Trong một căn nhà gác nhỏ ở đường Huế, một người thiếu phụ độ ngoài 20 tuổi, gương mặt còn trẻ măng, ngồi bên cạnh chiếc giường con, nét mặt có vẻ mơ mộng, buồn rầu. Trên đệm một khuôn mặt trẻ con xanh muốt lộ ra ngoài tấm chăn bông trắng.
Người thiếu phụ ấy là Chi mà thằng bé con ốm nặng nằm trong chăn, độc giả cũng đoán biết là thằng Ân, con nàng.
Trời đang độ về giữa đông lại thêm có mưa phùn nên rất lạnh. Trông ra ngoài cửa kính thấy làn mưa bụi thấp thoáng bay nghiêng trong bầu trời u ám, Chi lại nhớ đến hôm nàng từ biệt bạn ra đi...
Đêm hôm ấy, nàng hết sức chiều chuộng Lương bằng tấm tình yêu tha thiết để trả ơn chàng...
Lương vừa ở bệnh viện về, nàng đã tươi cười đón tiếp. Thấy mũ áo bạn lấm tấm nước mưa, nàng bắt cởi ra để lau và thấy lưng áo sơ mi thủng một chỗ, nàng cũng lấy chỉ kim ra mang hộ. Lúc Lương từ biệt mình lên bệnh viện, nàng lại tiễn chân ra tận cửa rồi cầm tay chàng se sẽ nói:
- Anh đi nhé! Em xin từ biệt anh...
Nói xong, nàng ghé miệng hôn trên má Lương một cái hôn nồng nàn khiến Lương cảm động quá tưởng là Chi đã bắt đầu yêu... Còn Chi, Chi cũng ngậm ngùi nhìn theo hút bạn cho đến khi bóng chàng đã khuất mới lên buồng viết thư từ biệt. Những lời chua xót ấy thực ở tận đáy lòng nàng mà ra; nàng không yêu Lương nhưng Lương quân tử thế, lẽ nào nàng lại không ngậm ngùi trong lúc phân ly...
Suốt đêm hôm ấy, Chi trằn trọc không sao ngủ được. Đến năm giờ sáng hôm sau, một tay bế thằng Ân, một tay ôm bọc áo, người đàn bà khốn khổ mở cửa lặng lẽ ra đi... Trời mưa bụi. Khi nàng đi đã xa, ngoảnh lại nhìn chiếc nhà lầu thì chỉ thấy làn bụi nước bay nghiêng, lấm loáng ánh đèn...
Vì công việc đi trốn đã dự định sẵn sàng nên mẹ con chỉ việc mang nhau đến ở nhà mới mà nàng đã thuê và sắm đồ đạc từ lúc ở nhà Lương.
Thế rồi từ đó bắt đầu cuộc đời vui sáng: một mẹ một con sống trong gian buồng cô tịch với con sen; mẹ con, thày tớ yêu nhau, coi nhau như ruột thịt. Ngày ngày, công việc nội trợ xong, Chi lại ra công học tập để đi thi lấy bằng tiểu học vì nàng nghĩ: nếu xin đi dạy học ngay thì chỉ được vào ban trợ giáo, lương bổng chẳng được là bao nhiêu. Như vậy, ngày sau thằng Ân lớn lên nàng sẽ không lấy gì nuôi nó ăn học đến nơi đến chốn được.
Kỳ dị thay là ý tưởng của nàng! Sao đang độ trẻ trung nàng lại quả quyết đinh "ở góa" suốt đời. Nói là vì sự thất vọng mà màng quyết tâm theo chủ nghĩa độc thân thì cũng có lẽ. Nhưng nếu không có thằng con đó và không hờn giận Tú đến cực điểm thời Chi cũng khó lòng mà giữ được ý định.
Hay nói theo cách khác nàng vẫn còn yêu Tú yêu trong sự đắng cay.
Mà thực vậy. Ai đời nào còn đang độ thanh xuân hơ hớ, sống không tình, không cảm mà nàng vẫn thản nhiên cho được. Lúc học hành cũng như khi nàng mang con đi dọc phố, bao giờ nàng cũng ung dung vui vẻ như một người vô tư lự.
Nhưng cớ sao ngày này nàng lại ngồi bên giường ngủ của con mà âu sầu lo lắng?
Là vì, đã ba bốn hôm nay thắng Ân ốm nặng mà tiền lưng thì đã cạn từ lâu. Đơn xin đi dạy học nàng gửi đi đã được non một tháng mà vẫn chưa thấy trả lời. Tiền hết, con sài còn cảnh nào đau đớn hơn cho người quả phụ?
Giá phải năm xưa thì nàng đã tưởng tượng đến sự hy sinh của người mẹ bán thân để lấy tiền mua thuốc cho con vì lòng thương con quá nặng. Nhưng nay ý nghĩ của nàng không dến nỗi thê thảm như vậy; nàng chỉ âm thầm nhớ tới Lương, ân nhân nàng.
Hồi tưởng đến tình ân ái cũ, Chi bỗng thấy trong lòng dìu dịu. Nàng mong một người đến chữa cho thằng Ân: người ấy là bác sĩ Nguyễn Lương... Nàng lại nhớ đến hôm sinh nở, đến sự đau đớn lúc nó lọt lòng. Cảm động vì ơn chàng cứu mệnh, nàng gục đầu xuống giường con, ứa hai hàng nước mắt.
Hai năm qua! Cảnh đau lòng đã hồ xóa nhòa trong tâm trí nay lại bày ra rõ rệt trước mặt nàng: từ khi gặp gỡ đến lúc bỏ ra đi; cuộc tình duyên khe khắt đầy hương vị đắng cay nàng quên sao được. Lương yêu nàng, Lương cứu nàng khỏi chết mà nàng không chút tình yêu lại.
- Ta thực là đứa vô ơn, bất nghĩa!
Tự mắng như vậy, Chi lại thở dài...
Người ta, trong hồi khổ cực mới cảm thấu được hết ơn sâu của người đã giúp mình khi trước. Chi cũng đang ở trường hợp đó. Nhưng than ôi! nàng còn mặt mũi nào mà trở lại với Lương được! Biết Lương có còn giữ được lòng chung thủy nữa chăng? Hay thời gian đã làm cho chàng quên hẳn Chi rôi. Biết đâu bây giờ chàng đã có vợ con?
Nhưng, bao giờ tình mẫu tử cũng thắng được lòng vị kỷ. Đang lúc băn khoăn, Chi bỗng nhếch mép như để ngăn nỗi đắng cay, rồi mạnh mẽ, nàng đứng dậy, đến bàn học viết giấy mời Lương. Trong thư chỉ vắn tắt có một câu bằng tiếng Pháp: "Xin mời ông lại ngay số nhà... phố Huế. Bệnh nặng," và ký tên thực rõ: Nguyễn Thị Chi...
*
Nhận được thư Chi, Lương vội vã đến ngay. Chàng vui vẻ hồi hộp như vừa tìm thấy một vật quý nhất mất đã từ lâu.
Là vì, tình yêu tuy có vì thời gian mà phai lạt nhưng chàng cũng không thể nào quên được con người nhan sắc. Cái hôn nồng nàn Chi đã ban cho chàng trong đêm hôm ấy, ngày nay chàng ngẫm nghĩ vẫn còn cảm thấy biết bao tình âu yếm say sưa...
Cũng đã bao phen chàng toan lập gia đình, nhưng vì sợ một ngày kia Chi trở lại nên chàng vẫn xếp việc đó lại. Đời chàng đã đổi ra êm đềm, phẳng lặng, mà tình ái của chàng đối với Chi cũng chỉ là thứ tình mơ mộng: Lương tưởng như ở nơi xa xăm kia Chi vẫn nghĩ tới mình luôn... Những khi chiều tà bảng lảng hay trong lúc đêm hôm khuya khoắt, ngồi một mình mơ tưởng nhớ tới người xưa, lòng chàng lại man mác nỗi buồn. Một đôi khi chàng muốn bỏ công việc mà đi lăn lộn khắp bốn phương trời để tìm Chi. Khốn thay! Đời người ta lưu lạc như con chim bạt gió, nay đó mai đây, biết đâu tìm!
Bức thư kia thực là mũi tên dẫn lối cho chàng đến chỗ ước mong. Đột nhiên ái tình sống lại trong lòng chàng.
Xe vừa đỗ trên hè, Lương đã thấy con sen đứng chờ ở cửa. Theo nó đi qua cái ngõ con, chàng mủm mỉm cười thầm: "Ngờ đâu Từ Thức lại lần mò đến được tiên động với Giáng Hương". Rồi chàng se sẽ bảo con sen:
- Mày phải ở dưới này trông xe để tao lên một mình cũng được.
Kỳ thực chàng chỉ muốn được tự do trò chuyện với nàng.
Lương định dọa cho Chi giật mình nhưng vừa ló đầu lên khỏi cửa gác, chàng bỗng tần ngần, cảm động vì cảnh thương tâm.
Gục đầu xuống tay thằng Ân, nó đang thở khò khè, Chi thổn thức, thỉnh thoảng lại se sẽ gọi tên con, giọng nói xót xa vô hạn. Có lẽ thấy nó thở mạnh, nàng tưởng đã đến lúc nguy nan nên mới lo sợ hoảng hốt thế chăng?
Lương không thể cầm lòng được nữa, bước mạnh đến chỗ Chi ngồi.
Nghe tiếng động, Chi giật mình ngoảnh lại. Thấy Lương, nàng như nhẹ hẳn gánh sầu. Lau nước mắt, nàng cười gượng:
- Em vẫn mong anh.
Lương không đáp, lặng lẽ đến bên giường Ân ngủ. Bắt mạch xong, chàng sẽ cất tiếng hỏi Chi, nét mặt lộ vẻ lo lắng:
- Nó sốt từ bao giờ? Sao em không gọi anh ngay?
Rồi không để Chi kịp đáp, chàng nói tiếp:
- Em ẵm nó lên nhà anh... lên bệnh viện ngay! Khổ! Chỉ chậm một giờ nữa là nguy đến tính mệnh. Em sắp sửa đi.
Lạ sao! Từ lúc có Lương, Chi hết lo lắng về bệnh trạng của con, hình như chàng là vị cứu tinh của mình vậy. Cả đến lời nói ngụ ý trách móc của Lương nàng cũng không hay; nàng chỉ cảm thấy vẻ dịu dàng âu yếm.
Ngập ngừng nàng hỏi:
- Vậy ra anh lại đến bắt em về?
Lương nghĩ một lúc rồi vui vẻ đáp:
- Ta nên xếp những ý nghĩ riêng ra một bên em ạ! Bây giờ ta hãy làm sao cho em nó qua khỏi nguy nan này đã.
Chi thở dài:
- Vâng, thôi được.
Câu nói cụt ngủn thoảng nghe thì tưởng là vô nghĩa, nhưng thực ra ngụ một ý sâu xa: Chi đã đánh liều trở lại với cố nhân một phen nữa xem sao vậy.
Thấy nàng còn dìu dắng, Lương lại nhắc:
- Mau lên, em!
Chi vội ẵm con lên rồi lặng lẽ theo xuống nhà, trong lòng bâng khuâng lo ngại. Trèo lên xe, nàng bỗng nẩy ra một cảm giác lạ lùng: hình như mình sắp đến một nơi ảo mộng.
Nhưng lúc xe đã chạy thì hai người đều mải nghĩ đến bệnh tình thằng bé nên không chút bận lòng về sự lo buồn riêng nữa. Chi nhìn Lương, Lương cũng nhìn Chi rồi cả hai cùng lặng lẽ vuốt ve nó, lặng thinh không nói một lời.
Về đến nhà, Lương vội vã bế Ân đặt lên giường; đoạn, chàng sai lấy nước nóng tẩm vào khăn mặt và mảnh chăn bông để ủ xuống quanh người.
Chỉ nửa giờ sau nó đã đỡ sốt. Lương bỏ chăn đi rồi tiêm cho nó mấy ống thuốc. Còn Chi, trong lúc chàng loay hoay chạy chữa cũng đứng loanh quanh ở bên cạnh để lấy hộ những thứ cần dùng hay giúp Lương làm một việc gì đó.
Khi đã chắc là thằng bé không việc gì nữa, Lương mới thong thả nhìn Chi mà trách:
- Sao em gan thế? Chứng kinh phong của trẻ con có thể làm cho nguy đến tính mệnh trong vài giờ, thế mà em chẳng tìm thày chạy chữa. Giá anh không đến thì không biết em làm thế nào?
Nghe nói, Chi mới tự biết là mình vẫn có ý định: thể nào Lương cũng đến chữa bệnh cho con. Nàng bồi hồi cảm động, nhưng không tìm được lời từ tạ nên chỉ ngước mắt nhìn ân nhân mà lặng lẽ mỉm cười.
Ngay lúc ấy có người gọi dây nói mời Lương đi chữa bệnh. Chàng phải vội vã đi ngay nên không kịp hỏi chuyện Chi về sự sống đã qua. Làm cho nàng lại tần ngần ngơ ngác như người lạc vào một nơi kỳ quái.
May sao lúc ấy, lũ người nhà lại lên chào hỏi; họ cười nói rất vui khiến Chi cũng phải tươi cười tiếp chuyện. Thấy điệu bộ long trọng của bác Năm - người tài xế của Lương, nàng tò mò hỏi:
- Bác vẫn làm với ông Lương từ ngày ấy đến nay?
Bác ta e lệ đáp:
- Thưa bà, vâng.
Rồi bác lim dim cặp mắt ốc nhồi và chắp hai tay vào trước ngực cho có vẻ long trọng.
- Thưa bà, tôi xin phép thưa với bà câu chuyện này: "Thực ông tôi là người chung tình hiếm có. Trong hai năm trời nay, ông ấy vẫn một lòng một dạ với bà!".
Nghe câu nói ngồ ngộ, Chi mỉm cười:
- Thế ra bác cũng biết?
- Dạ vâng. Những lúc ngồi buồn, ông tôi thường hỏi tôi những câu rất lạ.
- Lạ thế nào?
- Dạ; độ như, những đêm khuya, thấy tôi lảng vảng ở bên cạnh, ông thường bỗng nhiên quát hỏi: "Anh Năm! Anh có biết chỗ ở của bà ở đâu không?" Rồi ông lại tủm tỉm cười một mình mà nói: "Thôi vậy" Thưa bà, thực lắm lúc tôi sinh lo nghĩ, tưởng ông hóa điên!
Câu chuyện đã bông lơn, ở miệng một người chất phác thỏ thẻ nói ra lại càng thấy ý vị, khiến Chi phải cười. Nhưng ngẫm nghĩ, nàng bỗng cảm thấy hết tình yêu tha thiết của Lương trong câu nói vu vơ đùa bỡn. Phải! trong lúc tương tư, nụ cười lắm khi ngụ nhiều nỗi đắng cay hơn là hàng nước mắt!
- Thôi tôi đã hiểu. Bây giờ bác làm ơn trông em nó hộ tôi để tôi đi nằm một lúc.
Nói đoạn, nàng uể oải đi lên gác, hai mắt lim dim như suy nghĩ, mơ màng.
Loay hoay lục soát các đồ dùng khi trước ở trên buồng, thấy không suy xuyễn tý gì. Chi càng ngậm ngùi chan chứa. Đôi hoa, hộp phấn, chiếc lược, cái gương thảy còn y nguyên trong ngăn kéo; chiếc giường treo của thằng Ân cũng vẫn ở góc buồng. Nhìn những vật đó, Chi như sống lại cuộc đời đắng cay năm nọ. Nàng rơm rớm nước mắt, thở ra, nói một mình: "Trời! anh còn thương làm chi đứa con gái bội bạc này!".
Trời đã tối...
Người bếp lên mời nàng xuống ăn cơm trước, vì có lẽ đến 9, 10 giờ Lương mới về. Chiều lòng, Chi xuống ăn qua loa mấy bát rồi lại ẵm con lên buồng mình ngay. Thấy trong người mỏi mệt nàng muốn ôm con ngủ quên đi, nhưng trằn trọc mãi không sao chợp mắt.
Đêm đông giá lạnh, gian buồn im lặng như nín hơi. Nghĩ tới Lương, Chi động lòng quá, thỉnh thoảng lại ôm chặt con vào lòng mà tự nhủ: "Phải! trên đời này chỉ có anh là thương mẹ con em mà thôi!".
Mãi đến chín giờ Lương mới ở bệnh viện về, chàng vội vã lên buồng thăm Chi. Nhưng Chi vờ ngủ để xem bạn làm gì.
Nàng thấy Lương rón rén đến bên giường rồi se sẽ thò tay vào trong chăn sờ thằng Ân. Một lúc sau chàng lại lẳng lặng quay ra.
Lắng tai nghe tiếng giầy nện xuống thang sẽ sẽ và chậm chạp, Chi đoán là Lương đang nghĩ tới mình. Rồi không biết tại sao lúc tiếng giầy đã im hẳn nàng thấy trong lòng bứt rứt lạ thường.
Lần thứ hai, nàng muốn ngủ quên đi nhưng loay hoay đến một tiếng đồng hồ vẫn không sao ngủ được. Bực mình nàng sẽ lừa con xuống gối rồi trỗi dậy, rón rén xuống dưới nhà.
Đứng sau khung cửa kính ở chân thang, nhìn vào buồng khách, thấy khuôn mặt Lương phản chiếu ánh lửa hồng lấp loáng, có vẻ trầm tư mặc tưởng, Chi mỉm cười, đẩy cửa bước vào. Lúc ấy Lương đang ngồi gọn trong chiếc ghế bành, hai chân gác lên một cái khác, một tay sỉa răng, hai mắt đăm đăm nhìn ngọn lửa lom đom cháy trong lò như có vẻ thư thái lắm. Thấy Chi vào, chàng lặng lẽ ngước mắt lên nhìn rồi điềm tĩnh hỏi:
- Em chưa ngủ à?
Chi không đáp, sẽ tựa lưng vào bệ lò sưởi, Lương vội vàng đứng dậy nhường ghế, âu yếm nói:
- Em ngồi xuống đây cho ấm!
Rồi khi nàng đã yên chỗ, Lương cũng ghé ngồi xuống chếc ghế bên kia, se sẽ trách:
- Tệ quá! Em bỏ nhà ra đi mà không nói cho anh biết làm anh phải lo ngại trong mấy năm trời, chỉ sợ em lại gặp những cảnh chẳng ra gì. Mà thực, anh cũng hết hy vọng được tái hợp cùng em. Ngờ đâu trời còn thương hại, bỗng nhiên em lại cho đến gọi anh!
Ngừng một lát chàng nói tiếp:
- Thôi từ nay chắc em không nỡ lòng nào bỏ anh mà đi nữa!
Nhưng, như không để ý đến câu nói xót xa, Chi quay sang nhìn ngọn lửa rồi thốt nhiên buông một tiếng thở dài:
- Đời chúng ta có lẽ là đời lý tưởng chăng?
Câu hỏi vẩn vơ làm cho Lương ngơ ngác không hiểu. Chàng ngẫm nghĩ một lúc rồi gật gù đáp:
- Anh thực cũng không biết ra sao. Nếu cho đời chúng ta là lý tưởng thì anh em ta có lẽ không phải là người nữa hay sao? ừ! Em thử ngẫm xem hai ta đều vô lý cả. Có đời nhà ai lại yêu nhau một cách kỳ quặc...
Chi đang làm thinh bỗng cướp lời:
- Mà vô lý thực, anh ạ!
Rồi như để trút sạch nỗi băn khoăn trong trí, nàng thở dài se sẽ hỏi:
- Chúng ta hiện có thể chung sống như xưa được nữa chăng? Hay là...
Lương đáp:
- à! Ra từ nãy đến giờ em vẫn băn khoăn về sự sống của hai ta? Nhưng nghĩ làm gì cho bận lòng vô ích hở em? Chính anh đây cũng không bao giờ nghĩ đến điều đó: Không biết tại sao bây giờ anh bình tĩnh lạ, mà anh xin thú thực: từ nãy đến giờ anh vẫn nghĩ những gì anh cũng không nhớ; có lẽ anh đang sống trong cảnh mộng chăng?
Câu nói mơ hồ khó hiểu làm cho Chi ngơ ngác nhìn Lương. Lương cũng ngơ ngác nhìn Chi hình như cũng không hiểu lời mình đã nói.
Trong lò, ngọn lửa sắp tàn rập rờn ru Lương vào cõi mộng. Hai người ngồi lặng thinh như thế rất lâu, cùng có vẻ suy nghĩ mơ màng.
Chăn gối, giường màn ở căn nhà phố Huế, Chi đã mang lại nhà Lương. Cả con sen cũng được Lương cho đến hầu hạ nàng.
Tuy không phải đó là mệnh lệnh của nàng, nhưng nàng cũng để lặng yên cho người nhà khuân vác, không đả động một lời, hình như không lấy làm khó chịụ
Quả thực, Chi đã siêu lòng vì tấm tình yêu bền chặt của Lương và muốn cùng chàng phối hợp. Khốn thay! Xưa Lương đối với nàng thân mật, âu yếm thì trái lại nay chàng lãnh đạm hững hờ, hình như có cái vực thẳm ngăn cách đôi bên. Thái độ ấy làm cho Chi tưởng bạn đối với mình chỉ còn một tấm lòng thương. Thì, nàng lại cho là cuộc kết giao không phải vì ái tình sẽ giam mình vào một cảnh đời tẻ ngắt. Luôn luôn, nàng chua xót nghĩ thầm: "chả nhẽ ta cứ lẵng đẵng với anh ấy mãi như thế này hay saỏ".
Cứ mỗi lần tự hỏi như vậy là lòng tự ái của Chi lại một lần bị xúc phạm. Tủi thân, Chi lại muống đi thực xa để tự tạo lấy cuộc đời độc lập, không thân thích, không bạn bè.
Là vì, Chi đã nhận thấy hạnh phúc của tình yêu chỉ như một áng hương vút qua đời mình rồi tan mất, tan đi không bao giờ trở lạị Chi đã nhận ra rằng: những người bạn đáng kính, đáng yêu thường đạp xéo, rày vò lòng ta hơn là làm cho sự sống của ta được thêm vui thú, êm đềm; muốn được sung sướng thì chỉ có một cách là sống trơ trọi một thân trên đời, không yêu mà cũng không ghét aị
Nhưng than ôi! thằng Ân nào có phải là một đứa trẻ ngoan để an ủi nàng trong sự sống cô đơn như những người quả phụ. Nó là đứa hay quấy, hay vòi, hay hờn giận. Sự đời bao giờ cũng vẫn khắt khe như thế. Có bao giờ hoàn cảnh lại được thực hợp với ý muốn của ta!
Ra đi còn e ngại, mà ở lại sao đành. Đang lúc phân vân thì bỗng một hôm, trong bữa cơm chiều, Lương lại ngỏ ý muốn cùng nàng lập gia đình. Còn sự yêu cầu nào hợp với lòng mong ước của Chi hơn nữạ Nhưng thấy vẻ mặt thản nhiên và cử chỉ thờ ơ của chàng khi đó, Chi tưởng là Lương chỉ miễn cưỡng hỏi nàng nên cũng mỉm cười đáp lại:
- Để em nghĩ xem đã.
Lương cũng lạnh lùng theo ý, không kêu nài gì nữa làm cho cho Chi càng tin là tấm ái tình thắm thiết ngày xưa đã vì thời gian mà phai nhạt. Dẫu sao câu trả lời ngộ nghĩnh ấy cũng đủ tỏ là Chi đã siêu lòng. Và giá từ đó trở đi, nếu không xẩy ra sự gì lôi thôi nữa thì chẳng bao lâu đôi tình nhân kỳ quặc ấy cũng đến cùng nhau kết nghĩa vợ chồng ...
Nhưng một buổi sáng mai ...
... Buổi sáng mùa đông ấm áp, Chi ngồi đan chiếc áo len cho con ở trước nhà để sưởi nắng. Nàng phải bày ra công việc như thế để bận bịu cho khuây vì chơi mãi, nàng sinh chán nản u sầụ Tuy vậy, những ý nghĩ não nùng vẫn ngấm ngầm trong tâm trí. Thỉnh thoảng như xót xa, nàng lại dừng tay mà buông một tiếng thở dàị
Nàng thở dài, lặng nhìn mấy thiên tuế cục mịch trồng ở giữa những vòng tóc tiên ... Không biết đã bao nhiêu năm mà thứ cây đó mới mọc được chừng ba bốn tấc; biết bao ngày dãi dầu mưa nắng mà mấy tầu lá lưa thưa bám quanh ngọn vẫn còn tươi, chưa héọ Chi lại chạnh tưởng đến cuộc đời cô độc, đắng cay của Chị Năm sáu năm qua, nàng đã phải chịu biết bao khổ cực, thế mà vẫn cứng cỏi, tự phụ như xưa: tấm lòng ngay thẳng ấy vẫn vững bền trơ trơ như những cây thiên tuế.
Gió lạnh đìu hiu ... khóm cây ngọc lan bên tường sột sạt ... Loay hoay với những ý nghĩ buồn rầu, nghe tiếng động khô khan, Chi càng cảm thấy đời mình lạnh lẽọ
Bỗng tiếng ai gọi ngoài đường làm cho nàng tỉnh mộng. Ngẩng lên trông, thấy người phát thư gọi ra nhận giấy, nàng uể oải đứng dậy ra đón. Ngoài mấy tờ báo và thư của Lương, Chi thấy một bức thư đề tên mình thì hơi ngạc nhiên vì đã bao lâu nay nàng chưa từng nhận được một cái thư. Nhưng, đọc tên người gửi, mặt Chi tái dần ... Người ấy là Tú, cố nhân nàng.
- Sao anh ấy còn viết thư cho tả Anh định hỏi ta gì?
Chi vừa lẩm bẩm, vừa xé phong bì ra đọc. Không biết tại sao nàng bỗng run lên bần bật mà lòng thì rộn rã khác thường. Trên tờ giấy kẻ ô vuông có những hàng này:
Em CHI,
"Em ơi! Em cho phép anh gọi là em như thế cho thêm rõ tội ác của anh. Anh hối hận lắm ...
"Ngày ấy, lúc cùng anh vĩnh biệt ở vườn bách thảo, chắc em cũng biết cho nỗi đau đớn của anh, chắc em không ngờ rằng anh lại ngồi đó mà trông theo hút em - phải, hôm ấy em giận anh quá lắm, em khóc như mưa; đến khi bóng em đã khuất, anh xót xa quá, gục đầu xuống lưng ghế xi măng mà khóc ...
"Nhưng khổ thay! Anh chỉ là một thằng ích kỷ, một đứa đê hèn. Vì, lương tâm tuy bị cắn rứt mà anh chẳng biết nghĩ lại thương em: cảnh gia đình em vừa phác họa đã làm cho anh ghê sợ, ghê sợ đến nỗi coi nó như một chốn lao tù! Cái ý tưởng ghét gia đình ngày ấy đã ăn sâu vào óc thiếu niên nên anh cũng bị tiêm nhiễm. Mà thực vậy! Còn gì đáng buồn hơn là mới ngoài hai mươi tuổi đã phải cáng đáng vợ con.Anh em ai cũng coi gia đình là một ngục thất tối tăm, để giam hãm linh hồn, thân thế. Họ thường nói: lấy vợ là hết, đừng mong gì ngóc đầu lên được nữạ
"Hình như năm xưa, Tú đã nói với Chi như thế rồi, phải không em? nhưng ngày nay hối lại mới biết là mình bất nghĩa: cái lý đã đành như vậy, nhưng sao anh chẳng đoái thương em để em phải riêng chịu mọi phần đau khổ ...
"Ôi, cay đắng! Viết ra lời thương xót ấy anh lại càng nhận thấy rõ sự đê tiện của anh. Vì, em ơi! Người ngồi viết thư cho em bây giờ nào phải là chàng thiếu niên trong sạch, tráng kiện như xưạ Tú ngày nay chỉ là một đứa hư thân ốm yếu, đã làm điếm nhục gia đình!
"Một năm sau hôm cùng em ly biệt, anh đã quên hẳn em. Kịp đến khi thôi học thì thầy me anh đều nối gót qua đờị Sinh buồn, từ đó anh thường cùng bạn hữu miệt mài trong cuộc truy hoan ở dưới xóm hồng lâụ Rồi anh mê một hoa khôi trong làng ca kỹ, được ít lâu, Tâm, vì nàng tên ... là Tâm đã nghiễm nhiên là bà Ngọc Tú.
"Vợ chồng ăn ở với nhau được non một năm thì gia cư điền sản của ông cha để lại cho anh đều khánh tận. Than ôi! không biết các cụ đã tốn bao nhiêu mồ hôi nước mắt mới gây dựng được cơ đồ mà chẳng may gập phải đứa con bội bạc để đến nỗi đổ xụp tan tành, đã thế, sau khi tiền hết Tâm lại cuốn gói ra đi ...
Đau đớn quá, anh chỉ muốn đâm đầu xuống hồ tự vẫn cho xong. Song, sau một tháng trời thương nhớ, căm giận nó, ngày nào anh cũng lang thang khắp phố để tìm; thì tình cờ hôm nọ qua phố Quan Thánh, anh lại gặp em. Lúc ấy em đang đứng bẻ một đóa hoa hồng cho con chơị Thằng bé nghịch quá, bóp vụn cả cánh, đài rồi ném vào mặt em, làm cho anh ngẩn ngơ đứng ở bên ngoài ngắm mãi, rồi không biết tại sao mắt anh bỗng ứa hai hàng lệ!
"Từ hôm ấy trở đi, anh bỗng sinh lòng tự thẹn. Nỗi đắng cay hờn giận, người đã làm cho anh phải khánh tận gia tài cũng tự nhiên tiêu tán hết. Vì anh nghĩ: Tâm thực đã báo thù cho em ...
Thực đấy Chi ạ. Ngày nay Tú đau đớn thế nào thì ngày xưa Chi cũng đau đớn thế. Tâm há chẳng làm cho sáng mắt thằng khốn nạn nó đã hủy hoại một đời em, một đời giai nhân băng tuyết.
"May mà anh không đến nỗi phải ân hận vì tương lai em vì em đã lấy được một người chồng xứng đáng là bác sĩ Nguyễn Lương. Anh thú tội cùng em chẳng phải là để mong em tha thứ cho tội ác ngày xưa mà là để còn biết rằng trời là đấng chí công, chí chính, trời đã trừng phạt quân bạc bội này và rủ lòng thương người ngay thẳng.
"Nhưng nếu em còn chút tình thương anh thì xin cho anh gặp mặt con lúc sắp từ giã cõi đờị Thôi anh xin ngừng bút vì anh mỏi mệt lắm rồi không sao gượng được nữạ
Người bạn khốn khổ của em;
tú
T.B - Anh hiện ở phố sông Tô Lịch số nhà ... Nếu em bằng lòng cho con đến thì nên bảo người nhà mang lại chứ em đừng đến làm chị
Đọc xong bức thư, Chi bồi hồi cảm động. Trái tim nàng hồi hộp như người mới chạy một quãng đường dàị Cuộc đời kỹ vãng lại lộn xộn chạy qua trí nhớ làm cho nàng thêm bối rối băn khoăn.
Mải loay hoay với những cảm giác tê mê, Chi không biết lúc đó Lương vẫn đứng bên ngoài mà ngắm nàng. Thấy đọc xong thư, mặt nàng đổi khác thì Lương đoán là người bạn gái vừa nhận được một tin đau đớn, một tin quan hệ. Chàng nóng ruột quá, vội đẩy cửa vàọ
- Em nghĩ gì mà ngẩn cả người ra thế?
Ngoảnh lại thấy Lương, Chi luống cuống giấu tờ thư vào trong túi thì chàng lại hỏi:
- Thư của ai đó, em?
Chi cố gượng cười đáp:
- Của một người bạn. Anh cũng có bốn cái thư, hôm nay trời đi vắng hay sao mà lắm bạn nhớ đến mình thế!
Câu nói khôi hài làm cho Lương nhách một nụ cười, chàng lạnh lùng đón bọc báo, thư rồi thong thả đi vào trong nhà. Một lúc sau, chàng lại ra đứng lảng vảng bên Chi như có điều gì lo lắng. Thấy bạn thở dài, chàng vỗ vai, sẽ hỏi:
- Em có điều gì buồn?
- Không!
- Em nói dốị Em nên biết rằng nếu em đã coi anh là người bạn trung thành thì không nên dấu diếm nhau điều gì mới phảị
- Không biết tại sao bây giờ em thấy chán nản lạ. Em chỉ muốn chết thôi, còn sống ngày nào còn khổ ngày ấỵ
Lương cười gượng:
- Em có những ý tưởng lạ quá, vẩn vơ, vơ vẩn thực buồn cườị Thì ra bây giờ em đã sinh yếm thế.
Chàng không hiểu nỗi băn khoăn trong lòng ngưòi bạn gái nên mới thốt ra nhời buộc tội ấỵ Thực ra, Chi có chán đời, ủy mị đâủ Trong lúc đang bối rối về một việc khó khăn, dầu người kiên nhẫn, yêu đời đến bực nào chăng nữa cũng lắm khi thốt ra những lời tuyệt vọng như Chị Mà thực vậy, lúc nhận được bức thư của cố nhân, nàng xúc động lạ lùng, biết đâu lúc đó nàng lại chẳng tha thứ cho người yêu mà muốn cùng nhau chắp lại tơ tình. Những lời dịu ngọt an ủi của Lương chỉ làm cho nàng thêm đau khổ.
Có lẽ số phận nàng đến ngày hôm ấy là phải chịu đau đớn e chề. Thần Tình ái hình như đã xếp đặt trước mọi sự hình phạt để kết liễu cuộc tình duyên khe khắt. Đang lúc phân vân khó nghĩ, Chi chợt nghe tiếng con kêu khóc ở sau nhà: Thằng Ân thực là con ma ám ảnh nàng trong những khi bối rốị Một lúc sau, con sen đã bế nó lại mà phụng phịu với nàng.
- Thưa bà, cậu ấy cứ đòi bà, con dỗ thế nào cũng không nín.
Chi cau mày nói:
- Mang nó ra đàng sau kia, mặc nó!
Thì thằng Ân càng khóc to:
- Me ơi! me ẵm con.
- Mặc nó. ẵm cả ngày, ai ẵm được. Mày bỏ nó xuống đất kiạ
Ân thấy mẹ hắt hủi thì lại chu chéo lên, đạp dẫy lung tung. Nó đạp mạnh đến nỗi con sen không tài nào giữ nổi, phải bỏ xuống đất. Được thể nó càng dẫy đành đạch như con cá nằm trên thớt, miệng hét lên khản cả tiếng.
Không cầm lòng được nữa, Chi ứa nước mắt, ôm xốc con lên nức nở:
- Thực khổ tôi quá!
Rồi thấy thằng Ân còn hờn, khóc lai nhai mãi, nàng mới thốt ra một lời đau đớn hơn tiếng khóc:
- Con với cái! Trời thực chẳng thương tôị
Thằng Ân quả thực là đứa con tai ác đủ đường. Nghe mẹ nói nặng, nó lại khóc chu chéo lên rất thiểu nãọ Trước kia, lúc còn chưa biết nói, nó lại ngoan hơn. Nhất là mấy hôm nay nó bỗng sinh vòi vĩnh lạ thường, làm cho Chi vừa tức giận, vừa đau đớn chỉ muốn oà lên khóc.
Nghẹn ngào, Chi ôm sốc con vào trong nhà, rồi vừa du nó xuống đất vừa quát lên:
- Có im cái miệng đi không nào!
Thằng Ân lại quần quại trên sàn nhà. Giận quá, Chi vùng xuống bếp lấy một thanh củi toan đánh đòn. Nhưng lúc chạy lên thì thấy Lương đang ôm nó trên tay và vuốt ve dỗ dành một cách dịu dàng, âu yếm, nàng lại vứt roi đi, ứa hai hàng nước mắt.
Hồi lâu, khi đã bớt nghẹn ngào, nàng lặng lẽ đến gần đón lấy con rồi nức nở một mình:
- Con nên thương me chứ. Nín đi, chóng me yêu, chứ sao lại cứ làm khổ me lắm thế, hở con!
Lời than thở đầy nước mắt văng vẳng bên tai Lương ảo não như tiếng ca ai oán. Chàng động lòng quá, se sẽ cất tiếng gọi "Em Chi! Em Chi!" rồi chợt nghĩ ra một kế, chàng vội vã chạy vào buồng ăn lấy hộp bánh "bích quy" ra đưa cho nó vài cáị Nhưng thằng Ân đã thèm đón ngay đâu, nó còn nguây nguẩy làm cao, mãi lúc Chi ngọt ngào dỗ, nó mới cầm và nín khóc. Lương thở dài:
- Giá mà anh có tài chữa Ân thành một đứa trẻ ngoan ngoãn thì sung sướng biết bao!
Rồi theo trào lưu tư tưởng, chàng nói lan man: Lại còn biết bao nhiêu người tin anh, giao tính mệnh cho anh mà lắm khi anh phải phụ lòng: như lắm bận, vì không thấu suốt được căn bệnh hay định bệnh không đích xác, thành thử sau đành giương mắt nhìn người hấp hối ...
Nghề làm thuốc đã chẳng chữa được hết những sự đau đớn của loài người thì anh nào có thể thấu được hết khổ tâm của em. Vì thế, anh có dám làm điều gì trái ý em đâu, anh cũng biết là em đã khổ nhiều vì anh rồi, em ạ!
Giọng nói thong thả, dịu dàng và nét mặt nghiêm trang mơ mộng đủ tỏ là lúc ấy Lương cảm thương Chi vô hạn. Nhưng nghe lời chân chính ấy, Chi vẫn hững hờ không mảy may thương xót. Nàng ôm chặt con vào lòng rồi âu yếm bảo:
- Mẹ yêu con quá! Con tôi ngoan quá!
Nàng khen con là vì lúc đó nàng nghĩ đến cha nó, chứ thực ra thằng Ân có ngoan ngoãn bao giờ ...
Ngay chiều hôm ấy, Chi mang con lại phố sông Tô Lịch, nơi Tú ở. Bước chân xuống xe, Chi bàng hoàng như người mới chợt ngủ dậy trong hôm mưa dầm: trời mới về chiều đã tưởng là sáng hôm saụ Nàng ôm chặt con vào lòng mà suýt soa, tuy không lạnh.
Đứng lưỡng lự một lúc, Chi mới gõ cửạ Một cô bé xinh đẹp, lách mình ra ngoài hai cánh khép, mỉm cười và hỏi nàng bằng thứ giọng rất ngây thơ:
- Chị hỏi gì ạ?
- Anh ... ông Tú có nhà không em?
- Có, mời chị vào trong nhà.
Chi vào khỏi thì cô bé cũng khép cửa lại, rồi tươi cười:
- Chị có phải là em anh Tú không?
- Phải! Sao em biết?
- Em đoán thế. Chị mới ở Hưng Yên lên phải không?
- Phảị
- Chị lên thăm anh Tú?
- Phảị
Đến đây, thì cô bé như đã thỏa tính tò mò, vui vẻ bảo Chi:
- Được, thế chị hẵng đứng đây nhé! Để em báo tin cho anh Tú đã. Chắc anh ấy mong chị lắm đấỵ
- ừ, em lên đị
Cái thái độ ngây thơ, thân mật của cô bé làm cho Chi bỗng nhiên như thư thái trong lòng. Nàng cảm thấy từ nay đời nàng cũng sẽ vui tươị
Người ta, sau mấy năm xa cách nhau, bao giờ cũng có lòng tha thứ đối với lỗi lầm khi trước. Thời gian thường làm cho ta quên sự khổ sở đã quạ Ta có ghi nhớ họa chăng chỉ những khi sung sướng xum vầỵ Vậy, Chi đến thăm Tú không phải là để hỏi tội chàng mà để cùng nhau than thở vì nỗi đắng cay trong mấy năm trời xa cách.
Còn đang bâng khuâng nghĩ ngợi thì cô bé đã chạy xuống, nói khôi hài:
- Em đã bảo anh ấy rồị Nhưng chị có phải là chị Chi thì mấy được lên!
Chi mỉm cười, đặt tay lên vai cô bé, âu yếm hỏi:
- Sao em biết tên chị?
Thì cô ta đưa mắt nhìn nàng một cách rất "lẳng lơ" mà thỏ thẻ:
- Em vừa hỏi anh Tú xong.
- Khá lắm! Còn em? Em tên là gì?
- Chị hỏi anh Tú thì sẽ biết.
Nói xong, cô bé vùng chạy xuống dưới nhà, có vẻ sung sướng như nhà thi sĩ mới làm được bài thơ haỵ Chi cũng sung sướng nhìn theo, chờ khi bóng cô đã khuất mới thong thả trèo lên gác.
Đi trên cầu thang, nàng bỗng sinh lòng lo sợ vẩn vơ và rờn rợn. Nàng hồi hộp hơn nữa khi đã trông thấy Tú ngồi trên giường mà nhìn về phía mình đị
Hai người lặng lẽ nhìn nhau, cùng mấp máy cặp môi chàọ Rồi sau những phút cảm động, Chi vội vã ẵm con tiến lên chỗ Tú ngồị Nhưng, gần tới giường không biết tại sao nàng đứng lại đăm đăm nhìn Tú ...
Quả thật như lời nói trong thư: Tú bây giờ chẳng phải là chàng thiếu niên trai tráng, vui tươi thuở nọ: dung nhan đã tiều tụy, thân thể lại gầy gò như người ốm nặng đã lâụ Nhưng, khi đã yêu ai thì người ta thường hay nghĩ đến tính hạnh, đến những cái đáng yêu của bạn tình hơn là dung mạo bề ngoàị Cho nên trong lúc thấu suốt được sự biến đổi cả tinh thần lẫn thể chất của người xưa, Chi không chán nản, nàng nghĩ đến sự ân ái đã qua ... Xưa kia, trên hồ bán nguyệt nàng đã tỏ cho Tú những giấc mộng ngày xuân ... Xưa kia, nàng đã phải bao phen vì chàng mà thổn thức! Sự ân ái ấy đã qua rồi mà Chi còn cảm thấy biết bao hương vị nồng nàn. Thì, nửa vì thương hại Tú, nửa thương thân mình, nàng nghẹn ngào:
- Đây, anh đón lấy con!
Tú cũng ứa lụy giơ tay run run ra đón thằng Ân nhưng nó lại nhè mồm, nhất định không theọ Chi gượng cười, nói nựng:
- Thầy em đấy mà! Sao em lại không theỏ
Khốn thay! Thằng Ân nào có biết ai là cha nó. Từ lúc lọt lòng đến nay, nó mới nghe mẹ nói đến tiếng thầy là một thì nó hiểu sao được, nên ngẩn mặt ra nhìn người lạ mặt, môi mím chặt vào nhau trông rất ngộ.
Lúc ấy, Chi nghiêm nghị như một người đang lo tính việc quan trọng. Nàng lặng lẽ ngồi xuống, nét mặt đăm đăm có vẻ suy nghĩ mơ màng. Hồi lâu nàng kể lể:
- Giá ngày ấy anh thương tôi một chút thì đâu đến nỗi phải khổ sở như ngày nay ... Nhưng thôi, anh ạ.
Nàng ứa nước mắt khóc. Rồi gạt nước mắt nàng gượng cười:
- Nhưng thôi! Nhắc lại làm chi những sự lỗi lầm khi trước. Anh khổ đã nhiều mà em cũng gian nan vất vả. Ngày nay đời em vẫn lênh đênh như thuyền không láị (Chi gạch hai chữ lênh đênh bằng một tiếng thở dài não ruột.) Thực em giận anh không để đâu cho hết, nhưng rồi đây nếu em vẫn ... thì thằng Ân sẽ ...
Chi chưa nói được hết câu, giọt lệ đã ngập ngừng trong mắt. Nàng bỗng nghĩ tới Lương, nên đau lòng quá, chỉ muốn khóc oà lên.
Vì nàng thương con, nên mới thương lây cả cha nó. Thằng Ân đẻ chưa khai thì ngày sau lớn lên, lúc đã cắp sách đi học, biết làm thế nào cho nó khỏi tủi thân. Cái tiếng con đẻ hoang chỉ có một mình cha nó là rửa sạch được thì dẫu nàng oán giận đến đâu chăng nữa cũng không nỡ tận từ với Tú, huống chi nàng vẫn còn yêu ...
Nhưng còn Lương? Chi sao nỡ phụ chàng? Phụ chàng mà trở lại với người xưa, Chi sẽ hóa ra một đứa vô ân, bất nghĩả
Đang lúc phân vân, Chi bỗng tìm ra một cớ để tự tha thứ cho mình! Nàng thầm nghĩ: "Ngày mới quen biết nhau, anh ấy còn không cần đến tình yêu xác thịt, ngày nay chắc anh cũng chẳng hẹp lượng gì mà không vui lòng cho ta tái hợp với Tú. Huống chi, độ này anh lại có ý hờ hững với tạ Biết đâu Lương chẳng mong mình đi cho khuất mắt!"
Nghĩ vậy, nàng thở dài hỏi Tú:
- Chả hay bây giờ anh có thương đến đứa con gái khốn khổ này không?
Tú nghẹn ngào:
- Tôi còn sống đến nay cũng chỉ vì mong được thấy tung tích em ... chứ nếu ...
- Nếu em chết rồi thì có lẽ anh đã tự sát để theo em rồi đấy nhỉ?
Nói xong, Chi thở ra thực mạnh, rồi lại tươi cười hỏi:
- Em đã xóa bỏ những lỗi lầm của anh khi xưa rồi đó, chẳng hay anh có muốn cùng em xum họp như em đã nói với anh độ trước hay không?
Tú sửng sốt nhìn Chi:
- Thế ra em cũng chưa ...? Ông Lương là thế nào với em?
- Chuyện, em kể thì dài lắm, mà rất khác đờị Từ ngày chúng ta từ biệt nhau, em đã gặp nhiều sự lạ lắm. Thực là một thiên tiểu thuyết ly kỳ!
Rồi Chi thuật lại chuyện mình cho Tú nghẹ Nàng khen ngợi tính quân tử của Lương nhiều lắm. Nhất là việc giả say rượu để thử lòng và lúc mẹ con bị khốn quẫn phải mời Lương đến chữa bệnh. Xong, nàng kết luận:
- Đấy anh coi! Có bao giờ em quên được anh đâụ Em còn đau khổ đến nay cũng chỉ vì ... (Chi nức nở) Anh ơi! Anh có biết là em vẫn chung tình với anh? ...
Nghỉ một lúc cho bớt nghẹn ngào, nàng lại se sẽ tiếp như nói một mình:
- Chung tình? Em mà lại chung tình với anh? Thực là khó tin quá, anh đã là chồng em đâủ Nhưng thực ra em chịu sống cô độc cũng chỉ vì anh, vì thằng con đó. Em cũng không hề nghĩ đến điều ấy, nhưng bây giờ ngồi trước mặt anh, em mới chợt hiểu lòng em chỉ vì em vẫn yêu anh ...
Nói đoạn, nàng đăm đăm nhìn Tú. Có lẽ lúc ấy, nàng nghĩ đến sự xum họp mai sau vì hai má nàng hồng hào tươi tắn, cặp mắt đen trong sáng cũng lộ vẻ say đắm lạ thường. Lòng Chi lúc ấy lai láng biết bao tình âu yếm nồng nàn! Nàng vui sướng như người quả phụ thấy chồng sống lại, trong giấc mơ.
Rồi sau lúc quá say sưa, Chi âm thầm bảo Tú:
- Bây giờ em hãy viết thư từ biệt anh Lương đã. Chắc anh ấy buồn vì em lắm nhưng mặc kệ, em chỉ biết có anh thôị
Nói xong, nàng cười nụ, ôm thằng Ân đặt xuống gác và lấy con dao dọc giấy trên bàn cho nó chơi, đoạn, nàng ngồi viết cho Lương mấy hàng này:
"Thưa anh,
Xin anh đại xá cho sự đường đột của em, vì ngày nay em đã phụ anh để trở lại với người yêu năm trước. Bức thư hôm nọ em đọc ở trước nhà chính là thư của Tú đó, anh ạ. Em thấy chàng hối hận vì đã làm cho em khổ sở một đời thì, ôi! Cay đắng, em vội tha thứ cho bạn ngay và đã tính đường cùng anh ly biệt ...
"Anh ơi, anh nên nghĩ đến nông nỗi đau lòng của mẹ con em vì nếu em, không trở lại với Tú thì thằng Ân suốt dời sẽ mang tiếng con đẻ hoang, mà tha thứ cho người bạn gái khốn khổ."
Viết xong, nàng gập lại bỏ vào túi rồi đến bên Tú mà nói với chàng :
- Anh trông con hộ em một tí nhé. Để em về nhà thu xếp cho chóng xong. Sau em lại đến; mà đêm nay anh cho em ngủ trọ ở đây nhé!
Nghe giọng nói và dáng điệu lẳng lơ, Tú chợt nghĩ đến Tâm, người đã làm cho chàng khánh kiệt gia tài thì cảm động, chàng cầm lấy tay Chi và thổn thức:
- Em tử tế quá. Anh thực không ngờ em lại ... Trong lúc mê man hạnh phúc, Tú quên bẵng là mình hiện đang mắc bệnh lao trầm trọng.
Tối hôm ấy, Lương vừa về đến nhà thì bác tài Năm đã ở dưới bếp chạy lên, hớt hải báo cho chàng cái tin đau đớn:
- Thưa ông, không biết tại sao lúc chiều bà ẵm cậu đi chơi đến tận sẩm tối mới về; bà về một mình, không có cậu Ân; rồi được một lúc, lại cắp gói ra đi nữa và bảo tôi đưa cho ông bức thư nàỵ
Lương lạnh lùng đón tờ giấy gập tư của bác Năm đưa cho, hình như có điều gì lo nghĩ. Quả vậy, đọc xong mấy hàng chữ Lương chưa kịp thở dài, thì bỗng nghe tiếng chuông gọi cửa liên hồị Một lúc sau, bác Năm trở vào, hốt hoảng nói:
- Thưa ông, có bà nào cầm dao!
Lương cũng giật mình sợ hãi, nhớn nhác nhìn ra cửạ Chàng lắc đầu, nét mặt có vẻ khổ sở, tuyệt vọng vô cùng. Rồi bỗng nhiên, chàng hầm hầm tức giận, lẩm bẩm nói một mình:
- Tao lại phải cho mày một bài học nhã nhặn chứ chẳng không!
Nhưng chợt nghe tiếng hầm hè và nghiến răng ken két, chàng bỗng mất hết can đảm và hấp tấp chạy lên gác vào buồng Chi mà đóng chặt cửa lạị
Dưới nhà, bà khách, một người thiếu phụ xõa tóc tơi bời, hai mắt trợn trừng trông rất dữ dội, đang giơ dao sấn sổ với bác Năm:
- Ông ấy đâủ Ông ấy đâủ
Bác Năm vẫn lễ phép trả lời:
- Ông tôi đi chơi chưa về.
- à, mày nói dối
Nói đoạn, người thiếu phụ như điên cuồng, chạy bổ đi tìm Lương khắp nhà dưới rồi lên gác, tay phải vẫn cầm con dao sáng loáng, miệng thì hầm hè như con thú dữ mất con. Đến cửa buồng ngủ của Chi, người đàn bà khốn nạn vặn quả đấm, đẩy ra không được thì hét lên những tiếng thảm thương ghê gớm:
- Nó ở đây rồi, ông đền mạng con tôi đị Trời ơi là trời!
Lương ở bên trong, tuy tức giận nhưng cố gượng đứng im để mặc cho nàng kêu gào phá phách. May sao lúc ấy có hai người đàn ông lên ngăn cản. Người đứng tuổi, ăn mặc sang trọng, vừa dằng lấy con dao trong tay vợ vừa làu nhàu:
- Mợ lạ quá! Bệnh nó chết thì ai làm thế nào cho khỏi được. Mợ hung hăng như thế chỉ tổ cho hàng phố chê cười thôị Thực vô lý quá! Cũng may mà ông đốc đây là người nhã nhặn chứ mợ cầm dao vào nhà ông, ông ấy lại không có quyền tống mình ra cửa hay saỏ
Đoạn chàng lại quay mặt về mé cửa buồng:
- Xin ông tha lỗi cho sự vô lễ của nhà tôị Khốn nạn, chỉ tại đau đớn vì con nên mới hóa điên cuồng như thế.
Nhưng bà vợ vẫn dẫy rụa kêu gào:
- Chính nó giết con tôị Khốn nạn, nào có bệnh tật gì cho cam. Vừa mới sáng ngày nó hãy còn nguây nguẩy mà đến chiều đã ... Trời ơi! Quân giết người!
Mãi đến lúc tiếng rền rĩ của bà khách đã im hẳn, Lương mới dám cử động. Chàng nằm vật xuống giường như một kẻ tuyệt vọng, chán đời rồi, tủi thân, chàng ứa hai hàng nước mắt ...
Ôi! Quanh mình Lương chỉ có những kẻ chực giết chàng. Người chàng kính yêu đã tận từ ân nghĩa, mà kẻ kia được chàng săn sóc, chạy chữa cho có ngờ đâu lại lăng mạ chàng là kẻ sát nhân và đòi đền mạng. Làm ân nên oán! Còn gì mỉa mai chàng hơn nữa!
Hồi lâu, khi sự đau đớn đã dìu dịu, chàng mới ngồi dậy mà nghẹn ngào tự nhủ:
- Ta giết người thực ư? Không có lẽ; ta đã án mạch cẩn thận rồi mới kê đơn kia mà!
Nhưng sao thằng bé lại chết? Câu hỏi ấy lại làm cho Lương thêm bối rối, chàng nào có biết sao; cái tiếng kêu thảm thiết: "Trời ơi, quân giết người" vẫn còn văng vẳng bên tai như ở quãng xa xăm đưa đến ... Rồi chợt nghĩ đến những người chàng chữa mà chẳng may bị thiệt mạng, Lương bỗng như nghe thấy tiếng rên rỉ đòi mạng của những oan hồn ... Sợ hãi chàng vội quờ quạng tìm cái khuy bấm đèn. Rồi khi ánh sáng đã bật lên, chàng thở dài, ngơ ngác nhìn quanh như mới thoát khỏi một sự hiểm nghèo ...
Mấy cái áo màu, Lương may cho từ mấy hôm trước, Chi không mang theo nên trong lúc vội vàng, nàng bỏ ngổn ngang trên đệm. Nhìn đống áo, Lương bỗng sực nhớ đến Chi nên vội rút bức thư trong túi ra đọc lạị
Lúc ấy chàng đã hơi bình tĩnh nên không đem lòng oán giận tình nhân. "Biết đâu lúc cầm bút viết cho ta, Chi lại chẳng đau đớn vì tự biết mình bội bạc. Phải, chỉ người thủy chung mới có tình yêu chuyên nhất. Nàng, đã vì tình thủy chung đáng kính ấy mà phải phụ bạc ta, ta sao nỡ trách nàng."
Tự nhủ vậy, Lương thở ra, nói một mình:
- Hừ, không biết anh chàng ấy khéo tu từ kiếp nào mà vớ được người tình nhân hiếm có thế, chỉ đáng thương cho ta, ta thực là một đứa vô duyên!
Rồi trầm ngâm một lát, chàng lại tiếp:
- Trời! đáng thương thay ... Nhưng ta với em đã vô duyên làm vậy thì, em Chi ạ, từ nay anh mong rằng đời ta không còn gặp nhau nữa, anh xin thành tâm chúc cho em được sung sướng với chồng con!
Lời nói nửa ngụ ý thiết tha, nửa đá giọng khôi hài, đủ tỏ là Lương chỉ muốn quên và tha thứ cho người bạn gáị Giá Chi cứ lặng lẽ ra đi, đừng đả động gì đến sự tái hợp với cố nhân thì có lẽ chàng cũng coi là một sự dĩ nhiên mà yêu Chi trong "mộng tưởng" như xưa được. Nhưng khốn thay! Nàng đã vô tình nói rõ cho Lương biết, cái ý tưởng ghét ghen với người tốt số hơn mình lại làm cho tấm tình hờ hững của Lương bỗng trở nên tha thiết ...
...Chàng muốn quên nhưng tự biết là không thể dứt tình ngay được thì chàng lại buồn rầu, rưng rưng muốn khóc. Rồi chợt trông thấy tấm ảnh người mẹ yêu quý treo trên tường, chàng lại ngậm ngùi nhớ tiếc tuổi thơ ngâỵ Ngày ấy chàng sung sướng biết bao nhiêụ Thuở bé, Lương vốn là một đứa trẻ ngoan nên được cha mẹ rất đỗi thương yêụ Đời thiếu niên của chàng êm đềm trong sạch như một buổi sáng hè hiu hiu gió. Mãi đến năm 23 tuổi, chàng mới phải thất vọng lần đầu, thất vọng, vì cái chết bất ngờ, thê thảm của người vợ trong tối tân hôn. Từ đó trở đi, chàng quyết ý gác bỏ chữ tình ra ngoài cuộc đời hoạt động. Đã tưởng không bao giờ chàng còn khổ sở vì tình nào ngờ ...
Nào ngờ đâu chàng bỗng gặp Chi! Con người tệ bạc ấy đã cợt trêu chàng trong mấy năm nay lại nỡ tận từ ân nghĩạ Nào ngờ đâu đã bao nhiêu năm vui cùng nghề nghiệp, chẳng có điều trở ngại nay bỗng có người buộc cho chàng cái tiếng sát nhân. Trời! chàng nặng lòng thương người khốn khổ nào họ có biết đến ơn chàng.
Rồi từ chuyện nọ nhảy sang chuyện kia, Lương lại nghĩ đến cái mộng êm đềm cái "lý tưởng" mà chàng đã ôm ấp bao lâu trong tâm trí, với nghề làm thuốc chàng đi phiêu lưu, để chữa bệnh cho mọi người, kẻ nghèo khó thì cũng chữa cho không.
Chàng lại nhớ đến những đêm trong sáng cùng mấy anh em đóng trại trên trái đồi u tĩnh ... thì lòng yêu mến tạo vật bỗng làm cho chàng nhớ tiếc sự sống tự do, đầy sinh thú ...
- Đi! Phải đi!
Bao nỗi buồn rầu chất chứa trong lòng người thiếu niên bỗng theo tiếng goi của núi sông mà tan đi mất. Lương như nhẹ hẳn người, buông một tiếng thở dài khoan khoáị
Ngay lúc ấy, bác Năm ở dưới nhà chạy lên, cất tiếng sẽ hỏi:
- Bẩm, ông có sơi sữa để con phả
Lương cau mặt đáp:
- Không, tôi không ăn!
Thì bác Năm có ý buồn rầu lo ngại ...
- Bẩm, nếu ông nhịn đói, mai làm việc thế nào được?
Nghe giọng nói dịu dàng, Lương cảm động ngẩng lên đăm đăm nhìn tên đầy tớ trung thành, tự nhủ: "Được lắm! anh thực là người có nghĩa, biết thương chủ trong lúc lo buồn. Hừ! có lẽ ở trên đời này chỉ có anh là biết ơn ta mà thôi!
Nghĩ vậy, chàng cất tiếng nhẹ nhàng sẽ gọi:
- Anh Năm!
- Dạ!
- Anh vẫn còn thức đấy à?
- Bẩm vâng, còn sớm lắm. Ông sơi sữa để con phả
- ừ, mau lên nhé
Bác Năm quay đi, chàng gọi lại:
- Này anh Năm!
- Dạ.
- Tôi sắp đi đây ... anh hãy ở đây nghe tôi dặn. Tôi bảo thế nào anh cứ làm như thế, không được hỏi lôi thôị
Trước hết, anh vào buồng thay áo soạn cho tôi những đồ dùng Hướng Đạo cả quyển sách bìa đỏ anh cũng xếp vào trong "sắc" hộ. Cái xe đạp của anh vẫn để ở nhà đấy chứ?
- Bẩm vâng.
- Thế anh cho tôi mượn và buộc cái gậy vào đấy để mai tôi đi chơi; sáng mai anh bảo chúng nó nấu cơm thực sớm và nhớ đánh thức tôi dậy, nghe không?
Đoạn, chàng rút chiếc ví ở trong bọc ra, lấy một tập giấy bạc đưa cho Năm:
- Việc nhà, tôi nhờ anh trông nom giúp. Tôi đi những vài tháng mới về.
- Bẩm ông, đi đâu ạ?
- Đi chơi! Thôi anh cứ theo đúng lời tôi dặn không được hỏi nữạ
Tảng sáng hôm sau, trên cầu sông Cái, một chàng thiếu niên vận y phục Hướng đạo cỡi xe đạp vùn vụt đi! Ra đến giữa cầu, thấy gió hiu hiu mơn man gò má và cảnh bình minh sán lạn, chàng cảm động cất tiếng hát bài "Lúc đi lập trại".
Nhưng giọng hát của chàng chẳng phải là giọng hát vui cười trong trẻo như xưa, nghe ra có vẻ đau đớn âm thầm ...
ánh sáng phơn phớt của ngọn đèn điện phủ rua mầu hồ thủy tỏa ra trong buồng như đồng hóa với bốn bức tường lơ nhạt.
Ngồi đối diện với người xưa, Chi sẽ vuốt ve con ngủ trong lòng, hai mắt đăm đăm mơ mộng ... khuôn mặt nàng tươi tắn phản chiếu ánh đèn lại càng thêm tươị
Hai người ngồi im như thế đã khá lâụ Bỗng Tú thở dài sẽ bảo:
- Em xử đại lượng với anh thực chỉ làm cho anh thêm tủi thẹn vì anh không đáng làm chồng em. Một đứa bần tiện như anh nào có hay ho gì mà em còn lưu luyến.
Chi ngắt lời:
- Sao lại bần tiện? Anh thực ít lòng tự ái!
Rồi, yên lặng một lúc nàng vừa cúi xuống hôn con, vừa âu yếm tiếp:
- Mà dù anh có ... chăng nữa em cũng chỉ biết là em yêu anh, vì em đã có con với anh rồi ...
Mấy tiếng "em đã có con" bỗng gieo vào lòng Tú một cảm giác lạ lùng: nửa e thẹn nửa xót thương. Vì, chạnh tưởng đến sự bẩn thỉu lúc nuôi con, chàng ghê tởm vô cùng, tưởng như nếu ở địa vị ấy, chàng không thể nào chịu được.
Thế mà Chi vẫn vui, vẫn cam lòng chịu khổ ...
- Trời! ta thực là một thằng khốn nạn.
Bao sự ghê sợ, cảm thương trong lòng, Tú bỗng nhiên thốt ra lời tự mắng. Chi biết là chàng bị lương tâm cắn rứt nên ngọt ngào sẽ nhủ:
- Thôi! xin anh đừng nhắc lại chuyện xưa làm gì nữạ Chuyện đã qua rồi thì hơi đâu mà nghĩ đến cho nhọc lòng. Ta có đau khổ nhiều mới biết thương nhau ...
Em khổ nhiều lắm rồi, nên bây giờ chỉ muốn vui, anh cứ nghĩ quanh nghĩ quẩn mãi như thế thì em còn vui sao được, (Đến đây giọng nàng đổi ra vẻ âu yếm nũng nịụ) Nay mai chúng ta đã được xum họp một nhà, sung sướng biết bao nhiêu! Nếu anh cứ buồn, em giận cho đấy, đừng kêụ
Tú càng thêm chua xót, chàng nào có thể theo được ý người yêu vì chàng đang mắc bệnh lao trầm trọng. Động lòng, chàng gục đầu xuống bàn mà sụt sùi khóc.
Nhưng Chi nào hiểu thấu sự đau đớn của cố nhân! Nàng chỉ có một định kiến là Tú bị lương tâm cắn rứt nên mới thảm thương như thế.
Vậy nên trong lúc Tú nước mắt đầm đìa thì trái lại Chi lặng lẽ nhìn chàng hai mắt lộ vẻ nồng nàn vô hạn. Giá lúc ấy Tú ngẩng mặt trông lên thì chắc phải cảm động vì cái nhan sắc đắm say của nàng. Hơn nữa nếu chàng đọc được tư tưởng của người yêu thì có lẽ cũng say sưa hạnh phúc mà cùng nàng hoan hỉ vì, Chi đương nghĩ đến sự ái ân "vô nghĩa" cũng như người quả phụ kia ngồi mơ màng cái lúc hương đượm lửa nồng.
Mà sao nàng khác người quả phụ? Trong mấy năm xa cách, nàng chẳng được biết thú mây mưa, chẳng hy vọng gì được tái hợp với người tình cũ thì nào khác một người góa chồng ở vậy nuôi con?
Nhưng may sao! Tú lại trở về dương thế để cùng nàng chắp lại tình xưạ Ôi hạnh phúc! Ngờ đâu người mà ta coi như đã chết, vẫn ở trên đờị Tâm sự Chi lúc đó thực không khác gì người trinh phụ được tin chồng đã chết trận mà một hôm, bỗng thấy trở về quê quán!
Nhưng chợt nhớ ra rằng Tú còn mỏi mệt vì nước da chàng xanh xao quá đỗi, Chi lại thở dài tự nhủ: "Đời còn dài, hy vọng còn nhiều! Đi đâu mà vộị Làm thế chả sợ con nó cười cho!" Rồi nàng ẵm con đứng dậy âu yếm bảo tình lang:
- Em đi ngủ đây, mệt lắm rồị Còn anh, anh nên bắt chước Quan Công lúc bị giam trong trại quân Tào mà cầm đuốc chờ cho đến sáng để tránh sự hiềm nghi, nếu không có đuốc thì cầm đèn cũng được.
Nói xong, nàng mỉm cười để lộ hai hàm răng trắng muốt như những nụ ngọc lan rồi vui vẻ ôm con lên giường. Khi đã đặt thằng Ân xuống đệm, nàng cũng nằm theo; một tay lồng xuống cổ con miệng thì xuýt xoa nói nựng ra chiều âu yếm. Một lúc sau cả hai mẹ con đều ngủ saỵ
Ngồi tỳ tay vào gò má, Tú lặng ngắm người yêu trong lòng xiết bao lo ngạị Mấy hôm nay vì trời ấm áp chàng không ho nên Chi vẫn chưa biết là chàng mắc thứ bệnh hiểm nghèọ Ôi! nếu nàng hiểu rõ thì nào có thể vui sướng như vậy được. Nghĩ lẩn thẩn, Tú lại tự trách mình sao chẳng nói ra từ trước để cho nàng chán nản mà vui lòng làm bạn với Lương.
Chàng lại nghĩ đến cha mẹ, họ hàng, đến cái tội làm cửa nhà tan nát.
Rồi từ đời ký vãng quay về đời hiện tại, Tú bỗng nghĩ đến con.
Lúc nãy Chi đã nói với chàng: Chi không dám lấy chồng cũng một phần vì thằng con đó. Như vậy có lẽ nàng đã miễn cưỡng gửi thân cho chàng vì tình thương con quá nặng. Đối với lòng hy sinh cao quý ấy, chàng sao nỡ giữ lòng ích kỷ để nàng phải vì mình mà bỏ phí ngày xanh!
Hơn nữa, cứ theo những sách nói về "sinh lý" thì những đứa con đẻ hoang dù có trí thông minh đến đâu cũng chỉ là những phường gian ác; thằng Ân sao tránh khỏi được cái lẽ đương nhiên ấỵ
Trong lúc phân vân, người đa cảm thường hay để định kiến mê hoặc, cái thuyết "di truyền tổ phụ" vừa nảy ra trong óc đã làm cho Tú nhận thấy thằng Ân quả là một đứa con gian ác, từ tính hay vòi đến cặp mắt to và sáng quắc, chàng đều cho là những nét đặc biệt của kẻ gian hùng.
- Trời ơi! Nếu thế Chi sẽ phải khổ sở suốt đời vì con, mà xã hội sau này cũng thêm một con trùng độc. Ta biết làm thế nào mà cứu được nàng ra khỏi vòng đau khổ? Ta biết làm thế nào mà trừ được cái vạ sau nàỷ
Lời than thở thốt ra trong lúc lo buồn thương cảm đủ tỏ là Tú muốn ... trước khi nhắm mắt, cho xong đời thằng bé.
Giết nó đi chăng? Không, chàng không đủ can đảm làm cái thủ đoạn gớm ghê ấỵ Nhưng chả nhẽ chàng lại cam lòng để nó đầy đọa thân Chỉ
May sao đang lúc băn khoăn lo sợ, Tú bỗng nghĩ đến cái tư tưởng sâu sắc về đời người của một nhà triết học tây phương: người ta dù hư hỏng đến đâu cũng có thể tu tâm cải quá được, chàng thở ra, nghĩ thầm: "Chính ta đây, trước thế mà nay còn biết hối hận nữa là thằng bé con, nếu ta khéo dậy thì may ra nó cũng thành người lương thiện."
Rồi chạnh tưởng đến bước đường mai hậu mà chàng đã phác họa trong tâm trí, Tú cảm động lẩm bẩm nói một mình:
- Ta làm nên tội thì bây giờ phải mang cái trách nhiệm nặng nề ấy chứ nào phải bỗng dưng đeo cái vạ vào mình.
Đêm đã khuya ...
Tú càng ngẫm nghĩ càng xót xa vì nỗi niềm khe khắt. Sự xót xa chứa trong tâm não lại như truyền vào gân cốt làm cho chàng mệt mỏi vô cùng. Không gượng được nữa, chàng uể oải đứng dậy đến bên giường định nằm ngủ, nhưng, không biết tại hữu ý hay vô tình, Chi lại nằm nghênh ngang ở giữa giường, thành thử chàng lúng túng không dám đặt mình xuống. Mà hai mẹ con Chi đã thiêm thiếp giấc nồng, chàng toan gọi bảo nàng nằm dịch vào trong nhưng lại không dám, đành se sẽ nằm ghé bên mép giường.
Một lúc sau, vừa sắp thiu thiu ngủ thì bỗng nhiên Tú ngã lăn từ trên giường xuống sàn gác. Chàng vừa đau đớn, vửa tủi thân, chỉ muốn khóc òạ Nhưng chàng bỗng tỉnh táo không muốn ngủ nên nữa lặng lẽ đến bên bàn giấy viết cho Chi bức thư từ biệt.
Bức thư ấy như sau này:
Mười hai giờ đêm, trong lúc em yên giấc;
Em CHI,
Dù anh có ích kỷ đến đâu chăng nữa, anh cũng không thể nào cùng em chung sống được, vì, khổ tâm cho chúng ta quá, anh hiện đương mắc bệnh lao, chỉ một vài năm nữa sẽ không còn ở trên đời nàỵ Nếu lúc đó chúng ta đã thành chồng vợ thì đời em sẽ ra saỏ
Vì vậy anh phải trốn ra đi ... Khốn nạn! Sao từ lúc đến thăm anh, em vui thế. Nhưng thấy em vui, anh chỉ khóc ngấm, than ngầm, than cho cái duyên kiếp tàn tệ của đôi ta ...
Nhưng anh lại nghĩ rằng: trời không cho chúng ta được xum họp là một sự chí công vì nếu cha con anh mang nhau đi, anh biết lắm, thì em sẽ được hoàn toàn vui sướng. Mất thằng Ân, em sẽ không đau đớn, vì nó nào phải là một đứa trẻ ngoan để những lúc vắng bạn thân yêu, em cùng nó tỉ tê trò truyện. Anh đã quan sát diện mạo và cử chỉ của nó thì biết là nó sẽ trở nên một đứa gian hùng, một thằng ăn cắp như anh.
Đọc đến đây chắc em cũng bồi hồi thương tiếc cha con anh. Cũng đau đớn vì đứa bạc bội này mà có lẽ phải sa hai hàng lệ, nhưng anh tin rằng rồi em sẽ hiểu lòng anh. Em ơi! Anh nỡ lòng nào để cho em phải vì một người vô dụng mà bỏ phí ngày xanh. Em khổ sở đã bao lâu vì thằng con đó thì ngày nay xin em trả lại nó cho anh mà an hưởng cuộc đời tự do trong sạch.
Hai cha con mang nhau đi đâu, em cũng chẳng nên nghĩ đến làm gì. Nhưng anh xin nói để em an lòng: trong những ngày còn sống, anh sẽ tận tâm dậy dỗ và truyền cho nó bệnh lao ... Anh sẽ cho nó hít những trùng ghê tởm chứa trong hơi thở anh vào phổi nó để trừ một đứa gian hùng tương lai cho xã hộị
Thôi, em quên đi nhé! Đừng nghĩ đến anh nữạ Anh đã làm hại một đời em thì bây giờ anh xin trả lại em nhưng ngày xanh vui sáng.
Rồi một buổi chiều đông, trong một căn nhà lá ở thôn quê, một người đàn ông còn trẻ, tay ôm đứa con hấp hối mà chính mình cũng hấp hối như con, nhưng trước khi thở hơi cuối cùng, chàng ta còn cầu nguyện cho người bạn gái thân yêu mọi sự sung sướng ở đờị
Người yêu em
Tú
Bức thư tuy vắn tắt song Tú viết lâụ Mà lúc đó chẳng biết chàng có thương tiếc Chi không, nhưng nét mặt nghiêm trang và nghĩ ngợi đủ tỏ rằng chàng tin là việc mình sắp làm có một ý nghĩa thiêng liêng, chàng cảm thấy đời Chi sẽ vui tươi rực rỡ.
Mà cũng bởi thế nên khi buông bút, Tú động lòng quá, bưng mặt khóc sụt sùi ...
