Đức cứ vớ lấy bát nước chè tươi, toan ực cả một hơi. Cu Nhớn vội cản:
- Ấy, đừng! Uống thế thì chỉ tổ khát thêm. Anh phải uống từ từ, thì nó sẽ hết khát ngay. Với lại đương khi mệt và đói, không nên uống nhiều quá, nó õng ruột ra.
Bà hàng nước nghe Cu Nhớn nói thế, tủm tỉm cười:
- Cậu áo ta này như thế mà khôn ra phết:
Đức ngừng uống:
- Chả thế, tôi lại gọi là anh tôi.
Cu Nhớn vội vàng cải chính ngay:
- Không phải đâu! Bạn đấy thôi.
Uống nước xong, Đức ra ngồi nghỉ mát ở đầu ghế. Thấy nó ráo mồ hôi mồ kê, Cu Nhớn mới đem cơm ra. Miếng cơm nắm hôm nay nó ăn thật là tuyệt trần. Lại càng tuyệt trần, bởi vì bây giờ nó đã quen với nhọc nhằn, quen với mùi tân khổ. Lại càng tuyệt trần, bởi vì bây giờ nó biết miếng cơm nó ăn đây là mồ hôi nước mắt của bao người.
Cơm nắm, nắm đã mịn, lại săn, lại là chất gạo đỏ, ăn cứ ngọt lịm, lại chấm vào muối vừng mà bu thằng Cu Nhớn đã bảo rang nhạt, chà nó mới đậm miệng làm sao!
Bây giờ, Đức mới hiểu rằng sự ngon miệng phải mua bằng sự vất vả, bằng sự cật lực tay chân. Trước kia, nó ăn chẳng bao giờ thấy ngon cả, bởi chẳng bao giờ nó cất nhắc tay chân.
***
Bà cụ hàng thấy nó ăn ngon lành quá, liền hỏi:
- Chà! Cậu đi từ đâu về mà coi bộ đói thế?
Nó thích chí:
- Tôi đi từ Bắc Giang về đấy.
Bà cụ lè lưỡi:
- Chà! Nhỏ thế mà đi được à?
Nó cười:
- Tôi còn đi ra Hà Nội nữa cơ.
Bà cụ trầm trồ:
- Thế thì cậu giỏi quá! Trông người cậu thế, tôi tưởng cậu không đi được.
Nó nhìn Cu Nhớn một cách ý nghĩa:
- Trước kia thì tôi không đi được. Bây giờ tôi mới học đi đấy.
Bà cụ không hiểu cái nghĩa ngầm trong câu nói của nó:
- Phải rồi! Đi một ngày đàng thì học một sàng khôn, có phải không?
- Vâng, cháu vừa học được mấy sàng khôn chứ chẳng phải một sàng đâu.
Bà cụ gật gật đầu:
- Thế thì cậu có chí lắm. Bé mà đã biết đi để học.
Đức nghiêm ngay sắc mặt, và đặt tay lên đùi Cu Nhớn:
- Đây, ông thầy học của cháu đây.
Cu Nhớn thẹn quá, hất tay nó ra:
- Chỉ nói nhảm thôi nào!
Đức vẫn nghiêm trang:
- Thì không có anh, làm sao tôi biết được? Rồi anh xem, tôi nhớ anh cho đến suốt đời kia.
Cu Nhớn lại càng thẹn:
- Anh là chúa hay nói đùa. Lúc nãy đi bở mồ hôi tai ra, lại không thấy nói đùa.
***
Một bác hàng giò đi đón khách ở ga về, đặt rổ hàng cạnh chúng nó. Chà, cứ mùi chả, Đức đã thấy ngây ngất rồi. Đến khi trông thấy những miếng chả vàng ánh, nhưng khoanh giò mịn trắng, Đức ta thầm ước: Giá mình có một hào trong túi, hay chỉ năm xu thôi… Chà! Cơm nắm mà ăn với những khoanh giò kia thì còn ngon đến thế nào nữa.
Cu Nhớn nhìn con mắt nó, nhìn là hiểu ngay:
- À! Ta mua giò ăn đi, anh ạ.
Đức ta đã thèm chết đi, vẫn còn can đảm từ chối:
- Không, tôi không ăn. Cơm nắm ăn với muối vừng, ngon hơn nhiều chứ!
Từ chối mặc, Cu Nhớn cũng lần ở trong lưng ra hai xu, ném cho bác hàng giò:
- Cho tôi mua hai xu chả trâu.
Đức chối bai bải:
- Không, tôi đã bảo tôi không ăn mà, tôi không thích ăn mà.
Bác hàng giò nhạo ngay:
- Gớm, trông cậu người sang trọng thế, sao cậu hà tiện thế? Thì cậu ấy đã có lòng tốt đãi cậu mà.
Đức nói như một ông cụ:
- Tôi mới biết hà tiện đấy. Trước đây ba ngày, tôi còn vứt xu và hào đi kia.
Thấy bác hàng giò không tin, nó liền dắn tiếng:
- Tôi nói thật đấy.
Dù nó từ chối, thì miếng chả cũng đã cắt rồi, và Cu Nhớn cũng đã đem đặt lên cái mo cau cơm nắm rồi.
Đức nghĩ đến cái năm đồng xu mà Cu Nhớn bảo rằng để đong gạo, lòng thấy bồi hồi. Rồi trước khi cầm đến chả:
- Anh cũng phải ăn với tôi một nửa cơ.
Miếng chả trâu đen thui thủi, à, trước kia thì nó vứt đi, và nếu nó muốn ăn, thì mợ nó đã la ầm trời:
- Không được, không được! Thứ này ăn có sán.
Nhưng bây giờ, con người ta bao giờ lại chả là giống ăn thịt, bao giờ thịt ăn với cơm lại chẳng ngon hơn. Huống hồ đây lại là lấy ở cái số tiền gạo của gia đình bạn, huống hồ đây lại là cái tang chứng hảo tâm của một người bạn rất nghèo. A ha! Từ đây cho tới chết, chắc Đức ta không thể ăn một thứ gì ngon bằng cái miếng chả trâu đen thui thủi ấy nữa.
Cu Nhớn thấy nó ăn ngon quá, lòng cũng phơi phới:
- Hay ăn nữa, tôi mua?
Đức ta hoảng hốt:
- Không, không, tôi lạy anh, anh thương tôi với.
Cả bà cụ, cả bác hàng giò cũng phải bật phì cười:
- Thì không muốn ăn thì thôi, cái gì mà phải lạy như thế!
Cu Nhớn hiểu cái cớ tại làm sao bạn không muốn ăn, và xét thấy bạn thực không muốn ăn, không ép nữa.
***
Đức ăn cơm xong, vươn vai lên giời, thở một cái thở dài sung sướng. Bữa cơm hôm ấy, thật là bữa cơm ngon nhất của đời nó. Nó nhìn Cu Nhớn bằng một con mắt hân hoan:
- Chà! Đi với anh thú quá!
Cu Nhớn đỡ bát nước ở tay cụ hàng, đưa cho nó:
- Anh ăn mấy cái kẹo bột nhé:
Đức biết không thể từ chối được, vội vàng móc đồng xu trong túi mình:
- Nhưng anh phải để tôi giả tiền cơ.
Cu Nhớn cầm đồng xu, nhét giả vào túi cho nó, rồi sẽ rỉ vào tai nó:
- Thế từ Yên Viên về đến đầu cầu, lấy gì mà uống nước?
Đức nghe bạn nói có lý, không biết làm sao, vả mình đã trót nói rằng muốn ăn rồi.
Quả tình những cái kẹo này, nó ăn không thấy ngon mấy bởi vì nó cảm thấy nó lợi dụng cái tình bạn của Cu Nhớn.
Bà cụ hàng thấy hai đứa tranh nhau giả tiền, lại trầm trồ:
- Chà! Tôi chưa thấy hai cậu bé nào chơi với nhau thân thiết như hai cậu đấy! Hai cậu chắc quen nhau lâu lắm nhỉ?
Đức giả nhời ngay:
- Chúng tôi vừa mới quen nhau ngày hôm qua.
- Ồ, thế thì lạ nhỉ! Nhưng mới quen nhau mà đã vồ vập như thế thì rồi chóng phai.
Đức đứng phắt dậy, giơ hai tay lên giời:
- Không bao giờ phai cả. Chúng tôi sẽ chơi với nhau suốt đời.
***
Cơm no, lại gió hiu hiu, nó thấy hai mắt nó díp lại, không tài nào mở ra được nữa. Trong giấc ngủ, nó nằm mê thấy nó cùng với thằng Cu Nhớn cùng lớn lên, cùng vui vẻ với nhau cho tới chết.
Cu Nhớn thấy bạn mệt và buồn ngủ quá, chỉ giơ tay đỡ lấy đầu bạn, rồi để yên, chứ không đánh thức dậy để đi.
Cảnh thân thiết của chúng nó khiến cho cụ hàng phải bật ra:
- Giời ơi! Giá anh em ruột ở với nhau mà được như thế nhỉ! Cậu quen cậu ấy ở đâu thế?
Cu Nhớn nhìn bạn, rồi sẽ lắc đầu. Bà hàng hiểu ý Cu Nhớn muốn để cho Đức ngủ, nên lặng im, không hỏi nữa.
Đức ta khểnh một giấc dài, rồi thì bỗng dưng nó chồm dậy, gọi thét lên:
- Anh Cu Nhớn ơi! Anh Cu Nhớn ơi!
Cu Nhớn vội vàng ôm chặt lấy nó:
Đức từ từ mở mắt, rồi trông thấy Cu Nhớn đang ôm nó, nó vội ôm choàng lấy, rồi sung sướng:
- Ối giời ơi! Thế mà tôi cứ tưởng…
Cu Nhớn hiểu ngay:
- Anh nằm mê phải không:
Đức vuốt mắt, vuốt mặt:
- Phải rồi. Tôi nằm mê thấy tôi với anh đang cưỡi ngựa thì có một ông ba mươi chồm đến, vồ lấy anh.
Bà cụ nghe xong, cười khà khà:
- Mộng mị kể gì, cậu mệt nhọc thì cậu nằm mê thế thôi.
Cu Nhớn thì có những cảm tưởng và những cảm giác khác bà cụ:
- Lúc ấy, chắc anh lo sợ và thương tôi lắm, có phải không?
Đức đặt tay vào bụng mình:
- Giời ơi! Lúc ấy tôi thấy hóp cả ruột lại.
***
Thế là chúng nó uống mất hai xu nước, ăn mất hai xu chả. Thế là Cu Nhớn còn có hai xu và nó một xu.
Lúc ấy, nó mới bồi hồi nghĩ đến những đồng tiền mà nó phí phạm từ trước đến nay. Lúc ấy, nó mới bồi hồi nghĩ đến cách tiêu tiền của Cu Nhớn và bu Cu Nhớn.
Nó đặt tay lên đùi Cu Nhớn:
- Thôi, thế là anh tiêu mất cả cái số tiền dành để mua gạo rồi. Vì tôi mà anh tiêu như thế này. Trước kia, anh bảo anh chỉ tiêu mất có một xu thôi mà.
Cu Nhớn muốn cho nó yên tâm, nói ba hoa:
- Không sao! Không sao! Tôi ra thầy tôi thì khối tiền. Anh đừng lo! Anh đừng lo!
Phải, lo thì nó cũng không lo, với với một gia đình cần mẫn như thế, cái đói không thể đến được. Nó nghĩ lung lắm. Nó nghĩ về cách tiêu tiền của nó từ trước đến nay. Nó quyết định rằng từ nay, những đồng tiền mà cậu mợ nó cho để ăn quà, từ nay nó không tiêu nữa. Nó quyết bỏ ống để rồi sau sẽ gửi cho Cu Nhớn.
Sau khi thấy nó tỉnh ngủ rồi, Cu Nhớn lại mời nó:
- Ta uống bát nước, rồi ta đi đi.
Đời nào nó còn dám uống nữa. Nó chối lia:
- Không, vừa mới uống no cả bụng, uống làm gì nữa.
Cu Nhớn nhìn nó:
- Vừa mới ăn muối vừng, đi đường khát ngay.
- Không, không, tôi không uống được nữa.
Bà cụ biết chúng nó ít tiền lại nói:
- Không, các cậu cứ uống, tha hồ uống, tôi không lấy tiền nữa đâu.
Cu Nhớn vội vỗ vào bụng, nói ngay:
- Không, chúng tôi có tiền đây, không muốn uống đấy thôi.
Cái cử chỉ của Cu Nhớn làm cho Đức thấy ngay cái khẳng khái của Cu Nhớn trong cảnh nghèo. Nó thấy lo. Không biết rằng rồi đây, làm thế nào cho Cu Nhớn nhận những số tiền mà nó sẽ gửi?
Mặt trời đương râm, bỗng hửng nắng. Vừng ô đúng ngọ, như một cái đĩa lửa tròn vành vạnh, hắt cái oi bức xuống đường nhựa.
Đức trông con đường nhựa ánh lửa, đã thấy sợ. Nó sợ, bởi nó đã hiểu thế nào là đi bộ hàng hai, ba chục cây số.
Cu Nhớn đã từng đi bộ, nhìn cái nhìn của nó, hiểu ngay, liền khuyến khích:
- Đây già nửa đường rồi. Chỉ còn qua phủ Từ Sơn thì đến Yên Viên. Chúng ta phải cố lên, kẻo tối. Tối thì biết ăn đâu, ngủ đâu?
Lời nói của bạn đem nghị lực đến cho Đức. Đức dạng chân, bước mạnh: - Không, không thể tối được.
Nó can đảm lật mũi, giơ đầu ra nắng:
- À, nắng tôi cũng không sợ, nóng tôi cũng không sợ.
Can đảm là một lẽ khác, mà sức gân là một lẽ khác. Cho nên người thật can đảm là người biết can đảm theo cái sức gân của mình. Chẳng biết những người ấy có khôn không? Nhưng tôi biết chắc rằng những người ấy thường đi tới đích.
Lúc ra đi, Đức hăng hái lắm. Nhưng cái nóng, cái mệt, chỉ trong năm cây số đã thắng được sự hăng hái của nó. Thật đúng như lời Cu Nhớn tiên tri, nó phải cõng lên gậy, mới lết được tới phủ Từ. Ấy là không kể Cu Nhớn phải đỡ nó bao nhiêu bận.
Mồ hôi nó vã ra như tắm. Nó cởi áo ngoài, nó cởi áo len, nó cởi cả giày, cả tất. Mà trời ơi, nóng vẫn hoàn nóng! Cái rét mùa đông không còn có nghĩa gì.
Tới phủ Từ Sơn, Đức ta chỉ còn là cái vỏ cam đã bị vắt hết chất nước. Cu Nhớn phải dìu nó vào hàng nước.
Lần này, vì nó mệt quá, nên nó chẳng còn có từ tốn, chẳng còn có nghĩ trước, nghĩ sau gì hết. Thấy nước là nó nốc. Nó chẳng còn nghĩ đến chỗ chúng nó gần hết tiền rồi.
Uống nước xong là nó thở như bễ lò rèn.
Cu Nhớn thấy thế, thương hại quá, lấy cái mũ quạt cho nó. Quạt đến mười phút, nó mới mở được mắt:
- Chà! Lúc nãy tôi chả còn trông thấy gì nữa.
Rồi nhìn cái nắng hắt trên thềm hè, nó rùng mình.
Người bán hàng bây giờ là người đàn ông, nên những sự thực tàn nhẫn cứ từ miệng hắn ra:
- Mày cùng đi với nó mà mày thở như bò rống. Những thằng ăn mặc sang trọng thực là đoảng!
Đức cáu lắm, nhưng đó là sự thực, nên nó đành im. Cu Nhớn vội cãi cho nó:
- À, nếu ông không đi bao giờ thì thử đi từ Sen Hồ về đây xem ông có mệt như nó không nào. Tôi quen, kể gì! Nó đi vài lần, rồi xem nó có quen không nào?
Người bán hàng trề môi:
- Thế mà mày còn cãi cho nó thì thực là mày cãi lấy được. Trông “công tử bột” thiểu não thế kia kìa.
Cu Nhớn thấy người hàng nước tàn nhẫn quá, cũng sửng cồ:
- Ồ, thì nó thế, việc gì đến ông?
- À, thì tao thấy thế tao nói, chứ việc gì đến tao.
Rồi khi thấy hai đứa chỉ uống nước không chứ không ăn uống gì, liền đuổi xa xả:
- Thôi, uống nước xong rồi, cút đi để chỗ cho người ta bán hàng!
Cu Nhớn biết với những người như thế, không thể nói gì được, móc túi lấy tiền trả, rồi dắt Đức đứng dậy:
- Ồ! Bác này mới lạ chứ! Tôi chưa thấy ai bán hàng như bác.
Cu Nhớn dìu Đức ra một gốc cây:
- Sao ở đời có những người độc ác như thế nhỉ? Họ thấy mình nhỏ thế này, mệt thế này, họ không thương nhỉ?
Đức đã mệt chết đi, cũng góp một câu:
- Những người như thế thì cần gì họ thương! Từ rày tôi qua đây là tôi không vào hàng nó rồi.
Nó chỉ nói được có thế, rồi lăn ra gốc cây. Cu Nhớn lấy gói áo đưa ra cho nó gối, rồi lại lấy mũ quạt cho nó.
Đức mệt quá rồi, không còn sức để từ chối nữa, nên cứ để yên cho bạn hầu.
Cu Nhớn quạt cho nó ráo mồ hôi xong, lại bóp cả chân, cả tay cho nó nữa.
Ngoài đường, nắng vẫn còn le lói. Cu Nhớn nhìn mặt trời từ từ ngả, đâm lo. Nhưng nó biết không thể giục bạn được, vì bạn mệt lắm. Nó lại biết ra đi ngay như thế này thì nguy. Nó lại biết giời mùa đông chóng tối lắm, nên nó càng lo.
***
Đức nhìn nó thì cũng biết nỗi lo sợ của nó đấy, nhưng làm thế nào được, trong khi người đã bã ra như thế này?
Nó nghỉ. Nó nghỉ đến một giờ. Rồi thì nó cố vùng dậy:
- Chúng ta phải đi chứ! Không thì tối mất rồi.
Cu Nhớn liền giơ tay cản:
- Không sao! Không sao! Tôi biết đường, tối không cần gì. Và có cùng lắm thì tôi đưa anh đến đầu cầu. Anh cứ nằm nghỉ cho hết mệt.
Nó không nằm nữa. Nó cố ngồi dậy. Ngoài đường, nắng vẫn le lói.
Đức ngùi ngùi nhìn bạn:
- Vì tôi mà làm cho anh cũng khổ lây.
Cu Nhớn cau mày:
- Ồ, anh em, sao anh lại nói thế? Anh cứ yên tâm nghỉ đi. Đằng nào thì sớm chậm cũng đến nơi kia mà.
Có lẽ cái phúc của chúng nó hay sao – mà có lẽ cái phúc của thằng Đức thì đúng hơn - mặt trời đang le lói, bỗng xịu mặt xuống, rồi thì râm.
Cu Nhớn mừng quá, reo lên:
- A, mát giời rồi! Anh nghỉ đi một chốc nữa, rồi ta đi một mạch đến nơi. Đây đến Yên Viên chỉ bằng đây đến Lim thôi. Mà từ Yên Viên đến lò gạch của thầy tôi, chỉ phải đi qua một cái cầu.
Nhắc tới lò gạch, tức là nhắc tới chặng đường cùng mà Đức được đi với Cu Nhớn, Đức ta bồi hồi nghĩ đến sự chia tay. Rồi sự bồi hồi ấy làm tiêu tan đi một phần mệt nhọc, nó đứng dậy:
- Thôi, ta đi.
Cu Nhớn lại cản:
- Thì anh hãy nghỉ cho thật hết mệt đi đã nào.
***
Đức chỉ cố được cho tới Yên Viên, rồi nó lại ngồi lả ra. Nó lại nốc gần hết một xu nước, chỉ để có một ít cho Cu Nhớn. Và sau khi nghỉ nửa giờ, thì nó lại thấy đói cồn ruột.
Sự nhọc mệt khiến cho người ta yếu đuối. Nó thú ngay với Cu Nhớn, rồi thì còn một xu trong túi, nó muốn rằng Cu Nhớn mua kẹo cho nó ăn nửa xu, còn nửa xu để dành uống nước.
Cu Nhớn gạy ngay đi:
- Không phải ăn kẹo. Anh cứ ăn một xu bún riêu đi. Sông kia, ta xuống uống nước sông. Và nếu cần tiền, đi qua lò gạch, tôi vào xin thầy tôi mấy xu cho anh. Anh phải biết cái bún riêu này tốt lắm, hết mệt ngay.
- Thế còn anh?
- Tôi bây giờ không thấy đói. Đi quá Hà Nội cũng chưa đói. Tôi bao giờ cũng tối mịt mới ăn cơm kia mà!
Đức ăn bún xong rồi, Cu Nhớn lại nói khôn khéo với nhà hàng để thêm cho Đức nửa bát nước mà không bị mất giá.
Đã được ăn uống no nê, vả lúc ấy giời đã mát, Đức ta thấy rằng mình lại có thể đi được.
Có lẽ trong cái đời nghèo nàn của Cu Nhớn, nó đã kinh nghiệm thấy rằng sự hy vọng cũng cần cho người ta như sự nỗ lực. Trước khi đi, nó ôn tồn bảo Đức:
- Đây đến chỗ thầy tôi thì chỉ đi qua cái cầu kia kìa. Một tí là đến nơi. Mà từ chỗ thầy tôi thì đã có thể trông thấy cầu Hà Nội. Vậy chúng ta không cần phải lo ngại gì. Chúng ta cứ thủng thỉnh mà đi. Và nếu cần, tôi sẽ vào lò gạch xin thầy tôi cho anh ba xu. Ba xu đi một chặng đường như thế thì thừa chán. Mà biết đâu, thầy tôi lại chẳng có cái cho anh ăn nữa. Chắc chắn là tí nữa tôi tới lò gạch, mà tối thì anh tới nhà. Anh hiểu chưa?
Nó lại tạt vào bên đường, bẻ cho Đức một cái que nhỏ hơn:
- Cái gậy này nặng, anh cầm cái que này. Bây giờ ta cứ thủng thẳng như đi chơi, anh hiểu không? Rồi khi ta lên tới cầu kia, ta đứng trông nước chảy. Sông Đuống, nước chảy mạnh lắm kia. Thầy tôi nói những thuyền về đến cầu này, không khéo lái va phải cột cầu, đắm ngay.
***
Lúc chúng nó bắt đầu ra đi thì gió chiều hây hây thổi. Vì thế cho nên Đức cũng đỡ mệt. Muốn khuyến khích bạn, Cu Nhớn lại hát bài hát Đinh Tiên Hoàng mà trong khi chăn trâu, bọn trẻ vẫn thường hát:
Phân tranh hội ấy nực cười,
Mười hai quan sứ, mỗi người mỗi phương.
Xoay vần trong cuộc tang thương,
Trải bao phân loạn mới sang trị bình.
Có ông Bộ Lĩnh họ Đinh,
Con quan Thứ sử ở thành Hoa Lư.
Khác thường từ thuở còn thơ,
Rủ đàn mục tử mở cờ bông lau.
Dập dìu kẻ trước người sau,
Trần ai đã thấy Vương hầu uy dung.
Một mai về với Trần Công,
Hiệu xưng Vạn Thắng, anh hùng ai qua.
Bốn phương thu lại một nhà,
Mười hai sứ tướng đều là quét thanh.
Tràng An đầu dựng đô thành,
Cải nguyên là hiệu Thái Bình từ đây.
Nghìn năm cơ tự mới xây,
Lên ngôi Hoàng Đế, đặt bày trăm quan.
Có đường bệ, có y quan,
Đẳng uy có biệt, giai ban có thường.
Hồng Bàng để mối đến nay,
Kể trong chính thống, từ đây là đầu.
Cu Nhớn hát hết bài hát thì chúng đã đến cầu Đuống lúc nào mà không hay. Cu Nhớn muốn trỏ dòng sông cho Đức xem thì Đức gạt ngay:
- Thôi, thôi, sông nào cũng như sông nào mà.
Nó còn hơi sức đâu.
Đầu đường kia là bước chia ly rồi. Phải không? Cu Nhớn đã nói với nó quá cầu này là sắp tới lò gạch. Lúc ấy thì đừng nói một con sông Đáy “trọc đầu”. Đến mười con sông Đáy “mọc tóc” cũng không có nghĩa gì trước con mắt nó nữa. Nghĩ đến lúc phải chia tay với Cu Nhớn, nó tưởng chừng như có một cái gì trong người nó đứt ra.
Ruột nó nôn nao, chân tay nó bải hoải. Nó cứ cung cúc đầu nó đi.
Cu Nhớn thấy thế, vội hỏi:
- Anh lại mệt đấy ư?
Nó quay ngay lại, nói hơi gắt:
- Không, không. Tôi đã bảo tôi không mệt mà.
Cu Nhớn thấy nó có vẻ bực bõ, không dám hỏi nữa, lủi thủi đi theo sau. Đi quá cầu Đuống một quãng, bỗng dưng Đức vứt que, vứt gậy ở tay đi, rồi loạng choạng muốn ngã.
Cu Nhớn vội vàng lại đỡ nó:
- Có phải anh mệt, phải không? Mệt thì nghỉ ở đây. Gần đến nhà rồi, không cần.
Đức ngồi xệp ngay xuống đường, ngồi xệp ngay xuống đất. Rồi nó oà lên khóc.
Cu Nhớn ngơ ngác không hiểu, cũng ngồi xuống cạnh nó:
- Làm sao mà anh khóc thế? Có phải anh mỏi thì anh nghỉ ở đây, rồi ta cùng đi chứ sao?
***
Nó ôm ngay lấy cổ Cu Nhớn, gục đầu vào ngực Cu Nhớn:
- Có phải anh bảo quá đây một tí là nhà anh không?
Cu Nhớn chợt hiểu ra, bàng hoàng cả người. Rồi thì cảm động quá, nó cũng ôm lấy cổ thằng Đức, khóc hu hu.
Bóng chiều đổ dần, đổ dần xuống cảnh chia ly. Một người đi qua đường thấy hai đứa trẻ ôm nhau khóc, lên tiếng hỏi:
- Chúng mày làm sao mà khóc đấy?
Không một tiếng giả lời. Chúng nó còn hơi sức đâu; mà có lẽ chúng nó cũng không nghe thấy tiếng nữa.
Không thấy tiếng giả lời, người ấy tiến lại gần:
- Kìa, tao hỏi, tại làm sao mà chúng mày khóc đấy?
Đức đang trong lúc xé lòng, văng ngay:
- Tôi khóc thì mặc kệ chúng tôi, việc gì đến bác!
Rồi nó dắt tay Cu Nhớn, kéo dậy.
Kẻ qua đường thấy nó giả lời một cách vô lễ như thế, lẩm bẩm, quay đi:
- Đồ con nhà mất dạy!
Đức ngửng đầu nhìn lên, toan cãi. Nhưng chỉ một loáng, nó lại cúi đầu xuống.
Còn hơi sức đâu!
Nó khoác tay Cu Nhớn, lẳng lặng đi một đỗi xa. Rồi nó dừng lại, níu lấy áo Cu Nhớn:
- Anh về Hà Nội với tôi, tôi sẽ bảo cậu mợ tôi cho anh đi học. Nhà tôi ăn sướng lắm cơ, có xe nhà cơ, cái gì cũng có đủ. Anh về với tôi, không thì tôi nhớ lắm cơ.
Cu Nhớn nấc lên, rồi ngả đầu vào ngực nó:
- Nhưng còn thầy tôi, nhưng còn bu tôi, nhưng còn em tôi, mà không về với anh, thì tôi cũng nhớ anh lắm!
Đức sốt sắng:
- Tôi sẽ bảo cậu mợ tôi gửi cho rất nhiều tiền cho thầy anh, cho bu anh, cho em anh, anh đừng lo. Cậu mợ tôi chiều tôi lắm kia. Tôi bảo gì, cậu mợ tôi cũng nghe.
Cu Nhớn chứ úp mặt vào ngực nó, thút thít khóc, không nói. Sự cảm xúc đã chẹn lấy họng, còn nói làm sao được nữa!
Chúng nó ôm nhau khóc, khóc mãi. Rồi thì Cu Nhớn mới sẽ gỡ tay ra, nghẹn ngào bảo nó:
- Anh thương tôi, anh yêu tôi, anh bảo thế. Nhưng chắc là thầy tôi không bằng lòng đâu. Bởi như thế tức là tôi đi ở nhờ nhà anh rồi còn gì?
***
Đức tưởng như mình hóa dại. Một cái gì cháy ở trong người nó, cháy ở trong đầu nó, cháy ở trong ruột nó:
- Thế thì chúng ta không bao giờ gặp nhau nữa ư?
Cu Nhớn giơ tay vuốt những dòng nước mắt trên má nó:
- Tại làm sao không? Tuy tôi không sang Hà Nội được với anh, nhưng cậu mợ anh chiều anh thì anh rất có thể sang làng tôi chơi với tôi. Thế thì chúng ta được gặp nhau luôn ấy chứ lại.
Phải rồi, trẻ con chúng nó cũng có khi nghĩ đến bước đường dài. Nhưng cái chúng nó khổ nhất là cái hiện tại, Đức van vỉ, nài xin:
- Thế thì ít nhất anh cũng phải sang Hà Nội một lần chứ. Cho cậu mợ tôi biết mặt anh, các chị tôi biết mặt anh, các em tôi biết mặt anh.
Cu Nhớn biết rằng không bao giờ thầy bu nó cho nó đi rồi, nhưng nó cũng nói xuôi:
- Thế để tôi còn xin phép thầy bu tôi xem có được đi không.
Đức cầm ngay lấy tay Cu Nhớn:
- Thế thì chiều nay, anh sang chơi với tôi, rồi tôi bảo thằng bếp nhà tôi nó làm gà cho anh ăn.
Cu Nhớn không còn biết làm thế nào, đành phải gật gật đầu.
Chiều tà đổ thấp hơn. Cảnh vật bắt đầu ảm đạm. Nhưng chúng nó đều không nhận thấy. Cái ảm đạm của lòng chúng nó còn ảm đạm hơn.
Từ đấy thì không thể gọi là chúng nó đi được nữa. Bởi chúng nó có còn nghĩ đến đi đâu. Một bản năng đẩy chúng nó đi đấy thôi. Mệt nhọc, đói rét, khổ sở, cái gì thằng Đức cũng quên tuốt. Nó chỉ còn nhớ cái phút chia lìa sắp tới. Lâu lâu, nó lại ngẩn đầu lên. Và ở chỗ nào, nó cũng hình như trông thấy cái lò gạch.
Cu Nhớn thấy điệu bộ nó như thế, hiểu ngay:
- Chưa đến đâu, anh ạ. Còn một thôi dài nữa kia.
Đức ngửng đầu lên:
- Thế ở tận đâu?
Cu Nhớn trỏ về cái chỗ mù mịt trước mặt, về cái mù mịt của sương chiều đã bắt đầu đổ xuống:
- Kia kìa!
Đức nhìn ở trước mặt, chỉ thấy trắng xoá, sung sướng:
- Ồ, thế thì tôi còn được đi với anh lâu.
Chúng nó đi chậm, đi chậm lắm. Chúng nó đều sợ chóng đến. Chả bù với lúc bắt đầu ở nhà ra đi, chúng nó hăm hở biết chừng nào.
Thằng Đức thấy chân nó nặng, đầu nó nặng, ngực nó nặng, nhưng đây không phải là cái nặng gây ra bởi mệt nhọc, mà là cái nặng trĩu của lòng hiện ra trong những phút tình cảm sôi nổi. Nó nắn cánh tay thằng Cu Nhớn, nó nắn vai thằng Cu Nhớn, nó vuốt sống lưng. Rồi thì có lúc, nó ôm lấy thằng Cu Nhớn, nó hôn lấy hôn để nữa. Thôi thì nó làm đủ các thứ trò.
Cu Nhớn cứ để lặng yên cho nó làm, sung sướng được để cho nó làm, sung sướng được yêu đương, sung sướng được thương nhớ, sung sướng được thấy mình ở cạnh một người bạn.
***
Chúng nó lết đi, lết đi rất chậm, nhưng chậm đến đâu, một khi đã đi thì phải tới.
Một làn khói lam chọc làn sương trắng toả lên giời. Cu Nhớn hốt hoảng, nắm lấy tay thằng Đức:
- Thôi, đêm mất rồi, anh ạ.
Đức oà lên khóc, rồi lại ngồi xệp xuống đường. Cu Nhớn mặt nhăn nhó, kéo nó dậy:
- Thôi, tôi lạy anh, anh đừng khóc nữa, anh khóc thì tôi khổ lắm! Đừng khóc nữa, anh ạ. Tôi lạy anh. Tôi lạy anh.
Miệng nó khuyên Đức đừng khóc, nhưng chính nó nước mắt cứ chảy ròng ròng. Chúng nó đứng ngẩn ngơ nhìn nhau một lát. Rồi thì thằng Đức thấy rằng mình cần phải can đảm. Nó chùi nước mắt cho nó, nó chùi nước mắt cho thằng Cu Nhớn. Rồi nó cởi chiếc áo tây:
- Thôi, thế anh giữ chiếc áo này, để bao giờ cũng nhớ đến tôi nhé?
Cu Nhớn nhìn làn sương bao bọc chung quanh:
- Thế thì từ đây về Hà Nội, anh mặc bằng gì? Đêm đến nơi rồi, rét lắm!
Đức tốc bụng, phanh ra trước gió:
- Không, tôi không rét mà. Tôi lạy anh, anh cầm lấy. Chỉ vài hôm là tôi xin phép cậu mợ cho tôi sang chơi với anh. À, hay nếu anh sợ tôi rét thì anh cầm lấy đôi giầy này. Tôi bây giờ đau chân lắm, không đi được nữa. Anh cầm lấy để khi nào đánh nhau với ai, đá cho mạnh.
Cu Nhớn nhìn đôi giầy mà Đức cầm ở tay:
- Tôi không đi giầy bao giờ, chúng nó cười chết.
Đức đang lúc hăng hái:
- Chúng nó cười thì đá vào đít chúng nó ấy chứ.
- Đành hiểu thế rồi, nhưng không quen đi giầy, đau chân lắm. Ấy, những người lính chào mào làng tôi, đi giầy rồi thành bị sâu quảng đấy.
Đức vỗ vào đôi giầy:
- Không, giầy tôi mềm lắm, không đau chân đâu. Với lại thỉnh thoảng anh đi một tí để cho nhớ đến tôi thôi.
***
Cu Nhớn biết rằng, nếu mình từ chối thì bạn khổ sở lắm, thứ nhất là trong lúc này:
- Thôi được. Nếu tôi không thể đi thì tôi cứ giữ lấy đấy.
Đức không bằng lòng:
- Ồ, sao lại không đi? Anh phải đi thì anh mới nhớ đến tôi chứ.
Rồi nó bắt Cu Nhớn ngồi xuống vệ đường:
- Anh thử đi thử xem có vừa không nào? À, đôi tất này, đêm đi ngủ mà đắp chiếu như anh, đi nó vào ấm lắm… À, vừa khẳm. À, anh thử đứng dậy đi xem nào?
Cu Nhớn lộc cộc đi lên mấy bước. Đức sung sướng quá, mừng rú lên:
- Đấy, đấy, có đau chân đâu nào?
Cu Nhớn quay lại:
- Ừ, không đau chân thực, giầy anh mềm thực.
Nhưng mềm mà không đau chân thì Cu Nhớn cũng ngồi xuống, cởi ra. Nó tủm tỉm cười, rỉ vào tai:
- Tôi ăn mặc thế này mà đi giầy tây, đi tất, thì đến lò gạch, người ta cười tôi.
Đức nghe bùi tai, cũng cười:
- Ừ nhé, thì lúc nào vắng, anh phải đi nhé. Các em anh nó trông thấy anh đi nó lại tưởng là tôi đấy. Anh về, anh bảo với em anh rằng hôm nào tôi sang thì tôi sẽ mua cho đủ thứ đấy.
- Không cần, tôi cứ giơ đôi giầy này cho chúng nó xem thì chúng nó thích chán, rồi tôi sẽ cho chúng nó đi thử một lượt.
***
Trong khi mãi bù khú về vấn đề tương lai, chúng nó quên hẳn cuộc chia ly hiện tại. Nhưng Cu Nhớn nhớ ra trước:
- Thôi, thế anh cứ đứng ở chỗ đồn điền Cổ Bi nhé. Rồi tôi chạy vào, tôi xin thầy tôi cho anh ba xu. Kia kìa, cầu Hà Nội kia kìa. Ở đây thấp, không trông thấy đấy thôi; trèo lên cây là trông thấy ngay. Ở đằng kia có hàng, anh có đói, ra đấy ăn. À, có phải anh bảo đến cầu sông Cái thì anh có thể nhảy xe về nhà anh, phải không?
Đức lại thấy lòng nặng chình chịch, và cái đầu nó cũng nặng chình chịch, lúc gật xuống để trả lời.
- Ồ, nếu thế thì chả mấy chốc. Một loáng là đến nơi thôi.
Rồi nó lại căn dặn Đức, như lúc ra đi, mẹ nó đã căn dặn nó:
- Anh nhớ đi từ từ chứ, nghe không. Anh nhớ đi bên đường chứ, không có xe cộ, nghe không. Anh nhớ ra chỗ hàng kia ăn một xu bún ốc, nghe không?
Đức nhớ, nhớ tất cả, nhưng nó nhớ hơn là Cu Nhớn, vì thế cho nên nó bịn rịn:
- Thế anh về, anh xin phép với thầy anh ra ngồi đây với tôi một chốc nữa, nghe không. Hà Nội sáng lắm, tí nữa tôi về nhà cũng chẳng sao kia mà.
Đức đứng ngây như tượng đá, nhìn theo hút Cu Nhớn. Rồi thì nó mong Cu Nhớn như Tô Thị mong chồng. Chỉ năm phút sau là Cu Nhớn đã ra rồi, ấy thế mà nó đã cho là lâu lắm.
Cu Nhớn chạy ra, thở không được, hổn hển bảo nó:
- Thầy tôi đi vắng mất rồi, anh ạ. Thầy tôi đi sang mua gỗ cho ông chủ ở Bát Tràng cơ. Tôi phải cầm gói áo của tôi cho thằng làm đất ở đấy mới được một xu đấy. Tôi bảo lấy ba xu, nhưng nó chỉ còn có một xu thôi.
Đức cầm đồng xu mà rưng rưng nước mắt. Rồi thì nó nghẹn ngào, bảo Cu Nhớn:
- Thầy anh đi vắng, hay anh sang Hà Nội với tôi?
- Thầy tôi đi vắng thì càng không thể được. Thầy tôi về, biết tôi đi như thế thì thầy tôi không bằng lòng một chút nào. Ở nhà, hoạ chăng tôi xin phép, thầy tôi cố bằng lòng chăng. Với lại thầy tôi thể nào tối hôm nay cũng về. Thấy tôi đến đây rồi mà lại bỏ đi đâu thì thầy tôi giận chết.
Đức nói bằng một giọng cả quyết:
- Thế thì tôi ở đây, chờ cho đến lúc thầy anh về, rồi anh xin phép sang với tôi. Anh ăn cơm với tôi, tôi sẽ bảo bếp làm gà cho anh ăn.
Cu Nhớn giẫy nẩy:
- Không được. Thầy tôi đi như thế, biết bao giờ về? Nhỡ khuya mới về thì làm sao? Mà bây giờ thì nhá nhem tối rồi. Anh cũng phải về đi chứ, không cậu mợ anh mong. Anh đi đã mấy ngày rồi, cậu mợ anh không biết anh đi đâu, chắc cho người đi tìm nhao lên. Anh bảo mợ anh thương anh lắm, thế thì không khéo mợ anh đang khóc đấy.
***
Đức nghe Cu Nhớn nói đến sự mợ mình khóc, cũng nao nao:
- Ừ, thế thì tôi về một mình.
Nhưng giọng của nó nói mới buồn thảm làm sao, buồn thảm đến nỗi Cu Nhớn tưởng chừng như có ai bới móc ruột gan mình lên.
Cu Nhớn quàng tay ra sau lưng Đức:
- Thôi, thế tôi đưa anh đi một quãng vậy. Tôi đưa anh ra đến cổng phủ Gia Lâm vậy.
… Phủ Gia Lâm đã quá từ lâu mà Cu Nhớn cũng chưa nghĩ đến sự về. Đèn điện của ga Gia Lâm, lúc ấy đã bật sáng trưng. Nó chỉ, bảo Đức:
- Đấy, Hà Nội đấy.
Đức ngừng lại:
- Thôi, thế thì anh về đi, không anh cũng đã mỏi mệt rồi.
- Không, tôi không mệt.
Rồi nhìn thấy một hàng nước ở vỉa đường:
- À, thế anh có đói không? Vào đây, ta làm xu bún riêu, hay cái bánh tẻ, rồi tôi sẽ xin nước cho anh uống.
Đức nói như mếu:
- Không, tôi không đói đâu. Tôi không ăn được đâu.
Mặc, Cu Nhớn cứ kéo nó vào trong hàng:
- Ồ, phải đói chứ. Tuy nhìn thấy đèn điện rồi, nhưng cũng còn khá lâu, anh đừng có tưởng.
Cu Nhớn hỏi nhà hàng thì nhà hàng hết cả riêu. Mà cũng hết cả bánh. Chỉ còn độc có kẹo là thứ ăn được.
Cu Nhớn mua một xu, được mười hai chiếc. Nó đưa cho Đức mười chiếc, chỉ giữ có hai:
- Ồ, kẹo, những lúc mệt thế này, ăn tốt lắm?
Đức ta cầm kẹo, lại ngùi ngùi:
- Thôi, thế anh về đi, anh đưa tôi thế đã xa rồi. Lúc về mỏi chân.
- À, tôi còn có thể đi được mười từng này nữa, cũng không mỏi. Thôi được, thôi được, tôi đưa anh một quãng nữa. Tôi đưa anh đến phố Cảnh Thụy.
Đến phố Cảnh Thụy rồi mà lòng Cu Nhớn vẫn còn bịn rịn, chưa nghĩ đến sự trở lại.
Đức lại phải giục:
- Thôi, anh về đi. Anh đưa tôi thế xa lắm rồi.
Cu Nhớn đứng lại:
- Ừ, thôi thế anh đi nhé. Anh cứ theo cái đường này mà đi thì tới ga Gia Lâm. Từ ga Gia Lâm đi một quãng thì tới ga đầu cầu. Ở đấy đã trông thấy cầu rồi. Anh bảo tới cầu thì anh có thể đi xe về Hà Nội để nhà anh trả tiền chứ gì? À, anh ăn kẹo đi. Vừa đi vừa ăn kẹo thì chóng đến lắm.
Đức muốn giữ bạn lại một chút nữa:
- Này anh, lấy mấy cái đi, mình tôi ăn thế nào hết.
Cu Nhớn giơ tay:
- Thôi, anh cho tôi một cái nữa thôi. Thôi, anh về nhé. Bao giờ nghỉ học thì anh sang chơi với tôi nhé?
Cu Nhớn nói xong, quay đi. Đức cứ đứng sững, chẳng gật đầu mà cũng chẳng ngó theo.
Khi nó nhìn theo hút, không thấy Cu Nhớn đâu nữa, nó liền giơ tay lên úp mặt, oà khóc.
***
Nó đang khóc thổn thức, thì bỗng có tiếng chân người huỳnh huỵch, rồi tiếng thằng Cu Nhớn bảo nó:
- Kìa anh, đừng có khóc. Tôi đã bảo anh khóc thì tôi khổ lắm lắm mà.
Đức nghe tiếng tưởng Cu Nhớn đã đổi ý kiến, bằng lòng sang Hà Nội với mình, sướng quá:
- Anh bằng lòng sang Hà Nội với tôi đấy chứ?
Cu Nhớn lắc đầu:
- Tôi đã bảo anh, tôi không thể sang được. Nếu sang được thì tôi sang ngay. Trời ơi, anh nhớ tôi đến thế cơ à?
Đức mếu xệch cái mồm:
- Nhớ lắm chứ! Thế anh không định sang Hà Nội với tôi thì anh còn quay lại làm gì?
- Chỗ này tối lắm. Tôi định đưa anh sang cho tới phố Ái Mộ là chỗ có đèn điện sáng, rồi tôi về.
Đức thất vọng:
- Ồ, thế thì không cần. Thôi, anh về đi không mỏi chân anh, vô ích.
Cu Nhớn chẳng nói sao, cứ quàng tay vào cổ nó, kéo đi:
- Thôi, anh đừng khóc nữa, anh đừng buồn nữa. Tôi đã bảo thấy thế thì tôi khổ lắm mà. Và từ nay về, cứ nghĩ đến sự anh khóc là tôi hết cả vui rồi. Thôi, anh nín đi.
- Đây, tôi nín rồi.
Cu Nhớn lấy vạt áo chùi nước mắt cho bạn:
- Nín rồi mà còn ròng ròng thế này ư? Anh muốn cho tôi buồn mãi mãi có phải không?
Đức giậm chân xuống đất:
- Thì tôi nín rồi đây mà!
Cu Nhớn biết bạn khổ sở lắm, nên cứ ôn tồn:
- Hôm nào nghỉ, anh sang chơi với tôi, chứ tôi có chết mất đâu mà anh phải khóc!
Đức rít lên:
- Thì tôi có muốn khóc đâu. Nhưng mai anh còn ở đây không? Để tôi bảo thằng xe nhà tôi kéo sang chơi với anh sớm.
- Không biết. Thầy tôi về thì tôi mới biết được. Nhỡ mai thầy tôi có tiền mà sai tôi về thì tôi phải về ngay.
- Anh nóng ruột về ba em anh chứ gì?
Cu Nhớn gật đầu.
- Thế anh bảo với các em anh rằng chỉ nay mai thì tôi sang chơi thôi đấy. Tôi sẽ mua cho chúng nó vô khói là thứ. À, tôi sẽ mua cho anh một con dao díp thật tốt, có hai lưỡi, có cả dùi, cả cưa, cả cái mở nút chai, mà tôi thấy bán ở Gô Đa. Tôi sẽ đem rõ nhiều gạo cho bu anh. Thôi, anh về đi, không xa lắm rồi.
- Được, không sao mà. Tôi đã bảo tôi đưa anh đến chỗ đèn điện sáng mà. Tôi không mỏi mà. chỉ một chút nữa là đến thôi mà. Kia kìa, sắp đến rồi đấy.
***
Chà, lúc này sao đường đất đi mà chóng thế! Chỉ một loáng là chúng nó đã tới dốc ga Gia Lâm.
Đức đứng lại, nắm tay Cu Nhớn:
- Thôi, đây sáng rồi. Tôi đi một mình được rồi. Anh về đi.
Cu Nhớn trỏ tay về phía phố Gia Lâm:
- Đấy, đầu cầu đấy, anh đi hết dãy phố này thì đến đấy. Từ trước đến giờ, tôi cũng chỉ mới tới có cái phố này thôi. Chứ tôi chưa lên cầu bao giờ. Thôi, anh đi nhé. Tôi về nhé.
Nó nói xong, nắm chặt tay Đức, lắc lắc mấy cái, rồi nó vùng ra để chạy.
Đức đứng ngẩn nhìn theo, văng vẳng nghe thấy tiếng khóc ở phía ấy. Rồi tiếng khóc im. Rồi thì nó thấy ruột nó hốc ra, bao nhiêu hồn vía của nó như bị Cu Nhớn đem theo mất cả.
Nó đứng, nó đứng lâu lắm, nhìn về phía đen tối, hy vọng sẽ thấy Cu Nhớn nhô ra như lúc nãy.
Nhưng không, nó nhìn mãi, nhìn mãi cũng vẫn cứ thấy tối om om.
Một tiếng còi tàu vào ga hét vang. Nó giật mình, ném một cái nhìn cho đêm tối, rồi thở dài, quay đi về phía đầu cầu.
Nó về tới Hà Nội, những cửa hàng vẫn chưa đóng.
Nhà nó đông những người. Nó từ trên xe nhảy vụt xuống, chạy bay vào nhà.
Mọi người trông thấy nó, rú lên.
Nó thì hỏi dồn:
- Mợ đâu? Cậu đâu?
Chị Cả với chị Hai ôm lấy nó, khóc hu hu:
- Em đi đâu mấy ngày hôm nay đấy? Cậu mợ lên Phủ Lạng Thương tìm em cơ. Để chị đánh ngay dây thép cho cậu mợ biết, cậu mợ mừng.
Rồi nhìn đến thân hình nó:
- Em đi đâu mà mất cả giày, cả tất, bẩn thỉu, nhem nhuốc thế này? Giời ơi giời! Vú em đâu, tắm rửa ngay và lấy quần áo thay ngay cho cậu đi.
“Em” ở trong nhà khóc hu hu, chạy ra ôm lấy nó:
- Trời ơi! Cậu đã về, cậu đi đâu đấy, để cho em khóc mấy ngày hôm nay, hết cả nước mắt thế? Giời ơi là giời! Sao mặt mũi cậu thế này?
Nó cứ lặng im, chờ cho phút sôi nổi của mọi người qua đi.
Mọi người thấy nó lặng thinh, lại xúm xít đến hỏi rối rít.
Nó đang nhớ cậu mợ, nhớ Cu Nhớn, thấy mọi người cứ rối rít mà thì nó bực, nó trợn mắt:
- Đi đâu thì hỏi làm gì!
Mọi người, vốn xưa nay vẫn sợ cái oai của nó, im thin thít.
Em Tư, em Năm nó cũng đứng gần đấy, nghe nó nói to, sợ, nép mình vào chị Hai. Nó thấy thế, vội vàng tụt ở lòng chị Cả xuống, đi về phía hai em nó.
Hai em nó thấy nó lại, tưởng nó đến để gây sự, cứ lùi, lùi mãi, lùi cho đến giáp tường thì không thể lùi được nữa. Rồi thì sợ quá, khóc thét lên.
Nó từ từ lại nắm tay các em. Các em nó hết vía, vùng ra toan chạy. Nó vội vàng ôm lấy:
- Không, anh không đánh các em đâu. Không bao giờ anh đánh các em nữa đâu.
Cái cử chỉ, và thứ nhất cái giọng nói ôn tồn và rành rẽ của nó làm cho mọi người kinh ngạc.
Các em nó bị nó lôi, sợ mà phải theo, chứ vẫn còn run cầm cập. Nó sẽ vỗ lưng em Năm:
- Không, không bao giờ anh đánh nữa đâu, đừng có sợ.
Nó kéo em nó lại phía giường, cho mỡi đứa ngồi một bên, rồi hỏi:
- Thế, anh đi thế, các em có nhớ anh không?
Xưa nay, nó đối với các em, phi quát thì tháo, và toàn xưng bằng chúng mày. Nay thấy nó ôn tồn như thế, các em nó còn ngơ ngác, chưa kịp trả lời, thì chị Cả lại sợ không trả lời ngay, nó cáu nó đánh, liền chạy lại:
- Anh nó không đánh đâu. Kìa, kìa, anh nó hỏi, trả lời đi. Có nhớ thì bảo có nhớ đi.
Em Tư ấp úng mãi, mới bật ra được một câu:
- Có.
Đức hôn vào má hai đứa:
- Anh cũng nhớ các em lắm!
Cả nhà kinh ngạc nhìn nhau, không hiểu.
Lại càng kinh ngạc hơn, khi vú em lon ton chạy ra:
- “Em” đã pha nước rồi. Cậu vào đây “em” tắm cho cậu.
Nó nhìn vú em, rồi nó tụt xuống giường. Rời khi vú em giơ tay ra toan bế nó thì nó hất tay vú em ra:
- Từ nay, tôi tắm lấy, không ai phải tắm cho tôi cả.
Vú em tưởng như mọi khi, đã làm gì cho nó giận, nên nó dỗi, lạy như cha chết:
- Kìa, kìa, “em” có dám làm gì cậu đâu, mà cậu giận “em”. “Em” khóc cậu là sưng cả mắt đây này.
Chị Hai nó cũng tưởng là nó dỗi, cũng sán lại kêu van:
- Kìa, em không đi tắm cho nó sạch. Nào ở nhà, có ai dám trêu gì em đâu. Hay là em ăn rồi mới tắm? Em ăn mì nhé? Em ăn cháo nhé? Hay em ăn mằn thắn nhé?
Chị Cả nó chạy vào:
- À thôi, chị hiểu rồi, em ăn bít-tết gà bánh tây, rồi em mới tắm cơ. Em chị là ngoan lắm cơ.
Nó nghiêm trang:
- Không, em không giận ai cả. Từ giờ em không dỗi nữa đâu! Em muốn tắm đấy thôi.
Mọi người lại tưởng đó là những lời mát mẻ để phát hiện một cơn dỗi to hơn, lại kêu cầu rối rít tít mù. Ấy thế là nó tức:
- Ồ thì em muốn tắm lấy, mặc em, cứ lôi thôi mãi!
Rồi nó giằng quần áo ở tay vú em, đi vào trong nhà.
Mọi người lại kéo ồ cả vào, để xem nó dỗi thế nào, và liệu cách dỗ.
Nó biết nói cũng chẳng ai nghe, nên nó mặc kệ. Nó nhảy tót vào thùng tắm, chà xà phòng từ đầu tới chân. Rồi nó kỳ cọ, rồi nó giội sạch xà phòng, rồi nó lau khô, rồi nó bước ra.
Vú em cầm quần áo, đón nó:
- Nào, để “em” mặc quần áo cho cậu nào.
Nó chẳng nói chẳng rằng, giật quần áo ở tay vú em, mặc lấy. Mọi người đều kinh ngạc về chỗ nó mặc được một cách gọn gàng lắm.
Vú em tưởng nó giận gì mình, sợ cuống cuồng:
- Ô hay, “em” có làm gì đâu, mà cậu ghét “em” thế?
Rồi lại giơ tay ra, toan bế nó. Nó du vú em ra:
- Không, tôi không ghét vú, nhưng tôi không thích cho ai bế tôi nữa.
Vú em bước từ cái kinh ngạc này đến cái kinh ngạc khác:
- Ô hay, cậu đi có mấy ngày, sao đổi tâm đổi tính ghê thế? Nào “em” có làm gì đâu mà cậu không gọi “em” bằng “em” nữa, mà lại gọi bằng vú?
Rồi vú em bưng mặt, khóc hu hu.
***
Tiếng khóc ấy làm cho nó cảm động. Nó nghĩ đến sự vú em đã chiều chuộng, nâng giấc nó trong mười năm. Nó lại gần, kéo tay vú em xuống:
- Không, tôi không giận vú, nhưng từ giờ, vú không phải hầu tôi nữa.
- Thế “em” ở đây, không hầu cậu thì “em” ở đây làm gì?
- À, vú làm việc khác.
Rồi nó nắm tay hai em nó, dắt ra ngoài nhà.
Hai em nó sợ hết vía, nhưng cũng phải theo.
Nó trèo lên sập, cho hai em mỗi đứa ngồi một bên, rồi bảo chị Cả:
- Chị bảo nó mua cho em phở em ăn.
Chị Cả thấy nó lễ phép với mình như thế, cũng kinh ngạc.
- Không, chị đã bảo bếp nó ra cao lâu mua các thứ cho em rồi.
Chị Cả nó càng kinh ngạc hơn, khi thấy nó trả lời:
- Ồ, chị bảo ra cao lâu mua nhiều thứ làm gì cho nó tốn tiền vô ích. Em ăn gì cũng được mà.
Rồi nó cúi xuống, hỏi hai em nó:
- Chốc nữa, các em ăn với anh nhé?
Các em nó thấy nó không đánh, cũng không quát, bây giờ đã hơi quen, liền hỏi:
- Thế anh Đức cho chúng em ăn mấy, thật ư?
Nó lại hôn các em:
- Thật chứ lại dối à? Từ giờ, anh ăn cái gì, các em ăn cái ấy. Và không bao giờ anh đánh các em nữa.
Rồi nó bảo vú em:
- Vú vào đem những thúng đồ chơi của tôi ra đây.
Vú em và thằng xe lễ mễ vác mấy hòm ra. Nó bày tất cả lên giường:
- Nào, đứa nào muốn lấy gì, anh cho cả đấy.
Các em nó còn ngờ ngợ, chưa dám mó tay vào thì nó gạt tất cả vào lòng hai đứa:
- Anh cho tất cả đấy, anh cho thật đấy mà.
Hai đứa, lúc ấy mới vồ lấy, sướng rú lên:
- Ồ, thế thì thích quá!
Nó vuốt má hai em:
- Thích thật à? Nếu thế thì hôn anh đi.
Hai đứa xô vào hôn nó những cái hôn nóng giãy như chưa từng bao giờ hôn nó như thế cả.
Chị Cả, chị Hai và mọi người ngơ ngác không hiểu vì sao mới trong có mấy ngày nó đi vắng mà đã có sự biến đổi ghê gớm như thế.
Hai em nó hôn nó xong, lại rụt rè hỏi:
- Thế anh Đức cho chúng em thật chứ? Anh Đức không đòi lại như trước, rồi đánh chúng em nữa chứ?
Đức dằn từng tiếng:
- Không, không bao giờ anh đánh chúng em cả. Ồ, anh đã cho, có khi nào anh lại đòi. Bây giờ, hai đứa chia nhau đi, đứa nào thích cái gì thì lấy cái ấy đi.
Rồi khi thấy hai đứa cứ tranh giành nhau mãi chưa xong, nó bảo:
- Thôi, các em không phải tranh giành nhau nữa. Chị em với nhau mà tranh giành nhau như thế, không tốt. Để yên anh chia cho.
