Tuyển tập truyện ngắn

Chuyện Riêng Với Bão
Tác giả: Mai Ly

Gần hết giờ làm việc buổi chiều thì trời nổi gió. Hôm qua nàng nghe dự báo thời tiết là sẽ có bão, một cơn bão trái mùa. Trời âm u suốt từ sáng làm nàng đợi mãi. Nàng thích những cơn bão vào ban ngày hơn là vào đêm. Tuy nhiên bão đêm cũng được. Ngắn gọn lại là nàng thích bão. Mọi người trong phòng vội vàng chuẩn bị áo mưa và về sớm. Còn nàng thì chẳng vội gì. Nàng có một lý do chính đáng để nói với mọi người: "Em không mang áo mưa và nhà em xa, sợ về không kịp".

Mọi người đã về hết, ai đó đã đóng cửa sổ: cả cửa kính và cửa chớp. Nàng nghe thấy tiếng gió vọng bên ngoài. Trong phòng kín như hòm nhưng nàng thấy hơi lạnh. Nàng mở cửa đi ra hành lang. Cả tầng hai không có một ai. Ðến khi nàng mở cánh cửa ở đầu hồi khu nhà thì gió thốc vào. Nàng ngột thở nhưng vẫn cố đi ra và nhìn xuống đường. Trời tối sầm lại nhưng vẫn nhìn rõ mọi thứ. Gió thổi ào ào. Lá cây cũng rụng ào ào. Mọi thứ đều bị gió thổi. Gió làm quần áo nàng dính chặt vào người, tóc rối tung. Bụi đập vào mặt nàng rát như kim châm. Một tấm tôn ở mái bếp nhà nào bay xuống đường kêu rầm một cái, át cả tiếng gió. Rồi giấy vụn, quần áo và cả bụi nữa, tất cả nháo nhào trong không trung. Vẫn những cảnh của một cơn bão nhưng nàng thấy thật thích thú. Nàng nhớ đến tuổi thơ của mình. Hồi đó nhà nàng ở trong một khu chung cư. Mỗi lần có bão là nàng sẽ được nghỉ học. Nàng cũng sẽ cuống quít chạy theo bố mẹ để đóng cửa khi trời bắt đầu nổi gió. Sau đó nàng sẽ ngồi trên chiếc giường kê sát cửa sổ, quấn chiếc vỏ chăn quanh người, dán mắt vào cửa kính để xem thiên hạ vội vội vàng vàng, để xem gió bứt những tấm liếp trong chợ, tung lên rồi đập xuống, để xem mưa đổ xuống đường trắng xóa, để xem bọn trẻ con cởi trần tắm mưa. Thế nào nàng cũng đòi mẹ mở cửa để gió thổi vào nhà và thế nào mẹ cũng không đồng ý. Nàng sẽ giả vờ dỗi và ngồi xuống bậu cửa, giơ tay vào khe cửa để hứng gió, vì thế gió của bão bao giờ cũng chỉ đủ làm mát bàn tay nhỏ xíu của nàng khi đó mà thôi. Khi bão tan, nàng sẽ cùng bọn trẻ hàng xóm trốn mẹ xuống gác để lội bì bõm trong cái thứ nước bẩn mà bão làm dâng lên hoặc để thả thuyền giấy trong cái "hồ" ấy, thậm chí còn té vào nhau cái thứ nước ấy nữa. Bão của tuổi thơ thật tuyệt. Cô bé con là nàng khi đó chẳng bao giờ nghĩ đến giá gạo có tăng không, bao nhiêu ngôi nhà bị sập, bao nhiêu người bị chết. Sau này khi lớn lên một chút, có lần nàng nói với bố: "Con thích bão lắm bố ạ".

Bố nàng vội vàng: "ấy đừng con ạ! Bão thì người nông dân khổ lắm. Ông bà ở quê mất mùa đấy". Nàng ngúng nguẩy: "ứ ừ! Nhưng mà con vẫn thích bão". Rồi nàng lại nhớ đến cơn bão số 5 của mùa hè năm kia. Nàng nhớ rõ là cơn bão số 5, mà cũng là cơn bão lớn nhất trong năm bởi vì hôm đó cuộc thi chung kết Hoa hậu toàn quốc được tổ chức ở thành phố nàng. Biết rằng sẽ có bão nhưng nàng vẫn đi. Thực ra nàng cũng chẳng thích lắm các cuộc thi sắc đẹp nhưng cô bạn thân của nàng được ai cho một đôi vé, cứ rủ nàng đi bằng được. Ngồi trong nhà hát ấm áp ba tiếng đồng hồ, đến khi ra ngoài bất ngờ bị gió và mưa thốc vào mặt, ai cũng rét run. Hai đứa mang có một cái ô mà mười hai giờ đêm rồi thì còn núp ở đâu được. Cô bạn nàng cầm lái, còn nàng ngồi sau cầm ô che. Cái xe 50 của bạn nàng cứ ỳ ra trước gió, còn nàng cắn chặt răng vì rét, hai chân kẹp chặt vào xe, hai tay căng ra để giữ ô. Ðược một lúc thì tay chân mỏi nhừ, hàm cũng mỏi nhừ mà người thì ướt sạch. Nàng thu ô vào mà cảm thấy thật khó khăn. Hóa ra cán ô đã bị gió làm cong như hình cánh cung. Quả thật đấy là lần đầu tiên nàng đi trong mưa bão và cũng là lần đầu tiên nàng cảm thấy mình thật nhỏ nhoi.

Có vài hạt bụi bay vào mắt làm nàng bừng tỉnh. Ðưa tay lên dụi mắt xong thì trời đã bắt đầu mưa. Mưa hắt vào làm ướt mặt và tóc nàng. Mẹ mà ở đây thì mẹ sẽ bắt nàng vào nhà ngay lập tức. Nhưng mà mẹ lại đang ở nhà! Bất giác nàng mỉm cười sung sướng. Cuống lên về sớm thì có phải sẽ không được thoải mái thế này không! Trời vẫn chưa tối hẳn. Nàng đưa mắt nhìn sang bên kia đường. Ðã có một đôi trai gái đứng tránh mưa ở đấy từ bao giờ. Gã trai đưa tay vuốt tóc cô gái và ôm lấy cô ta. Nàng chợt thấy khô cổ và bỗng thèm có một người đàn ông nào đấy đứng bên cạnh, ôm lấy nàng và cùng nhau ngắm mưa. Nàng chưa bao giờ được ở bên cạnh ai để ngắm mưa. Rất ít người biết sở thích này của nàng, mà có biết thì hoặc là mặc kệ, hoặc cho là nàng dở hơi. Nàng cảm thấy rất rõ tim mình nhói lên. Ðôi trai gái kia yêu nhau lắm thì phải. Còn nàng thì không biết yêu. Nói chính xác là không biết yêu say đắm, không biết yêu hết mình. Chỉ những khi mưa to gió lớn thế này tim nàng mới mềm ra, còn không tình yêu say đắm đối với nàng thật sự chỉ là ảo tưởng mà những kẻ mù quáng nghĩ ra với nhau. Mà nàng cũng chẳng bao giờ tin rằng có ai đó yêu nàng say đắm cả. Nàng thật sự không hiểu tại sao người ta lại đắm đuối nhau, lại có thể chết vì nhau. Có người bảo nàng quá thực tế nên không thể yêu được. Nhưng nàng cũng yêu đấy chứ, nàng yêu chồng nàng, yêu như là số phận đã sắp đặt trước. Số phận cho nàng một gia đình hạnh phúc, bố mẹ cưng chiều, công ăn việc làm ổn định, thêm một ông chồng chiều nàng hết mực. Và chắc sau này sẽ là những đứa con ngoan. Nàng có được mọi thứ mà chẳng phải cố gắng gì. Nàng chẳng mơ cũng vẫn được những thứ mà người khác mơ ước. Có điều mà nàng mơ thì chẳng bao giờ thành hiện thực. Có người bảo nàng là lạnh lùng, khô khan và một loạt những tính từ đại loại như vậy. Có người bạn còn đùa rằng nàng là con người khô khan đến mức chỉ ăn cơm mà không ăn canh. Nàng mà khô khan ư? Cũng có thể. Nhưng những lúc thế này liệu có ai biết nàng mong muốn điều gì không? Nàng chợt rùng mình vì lạnh và cô độc. Nàng lắc đầu thật mạnh và tự bảo mình rằng xem bão thế đủ rồi, vào nhà cho ấm, đứng ở đây suy nghĩ lung tung làm gì cho mệt người.

Nàng quay về phòng, bước những bước thật dài. Và nàng bất ngờ đến giật mình khi thấy anh ta ngồi ở bàn làm việc. Trời mưa bão thế này không về với vợ con còn tỏ ra mẫn cán thế làm gì. Nàng mở cửa bước vào phòng và hỏi: "Ơ thế anh chưa về à?". "Tôi có chút việc đang làm dở. Em đi đâu về mà ướt thế kia?". Nàng cười không trả lời, lấy báo ra đọc. Mở tờ báo ra nhưng nghe tiếng ì ầm bên ngoài nàng lại muốn chạy đi. Ngồi đây chán chết, chẳng có tí lãng mạn nào! Anh ta lên tiếng: "Ra đây ngồi nói chuyện bé ơi! Tờ báo ấy hôm qua tôi thấy em đọc rồi mà, đọc làm gì kỹ thế". Nàng cười như bị bắt quả tang, nói lảng: "Anh xong việc rồi à?".

Câu chuyện lúc đầu hơi gượng ép, nhưng đến khi đề về thời sinh viên thì anh ta sôi nổi hẳn lên. Ðôi lúc anh ta nhìn và nói với nàng thật dịu dàng. Nàng có cảm giác nàng đã làm anh ta nhớ đến ai đó trong quá khứ. Anh ta có một thời trai trẻ hào hoa, đa tài để mà nhớ, để mà tự hào. Còn nàng thì chẳng có gì để nhớ cả. Tất cả đều êm ấm, bình lặng như từ trước đến giờ thì liệu sau này bằng tuổi anh ta nàng có gì để kể đây? Chỉ có những cơn bão là làm khuấy động trời đất, khuấy động tâm hồn nàng, nhưng chẳng lẽ lại đi kể chuyện bão? Nàng chợt nhớ ra ngoài kia vẫn đang mưa. Nàng nghĩ giá mà anh ta là người tình của nàng thì nàng sẽ kéo anh ta ra ngoài mưa cùng với nàng ngay lập tức. Nhưng tất nhiên đó chỉ là tưởng tượng bởi vì nếu là người tình của anh ta thì hoặc là phải thông minh hơn nàng thật nhiều, hoặc là phải ngốc nghếch hơn nàng một chút. Hình như anh ta cũng có một cô "tình nhân bé nhỏ" ở đâu đó thì phải. Cô ta hay gọi điện thoại đến văn phòng vào lúc sáng sớm hoặc chiều muộn. Mỗi khi thấy anh ta hạ giọng và vui mừng: "Em đấy à?" thì nàng biết ngay là cô ta. Có đôi lần nàng đang ngồi trước mặt anh ta trao đổi công việc thì có điện thoại. Thường thì anh ta bảo: "Chút nữa anh gọi lại cho em nhé", nhưng cũng có lần anh ta mặc kệ nàng, xoay người qua hướng khác, tựa lưng vào ghế và thản nhiên nói chuyện làm nàng không còn cách nào hơn là đứng dậy. Những lúc như thế nàng rất muốn trêu anh ta vài câu nhưng ngay lập tức nàng lại nhớ ra vị trí của mình. Không hiểu sao những lúc ngồi nói chuyện phiếm với anh ta thì nàng hay quên mất điều đó nhưng khi nói chuyện công việc hoặc có ai đó nữa thì nàng ý thức rất rõ nàng phải vợ, chẳng phải tình nhân, chỉ là một nhân viên quèn, cấp dưới của anh ta và chẳng có ý nghĩa gì với anh ta để mà ghen tuông hay tức giận, nàng chỉ là kẻ mà thỉnh thoảng anh ta buông vài câu tán tỉnh vô thưởng vô phạt mà thôi. Anh ta là người thừa khôn ngoan để có thể vừa thương vợ quý con, vừa yêu một cô bồ trẻ trung xinh xắn lại vừa tán tỉnh vài cô ngu ngốc như nàng. ở bên anh ta, nàng luôn cảm thấy mất tự tin. Anh ta thông minh hơn nàng quá nhiều làm nàng lúc nào cũng nơm nớp sợ anh ta khiển trách, sợ anh ta chê mình ngu dốt. Mặc dù thế nàng vẫn thích được làm việc cùng anh ta vì nàng học được ở anh ta nhiều điều. Nàng biết đó chính là động lực khiến nàng cố gắng: không phải vì đồng lương, không phải vì danh vọng mà chính là vì nàng muốn một lúc nào đó nàng hoàn toàn tự tin trước anh ta. Bất giác nàng quay sang nhìn anh ta. Nàng thích khuôn mặt của anh ta khi nhìn nghiêng. Anh ta cũng quay sang nhìn nàng và lẩm bẩm một câu bằng tiếng Anh: "Tôi muốn hôn lên đôi môi em". Thế đấy, anh ta không bao giờ giấu giếm rằng nàng có đôi môi đẹp và anh ta rất muốn hôn đôi môi nàng nhưng chưa bao giờ anh ta nói rằng anh ta thích nàng cả. Nàng giả vờ ngạc nhiên: "Sao anh lại đùa thế?". Bất ngờ anh ta cười phá lên: "Em giống hệt cô bạn gái của tôi ngày xưa, cho dù tôi có nói thì nói thầm cô ấy cũng vẫn hiểu, còn những câu tôi nói rõ ràng mạch lạc thì lại chẳng hiểu gì cả". Nói xong anh ta lại cười. Nàng ngượng nhưng phải tự thú nhận rằng nàng rất thích tiếng cười của anh ta: tiếng cười thật vang, thoải mái, phóng khoáng và rất ngạo mạn. Có mấy ai cười được như anh ta?

Tiếng chuông điện thoại cắt đứt câu chuyện. Ai gọi đến giờ này không biết! Nàng thấy anh ta nhấc máy và ừ ừ một hồi, quay sang nói với nàng: "Tôi về trước nhé, bà xã tôi mang áo mưa đến rồi".

Anh ta về. Nàng ngồi một mình, cảm thấy như bị bỏ rơi. Và nàng biết rất rõ tại sao nàng lại không chọn anh ta làm người tình. Nàng đã quen được đàn ông săn đón, chiều chuộng, mà đó lại chính là điều nàng không bao giờ nhận được từ anh ta. Trận mưa to năm ngoái, chồng nàng - khi đó mới là người yêu của nàng thôi - mang áo mưa đến cho nàng và đưa nàng về nhà. Bố mẹ nàng đã rất hài lòng vì cậu con rể tương lai chu đáo, thương vợ. Thế mà bây giờ đã hơn bảy giờ rồi vẫn không thấy tăm hơi đâu. Nàng nghĩ hay là chồng nàng cũng đang ướt như chuột lột ở đâu đó rồi. Nàng gọi điện đến công ty thì không có ai nghe máy, gọi điện về nhà thì "ông xã" hỏi luôn: "Em không về còn ở đấy làm gì? - Mưa á? Mưa thì mua áo mưa mà về chứ còn đợi gì nữa?". Nàng vâng gọn lỏn rồi cúp máy. Ðây là lần đầu tiên từ khi cưới chồng nàng nói với nàng bằng cái giọng lạ lùng ấy. Nàng cảm thấy hơi thất vọng. "Hơi" thôi bởi vì trước khi cưới nàng đã được các bậc đàn chị đi trước cảnh báo về các ông chồng trong tương lai rồi và vì thế nàng đã chuẩn bị tinh thần từ trước là sẽ có lúc sẽ nhận được câu nói này. Nàng gọi điện cho bố. Bố nàng vẫn chưa về: "Bố đang định về đây, con chưa về à? - Không có áo mưa à? - Sao con không mua một bộ mà về? - Không chạy ra mà mua được à? Thế thì đợi chút nữa ngớt mưa rồi hãy về không ốm đấy! - à hay là con cứ ở đấy đi, tẹo nữa bố mang áo mưa đến cho. Bố có mỗi một bộ, bố ra kia mua cho con bộ nữa rồi hai bố con cùng về - ừ! Ðói hả! Hôm nay ở lại bố mẹ ăn cơm, bao giờ hết mưa nó sang đón rồi về. Thế nhé!". Nàng cúp máy và cảm thấy hạnh phúc lại tràn đầy. Nàng vừa hát vừa bật máy tính lên chơi điện tử. Vừa chơi được một lúc thì lại có điện thoại. Hay là ông chồng yêu quí của nàng nghĩ lại rồi không biết. Ðầu dây đằng kia là một giọng đàn ông, không phải giọng chồng nàng, không phải giọng bố, mà là giọng anh ta: "Tôi mang áo mưa đến cho em nhé". Nàng từ chối và đột nhiên cảm thấy giận dữ. Anh ta làm như thế để làm gì cơ chứ. Anh ta biết thế nào nàng cũng từ chối còn giả vờ giả vĩnh làm gì. Nếu mà nàng có đồng ý thì anh ta cũng đâu có dám đội mưa mà mang áo đến cho nàng! Nàng biết anh ta lắm chứ. Thế rồi câu cuối cùng trong máy điện thoại là: "ừ thế thôi nhé, chút nữa tạnh mưa rồi hãy về. Hôn em thật nhiều!". Nàng nghĩ thầm: "Vâng thưa sếp, 12 giờ đêm mới tạnh mưa".

Nàng tiếp tục chơi điện tử nhưng không được tập trung lắm. Nàng nghe thấy tiếng mưa rơi bên ngoài liền mở cửa đi ra. Trời đã tối lắm rồi. Mưa to làm ánh đèn đường nhòe đi. Nàng lắng nghe tiếng mưa. Dường như mưa đã ngớt rồi thì phải. Nàng cảm thấy có ai đó gọi tên mình, lẫn trong mưa. Nàng chạy xuống mấy bậc cầu thang, ghé tai vào cửa sổ. Ðúng là bố gọi rồi! Nàng chạy hai bậc một xuống tầng trệt. Bố nàng mặc áo mưa kín mít làm nàng thiếu chút nữa thì không nhận ra. Nàng nghe loáng thoáng tiếng bố lẫn trong tiếng mưa: "Mặc nhanh lên rồi hai bố con cùng về".

Mưa lại đổ xuống. Hai bố con mỗi người một xe. Nàng co hai chân lên, để số một và bắt đầu biểu diễn tài nghệ "tay lái lụa", khoái chí khi thấy nước bắn tung toé sang hai bên. Bố chắc không chịu nổi nửa bánh xe. Trời đã ngớt mưa nhưng nước thì chẳng rút đi chút nào, lại thêm đông người đi lại làm cho nước sóng sánh, chao đảo giống như khi nàng cho cái muôi vào nồi múc canh vậy. Nàng cười thầm cái tính háu ăn của mình. Gần tám giờ rồi còn gì nữa mà không đói! Bao nhiêu chủ đề thì cuối cùng cũng quay lại ăn uống thôi!

Mưa thưa dần. Gần về đến nhà thì bố bảo nàng: "Trời ngớt mưa rồi lại tiện quần áo, con đi về luôn đi kẻo nó mong". Nàng đi một đoạn nữa thì trời tạnh hẳn. Thế là đã qua một cơn bão!

Con Hổ Mun
Tác giả: Ðặng Thư Cưu

Ông Trì Gầm ngồi yên lặng như một gốc cây cổ thụ, đăm đăm nhìn mặt trời đỏ sậm màu máu, hạ chầm chậm xuống mặt đầm lầy mù mù chướng khí. Những tia nắng cuối cùng sáng rực, lấp lánh như nhiều mũi giáo nung già lửa trong lò, đâm xuyên qua làn sương trắng. Cánh rừng bao bọc chung quanh dần bắt đầu ngả màu đen sẫm. Gió đứng. Bầy muỗi bay lào xào, thỉnh thoảng va mạnh vô khuôn mặt sạm màu sắt, lạnh câm như đẽo trên tảng đá. Tiếng loài thú nhè sột soạt trong lùm bụi phía rừng chồi. Tiếng cá sấu thở cạnh bờ sông nghe như tiếng rên trầm trầm. Muỗi táp vô mặt ông mỗi lúc một nhiều bám đầy trên cái đầu cạo nhẵn. Ông hậm hực:

- Hổng ngồi yên được với cái đám muỗi rừng ôn dịch này.

Ông đứng dậy chậm rãi. Dáng cao lớn gù gù như một con gấu lực lưỡng. Bắp thịt ngực phồng to, chắc nịch loáng thoáng những vết sẹo dài, nổi vồng lên có màu tai tái. Ông Trì Gầm nhóm lửa bằng những nhánh bằng lăng khô. Ngọn lửa vàng cam hắt ánh sáng lên mặt ông, rung rinh, chờn chợn những nét vẻ kỳ quái. Chỉ có đôi mắt nhỏ và sâu, lạnh và bén, xọc thẳng vào màn đêm vừa chớm như mắt thú rừng. Ðó là thứ vũ khí phòng vệ chắc chắn, đáng tin tưởng của những con người đặt chân lên vùng đất hoang vu ở phương Nam này.

- Sao ổng chặt mây lâu dữ vậy cà?

Như trả lời câu hỏi một mình của ông, một tiếng thú vang lên cuồn cuộn như tiếng bão. Nó chứa đựng một sức mạnh man dã, rừng rú. Nó trườn qua khu rừng, dội mạnh vào những gốc cây già, lướt trên chồi xanh, phá vỡ cái tịch mịch nặng nề của đầm lầy và sau cùng hòa tan vào những âm thanh rì rầm bất tận của dòng sông.

Ông Trì Gầm nhếch môi:

- Ông đã về.

Ông quay vào chòi lá lấy một tảng thịt rừng khô treo trên mặt đám than hồng. Phút chốc mùi thịt nướng ngọt đậm lan rộng. Cái giọng ngập ngừng nhưng sang sảng như tiếng đá vỡ:

- Chà... màn nguyên... màn nguyên... ta đói bụng quá.

- Tôi chờ ông từ hồi mặt trời còn ở trên đọt rừng bằng lăng.

- Hà... hà... màn nguyên... màn nguyên... Ta chém được cái đuôi của con tinh khù lỳ.

Người đàn ông xuất hiện nhẹ nhàng như một con beo đen. Ông liệng bó mây nước xuống sân và quăng trước mặt ông Trì Gầm một vật vằn vện dài hơn thước tay. Ông già lặng lẽ nhìn cái đuôi cọp mềm mại như còn rung động:

- Sao không chặt luôn ổng?

Người đàn ông cắm cây mác thông xuống đất, xếp bằng ngồi cạnh đống lửa:

- ?n uống đi rồi... màn nguyên... ta kể cho nghe.

Ông già rót rượu ra chén, xé thịt nướng đưa cho người đàn ông. Ông ta uống đánh ực một hơi cạn chén, bỏ thịt vô miệng nhai ngồm ngoàm khoái chí. Ðôi mắt to của người đàn ông rực lên như hai hòn than cháy.

Ông già yên lặng ngắm người bạn rừng. Chính ông cũng không biết rõ tuổi tác thật sự của người đàn ông là bao nhiêu? Với tấm thân đen bóng, dè dặt như các sớ gỗ mun cùng mái tóc rối bời bò xấp xõa ngang vai tạo cho người đàn ông một nét man dại cổ sơ. Ông già đánh bạn với người đàn ông trên hai năm nay. Cũng là dân lưu lạc xuống vùng đất rừng hoang vu này, nghề nghiệp khác nhau. Ông Trì Gầm chuyên nghề câu sấu đem bán ngoài xóm dân. Dụng cụ của ông là lao mun, là câu móc, là dây thừng. Người đàn ông là thợ săn cũng là người chặt mây rừng đem đổi chác ngoài xóm. Những lần dừng chân bên bờ sông, qua chén rượu, bên bếp lửa đêm, những thỏi thịt rừng, thịt cá sấu đã cho hai người cái tình bạn thật tự nhiên như cây rừng, như đầm nước. Nó không pha tạp một thứ gì hết. Nó trong vắt như nguồn sông nguyên khai. Nó đậm dà như mật ong mùa tháng giêng. Ðất rừng hùng vĩ, phong phú nhưng cũng đầy nghiệt ngã, nguy hiểm. Trong cuộc sinh tồn đơn giản đó, họ thấy cần nhau, thương nhau một cách lặng lẽ.

Bằng cái giọng ngập ngừng, phải lót thêm tiếng đệm vô nghĩa nhưng quen thuộc, người đàn ông kể cho ông già việc ông chặt đứt đuôi cọp mà ông gọi là tinh thù lỳ. Khi vô tới khu vực có mây nước mù thì trời đã xế. Người đàn ông ăn gói cơm nắm xong tính đốn mây rồi về sớm vì đã hẹn với ông già uống rượu đêm nay. Ông lần vô cụm mây già đủ tuổi thì một con hổ vằn chặn đường. Có lẽ nó qua đói vì không tìm được mồi, chớ bình thường ít khi nó dám tấn công ông một cách trực diện như vậy. Con hổ gầm gừ, quật đuôi liên tục và ứa bọt miệng trắng xóa. Người đàn ông bực tức giơ cao ngọn mác thông:

- Màn nguyên... màn nguyên... ta chém chết bây giờ. Con hổ bươn tới chầm chậm vì cái đói cồn cào nơi bụng. Bất ngờ nó đập mạnh đuôi về phía trái. Theo kinh nghiệm, người đàn ông hiểu con dã thú sẽ tấn công bên mặt. Ông tràn ngang và ngọn mác thong sắc bén trên tay vớt ngược, dọc theo sườn con thú. Sức mạnh ghê gớm của người thợ rừng đã chém ngọt một phần đuôi con hổ vằn và thuận đà rẹp thêm mấy cây mây gai góc. Con gổ hộc lên một tiếng kinh hoàng, vụt vào bụi, lê theo mấy vết máu đỏ thẫm.

Ông Trì Gầm rót thêm rượu:

- Thật là may cho lão. Tui tin rằng ông sẽ chém đứt hông lão chỉ với một nhát thôi.

Người đàn ông cười sằng sặc:

- Màn nguyên... ta cũng không muốn chặt lão chút nào hết... miễn là lão đừng động chạm tới ta.

Tảng thịt rừng còn trơ lại khúc xương bị gặm nham nhở. Ông già liệng thêm nhánh khô. Bếp lửa bùng cháy. Gió đêm bắt đầu hú ầm ào. Bầy muỗi rừng chốn biệt. Thật ra tiếng hổ gầm no mồi như uất nghẹn.

Ðột ngột hai người thợ rừng im bặt, nghiêng đầu nghe ngóng, mắt quắc lên, rực lửa. Người đàn ông đứng dậy ngó ra bờ sông. Tấm thân cuồn cuộn bắp thịt sừng sững, hắt lên trong bóng lửa chập chờn như một hình thần linh. Giữa cái âm thanh rì rầm như than thở của dòng sông họ nghe rõ tiếng mái chèo rẽ nước. Ai dám vào tận cùng ngọn rạch sâu thẳm giờ này?

Tiếng động của chiếc ghe mỗi lúc một gần. Tiếng người nói chuyện thì thầm. Ông già bật dậy, lao ra bờ sông:

- Ai?

Trăng lùi lũi chui vào cụm mây mù. Góc rừng tối sầm lại như vừa có một cơn bão đen lướt qua thật chậm chạp. Bếp lửa chỉ còn những vụn than hồng. Ông già không nhóm thêm để lắng nghe người khách lạ kể chuyện. Cả ba ngồi quanh bếp than. Vụn than nổ lép bép, vụt sáng bừng, rọi lấp lánh lên mớ râu muối tiêu phất phơ dưới cằm của người khách lạ. Ông nâng chén rượu của bạn rừng mới, uống một hớp:

- Tôi và chiếc ghe này đi lang bạt giang hồ. Rất nhiều khu rừng phương Nam đã có dấu chân tôi. Tôi là dân ăn ong các bác à! Các bác có nghe chớ? - Ông Trì Gầm và người thợ rừng nói lắp im lặng gật đầu.

- Nghề này không đụng chạm tới ai. Ong của rừng. Chỉ tội là phải lặn lội vất vả. Nhiều khi dân rừng không hiểu, hay nghi ngờ, làm khó dễ. Ong nhiều lắm. Ong là vị ngọt, là hương thơm của rừng. Mật không của riêng ai. Ông Trì Gầm nhếch môi:

- Tui nghe người ta nói mật của thần rừng.

Người khách lạ ngước mặt lên nhìn sâu vào thăm thẳm bóng đêm. Trăng vàng quạch phía rừng già:

- Dà. Bác đã nghe nói đến thần rừng là bác biết nghề của chúng tôi rồi. Nó như một lời nguyền truyền kiếp. Phải cúng tế, phải van vái. Nhiều dân ăn ong bỏ qua tập tục này, không tin tưởng thì suốt mấy tháng liền không kiếm được một giọt mật, rồi ốm đau liên miên, vốn liếng cạn sạch, thân sơ thất sờ. Ghê gớm vậy đó bác.

Người thợ rừng nói lắp nãy giờ câm lặng như đêm, chợt lên tiếng:

- ... Màn nguyên... mà cúng bằng gì?

Người khách chưa kịp hiểu câu nói của người thợ rừng. Lát sau, ông nghĩ ra, vui vẻ:

- Có gì cúng nấy bác à. Cái cần là do lòng thành của mình, lời hứa của mình. Khi thì heo quay, thủ vĩ luộc. Cũng có khi...

Người khách chợt cắt ngang câu nói. Âm thanh rơi hẫng vào màn đêm mất hút. Người khách quay đầu ngó xuống bờ sông. Ông Trì Gầm chợt nhớ ra lúc ra đón chiếc ghe, ông nhác thấy dáng một người thật nhỏ nhắn, lúi húi trong mui bằng lá chàm. Người khách quay lại:

- Nhiều khi cúng cả con cái mình.

Ông già ngạc nhiên:

- Ông nói thiệt hay nói giỡn?

- Rừng linh thiêng lắm, không nói chơi được. Nhiều khu rừng quá nặng ám lực huyền bí, cúng vật chết không làm ăn được phải tế bằng vật sống.

- Rồi con người bị cúng đó ra sao?

- Cũng về với gia đình thôi. Chưa thấy thần rừng nào nhận hết, nhưng không có lời van vái, thành thật thì không làm ăn được. Tôi cũng không hiểu.

Ðêm đã khuya. Trăng khuất dưới tán rừng đen kịt. Tiếng thú kiếm ăn cũng vắng bặt, chỉ có đám côn trùng rì rì suốt đêm. Người khách từ giã hai người thợ rừng để xuống ghe.

- Tôi còn ở đây, mình còn nhiều dịp để tâm sự, nếu thần rừng ở đây cho phép tôi xin ít mật của rừng.

Ông Trì Gầm đứng lên, dúi vào tay người khách thỏi thịt rừng phơi khô và một nắm muối. Người khách nhìn ông, lòng cảm tạ ngập ngời trong ánh mắt. Ông Trì Gầm trở vô chòi. Người thợ rừng nói lắp đã nằm yên trên sàn lót bằng những thân gỗ tròn, bóc vỏ. Ông Trì Gầm nhồi thuốc vào cái vố bằng gốc tre, bước ra ngoài châm hút và đứng tựa ngó mông lung về dải rừng xa hun hút. Mảnh đất hoang vu này còn chứa biết bao nhiêu điều mà ông không thể hiểu hết. Ðời người quá ngắn ngủi trước bí mật của thiên nhiên. Với ông thì ông có thể tự hào về sự am hiểu các bãi cạn, các vực xoáy, những con lạch đầy bùn dẫn vô đầm lầy, chỗ nghỉ ngơi của bầy cá sấu. Ðánh bạn với người thợ rừng nói lắp, ông biết thêm về cây mây đầy gai, những con chồn làm ổ trong bụi chà là hay những cái trứng rắn hổ mây to lớn. Bây giờ nói chuyện với người khách lạ ăn ong, ông hiểu rừng chỉ mới ban phát cho ông một vài vấn đề thông thường. Còn nhiều cái chất chứa ngập trong lòng khối đen thẫm trước mặt, trong muôn ngàn âm thanh kỳ quái của rừng đêm... Nhất là thần rừng. Cái bí lực huyền hoặc đó có thật không? Có tham dự thật sự vào những đời sống đơn giản của những người thợ rừng hay không? Ông Trì Gầm nghe giữa ngực có một cái gì đó nặng như treo lên một khúc gỗ mun. Ông đằng hắng một tiếng lớn, khạc mấy sợi thuốc vướng trong cổ họng. Ðêm lạnh câm đầy đe doạ. Bỗng nhiên đêm rừng nay khác hẳn mọi đêm khác. Nhiều dấu hỏi hiện ra trong đầu ông ngoằn nghèo như những con rắn hổ đất con vừa mới nở.

Hai cha con men theo ven đầm lầy đi một quãng khá xa mới tới vùng gò tranh. Mùi bùn, mùi nước đọng quanh năm, mùi cỏ ướt như quyện kín lớp không khí yên ả buổi sáng. Qua cánh đồng tranh hai cha con bắt đầu đi vào vùng trời tím nhạt của cánh rừng bằng lăng đang độ trổ bông. Tiếng ong rì rầm không ngớt. Người cha hít thật sâu mùi hương ngây ngất. Ðứa con gái hái một nhánh bông cầm nơi tay. Không ai có thể ngờ được rằng với những bước chân thong thả, nhẹ nhàng như một cuộc dạo chơi đó, hai cha con đang dẫn nhau đi tế thần rừng. Cuộc sống dềnh ra trước mặt bằng những bí ẩn chập chờn, bằng một sức mạnh mà con người chỉ thấy qua hơi thở. Rừng lặng im như chất chứa ngồn ngộn sức sống. Nó sẵn sàng dâng hiến và cũng sẵn sàng tiêu diệt.

Qua rừng bằng lăng, mặt đất đổ dốc, nghiêng xuống một dải rừng tràm mịt mùng không nhìn thấy giới hạn. Mùi bông sực nức trong gió và tiếng ong rộn rã một giai điệu bất tận. Người cha ngó đăm đăm vào rừng tràm mường tượng nhìn thấy một dòng mật màu hổ phách, trong suốt, đặc quánh chảy trong đó. Người cha nói với đứa con gái:

- Hãy thành tâm cầu nguyện với thần rừng cho cha con mình may mắn trong chuyến làm ăn này đi con. Ðứa con gái ngước mắt nhìn dải rừng có màu sáng xanh yên bình. Nắng đọng thấp thoáng trên tán rừng những vệt màu hồng tươi. Cô ngửi thấy mùi hương bông, mùi mật đến mùa. Người cha đứng bên cạnh nói lớn:

- Xin thần rừng cho phép cha con tôi được ăn ong trong khu rừng này tròn một vòng trăng. Tôi hứa sẽ không phá hại của cải của rừng. Ðêm trăng tròn tới tôi cho con gái tôi một trinh nữ mười tám đến tạ ơn thần rừng. Số phận của nó tùy ý quyết định của thần rừng.

Tiếng nói chậm rãi, gọn gàng từng âm một như liệng vào rừng yên ả những hòn sỏi của số mệnh. Thốt nhiên người con gái rùng mình. Cô cảm thấy có một nỗi bứt rứt kỳ lạ chạy rần rật trong máu. Cô nắm lấy tay người cha:

- Ba! Con thấy sợ.

Người cha quay trở lại:

- Con yên lòng. Mình chỉ dâng phần tinh thần cho rừng. Rừng không bắt con đâu. Như những lần trước.

- Nhưng đêm qua con chiêm bao.

- Con thấy gì?

- Con cỡi trên lưng một ông hổ bay vun vút, qua hết một dãy rừng thiệt dài. Sau đó con thấy mình hóa thành hoa rừng, một bụi hoa có màu đỏ như máu.

Người cha im lặng một lúc. Ông tin tưởng sự có mặt linh thiêng của thần rừng nhưng ông không ưa chiêm bao, mộng mị. Nó dễ làm cho người ta xiêu lòng. Ông an ủi con:

- Tại trước cảnh lạ, lòng con hốt hoảng hay nhìn thấy bậy bạ.

- Mấy bác thợ rừng nói ở đây có nhiều ông hổ.

- Thì cũng như mấy khu rừng miệt trên thôi. Cha tin ở con.

Hai cha con không nói chuyện gì với nhau khi đi qua đồng cỏ tranh. Phía đầm lầy mà sương còn quánh đặc, lơ lửng trên mặt đầm cái màn trắng mờ, rung rinh huyền ảo. Chợt người cha nói to một mình:

- Cầu nguyện với rừng, lần này làm ăn khấm khá, có một số vốn, cha con tôi sẽ định cư ngoài bờ sông. Không vào rừng nữa.

Bất ngờ một tiếng hổ gầm vang lên thật gần phía rừng bằng lăng như trả lời người cha. Âm thanh dội mạnh, kéo dài ra thành tiếng rền u u rồi lắng tan, đứa con gái siết chặt bàn tay người cha. ánh mắt trong sáng của cô vừa lướt qua một bóng mây hãi hùng.

*

Thời gian được tính thành vòng cung mặt trời lên ở phương đông và lặn ở phương tây. Ðơn giản như cuộc sống của những người thợ rừng, kể cả người khách lạ ăn ong. Mỗi người một việc. Họ không làm phiền nhau cũng như ít khi giúp lẫn nhau. Ông Trì Gầm thì mải mê với những con lạch đầy muỗi dẫn vô đầm lầy và tiếng sấu thở trầm trầm. Người thợ rừng nói lắp thì gắn bó với rừng mây đầy gai nhọn. Cha con người ăn ong lầm lũi về phía rừng tràm nức hương mật. Không biết do lời cầu nguyện đã đến tai thần rừng hay do nguồn mật dồi dào của cánh rừng hoang dã mà những lu, hũ của ông ta đã đầy ăm ắp?

Một đêm khi vòng trăng bắt đầu trở lại, người khách mang lên chòi một tảng mật lớn pha vào rượu. Ðứa con gái lo nướng một con cheo bị bẫy. Họ ngồi túm tụm nhau như đêm đầu tiên bên bếp lửa nhóm bằng nhánh bằng lăng khô. Rượu rót đầy chén, thơm ngát mùi mật, ngọt đẫm đầu lưỡi và họ uống không biết say vì đêm nay có lẽ là đêm chia tay.

Ông Trì Gầm vẫn với cái nhìn lạnh căm như dòng nước đêm:

- Cha con ông có thể ra đi được rồi. Rừng quá rộng rãi với cha con ông.

- Vầng trăng đã trở lại. Thời hạn xin làm ăn ở đây đã hết. Chắc kỳ này tôi sẽ dành dụm làm vốn, định cư ngoài vàm sông và lo cho nó một tấm chồng.

Ðứa con gái bẽn lẽn cúi mặt dấu vào mái tóc dài óng ả. Người thợ rừng nói lắp bật cười:

- Mắc cỡ làm chi con? Về xóm sống cho thoải mái. Rừng khắc nghiệt lắm con ơi.

Ông Trì Gầm ngó mông về hướng rừng đêm.

- Còn lời cúng tế?

Người khách quấn một điếu thuốc lớn, nghiêng đầu châm vào bếp lửa:

- Phải trả chớ.

- Ông bỏ đi không được sao?

- ồ không. Lời hứa vẫn là lời hứa. Số mệnh là số mệnh. Phụ lời nguyền tôi không hiểu hậu quả sẽ ra sao?

- ...Màn nguyên... nghĩa là ông giao con cho rừng?

- Phải vậy thôi. Ðêm mai, đúng kỳ trăng tròn trở lại, tôi đưa con gái tôi vào trong rừng. Sau đó nếu thần rừng tha cho nó thì nó sẽ theo tôi về xóm.

- Thần rừng cho hổ ra đánh với con gái tôi. Nó đã thắng tất cả và như thế thì lời cúng tế của tôi như đã xong.

Hai người thợ rừng mở tròn mắt nhìn hết người khách đến cô gái bé nhỏ. Họ vẫn im lặng như câu chuyện đó thật bình thường, như việc dùng dao tre gạt cái túi mật căng tròn, tươm ra một dòng vàng sánh, óng ả.

- ... Màn nguyên... thiệt à? Ta chưa nghe nói như vậy bao giờ?

Người khách nâng chén rượu uống một hơi dài. Cô gái vẫn nhìn vào bếp lửa. Thỉnh thoảng cô liệng vào một nhánh khô. Lửa bùng lên, uốn éo, so rạng gương mặt trông dễ thương của cô gái.

- Ðêm mai tôi mời hai ông chứng kiến một cuộc trả lễ. Tôi tin rằng chúng tôi sẽ ra đi an toàn. Họa hoằn... đó là số mệnh...

Người khách không nói tiếp. Tiếng chim rừng rít lên thảm thiết ở một góc trời.

Ðêm im sững không một chút gió. Trăng lên ngang đỉnh đầu, tròn vành vạnh, sáng lóa. Quãng đất trống ngăn vạt cỏ tranh và dải rừng già trắng lạnh. Ba người đàn ông dừng lại. Cô con gái bước tới sau lưng. Người khách quay đầu lại:

- Xong chưa con?

Cô gái gật đầu. Cô mặc bộ đồ đen. Quần túm ống. Một chiếc khăn buộc chặt ngang cái bụng nhỏ xíu. Mái tóc dài được bới cao gọn ghẽ. Cô cầm trong tay một cây roi vừa tầm làm bằng một thứ cây rừng vừa dẻo, vừa nặng. Người khách cùng cô con gái bước ra khoảng đất trống. Ông nói to, chậm rãi như ném tiếng vào rừng già:

- Thưa thần rừng linh thiêng, ngày trăng trở lại đã tới, tôi đã được ít mật của rừng cho. Như lời xin, đêm nay tôi đưa con tôi đến cho thần rừng, mong thần rừng thương nó còn bé bỏng. Số phận nó trong tay ngài. Tôi chỉ trông cậy vào tình thương của ngài.

Hai người thợ rừng ngồi lại trong đám cỏ tranh. Lần đầu tiên họ rùng mình trước lời van vái khủng khiếp. Người khách quay lại ngồi với họ. Ðêm rừng im phăng phắc. Cô gái chống roi đứng giữa vùng trăng sáng, rực rỡ như huyền thoại, ma quái vào bí ẩn như đời rừng.

Ðột nhiên tiếng chim lạ gào lên như âm thanh một tiếng khóc nức nở. Rồi tiếp theo là một tràng cú rúc kinh hoàng. Dáng nhỏ nhắn người con gái vẫn bất động. Phía rừng già vang ầm ào như có gió lốc xoáy lên. Một tiếng gầm dũng mãnh ác độc và đe doạ ập tới như có thể sờ thấy nó lướt ngang mặt cỏ tranh sắc cạnh. Con hổ vằn to lớn vọt ra từ trong rừng già co người lại tụ hình trước mặt cô gái. Cụm lông bạc phía dưới hầu như phát sáng trong ánh trăng. Con hổ lom lom nhìn cô gái bằng cặp mắt hừng hực lửa. Cô gái vẫn đứng bất động. Cô đã chết đứng rồi chăng? Con hổ vẫn vươn mình, mềm mại, uyển chuyển thành cái bóng trườn dài ra, phớt tối như một ánh mây vừa che lấp mặt trăng. Và người ta nghe thấy tiếng roi vun vút, xé gió cuộn ánh trăng thành những chùm bông kim ngân tơi tả. Con hổ gầm gừ, vây phủ cô gái bằng những cái vuốt xoè ra và đôi nanh ướt đẫm. Cô gái như đã biến thành bóng khói nhẹ lướt êm như sương né tránh những cái vồ độc hiểm. Cô tiếp sát vào sườn con dã thú, ngọn roi đánh đúng vào xương sống rồi đốc roi hất ngược lên giữa ức con vật. Con hổ hộc lên một tiếng văng ra và biến vào màn đêm đen kịt.

Hai người thợ rừng thở phào. Họ nghe như cái khối nặng nãy giờ treo trên ngực đã được cất đi. Họ toan đứng lên những người khách vội níu lấy vai họ dằn xuống, thì thào:

- Thần rừng mới thử sức thôi chưa đấu thật đâu.

Ðúng như lời nói, khoảng đất trống lại xuất hiện một con hổ khác. Con này chỉ bằng bảy phần con hổ vằn, thong thả từng bước mềm oặt. Nó mang bộ lông màu xám trắng. Những vằn đen hằn mờ mờ. Con hổ xám có vẻ thận trọng và cô gái cũng không đứng thản nhiên như trước. Cô lùi lại cầm ngang ngọn roi. Con hổ xám tiến tới trước mặt cô gái. Nó chụm hai chân trước lại, thân hình vươn dài, áp sát xuống mặt đất như chờ đợi một sự âu yếm. Cái hung hãn, dữ dằn của nó chỉ ngập ngời trong ánh mắt biếc xanh.

Cô gái và con hổ nhìn nhau thật lâu như thôi miên, như tìm kiếm sơ hở, như uy hiếp tinh thần đối thủ:

Một đám mây phớt qua ánh trăng. Con hổ hực một tiếng nhỏ nhưng sắc rồi chồm tới. Một chân nhắm vào bả vai, một chân nhắm vào cổ họng và cái miệng rộng ghê gớm sẵn sàng bẻ gẫy những đốt xương cổ của con mồi. Cái phóng mình của nó thật khít khao và lẹ như một tia chớp. Cô gái cuộn mình lăn tròn dưới ức con vật, lòn ra sau và dùng đầu roi đâm mạnh vào hạ bộ còn vật. Ngón sát thủ trong đường tơ, kẽ tóc. Con hổ xám bây giờ mới chịu vang lên tiếng gầm nhưng là một âm thanh nghẹn đi của sự chiến bại. Nó rớt xuống đất và lết vào khu rừng già thật hèn hạ.

Người khách dợn mình muốn đứng lên. Ông nghĩ thần rừng đã thử sức với cái vật tế nhỏ nhoi đó. Nhưng thần rừng như đang giận dữ vì tài năng cô gái mỏng manh kia. Rừng không tha thứ. Con hổ thứ ba tiến ra. Ðó là một con hổ mun, thật nhỏ, hiền hậu, nhút nhát và non nớt, nếu như nhìn thoáng qua vóc dáng bên ngoài của nó. Nó không thị uy bằng tiếng gầm giận dữ, bằng cái dáng điệu sẵn sàng uống máu con mồi. Con hổ mun tiến ra khoảng đất trống, rụt rè nhìn cô gái như một con vật nhỏ ngoan ngoãn. Nó đi vòng vòng chung quanh với những bước chân mềm mại, uyển chuyển. Cô gái chống cây roi, tấn công vững chắn như không quay đầu theo con hổ mun vì cô thừa hiểu đó là một cách phân tán sức lực của cô. Mồ hôi đẫm ướt chân tóc. Thần kinh cô căng thẳng dữ dội vì cô đang đối đầu với một đối thủ hết sức nguy hiểm. Cô gái không theo dõi con hổ mun bằng ánh mắt mà cô nghe ngóng bằng toàn thân, bằng xúc giác đang gợn lên trong làn da, bằng thính giác của một con người đứng bên bờ vực lắng nghe tiếng gió hú từ đáy sâu của cái chết. Con hổ mun bình thản như một con vật đang dạo chơi. Nó có vẻ như không chú ý tới cô gái.

Trăng sụp nhanh xuống mí rừng. Khoảng đất vụt tối. Con hổ mun lẹ làng tấn công từ phía sau lưng cô gái bằng cú vồ nhẹ nhàng không tiếng động. Cô gái xoay người như đã nhìn thấy bằng đôi mắt ẩn sau búi tóc. Ngọn roi đâm vào ức con vật. Nó uốn mình như một tay làm xiếc và rớt xuống bên phải cô gái nặng không hơn chiếc lá rụng. Cuộc chiến đấu thầm lặng. Những người ngồi quanh chỉ nghe thấy hơi thở nặng nề của cô gái. Nắm tay người khách siết chặt một gốc cỏ tranh và nhổ bật nó khỏi mặt đất.

Cô gái đã đuối sức vì qua nhiều lần chiến đấu cũng như cách vờn mồi nguy hiểm của con hổ mun. Cô nhất quyết đánh đòn sau cùng. Cô run người xuống, xoay cây roi thành vòng tròn... Nhưng bất ngờ mái tóc dài óng mượt của cô sút ra, xoã tung và cuộn lấy một phần roi như một sợi thừng đen biếc. Cô gái lúng túng, vướng vít với chính mái tóc của cô. Con hổ mun chờ có vậy, nó chồm lên, trườn mình như một cơn gió đen.

- Cha ơi!...

- Cha ơi!...

Tiếng con hổ mun gầm lên thanh và sắc. Tiếng gào chiến thắng của nó biến mất như chưa hề xuất hiện. Cô gái nằm sóng xoài trên mặt đất. Người khách rùng mình chấn động. Ông Trì Gầm đứng vụt dậy. Người thợ rừng chụp lấy ngọn mác thông chồm người tới từ khi tiếng kêu vĩnh biệt, đau đớn của cô gái vang lên, từ khi con hổ mun còn há họng rú lên kiêu hãnh và ác độc. Nhưng người khách ấn tay lên vai ông, lắc đầu:

- Không. Phải giữ tròn lời hứa với thần rừng. Số mệnh là số mệnh.

- Con ông đã phải chống chọi quá sức.

Giọng người khách cố ngăn nỗi nghẹn ngào, ăm ắp trong cổ họng:

- Nó đã làm rạng danh. Nó đã hiên ngang chống chọi với mãnh lực của thần rừng. Hãy để nó ngủ yên với cái vinh quang của con nhà rừng và lời cúng tế. Số mệnh đã khép lại nơi mảnh đất xa lạ này.

Người đàn ông đứng lên tiến ra khoảng đất trống. Ông Trì Gầm thấy ông chợt già đi thêm mấy mươi năm. Nỗi đau đớn của người cha đang vât ngã ông từng bước. Rừng đã rộng rãi cho ông nhưng cũng hết sức khắc nghiệt khi cố tình cướp khỏi đời ông người con gái thân yêu. Ông quỳ xuống, nhỏ bé hơn bao giờ hết.

Chiếc ghe của người khách ăn ong đã đi xa. Trên ghe chỉ còn một mình ông. Ông thật đơn côi và yếu đuối. Cô gái ở lại bên góc rừng. Nắm đất nhỏ nhoi cùng ngọn roi cắm đứng trước mộ như một tấm bia.

Nhiều lần ông Trì Gầm ra đứng trước mộ cô gái. Rừng vẫn vang động những âm thanh trầm trầm hoang vắng. Rừng chất chứa nghìn trùng bí ẩn vừa quyến rũ, vừa nghiệt ngã. Con người tới với rừng bằng sức lực mỏng manh, bằng trí khôn và cuộc chiến đấu vẫn còn tiếp diễn. Rừng không từ chối cũng không bao dung.

Ông ngó ngôi mộ và tự hỏi, không biết có con hổ mun thật không? Hay tất cả chỉ là một giấc chiêm bao?

Chiếc Đồng Hồ
Tác giả: Bùi Hiển

Anh ta là một viên thợ họa sở Ðạc điền. Ngày ngày cúi đầu trên vuông giấy dày mà một ngọn đèn chiếu sáng từ phía dưới xuyên qua một tấm kính, anh đồ những nét cong khúc khuỷu, những dải sông xanh, những con đường đỏ và tím, những tràng chữ thập phân địa giới. Anh họa, anh họa, cử động một cách gần như máy móc, im lặng, lưng gù, trí nghĩ vớ vẩn. Cuối tháng lĩnh được đâu vài chục bạc lương, anh bỏ tiền vào một cái phong bì đem về nộp vợ nguyên vẹn. Xong bữa cơm trưa, chị vợ mút mút bút chì loay hoay dự tính trên một trang sổ nhỏ sự chi tiêu trong ba mươi ngày sắp đến. Chị tính cặn kẽ từng tiền gạo củi đến tiền xà phòng, bớt một hào ở khoản này đập vào khoản kia. Rồi chị nói lên, bằng một giọng hơi chớm ý phàn nàn:

- Ðấy còn thừa không đầy năm hào tiêu vặt.

Chồng đáp một câu không thay đổi:

- Thì lương mình chỉ có thế.

Nhưng mà một lần, một nhà điền chủ, bạn ông xếp, cần mấy bản họa đồn điền của mình. Anh nhận làm công việc phụ kia, càng cắm cúi hơn trên bản họa, và được hưởng món tiền thưởng bốn đồng. Trong bữa cơm chiều hôm ấy, cả nhà nhao nhao lên, phân vân về cách dùng số tiền không mong mà có. Chị vợ thèm ước từ lâu một cái áo dài nâu non. Nhưng thực là lạ kỳ: khi không có tiền, chị ao ước cái áo một cách tha thiết. Vậy mà nay cái áo đã vừa tầm túi mình, thì cái thiết tha của chị rơi đi, và tất cả lòng chị bối rối, không còn biết mua gì nhỉ? Sắm gì nhỉ? Hai đứa con làm nũng; chúng nghe bàn bạc những mua cùng sắm, thì cũng vòi mua cái ô-tô chạy được và con búp bê nó kêu chút chít ấy. Nhưng mà anh ta đã có ý định sẵn: cuối cùng anh mới nói:

- Ðể ta sắm cái đồng hồ chơi.

Rồi anh giảng rằng vừa tìm thấy một dịp tốt để mua đồng hồ hàng giá cực rẻ. Hôm nọ, ông xếp nhận tờ quảng cáo của một hiệu đồng hồ ngoài Hà Nội; hiệu kia, sau mấy lời mào đầu báo cáo rằng muốn bán tống cửa hàng để nghỉ buôn, trình bày tất cả những mẫu đồng hồ còn lại với một giá "khó tin". Anh ta đọc trộm tờ quảng cáo và để ý nhất đến một chiếc đồng hồ bàn giấy mặt vuông, xinh nhỏ như một đồ chơi; cạnh hình vẽ con số dử mồi 3 đ viết bằng chữ lớn thay cho số 6 đ, phía dưới bị xóa bằng hai nét gạch chữ thập.

Anh đã nhiều lần điêu đứng vì thiếu đồng hồ. Khi phỏng chừng sắp đến giờ làm việc, hai vợ chồng đều vểnh tai nghe ngóng cái đồng hồ quả lắc của nhà ông tham bên cạnh. Nhiều hôm anh đến sở chậm và phải lên leo qua cửa sổ để khỏi bị cự. Thằng con đầu được việc lắm: mỗi khi cha nó lồm cồm dậy sau giấc ngủ quá trưa, thì nó rụt đầu vào cổ, lạch bạch dìu xe đạp cha ra đợi ở cổng; anh ta vội vàng, khoác cái áo lương rồi chạy ra nhảy lên chiếc xe tàng mà phóng, mặc cho cốt bánh gỉ rít lên cót két đến ghê tai.

Thế rồi ngày hôm sau, anh gửi thư kèm măng-đa ra Hà Nội. Cả nhà sống trong mong đợi bồn chồn, nhắc luôn miệng đến cái đồng hồ. Anh chồng dự định đặt nó trên chiếc bàn nhỏ cạnh giường, và vợ đã lo trước nhỡ hai thằng con lớn nghịch phá hỏng mất thì tiền đâu mà chữa. Hai đứa bé thì luôn mồm hỏi, không biết lần thứ mấy mươi:

- Ba ơi, bao giờ đồng hồ về? Hà Nội chắc xa lắm nhỉ?

Một sáng, có người nhà bưu điện bước vào sở anh, một cái hộp dưới tay, và hỏi:

- Tôi muốn hỏi có tên là Hoàng Ðịnh Quân?

Anh hồi hộp đáp: "Chính tôi", và ký nhận hàng. Ðó là một cái hộp giấy uốn lượn sóng, mầu vàng tẻ, tấm nắp to bằng khuôn khổ cuốn vở học trò. Anh vừa cắt dây vừa nghĩ: "Nó gói cẩn thận thực. Cái đồng hồ nhỏ xíu mà chịu phí một cái hộp kếch sù". Bạn đồng nghiệp tới xúm quanh; anh đã khoe từ mấy hôm trước rằng anh sắp nhận được một món quà "đặc biệt Hà Nội". Anh làm chậm rãi, tay run run, cảm thấy một thú kích thích khi cố kéo dài cái phút nóng biết vật mới mua.

Cái nắp giấy bật lên, mỗi người giúp một tay thải lớp rơm phủ. Cái đồng hồ hiện ra và anh ta kêu một tiếng ngạc nhiên: nó chiếm cả bề rộng của hộp, không nhỏ nhắn như anh vẫn tưởng. Một người nâng lên, và thấy theo ra cả một cục đồng tròn xù xì sơn đen móc ở đầu một sợ dây xúc xích đồng nói không hết cái dài! Có mặt các bạn đồng sự, anh ta cố giấu thất vọng. Mọi người ngắm nghía đồng hồ. Cái mặt làm bằng mảnh sắt tây vuông, bốn bề trang trí bằng những ô vuông nhỏ xanh và trắng xen kẽ, các cạnh đều bị đập móp trong cuộc viễn hành vừa rồi. Ðằng sau là một cái hộp bằng gỗ, nhưng mà gỗ gì, thứ gỗ mềm ải của những thùng rượu, cạnh xước lơm nhơm. Cái hộp hổng mặt dưới, giấu trong lòng một bộ máy không có gì phiền phức, chỉ gồm ba cái bánh xe răng cưa, có ai lục lọi trong đống rơm lót đáy hộp và lôi ra một quả suýt bị bỏ quên. Quả lắc là một miếng sắt tròn sơn xanh mỏng manh và thô sơ như "nắp phèng" của con nít dùng đánh đáo vành đục hai lỗ để cho xuyên qua một sợi dây thép thẳng dài chừng một gang.

Viên xếp phòng họa đạc giảng rằng đó là thứ đồng hồ treo nhà bếp. Cả bọn cười nhao, nhắc lại lời khoe món hàng "đặc biệt Hà Nội".

Một người hí hoáy treo chiếc đồng hồ lên tường. Rồi cả bọn xúm xít, người lắp quả lắc, người móc cục đồng vào sợi dây xúc xích. Quả lắc bắt đầu vang, và tiếng tích tắc đều đều vang dội trong tim anh sung sướng. Anh dùng ngón tay đẩy chiếc sơn trắng để lấy giờ và nói:

- Ðể xem nó có chạy đúng với đồng hồ sở không?

Nhưng chạy được chừng một phút, quả lắc như hết hơi không kêu tích tắc nữa rồi xang nhẹ dần. Một người nói:

- Chỗ này thoáng quá, gió thổi bay quả lắc, đồng hồ không chạy được.

Một người khác pha trò:

- Thôi hãy để cho nó nghỉ vài hôm đã, vừa đi tàu về mệt mà?

Anh ta bắt đầu nghi ngờ sự mẫn cán của cái đồng hồ có cái dáng khổ khổ lôi thôi lốc thốc. Anh nói: "Ông chủ mà về bây giờ thì chết cả bọn. Thôi". Ðoạn hạ máy xuống, cất lại vào hộp, phủ rơm cẩn thận.

Trưa, lúc về đến nhà để ngừa trước sự thất vọng của vợ, anh ta vừa đặt hộp xuống bàn vừa khen rối rít.

- Cái đồng hồ về rồi đấy, xinh lắm mình ạ. Nó to chứ không nhỏ đâu, nhưng người ta bảo đồng hồ to chạy càng khỏe. Cũng không phải đồng hồ bàn giấy, đây là thứ đồng hồ có quả nặng, chạy đều hơn đồng hồ lò xo nhiều.

Anh lại bịa:

- Có người bạn trên sở bảo năm ngoái có mua một cái y hệt như thế mà giá những tám đồng.

Chị vợ ngắm nghía cái đồng hồ, xem chừng không được hài lòng, nhưng không nói gì. Hai thằng con nằm trườn trên bàn, đưa đưa ngón tay trên mặt đồng hồ và kêu:

- Nhẵn nhỉ! Mà có nhiều chấm xanh đẹp quá! Ba treo lên đi.

Cố hoãn cái lúc thử máy đáng lo ngại, anh bảo:

- Thôi ăn cơm đã, đói bụng rồi.

Xong bữa cơm, anh khép tất cả các cửa để ngăn gió đoạn đóng đinh vào một góc tường kín gió nhất, anh mắc đồng hồ lên, xê đi dịch lại mãi cho thực ngay ngắn, đẩy kim lấy theo giờ vừa đánh bên nhà ông tham; rồi tay run run, anh đưa quả lắc. Cả nhà đứng nghiêm trang thành vòng nhìn. Mắt chăm chăm theo dõi cái xang đưa uể oải quả lắc mảnh khảnh, anh lo lắng tự bảo thầm : "Này này... nó sắp đứng... nó sắp đứng... ". Nhưng may, lần này cái đồng hồ chịu làm việc hơn. Nửa giờ sau, anh hớn hở xoa tay đi ngủ. Hai thằng con ngước cổ ngắm vật mới; thằng đầu hẹn:

- Hai giờ kém mười con sẽ đánh thức ba dậy, nhé?

Rồi nó đứng rình giờ.

Chiều hôm ấy, thằng bé đón anh ở cửa và bảo: "Ba ạ nó dừng từ lúc bốn rưỡi rồi". Anh lại loay hoay chữa, xê dịch đồng hồ, áp đầu vào tường nheo mắt ngắm nghía lên xem đã thực thẳng quả dọi chưa, tụt mặt quả lắc xuống một chút. Vợ đứng im lặng nhìn; anh nói, như để tự bào chữa:

- Nó cũng như người, cho chạy vài ngày mới quen. Ði tàu bị lắc mạnh, máy móc hẳn cũng có sai suyển.

Chiếc đồng hồ, dường như cảm động vì từng ấy chăm chút của chủ, lại bắt đầu chạy.

Ðêm nằm, anh lắng nghe. Có lúc hình như cái máy im lặng hẳn. Nhưng cố sức chăm chú, anh lại nghe tiếng tích tắc đều đều. Rồi hễ anh nhãng ý một chút tiếng máy lại chìm đi. Anh bèn lặng lẽ ngồi dậy, rón rén đi ra. Dưới ánh đèn con anh thấy quả lắc đứng lặng như tờ. Chiếc kim ngắn chỉ một giờ. Ðồng hồ ông tham vừa đánh bốn tiếng; thì ra tiếng tích tắc nãy giờ chỉ là do trí tưởng tượng của anh tạo nên. Anh ta lại hí hoáy sửa chữa, nâng mặt quả lắc lên, nắm cục đồng sẽ kéo. Rồi anh ngồi phịch xuống ghế, da toát mồ hôi lạnh, tim bóp chặt trong niềm bi thống.

Sáng hôm sau, khi đi làm, anh không quên giắt trong mình một cái lọ con; xin được tí dầu máy anh đem về tra vào những cốt bánh xe, thò giẻ quấn đầu cây tăm lau chùi. Thấy vợ đứng nhìn, anh thẹn thẹn làm sao ấy và cố tỏ vẻ tin chắc ở kết quả việc mình làm; anh nói:

Máy cũng như mình; nó cần dầu như mình cần cơm, có thì mới làm việc được.

Quả thực lần này cái đồng hồ chạy thông. Có điều nó chạy hơi chậm, mỗi buổi tụt lại mất năm phút. Anh ngoắc vào cục đồng, cho nặng thêm, một cái đinh ốc chẳng biết nhặt được ở đâu. Máy vẫn chưa chạy đúng, anh lần lượt thử buộc vào dây xúc xích một con dao nhíp, mấy hòn bi đạn; cho đến khi anh treo một cục quặng xin của thợ rèn, thì chiếc đồng hồ không chịu nổi, chệch đi và quả lắc đứng dần.

Anh không biết làm thế nào nữa. Chị vợ đã chớm lời trách móc:

- Ðã bảo của rẻ là của ôi mà.

Anh đáp:

Cứ để nó chạy cho quen máy. Ðể xem vài hôm nữa nó chạy có đúng hơn đồng hồ ga không!

Và từ đó anh bắt đầu gian lận. Sau giờ bãi trưa, anh ở nán lại sở năm phút, rồi thong thả đạp xe về, để kêu lên "Ðấy, tính xem, tôi đi mất mười phút, thế là bây giờ vừa mười hai giờ". Rồi trưa đó, thừa lúc không ai để ý, anh đẩy kim tới thêm năm phút. Buổi chiều anh cũng dùng mưu như thế. Anh ta cứ lặp đi lặp lại, bộ hả hê: "Gọi là cứ đúng ngăn ngắt! Ðúng ngăn ngắt !".

Chị vợ nghi ngờ hỏi:

- Thế sao vẫn cứ chậm hơn đồng hồ nhà ông tham?

- Bì sao được! Người ta là ông này ông nọ, đến sở chậm nửa giờ cũng chẳng sao, nên cứ mặc đồng hồ chạy phăng tê. Ðồng hồ bên ấy chả đúng.

Mỗi đêm, trước khi đi ngủ, anh lại lén lút đẩy kim tới thêm mười phút; được trừ hao vậy rồi, giờ sáng mai sẽ đúng.

Lâu dần, anh quen với công việc gian lận ấy, mà anh làm trọn không một lần nào sao nhãng, như một nghi lễ tôn giáo.

Rồi anh thuộc lầu cả tính nết của cái đồng hồ. Nó có một tật xấu: dễ cảm. Mỗi khi trời muốn trở mưa, hơi ấm luồn từ mặt dưới tổng hổng của hộp gỗ, làm rít bánh xe, và anh nghĩ: "Hừ hừ, mà định làm biếng đấy. Thế thì tối nay tao phải vặn thêm đến mười lăm phút". Trái lại, khi trời hanh ráo, quả lắc xang đưa lẹ làng, anh biết chỉ cần ăn gian nỗi buồn từ hai đến ba phút là đủ lắm.

Và chiếc đồng hồ sống sung sướng trong gia đình nhỏ ấy, được ông chủ ân cần săn sóc như cha, đúng hơn, như mẹ, như một người mẹ càng thương yêu con vì đã cứu nó qua nhiều bệnh hoạn, đã cướp nó khỏi tay thần chết, đã cho nó sự sống hơn một lần. Cái máy không ngừng chạy nữa, chỉ õng ẹo một đôi khi trở trời, như đứa con cưng mới hơi váng đầu sổ mũi đã làm nũng mẹ.

Chén Rượu Hồng Đào
Tác giả: Trịnh Ðình Khôi

Thầy đồ Từ Tiên và họa sĩ dân gian Thuận Thành là hai người ở cùng phố. Cái phố phủ Từ ngắn ngủn, đi bộ từ đầu đến cuối phố chỉ mất mươi phút, vài chục nóc nhà tranh xen lẫn ngói. Các cửa hiệu đều treo biển đơn sơ. Mấy chữ đại tự "Từ tiên thư quán" có chua thêm chữ quốc ngữ ở bên cạnh. Cửa hàng tranh của ông thợ vẽ không đề chữ nào mà chỉ dán hai bức tranh gà lợn ngoài cánh gỗ. Ông đồ dáng vẻ nho nhã ngồi giữa sập bên cạnh là một cái án thư có nhiều tập sách chữ nho và nghiên mực. Ông vừa dạy học vừa viết câu đối bán vào những dịp Tết. Ông thợ vẽ quê đâu cũng chẳng ai biết, ông không vợ không con, sống một mình với đứa con nuôi. Khoảng đầu tháng chạp, trong gian hàng của ông giấy dó, mầu điệp than xoan chất đầy. Những bức tranh chưa ráo mực, treo la liệt trên tường. Ngoài tranh dân gian truyền thống còn có những bức tranh hoa rất đẹp. Những bông cúc, bông hồng rung rinh sống động như hoa thật. Ngày thường người ta mua hoa về chúc thọ, mừng đám cưới. Ngày Tết ông vẽ hoa đào, hoa mai. Những cánh bích đào mầu hồng sẫm, cánh mai trắng như tuyết hiện ra mơn mởn non tơ. Bên cạnh bức tranh, ghi những chữ Hán rất đẹp nhưng không bao giờ ông viết chữ đại tự. Hai người bạn thường qua lại đọc cho nhau nghe một bài thơ, một đôi câu đối và nhấp chén trà sen.

Năm nào cũng vậy cứ sáng mùng hai tết thầy đồ Từ Tiên lại sang chúc Tết thợ vẽ Thuận Thành, cả buổi sáng hôm ấy họ dành cho nhau. Hai người nhắm rượu thưởng xuân trò chuyện với nhau rất tâm đắc. Ông đồ đông con nên gia cảnh khó khăn hơn. Tết nào ông thợ vẽ cũng dành một khoản tiền kha khá gọi là mừng tuổi bạn vào sáng mồng hai, mong giúp ông đồ trang trải một phần cái Tết. Những năm trước, câu đối bán được nhiều. Tết đến ông đồ cũng đỡ gieo neo, nhưng càng về sau chữ nho thầy đồ càng ế ẩm. Học trò trước còn vài chục đứa dần dần thưa thớt còn dăm bảy đứa. Lộc thầy không còn được bao nhiêu. Trong khi đó tranh của ông thợ vẽ vẫn bán được. Tết đến nhà nào mà chả cần tranh cần pháo. Người ta cưới hỏi chúc thọ quanh năm nên vẫn cần đến tranh hoa. Sáng mồng hai Tết, vẫn như thường năm, ông thợ vẽ lại chuẩn bị tiệc rượu đón bạn. Vẫn bánh chưng xanh thịt mỡ, dưa hành thêm khẩu giò, nem quả buộc lạt cánh sen và rượu hồng đào. Những chuyện cổ kim đông tây ông đồ đọc từ ngày xửa ngày xưa hoặc trong năm được đem ra ngâm ngợi. Ông đồ là người uyên thâm chăm đọc sách giỏi chữ nghĩa. Khách vừa bước vào chủ đã nhận ra vẻ mặt không vui của bạn. Từ tốn ông thợ vẽ hỏi:

- Anh có chuyện gì buồn phải không? Nói tôi nghe đi.

Cạn chén trà, ông đồ mới kể.

- Tay đồ tể ở cuối phố đặt tôi nghĩ cho câu đối treo Tết, nó yêu cầu phải có chữ thịt, gan, xương, ruột. Tôi đã dùng chữ cốt nhục, can tràng nhưng nó không nghe lại còn chê chữ mình xấu như hoa phù. Nó muốn nói toạc cái nghề của nó ra kia. Nhưng mình nghĩ câu đối chứ đâu có phải viết quảng cáo thuê cho nó. Bọn ngu đua nhau học làm sang. Ðịnh trả lại tiền cho nó, nhưng nhà tôi đã trót sắm Tết hết rồi. Biết thế nào cũng được anh mừng tuổi, nên tôi hẹn nó chiều nay. Nghe xong câu chuyện của bạn, ông thợ vẽ bực mình bảo:

- Chiều nay nó tới anh cho gọi tôi nhé.

Ðúng hẹn gã đồ tể mò đến với bộ mặt đỏ gay, hắn nói như quát:

- Ông đồ gàn, ông đã đủ tiền trả tôi chưa?

Ông thợ vẽ đứng phắt dậy và ra hiệu cho anh con nuôi.

- Thưa ông hàng thịt chúng tôi đang đợi ông đây.

Nói rồi ông giơ hai câu đối lên, một viết bằng chữ quốc ngữ, một viết bằng chữ Hán rất đẹp, khiến ông đồ cũng phải ngạc nhiên. Ông chỉ vào chữ thịt xương gan ruột trong câu đối viết bằng chữ quốc ngữ, hỏi:

- Trông đây có thịt, xương, gan, ruột chưa?

Gã hàng thịt trông nét mặt giận giữ của ông và anh con trai lực lưỡng đang đứng bên cạnh, đã thấy chột dạ. Gã chưa kịp mở miệng thì ông thợ vẽ lại chỉ vào đôi câu đối chữ hán viết bằng mực nho trên giấy hồng điều, đẹp như bức tranh nhị bình, hỏi:

- Anh bảo chữ này xấu hay đẹp?

- Dạ, đẹp lắm ạ.

- Thế đôi câu đối kia đâu? Mang đây tôi đổi cho.

Ông thợ vẽ dằn từng tiếng:

- Nói đi, anh để đôi câu đối của bạn ta đâu?

Gã hàng thịt run như cầy sấy.

- Dạ, cháu treo ở nhà.

- Sao còn đòi tiền người ta. Nhất tự nhất lệ đấy, anh tưởng... đồng bạc của anh to lắm à. Hãy xéo đi cho khuất mắt, không thằng con trai tôi nó mở hàng cho anh một chiêu bây giờ.

Gã hàng thịt lủi thủi biến mất.

Hàng chục cái tết qua đi nhuộm trắng đầu đôi bạn. Ông thợ vẽ sống cô đơn không gia đình nên gầy yếu lại mắc bệnh lao phổi, một trong tứ chứng nan y. Mải mê với những bức vẽ đến quá sức bệnh tình ông ngày một nặng. Dường như ông muốn để lại một cái gì nên cố vắt hết tàn lực ra để vẽ để viết, ông sợ mình sẽ mang đi những cái quý báu còn ẩn chứa trong đầu. Ông đồ qua lại chăm sóc thuốc thang cho bạn thường xuyên. Dần dần bệnh tình có thuyên giảm chút ít. Hăm ba tháng chạp năm đó, ông thợ vẽ cho mời bạn đến uống chén rượu mừng. Ông đồ nắm lấy bàn tay của bạn lắng nghe những lời tâm sự.

- Ông bạn già của tôi đã đến đây rồi, mừng quá.

Hai tay run run ông thợ vẽ nâng chén rượu.

- Anh Từ Tiên ơi! Năm nay Tết đến sớm, đã qua ngày lập xuân rồi. Tôi mừng tuổi anh trước nhưng không phải bằng tiền đâu. Anh thử đoán xem tôi định mở hàng cho anh thứ gì nào.

- Tôi chịu.

Ông Từ Tiên lắc đầu.

- Tôi có cái này mở hàng cho anh đây. Anh hãy nhận lấy bản khắc in tranh và cả những bức đại tự tôi viết. Ông nói và chỉ vào đống đồ nghề, giấy tờ ngổn ngang trên bàn. Ông đồ ứa nước mắt nhìn bạn rồi lại nhìn những chữ đại tự như rồng bay phượng múa. Bấy giờ ông mới nhận ra rằng chữ của bạn ông còn đẹp hơn chữ của ông nhiều. Lâu nay sao anh ấy lại không viết câu đối bán tết. Vì mình chăng? Ông đồ băn khoăn.

- Thuận Thành, anh nói thật đi, anh là ai vậy?

- Tôi ư? Chả giấu anh làm gì nữa, tôi là con cụ Nghè Bắc, thầy học của anh ngày xưa. Tôi đã đỗ đầu xứ nhưng đi lang bạt làm nghề dạy trẻ và viết thuê kiếm sống. Khi đến phố này biết anh cũng làm cái nghề ấy mà lại đông các cháu nên tôi chuyển sang nghề khác.

Ông đồ Từ Tiên lặng đi hồi lâu, hai tay ôm lấy thân thể gày còm của bạn, nước mắt chảy ròng ròng. Họa sĩ Thuận Thành dùng hết nhãn lực nhìn bạn cái nhìn kỳ lạ. Từ đôi mắt hai giọt nước long lanh lăn xuống gò má hốc hác.

Mới sáng mồng một Tết, không hiểu vì sao ông Từ Tiên cứ nóng ruột không yên. Ông lo sợ có điều gì đang đến. Linh tính mách bảo. Ðúng rồi, cái nhìn nói lời vĩnh biệt, không đợi đến sáng mồng hai, ông lật đật chuẩn bị khăn áo và nói với vợ:

- Mình ơi, tôi sang chúc Tết bác Thuận Thành, trưa mới về.

Vợ ông ngạc nhiên nhìn chồng không biết nói sao. Ông đến nhà bạn thì đã cửa đóng then cài. Ðôi mắt lặng im nhìn những cánh mai gày yếu rơi lả tả trước thềm. Tết những năm sau đó ông đồ không được mở hàng mừng tuổi, nhưng ông có còn khó khăn như trước nữa đâu. Những chữ của bạn để lại đã giúp ông viết đẹp hơn hay hơn, nên câu đối Tết của ông viết ra bán rất chạy. Ngoài ra ông còn có nghề vẽ tranh in tranh nên cũng sống được. Sáng mồng hai tết hằng năm ông vẫn ra khỏi nhà cho đến đúng ngọ mới về.

Cau Non
Tác giả: Nguyễn Thị Phước

Chị em gái như trái cau non
(Tục ngữ)

Lâu lắm tôi mới về quê. Ðàn bà con gái khổ thế, vài trăm cây số, xe cộ cà rịch cà tàng đến đón khách trả hàng thì cũng đi chiều đến, vậy mà không bạc cũng thành bạc. Ðiện thoại, mẹ tôi nói: "Bận quá thì thôi", nhưng tôi biết mẹ mong tôi về. Giỗ cha tôi năm nào cũng được đứa Nam thiếu đứa Bắc. Lần này, Bắc - Nam về đủ, chẳng lẽ lại thiếu đứa ở miền Trung là tôi? Vả lại, thị thành ngột ngạt nóng rét, tôi cần thoát khỏi nó vài ngày. Phải lấy lại cái bình thường cho một sợi nào đó trong hệ thần kinh vì tôi cảm thấy nó không ổn lắm. Bứt khỏi cái guồng quay cuộc sống thường nhật thật không dễ.

Hai ngày để chuẩn bị cho chuyến đi. Gạo, dầu, mắm, muối, tắm gội cho con, giặt là cho chồng, trăm thứ bà rằn. Biết là chẳng có tác dụng gì vẫn dặn dò đủ thứ. "Anh thấm rồi, em cứ yên tâm về". "Tuyệt đối đừng cho con lại gần giếng". "Em đã có câu đó năm sáu lần rồi!". "Anh phải đổi món cho con đấy!". "Ðã bảo nhớ rồi"... Trằn trọc, thấp thỏm, không biết có còn quên dặn gì? Vừa thiu thiu ngủ, cái đồng hồ báo thức nhà bên đã khua roong roong: Lâu nay chẳng biết trách ai, tôi đâm ra hận cái ông nào đã phát minh cái chuông báo thức ấy. Tiếng gì cứ như tiếng gươm giáo chặt nhau trong đầu. Thà chọc béng một nhát vào ngực còn hơn. Không bật đèn cũng biết 4 giờ. Thế là toi một đêm. Tôi nằm nghe bố con, cậu cháu nhà họ chửi nhau như róc nứa, chán, lại đến tiếng dao thớt, soong nồi, bát đĩa. ở khu tập thể lại còn quay đít ra mặt đường, chẳng sinh hàng sinh quán cũng uổng.

Mình phải kiếm lấy một xó mà bốc ra. Làm cái nghề khốn khổ, cả vợ lẫn chồng, thức đêm thức hôm, lại còn bị tra tấn thế này nữa, năm này tháng khác, chịu không thấu. Cày cho hết báo này tới đài kia, mà mấy năm rồi chưa được cái công trình phụ. Tôi đâm quạu cả ông chồng làm thơ làm văn: Nhà thơ cũng có, chỉ nhà ở là không. Bạn bè cứ thúc. Nội, ngoại cứ mong. Hai quầng mắt tôi cứ sâu thêm, đậm thêm sau mỗi đêm. Kem phấn thế nào cũng không che nổi.

Làng tôi giống hệt một con thuyền nằm giữa biển lúa. Cha tôi bảo cụ tổ của chúng tôi lánh nạn về đây lập làng này. Ông ngờ mình là cháu con họ Mạc, bởi khi ráp gia phả họ Chu chúng tôi với họ Chu làng Thượng mà chúng tôi vẫn còn là nhánh trên, lại không khớp. Không ai để ý lời ông. Chỉ mình ông mang mãi trong lòng ý định tìm kiếm, nhưng không đầu mối. Phút lâm chung, ông gọi riêng tôi, dặn: "Nhắc - thằng - Trung - chuyện - họ - Mạc, khéo... không - mồ - cha - không khóc... lại - khóc - đống mối...". Và ông máy môi như còn định nói điều gì đó, nhưng không kịp. Anh Trung dăm năm mới về một lần, nhà được mỗi ông con trai, thì sống tận Sài Gòn, lại bị vợ giữ rịt chẳng tha cho về một mình, bởi sợ cái lằng nhằng tình cũ nghĩa xưa... Hai bà chị làm cái việc chỉ liên quan đến tiền.

Cô em út là giáo viên thì quá môđéc. Tôi thương nó nhất nhà. Ai cũng bảo mặt mũi hai đứa chúng tôi giống nhau như đúc. Hai chị em tôi lăn lóc dưới hầm mà cứ lớn phổng như khoai lang trồng đất cát pha mầu mỡ. Chúng tôi dẫn nhau đi theo đoàn người già trẻ con, sơ tán hết làng này sang xã khác. Từ khi tắm ở giếng làng còn cởi truồng, chúng tôi đã phải quen với tiếng gào rú của máy bay Mỹ, tiếng kêu khóc của những gia đình có người thân bị bom;

Và chị Tâm khóc không ra tiếng trong buồng vì mới cùng cả chi đoàn đi bới đất, bới nhà, nhặt từng mẩu thịt, nắm tóc... Làng tôi ở gần trạm giao liên. Ngày ngày từng đoàn xe tải dỡ hàng, bốc hàng. Máy bay cứ nghiêng qua, ngó lại, có khi đạp bừa dăm ba trái. Vậy mà chẳng có mảnh đất nào bỏ hoang. Cấy sáng trăng, gặt sáng trăng, trẻ con đội đất mà lớn. Nhà tôi cũng một lần hứng đủ ba trái. "Phúc nhà to bằng cái bình vôi - mẹ tôi thường nói - nó tránh đúng cái hầm". Tôi còn nhớ như in cái cảm giác sắp chết ngạt của hai lăm năm trước. Từng tổ kiến càng rụng xuống người, xâu vào cắn xé. Con út bảo: "Em chẳng nhớ gì". Nó mới ba tuổi mà. Vừa bằng cái phích, bây giờ đã là cô giáo, đã có chồng...

Tôi về đến cổng thì đã nghe mấy trái cau non đang chuyện nhao nhát trong nhà. Lại cả anh Trung về nữa. Mà về một mình.

- Nhà giáo và nhà báo được miễn. Còn lại - mỗi vị một triệu. Nhất trí như ủy ban chưa? Lâu không gặp, tôi nghe giọng chị Tâm tôi là lạ, Hà Nội hơn, có gang có thép hơn.

"Hoan hô trưởng nữ. út nữ này xin đa tạ thịnh tình của tỉ tỉ". út Thảo chắp tay trước ngực, nháy tôi. Quỷ sứ chứ cô giáo gì mà nói năng như bọn choai choai nghiện phim Hồng Kông. Thì em nghiện thật chứ sao. Chị không thấy họ giỏi à? Ra chợ xem, hàng Trung Quốc hơn nửa chợ!

Ðêm, anh Trung nằm nhà ngoài đốt thuốc là liên tục. Thỉnh thoảng có tiếng dép lạt xạt. Chắc anh đi thắp hương. Có cái gì đó khác lạ trong anh, tôi không dám hỏi. Mấy chị em tôi chuyện rầm rì đến khuya. Chuyện làng chuyện xóm mà nghe cứ như tiểu thuyết. Trước kia, chuyện cả làng đi đào đá đỏ bỏ ruộng hoang rất ly kỳ. Bây giờ chuyện hậu đá đỏ hay không kém. Chồng tôi mà về chắc viết được cả pho. Nhiều chuyện cười xong, thấy muốn khóc. Cả chuyện con út lấy chồng cũng vậy. Nó và cậu Bảo yêu nhau, đã mấy năm - hai nhà đi lại. Ðùng cái, thôi nhau. Cả hai nhà ngẩn tò te. Vậy mà hai đứa tỉnh queo. Rồi em đi lấy chồng, anh lấy vợ. Có thứ tình yêu nào vậy chớ? Thịt cắt còn đau nữa là... Nó bảo: "Bà cụ non ơi, phải yêu để kịp chán nhau trước khi ra trường, chứ cứ như bà, hai năm cầm tay, bốn năm mới sờ tóc, mất ăn, mất ngủ dầu - hao - trăng - khuyết, để ra thân tàn ma dại à? Lỡ không lấy được lại tự tử tự tiếc, rách việc!". "Khiếp, cô giáo gì như mày..." Tôi nói chưa xong đã nghe nó ngáy. Nó ngủ trông mới xinh làm sao. Nó là đứa tự buộc chân mình bên gốc chuối cho chúng tôi yên bụng đi xa.

Mùi hương trầm đầy nhà, khiến tôi nhớ cha tôi. Người thích đến nghiện ngập mùi này. Có khi không kịp quấn để thắp, ông xoa bột lên tay để hít hà.

Rễ hương tự ông rửa, phơi, giã riêng bằng cái cối đá nhỏ. Chu hương ông cũng tự tay chẻ, phơi trên cao. Thắp hương, đợi tàn ông mới đứng dậy. Có việc ra khỏi nhà là ông đóng cửa, giữ mùi thơm lại, thành thử chăn, màn, quần áo, nhà chỗ nào cũng mùi trầm. Ðôi khi bây giờ tôi cũng làm vậy. Ði làm về, mở cửa ra, thơm nức mũi, rất thích. Thế là ngày mai cha ở nhà xi măng. Chắc là lạnh lẽo, cô đơn, nhưng sẽ yên ổn hơn. Kín cổng cao tường, khỏi lo đạo tặc quấy phá, người trần làm ô uế, thất lạc. A, nhưng còn khói hương? Chắc sẽ khó vào được nơi người! Có lẽ vì thích mùi trầm quá mà cụ đặt tên chúng tôi là Thơm, Thảo...

Tôi vẫn không ngủ được. Lại sắp hết một đêm nữa. Ngoài kia anh Trung cũng không ngủ. Tôi chỉ biết mang máng rằng vợ chồng anh trục trặc, lại vào cái lúc đã xế chiều. Con Hiền tốt nghiệp xong không chịu nhận công tác, tha về một anh chàng vô công rồi nghề, hai đứa suốt ngày nằm đườn đưỡn, xem ti-vi, nghe nhạc. Thằng Dũng rớt đại học, đua đòi hút sách. út Thảo mắng trộm với tôi: "Ði ra, hò hét lính tráng được, thế mà về nhà có mụ vợ với hai đứa ranh con lại không dạy nổi. Cứ ném về đây cho em, trị trắng xương, ngoan liền". "Có phải đơn giản như em nghĩ!". "Cứ cố làm nó rối rắm làm gì. Làm khổ nhau cho lắm vào rồi cũng ra đất ra nước cả". "ừ, em cũng có lý. Mà sao chị vẫn thấy lo lo cho em". "Em chẳng khổ đâu. Tiền bạc có chồng kiếm, dạy về - quăng mình xuống đệm, bật quạt, gọi ăn thì dậy ăn. Sau này có con - nuôi vú em". Cái con, cứ bộp bạp thế mà lại mau nước mắt. Anh Trung ốm sơ sơ, nó khóc như cha tôi mất...

*
* *

- Chị Thơm ơi, về thôi. ở đây, chị nghe cánh thợ nói tục không quen đâu - Thảo gọi tôi - Chị em xem cái nghĩa địa làng mình giờ sang không? Y như cái thành phố, nhỉ? Cũng nhà tầng, tường bao, tím vàng xanh đỏ. Toàn dân đi làm ăn xa gửi tiền về xây đấy. Ai chưa xây được là như ngồi trên chảo rang. Người chết cũng tranh mặt đường. Chưa chết đã tranh đất xây mộ...

- Kể cũng hay. Bây giờ lại có cái thành phố của người chết! Giá có thật một cái chợ mà người sống người chết gặp nhau được như trong truyện thì hay nhỉ?

Dường như không thèm chấp cái lối nghĩ ngợi vẩn vơ của tôi, Thảo im lặng bước. Cái bím tóc mập mà đen lánh vắt qua vắt lại trên cặp mông tròn đầy. Cả nhà, mỗi mình nó có mái tóc đẹp thế, càng cắt lại càng nhanh dài. Chả bù cho tôi, nuôi thế nào cũng chỉ được như cái đuôi bò, thành thử cứ phải đến thợ uốn tóc.

*

Thế là xong xuôi mọi việc. Coi như ổn được một bề.

Rồi cũng phải chăm cho bọn trẻ về quê, để còn biết cái gốc gác của mình. Với lại để bà cháu, dì cháu ríu rít với nhau, kẻo nữa lại nhìn nhau như khách. Mẹ tôi dạo này trông lạ hẳn đi. Cái vẻ tinh tướng không hiện rõ trên mặt nữa. Tóc bà như nhiều sợi bạc hơn, từng lời nói cũng không ném choang choang. Tôi tính soạn sửa để sáng mai đi sớm thì mẹ tôi gọi. Ðợi đông đủ một lát, bà nói, giọng nghèn nghẹt:

- Tôi có chuyện ni phải nói cho út và cả nhà biết:

O đào Vân ốm nặng lắm, chắc không qua...

Thì có can hệ gì tới chúng tôi mà bà có vẻ quan trọng thế?

Bao năm nay nhà này có thấy nhắc đến bà già tội nghiệp ấy đâu? Cái nghề hát bà đã bỏ hơn bốn chục năm rồi mà cái nghiệp vẫn chưa hết. Nhà văn hóa huyện đưa người xuống dựng bà dậy nằn nì để học hát. ốm lên ốm xuống mà cũng bò dậy, dạy các o múa hát, mà như sống lại, đôi mắt già bỗng lóng lánh. Có kẻ ác miệng dèm: "Sắp xuống lỗ còn lắm chuyện". Bác chẳng sợ, cứ hát, cứ múa, còn lên sân khấu, đi hội diễn... ấy là tôi nghe cô bạn phóng viên kể thế!

Chẳng lấy được người tử tế, bà chịu gãy gánh nửa đường, không kịp có nổi mụn con mà ru, đành ru nhờ con thiên hạ, vậy mà không chịu đi bước nữa.

Nổi tiếng khắp vùng một thời về thanh, sắc; lại biết lắm điệu nhiều lời, cuộc hát nào có đào Vân là không khí khác hẳn. Cha tôi là thầy dạy hát của bà, là ông bầu của gánh hát, cũng phải nể trọng. Cha tôi mê hát, lại được ông nội tôi truyền nghề cẩn thận nên những ngón đàn điệu hát của ông cả vùng không dễ mấy ai sánh kịp. Ðến quan phủ quan huyện cũng không dám cậy quyền cậy thế. Vậy mà vật đổi sao dời, ông bỗng thành người khác hẳn. Chúng tôi cũng chẳng biết đến cái quá khứ say người của ông. Thỉnh thoảng tôi nghe ông ca ư ử như sợ ai nghe: "Ngồi thử ngẫm trăm huê (hoa) ai nuốm (nhuộm)... ư... hư... một huê là riêng một ứ... sắc ứ... hương (*)". Bây giờ thì tôi biết ông đã đau rứt rứt ruột khi phải mang theo hàng chục làn điệu ca trù xuống đất. Ông không dạy chúng tôi. Mà có dạy chắc gì chúng tôi chỉ hát hò láo nháo là giỏi, có biết ca trù nó hay nó đẹp thế nào đâu. Cứ thấy u hừ a hà thế thì chán chết!

- út ơi! Bà Vân là mẹ đẻ con đó... - mẹ tôi khó nhọc trút từng tiếng.

Chưa để chúng tôi kịp hoàn hồn vì quả bom ấy, bà đã lấy hơi nói liền một mạch như sợ sẽ không còn nói được:

- Gần ba chục năm rồi... mẹ có tội với con, với bà Vân.

Mẹ hồi đó là cán bộ. Mẹ buộc bà Vân phải bỏ làng mà đi cho đến ngày sinh con, giao nó cho mẹ mới được về ở làng, với lời thề sẽ mang điều bí mật ấy xuống mồ. út Thảo ngồi như bị đóng đinh xuống phản. Dưới ánh điện, gương mặt nó như nặn bằng sáp. Bất ngờ nó đứng vụt dậy, hét lên một tiếng: "Mẹ!" rồi đâm bổ ra ngõ. Tôi lao theo nó. Tôi rớt sau nó xa lắm mà vẫn nghe tiếng khóc tức tưởi của nó.

Tôi chạy mãi về cuối làng. Mệt quá, tôi dừng lại. Chợt nghĩ ra mình không nên có mặt ở đó lúc này. Tôi quay về, người hững hụt, chân thấp, mấy lần suýt ngã vào bụi, mặc dù đường làng vẫn sáng điện hắt ra từ mỗi nhà. Ðến ngõ, tôi nghe anh Trung đang trách mẹ: "... Chuyện ghen tuông đàn bà còn không dám trách, nhưng bấy nhiêu năm bà Vân sống vò võ, hơn bảy mươi còn phải làm lụng nuôi mình, thế mà mẹ chịu được!". Mẹ tôi phân bua: "Mẹ sợ mất con Thảo. Mẹ thương nó như con đẻ, chăm mớm cho nó từng thìa nước cháo từ khi nó còn đỏ hỏn". Với lại để bà Vân nuôi con, mẹ sợ bố anh đi lại nữa. Bà Vân đẹp, lại hát hay, một thời đàn ông ai cũng mê, nhưng bà ấy lại chỉ mê mỗi ông nhà ta. Mà cứ như có ma, hễ bà Vân ốm đau là y như ông ấy nằm liệt giường, cháo đút không chịu nuốt, dù không ai báo cho ông biết. Mọi tin tức về bà Vân mình giữ kín như bưng mà cũng vẫn rứa.

Tôi chợt nhớ cái trừng mắt lạnh người của mẹ tôi khi trong bận ăn tôi đã nhắc tới bà Vân. Tôi cũng nhớ lại cái phút lâm chung cha tôi nhìn tôi như cầu cứu. ánh mắt ông lạ lắm, như hờn tủi xót xa, lại như bi phẫn, cam chịu đến tuyệt vọng. Bao năm trời ông sống như cái bóng, vợ đảm con ngoan ríu rít đầy nhà vẫn cô đơn. Tôi lần đầu tiên dám nhìn thẳng vào gương mặt loang loáng của mẹ. Cứ ngỡ bà khóc, hóa ra không phải. Ðấy là ánh sáng phản chiếu từ những khung kính treo đầy trên tường. Ðúng là mẹ tôi đã mất cha tôi từ khi phải mang cái bầu giả. Hay chưa bao giờ bà có được ông?

Tự nhiên, cái ước mơ về một ngôi nhà có công trình phụ hoàn hảo trong tôi không còn ráo riết để bám như trước nữa, nếu không nói là biến mất. Cả cái điều tôi định hỏi mẹ - rằng bây giờ chúng tôi phải dậy dỗ con thế nào cho chúng nó sợ, cũng vậy. Chẳng hiểu sao tôi bỗng thấy thèm được như út Thảo. Tôi cảm thấy yêu quý nó hơn bao giờ. Và chuyến về nhà ấy - tôi đã quên nhắc lời trăn trối của cha tôi cho anh Trung.