Tuyển tập truyện ngắn

Anh Không Có Lỗi
Tác giả: My Lan

Cu Trí mếu máo chạy từ ngoài ngõ về ôm chầm lấy mẹ, vừa khóc vừa kể lể :
Mẹ ơi, bọn thằng Hà nó gọi con là thằng "chí Phèo", hu hu hu. Chúng nó bảo con không phải là con của mẹ... hu hu hu,..

- Thôi nín đi, nín đi con, các bạn ấy đùa ấy mà, con không phải là con trai của mẹ thì là con ai cơ chứ?

Chúng nó bảo mẹ nhặt được con ở ngoài lò gạch ấy, hu hu hu... Con ứ thích tên là Trí đâu, ngày nào chúng nó cũng trêu con.

Ðể mai mẹ thưa cô giáo, cô sẽ phạt bạn nào hay trêu con. Thôi nín đi, con trai ngoan của mẹ nào, rửa mặt mũi chân tay rồi ăn cơm nhé!

- Vâng ạ!

Nhìn thằng bé ngoan ngoãn đi rửa mặt, chị băn khoăn tự hỏi : không biết sao bọn trẻ lại biết cu Trí không phảị là con đẻ của chị... và ai đã bịa ra cái tình tiết quái ác "nhặt được ở ngoài lò gạch" để trêu chọc thằng bé vậy?

Ðúng là cu Trí không phải là con đẻ của chị, nhưng không phải chị đã nhặt được nó ở ngoài lò gạch. Câu chuyện về thằng cu Trí là một trang bí mật trong cuộc đời chị mà cho tới nay chị vẫn giấu kín. Chị nghĩ đó là điều cần thiết để giữ trọn niềm hạnh phúc cho người chồng mà chị yêu quý suốt đời?

... Chị đã chờ đợi thuỷ chung suốt tám năm anh đi đánh Mỹ ở chiến trường miền Ðông Nam Bộ. Khi giải phóng miền Nam, anh trở về thì họ đã ở ngoài tuổi ba mươi và mới sinh con đầu lòng. Nhưng thật đau đớn, đứa con làm họ mong chờ với bao hy vọng lại chỉ là một quái thai!
Vì yêu thương chồng, không muốn anh phải đau khổ, thất vọng, chị đã đề nghị với các bác sĩ không cho ai biết sự thật phũ phàng đó. Cũng may là khi chị sinh con, anh đang làm nghĩa vụ quốc tế ở chiến trường Cam-pu-chia. Khi viết thư báo tin cho chồng, chị nói là do trở dạ lâu nên con bị ngạt không cứu được. Anh rất đau buồn, nhưng vẫn hy vọng rồi họ sẽ có đứa con như mong muốn. Vậy mà mãi đến bẩy năm sau khi anh chuyển ngành công tác tại một xí nghiệp gần nhà, chị mới sinh lần thứ hai. Lần này chị đã bốn mươi tuổi nên đẻ khó, phải mổ, nhưng hai anh chị đều rất vui mừng vì họ đã có một cậu con trai rất kháu, nặng những ba cân hai. Lúc ấy chị rất sung sướng, tưởng như mình là người hạnh phúc nhất trần gian!...

Rồi một hôm, cô bác sĩ sản khoa - người bạn thân nhất của chị - đến chào tạm biệt chị để đi công tác nước ngoài. Hai người bạn tri kỷ "dốc bầu tâm sự" rất vui vẻ , cởi mở và cô bác sĩ bảo :

- Mình nghĩ là cậu không nên đẻ nữa...

Chị cười rất tươi :

- Không đẻ nữa là thế nào, ông xã nhà mình đang gạ trong năm nay sẽ đẻ thêm cô con gái nữa đấy!

Thật trần đời có một người yêu quý con như anh ấy? Cậu biết không, anh ấy còn bảo, bây giờ nếu có ai đòi đổi thằng cu Trí lấy cục vàng nặng bằng nó, anh ấy cũng chả thèm! Ghê chưa? ừ kể có thêm một đứa con gái nữa cũng hay, nhưng riêng với cậu thì mình khuyên chân tình đấy, hãy nghe mình...

- Nhưng vì sao cơ chứ, hay là mình già rồi thì không nên đẻ nữa?

- Không, không hẳn là như vậy. Mình nói điều này chỉ mình cậu biết thôi, mà phải bình tĩnh đấy, có hứa không nào?

- Ôi, cậu làm mình hồi hộp đến chết đi được. ừ, thì xin hứa!

Lẽ ra không nên nói, nhưng vì mình sắp đi xa, nên không thể không nói với cậu. Thế cậu có biết vì sao lần đầu cậu sinh lại như vậy không?

- À có lẽ khi có thai mình ốm nên uống thuốc linh tinh....

- Cậu tin chắc như vậy ư? Không phải vậy đâu.
Các bác sĩ sau khi xét nghiệm đã kết luận, trường hợp của cậu là do chồng cậu bị nhiễm chất độc điôxin ở chiến trường miền Nam...

- Ôi! Thật vậy sao? Nhưng...

- Chắc cậu muốn nói về thằng cu Trí phải không?

- Ðúng vậy...

- Nó đâu phải con của cậu!

- Trời ơi! Lẽ nào nó không phải là con của tôi?

- Hôm ấy, các bác sĩ mổ cho cậu đã lấy ra một cái thai giống như lần trước, mình nhìn nó đã ngất xỉu đi vì sợ hãi...

Chị bỗng khóc nấc lên.

- Lẽ nào đời tôi lại bất hạnh đến thế nào? Vậy mà lần trước tôi cứ tưởng là lỗl tại mình... Trời ơi!.

Bình tĩnh lại đi, cậu đã hứa rồi cơ mà!

Vậy thì thằng bé ấy ở đâu ra?

- Ðêm hôm trước có một cô gái trẻ đến bệnh viện một mình. Ðẻ xong cô ta được đưa về phòng sản phụ, còn đứa con trai đưa sang phòng nhi theo quy định của Viện. Sáng hôm sau đến giờ cho con bú thì không thấy cô ta đâu nữa, chỉ thấy dưới gối một mảnh giấy vỏ bao thuốc lá ghi mấy chứ : "Em lỡ lầm, không có điều kiện nuôi con. Xin các bác sĩ cứu giúp cháu bé , em xin chịu ơn suốt đời...". Các bác sĩ đã biết rõ hoàn cảnh của cậu và yêu cầu mọi người hãy giữ kín chuyện này. Sự thật là như vậy. Ðến hôm nay, đã hơn một năm trôi qua rồi, mọi sự đều tốt đẹp gia đình cậu sống hạnh phúc. Vậy là tốt lắm. Những người thầy thuốc cũng chỉ mong có thế. Mình chỉ muốn khuyên cậu phải chú ý dùng biện pháp, đừng có thai nữa bởi vì cậu sẽ không bao giờ có được một đứa con nguyên vẹn với anh ấy đâu. Nói ra với cậu điều này thật tàn nhẫn, nhưng đó là lương tâm, là trách nhiệm người thầy thuốc để tránh cho cậu nỗi đau khổ. Hãy hiểu cho mình, mình chỉ muốn mọi điều tốt đẹp cho cậu thôi!

Mình hiểu và rất biết ơn cậu và các bác sĩ đã làm việc đó... Chỉ có điều xin đừng ai tiết lộ cho anh ấy biết, một mình mình đau khổ là đã đủ rồi...

Chị đã hết sức gắng gượng để không đổ sụp xuống trước sự thực đau đớn này. Chị hiểu rằng, hạnh phúc hôm nay chị có được là nhờ tấm lòng nhân hậu của những người thầy thuốc, chị phải ra sức vun đắp cho cái gia đình nhỏ của mình luôn được vui vẻ đầm ấm.

Anh tỏ ra mãn nguyện vì có đứa con trai khôi ngô, khoẻ mạnh mà anh yêu quý nó hơn mọi thứ ở trên đời. Mỗi khi rảnh việc, anh thường "kiệu" cu Trí trên vai đưa nó đi chơi quanh xóm. Hễ ai khen thằng bé khoẻ, đẹp trai như tranh, anh lại cười nói vui :

Khoẻ như con nhà lính mà lại! Tớ là tớ bác bỏ cái thuyết "cha già con cọc" của thiên hạ đấy!

Suốt mấy chục năm chinh chiến, cuộc đời anh phải trải qua bao gian nan, vất vả, giờ được về công tác gần nhà, quấn quýt bên vợ con và bằng lòng với những gì anh đang có trong tay. Hạnh phúc của người lính thật là giản dị. Anh chẳng còn mong gì hơn thế? Và cuộc sống cứ bình lặng trôi qua theo năm tháng. Ðôi khi chị cứ lẩn thẩn tự hỏi : Có phải là chị đã lừa dối anh, như lần đầu chị giấu anh sự thật về đứa con không nên người - lần ấy chị vẫn tưởng là lỗi tại chị. Còn lần thứ hai phải mổ nên chị không biết về sự thật, chỉ biết là khi tỉnh dậy, các bác sĩ đã báo cho chị biết đã sinh con trai! Chị đâu có ngờ chiến tranh đã cướp đi vĩnh viễn của anh cái khả năng và hạnh phúc làm cha của những đứa con bình thường. Hiểu theo một kiểu nào đó thì đúng là anh đã sống yên vui hạnh phúc trong sự day dứt của chị. Nhưng rồi sẽ có một ngày nào đó, sự bí mật này được khám phá và anh sẽ đau khổ như thế nào? Cái gia đình bé nhỏ này sẽ ra sao? Trên đời này liệu có bí mật nào chôn vùi mãi mãi được không? Chị luôn ám ảnh bởi mặc cảm rằng chị đã lừa dối chồng, nhưng chị không thể nói lên sự thật đau lòng đó, vì chị rất yêu anh. Trong tâm trạng ấy, chị càng ra sức vun vén và càng nỗ lực có thể của mình để anh luôn cảm thấy sự ngọt ngào của hạnh phúc, cho dù chị phải chịu muôn vàn đắng cay âm thầm. Ôi, giá như anh biết được rằng chị yêu anh đến chừng nào!

"... Ai gây nỗi bất hạnh này? Em không oán trách anh đâu, em hiểu rằng anh không có lỗi, mà chính là tội ác của chiến tranh!

... Nếu người có thể gọi đó là sự lừa dối thì em đã lừa dối anh, hãy tha thứ cho em! Em không phải là kẻ lừa dối. Tất cả chỉ vì em yêu anh!...."

Ðã bao lần chị thầm nghĩ như vậy khi nép mình trong vòng tay âu yếm của anh!

Anh Phải Sống
Tác giả: Khái Hưng & Nhất Linh

Trên đê Yên Phụ một buổi chiều mùa hạ.

Nước sông Nhị Hà mới bắt đầu lên to, cuồn cuộn chảy, tưởng muốn lôi phăng cái cù lao ở giữa sông đi.

Theo dòng nước đỏ lờ đờ, những thân cây, những cành khô trôi từ rừng về nổi lềnh bềnh, như một dãy thuyền nhỏ liên tiếp chạy thật nhanh tới một nơi không bờ không bến.

Ðứng trên đê, bác phó nề Thức đưa mắt trông theo những khúc gỗ ấy tỏ ra ý thèm muốn, rồi quay lại đăm đăm nhìn vợ, hỏi thầm ý kiến. Người vợ, ngắm sông, ngắm trời, lắc đầu thở dài, nói:

- Gió to quá mà đám mây đen kia ở chân trời đùn lên mau lắm. Mưa đến nơi mất, mình ạ!

Người chồng cũng thở dài, đi lững thững. Rồi bỗng đứng dừng lại, hỏi vợ:

- Mình thổi cơm chưa?

Vợ buồn rầu đáp:

- Ðã. Nhưng chỉ đủ cơm cho hai con ăn bữa chiều hôm nay.

Hai vợ chồng lại im lặng nhìn nhau... Rồi hình như cùng bị một vật, một định kiến nó thôi miên, nó kiềm áp, hai người đều quay lại phía sông. Những thân cây vẫn phăng phăng trôi giữa dòng nước đỏ.

Chồng mỉm cười, cái cười vơ vẩn, bảo vợ:

- Liều!

Vợ lắc đầu không nói. Chồng hỏi:

- Mình đã đến nhà bà Kí chưa?

- Ðã.

- Thế nào?

- Không ăn thua. Bà ấy bảo có đem củi vớt đến, bà ấy mới giao tiền. Bà ấy không cho vay trước.

- Thế à?

Hai chữ "thế à" rắn rỏi như hai nhát bay cuối cùng gõ xuống viên gạch đặt trên tường đương xây: Thức quả quyết sắp thi hành một việc phi thường, quay lại bảo vợ:

- Này! Mình về nhà, trông coi thằng Bò.

- Ðã có cái Nhớn, cái Bé chơi với nó rồi.

- Nhưng mình về thì vẫn hơn, cái Nhớn nó mới lên năm, nó trông nom sao nổi hai em nó.

- Vậy thì tôi về... Nhưng mình cũng về chứ đứng đây làm gì?

- Ðược, cứ về trước đi, tôi về sau.

Vợ Thức ngoan ngoãn, về làng Yên Phụ.

Tới nhà, gian nhà lụp xụp, ẩm thấp, tối tăm, chị phó Thức đứng dừng lại ở ngưỡng cửa, ngắm cái cảnh nghèo khó mà đau lòng.

Lúc nhúc trên phản gỗ không chiếu, ba đứa con đương cùng khóc lóc gọi bu. Thằng Bò kêu gào đòi bú. Từ trưa đến giờ, nó chưa được tí gì vào bụng.

Cái Nhớn vỗ em không nín cũng mếu máo, luôn mồm bảo cái Bé:

- Mày đi tìm bu về để cho em nó bú.

Nhưng cái Bé không chịu đi, nằm lăn ra phản vừa chửi vừa kêu.

Chị phó Thức chạy vội ẵm con, nói nựng:

- Nao ôi! Tôi đi mãi để con tôi đói, con tôi khóc.

Rồi chị ngồi xuống phản cho nó bú. Song, thằng Bò, ý chừng bú mãi không thấy sữa, nên mồm nó lại nhả vú mẹ nó ra mà gào khóc to hơn trước.

Chị Thức thở dài, hai giọt lệ long lanh trong cặp mắt đen quầng. Chị đứng dậy, vừa đi vừa hát ru con. Rồi lại nói nựng:

- Nao ôi! Tôi chả có gì ăn, hết cả sữa cho con tôi bú!

Một lúc thằng bé vì mệt quá, lặng thiếp đi. Hai đứa chị, người mẹ đã đuổi ra đường chơi để được yên tĩnh cho em chúng nó ngủ.

Chị Thức lẳng lặng ngồi ôn lại cuộc đời đã qua. Bộ óc chất phác của chị nhà quê giản dị, không từng biết tưởng tượng, không từng biết xếp đặt trí nhớ cho có thứ tự. Những điều chị nhớ lại chen chúc nhau hỗn độn hiện ra như những hình người vật trên một tấm ảnh chụp. Một điều chắc chắn, chị ta nhớ ra một cách rành mạch, là chưa bao giờ được hưởng chút sung sướng thư nhàn như những người giàu có.

Năm mười hai, mười ba, cái ** Lạc, tên tục chị phó Thức, xuất thân làm phu hồ. Cái đời chị, nào có chi lạ. Ngày lại ngày, tháng lại tháng, năm lại năm...

Năm chị mười bảy, một lần cùng anh phó Thức cùng làm một nơi, chị làm phu hồ, anh làm phó ngõa. Câu nói đùa đi, câu nói đùa lại, rồi hai người yêu nhau rồi hai người lấy nhau.

Năm năm ròng trong gian nhà lụp xụp ẩm thấp, tối tăm ở chân đê Yên Phụ, không có một sự gì êm đềm đáng ghi chép về hai cái đời trống rỗng của hai người khốn nạn, càng khốn nạn khi họ đã đẻ luôn ba đứa con.

Lại thêm gặp buổi khó khăn, việc ít, công hạ, khiến hai vợ chồng loay hoay, chật vật suốt ngày này sang ngày khác vẫn không đủ nuôi thân, nuôi con.

Bỗng mùa nước mạn năm ngoái, bác phó Thức nghĩ ra được một cách sinh nhai mới. Bác vay tiền mua một chiếc thuyền nan, rồi hai vợ chồng ngày chở ra giữa dòng sông vớt củi. Hai tháng sau, bác trả xong nợ lại kiếm được tiền ăn tiêu thừa thãi.

Vì thế năm nay túng đói, vợ chồng bác chỉ mong chóng tới ngày có nước to.

Thì hôm qua, cái ăn, trời bắt đầu đưa đến cho gia đình bác.

Nghĩ đến đó, Lạc mỉm cười, se sẽ đặt con nằm yên trên cái tã, rồi rón rén bước ra ngoài, lên đê, hình như quả quyết làm một việc gì.

Ra tới đê, Lạc không thấy chồng đâu.

Gió vẫn to, vù vù gầm hét dữ dội và nước vẫn mạnh, réo ầm ầm chảy nhanh như thác. Lạc ngước mắt nhìn trời: da trời một mầu đen sẫm.

Chị đứng ngẫm nghĩ, tà áo bay kêu phần phật như tiếng sóng vỗ mạnh vào bờ. Bỗng trong lòng nẩy một ý tưởng, khiến chị hoảng hốt chạy vụt xuống phía đê bên sông.

Tới chỗ buộc thuyền, một chiếc thuyền nan, Lạc thấy chồng đương ra sức níu lại cái nút lạt. Chị yên lặng đăm đăm đứng ngắm đợi khi chồng làm xong công việc mới bước vào thuyền hỏi.

- Mình định đi đâu?

Thức trừng mắt nhìn vợ, cất tiếng gắt:

- Sao không ở nhà với con?

Lạc sợ hãi ấp úng:

- Con... nó ngủ.

- Nhưng mình ra đây làm gì?

- Nhưng mình định đem thuyền đi đâu?

- Mình hỏi làm gì? Ði về!

Lạc bưng mặt khóc, Thức cảm động:

- Sao mình khóc?

- Vì anh định đi vớt củi một mình, không cho tôi đi.

Thức ngẫm nghĩ, nhìn trời, nhìn nước, rồi bảo vợ:

- Mình không đi được... nguy hiểm lắm.

Lạc cười:

- Nguy hiểm thời nguy hiểm cả... Nhưng không sợ - em biết bơi.

- Ðược!

Tiếng "được" lạnh lùng, Lạc nghe rùng mình. Gió thổi vẫn mạnh, nước chảy vẫn dữ, trời mỗi lúc một đen. Thức hỏi:

- Mình sợ?

- Không.

Hai vợ chồng bắt đầu đưa thuyền ra giữa dòng, chồng lái, vợ bơi. Cố chống lại với sức nước, chống cho mũi thuyền quay về phía thượng lưu, nhưng thuyền vẫn bị trôi phăng phăng xuống phía dưới, khi nhô, khi chìm, khi ẩn, khi hiện trên làn nước phù sa, như chiếc lá tre khô nổi trong vũng máu, như con muỗi mắt chết đuối trong nghiên son.

Nhưng nửa giờ sau, thuyền cũng tới được giữa dòng. Chồng giữ ghì lái, vợ vớt củi.

Chẳng bao lâu thuyền đã gần đầy, và vợ chồng sắp sửa quay trở vào bờ thì trời đổ mưa... Rồi chớp nhoáng như xé mây đen, rồi sấm sét long trời đất lở.

Chiếc thuyền nan nhỏ, đầy nước, nặng trĩu.

Hai người cố bơi, nhưng vẫn bị sức nước kéo phăng đi...

Bỗng hai tiếng kêu cùng một lúc:

- Trời ơi!

Thuyền đã chìm. Những khúc củi vớt được đã nhập bọn cũ và lạnh lùng trôi đi, lôi theo cả chiếc thuyền nan lật sấp...

Chồng hỏi vợ:

- Mình liệu bơi được đến bờ không?

Vợ quả quyết:

- Ðược!

- Theo dòng nước mà bơi... Gối lên sóng!

- Ðược! Mặc em!

Mưa vẫn to, sấm chớp vẫn dữ. Hai người tưởng mình sống trong vực thẳm. Một lúc sau, Thức thấy vợ đã đuối sức, liền bơi lại gần hỏi:

- Thế nào?

- Ðược! Mặc em!

Vợ vừa nói buông lời thì cái đầu chìm lỉm. Cố hết sức bình sinh nàng lại mới ngoi lên được mặt nước. Chồng vội vàng đến cứu. Rồi một tay xốc vợ, một tay bơi. Vợ mỉm cười, âu yếm nhìn chồng. Chồng cũng mỉm cười. Một lúc, Thức kêu:

- Mỏi lắm rồi, mình vịn vào vai tôi, để tôi bơi! Tôi không xốc nổi mình nữa.

Mấy phút sau chồng nghe chừng càng mỏi, hai cánh tay rã rời. Vợ khẽ hỏi:

- Có bơi được nữa không?

- Không biết. Nhưng một mình thì chắc được.

- Em buông ra cho mình vào nhé?

Chồng cười:

- Không! Cùng chết cả.

Một lát, một lát, nhưng Lạc coi lâu bằng một ngày, chồng lại hỏi:

- Lạc ơi! Liệu có cố bơi được nữa không?

- Không... Sao?

- Không. Thôi đành chết cả đôi.

Bỗng Lạc run run khẽ nói:

- Thằng Bò! Cái Nhớn! Cái Bé!... Không!... Anh phải sống!

Thức bỗng nhẹ hẳn đi. Cái vật nặng không thấy bám vào mình nữa. Thì ra Lạc nghĩ đến con đã lẳng lặng buông tay ra để chìm xuống đáy sông, cho chồng đủ sức bơi vào bờ.

Ðèn điện sáng rực bờ sông. Gió đã im, sóng đã lặng. Một người đàn ông bế một đứa con trai ngồi khóc. Hai đứa con gái nhỏ đứng cạnh. Ðó là gia đình bác phó Thức ra bờ sông từ biệt lần cuối cùng linh hồn kẻ đã hy sinh vì lòng thương con.

Trong cảnh bao la, nước sông vẫn lãnh đạm chảy xuôi dòng.

Anh Keng
Tác giả: Nguyễn Kiên

Năm Keng mười tám tuổi, ông Keng bắt đầu tính chuyện hỏi vợ cho anh. Liền trong hai năm, đánh tiếng ba đám, đều không được. Các cô gái không thích Keng, còn đối với ông Keng thì các cô sợ.

Quả thực ông Keng cũng có chỗ khác người. Ðầu tóc ông bao giờ cũng để dài, tóc chờm xuống gần kín cổ áo. Còn đầu tóc anh em Keng thì trọc, cắt bằng kéo, nham nhở như lông sâu róm. Thời kháng chiến, lính Tây hay về làng sục sạo, ông bảo: làm thế để đánh lừa thằng Tây. Nhưng bây giờ thằng Tây đã cuốn xéo rồi, việc gì còn phải đánh lừa ai? Chính là vì ông kiệt. Mái gà nhà ông đẻ, ông không bán trứng ở làng, sợ chỗ thân tình phải để rẻ. Bà Keng mang lên tận chợ huyện bán. Mười chín quả trứng, mỗi quả tám xu, vị chi một đồng năm hào hai xu, người mua bớt hai xu, còn một đồng rưỡi.

- Ðồ khôn nhà dại chợ, đã lên đến trên ấy, không bán được chín xu thì thôi chứ, của thêm vào chẳng có lại có của bào ra!

Bà vợ cãi:

- Dào, hai đồng xu thì làm gì, cũng coi như là tôi uống bát nước chè tươi...

Ông Keng quắc ngay mắt lên:

- Lại còn quạc cái mồm ra nữa à? Uống bát nước nó khác, nó bổ béo vào thân mình. Ðằng này đi ném ra chỗ giời ơi đất hỡi, dễ rồi người ta ơn đời mình đấy. Nay hai xu, mai hai xu...

Bà vợ im bặt. Trong nhà này người ta đã sống quen như thế, vợ con chỉ được quyền nghe, còn ông có quyền nói. Và người ta tin như thế là phải. Thì cứ xem, nó rành rành ra đấy: không nhờ ông mưu tính, xếp đặt, thu ha hà vén thử hỏi lấy đâu ra nhà gỗ, sân gạch, bể nước như thế này?

Ðối với các con, ông Keng lại càng khắc nghiệt. Ðấy là cách biểu lộ lòng thương yêu con cái của ông: ông muốn anh em Keng sau này phải kế tục được ông, vun đắp cho cao to thêm mãi phần gia tài do ông để lại chứ không thể ăn tàn phá hại đi. Keng còn phải vác ngược bừa, sợ răng bừa chạm đất, đã suốt ngày chài chãi ngoài đồng. Hết việc đồng đến việc nhà, bố Keng ốp Keng làm đến xâm tối mắt. Lâu dần thành quen, hễ không cất nhắc chân tay là không chịu được. Ngoài cái hứng thú trong công việc làm ăn ra, anh chẳng còn hứng thú nào khác. Anh cũng chẳng cần phải lo lắng gì: ngay cả tương lai của anh, bố anh cũng đã xếp đặt sẵn cho cả rồi... Anh sống, vừa cằn cỗi như một cụ già, vừa ngây thơ như một trẻ nhỏ.

Vào hợp tác xã, Keng đứng đầu bảng lao động hạng A. Việc gì khó khăn, nặng nhọc hợp tác cũng gọi đến anh. Rồi phong trào chung lôi anh vào cuộc họp hành, học tập, tranh cãi...

- Nay họp. Mai họp. Ðể rồi xem có được thêm công điểm họp nào không? - Bố Keng cằn nhằn.

- Người ta họp kiểm điểm ông đội trưởng xui vợ tưới nước vào phân mà lại không đi à! - Keng trả lời bố, cộc lốc.

- Dào, dễ không có mày, người ta không kiểm điểm được! - Ông Keng không ưa cái thói cãi lại, nghiến răng chì chiết. - Tao còn lạ gì chúng mày, chỉ giỏi đàn đúm, đàn đúm... Liệu mà giữ lấy thân đấy, con ạ, không ai nắm tay được đến tối, gối tay được đến sáng đâu!

Càng ngày Keng càng hay cưỡng lại bố. Anh không bằng lòng cái việc bố anh cứ đi hỏi hết đám này đến đám khác cho anh. Ðúng là anh phải lấy vợ rồi, nhưng vợ anh là "đứa nào" ở làng này nhỉ? Chính điều bí ẩn đó hấp dẫn anh, đem lại cho anh nỗi lo lắng và niềm say mê riêng, bố anh không thể nào hiểu thấu được.

ở đầu xóm nhà Keng có cô Ngọ, đang tuổi dậy thì. Ngọ béo khỏe, lại khéo giữ nước da cứ hồng ửng lên và gặp ai cũng mủm mỉm cười, chẳng hiểu có ý gì. Ngọ hay diện quần lanh đen, áo sơ mi cổ cánh nhạn màu lòng tôm chật căng, trông phây phây. Keng biết bố anh không ưa gì cái vẻ màu mè của Ngọ nhưng chính vẻ màu mè ấy lại làm anh choáng ngợp. Anh vốn là người ít giao thiệp, thiếu từng trải, tình cảm bị đè nén, lòng dù khát khao nhưng chưa hề dám say mê một cái gì theo ý thích riêng, nay tình yêu bỗng cháy bùng lên... Một đêm, đi họp đội sản xuất về, Keng gặp Ngọ ở đầu xóm. May quá, chỉ có hai người. Keng bước vội lên, vấp một cái đau điếng, nhưng cũng chẳng hề gì. Anh liều hắng giọng, rồi khẽ gọi, giọng như người ngạt mũi:

- Ngọ ơi!

Ngọ dừng lại, ngơ ngác...

- Ðằng ấy... đi chơi với tớ cái đi!

- Bây giờ í?

- Khô... ông - Keng cuống lên, vì thực bụng Keng chưa dám nghĩ đến việc rủ Ngọ đi chơi ngay bây giờ.

- Mai nhá?

- ừ, mai... - Keng lắp bắp nhắc lại, như cái máy.

Ngày hôm sau, trời chưa kịp tối câu chuyện đã vỡ bung. Mấy cô gái trong xóm cứ trông thấy Keng là nhấm nháy nhau rồi vờ nói tướng lên:

- Này, đằng ấy đi chơi... ơi với tớ cái đi!

Keng nói chuyện thực, Ngọ lại đùa. Vì sao thế nhỉ? Keng ngẫm nghĩ mãi, cuối cùng anh thấy có nhẽ Ngọ đỏm dáng, còn anh cục mịch nên cô nàng không thích đi chơi với anh.

Vậy Keng phải may một bộ cánh. Việc này không thể cho bố biết được. Anh năn nỉ với mẹ, bà mẹ xiêu lòng, dúi cho anh mười lăm đồng, anh may một cái quần ka-ki và một chiếc áo sơ mi vải phin xanh Nam Ðịnh. Ðã may rồi thì phải mặc. Và bố anh làm ầm ĩ ngay lên:

- à, thằng này giỏi. Tao nuôi mày của chất cao hơn người, thử hỏi mày đã làm được cái gì báo đáp tao chưa mà tấp tểnh học đòi rồi phá của đấy hử?

Ông Keng nói ra nói vào suốt buổi chiều. Ðến tối, ông vẫn còn nói. Keng không cãi, chỉ lùi lũi trốn sang nhà bạn ngủ nhờ. Ông Keng lại càng điên máu. Bộ quần áo, dù sao Keng cũng đã may rồi, của vẫn còn đấy, thôi cũng cho là được đi. Nhưng con mà dám vượt quyền bố là không thể được. Vợ nuông con, vượt quyền chồng cũng không thể được. Bao nhiêu lời chì chiết, ông đổ cả lên đầu vợ.

Ông Keng nằm phản nhà ngoài. Bà vợ nằm trong buồng với thằng Chỉnh, cái Trình. Bà vợ nghe mệt quá đã ngủ từ lúc nào nhưng ông vẫn cứ dẫn dụ, quát nạt và lôi cả những chuyện từ hồi hai người mới lấy nhau ra mà kể lể. Hôm sau, bà cụ Tỵ bên hàng xóm gặp ai cũng líu lại, lắc đầu lè lưỡi kêu rằng đang đêm bà cụ choàng tỉnh dậy, thấy nhà ông Keng có tiếng người, đèn lại sáng, tưởng là trời sắp rạng, vội vàng quang gánh lên chợ huyện. Ðến nơi, chợ chẳng có ma nào, bà cụ ngồi gục dưới gốc đa, đánh một giấc dài...

Mỗi khi Keng diện bộ quần áo mới, Ngọ lại vờ đứng sững, nheo mắt nhìn anh và khen: "Bảnh quá nhỉ!". Keng để ý thấy cứ ngày chủ nhật lại có mấy thanh niên ở công trường về chơi nhà Ngọ. Họ diện quần tây, đi dép da, đeo đồng hồ. Keng cũng đã có một đôi dép lốp, mua từ lâu nhưng chẳng mấy khi đi nên còn mới nguyên. Anh chỉ kém cái đồng hồ đeo tay.

Vậy Keng lại phải mua một cái đồng hồ đeo tay. Lần này anh không xin mẹ nữa. Anh đi gánh gạch thuê, mặc bố mắng chửi, nhất định không đem tiền về nhà. Dành dụm ít lâu, rồi cũng mua được một cái đồng hồ cũ, mặt đã ố vàng, hai cái kim tróc cả mạ lân tinh. Có đồng hồ thì phải thạo xem giờ. Ðã có lần Ngọ hỏi giờ, anh trả lời nhầm, may mà cô ta không có đồng hồ nên không biết. Bấy giờ Keng mới thấy văn hóa mình kém quá. Bố anh có cho anh đi học mấy đâu: "Học lắm rồi nghiền chữ ra mà ăn à!" Ngọ đã học hết lớp bốn. Còn anh, trong chiến dịch bổ túc văn hóa năm ngoái mới chớm học lớp ba được dăm buổi. Phen này nhất định anh phải đi học...

Việc Keng đi học làm cho lớp bổ túc văn hóa vui vẻ hẳn lên. Số thanh niên tinh quái trong lớp từ lâu đã biết chuyện Keng và Ngọ liền xúm vào trêu anh. Keng không biết chối. Anh chỉ văng tục và đỏ mặt lên. Mọi người lại càng trêu anh tợn. Anh chạy chỗ mãi, nhưng chẳng chạy đâu cho thoát. Cuối cùng, chị cả Lạt nói:

- Anh Keng xuống ngồi đây với tôi nào!

- Keng ngồi chưa nóng chỗ, một thanh niên đã lại kêu lên.

Anh Keng ngồi với chị cả Lạt, trông đẹp đôi không kìa!

Chị cả Lạt chẳng phải tay vừa. Chị lấy chồng từ năm mười tám tuổi. Năm mười chín, chị đẻ đứa con giai, sau đó chồng mắc bệnh, ốm liền trong hai năm rồi chết. Chị làm quần quật, phụng dưỡng cha mẹ chồng, hầu hạ chồng, bú mớm cho con. Có những ngày ngắn ngủi, cơn bệnh lui đi, người khỏe khoắn ra, chồng chị yêu thương chị như người phát cuồng. Nhưng rồi chồng chị lại đổ ụp ngay xuống, rất nhanh chóng và ngày càng đuối dần đi. Còn chị thì cứ hơ hớ ra. Vô số trai làng, cả mấy ông trung niên đã có con gái lớn sắp đến tuổi gả chồng đua nhau quấy rầy chị: "Thấy cái hoa thơm, tội gì chẳng ghé mũi ngửi qua một tý!". Chồng chị nằm đó, bất lực, cứ ghen lồng lên. Thành thử, chị chịu khổ gấp đôi.

Sau khi con lớn, chị thường hay về nhà mẹ đẻ ở, cả làng đều đinh ninh chỉ ngày một ngày hai là chị đi lấy chồng khác. Nhưng đã ngót bốn năm qua, chị vẫn chẳng lấy ai, mặc dầu những chàng trai lượn quanh chị còn đông hơn trước gấp bội. ấy là vì chị sợ. Cái hạnh phúc của chị, nó ngắn ngủi quá và tàn nhẫn quá. Và do đó khát vọng về hạnh phúc của chị trở nên to lớn quá. Chị muốn người chồng sau của chị phải là người có thể bù đắp lại cho chị tất cả những gì chị đã phải chịu thiệt thòi. Chị tiến đến gần người này, rồi người khác, ngẫm nghĩ về họ và lại lùi ra xa... Người ta bắt đầu bàn tán. Có người vì không được yêu xoay ra hằn học, có người vì ghét, cũng có người chỉ là rỗi mồm nói cho vui chuyện. Ðại để, toàn những điều ong tiếng ve, chẳng hay ho gì. Ban đầu, chị hết sức buồn bực, đau khổ, nhìn ai cũng như thù địch. Sau rồi cũng quen đi, gác ngoài lỗ tai tất, có đôi lúc còn lấy thế làm vui vẻ và để đối lại những lời trêu chọc chị chỉ cười tràn.

Khi mấy anh chàng tinh quái trong lớp học gán ghép chị với anh Keng, chị cho là chuyện hết sức nhảm. Chị quay phắt về phía bọn họ, lớn tiếng nói, nửa đùa nửa tức giận:

- Bận gì đến các chú đấy? Các chú không được như người ta, các chú ghen à?

Bọn thanh niên cười ầm lên, lại càng buộc chặt hai người vào. Keng không thể chịu đựng được, phát khùng với mọi người và bảo chị cả Lạt:

- Còn nhà chị ấy, vừa vừa cái mồm chứ. Nhà chị là người đứng đắn...

Chị cả Lạt tái mặt đi vì bất ngờ. Nào đã mấy ai, trong những lúc đùa cợt lại bảo chị là người đứng đắn. Nhưng Keng nói thật hay nói mỉa mai? Chẳng lẽ Keng cũng biết mỉa mai?

Từ đấy, cứ ngấm ngầm một mình, càng ngày chị càng chú ý đến Keng.

Một hôm, hợp tác xã họp, cử Keng đánh một chiếc xe bò lên huyện chở phốt phát, cùng với hai người nữa. Chị cả Lạt nghĩ: "Hay mình thử đi một chuyến xem anh ta cầm càng như thế nào!" Liền rủ bà Thủy ngồi cạnh giơ tay xin đi.

Từ làng lên huyện xa tám cây số. Ði đã được quá nửa đường. Keng vẫn không chịu nghỉ, cứ lùi lũi, chẳng hề mở miệng. Bà Thủy đẩy xe phía sau, cùng với Lạt, cũng chẳng nói năng gì, chỉ ra công nhai trầu và nhổ toèn toẹt. Vừa nắng vừa mệt, Lạt đâm ra buồn. Tự nhiên chị lại nhớ không khí lớp bổ túc văn hóa, với những lời đùa cợt, gán ghép vô tư, đôi khi hơi sỗ sàng của bọn thanh niên. Nghĩ cho cùng, thế mà hóa ra vui. Lạt thèm có một cái gì cũng vui vui, tương tự như thế...

- Bác Thủy ơi, bác có chuyện gì vui vui kể đi nào!

- Tôi thì làm gì có chuyện vui - Bà Thủy đáp bằng một giọng uể oải - Già rồi! Bảo anh Keng ấy, anh ấy đang trai...

- Khỉ cái bà này. Cứ phải đang trai mới vui!

Lạt phát mạnh vào lưng bà Thủy, tiện đà đẩy cái xe bò lên một cái mạnh. Chiếc xe chồm tới, ván xe rung bần bật, dúi Keng về phía trước làm anh nhỡ bước, suýt ngã chúi. Keng chỉ khẽ gắt: "Dửng mỡ vừa vừa chứ!". Anh không bắt chuyện. Cũng không dám quay lại, sợ hai người đàn bà trông thấy mặt mình đang đỏ bừng lên.

- Thôi, không ai nói chuyện gì thì tôi ngủ vậy đây!

Lạt ghìm xe, nhảy lên, nằm nép vào một phía để tránh ánh nắng, chân co lại, chiếc nón lá che kín mặt và ngực. Hai càng xe trong tay Keng trĩu ngay xuống. Anh nghĩ bụng: "Cái nhà chị này thế mà nặng". Nhưng chính lúc đó, không hiểu sao anh lại thấy cái xe nhẹ tênh, kéo cứ đi băng băng.

Lạt không ngủ. Ngủ làm sao được. Chị nhỏm dậy, nhảy xuống đất:

- Bác Thủy ơi, hay là bác kể chuyện buồn cũng được. Chuyện nào buồn nhất ấy!

- Chuyện buồn thì có đấy. Dưng mà cả xóm biết cả rồi, việc gì phải kể!

- Chuyện gì thế bác? - Lạt chột dạ, vội hỏi lại.

- à, chuyện ông đội Lung!

- Thôi đi, đừng nói đến ông Lung nữa, ngứa cả ruột! - Ðột nhiên Keng quay lại, gạt đi bằng một giọng hằn học.

Lạt vui hẳn lên. Chị cười lạc cả giọng và buộc chặt ngay Keng vào câu chuyện:

- A, anh Keng giỏi, anh nói xấu sau lưng người ta nhá!

- Thì nó sờ sờ ra đấy, bánh đúc bày sàng việc gì còn phải nói xấu!

Lạt làm ra bộ ngớ ngẩn, cứ gặng dần, buộc Keng phải nói ra những nhận xét của anh về ông đội trưởng đội sản xuất Lung. Rồi đột nhiên Lạt trở nên tinh quái, bắt bẻ những nhận xét của Keng. Keng nổi nóng cãi lại Lạt, mỗi lúc một hăng, tưởng chừng như chính Lạt là người đứng ra bao che cho những chuyện tư túi của ông Lung. Giọng Keng dấm dẳn, thô bạo, nhưng anh không nói vu vơ. Chẳng hạn như chuyện ông Lung dành ruộng mượt bùn cho vợ cấy, ruộng ít cỏ cho vợ đi vơ lá dành thửa nào, ở đồng nào; chuyện ông Lung bày cho vợ gánh phốt phát bằng thúng ướt rồi đem thúng về giặt, lấy nước tưới rau là vào hôm nào, đang kỳ chăm bón cánh nào... Lạt kêu lên:

- Giời đất ơi, cái nhà anh này y như thổ công! Nói đến con kiến trong lỗ cũng phải bò ra. Sao ở hội nghị anh cứ ngồi im như thóc, hứ?

- Tôi chẳng nói là gì! - Keng cãi lại một cách yếu ớt.

- Anh á? Có nói, toàn nhìn trộm bố, rồi nói vuốt đuôi người ta! Phen này, bác Thủy ạ, bà con ta phải bầu anh Keng lên làm đội trưởng mới được, để cho anh ấy...

Thấy Lạt vui, bà Thủy cũng hùa theo. Và Keng lại rơi ngay vào tình trạng lúng túng như sa lưới: anh không quen đùa. Nhưng dù sao cái ý kiến đột ngột của Lạt vừa rồi cũng làm Keng nghĩ ngợi. Quả là anh biết cặn kẽ mọi chuyện làm ăn trong hợp tác xã hơn Lạt nhưng anh không chăm họp hành, không hăng hái nói năng, không chú trọng đến công việc chung được như Lạt. Anh luôn luôn bị giằng co và một nỗi sợ hãi ngấm ngầm cứ bám riết lấy anh. Anh sợ bố. Vì sao sợ, anh không rõ, nhưng đúng là anh sợ. Cũng như mọi người trong gia đình anh, anh sợ...

Lượt về, còn cách làng khoảng ba cây số, trời bỗng đổ mưa rào. Nước sa trắng xóa cánh đồng. Nhìn về phía trước, chỉ một quãng ngắn, con đường đã mất hút sau những hàng mưa xiên chéo. Chiếc xe bò bị trượt một bánh xuống cái hố tát nước. Xe chở khá nặng vì ngoài số phốt phát còn mấy chục chiếc lưỡi cày cải tiến. Càng kéo, càng đẩy, xe càng lún và nghiêng đi, hai càng xe đòi bật lên làm cho hai bắp tay Keng bị giật mạnh, nhức suốt lên tận vai. Keng bám thật chắc mười ngón chân xuống bùn, lưng cong, gập hai vai nhô hẳn lên và anh nói, giọng rít qua kẽ răng:

- Bắt bánh lên!

Hai người đàn bà sợ cuống. Một ngọn gió lạnh xô tới, xé rách mảnh nilông phủ trên xe và giật cái nón Keng đội ném xuống ruộng, kéo thành một đường vòng cung dài. Lạt vội vàng đuổi theo, cướp lại cái nón, đội lên đầu cho Keng. Keng không chú ý đến cái nón. Anh ngẩng lên, môi mím chặt, đôi mắt mở trừng trừng, giận dữ, quả quyết, sáng rực trên khuôn mặt chan hòa nước mưa lạnh giá. Anh nói như quát:

- Bắt bánh nhanh lên! Ðổ mẹ nó xe bây giờ!

"Anh ấy không bằng lòng, anh ấy gắt..." Lạt nghĩ vậy với một nỗi lo âu vừa mơ hồ vừa rõ rệt. Chị vội nhảy xuống chỗ đầy bùn lỏng, cùng với bà Thủy cúi gập người xuống, chúi đầu vào cái bánh xe trơn nhầy nhụa. Nhưng chị vẫn để mắt nhìn Keng. Chị thấy anh vươn dài cổ ra, người nhoai về phía trước, chân đạp mạnh, ngón chân miết xuống bùn thành những rãnh sâu đầy nước, toàn thân căng thẳng như một cánh cung sắp bật. Và chiếc xe bắn vọt lên, nhảy chồm về phía trước.

Sau chuyến đi xe phốt phát, chị cả Lạt luôn luôn bị đôi mắt của Keng - đôi mắt giận dữ của anh lúc anh mắng chị, giữa cơn mưa - ám ảnh. Chị bàng hoàng nhận ra rằng đôi mắt đó chứa đựng một sức mạnh gì hết sức bí ẩn, chưa ai biết và chính chị cũng chưa biết rõ, chị chỉ mới cảm thấy nó thôi. Chị bắt đầu tin rằng, cái nhà anh Keng lầm lì, vụng dại thực ra không phải như mọi người vẫn tưởng... Chị đâm ra ngơ ngẩn, cứ nhớ mãi trận mưa, chỉ mong sao có dịp lại được đi như thế, anh Keng lại giận dữ với chị như thế và buổi học nào chị cũng chăm chú nhìn khuôn mặt vuông vức, gồ ghề, nhìn cái áo bạc phếch, cái lưng to rộng hơi gù xuống của Keng.

- Keng, có ai đang nhìn cậu kìa! - Một thanh niên láu lỉnh bỗng kêu lên.

- Này, tôi bảo cho nhà chú biết, nhà chú chỉ đáng tuổi em tôi thôi - Chị cả Lạt công khai thú nhận và lớn tiếng át đi - Chú đừng có lỡm!

Lạt vẫn nhìn Keng, nhưng Keng không nhìn lại. Lạt biết Keng đã bị cô Ngọ hơ hớ thu mất hồn anh rồi. Nỗi ghen tức ngấm ngầm nhói lên trong lòng chị. Chị cựa quậy người trên ghế, chấm mực một cách giận dữ rồi lại vô cớ vẩy hết mực ở ngòi bút đi.

Keng học các môn bình thường, riêng môn tính rất giỏi. Anh toàn tính nhẩm. Tính đố anh cũng nhẩm.

- Anh Keng này, anh làm tính giỏi thế, anh giúp tôi một tý với - Một đêm, sau khi tan học, chị cả Lạt trùng trình đợi Keng ở chỗ vắng, giữ anh lại và nói.

- Ngữ tôi thì giúp thế nào được chị!

- Anh sợ à? - Ðột nhiên Lạt ngẩng lên hỏi Keng.

- Không! Không đời nào! - Keng vội vàng chối.

- Thế thì anh đến đi. Anh bảo tôi cách nhẩm, còn tôi sẽ bảo lại anh cách làm nhời giải. Như thế là tương trợ... Tối mai anh đến nhà tôi nhá. Không phải nhà tôi đâu, nhà mẹ đẻ tôi ấy!

Anh ruột Lạt đi làm xa, ở nhà chỉ có bà mẹ Lạt, người chị dâu và ba đứa cháu nhỏ, thực thuận tiện cho Keng đi lại.

Nếu Keng không đến thì đúng là anh sợ bố anh rồi. Anh đã nói rằng anh không sợ. Anh là con giai. Anh đã lớn. Và công việc làm ăn chung hàng ngày đã kéo anh vượt ra ngoài bốn bức tường gia đình... Ban đầu, cứ đến lúc người nhà đi ngủ là Keng về. Càng về sau Lạt càng giữ anh ở lại khuya hơn. Trong không khí vắng lặng và thân thuộc của nhà mình, đúng là nhà mình chứ không phải ở nơi nào khác, chị cảm thấy có cái gì đó rất cũ kỹ và cũng rất mới mẻ tiến đến gần chị , nhập vào chị, lôi cuốn chị đi, chị muốn kìm mình lại nhưng vẫn cứ bị nó lôi cuốn và không biết nó sẽ lôi cuốn chị đi tới đâu. Ðầu óc chị dần dần trở nên mờ mịt. Chị làm tính sai tuốt ráo cả.

- Ơ cái nhà chị này, tơ tưởng chuyện gì mà ngồi đờ ra thế?

- Không! - Chị cả Lạt giật mình, mặt đỏ lên. Nhưng đột nhiên chị trấn tĩnh lại và chị nói không che giấu - Tôi chẳng tơ tưởng chuyện gì. Tôi đang nghĩ đến anh đấy!

- Nghĩ đến tôi làm sao?

- Nghĩ đến anh với cô Ngọ. Anh đừng có hoài công đeo đuổi. Cô ta... không... hợp... với anh đâu!

Giọng Lạt run run và yếu ớt dần. Chị không dám tin vào điều chị vừa nói. Biết đâu, bỗng một lúc nào đó Ngọ chẳng bừng tỉnh và nhận ra Keng như chị từng nhận ra. Chị không thể cứ để mặc cho sự đời trôi chảy... Nhưng Keng đã đứng dậy, cuộn vở lại.

- Không. Anh đừng về. Anh... - Chị cả Lạt vội vàng nói, người chị lạnh đi vì hoảng sợ và chị nhìn thẳng vào Keng bằng đôi mắt dữ tợn như mắt thú rừng.

Keng choáng váng như bị xô vào cơn lốc mãnh liệt, bốn phía đều mù mịt và cứ xoay tít đi. Chính trong lúc đó, một ý nghĩ loé lên trong đầu anh: "Sao Ngọ nó không nắm cánh tay mình, nó không nhìn mình như thế nhỉ?" và lập tức cơn lốc chấm dứt, để lại một mình anh đứng sững trên mặt đất trống trơn, lòng nguội ngắt... Keng khẽ nhắc lại, giọng dứt khoát:

- Thôi, khuya rồi, tôi về đây!

Chị cả Lạt lật đật chạy theo Keng ra tận cổng mới dừng lại. Người chị như lên cơn sốt, phải vịn vào cái cọc rào, chỉ muốn gục xuống. Nhưng đầu óc chị rất tỉnh táo và một ý nghĩ hết sức khủng khiếp cứ bám chặt lấy chị: "Giời ơi, mình yêu anh ấy rồi ư? Trong làng biết bao nhiêu người, sao mình lại chẳng yêu ai, mình lại đi yêu anh ấy?".

*
* *





Ðại hội hợp tác xã xong, các đội sản xuất lần lượt họp bầu lại đội trưởng. Kỳ này, ông Lung nhất định đổ rồi. Nhưng bà con còn phân vân không biết nên bầu ai, vì những người được tín nhiệm đều đã có chân trong quản trị hoặc trong ủy ban cả. Một hôm, nhân gặp ông chủ nhiệm, chị cả Lạt nói:

- Ông ạ, cháu đề nghị các công cứ dự kiến anh Keng ấy.

- Ai?

Ông chủ nhiệm còn đang rối bù lên vì công việc, ngơ ngác hỏi lại. Chị cả Lạt tưởng ông không bằng lòng, sợ quá, lúng túng mãi mới nói tiếp được:

- Anh Keng ý, ông ạ. Anh ý... còn hơn là những người như ông Lung.

- Thì đã hẳn rồi! - Ông chủ nhiệm giờ mới vỡ nhẽ, cười vui vẻ - Nhưng mà cũng gay đấy, làm đội trưởng còn cần phải...

- Còn cần phải ... đủ các tiêu chuẩn, có phải không ạ? - Chị cả Lạt đã bình tĩnh lại, liền dấn lên - Thì các ông giúp đỡ anh ý. Về phần xã viên, một khi chúng cháu đã bầu, chúng cháu cũng sẽ giúp đỡ. Kỳ vừa qua, nhà ông Lung làm chúng cháu thiệt hại biết bao công của rồi...

Một số cán bộ và xã viên cũng có ý kiến như chị cả Lạt. Ông chủ nhiệm liền đề nghị đưa ra thảo luận ở đội. Bà con tuy chưa tin Keng hẳn nhưng lại nghĩ, thà chậm việc còn hơn nát chuyện nên cuối cùng đều giơ tay bầu anh. Ông Keng cũng đành phải giơ tay theo mọi người.

- Thế nào, được giữ chân đội trưởng có sướng không? - vừa về đến nhà, ông Keng đốp luôn:

- Người ta bầu tôi thì tôi phải đứng ra. Bố đay gì tôi?

- à, "Phải đứng ra" à? Mày nhất định không chịu đứng ra thì ai bắt bò được mày! Tao truyền đời cho mày biết, đến như tao, cai quản độc một cái nhà này, bạc cả đầu mà vẫn chưa đâu vào đâu nữa là cái ngữ mày... ?n cơm nhà vác ngà voi... lắm người nhiều điều... nước đời khó lắm đấy, con ơi!

- Thôi, bố đừng nói nữa!

Thấy bố cứ dài dòng mãi, Keng sốt ruột, gạt phắt. Ông Keng tắc cuống họng: Ông trợn mắt, khạc ra một tiếng "hứ" nặng như chì và bĩu môi dài ra, như có ý đe ngầm: "Mày không nghe tao, để rồi tao xem mày làm nên được cái thá gì?".

Thực ra ở hội nghị, Keng cũng đã chối giẫy lên.

Nhưng mỗi người một câu cứ buộc anh vào. Rồi Ngọ đứng phắt dậy, cười toe toét và réo ầm lên:

- Hoan hô anh Keng! Tôi cũng xin bầu anh Keng đấy ạ!

Keng ngồi nín thít, không dám ló mặt ra trước ánh đèn. Anh vừa ngượng vừa uất... Cô ta giễu anh. Cô ta coi thường anh. Thì anh đứng ra làm, làm thật tốt cho cô ta trắng mắt ra! Trước đây, chẳng bao giờ anh dám tin mình có khả năng làm được đội trưởng. Bây giờ, chính bà con nói anh có khả năng làm được đội trưởng kia mà! Biết đâu, sau này Ngọ lại chẳng chết mệt vì cái chuyện đội trưởng của anh.

Năm ấy đang có phong trào tăng vụ, hợp tác xã quyết định mở chiến dịch cấy thêm mấy chục mẫu Nam Ninh xuân. Keng triệu tập họp đội sản xuất, phổ biến kế hoạch mới và lập tức xã viên làm ồn lên như chợ vỡ:

- Xem ở bên Võ Lăng kia kìa, năm ngoái cấy Nam Ninh, sâu ăn sạch, mất cả chì lẫn chài!

- Yêu cầu không cấy Nam Ninh. Cấy Nam Ninh bạc đất, đến vụ mùa rồi ăn bùn!

- Tôi có ý kiến...

- Tôi đã. Tôi xin hỏi ông đội trưởng, chửa xong chiêm đã bắt cấy Nam Ninh, mà giời đất như thế này, chết trâu, Chính phủ có bồi thường không ạ?

- Lại còn khoản phân..

- Khoản thóc giống...

Chung quy lại mọi người đều ngại vất vả, sợ hỏng ăn, cứ hai bát úp một hơn là bày vẽ ra như thế. Keng không biết giải thích. Vả lại anh cán bộ huyện về chỉ đạo cũng giải thích chán ra rồi. Anh cứ để mặc mọi người nói ra nói vào. Nói cho kỳ hết.

- Bà con trật tự! - Cuối cùng, Keng giơ đèn lên, huơ một vòng và nói như quát - Tôi có ý kiến thế này: Ta đã làm là phải có ăn, không ăn nhiều thì ăn ít, ăn ít còn hơn không. Trên đã nghiên cứu kỹ, thấy vùng ta cấy chiêm ít quá nên mới bổ sung cấy Nam Ninh, mà Nam Ninh cũng có thí điểm rồi. Bà con nào còn thắc mắc thì lên trên mà hỏi chứ cứ "tranh đấu" với nhau ở đây mãi thì khuya mất, mai lấy sức đâu mà đi làm. Bây giờ tôi đọc bảng phân công, nếu không ai bổ sung gì thì giải tán.

Keng rút trong túi ra một mảnh giấy nhàu nát, vuốt thẳng, ghé vào gần đèn, đọc rành rọt tên từng người và công việc người đó phụ trách. Thế là cả cái chiến dịch làm Nam Ninh với muôn vàn khó khăn rút lại chỉ còn toàn là những công việc đồng áng quen thuộc... Thắc mắc vẫn còn đó, nhưng chẳng lẽ lại giãy ra không chịu đi làm. Người ta tặc lưỡi đứng dậy, phủi quần, kéo nhau về.

Keng trực tiếp phụ trách nhóm thợ cày. Hôm nào anh cũng dậy từ tờ mờ đất, đi dẻo một lượt, khua các ông thợ cày dậy. Trở về, nuốt vội mấy lưng cơm, anh lại đi dẻo lần nữa, kỳ khi nào các ông ấy đã đi hết, anh mới đánh trâu theo.

Tuy vậy công việc cũng chỉ chạy được vài ba ngày đầu. Bị ốp, các ông thợ cày phát khùng.

- Ông Tuy ơi, ông có đi làm không thì bảo, để còn điều trâu cho người khác?

- Có đấy ạ. Tôi đi ngay đây ạ.

Nhưng ông Tuy vẫn nằm lì ở nhà. Keng lại đến gọi. Ông lại trả lời y như thế. Và ông vẫn không nhúc nhích...

Keng đứng như bị trời trồng ở ngõ nhà ông Tuy, mồ hôi vã ra đẫm trán.

- Ẳng...! - Một con chó đi qua bị Keng đá cho một cái mạnh. Con chó cắm đầu chạy, đâm sầm vào Ngọ vừa ở ngõ ngang bước ra.

- Con khỉ cái nhà anh Keng nhá! Người đâu có người... - Ngọ lườm Keng, trách móc bằng một giọng õng ẹo.

- Người làm sao? - Keng trợn mắt lên quát.

Ngọ sợ quá, vội vàng lủi mất.

Lúc ấy, chị cả Lạt vừa gánh phân đi tới. Chị đỗ gánh xuống, nói nhỏ nhẹ:

- Làm sao mặt lại nặng như đeo đá thế kia?

- Làm sao à? Không đi cày thì tôi điều trâu cho người khác!

Chị cả Lạt hiểu ngay:

- Không được, anh Keng ơi! Người ta nuôi trâu, phải ưu tiên cho người ta đi cày. Anh làm thế rồi rối như canh hẹ.

- Rối tôi cũng làm. Dứt khoát... - Keng đáp liều.

- Anh có biết vì sao ông ấy không đi cày không? Ði cày thì phải cắt thêm cỏ trâu, ông ấy sợ thiệt...

Keng đứng ngớ ra nhìn chị cả Lạt: chị ta nói khéo chừng thực.

- Bây giờ phải đề nghị ban quản trị cho thêm điểm cỏ trâu. Tôi sẽ xung phong lập nhóm đi cắt cỏ, đồng gần hết cỏ thì đi đồng xa - Lạt dừng lại, nhìn thẳng vào mắt Keng, không chớp và chị hạ giọng xuống - Anh cứ làm thế đi, Anh cứ tin tưởng ở tôi, cứ làm thế đi.

Ðủ cỏ trâu, ông Tuy đã chịu đi làm. Nhưng ông làm câu dầm, nửa ngày mới đánh trâu đi, nhoáng một cái đã thấy về. "Cơ đồ này rồi hỏng!" Chị cả Lạt nghĩ vậy và chị đi tìm Keng, thì thầm với anh:

- Anh phải điều người đi bừa ngả mạ ngay đi. Có mạ, nhất thiết phải cấy. Họ trùng trình thế, lỡ vụ là họ để ruộng làm mùa đấy. Tôi thì đi guốc vào bụng...

Chị cả Lạt cứ cặp kè bên Keng như thế, Keng không thể nào không nghĩ đến chị.

Một buổi sáng, chị cả Lạt vừa trở dậy, tay còn cầm cái gáo dừa, đang đứng súc miệng bên chum nước dưới gốc cau, chợt thấy buồn buồn ở sau gáy. Chị quay lại, bắt gặp Keng đứng bên kia hàng rào đang đăm đăm nhìn chị. Lạt hết cả ngái ngủ, vội vàng chạy lại.

- Gì thế? - Lạt hỏi khẽ, phấp phỏng mong chờ Keng sẽ nói với chị ngay lúc này đây, một điều gì chị vẫn chập chờn trong lúc mê ngủ. Nhưng không...

- Chị ngâm mạ nhá.

- Ngâm mạ?

- ừ, ngâm mạ. Ruộng mạ bừa mượt rồi.

- à, ngâm mạ Nam Ninh - Bây giờ chị cả Lạt mới sực tỉnh - Ðược rồi, tôi đi lấy thóc giống nhá, tôi ngâm ngay hôm nay nhá!

Lạt theo chân Keng đi luôn. Ðến đầu xóm thì gặp Ngọ. Hôm nay chủ nhật. Ngọ diện quần lanh đen, áo sơ mi màu hoa cà, tóc buộc một cái khăn tay in bông hoa đỏ loè. Cô lên phố huyện chơi với bạn làm công trường trên đó.

- Anh Lạt ơi! - Keng giật mình quay lại. Ngọ phá lên cười và cô lại càng réo to hơn - Không, tôi gọi chị Keng cơ. Chị Keng ơi!

- Con bà cô, làm chẳng làm, chỉ đi nhởn - Keng đỏ mặt lên, nhổ toẹt một bãi nước bọt, rủa theo Ngọ và trong lúc đó anh bỗng cảm thấy một điều hết sức lạ lùng ngấm ngầm khích động anh: anh muốn thách thức Ngọ, chỉ riêng Ngọ thôi, hãy cứ trêu anh đi!

Cuối chiến dịch cấy Nam Ninh, đội sản xuất quyết định ngả một con lợn, cho bõ cái công phơi nắng suốt từ đầu vụ. Mờ sáng, lợn đã bắt ra chuồng, nằm thở hồng hộc trên tấm cánh cửa đặt ở đầu hiên. Các ông thợ cày cũng đã tề tựu đông đủ.

- Phải hãm một tí tiết, anh đội trưởng ạ!

- Dào, hãm làm gì, một đống người.

- Ðống thì mặc đống chứ. Chỉ kể riêng cánh ta thôi. Theo trâu vắt diệt, mồ hôi không kịp vuốt chẳng nhẽ lại không ưu tiên được bát tiết canh. - Cánh ta cũng phải có tiêu chuẩn: ai không biết uống rượu thì miễn. Như là anh Keng...

Keng cười cái cười thật dễ thương:

- Vâng, ông nào tiện tay bốc cho cháu xin dúm muối. Phần cháu, thế nào cũng được, chỉ xin nhớ cho phần bố cháu. Ông cụ thế nào cũng phải có tý cay.

- Còn phần thợ cấy thì sao đây? - Vừa lúc ấy chị cả Lạt te tái chạy tới và la lên - Cả tháng bán mặt cho đất, bán lưng cho giời, dễ kém các ông thợ cày!

- Nhà chị đàn bà, vào bếp đun ù nồi nước lên đi!

- Ơ hay, nam nữ bình đẳng, sao các ông lại độc quyền...

- Thôi không có lý sự. Ông Tuy đâu, mượn được dao rồi đây này. Sắc ra sắc!

- Không... - Lạt vẫn không chịu lép, mặt đỏ lên, nói như thách thức.

- Không thì anh Keng nhường cho chị ý vậy - Ông Tuy tiếp luôn, chẳng hiểu đùa hay thật và ông thọc một nhát, con dao bầu sáng loáng ngập giữa ức con lợn đến tận chuôi. Ngày hôm ấy, bao nhiêu thắc mắc, đố kỵ, bao nhiêu chuyện phiền toái bực mình người ta đều quên sạch. Bếp nhà nào cũng thơm inh cả lên. Giữa lúc rượu đã ngà ngà say, ông Keng cười hể hả, bảo Keng:

- Dạo mới vào vụ, làng xóm người ta nói anh nhiều quá, tôi rát cả mặt. Bây giờ cày cấy đã xong xuôi, ăn nhiều ăn ít thế nào chưa biết nhưng tôi cũng lấy làm mừng cho anh. Nhân tiện lúc rỗi rãi, tôi hỏi anh, anh định cái chuyện vợ con như thế nào, anh có còn theo đuổi con Ngọ nữa hay không thì anh bảo để tôi còn liệu?

Keng ngồi ngẩn người ra. A, Ngọ... anh đã quên cô ta từ lâu rồi. Vả lại, cái chiến dịch Nam Ninh vừa qua nó quần anh một trận nhược người, lúc nào cũng tối mắt vì bận rộn, còn thì giờ đâu... Thấy Keng ngồi im, ông Keng bắt đầu ướm ý anh về các cô gái làng, giới thiệu ưu, khuyết điểm từng cô, khuyên bảo anh, dọa dẫm và thuyết phục anh. Ông không tự quyền như trước, vì ông nghĩ: "Chẳng gì nó cũng làm đội trưởng đội sản xuất rồi!". Nhưng Keng vẫn cứ trơ ra, chẳng mảy may xúc động. Các cô gái làng, không hiểu sao lúc này đối với anh chỉ hiện lên như những cái bóng. Anh cảm thấy chẳng có gì dính dáng giữa anh và các cô...

- Thôi đi, bố đừng có dài dòng văn tự. Vợ với chả con!

Keng phát khùng, buông bát đũa xuống, đi ra ngõ. Anh cứ đi, đi mãi dọc đường làng. Và anh nghĩ vơ vẩn một mình : "Mình cũng phải lấy vợ chứ nhỉ? Vợ mình là cô nào ở làng này nhỉ?"

Keng đã đi đến ngõ nhà Lạt lúc nào không biết.

- Anh Keng ơi, mời anh vào chơi.

Chị cả Lạt đứng ở góc sân. Chừng như chị đợi anh từ lâu lắm, mâm cơm còn nguyên, cả đĩa tiết canh, phần lòng thì vẫn để trong sanh nước xuýt, chưa thái:

- Chẳng mấy khi, anh ngồi ăn lưng cơm với chúng tôi cho vui đi!

Bà mẹ và người chị dâu Lạt cũng đon đả mời. Anh giãy ra:

- Tôi ăn rồi.

- Thì tôi cũng ăn rồi. ăn ở đằng... kia (Lạt định nói ăn ở nhà chồng, nhưng chị lái lại được ngay). Anh ngồi xuống đây một tí cho vui - Lạt vừa nói vừa kéo Keng ngồi xuống, nhanh nhảu xẻ tiết canh, so đũa, dúi vào tay anh - Này thôi ăn đi, vẽ vời, khách khứa đâu mà... Từ khi anh lên làm đội trưởng, vất vả biết bao nhiêu...

Rồi Lạt ép anh uống rượu. Một cút rượu nhỏ xíu thôi. Keng định bụng chỉ tợp vài ngụm gọi là - cái giống rượu, anh chúa ghét! - nhưng không được. Lạt cứ tiếp cho anh đầy cả bát: nào miếng gan, miếng tim, nào miếng dồi, miếng cổ hũ... Keng đâm say. Ngoài Lạt ra, anh chẳng nhìn thấy ai nữa. Ðôi mắt Lạt nhỏ dài ẩn dưới hàng lông mày rậm trông càng đen nhánh và cái mũi dọc dừa thanh thanh mới xinh làm sao. Anh sợ không dám nhìn lâu vào mắt Lạt, anh chỉ nhìn độc cái mũi thôi, càng nhìn càng thấy kỳ lạ, sao cái mũi dọc dừa đẹp thế mà từ trước đến nay anh không biết. Anh chỉ biết cái mũi của Ngọ, gãy và ngắn ngủn. Anh bỗng tin một cách chắc chắn rằng béo và gẫy mũi như Ngọ nhất định vô duyên, phải nhỏ nhắn và mũi dọc dừa như Lạt mới duyên. Những ý nghĩ mới mẻ và thật thà ấy lúc tỏ lúc mờ, lúc gần lúc xa, lúc lớn lên, lúc nhỏ đi, cứ xoay tít trong đầu Keng. Hai con mắt Keng đỏ ngầu, đờ ra. Toàn thân anh chao đảo. Rồi anh nằm vật xuống, chẳng còn biết trời đất gì nữa...

Xế chiều, Keng thất thểu về nhà. Chuyện anh say rượu Lạt phải bôi vôi vào gan bàn chân và nấu nước đậu xanh cho anh uống đã bay về trước anh từ lúc nào. Vừa trông thấy mặt anh, ông Keng đã gầm lên:

- Thằng kia, tao tưởng mày giỏi giang thế nào, để con mẹ góa nó bỏ bùa mê thuốc lú cho ăn mà không biết nhục à?

- Nhục? - Keng giương mắt lên nhìn bố. Chưa bao giờ trông anh lại dữ tợn như vậy.

- Muốn sống thì khai ra: mày với nó là thế nào, hử?

- Chẳng thế nào!

- Thế thì cút mẹ mày đi, cho khỏi vướng mắt tao!

Cửa nhà ầm ĩ lên một lúc. Bà Keng phải can hai người, kéo Keng xuống nhà ngang. Keng đánh một giấc thẳng đến tối. Tỉnh dậy, vẫn thấy bố đang cáu kỉnh với mẹ ở nhà trên, về chuyện của anh, những "gái khôn tránh khỏi đò đưa, trai khôn tránh khỏi vợ thừa người ta" và biết bao nhiêu tội lỗi khác từ ngày đầu anh còn trọc lốc.

"Vợ thừa! Ông cứ ra làm đội trưởng, quan hệ với người ta một dạo thử xem. Người ta như thế mà bảo là vợ thừa à?" Keng ấm ức nghĩ vậy, rồi lẳng lặng bỏ đi. Cũng chẳng định trước là đi đâu. Và cứ tự nhiên, anh lại đến nhà Lạt...

*
* *





Bây giờ thì Keng nhất quyết lấy Lạt. Làng xóm điều ra tiếng vào cũng nhiều, nhưng lấy Lạt đâu phải là một cái tội nên chẳng ai dại gì dây dưa vào. Lúc đầu bà mẹ Keng cũng không đồng ý. Về sau, vốn tính ôn hòa, bà xiêu xiêu dần: "Thôi, mặc mẹ nó, đời cua cua máy, đời cáy cáy đào!" Rút cục, chỉ còn độc ông Keng là khăng khăng phá. Càng phá, Keng càng lỳ ra. Anh chẳng cãi, cũng chẳng van xin, chẳng gì hết.

- Thôi được, mày đã chó đen một mực thì ông cho mày miếng đất ở bìa làng, vợ chồng đem nhau ra đấy mà ở. Còn cái cơ ngơi này ông để cho thằng Chỉnh, ông lập nó làm trưởng, ông không cần mày. Ðồ ngu như chó, làm cỗ bưng đến tận miệng cho ăn còn bỏ. Chúng mày giỏi chúng mày tu tạo lấy, túng thiếu đừng có vác rá đến nhà ông!

Cái dinh cơ, đối với Keng lúc này chẳng còn nghĩa lý gì: nó không đem lại sự yên ấm cho anh. Còn đời sống của vợ chồng anh thì đã có hợp tác đảm bảo rồi. Vả lại đã cho vợ chồng anh ra ở riêng, thế nào cũng phải cho anh mấy cây xoan với bè tre ngâm vẫn dành sẵn để làm nhà cho thằng Chỉnh. Còn thiếu thốn gì thì giật mượn bà con, chồng cày vợ cấy, cháo nóng húp quanh, công nợ trả dần cũng phải xong.

Thấm thoắt, chỉ tháng trước, tháng sau Lạt đã có mang. Bụng chị mỗi ngày một tròn căng ra, thoi loi, hơi nhòn nhọn. Chị đi ngoài đường, bụng cứ đưa ra phía trước hai tay ve vẩy, dẻo như múa. Chị mua cá chép tươi nấu cháo ăn bổ thai. Người chị tươi ra. Chị cười, chị nói. Và chị làm ra làm.

- Này, các bà ơi, sao các bà lại cắt công cấy của cháu? Cuối năm cháu đã nằm xó rồi, phải ưu tiên cho cháu mới phải chứ!

- Thì việc bề bề ra đấy. Dưng mà anh Keng anh ấy bảo...

- Dào, anh ấy bảo gì thây kệ anh ấy!

Keng yêu vợ, muốn vợ nhàn. Lạt thương chồng, nhất định không nghe anh. Chị cấy giỏi, được bầu làm tổ trưởng.

Hai vợ chồng bao giờ cũng dậy sớm nhất xóm. Keng đi đốc thúc công việc toàn đội. Lạt đi gọi các bà thợ cấy. Bao giờ chị cũng có ý về sớm hơn anh một chút để lo cơm nước. Nhưng nhiều buổi chị về đến nhà đã thấy anh hí húi ở dưới bếp rồi. Chị vội vàng cất nón, giằng lấy que cời. Anh quắc mắt lên, gạt tay chị ra, đưa cho chị cái quạt mo và quát chị bằng một giọng vui vẻ: - Mặt chín rừ ra như sốt thế kia kìa! Lên đầu hè ngồi quạt đi một chốc rồi ra ao mà rửa ráy!

Nào chị có sốt. Chị sung sướng quá đấy thôi. Quãng đời góa bụa trẻ trung của chị kéo dài như một mối nghi vấn nặng nề đã chấm dứt rồi. Người ta bắt đầu nhìn cuốn sổ công điểm dày đặc những con số của vợ chồng chị bằng đôi mắt thèm muốn, hơi có chút ghen tị và cái nếp nhà nhỏ bé, mái rạ chưa kịp ngả mầu ngày càng thu hút bà con chòm xóm đổ lại chơi.

*
* *

Cuối năm, gặt hái còn chưa xong thì Lạt thấy nặng bụng không đi làm được. Bao nhiêu công việc đổ cả lên đầu Keng. Anh bận tối mắt tối mũi, mười giờ đêm vẫn còn ở sân phơi. Thóc lúa rơm rạ cứ bộn lên quanh người, bụi bậm đầy đầu tóc. Rồi nhập kho, xuất kho, cân kéo, sổ sách với biết bao nhiêu chuyện phiền toái. ấy thế mà còn việc nhà: vại gạo đã hết nhẵn, thóc vẫn chưa xay. Keng mệt quá, chỉ nghĩ đến cái cối thôi anh đã phát hoảng. Anh đành vác rá về nhà, hỏi vay riêng bà mẹ mấy bát. Bà mẹ thương con, cho giấu nửa nồi gạo. Ðêm, bà lại ra xay đỡ cho mấy cối lúa. Vừa lúc ấy, Lạt chuyển dạ.

Thằng bé con ra đời, chắc nịch, đôi môi đỏ chót, tiếng khóc vang choe chóe. Bao nhiêu chuyện không vui trong lòng bà Keng bay biến đi đâu sạch. Bà cứ quanh quẩn bên giường con dâu suốt đêm không chợp mắt. Tờ mờ sáng hôm sau, bà tất tưởi về nhà, vừa bước chân qua cổng đã làm toáng lên:

- Ông nó ra mà chơi với cháu. Nhà Keng nở con giai rồi!

- Con gi... ai à?

- ừ, con giai. Tai nó to to là. Y như tai Phật!

Ông Keng cười khẩy, cố làm ra vẻ lạnh nhạt. Và ông mang rượu ra uống, uống suông một mình. Bữa rượu thực vô vị, chỉ thấy cay sè. Nhưng ông vẫn cứ uống. Ông cũng chẳng biết mình vui hay buồn...

Những ngày đầu, nhiều lúc Keng không dám tin mình đã có con. Anh đã có con thật, con giai, mới lạ lùng chứ. Thằng bé con anh nó khóc, nó đòi bú, nó tè, rồi nó cười - bé bằng cái hạt mít mà đã biết cười! - Tất thảy đều mới mẻ đối với anh. Anh không dám bế nó, sợ lọt tay. Chú Chỉnh thì dứt khoát anh không cho bế rồi. Ngay cả cô Trinh bế cháu gọn ghẽ thế, anh cũng sợ. "Trai nuôi vợ đẻ gầy mòn" nhưng anh chẳng nề hà gì. Cơm nước, giặt giũ, tã lót... lúc nào bà nội, bà ngoại cháu bé chạy lại giúp thì thôi, còn không anh làm tuốt. Và anh cứ chạy ra chạy vào ngắm con suốt buổi.

Ngày đầu cữ thằng bé, anh thịt con gà, mua cút rượu, mời bố ra chơi.

- Thôi ông ơi, ông bớt giận... - Thấy chồng chần chừ, bà Keng giục khéo.

- Tôi đã bảo với bà rằng họ nhà tôi không phải họ nhà tôm, *** lộn lên đầu, bà đã hiểu chưa? - Ông Keng đã toan đi, vội quay ngoắt lại.

- Sao tôi lại không biết! Dưng mà, nói cho cùng mình cũng chẳng thể chê trách vợ chồng nó được điều gì. Ông cứ ra nhà nó thử xem...

- Tôi không phải thử. Tôi biết tỏng đi là chúng nó tài giỏi lắm rồi. Không ở cái lò nhà này ra mà tài giỏi được như thế à? Tôi đã ra là tôi ra để dạy bảo chúng nó... - Ông Keng gầm lên, chấm dứt câu chuyện một cách đột ngột và hầm hầm đi ra ngõ.

*
* *

Hôm ngồi uống rượu với bố, Keng nhớ rất rõ lúc đầu ông cụ có vẻ miễn cưỡng và đôi mắt nhìn vừa lạnh nhạt vừa soi mói của ông như muốn nói: "Chẳng qua là vì thằng cháu tao chứ tao mà thèm ngồi uống rượu cùng chiếu với ngữ mày à!" Nhưng Keng không hề nao núng. Anh cứ lẳng lặng uống rượu, còn nhiều hơn cả bố anh và cứ lầm lì như thế, anh lôi cuốn bố anh vào cuộc vui khiến ông không sao cưỡng lại được. Tuy vậy, nhìn vợ Keng ông vẫn cứ thấy vướng mắt thế nào. Nó nựng nịu con nó thì tha hồ. Ðằng này, nó lườm chồng, giật lấy cái chai trong tay chồng, dốc tất cả rượu vào chén cho ông! Ông giận dữ san rượu sang chén của Keng, sai vợ Keng lấy nước mắm rồi nói, lưỡi líu lại:

- Nó không muốn cho anh uống, anh lại càng phải uống. Cứ uống cho say vào. Anh hãy thử ngẫm đời bố anh mà xem. Làm thằng đàn ông muốn dựng nên cơ nghiệp thì không được để vợ nó xỏ mũi, nghe chưa!

Chính qua giọng nói bầu bạn và hơi suồng sã ấy, Keng bỗng nhận ra một sự thay đổi rất lớn lao trong quan hệ giữa hai bố con anh. Từ trước tới nay, bố anh vẫn là người to nhất nhà. Bây giờ anh cũng đã có gia đình riêng. Anh cũng là người to nhất nhà. Không anh thì còn ai nữa: Suốt vụ gặt mùa, độc một mình anh làm quần quật. Anh bảo đảm cơm áo cho tất cả - vợ anh, con anh. Ðời nào anh lại để cho vợ xỏ mũi! Hễ vợ nói gì là anh gạt phắt ngay đi:

- U em không phải lo lắng gì cả. Cứ ở nhà mà ôm con. Con nó không ươn sài là tốt rồi. Còn mọi việc để mặc tôi!

Ban đầu, Lạt cũng cho thế là phải. Chị chỉ quanh quẩn ở nhà với con, lúc nào cũng nâng thằng bé như nâng trứng. ít hôm sau, Lạt đã khỏe, ra gió không thấy chóng mặt nữa, nỗi nhớ đồng dần dần thức dậy trong lòng chị. Ðêm nào đội sản xuất họp chị cũng không ngủ được, cứ ôm con đi ra đi vào, lắng nghe những tiếng ồn ào từ bên kia rào vọng sang, cố đoán xem người ta đang bàn bạc, tranh cãi nhau chuyện gì. Vừa thấy tiếng kẹt cổng, chị đã hỏi luôn:

- Thầy em về đấy ư? Họp gì mà ồn lên thế?

- Gần nửa đêm rồi sao không đi ngủ đi? - Keng trừng mắt nhìn vợ, tỏ vẻ không bằng lòng. Nhưng Lạt cũng chẳng kém, chị nhìn lại anh trân trân. Keng đành phải trả lời, gắt gỏng - Họp chia công điểm vụ chiêm!

- Thế nhà ta nhận bao nhiêu?

- Tôi xin rút hăm nhăm công.

- Sao lại rút?

- Thì u em tính, có độc mình tôi, lại còn công tác. U em thì vụ cấy này hẵng cứ "cho ra ngoài vấn đề!"

- Ngoài vấn đề! Lạt bật ngay dậy - Tôi khỏe rồi, mai tôi đi làm cho xem. Quanh quẩn ở nhà mãi, cuồng cả chân cả tay lên!

- Dào, sợ rồi không có sức - Keng kéo dài giọng mỉa mai - Dưng mà bây giờ tôi thử hỏi, u em đi làm thì vứt con cho ai?

- Tôi gửi nhà trẻ.

- Nhà trẻ? Hay hớm lắm đấy! Người ta con đàn con lũ, người ta mới gửi nhà trẻ. Ðằng này mình...

- Mình làm sao? Ðừng có mà giở chứng!

Lạt bế con ra gửi nhà trẻ thực. Chị đi trồng màu.

Bấy giờ đã cuối tháng chạp. Lúa tháng chạp, đạp không đổ. Hợp tác dồn toàn bộ nhân lực ra đồng, quyết giật cờ thi đua cấy chiêm xong trước tết của huyện. Keng đi suốt ngày, đêm đến lại họp hành, mờ cả mắt. Anh phải tổ chức nhổ mạ thi, cấy thi và hàng đống công việc tuyên truyền động viên khác. ấy thế mà về đến nhà, nhiều khi cơm nước vẫn chưa xong, con chưa đi đón về, là vì tổ trồng màu cứ bị rút người dồn sang bộ phận làm chiêm. Lạt không thể về sớm được... "Chuyện mới lạ lùng chứ, đàn bà không ở nhà cơm nước, không trông nom bú mớm cho con là nghĩa làm sao?" Keng nghĩ vậy và anh gắt toáng lên.

áp Tết, đội Keng cấy vẫn chưa xong, lại toàn phải cấy vá đồng. Rồi còn phải cày màu gấp, đợi mưa xuân. Giữa lúc ấy ông chủ nhiệm đến gõ đầu anh:

- Sao không điều trâu sang tương trợ đội ba, hử ông anh?

- Thì tôi đã bảo... - Keng đang nóng ruột như lửa đốt, giọng càu nhàu.

- Bảo cái con tườu! Ông chủ nhiệm la lên - Anh chỉ biết khư khư ôm lấy cái đội của anh thôi. Ðội ba nó để chết trâu, lỗi ở nó, nhưng giờ nó cày chiêm còn chưa xong, mình là cán bộ của hợp tác xã, mình phải nghĩ đến quyền lợi chung chứ... Thôi, anh điều ngay hai con trâu đang cày màu về đi. Keng đi nhổ mạ, lòng ấm ức không yên. Nghĩ đến hai con trâu của đội mình phải cho đội người mượn ruột anh xót như bỏ muối. Cứ như ý anh, các đội đã được chia phần đều nhau rồi, anh nào vụng tay thì sảy miệng, cho thế mới trắng mắt ra. Nhưng về đến nhà, tuyệt nhiên anh không hé răng nói cho vợ biết câu chuyện đó. Anh tự hiểu, "đứng trên tinh thần cán bộ", nghĩ như anh là sai. Vả lại đó là chuyện công tác của hàng ngũ cán bộ, chuyện đàn ông với nhau, chuyện riêng của anh. Anh là chủ gia đình. Còn vợ anh, dù sao cũng là đàn bà... Kể từ hôm đó, anh đâm ra lì lợm, bắn gắt, vợ nói gì cũng gạt phắt đi.

Hai mươi chín Tết, Keng vẫn phải chạy suốt ngày vì theo quyết định chung, đội anh phải dốc toàn lực ra đồng cấy cho xong. Tối nhọ mặt người, Keng mới về nhà, bụng đói meo, chân tay mỏi rã rời.

Bữa cơm đã dọn sẵn, có lòng lợn, nước suýt và một cút rượu nhỏ, xem ra đã có mùi Tết rồi. Hai vợ chồng ngồi ăn, vừa trò chuyện, vừa nhìn ngắm nhau thực vui vẻ. Keng bỗng nhớ hôm nào, anh say rượu ở nhà Lạt. Hôm nay anh cũng phải say như thế, hoặc hơn thế. Thì đã sao! Anh say ở nhà anh, người vợ đảm đang và rất mực yêu chồng sẽ săn sóc anh kia mà! Giữa lúc Keng đang mơ màng. Lạt đứng dậy:

- Ðêm nay thầy em ở nhà trông nồi bánh nhá. Tôi đi đây... Ðến khuya tôi mới về.

Keng choàng tỉnh ngay khỏi cơn say:

- Ði đâu mà khuya mới về?

- Ði cấy.

- Cấy hứ?

- Chứ gì. Phải hùa vào cấy cho chóng xong còn về ngủ để mai đi chợ huyện sớm mua thức nấu. Ba ngày Tết chẳng nhẽ ăn thịt không à? - Lạt dừng lại, rồi hạ giọng xuống như dỗ dành - Thầy em xem, người ta đã đốt đèn măng sông sáng trưng lên ở ngoài đồng kia kìa.

ánh đèn măng sông hắt qua bụi tre chiếu vào tận sân nhà Keng, soi tỏ những vạt sương xanh mỏng bay rập rờn như khói. Chính Keng đã bàn với tổ thanh niên xung kích đốt đèn măng sông đem ra đồng. Nhưng đấy là chuyện khác...

- Không đi đâu cả - Keng bỗng quát lên - Ði rồi vứt con ở nhà cho ai?

- Còn cho ai?

- Tôi hứ? Tôi không có vú để bịt miệng nó!

- Không có thì chạy sang bà Thủy cho nó bú nhờ - Lạt dừng lại rồi bỗng chạy vào buồng bế con ra - Hay thôi, để tôi đem gửi dì nó quách cho anh được nhẹ mình!

Thấy vợ đi, dáng quả quyết, Keng đứng phắt ngay dậy:

- U em, không đi đâu cả. Tôi đã bảo...

- Anh bảo cũng chẳng bằng chị em người ta bảo tôi. Trái lè lè...

Lạt hất tay chồng rồi bế con đi ra ngõ, vừa đi vừa hôn hít nựng nịu thằng bé, như để trêu tức chồng.

Keng ngồi trơ một mình. Anh không dọn mâm bát, không nhóm bếp luộc bánh, không gì hết. Anh đi nằm, trùm chăn kín mít, ấm ức một mình. Rồi sau anh điên tiết lên, không ấm ức nữa. - Mình thương yêu nó, mà nó tệ. Ðược giữ cái chân tổ trưởng tổ cấy một vụ, bén mùi rồi mà, cứ tớn mãi lên. Nó đã bảo mình trái thì mình trái cho nó biết! - Và anh quay ra ngủ luôn.

Lát sau, Keng choàng tỉnh dậy. Bên hàng xóm có tiếng gà kêu quang quác và ánh lửa ninh bánh chưng hắt qua kẽ vách nhà anh thành những đường kẻ vàng rực. Keng đã dã rượu, nhớ ra ngay tại sao nhà mình lại vắng vẻ và tối như hũ nút. Anh bàng hoàng cảm thấy bầu không khí bao quanh anh sao căng thẳng , nặng nề, giống như bầu không khí trong gia đình anh cũ, bầu không khí đã từng làm anh bức bối và anh đã cố thoát ra. Thực quả anh không chủ bụng ngủ. Không hiểu sao anh lại ngủ, cứ y như bị ma làm... Anh vội vàng chạy ra sân, vã nước lên mặt và kiễng chân nhìn qua rặng tre, dõi tìm vầng sáng xanh trong của ngọn đèn măng sông ngoài đồng xa. Rồi lật đật xuống bếp, xòe diêm, nhóm lửa đun nồi bánh. Anh đun thốc đun tháo, bao nhiêu củi gộc chất vào cũng không thấy vừa, cứ chốc chốc lại mở vung nồi ra ngó xem nước đã sôi chưa.

Phúc thần núi Chúa
Tác giả: Lê Văn Ba

Cái tin có người chết trên đỉnh núi Chúa làm cả làng Mực xôn xao. Nhiều người kéo ra bãi cát, ngửng đầu chỉ vào đám lau phơ phất tít trên cao: "Đó, chỗ đó”.

Núi Chúa cao vòi vọi. Muốn lên phải đi vòng rất xa, từ phía trong đất liền, băng qua một quả đồi rồi cứ thế trèo tiếp. Đường đi tuy ngoằn ngoèo nhưng sườn núi thoai thoải, cây cối um tùm nên có thể vừa đi vừa ngắm cảnh thiên nhiên. Trái hẳn lại sườn núi bên này dốc đứng, nhô ra sát biển. Ngày đêm những con sóng lớn đập vào vách đá tung bọt trắng xoá. Người dân làng Mực đành chỉ có thể đứng dưới chân núi mà nhìn lên và hỏi nhau xem người chết là ai, từ đâu đến...?

Cụ Toàn là người đầu tiên nhìn thấy xác chết. Cụ kể với dân làng: Đang ngồi trong nhà thì tôi nghe tiếng chim kêu. Chạy ra nhìn, thấy trên ngọn cây cộc một con chim rất to. Tôi quay vào, lại nghe tiếng chim. Lúc ấy mới nhận ra có người ngồi tựa vào gốc cây như đang ngủ. Con chim kêu một tiếng thứ ba rồi vỗ cánh bay đi. Tôi ra tận nơi thì thấy người ấy đã chết rồi. Chết mà như đang ngồi ung dung ngắm cảnh, đầu hơi ngả đôi mắt lim dim nhìn trời nhìn biển.

Cụ Toàn có ba người con trai. Từ sau cơn bão số 5 khủng khiếp cả ba người con không một ai trở về. Nghề đi biển là thế. Từ đấy cụ rời làng lên đỉnh núi Chúa, dựng một túp lều. Ngày đêm cụ nhìn ra biển, nhìn màu xanh mênh mông, mãi mãi mênh mông...

Anh cảnh sát khu vực cùng cụ Toàn lại gần xác chết. Thoáng nhìn biết ngay đây là một khách du lịch, người miền Bắc. Ông ta mặc cái áo vét cũ, quần ka ki ống rộng, chân đi đôi giày vải đế mỏng. Anh cảnh sát vừa nhấc chiếc mũ vải mềm trên đầu người chết, cụ Toàn sửng sốt nhìn cái trán hói lơ thơ mấy sợi tóc bạc, kêu lên: "Ông này... cũng nhiều tuổi rồi?". Trong cái túi vải ông khách đeo bên mình, vật dụng còn nguyên. Túi áo ngực có 200.000 đồng, ở túi quần sau, trong ví còn có 600.000 đồng. Cụ Toàn lẩm bẩm: "Ông này còn đi chơi xa , chơi dài ngày". Trên thi thể người chết không một vết xây xước. Vậy là không phải bị cướp, bị giết. Anh cảnh sát dự đoán thận trọng: Có thể sau chặng đường dài leo núi vất vả, ông khách ngồi nghỉ dưới gốc cây. Vẫn còn đầy chai nước khoáng cạnh bao thuốc Vinataba đặt trên tảng đá. Chỗ này gió lộng. Phải chăng ông khách bị cảm đột ngột, trái tim ngừng đập và cứ thế, ông ngất đi.

Anh cảnh sát xuống núi, phóng xe ra thị trấn. Theo địa chỉ ghi trên giấy chứng minh, anh phải điện ngay về Thái Bình báo cho gia đình người chết biết tin.

Chị đã đến đây. Chị, cùng đứa con trai mười tuổi. Nhận được điện báo, chị nửa tin nửa ngờ. Ngồi trên chuyến tàu tốc hành vào miền Trung, chị vẫn hi vọng người ta nhầm đấy thôi. Thiên hạ thiếu gì người trùng tên trùng họ. Hoặc chỉ là anh phải cảm, đang nằm trong một bệnh viện nào đó... Nhưng khi nhìn chiếc túi, nhận ra chiếc kính lão của chồng, mặt chị tái đi, chị bủn rủn chân tay, khuỵu xuống lúc chiếc khăn che mặt anh được nhấc ra.

- Ới anh ơi, anh Hoàng ơi, sao anh lại bỏ mẹ con em mà đi như thế này?

Đường núi dốc cao, làng chài ở tít dưới xa nên mẹ con chị tối hôm ấy xin được ở với cụ Toàn.

Cụ Toàn đốt một đống lửa to. Cụ thường đốt lửa như thế này: Để người đi biển thấy mà bơi vào bờ. Không biết thằng Cả, thằng Hai, Thằng Ba nhà cụ nhìn rõ chưa?

Gió thổi ù ù. Sóng biển vỗ ì ầm. Những cái tàn lửa bay vút lên cao. Sương đêm càng xuống đậm thì ngọn lửa càng cháy sáng rực. Người cha già ngồi canh lửa trong đêm, hy vọng, đợi chờ...

Trong túp lều, đứa trẻ nhỏ đã ngủ say. Bên đống lửa chỉ còn 2 người.
-Đời con khổ lắm bố ơi!- Chị nghẹn ngào kể lại cuộc đời mình cho cụ Toàn nghe.

Ngoài 30 tuổi chị mới lấy chồng. Anh Hoàng ngày ấy cũng đã 42. Hai làng cách nhau một dòng sông. Sông hẹp, nhưng vẫn phải đi thuyền. Đám cưới sang ngang, chú rể nắm tay cô dâu, dắt lên bến. Chị luýnh quýnh để tuột chiếc dép, lại phải xuống đò rửa chân.

Thế là chị xa mẹ, xa các em, đi lấy chồng thiên hạ. Người ta bảo chị số cao, nay mới cắt được tiền duyên. Tiền duyên là kiếp trước có một người yêu chị lắm nhưng không lấy được chị nên biến thành cái bóng ngày đêm ám ảnh chị. Mấy đám hỏi chị đều không thành. Chẳng hiểu nghe ai mách, bà mẹ lén cắt một mớ tóc của chị, dâng lễ, cầu xin người kia hãy buông tha cho chị đi xây dựng hạnh phúc gia đình.

Chị bước chân về nhà chồng như số phận đã định.

Nhà anh Hoàng nghèo, một mẹ, một con. Cụ giáo mất từ năm anh chưa đầy tám tuổi. Con một nhưng khi đất nước bị quân thù xâm lấn, bà mẹ vẫn cho ra trận đánh giặc. Giặc tan, Hoàng trở về sống với mẹ già và tiếp tục công việc một anh giáo làng.

Làm vợ anh, chị mới bắt đầu "tìm hiểu", thương anh và ngày càng tha thiết yêu anh. Anh là của chị. Cuộc đời chị từ nay không thể thiếu vắng anh... Hạnh phúc ngọt ngào, ngây ngất. Thằng Hạnh ra đời. Dường như chị chẳng còn ước mơ gì hơn. Bà mẹ chồng cũng vậy, trước khi nhắm mắt, cụ nắm chặt tay đứa cháu đích tôn, cười mãn nguyện. Tên con là do anh đặt. Anh bảo: “Người ta sống phải có hạnh. Lâu nay ít người nhắc đến đức hạnh, phẩm hạnh, tiết hạnh... Rồi anh im lặng nhìn ra sân. Anh có dáng ngồi rất riêng, đầu hơi nghiêng và đôi mắt lúc nào cũng đăm đăm nhìn bên trái. Cái nhìn thông tuệ, nửa như mơ màng, nửa như chăm chú dõi theo một cái gì đó ở chính trong lòng mình mà lại đang chơi vơi trước mắt.

Ngày ngày, Hoàng đến trường dạy học. Quần áo xềnh xoàng, chiếc xe đạp cọc cạch. Anh dạy vật lý, giáo viên giỏi toàn tỉnh. Một hôm, cô giáo sinh vật lớp bên bị ốm nghỉ liền mấy ngày mà không có người dạy thay. Hoàng bảo: Để tôi đỡ cho một tiết. Các em học tới đâu rồi? Lớp bọ cánh cứng à? Hoàng rủ mấy em học sinh ra đồng. Hôm ấy, cả lớp trố mắt nhìn khi thấy trên tay thầy Hoàng cả một bộ sưu tầm những con bọ đa, cánh cam, xén tóc, bần bật, niềng niễng... Những người bạn đồng quê thân thiết của lũ trò nhỏ ấy như lần đầu hiện ra với biết bao điều lạ! Hết tiết học, thầy Hoàng còn kể các em nghe ở rừng Trường Sơn, bọ cánh cứng nhiều loại phong phú lắm... Đáng nhớ nhất là chuyện một buổi chiều, Hoàng đang đi trinh sát thì gặp máy bay Mỹ rải chất độc màu da cam. Anh nằm sấp mặt dưới đất, ho sặc sụa. May sao có đàn bọ cánh cứng từ đâu bay đến. Chúng bay là là, đông vô kể, như một dãy lụa hồng rập rờn khi cao khi thấp. Hàng ngàn bộ cánh nhỏ vỗ liên tục làm tan loãng hơi độc và dường như những sinh vật nhỏ bé ấy còn tiết ra một chất gì đó khiến các anh dễ thở hơn.

Cho đến khi Hoàng và hai anh nhặt súng đứng dậy loạng choạng bước đi, các anh sửng sốt nhận ra hàng ngàn con bọ cánh cứng rã cánh nằm chết đầy hốc cây, núi đá.

Trẻ em mến thầy Hoàng, các cụ già trong làng cũng quý trọng thầy giáo Hoàng lắm. Không chỉ vì cái đức gia tiên để lại mà còn vì anh giáo tuổi chưa nhiều đã biết cả chữ thánh hiền. Chẳng hiểu tự học từ bao giờ, hoành phi, câu đối trong đình chùa, Hoàng có thể vừa đọc vừa dẫn giảng ý nghĩa, sâu xa uyên bác. Nhà nghèo, nhưng trong căn phòng thoáng mát của anh xếp đầy sách báo. Đôi khi cô nhân viên bưu điện mang đến cho anh một bức điện báo mời ra lãnh nhuận bút của một tờ báo nào đó. Những tờ giấy nhỏ này làm cho dân làng tuy nghèo nhưng rất tôn sư trọng đạo càng quý mến anh hơn. Dĩ nhiên không phải ai cũng nghĩ như vậy. Trong làng, có người cho Hoàng là "ngộ chữ". Họ bảo chữ nghĩa nhiều thì có mài ra mà ăn được không? Nhà anh cái sân chưa lát, ngõ chưa xây cổng, thời đại này mà ra đường vẫn đạp cái xe cọc cạch?

Kệ cho người ta nói, chị càng thương anh, càng yêu anh. Từ ngày nghỉ hưu anh càng có nhiều thì giờ đọc, viết và đi chơi xa, một ham mê vốn có từ ngày bé.

Cảnh đẹp trong vùng, các di tích, lễ hội... Anh đều có dịp thăm thú. Nơi gần, anh đạp xe. Nơi xa, anh đáp tàu hoả, vẫy ô tô. Năm ngoái, anh có món nhuận bút hơn triệu đồng tiền dịch một cuốn sách thiếu nhi. Chị khấp khởi mừng định bụng may thêm cho anh bộ cánh mới. Chẳng ngờ anh bàn đi thăm mấy người bạn chiến đấu cũ và cũng là tiện dịp làm một chuyến du lịch xuyên Việt. Anh đi tận Minh Hải, đi tận Kiên Giang! Đúng một tháng trời, chị ở nhà vừa lo vừa giận. Nhưng vừa thấy anh trở về, khoẻ mạnh, tươi tỉnh, tíu tít kể với bạn bè những điều hay, cái đẹp thu lượm được trong chuyến đi, cùng những bức tranh anh vẽ, những bài thơ anh làm thì chị chỉ biết vui lây? Có phải ai cũng được bạn bè yêu quý như chồng chị? Có phải nhà nào cũng đông khách như nhà chị, những người khách xuề xoà ngồi trên chiếu, người trong làng, người từ bên kia sông bơi thuyền sang...

... Chị kể tiếp cho cụ Toàn nghe:

Hôm mới đây, chẳng hiểu sao vừa nghe anh nói định đi chơi miền Trung, con đã có ý gàn. Con nói bỏ nhà bỏ cửa, bỏ vợ bỏ con. Hám đi tận những đâu!

Anh cười miền Trung nhiều cảnh đẹp lắm. Nghe đồn buổi sáng mùa hè đứng trên đỉnh Chúa mà phóng tầm mắt nhìn ra biển Đông, xem mặt trời, tuyệt vời!

Chị bĩu môi:

- Mặt trời mọc thì sáng nào chả thấy, đứng ở cổng đồng làng mình, cứ gọi là nhìn mỏi mắt?

Anh lại cười, tính anh vốn hiền lành, dễ thương như thế đấy.

- Mặt trời mọc trên cánh đồng làng cũng đẹp lắm chứ?- Anh nói – Nhưng không ai cũng dễ dàng lên tận đỉnh núi Chúa... – Anh lẩm bẩm, như nói với chính mình, chỉ đủ cho mình nghe - Thế mới gọi là du lịch, là đi chơi, đi xem, ngắm. Nâng cao sự hiểu biết, thoả mãn nhu cầu thưởng thức cái hay, cái đẹp. Mà cái hay cái đẹp thì vô cùng...

Anh nhiều tuổi rồi, lại đi có một mình, đường xa... Phải giữ gìn sức khoẻ.
Anh gật đầu. Thế là chị đồng ý cho anh đi. Anh cầm tay chị, buột miệng:
Em yên tâm. Anh chỉ đi lần này nữa là lần cuối cùng.
Và anh lên đường.

Khác hẳn mọi lần, chị theo tiễn anh ra tận nhà ga. Chị cẩn thận lên tận toa tầu, đến tận chỗ anh ngồi, còn dặn anh thanh niên đi cùng chuyến ngồi kế bên: Nhà tôi đi một mình, cần mua bán thứ gì anh giúp cho. Lần thứ hai, anh gở miệng:

- Em yên tâm về nhà với con. Anh chỉ đi lần này nữa là lần cuối cùng.

Ấy là sau này, chị nhớ lại mới nhận ra tất cả những điều như có ai xếp đặt từ trước như số phận anh chị đã an bài trước cả rồi. Ngay từ buổi về nhà chồng, chị đã lỡ bước, để tuột chiếc dép phải xuống đò nhặt lên. Có ngờ đâu câu chị nói anh bỏ cửa bỏ nhà, bỏ vợ bỏ con mải vui tận đâu xa, lại là điềm báo trước giờ phút cách biệt hôm nay!..

Cũng may mọi việc nhờ cụ Toàn xếp đặt chu đáo. Cụ Toàn trao đổi với chị:

- Anh ấy đã đến đây thì cứ để ở đây. Nguyện vọng của anh ấy, cũng là cái số, cái duyên với núi Chúa này.

Cụ Toàn cùng mấy người dân làng Mực hạ cây cộc xuống. Những hạt mùn cưa vừa tơi ra, một mùi hương toả thơm ngát. Thì ra một loại gỗ trầm. Gỗ cây cùng đống củi ông cụ dự trữ sau nhà đủ cho một cuộc hoả táng. Đến chiều thì mọi việc chuẩn bị xong. Khi ngọn lửa bốc cao, chị phục xuống, hai tay cào đất đá, gào lên:
-Ơi mẹ ơi, mẹ chẳng thương con, mẹ chỉ thương anh Hoàng thôi, mẹ gọi anh ấy đi với mẹ bỏ mặc con sống một mình, mẹ ơi?

Chị khóc thảm thiết: anh Hoàng!

Đã mấy lần chị muốn nhảy theo vào lửa nhưng bàn tay thằng Hạnh cứ nắm chặt lấy tay chị, chị ôm con vào lòng, nước mắt tuôn rơi.

Ngọn lửa hoả thiêu cháy đượm một ngày một đêm. Suốt một ngày đêm, chị không rời xa đống lửa. Chị nghĩ về đời anh, về những ngày tháng hạnh phúc sống bên anh.
Như biết bao người khác, anh sống giản dị, hiền lành. Anh đã ra trận và khi trở về lại chăm chỉ làm lụng, vun đắp cho làng xóm quê hương. Như ngọn cỏ lá cây anh mọc lên từ đất, làm đẹp cho đất, cho môi trường, giờ đây lại trở về với đất.
Một anh thanh niên dân chài nói:

- Nghe chuyện ông Hoàng, chỉ riêng cái tính ông ham đi du lịch tôi đã rất mộ. Nếu biết sớm, tôi xin cứ để nguyên cây cộc, đưa ba nhát rìu tạc pho tượng. Coi đã con mắt...
Nhưng bà con làng Mực vẫn nghĩ theo nếp cũ. Nhiều người bảo: Chết như ông Hoàng là linh lắm. Rồi ông sẽ phù hộ cho vùng núi Chúa này được mát mẻ... Chị vẫn ngồi đấy, vô cảm. Những câu nói, những lời bàn tán thì thầm như gió thoảng qua tai.

Sáng nay, mẹ con chị xuống núi, trở về nhà.

Thằng Hạnh đi bên mẹ, hai tay bê hộp gỗ nhỏ, trong đựng cốt tro.

Từ biệt núi Chúa, chị dàn dụa nước mắt.

Thế là từ nay, mẹ goá con côi.

Chị ngồi xụp xuống, chấp hai tay lạy cụ Toàn hai lạy, miệng nói:

- Con cắn rơm cắn cỏ đội ơn cụ suốt đời.

Cụ Toàn nâng chị đứng dậy, dịu dàng:

- Sao con lại nói thế...

Cụ nghẹn ngào, chỉ tay:

- Con nhìn kìa...

Chị nhận ra dân làng Mực đang đứng rất đông như có ý đợi chờ. Khi mẹ con chị bước tới thì thấy một cái miếu nhỏ dựng ngay trên gốc cây cộc. Miếu dựng sơ sài nhưng đẹp như một ngôi chùa một cột. Bên trong, đèn nến, hoa quả đầy đủ. Chính giữa là tờ giấy đỏ, nét chữ mực đen óng ánh “ Đại Hoàng linh vị".

Miếu thờ anh, anh Hoàng!

Chị quỳ xụp xuống chân miếu. Anh Hoàng ơi, thế là anh toại nguyện nhé. Từ trên núi này anh tha hồ nhìn ra biển khơi, ngắm mặt trời mọc.

Đường xuống núi thấp dần, thấp dần. Trước khi vào đoạn rẽ, hai mẹ con đứng lại một lần cuối, nhìn lên. Vẫn thấy đông đảo bà con dân chài quanh ngôi miếu. Vẫn thoảng bay mùi khói hương vương vấn. Trời trên đỉnh núi chúa vòi vọi, bao la. Có hai người khách nước ngoài đang trèo dốc lên núi cao. Gặp nhau, anh thanh niên địa phương dẫn đường giới thiệu với chị:

- Khách du lịch. Họ bảo nghe nơi đây mở thêm tuyến mới, nhất định đòi đi.

Yêu Muộn
Tác giả: Quang Khánh

Lau xong khuôn mặt đẫm mồ hôi, nhìn thấy người chủ quán đang lúi húi sau tủ hàng, tôi liền cất tiếng gọi:

- Cho cốc nước chanh ông chủ ơi!

- Vâng! Có ngay đây ạ!

Nghe tôi gọi, người đàn ông vội vã quay ra, trên miệng đon đả một nụ cười tiếp thị. Vừa nhìn thấy ông ta tôi chợt sững người khi nhận ra một khuôn mặt hết sức quen thuộc. Bộ nhớ của tôi lập tức được đánh động, và chỉ một giây sau tôi đã bật kêu lên:

- Thủ trưởng... Thủ trưởng Sinh!

Ông chủ quán cũng ngớ người khi thấy tôi gọi ông như vậy. Trên miệng vẫn thường trực nụ cười đón khách, nhưng khuôn mặt ông thì ngẩn ra, còn cặp mắt đầy vẻ thảng thốt, ngạc nhiên. Lâu hơn tôi một chút nhưng rồi ông ta cũng à ra:

- A! Cậu là Quang? Quang tuyên huấn phải không?

Thế là chúng tôi đã nhận ra nhau. Mặc dù vẫn còn vô vàn những thắc mắc trong đầu nhưng chúng tôi cũng cứ túm lấy nhau mà lắc. Sau một hồi, tôi chợt nhớ ra rằng quê nhà ông Sinh ở một nơi nào đó tít tận miền xuôi chứ đâu phải cái xóm phố heo hút này. Dè dặt và thận trọng, tôi ngập ngừng hỏi:

- Nhà Thủ trưởng ở đây ạ?

- ừ, nhà tớ đấy! Nhà lão Sinh bán quán chứ thủ trưởng thủ phó gì! Hà... hà... Tớ bị kỷ luật cách chức về vườn lâu rồi, cậu không biết sao?

Chuyện ông Sinh bị kỷ luật tôi có được nghe phong thanh. Một dạo, cánh trợ lý trung đoàn kháo nhau um lên rằng ông Sinh cậy thế chỉ huy quân đội, hành hung cán bộ Nhà nước, bị kỷ luật nặng lắm. Những tay trước đây vẫn thường hậm hực với ông Sinh thì hể hả: "Thế mới đáng đời lão ta! Hách cho lắm vào!".

Ông Sinh trước đây là trung đoàn trưởng trung đoàn tôi. Ngày ấy tôi vừa mới nhập ngũ. Sau huấn luyện, vốn sẵn có tí "máu me" văn nghệ nên tôi được điều về giúp việc cho ban tuyên huấn. Mặc dù chưa được tiếp xúc với trung đoàn trưởng lần nào, nhưng những giai thoại về ông thì tôi được cánh lính cũ kể cho nghe khá nhiều. Cứ theo những giai thoại ấy thì ông Sinh là một vị chỉ huy quân sự giỏi, nhưng "hắc lắm" và có cái tính mê gái.

Chuyện chỉ huy chiến đấu giỏi hay không thì phải là những tay có thâm niên trận mạc mới biết được, chứ một lính mới tò te như tôi nghe kể đâu biết đó thôi. Riêng cái khoản "hắc sì dầu" với cái tính mê gái thì có thể thấy rõ! Những ngày ấy ông Sinh thường ngồi trên một chiếc xe tải GAZ 66, cùng một tổ vệ binh đi kiểm tra khắp địa bàn đóng quân. Những tay lính vi phạm kỷ luật ông bắt được lập tức ăn bạt tai rồi tống lên xe đa về sở chỉ huy đào hào, vác đá và nhận những hình phạt khá khắc nghiệt. Những sĩ quan cấp dưới cũng kiềng ông một phép. Khổ nhất là mấy vị chủ nhiệm già, quen tính lề xề lệt xệt, buổi giao ban nào cũng bị ông Sinh quạt cho tơi bời! Trong số ấy có những vị tỏ ra hậm hực ghê lắm. Chả gì thì tuổi đời, tuổi quân họ cũng hơn ông ta nhiều. Hậm hực nhưng không làm gì được, họ tìm cách nói xấu ông. Một trong những cái cớ để họ có thể xoáy vào mà đá ông là cái chuyện quan hệ trai gái!

Đường đường chính chính ông Sinh đã có vợ với hai đứa con gái lớn tướng sống ở Thủ đô hẳn hoi, cuộc sống khá giả chứ không đến nỗi nào. Vậy mà ông còn thì thụt đi lại với một cô giáo trẻ kém ông gần hai chục tuổi. Người ta kháo nhau rồi bàn tán, rồi thêm đủ thứ dấm ớt vào xung quanh mối quan hệ của hai người. Những lời đồn đại ấy cứ như ngọn gió, càng thổi đi xa càng phềnh phàng, càng lắt léo, đến mức rồi chỉ huy cấp trên cũng phải để ý đến!

Lần đầu tiên tôi tiếp xúc với ông Sinh là lần ông dẫn cô gái kia đến yêu cầu tôi dạy cô ta một bài hát mà tôi đã thuộc. Tôi len lét nhận lời, trong lòng vẫn cảm thấy có cái gì đó sường sượng. Cô gái kia tên Khanh. Đó là một người con gái khá xinh đẹp, da trắng, mắt đen, tóc dài. Dáng hình của cô ta có thể làm đắm đuối bất cứ một chàng trai trẻ nào, chứ chả nói gì đến ông Sinh. "Ngữ này không mê mẩn vì tiền tài danh vọng thì cũng lợi dụng để kiếm chác chứ yêu đương gì!". Tôi thầm nghĩ về cô nàng như thế. Sau lần ấy, ông Sinh còn dẫn Khanh đến vài bận nữa, nhờ tôi giúp cho những việc đại loại tương tự. Lần nào cũng suôn sẻ cả. Có lẽ nhờ thế nên ông Sinh gần gũi, dễ dãi và tin tưởng tôi hơn. Có lần ông còn nhờ tôi chuyển cả gói quà với một lá thư cho cô nàng kia. Còn đối với Khanh, tôi đương nhiên trở thành một người quen, thậm chí còn là một người bạn nữa!

Đùng một cái ông Sinh nhận quyết định điều đi chỉ huy một đơn vị khác cách xa trung đoàn tôi đến mấy trăm cây số. Ngày ấy giao thông liên lạc còn khó khăn lắm. Đơn vị mới nơi ông Sinh về nhận nhiệm vụ lại gần ngay Hà Nội. Cái mối tình thì thụt giữa ông Sinh với Khanh chẳng còn cơ mà tiếp diễn. Mọi người đều cho rằng mối quan hệ trớ trêu kia đã hoàn toàn chấm dứt từ ngày ấy. Lại còn có người nói rằng đó chính là ý đồ của cấp trên nhằm tránh cho ông Sinh khỏi sa vào con đường mê muội. Tôi cũng cho rằng sự đời có thế mới là phải nhẽ!

Từ ngày ông Sinh đi khỏi trung đoàn, tôi không gặp lại ông lần nào nữa. Tính ra đã mười bảy năm lẻ mấy tháng rồi. Mười bảy năm với đủ lo toan bận rộn, loay hoay với cuộc mu sinh khiến chúng tôi chẳng còn tâm trí nào mà nghĩ về nhau nữa. Bây giờ gặp lại tôi thấy ông Sinh cũng chẳng khác xa nhiều lắm. Cái dáng vẫn thế, nhanh nhẹn và thanh thoát. Mái tóc vẫn thế: thưa thớt nhưng xoăn tít và đen nhánh. Giá như còn ở trong quân đội, có thể ông Sinh đã trở thành một ông tướng quyền uy rồi. Vụ kỷ luật tai tiếng kia đã khiến cuộc đời ông rẽ ngoặt, để hôm nay tôi gặp lại một ông Sinh bán quán! Tôi cứ nghĩ chuyện ấy sẽ làm ông đau đớn lắm, nên dù tò mò mấy cũng chẳng dám hỏi. Vậy mà ông lại hề hà nhắc lại vụ kỷ luật kia cứ như nói về chuyện của kẻ khác vậy! Tôi còn ngỡ ngàng cha kịp nói gì thì ông đã thu xếp ngay:

- Cậu ngồi đây, tớ chạy đi kiếm chút gì về lai rai cho vui. Lâu quá chưa gặp nhau rồi...

- ấy chết, xin phép anh, em đang có việc, chỉ ngồi uống nước một lát rồi phải đi ngay!

- Tiếc quá nhỉ? - Ông Sinh ngẩn người một thoáng rồi bảo tôi - Thôi được! Tớ chẳng dám giữ, nhưng vội gì cũng phải ngồi với nhau một lúc, hỏi han nhau vài câu đã chứ!

Nói xong ông mở ngay tủ lạnh lôi ra hai chai bia, bật nút rồi rót ra hai chiếc cốc lớn:

- Nào, "cạch" với tớ một cái! Tớ kém khoản này lắm, nhưng hôm nay vui, trăm phần trăm nhá!

Ông Sinh nói thật lòng. Trớc đây tôi chưa thấy ông uống bia hay rượu bao giờ, kể cả khi tiếp khách. Bây giờ ông dám "ực" một hơi hết cốc bia to thế kia quả là chuyện lạ. Vừa đặt cốc xuống mặt bàn, hơi bia đã bốc khiến cặp mắt ông trở nên long lanh, vệt da nơi cổ nhanh chóng chuyển mầu ửng đỏ. Bốc một vốc lạc rang bỏ vào cái đĩa đưa mời tôi rồi ông Sinh hỏi:

- Thế cậu không biết tớ bị kỷ luật thật à?

- Dạ, em có nghe phong thanh nhưng chẳng rõ thực hư như thế nào.

- Có lẽ chẳng ai biết được đâu! Trừ tớ với cái thằng bị tớ nện cho một trận ấy.

- Thế là anh bị kỷ luật oan à? - Tôi tròn mắt.

- Oan gì mà oan! Một sĩ quan như tớ đi đánh người mà chưa phải ra tòa là còn được chiếu cố đấy!

- Chắc là thằng kia phải thế nào thì anh mới nện chứ?

Đang có sẵn hơi bia lại thấy ông Sinh ra chiều cởi mở, tôi mạnh dạn thỏa trí tò mò.

- Câu chuyện của tớ nó lê thê lắm, mà cậu thì đang vội. Để lần khác tớ kể cậu nghe nhá?

- Dạ... em có thể...

Tôi bối rối bởi lời từ chối vừa nãy giờ đây đã trở thành vật cản cho ý định tò mò của tôi.

- Cậu bỏ bễ công việc rồi "ăn đòn" thì chẳng bõ đâu!

Ông Sinh chân thành cảnh báo tôi, nhưng cái ý nghĩ háo hức muốn biết sự thật một vụ việc đã có quá nhiều lời đồn đại khiến tôi mạnh dạn gạ gẫm:

- Dạ! Em có thể thu xếp công việc lui lại đến mai.

- Rồi cảm thấy lý do đưa ra chưa đủ sức thuyết phục, tôi thêm:

- Với lại sếp của em không hắc như anh đâu!

- Hà... hà... Như thế là cậu vẫn còn quan tâm đến chuyện của bọn tớ, đúng không? Thôi được! "Cạch" cái đã...Sau một phút đắn đo rồi ông Sinh cũng thỏa hiệp với tôi ông quay vào nhà bấm điện thoại "a lô" đi đâu đó một lúc, khi quay ra ông vỗ vai tôi và bảo:

- Mình vào trong này ngồi cho mát. Tớ vừa gọi quán thịt chó bên kia đưa sang vài món để bọn mình ngồi nhâm nhi cho thoải mái!

Chúng tôi ngồi khoanh chân đối ẩm giữa nhà. Một cỗ thịt chó đủ món được dọn đến. Những cốc bia vàng óng cứ vơi dần. Không ngờ chúng tôi lại có thể uống nhiều đến thế. Ngỡ cả hai rồi sẽ say mèm, vậy mà câu chuyện ông Sinh kể ngày càng rành rẽ, còn tôi càng uống, càng nghe lại như tỉnh ra mới là lạ chứ!

Nhiều người vẫn nói ông Sinh là dạng lính con nhà nòi. Cha ông là liệt sĩ thời Vệ quốc. Chín tuổi ông Sinh đã vào học trường thiếu sinh quân rồi vào thẳng trường sĩ quan quân đội. Vốn thông minh, học giỏi, hai mươi mốt tuổi Sinh đã trở thành một sĩ quan đầy năng lực. Dáng người thanh thoát khỏe mạnh, gương mặt đẹp trai, lúc ấy Sinh là mẫu người lý tưởng; ông được nhiều cô gái ngưỡng mộ. Có một tiểu thư con một "ông cốp" theo cha đến đơn vị đã để ý và làm quen với Sinh. Ngay hôm sau, một cuộc sống hoàn toàn mới đã ùa tới và cuốn lấy Sinh. Những hẹn hò quá da diết, những lời nói quá ngọt ngào đã khiến chàng sĩ quan trẻ từng quen nếp sống nhà binh từ bé không còn kịp sửng sốt. Nàng tiểu thư kia không hẳn là một cô gái đẹp, nhưng cô ta khá diêm dúa và sắc sảo. Bằng sự sắp đặt tháo vát của cô ta, chỉ sau hai tháng làm quen, cô và Sinh đã trở thành vợ chồng chính thức.

Thực ra cho đến bây giờ Sinh cũng không hiểu tình cảm của mình lúc ấy nh thế nào. Những chăn gối, những đụng chạm da thịt lạ lẫm, những nét sinh hoạt mới mẻ và hối hả... đã không để cho Sinh kịp ngẫm ngợi sâu xa. Ngay cả khi theo vợ đi đăng ký kết hôn mới biết mình kém vợ bốn tuổi, Sinh cũng không hề gợn lòng dẫu chỉ là tí chút!

Một tuần sau khi cưới, Sinh nhận nhiệm vụ lên đường vào chiến trường phía Nam. Là một người chỉ huy xông xáo, có khả năng phán đoán và xử lý các tình huống tác chiến nhanh nhạy, đơn vị của Sinh liên tiếp lập công. Sinh trở thành một sĩ quan được anh em nể phục cấp trên khen ngợi và đề bạt khá nhanh cả về cấp bậc lẫn chức vụ chỉ huy.

Sau bốn năm chiến đấu, Sinh được tranh thủ ghé thăm nhà để nhìn mặt đứa con gái đầu lòng mà vợ Sinh đã báo cho biết qua những lá thư thời chiến hết sức chậm trễ. Cũng sau lần ấy, Sinh được vợ báo cho biết ông có thêm một cô con gái nữa. Đứa con ấy Sinh được nhìn mặt lần đầu khi nó đã bước sang tuổi thứ chín. Đó là khi ông được điều chuyển ra nhận nhiệm vụ chỉ huy trung đoàn chúng tôi.

- Biết là hòa bình rồi, cuộc sống sẽ có nhiều thay đổi nhưng tớ không ngờ sự đổi thay lại ghê gớm đến thế! - Ông Sinh kể tiếp câu chuyện sau một lần "cạch cốc" với tôi.

Lần ấy Sinh về nhà, vợ Sinh đã là chủ nhiệm một cửa hàng thương nghiệp quốc doanh ở nội thành Hà Nội. Tiền bạc dư dả, quyền hành lồng lộng, xét ra vợ Sinh chẳng còn thiếu gì ngoài một người chồng hiện diện trong căn nhà uy nghi ở ngoài mặt phố. Về được hôm trước, hôm sau vợ Sinh đưa ra một chiếc nhẫn vàng bảo với ông:

- ở nhà mẹ con tôi khắc tự làm lụng mà nuôi nhau. Bao nhiêu phụ cấp của anh người ta gửi về tôi đều giữ lại cả. Biết anh sắp ra, tôi dồn lại mua cho anh cái nhẫn này làm kỷ niệm. Cũng may tôi mua sớm chứ để đến bây giờ khéo chỉ ăn vài bát phở là hết!Sinh tần ngần cầm cái nhẫn vợ đưa mà nghe trong lòng chua chát quá! Mười mấy năm lăn lộn với máu lửa được vợ mình quy ra có bằng này thôi! Như chợt nhớ ra một đều gì đó quan trọng lắm, Sinh buột mồm "a" lên rồi nhấc vội cái bàn tay núc ních của vợ, tìm cách đeo chiếc nhẫn vào một trong những ngón tay đó. Nhưng rồi Sinh lại buông cái bàn tay kia ra, mặt ông xìu xuống bởi ông đã nhận ra mọi ngón tay của vợ đều lóng lánh những chiếc nhẫn to cộ đủ kiểu. Hờn tủi và xót xa đến tột độ nhưng rồi Sinh cũng gắng nén lại, vớt vát thêm một lần nữa:

Tôi là thằng lính, vàng vọt mà làm gì? Cô cầm lấy làm cho tôi bữa cơm gặp gỡ với làng xóm.

- Đây có phải là quê nhà anh đâu mà bày vẽ? ở đây chả ai biết anh là ai cả. Còn nếu anh muốn giao lưu gặp gỡ thì thiếu gì chỗ. Nhưng vàng chỉ có ngần ấy thôi thì chẳng đủ để vào cửa đâu!Vợ Sinh giảng giải cho Sinh rằng cần phải lui tới gặp gỡ chỗ này chỗ kia, cạy cục nhờ vả tìm cách mà chuyển về Thủ đô. Chạy vạy, đút lót tốn kém một chút, nhng vừa khỏi khổ, vừa có nhiều lợi lộc "màu mè". Sinh nghe vợ nói thế thì há hốc mồm, trợn tròn mắt nhìn cô ta như nhìn một sinh vật lạ. Vô tình Sinh đưa cái nhẫn vàng vào miệng nhấm thử, nghe thấy cảm giác lành lạnh tanh tanh nơi chân răng, ông vội nhăn mặt chạy ra cửa sổ phía sau nhổ một bãi cả nước bọt lẫn cái nhẫn vàng xuống rãnh nước thải đang sùng sục chảy.

- Hừ... - Vợ Sinh cười nhạt rồi rít qua kẽ răng - Anh đúng là cái loại dở người!

Từ hôm ấy Sinh như một người sống nhờ trong căn nhà xa lạ. Vợ con Sinh đi khỏi nhà từ sáng tới tối, không hề hỏi han ông một câu. Kể cả lũ trẻ, chúng hết sức gượng gạo khi tiếp xúc với ông và gọi ông bằng bố. Sinh đã thử cố làm thay đổi không khí trong nhà, nhưng hình như tất cả đã được sắp đặt cố định, mọi trật tự đều không chừa chỗ cho ông. Sinh dằn vặt tự hỏi không hiểu vì sao lại ra như thế. Một buổi tối khi thấy vợ trang điểm son phấn xong, chuẩn bị dắt xe đi, ông liền túm lấy tay vợ, gằn giọng:

- Cô đi đâu? Tôi hỏi cô, tôi đã làm gì không phải mà cô cùng với lũ trẻ coi tôi như người dưng vậy?

Cô ta quay lại nhìn Sinh một cách khinh khỉnh rồi trả lời rành rọt:

- Đúng là anh không làm gì cả nên anh cũng chẳng có gì và chẳng là cái gì ở nhà này cả!

- Tôi vẫn là chồng cô và là bố của lũ trẻ! - Ông tức tối gầm lên.

- Cái đó chỉ có anh và luật pháp công nhận chứ tôi và các con tôi thì không! - Cô ta vênh mặt đáp lại.

Thế là Sinh đã hiểu. Ba con người kia họ cho rằng Sinh trở về đây sẽ chiếm một phần của nả ở cái nhà này. Họ không thể chấp nhận một kẻ chẳng đóng góp được đồng hào nào, bây giờ tự nhiên lại có phần, có suất ở đây! Những điều này chắc lũ trẻ đã được mẹ nó giảng giải thật kỹ, cho nên chúng mới ngại ngần ông Sinh đến thế!

Một cảm giác uất nghẹn dồn ứ lên cổ Sinh. Bao nhiêu năm ngang dọc chiến trường ông đã mong ngày trở lại nơi này. Vậy mà bây giờ nơi được gọi là "hậu phương", là "tổ ấm" của ông lại là như thế. Ngày hôm sau ông lặng lẽ khoác ba lô đi nhận nhiệm vụ chỉ huy trung đoàn chúng tôi.

- Ngày ấy tớ biết ở trung đoàn có nhiều người không ưa tớ. - Thêm một tợp bia đưa đà, ông Sinh kể tiếp - Họ cho rằng tớ hách dịch ra oai, rồi là quân phiệt, rồi là...

Nhưng mà kinh nghiệm bao nhiêu năm chiến đấu vùng giáp ranh tớ hiểu. Cái kiểu địa bàn ấy, lực lượng ấy, sơ sểnh một tý là mất quân, mất trận địa ngay. Giao ban nhắc nhở, đôn đốc rồi quán triệt mãi rồi mà lính tráng vẫn cứ nhơn nhơn, cho rằng tớ nói dọa. Nước cùng tớ mới phải ra tay chấn chỉnh lại kỷ luật các đơn vị. Thà mang tiếng này nọ nhưng giữ được quân, giữ được an toàn trận địa, còn hơn để lính mình ngu ngơ rồi chết oan, lại mất cả đất đứng chân thì toi cả nút.

Nghe ông Sinh nói đến đây, tôi nghĩ lại cái ngày ấy thấy quả là đúng thật. Khi ông Sinh chuyển đi rồi, các đơn vị lơi lỏng quản lý bộ đội, lính ta tùy tiện tạt ngang tạt ngửa đi chơi, rồi đi tìm thực phẩm cải thiện... liền bị thám báo vồ, bị bắn tỉa, bị vớng mìn của địch... Lúc ấy quân tướng mới ngã ngửa ra hò hét nhau xiết chặt kỷ luật. Cũng may mà chiến sự dịu đi rồi ngưng hẳn, chứ không thì...!

Từ ngày lên trung đoàn tôi, ông Sinh không về thăm vợ con nữa. Nghĩ tới họ ông chỉ thấy buồn chán chứ chẳng có chút gì gọi là nhớ cả. Có lần ông dồn tiền lương mua cân đường, xấp vải, nhờ anh em đi công tác qua Hà Nội mang về cho con. Vợ Sinh bảo:

- Anh Sinh gửi các chú mang về đây cái gì thì các chú cứ kê cả ra giấy rồi để đó. Bao giờ về thì anh ấy lấy dùng, chứ mẹ con tôi không dùng những thứ ấy!

Chuyện vợ con quả là một thứ dằn vặt ông Sinh ghê gớm. Nó làm ông quá mệt mỏi. May mà có trung đoàn bộ binh với những nhiệm vụ chiến đấu liên miên cuốn hầu hết thời gian và tâm trí nếu không thì chả biết ông sẽ thành người như thế nào nữa.

Đơn vị thì thế, vợ con thì thế! Lúc ấy tớ cảm thấy chán nản và cô đơn ghê lắm. Có lẽ tại số kiếp tớ không may mới gặp phải người đàn bà bạc bẽo lại hợm người, hợm của. Chứ sau chiến tranh trở về với chiếc ba lô, mấy tấm huân huy chương đâu chỉ có riêng mình tớ đâu?

- Ông Sinh đưa mắt nhìn chiếc khung ảnh có treo mấy chiếc huân chương, giọng trầm hẳn xuống. Dừng một lúc như để nhớ lại, ông kể tiếp:

- Thế rồi tớ gặp Khanh. Cô ấy thật trong sáng và dễ mến! Lúc đầu tớ cũng chỉ coi cô ấy như một đứa em vì cô ta trẻ quá... Nhưng sau này càng tiếp xúc mình càng thấy Khanh sâu sắc và chín chắn hơn mình tưởng nhiều. Những đau buồn bất hạnh của tớ được cô ấy cảm thông, chia sẻ, động viên giúp tớ vượt lên mà sống và công tác. Dần dà trong lòng tớ nảy ra một thứ tình cảm thật là lạ lẫm đối với Khanh. Nó vừa âm thầm rỉ rả lại vừa si mê cháy bỏng, khiến nhiều lúc tớ như muốn lật tung mọi thứ ràng buộc trên đời để đến với cô ấy.

Đã có lần thấy cuộc sống của cô giáo trẻ vùng cao này kham khổ quá. Sinh san sẻ tiền lương đưa cho Khanh nhưng cô ta kiên quyết chối từ cùng với lời cảnh cáo khiến Sinh giật mình hoảng sợ:

- Nếu như anh còn những ý định tương tự thì có nghĩa là vĩnh viễn anh em mình chẳng còn gì để nói với nhau nữa!

Tình yêu đối với Sinh khi ấy cũng thật là oan nghiệt. Da diết và chân thành đấy nhưng cũng đầy những bế tắc vô vọng bởi những thực tại trớ trêu trong cuộc đời. Con tim Sinh như điên cuồng giục giã ông thổ lộ tình yêu với Khanh, nhưng lý trí lại mách bảo rằng có thể Sinh sẽ mất mọi thứ tình cảm của cô nếu như tình yêu ấy không được Khanh chấp nhận. Con tim cuối cùng đã thắng! Một lần, dường như không kìm được lòng mình nữa, Sinh đã liều lĩnh nắm lấy tay Khanh mà thổn thức thổ lộ tình yêu cháy bỏng của mình ông hổn hển một hơi dài, khi dừng lại Sinh cảm tưởng như mình đang chơi vơi rơi vào một khoảng không đen đặc. Ông nhắm mắt lại chờ đợi một hành động gì đó của Khanh, đại loại như một lời khinh bỉ chẳng hạn, và sẵn sàng sụp xuống để cầu xin nơi Khanh một chút tình cảm dù chỉ nhỏ nhoi, thậm chí chỉ một chút lòng thương hại khốn khổ. Nhưng không ngờ Khanh đã nhẹ nhàng đặt bàn tay lên ngực ông, vừa như để truyền vào tim ông cái hơi ấm rạo rực, vừa như để giới hạn khoảng cách giữa hai người ở một tầm không gian cố định. Khanh nhìn thẳng vào mắt Sinh và nói với ông rất dịu dàng:

- Em cũng nghĩ rằng người đàn bà đó không xứng đáng với anh, nhưng hai đứa trẻ kia thì hoàn toàn có quyền đòi anh làm cha chúng. Em chưa thể nói gì về chuyện tình cảm giữa em và anh khi anh chưa tròn trách nhiệm với lũ trẻ.

Câu nói của Khanh đã đưa ông Sinh quay trở về với thực tại, và ông hiểu rằng đó là một thực tại ông không có quyền lựa chọn hay trốn tránh. Kết hợp một lần công tác, ông Sinh qua nhà đưa đơn ly hôn và yêu cầu vợ ký chấp thuận. Ông đặt điều kiện sẵn sàng nuôi cả hai đứa con, không cần bất cứ một sự cung cấp hay chia chác nào từ phía vợ.

- Anh quả là một tay hảo hán đấy!

- Vợ Sinh nhìn Sinh khinh khỉnh và bảo ông ta

- Anh chưa bao giờ nuôi và cũng không bao giờ được quyền nuôi dạy chúng. Còn tài sản của anh ấy à? Tôi đã kê đầy đủ và xếp cả ở gác xép kia. Anh liệu mà khuân đi cho! Còn anh tính chuyện bỏ tôi mà đi với con giáo viên trẻ ranh kia thì đừng có hòng nhá. Tôi đã biết hết rồi!

Sinh không nói gì thêm được nữa, cầm tờ đơn ly dị chạy tuột ra đường, gọi xích lô đi đến tòa án. Một tay cán bộ vừa lim dim mắt nhổ râu, vừa nghe ông Sinh trình bày.

Nghe xong, anh ta hất hàm:

- Ông cứ để đơn đấy và về đi. Chúng tôi sẽ có giấy gọi ông sau. Việc này không dễ đâu!

Với tiền tài và các mối quan hệ rộng rãi sẵn có, chỉ một cú điện thoại, vợ Sinh đã làm cho tờ đơn của Sinh xuống tận đáy của sự lãng quên. Hơn thế nữa, cô ta còn chạy chọt để điều đẩy bằng được Sinh đi thật xa, hòng cắt đứt mối tình si mê của một ngời lính chiến chinh trận mạc, nhưng lại ngô nghê vụng dại với những toan tính đời thường.

Sau khi chuyển khỏi trung đoàn tôi, Sinh và Khanh chỉ còn liên lạc được với nhau bằng những bức thư có hành trình dài hằng tháng. Đơn vị mới nơi ông Sinh về nhận nhiệm vụ lại gần nhà hơn. Nhớ tới câu nói của Khanh, ông thường tranh thủ ngày nghỉ, ghé về thăm hai đứa trẻ, hòng mong tình cảm cha con sẽ ngày một gần gũi.

Một lần vô tình mở hai cuốn sổ học tập của hai đứa ra xem, ông Sinh chợt phát hiện ngày sinh tháng đẻ của chúng không đúng như ông vẫn nghĩ. Sợ có sự lầm lẫn, ông lục tìm những bức ảnh cũ có ghi ngày cưới và ngày ông về thăm nhà. Tính đi tính lại ông sinh vẫn thấy ngày tháng năm sinh ghi trong sổ học tập của con lớn sớm hơn bốn tháng, còn con bé thì muộn hơn gần ba tháng. Linh tính mách bảo ông có điều gì khuất tất ở đây. Lập tức Sinh đi tới trường học của hai đứa, mượn hai cuốn học bạ cùng giấy khai sinh gốc của chúng để xem lại. Tất cả đúng như vậy! Ông lại lộn về ủy ban phường nhờ xem lại sổ hộ tịch. Tất cả vẫn không có gì sai khác!Trở lại đơn vị, sau một tuần thu xếp công việc, ông xin nghỉ phép mười ngày về nhà. Một buổi sáng, đợi cho hai đứa trẻ đi học hết cô vợ còn đang ngắm vuốt trước gương Sinh ngồi xuống ghế gằn giọng bảo vợ:

- Cô ngồi xuống đây cho tôi hỏi!

Vợ Sinh không quay lại. Chỉ đến khi hoàn tất các công đoạn uốn éo cuối cùng, cô ta mới ngồi xuống đối diện với ông và hất hàm hỏi một cách trịch thượng:

- Anh lại định sinh sự gì đấy?

- Cô hãy nói cho tôi biết, tại sao ngày tháng năm sinh của hai đứa trẻ nhà này lại không đúng? - Không rào đón, ông Sinh độp hỏi ngay. Đang vênh mặt nhìn ra cửa sổ, vợ Sinh chợt biến sắc mặt, quay phắt lại, mắt giương tròn, miệng lắp bắp:

- Anh... anh nói không đúng là... là thế nào?

Tại sao con lớn lại khai sinh trước bốn tháng, còn con bé lại khai sinh muộn ba tháng?

- Ơi dào ơi! - Vợ Sinh thợt môi thật dài - Tởng gì chứ cái giấy khai sinh ấy thì tin thế nào được. Người ta viết nhầm, rồi tôi cũng có thể nhớ nhầm, thiếu gì lý do. Tôi đây còn khai sinh muộn hẳn một năm kia!

- Cô đừng có lấp liếm! Tôi yêu cầu cô hãy nói thật đi! Chúng có phải là con của tôi không?

- á à... à! - Vợ Sinh lu loa tướng lên - Bao nhiêu năm nay nuôi con cái, anh chưa bỏ ra một chinh, một hào nhá! Chưa phải bế ẵm một lần nhá! Chưa phải giặt một cái tã cái lót nào nhá! Bây giờ chúng lớn khôn bằng ấy, anh chỉ có việc ngồi đấy cho chúng nó gọi bằng bố mà anh cũng kiếm cớ để thoái thác thì anh là loại người gì đây?

- Cô đừng có mồm loa mép giải làm gì. Ông Sinh nói nhẹ nhàng nhưng quả quyết

- Tôi không tin có sự nhầm lẫn ở đây. Nếu cô không nói thật thì ngay bây giờ tôi sẽ làm cho ra nhẽ. Khoa học bây giờ giải quyết việc này không khó khăn gì lắm.

Nghe ông Sinh nói tới đó, cô vợ liền co rúm người lại, hai tay bưng lấy mặt rồi gục xuống bàn mà rên rỉ. Lát sau cô ta ngẩng lên, khuôn mặt ngoe ngoét những phấn son cùng nước mắt, miệng mếu máo:

- Anh nỡ đang tâm làm như thế thật à?

- Bằng mọi giá tôi phải tìm ra sự thật - Sinh dứt khoát.

- Tôi xin anh hãy thương những đứa trẻ chúng chẳng làm gì nên tội. Bây giờ chúng sẽ sống thế nào nếu biết anh không phải cha đẻ của chúng. Tôi không muốn lừa dối chúng, nhưng chính tôi cũng không dám chắc cha đẻ của chúng là ai nữa! -Vợ Sinh vừa kể lể vừa nức nở rền rĩ. Bao nhiêu cái nanh nọc giảo hoạt hằng ngày biến đi đâu hết cả. Bây giờ cô ta chỉ còn một hình hài rũ rợi, xộc xệch với những giọt nước mắt. Sinh cũng ngồi thượt ra, hai tay ôm lấy đầu. Chút hy vọng nhỏ nhoi nơi căn nhà này đã hoàn toàn đổ vỡ!

Sau cùng, như chợt nhớ ra, ông Sinh nặng nề đứng lên lục tìm một tờ giấy cất trong ba lô, nói với cô ta giọng nhát gừng:

- Tôi đồng ý nhận làm cha của hai đứa nhưng với điều kiện cô phải ký vào đơn ly dị này. Giải quyết xong tôi sẽ đi và không quay trở lại đây nữa.

- Anh nói thật chứ? - Cô nàng kia ngẩng lên ngỡ ngàng hỏi lại.

Cô không đủ tư cách hỏi tôi! - Ông Sinh rít lên - Nhưng tôi cũng nói cho cô yên tâm, tôi không thèm lừa dối loại người như cô đâu.

Cô vợ Sinh len lét ký vào tờ đơn ly dị. Ông Sinh gập tờ đơn đút vào túi áo rồi vơ chiếc ba lô quay trở lại đơn vị ngay. Tranh thủ mấy ngày phép còn lại ông mang tờ đơn đến tòa án quận, hy vọng sớm được giải quyết để nhanh chóng thoát khỏi cơn khủng hoảng đang muốn xô ông gục ngã. Tay cán bộ tòa án hờ hững nhận tờ đơn, nhìn lướt qua rồi trố mắt hỏi ông Sinh:

- Bà ấy tự nguyện đồng ý đấy chứ?

- Vâng! Mong các đồng chí xem xét giải quyết giúp chúng tôi càng sớm càng tốt. Tôi là quân nhân nên thời gian hạn chế lắm.

- Chắc ông lại kiếm được chỗ nào tươi trẻ hơn rồi chứ gì? Nhưng mà chuyện này không dễ đâu. Muốn nhanh thì ông phải tích cực đầu tư vào.

- Đầu tư cái gì cơ? - Ông Sinh ngẩn ra.

- à, đại loại muốn được việc thì phải chi ra...

Ông Sinh hiểu rằng cần phải có khoản đút lót, đút lót để được công nhận rằng cái gia đình của anh đã hoàn toàn tan nát. Rằng sau ngần ấy năm lăn lộn chiến trường bây giờ ông đã là tay trắng. Cái kẻ đang ngồi kia, ông đã gọi là "đồng chí", vậy mà hắn còn nhè vào cái chỗ đau đớn nhất khốn nạn nhất của đời ông mà bóp nặn, mà húp híp! Máu trong người ông Sinh như sôi lên, ông muốn túm ngay lấy cái mặt hùm hụp kia mà bóp cho nát thành bùn đất. Nhưng rồi ồng kịp kìm lại:

- Xin anh cảm thông cho. Cánh lính chúng tôi bao nhiêu năm nay toàn ở chiến trường, chưa kịp chuẩn bị gì cả.

- Thôi đi, tôi lạ gì các ông! Đã "chiến đấu" lại còn tiếc "đạn"?

- Thế... bao nhiêu thì được hả anh? - Ông Sinh ra bộ ngập ngừng.

- Nói nhanh nhé! Năm chỉ đưa đây tôi chạy cho. Chỉ mươi ngày sau là ông "xổ lồng" liền!

- Thôi được! Tối nay tôi sẽ gửi anh luôn. Hẹn gặp anh ở chỗ... - Ông Sinh hạ giọng. Tay kia nghe xong cười tít mắt, bắt tay tạm biệt tử tế...

Ông Sinh dừng lại gắp đồ nhắm mời tôi, hai cốc bia lại "cạch" một lần nữa rồi ông mới tiếp tục:

- Cậu bảo bọn tớ bao nhiêu năm đi "oánh nhau", toàn là đạn bom, máu lửa, ai biết gì đến "cây", đến "chỉ". Thế mà cái thằng ấy lại cho rằng bọn mình vào nam ra bắc kiếm chác được nhiều lắm. Ông Sinh hẹn tay kia ra một chỗ vắng ngoài vườn hoa. Vừa gặp, ông đã túm cổ áo hắn, giọng rít lên trong hai hàm răng nghiến chặt:

- Mày muốn giở trò bòn rút cả những nỗi bất hạnh của những thằng lính như tao hả đồ khốn nạn?

Hai cú đấm, một cú đá, cái thân hình núc ních của tay kia nhủn ra như một đống bùn nhão. Ông Sinh phủi tay, nhổ bọt quay đi. Được khoảng mươi bước, ông nghe thấy thằng kia gầm gừ đe doạ: "Mày sẽ biết tay ông!", quay lại thì đã thấy hắn ta lủi mất hút vào bóng những hàng cây tối om.

- Hôm ấy về nghĩ lại tớ thấy mình cũng vụn vặt và tầm thường quá - Ông Sinh quay sang giãi bày với tôi:

- Cái kiểu đối xử võ biền ấy thực ra chẳng hay ho gì. Nhưng mà... hì ... hì... nghĩ được thế thì cũng đã xong việc rồi!

Sau đấy ông Sinh bị thằng cha kia đâm đơn kiện, suýt nữa thì phải ra tòa. Một quyết định kỷ luật cách chức chỉ huy, hạ hai bậc quân hàm, một quyết định phục viên ra quân đã đưa ông Sinh ngoặt sang một nẻo đời khác.

- Tiếc quá! - Tôi chậc lưỡi xuýt xoa - Giá không có cái "cú" ấy thì bây giờ anh phải là ông tướng rồi!

- ờ, cũng tiếc cái công học tập, rèn luyện - Ông Sinh gật gù với tôi - Nhưng quay trở lại vật lộn với đười thường tớ mới thực sự tìm được hạnh phúc cho mình. Với lại cậu tính, ai mong súng ngắn, súng dài để mà chinh chiến suốt làm gì?

Nói tới đây ông tự thưởng cho mình một tràng cười sảng khoái cùng một tợp bia lớn, rồi theo đà hưng phấn, ông kể tiếp:

- Tớ về quê, ruột thịt chẳng còn ai, bơ vơ lắm! Ngoài cái ba lô trên lưng, tớ chẳng có gì cả. Vậy mà không ngờ Khanh đã đến với tớ vào lúc ấy, ai cũng bảo tớ số đào hoa, hà.. hà...

Biết tin ông Sinh bị kỷ luật, phục viên về quê, Khanh lần theo địa chỉ trong những bức thư cũ và gặp Sinh vào một buổi chiều vàng suộm. Họ đã lao vào vòng tay của nhau như một định mệnh trong tiếng thổn thức của người con gái:

- Em yêu anh! Chỉ anh thôi...

Sinh - Khanh lấy nhau, cưới nhau bằng ba mâm cỗ mời họ hàng. Họ chọn nơi này, vừa gần chỗ Khanh chuyển tới dạy học, vừa êm ả yên tĩnh, để làm nơi sinh cơ lập nghiệp. Những ngày đầu gian nan lắm! Sinh phải xoay đủ nghề. Bây giờ thì họ đã là một gia đình thuộc loại khá giả trong vùng.

- Thế còn hai đứa con gái của anh? - Tôi chợt nhớ ra và hỏi ông Sinh.

- Có lẽ vì lương tâm cắn dứt nên mẹ chúng đã nói cho chúng biết sự thật. Chúng có tìm lên đây gặp tớ một lần. Cả hai đứa đều đã có chồng con, kinh tế cũng khá. Chúng có vẻ buồn lắm nhưng tớ cũng chỉ biết chia sẻ rồi động viên chứ chẳng biết làm thế nào hơn được.

Chúng tôi đang nói chuyện thì Khanh đi dạy học về. Cô vẫn xinh đẹp và dịu hiền hơn trong cái dáng nằng nặng của người đang chửa.

Tự tay Khanh rót bia sóng sánh đầy ba cốc, rồi cả hai vợ chồng lại giục tôi nâng cốc. Nhìn ánh mắt và nụ cười rạng rỡ của họ tôi biết họ đang thực sự hạnh phúc. Tôi vui lây với hạnh phúc của họ, chẳng ngần ngại gì tôi "cạch" thêm lần nữa!