sự công kích của ba chị.
Matilda bóp chặt tay người chị tỏ ý hàm ơn, và Leonor tiếp tục:
- Hôm nay sau bữa ăn chị để cho Martin ngồi với mình bên chiếc đàn dương cầm, rồi dò hỏi chàng về San Louis. Họ kết bạn với nhau mới đây. Thực ra chàng ta hầu không thể kể cho chị điều gì về cuộc sống của Raphael. Rõ ràng là Raphael không coi chàng ta là người để bộc lộ tâm tư. Nhưng chị hứa với em sẽ tìm hiểu đầy đủ. Rivas thông minh và chị tin là chẳng bao lâu chàng ta sẽ chiếm được lòng tin nơi bạn mình. Khi đó chúng ta sẽ biết được Raphael có còn yêu em như trước không.
Câu chuyện của hai cô gái bị Emilio Mendosa cắt ngang, chàng ta ngồi xuống chiếc ghế bành cạnh Leonor và bắt đầu kể lể với nàng về tình yêu của mình. Cô gái im lặng nghe. Nàng không biểu lộ bất kỳ dấu hiệu bất bình nào nhưng cũng không làm gì để chàng hy vọng.
Ngày hôm sau, Martin tỏ ra khá lãnh đạm khi đáp lại lời chào của bạn mình. Đã quá gắn bó với Martin, Raphael lập tức nhận ra ngay vẻ dè dặt của chàng.
- Cậu làm sao thế? – Lần đầu tiên chàng xưng hô như thế với Martin – tại sao cậu buồn như vậy?
Chàng trai bị tước vũ khí trước giọng nói thân thiết ấy, hơn nữa San Louis rất lạnh nhạt trong cư xử với những sinh viên khác. Chàng có đủ trí thông minh để hiểu rằng thực ra Raphael chẳng có tội gì trong nỗi đau tâm hồn của mình mà đi ghen với bạn vì Leonor thì thật buồn cười.
- Cậu nói đúng – chàng trả lời và xiết chặt bàn tay Raphael chìa ra – Đêm qua tớ khổ sở quá.
- Liệu tớ có thể được biết nguyên nhân đau khổ của cậu được không? – San Louis hỏi.
- Để làm gì? – Rivas buồn bã nhận xét – cậu không đủ khả năng ban tặng hạnh phúc cho tớ đâu.
- Hãy thận trọng, Martin. Chắc cậu nhớ tớ đã nói gì với cậu chứ, đối với một sinh viên nghèo thì tình yêu là một trái cấm, chỉ cần nếm thử nó thì cậu sẽ mất hết.
- Tớ có thể làm được gì nếu…
Raphael không cho bạn nói hết câu:
- Tớ không muốn biết gì cả - chàng vội nói – có một số thứ tình cảm chỉ mạnh mẽ thêm khi ta kể cho người khác và tình yêu chính là thuộc vào số này. Đừng nói với tớ nữa. Nhưng cậu đã trở nên thật sự thân thiết đối với tớ và tớ muốn chữa trị cho cậu trong khi căn bệnh còn chưa trầm trọng. Sự cô đơn là một tham mưu tệ hại, mà cậu sống khép mình quá. Cậu cần phải được khuây khoả - chàng nói thêm vì nhận thấy Martin đắm mình vào nỗi ưu tư – và tớ nhận trách nhiệm ấy về mình.
- Tớ có cảm nghĩ rằng không dễ dàng như thế - Rivas phản đối khi nhớ lại cái cảnh đã diễn ra tối hôm qua.
- Chúng mình sẽ không phỏng đoán và tốt hơn hết cứ thử xem, vì có gì hại đâu. Ngày mai cậu hãy đến chỗ tớ vào lúc 8 giờ tôi, chúng mình sẽ đi chơi và tớ sẽ làm quen cậu với những người có thể làm cho cậu vui.

Đôi bạn từ biệt nhau, Martin đi về nhà ngài Ensina.