Khúc Quanh Của Dòng Sông - V.S. Naipaul

[ngudoc]

Chương 15

Trước đây chưa bao giờ tôi đi máy bay. Tôi còn nhớ lơ mơ điều Indar từng nói trước đây về chuyện đi máy bay, hình như anh đã nói, máy bay giúp anh điều chỉnh sự nhớ nhà của anh. Tôi bắt đầu hiểu anh định nói gì.

Hôm nay tôi đang ở châu Phi, sáng hôm sau tôi đã đến châu Âu rồi. Còn hơn là chuyến đi nhanh. Tôi giống như đang ở cùng một lúc hai nơi. Tôi thức dậy ở London với một chút châu Phi trên người – chẳng hạn chiếc vé taxi sân bay, do một nhân viên mà tôi quen đưa cho, giữa một đám đông, giữa một toà nhà khác, giữa một khí hậu khác. Cả hai nơi đều thực, cả hai nơi đều không thực. Bạn có thể lấy cái này chọi lại cái kia, và bạn sẽ không có cảm giác đang có một quyết định cuối cùng, như là chuyến đi cuối cùng vĩ đại. Chuyến đi đó, theo cách nào đó, là cái đang xảy đến với tôi, dù tôi chỉ có một chiếc vé tham quan, thị thực, và tôi phải trở về sau sáu tuần nữa.
Châu Âu mà chiếc máy bay đưa tôi đến không phải châu Âu tôi từng biết. Khi tôi còn nhỏ, châu Âu thống trị thế giới của tôi. Nó đánh bật người A rập ở châu Phi và điều khiển toàn bộ cái bên trong của châu lục. Nó điều khiển bờ biển và tất cả các vùng đất của Ấn Độ dương mà chúng tôi vẫn làm ăn, nó cung cấp hàng hoá cho chúng tôi. Chúng tôi biết chúng tôi là ai và từ đâu đến. Nhưng chính châu Âu đã cho chúng tôi những cái tem bưu thiếp giúp chúng tôi khám phá ra vẻ đẹp của chính bản thân. Nó cũng cho chúng tôi một ngôn ngữ mới.

Châu Âu không còn cai quản nữa. Nhưng nó vẫn còn cung cấp cho chúng tôi theo hàng trăm cách với ngôn ngữ của nó và vẫn không ngừng cung cấp những thứ hàng hoá tuyệt diệu cho chúng tôi, những thứ hàng năm ở vùng cây bụi của châu Phi vẫn chấn chỉnh ý tưởng của chúng tôi về bản thân mình, cho chúng tôi biết sự hiện đại và phát triển của mình đang ở đâu, và làm chúng tôi ý thức về một châu Âu khác – châu Âu của những thành phố khổng lồ, những nhà kho khổng lồ, những toà nhà khổng lồ, những trường đại học khổng lồ. Chỉ những người được ưu tiên hoặc được thiên phú mới đến được châu Âu đó. Đó là châu Âu mà Indar đã đến để học ở trường đại học của mình. Đó là cái châu Âu mà ai đó như Shoba thường nhắc đến khi cô nói đến chuyện đi du lịch.
Nhưng châu Âu mà tôi đến – và biết từ cái khung cảnh tôi rơi vào – không phải là châu Âu cũ cũng không phải châu Âu mới. Nó là cái gì đó say sưa, lấp loá và đầy cấm đoán. Đó là châu Âu nơi Indar, sau khi ở ngôi trường lừng danh, đã chịu đựng và cố đạt tới một giải pháp cho vi .trí của mình trong thế giới, nơi Nazruddin và gia đình ông đang trốn tránh, nơi hàng trăm nghìn người như tôi từ khắp nơi trên thế giới như tôi, đang tự buộc mình đến, làm việc và sống.

Về châu Âu này tôi không thể dựng lên một bức tranh tinh thần nào. Nhưng bức tranh London vẫn ở nguyên chỗ đó, không có bí ẩn gì cả. Hiệu ứng do những quầy hàng, trạm điện thoại, ki ốt và những cửa hàng bán hàng khô buồn tẻ gây ra – do những người như tôi điều hành – trên thực tế là hiệu ứng của chính những người dồn đến đây. Họ buôn bán giữa London như là đang buôn bán giữa châu Phi vậy. Hàng hoá trao đổi ở một khoảng cách ngắn hơn, nhưng mối quan hệ của thương gia với hàng hoá thì vẫn thế. Trên các đường phố London tôi thấy những người cũng giống như tôi đó, như thể đang ở cách xa. Tôi thấy những người trẻ tuổi, bán những bao thuốc lá vào nửa đêm, như thể bị cầm tù trong ki ốt của mình, giống như những con búp bê trên sân khấu múa rối. Họ bị đè bẹp trong cuộc sống của một thành phố khổng lồ nơi họ đã đến sống, và tôi tự hỏi về tính vô mục đích của cuộc sống nhọc nhằn và chuyến đi khó nhọc của họ.
Châu Phi dành cho những người rời bỏ nó những ảo tưởng mới hay ho làm sao! Tại châu Phi tôi từng nghĩ đến bản năng và khả năng làm việc của mình, ngay cả trong những điều kiện khác thường và sáng tạo. Tôi đã đối lập nó với sự thờ ơ và việc rời khỏi cái làng châu Phi. Nhưng giờ đây ở London rồi, đã ở trong sự tất bật này rồi, tôi lại thấy cái cảm giác nổi loạn xâm chiếm lấy mình, mạnh hơn bất kỳ lúc nào khác trong tuổi thơ. Thêm vào đó là một sự cảm thông với cuộc nổi loạn mà Indar từng nói với tôi, cuộc nổi loạn anh đã khám phá khi đi dọc bờ sông ở London và quyết định vứt bỏ ý nghĩ của mình về quê nhà và lòng thương yêu tổ tiên, sự thờ cúng không suy nghĩ những con người vĩ đại, sự suy sụp đã đến cùng với sự cầu nguyện và những ý nghĩ đó, và để dúi anh vào một thế giới lớn hơn, khó nhọc hơn. Đó là cách duy nhất tôi có thể sống ở đây và tôi phải sống ở đây.

Tôi đã trải qua cuộc nổi loạn của mình, ở châu Phi. Tôi đã mang nó đi xa đến hết mức có thể được. Và tôi đã đến London để khuây khoả và cứu rỗi, bám vào cái còn lại của cuộc sống được sắp xếp của chúng tôi.
Nazruddin không ngạc nhiên với cuộc đính hôn của tôi với cô con gái Kareisha của ông. Tôi chán nản nhận ra, ông vẫn luôn tin tưởng về lòng thành thực mà nhiều năm trước ông từng nhìn thấy trên tay tôi. Kareisha cũng không ngạc nhiên. Quả thật, người duy nhất hơi ngạc nhiên lại là chính tôi, kẻ đã kinh ngạc vì bước ngoặt của cuộc đời lại diễn ra nhẹ nhàng đến thế.

Đính hôn xong thì tôi cũng sắp phải rời khỏi London. Nhưng điều đó lại được coi như là một sự bắt đầu. và quả thật dễ chịu, trong cái thành phố to lớn lạ lùng này, sau chuyến đi nhanh đến thế, được Kareisha ôm ấp, được cô gọi tôi bằng tên, được cô dẫn đi khắp London, cô – người hiểu biết (Uganda và Canada sau lưng), tôi – người nguyên thuỷ (cư xử hệt như thế).

Cô là một dược sĩ. Điều này là do Nazruddin sắp đặt. với kinh nghiệm về đổi thay và những xáo động bất ngờ, rất lâu trước đó ông đã không còn tin quyền lực của tài sản và công việc buôn bán có thể bảo vệ con người ta, và ông đã hướng con cái vào việc chiếm lĩnh những kỹ năng có thể thực hành được ở mọi nơi. Có vẻ như công việc đó mang lại cho Kareisha sự thanh thản, điều rất đối với với một người phụ nữ ba mươi tuổi từ cộng đồng của chúng tôi , hoặc nó có thể là toàn bộ cuộc sống gia đình của cô, với tấm gương Nazruddin, người vẫn rất chắc chắn với những kinh nghiệm của mình và luôn tìm kiếm những dấu hiệu mới. Nhưng tôi ngày càng cảm thấy rằng ở một mức độ nào đó trong những hành trình trước đây của Kareisha hẳn từng phải có gì đó lãng mạn. Một lúc nào đó ý nghĩ này đã làm tôi không chịu nổi. Giờ đây tôi không còn để ý nữa. Người đàn ông hẳn phải khá lắm. Vì anh ta đã bỏ Kareisha theo cách đàn ông. Điều này là mới mẻ với tôi, kinh nghiệm về đàn bà của tôi khá hạn chế. Tôi đắm chìm trong sự trìu mến của Kareisha, và vào vai người đàn ông của mình một chút. Thật là êm ái dịu dàng.

Đóng vai tôi vào thời gian đó – có hàng đống vai. Vì tôi vẫn ở khách sạn (không xa căn hộ của họ lắm), tại đó tôi đối mặt với nỗi cô đơn của mình, một người đàn ông khác trong tôi. Tôi căm ghét cái phòng khách sạn đó. Nó làm tôi cảm thấy mình không ở đâu hết cả. Nó gợi lại những nỗi lo lắng cũ trong tôi và thêm vào những lo lắng mới, về London, về cái thế giới rộng lớn hơn nhiều mà tôi phải tự tìm kiếm con đường cho mình. Tôi có thể bắt đầu từ đâu đây? Khi tôi bật tivi lên, chẳng có gì đáng ngạc nhiên cả. Cần phải nhận thức được sự khác lạ to lớn bên ngoài, và tự hỏi làm sao những người trên màn hình đó lại được nhấc ra từ đám đông. Và trong óc tôi luôn ám ảnh ý muốn được "trở về", được đi một chiếc máy bay khác, hoặc chí ít là không phải ở đây. Mọi quyết định và sự hài lòng của ngày và đầu buổi tối thường xuyên bị tôi đình lại vào buổi đêm.

Indar đã nói về những người như tôi, rằng khi chúng tôi đến một thành phố lớn chúng tôi nhắm mắt vào, chúng tôi chỉ còn quan tâm đến việc tỏ ra là mình không ngạc nhiên gì hết cả. Tôi cũng hơi giống như thế, thậm chí cả với Kareisha, người dẫn tôi đi các nơi. Tôi có thể nói rằng tôi ở London nhưng tôi không thực sự biết mình đang ở đâu. Tôi không có cách nào nắm bắt được thành phố này. Tôi chỉ biết rằng tôi đang ở trên phố Gloucester. Khách sạn của tôi ở đó, căn hộ của Nazruddin ở đó. Tôi đi khắp nơi bằng xe điện ngầm, chui vào trong lòng đất t.ai một địa điểm, chui lên từ một chỗ khác, không thể nào gắn nơi này với nơi kia, và đôi lúc tự phức tạp hoá những hành trình ngắn.
Đường phố duy nhất tôi biết rõ là Gloucester Road. Nếu đi bộ theo một hướng tôi sẽ đến nhiều toà nhà và đại lộ hơn, và sẽ bị lạc. Nếu đi về hướng kia tôi sẽ đi qua rất nhiều chỗ ăn của khách du lịch, một vài nhà hàng A rập, và tới công viên. Tại đó có một đại lộ rộng, dốc trong công viên với bọn trẻ con đi patin. Trên đầu dốc có một cái ao lớn, một bên bờ lát đá. Trông nó thật nhân tạo, nhưng nó đầy những con chim, thiên nga thật và nhiều loại vịt, và tôi luôn thấy lạ, rằng những con chim đó không hề nghĩ chúng đang ở đây. Những con chim nhân tạo, giống như những thứ cellular dễ thương của tuổi thơ tôi, không thể ra khỏi chỗ đó. Đằng xa, xung quanh, trên những cái cây là những toà nhà. Tại đó bạn thực sự biết về thành phố như là cái gì đó do con người làm ra, chứ không phải là cái gì đó tự mọc lên và chỉ đơn giản là ở đó. Indar cũng đã nói về điều này, anh nói đúng. Thật dễ dàng cho những người như chúng tôi, những người nghĩ rằng các thành phố khổng lồ như thể này mọc lên từ thiên nhiên. Nó hoà giải chúng tôi với những thành phố tồi tàn của mình. Chúng tôi đi đến kết luận rằng nơi này là một cái gì đó và nơi kia là một cái khác.
Trong công viên, vào những buổi chiều đẹp trời, người ta đến thả diều, và đôi khi những người A rập từ các sứ quán đến chơi đá bóng dưới các tán cây. Luôn có nhiều người Arập ở đó, những người da mịn, thực sự là A rập, không phải nửa A rập, nửa châu Phi như tại bờ biển của chúng tôi, một trong số những quầy báo bên ngoài bến Gloucester Road đầy báo và tạp chí A rập. không phải tất cả người A rập đều giàu có và sạch sẽ. Đôi khi tôi thấy những nhóm nhỏ người Arập nghèo khổ trong trang phục cáu bẩn đi lại trên thảm cỏ trong công viên, trên hè phố hay những đường phố bên cạnh. Tôi nghĩ họ là những người hầu và điều đó đối với tôi thật là đáng hổ thẹn. Nhưng rồi một hôm tôi trông thấy một quý bà Arập cùng với người nô lệ của mình.
Tôi chú ý ngay đến người đi cùng với người đàn bà. Anh ta đội chiếc mũ nhỏ màu trắng và cái tạp dề nhẵn cũng màu trắng, thông báo thân phận của anh ta với mọi người và anh ta đang xách trên tay hai túi đi chợ to toàn đồ hàng khô từ siêu thị Waitrose trên đường Gloucester. Anh ta đi đều bước, cách chủ khoảng mười bước chân, bà chủ to béo theo lối của đàn bà Arập, với những vệt tô xanh trên khuôn mặt nhợt nhạt dưới chiếc khăn trùm đen mỏng tang. Bà ta có vẻ tự hài lòng với bản thân lắm, bạn có thể thấy rằng ở London và đi mua sắm đúng kiểu thời thượng với người hầu ở siêu thị Waitrose đã làm bà ta phấn khích. Thoáng qua bà ta nghĩ tôi là người Arập và bà ta nhìn tôi qua làn khăn voan mỏng tanh, điều đó có nghĩa là để nhận lại từ phía tôi một cái nhìn ngưỡng mộ.
Còn người đi cùng đang xách đồ là một thanh niên gầy, da nhẵn, và tôi có thể nói anh ta sinh ra trong nhà chủ. Anh ta có những câu nói trống rỗng, khúm núm mà những người nô lệ sinh ra trong nhà chủ như tôi còn nhớ, vẫn thích nói khi họ ở chỗ đông người với chủ và đang làm một công việc đơn giản nào đó. Người đi cùng này đang làm bộ như những túi đồ hàng khô Waitrose là cái gì đó nặng nề lắm, nhưng đó chỉ là một trò diễn, để thu hút sự chú ý đến anh ta và quý bà anh ta đang phục vụ. Anh ta cũng lầm tưởng tôi là một người Arập và khi tôi đi ngang qua anh ta liền tung ra một lời than về món đồ nặng và nhìn tôi với sự tìm kiếm mong mỏi, như một con rối muốn được diễn kịch nhưng bị buộc phải hiểu đây không phải là lúc diễn trò.
Tôi đang đi đến chỗ Waitrose để mua chai rượu làm quà cho Nazruddin. Ông vẫn chưa mất đi thú uống rượu và ăn đồ ngon. Ông hạnh phúc được làm người hướng dẫn tôi trong những vấn đề đó, và quả thật, sau nhiều năm uống thứ đồ uống Bồ Đào Nha ở châu Phi, những thứ rượu trắng hoặc đỏ vớ vẩn thì những thứ rượu ở London là cả một sự phấn khích hàng ngày đối với tôi. Bữa tối ở căn hộ (và trước máy tivi, mỗi tối ông xem vài tiếng đồng hồ) tôi nói với Nazruddin về người nô lệ mặc đồ trắng. Ông nói, ông không ngạc nhiên về điều đó, đó là một nét mới của cuộc sống tại Gloucester Road, vài tuần trước ông đã trông thấy một người hầu bẩn thỉu da nâu.
Nazruddin nói "Ngày xưa người ta gây khó dễ ghê lắm nếu bắt được anh gửi vài người hầu đến xứ Arập bằng đường biển. Giờ thì những người này có hộ chiếu, thị thực giống như mọi người khác, và đi di cư như mọi người khác, chẳng ai phàn nàn hết cả.
"Bác khá mê tín về người Arập. Họ sinh ra chúng ta và cho chúng ta một nửa thế giới tôn giáo của chúng ta, nhưng bác không thể không nghĩ rằng khi rời khỏi Arập họ đã gây ra những chuyện thật khủng khiếp ở khắp nơi. Anh chỉ cần nghĩ chúng ta từ đâu đến thôi. Ba Tư, Ân Độ, châu Phi. Hãy nghĩ về việc đã diễn ra ở đó. Giờ đây là châu Âu. Họ bơm dầu vào và hút tiền ra. Bơm dầu vào để giúp toàn bộ hệ thống vận hành, rút tiền ra để gửi đi tiêu xài. Họ cần châu Âu. Họ muốn có hàng hoá và các tài sản và cùng lúc họ muốn có một nơi an toàn với tiền của mình. Những đật nước của họ thì thật khủng khiếp. Nhưng họ đã phá tán hết tiền. Họ sẽ giết hết những con ngỗng đẻ trứng vàng đó.
"Và họ cũng không phải là duy nhất. Trên cả thế giới này tiền đang bay. Người ta nạo sạch cái thế giới này, sạch như người châu Phi cạo sân của mình ấy, và bây giờ thì người ta muốn chạy khỏi những nơi khủng khiếp, nơi họ đã kiếm ra tiền, và tìm một đất nước tươi đẹp an toàn. Cả một đống người, người Đại Hàn, Philippine, người từ Hồng Kông, Đài Loan, Nam Phi, người Italia, Hy Lạp, Nam Mỹ, Achentina, Colombia, Venezuela, Bolivia, cả một đống người da đen đổ dồn đến những nơi mà anh chưa bao giờ nghe thấy đâu, người Trung Quốc từ mọi nơi. Tất cả họ đều đang chạy cuống cuồng. Họ bị lửa thúc vào đít. Anh không được nghĩ chỉ có người châu Phi đang chạy cuống đâu.
"Ngày nay, kể từ khi Thuỵ Sĩ đóng cửa, hầu hết họ sang Mỹ và Canada. Tại đó đã có người chờ sẵn để làm thủ tục. Tại đó họ gặp các chuyên gia. Những người Nam Mỹ chờ đợi người Nam Mỹ, người châu Á chờ người châu Á, người Hy Lạp chờ người Hy Lạp. Và nó đưa họ đến chỗ những người làm thủ tục. Tại Toronto, Vancouver, California. Chẳng hạn ở Miami có một trung tâm rất lớn.
"Bác biết về điều đó trước khi đến Canada. Bác đã không mua một ngôi biệt thự một triệu đô la ở California hoặc một vườn cam ở miền Trung Mỹ hoặc một đầm lầy ở Florida. Anh có biết thay vào đó bác làm gì không? Anh không tin nổi đâu. Bác mua một giếng dầu, một phần thôi. Đó là một nhà địa chất học. Advani giới thiệu bọn bác với nhau. Họ nói họ muốn mười người bọn bác thành lập một công ty dầu mỏ tư nhân. Họ muốn có được một trăm nghìn đô la, mỗi người bỏ vào đó mười nghìn. Tiền vốn pháp định, dù sao cũng cao hơn thế, và có thoả thuận rằng nếu bọn bác tìm được dầu nhà địa chất sẽ bán phần còn lại của các cổ phiếu theo lãi suất danh nghĩa. Như thế là hợp lý. Đó là phần của ông ta, công việc của ông ta.
"Mọi chuyện đều hợp lệ, đất thì ở đó. Tại Canada anh có thể thoải mái đi đâu đó khoanh đất. Anh có thể thuê một đội nhân viên, và không tốn tiền nhiều lắm đâu. Ba mươi nghìn cho một chuyến, phụ thuộc vào c anh muốn đào ở đâu. Và người ta không có cái loại luật tài sản đất đai mà anh phải chịu tại nơi anh sống. Bác đã kiểm tra lại toàn bộ. Đó là một sự liều lĩnh, nhưng bác nghĩ đó chỉ là sự liều lĩnh của một mình nhà địa chất mà thôi. Bác bỏ vào đó mười nghìn. Và chờ đợi. Bọn bác vớ được dầu. Suốt đêm, rồi, mười nghìn của bác biến ra hai trăm nghìn – chà, cứ cho là một trăm nghìn thôi. Nhưng với bọn bác, một công ty tư nhân, lãi chỉ là lãi trên giấy mà thôi. Bọn bác chỉ có thể bán lại cho nhau, và không ai trong bọn bác nhìn thấy tiền cả.
"Nhà địa chất học thực hiện các lệnh mua và mua lại toàn bộ cổ phiếu của công ty bằng cái giá bèo bọt. Thế rồi ông ta chiếm quyền kiểm soát công ty – nhưng tất cả những cái đó đều có trong thoả thuận. Rồi ông ta mua một công ty mỏ sắp phá sản. Bọn bác băn khoăn về điều đó, nhưng giờ đây bọn bác không hỏi về sự thông thái của ông ta nữa. Rồi ông ta biến đi tới một hòn đảo nhỏ. Ông ta đã kết nối hai công ty lại theo cách sao cho một triệu đô la tiền vay cho công ty của bọn bác để tìm dầu tự động chuyển sang công ty riêng của ông ta. Ông ta bỏ bọn bác lại với nợ nần. Trò cổ xưa nhất trong sách, và chín trong số bọn bác đứng đờ ra nhìn trong khi điềU đó xảy ra như thể bọn bác đang nhìn một kẻ đào hố trên đường. Thêm vào sự nhục nhã đó, bọn bác thấy rồi lúc đầu ông ta không có đến mười nghìn. Ông ta đã làm tất cả điều đó với tiền của bọn bác. Bây giờ bác cho rằng ông ta đang đi đi lại lại giữa thiên đường và mặt đất để chuyển một triệu đô la của mình vào an toàn. Dù thế nào đi nữa, đó là cách bác đã làm được cái không thể, biến mười nghìn thành món nợ một trăm nghìn.
"Lúc đó thật ra nợ chưa phải trả. Dầu còn ở đó. Thậm chí bác rút được mười nghìn của mình về. Điều rắc rô;i với những người như bác, chạy khắp thế giới để cất giấu tiền, là bọn bác chỉ làm tốt công việc tại chỗ của mình. Vẫn như vậy mà dầu mỏ chỉ là một phi vụ. Rồi sau đó điều hành một rạp chiếu phim, một rạp dành cho người nhập cư. Anh có biết loại rạp đó không? Có nghĩa là chiếu phim cho tất cả các nhóm dân tộc ở một địa điểm. Có rất nhiều sắc tộc nơi bác từng ở, nhưng bác cho rằng mình có ý tưởng đó chỉ bởi vì có một cái rạp đang được rao bán, và có vẻ như nó khá đẹp, ở ngay trung tâm thành phố.
"Mọi việc đều trôi chảy khi bác đến tận chỗ rạp hát , nhưng khi việc mua bán xong xuôi, bác nhận ra rằng mọi thứ trên màn ảnh cứ lờ mờ thế nào ấy. Thoạt tiên bác nghĩ mắt mình có vấn đề. Rồi bác nhận ra rồi người bán cho bác chỗ này đã đổi dụng cụ. Bác đến gặp ông ta và nói "Ông không thể làm thế được", ông ta nói "Ông là ai? Tôi không biết ông". Thế đấy. Thế là bọn bác quẳng những máy chiếu cũ đi, nâng cấp chỗ ngồi và tiếp tục chiếu phim. Công việc không được tốt lắm. Một rạp chiếu phim cho người nhập cư ở trung tâm không phải là một ý tưởng hay lắm. Chẳng qua là họ phải làm việc nhiều quá. Họ chỉ muốn nhanh nhanh về nhà. Những phim hay là phim Ấn độ. Có rất nhiều người Hy lạp tới xem. Người Hy lạp thích xem phim Ân độ. Anh biết điều đó không? Dù sao bác cũng qua được mùa hè. Mùa lạnh tới. Nhưng không có hệ thống sưởi. Hoặc cái ở đó đã bị dỡ mang đi.
"Bác lại đến chỗ người đàn ông kia. Bác nói "Ông bán cho tôi cái rạp chiếu phim như của nợ ấy". Ông ta nói "Ông là ai?" Bác nói "Gia đình tôi từng là thương nhân buôn bán khắp Ấn độ dương hàng thế kỷ nay, dưới bất kỳ loại chính phủ nào. Có một lý do tại sao chúng tôi tồn tại lâu được như thế. Chúng tôi kiếm lời khó khăn, nhưng chúng tôi thực hiện đầy đủ những gì đã cam kết. Tất cả các hợp đồng của chúng tôi đều bằng miệng ,nhưng chúng tôi luôn thực hiện những gì chúng tôi đã hứa. Không phải bởi vì chúng tôi là thánh thần gì. Chỉ vì tất cả đều tồi tệ nếu khác đi". Ông ta nói "Ông có thể quay về Ấn độ dương".
"Khi rời khỏi chỗ ông ta bác bước đi rất nhanh. Trên đường bác bị ngã và bị dập mắt cá. Bác coi đó là một điềm báo. Vận may của bác đã đi mất rồi. Bác biết chắc điều đó. Bác không cảm thấy mình có thể ở lại đất nước này nữa. Bác cảm thấy nơi này như một trò chơi khăm. Họ nghĩ họ là người phương Tây, nhưng thực ra họ đang chạy đến chỗ họ tìm sự an toàn. Họ giống như những người ở rất xa, sống nhờ vào đất đai và trí tuệ người khác, và đó là tất cả những gì họ có thể làm. Đó là lý do tại sao họ lại buôn tẻ và ngu ngốc đến thế. Bác nghĩ bác có thể chết nếu phải ở lại cùng họ.
"khi đến Anh toàn bộ linh cảm của bác hướng vào ngành năng lượng. Một đất nước nhỏ, đường bộ và đường sắt rất tốt, năng lượng, công nghiệp phát triển. Bác nghĩ rằng nếu anh có địa điểm, cơ sở vật chất, và thuê nhân công châu Á, anh không thể thua lỗ được. Người châu Âu chán ngán với máy móc và nhà máy rồi. Người châu Á thích chúng, họ bí mật thích máy móc hơn cuộc sống gia đình của mình. Nhưng sau khi đến Canada bác đã bớt nóng nảy rồi. Bác nghĩ mình phải làm thế nào cho an toàn. Bác nghĩ bác có thể kiếm được tiền. Đó là lý do tại sao bác đến Gloucester Road.
"Đó là một trong những trung tâm kinh doanh du lịch ở London, anh cũng biết rồi đấy. London đang tự tiêu huỷ mình trong việc kinh doanh du lịch - ở đây anh có thể thấy điều đó. Hàng trăm ngôi nhà, hàng nghìn căn hộ đã được biến thành khách sạn, nhà nghỉ và hàng ăn cho khách du lịch. Chỗ ở ngày càng hiếm đi. Bác nghĩ bác không thể thua được. Bác mua sáu căn hộ ở một chung cư. Bác mua đúng lúc đang sốt nhà. Giá giờ đã giảm mất hai nhăm phần trăm, và lãi suất đã tăng lên đến hai mươi, thậm chí hai mươi tư phần trăm. Anh có nhớ vụ bê bối ở bờ biển khi người nhà Indar cho vay tiền với lãi suất mười và mười hai phần trăm không? Bác cảm thấy mình không còn hiểu nổi tiền nữa. Và người Arập thì ở ngay ngoài đường kia.
"Bác phải cho chịu tiền thuê nhà. Và khi đã cho chịu rồi thì anh lại hấp dẫn những người lạ. Đấy là một món đỗ lưu niệm của bác. Thẻ cá cược của một cửa hàng đánh cược ở Gloucester Road. Bác vẫn nhớ một cô gái đến từ phía bắc. Cô nhập vào đám người Arập. Cô trở thành người Arập, nhóm người nghèo khổ từ Algeria đến. Cô ta có thói vứt rác ra ngoài cửa. Người Algeria hay đánh cược ngựa. Chính vì thế họ có những lúc lên bổng xuống trầm.
"Họ thắng, và họ lại thua. Họ không thể trả được tiền nhà. Bác giảm tiền xuống. Họ vẫn không trả nổi. Có những phàn nàn về rác và những cuộc cãi cọ, và người Algeria đó có thói quen đái vào thang máy khi ở trong đó. Bác yêu cầu họ dọn đi. Họ từ chối và luật pháp đứng về phía họ. một hôm, khi họ đi khỏi bác bèn thay khoá mới. Khi quay về họ gọi cảnh sát và cảnh sát mở cửa cho họ. Để ngăn bác làm điều đó một lần nữa, họ lắp khoá của họ vào. Hồi đó, trên cánh cửa này, lỗ khoá và những vòng tròn trông giống như hàng nút áo sơ mi. Bác bỏ cuộc.
"Tất cả các loại hoá đơn thanh toán đều không được trả tiền. Một buổi sáng bác lên và gõ cửa. Phòng đầy tiếng thì thầm, nhưng cửa vẫn không mở. Thang máy ngay cạnh cửa căn hộ. Bác mở cửa thang máy và đóng lại. Họ nghĩ bác đã đi và để chắc chắn họ mở cửa ra để nhìn. Bác thò chân chặn cửa và bước vào. Căn hộ nhỏ đầy những người Arập nghèo khổ mặc đồ lót xấu xí. Họ nằm la liệt khắp nơi. Cô gái không ở cùng với họ. Họ đã tống cô ta, hoặc cô ta đã bỏ đi. Cứ thế khoảng hai tháng, khi bác trả hai mươi phần trăm lãi và những thứ tiền khác,.bác phải cung cấp một chỗ trú ngụ miễn phí cho một tá người Arập rách rưới này. Họ là một loại người rất lạ. Một trong số họ có tóc đỏ rực. Họ làm gì ở London này? Anh có nghĩ được là họ làm gì không? Họ sống được bằng cách nào? Có quá nhiều những người như họ.
"Một cô gái khác làm bác cháy túi. Cô ta đến từ Đông Âu. Tị nạn? Nhưng cô ta là đàn bà. Cô ta phải tiêu một ít tiền để in những tấm card. Trong ảnh cô ta thò mỗi cái cổ lên khỏi mặt nước, bác không biết tại sao cô ta nghĩ cô ta có thể in hình đó lên card của mình. Trong ảnh cô ta giơ tay lên, để lộ một khoảng ngực. Còn tại đây cô ta đội chiếc mũ quả dưa màu đen rất to và đôi giày da màu đen và thò ra ở một góc. "Erika. Người mẫu – Diễn viên – Ca sĩ – Vũ nữ. Tóc đỏ. Mắt xanh xám. Chuyên môn: Mẫu – mốt – Đồ trang sức – giày dép-Tay-Chân-Răng-Tóc. 5 9 , 32-25-33". Tất cả những cái đó chẳng ai muốn mua cả. Rồi cô ta có bầu, chịu một hoá đơn điện thoại 1200 bảng – một nghìn hai trăm bảng – và một đêm cô ta trốn đi, để lại những tấm card có hình của cô ta. Một đống lớn. Bác không thể chịu đựng được tất cả những cái đó. Bác cảm thấy mình phải giữ lại một cái vì cô ta.
"Điều gì đã xảy đến với những người đó? Họ đi đâu bây giờ? Họ sống thế nào bây giờ? Họ có về nhà không? Họ có nhà để về không? Anh đã nói nhiều, Salim ạ, về những cô gái từ Đông Phi đến những kiốt bán thuốc lá, bán thuốc lá vào những giờ khuya khoắt ban đêm. Điều đó làm anh thấy chán nản. Anh nói họ không có tương lai và rằng họ thậm chí không biết mình là ai. Bác tự hỏi liệu đó lại chẳng phải là vận may của họ. Họ cho rằng làm những việc đó rất nhàm chán, họ làm. Những người mà bác nói tới cũng có những dự định và họ biết họ đã lạc lối ở London. Bác cho rằng hẳn là phải khủng khiếp với họ lắm khi họ phải quay về nhà. Nơi này đầy những người như họ. Họ đến trung tâm bởi vì đó là tất cả những gì họ biết và bởi vì họ nghĩ đó là giải pháp khôn ngoan, và thử làm điều gì đó. anh không thể kết án họ. Họ đang làm điều mà họ thấy những người vĩ đại đang làm.
"Nơi này rộng lớn và luôn luôn bận rộn, anh phải bỏ thời gian để xem từng cái nhỏ nhặt diễn ra. Nó chỉ đơn giản là vẫn tiếp tục vận động. Nhiều người đã bị thổi bay. Không có tiền mới, không có tiền thật, và điều đó làm cho mọi người trở nên tuyệt vọng hơn. Chúng ta đến đây vào một thời điểm sai lầm. Nhưng đừng để ý đến điều đó. Chúng ta cũng đến sai thời điểm ở mọi chỗ khác thôi. Ngày xưa khi chúng ta ở châu Phi xem những catalog, đặt hàng và nhìn tàu thuỷ dỡ hàng dưới bến, bác không cho rằng mình nghĩ nó giống như châu Âu, hoặc những cái hộ chiếu Anh bác đã lấy làm cái để bảo vệ những người châu Phi hiện đang mang chúng ta đến đây, và rằng những người Arập đó lại ở ngoài đường phố"
Đó là Nazruddin. Kareisha nói "Em hy vọng anh biết anh đã nghe chuyện của một người hạnh phúc." Cô không cần nói với tôi.
Nazruddin nói đúng. Ông đã biến Gloucester Road thành nhà ông. Khung cảnh châu Âu thật lạ lùng, nhưng nhìn Nazruddin thì thấy cứ như là ông vẫn luôn ở đây từ trước. Ông sắp bước sang tuổi sáu mươi, nhưng trông ông không có vẻ già đi. Ông vẫn mặc những bộ đồ theo kiểu cũ, và những ve áo rộng (với những mẩu phồng lên) mà tôi đã quen là mốt lâu lắm rồi. Tôi không nghĩ ông nghi ngờ tính đúng đắn của công việc kinh doanh của mình. Điều đẽ nặng lên ông (và làm ông nói về chuyện vận may đã rời khỏi ông ) là sự bất động của ông. Nhưng ông đã tìm thấy nơi nghỉ ngơi hoàn hảo của mình. Đó là một địa điểm giữa bến xe điện ngầm và công viên, trên đường Gloucester.
Ông mua báo ở một cửa hiệu, và đọc nó khi uống cà phê buổi sáng trong quán cà phê nhỏ cũng có những bức tranh cổ bằng màu nước để bán, dạo quanh công viên một vòng, đi mua sắm cho mười ngày trong nhiều cửa hàng lương thực khác nhau. Đôi khi ông tự cho mình cái thói xa xỉ là ly trà hoặc một thứ đồ uống trong cái buồng to, cổ lỗ của khách sạn tường đỏ gần trạm xe điện ngầm. Đôi khi ông đến "phòng nhảy" của người Arập hoặc Ba Tư. Và đêm thì trong căn hộ có tivi. Những người ở Gloucester Road rất cởi mở, luôn nồng nhiệt với những người ở mọi lứa tuổi. Đó là một nơi thật thân thiện, đầy không khí hội hè, và những ngày của Nazruddin đầy những gặp gỡ và quan sát mới. Ông nói đó là phố đẹp nhất trên thế giới, ông có ý định ở lại đó lâu nhất có thể được.
Lại thêm một lần nữa ông lựa chọn đúng. Đó luôn là biệt tài của ông. Vào lúc tôi thấy lo lắng tìm kiếm trong thế giới mà ông đã tìm được. Tấm gương Nazruddin, hay cách mà tôi ngầm diễn giải từ đó, dù sao cũng giúp để định hướng cuộc đời tôi. Giờ đây ở London, dù ít khi tôi thấy ông ở trạng thái tinh thần thoải mái, khả năng này của ông làm tôi cảm thấy nặng nề. Nó làm tôi c một sau tất cả những năm đó tôi chưa hề đạt được đến tầm của ông, và không bao giờ có thể hết cả, rằng cuộc đời thật luôn luôn không được thoả mãn. Tôi phải đi về căn phòng khách sạn của mình trong một sự hấp hối của cô đơn và sợ hãi.
Đôi khi đang lơ mơ ngủ tôi choàng tỉnh giấc vì một hình ảnh nào đó về cái thị trấn châu Phi của chúng tôi vừa chợt đến – cực kỳ thật (và cái máy bay có thể đưa tôi về vào ngày mai), nhưng những liên tưởng khiến nó giống như một giấc mơ. Rồi tôi nhớ đến sự bừng tỉnh của mình, về nhu cầu của con người chỉ để sống, về ảo tưởng về nỗi đau. Tôi lấy London đối chọi lại châu Phi cho đến khi cả hai trở nên không thực, và tôi lại có thể ngủ tiếp. Sau đó một lúc tôi phải viện đến sự bừng tỉnh, tâm trạng của buổi sáng châu Phi này.Nó ở đó, bên cạnh tôi, cái viễn cảnh của hành tinh, của những con người lạc lối trong không gian và thời gian, nhưng thật khủng khiếp, bận rộn đến không còn hướng đi nào.
Chính trong trạng thái dửng dưng và vô trách nhiệm – giống như những người ở Gloucester Road mà Nazruddin đã kể - mà tôi đã đính hôn với Kareisha.
Một hôm, khi tôi sắp rời khỏi London, Kareisha hỏi "Anh có gặp Indar không? Anh có đi gặp anh ấy không?"
Indar! Tên của anh thường đến trong những cuộc nói chuyện của chúng tôi, nhưng tôi không biết anh đang ở London.
Kareisha nói "Đúng là thế đấy. Em không khuyên anh đến thăm. Có lẽ anh ấy đang gặp khó khăn và nóng nảy, và không vui vẻ lắm. Anh ấy vẫn thế kể từ khi công việc của anh ấy bị ngừng lại".
"Công việc bị ngừng lại à?"
"Cách đây khoảng hai năm".
"Nhưng anh ấy biết sẽ như thế mà. Anh ấy nói như là anh ấy biết trước vậy. Các giảng viên, trường đại học, chương trình trao đổi ở châu Phi – anh ấy biết sự phấn khích không thể kéo dài, rằng không một chính quyền địa phương nào thực sự quan tâm đến người khác. Nhưng anh ấy nghĩ anh ấy có kế hoạch của mình. Anh ấy nói anh ấy có thể tự khám phá mình theo nhiều cách khác nhau".
Kareisha nói "Mọi cái khác đi khi thời điểm đến. Anh ấy quan tâm nhiều đến công việc hơn là anh ấy tỏ ra. Tất nhiên, có nhiều điều anh ấy có thể làm. Nhưng anh ấy quyết không chịu làm. Anh ấy có công việc ở một trường đại học, tất nhiên ở bên Mỹ. Anh ấy có những mối quan hệ. Anh ấy có thể viết bài cho báo. Giờ đây, khi gặp anh ấy chúng em không nói về chuyện đó nữa. Nazruddin nói là Indar sẽ trở thành trợ giảng. vấn đề rắc rối là anh ấy đã đầu tư quá nhiều vào cái công việc đó của anh ta. Và sau khi nó bị ngừng, anh ấy trở nên căm ghét nước Mỹ. Căm ghét chính mình nữa.
"Anh biết Indar mà. Anh biết rằng khi còn trẻ điều quan trọng nhất với anh ấy là gia đình anh ấy rất giàu có. Anh còn nhớ ngôi nhà chúng ta từng sống không. Khi sống ở trong một ngôi nhà như thế, em cho là anh sẽ nghĩ đến mười hay mười hai hay hai mươi lần một ngày rằng anh rất giàu, hoặc anh giàu hơn tất cả những người khác. Và anh nhớ anh đã luôn sống như thế. Không nói đến chuyện tiền, nhưng nó luôn ở đó. Anh có thể nói rằng anh ấy cảm thấy rằng tiền đã làm anh ấy trở nên đáng kính. Mọi người giầu có đều như thế cả, em nghĩ vậy. Và đó là ý niệm về bản thân mình mà Indar chưa bao giờ mất đi cả. Công việc của anh ấy không mang lại cho anh ấy tiền bạc, nhưng lại làm cho anh ấy trở nên cao quý. Nó lại nâng anh ấy lên trên những người khác và làm anh ấy tương đương với những kẻ quan trọng khác ở châu Phi, trở thành khách của chính phủ ở chỗ này, chỗ kia, gặp gỡ các bộ trưởng và Tổng thống nước ngoài. Thế nên thật thảm hoạ khi cái công việc đó bị ngừng lại, khi người Mỹ quyết định ở đó không có gì cho họ hết.
"Indar đến Mỹ, đến New York. Theo phong cách của bản thân, anh ấy đã ở khách sạn đắt tiền. Anh ấy gặp những người Mỹ của mình. Họ đều rất đẹp. Nhưng anh ấy không thích hướng mà họ đẩy anh ấy vào. Anh ấy cảm thấy họ đang đẩy anh ấy vào những điều nhỏ bé hơn và anh vờ như không nhận ra. Em không biết Indar trông chờ gì ở những người này. Không, có lẽ em biết. Anh ấy hy vọng được biến thành một người trong số họ, tiếp tục như cũ. Anh ấy nghĩ điều đó là trách nhiệm của mình. Anh ấy đã tiêu rất nhiều tiền, và tiền đã hết. Rồi đến khi, rất không như anh ấy mong muốn, anh ấy phải chuyển đến những khách sạn rẻ hơn. Anh ấy không muốn làm điều đó bởi vì anh ấy nghĩ rằng chỉ nhìn vào những khách sạn rẻ tiền hơn cũng đã là chấp nhận rằng không sớm thì muộn nó sẽ dành cho mình. Anh ấy kinh hoàng khi phải ở những khách sạn rẻ tiền hơn. Tại New York mọi người tuột dốc nhanh lắm, anh ấy nói.
"Có một người đàn ông đặc biệt mà anh ấy thường giao du. Anh ấy đã gặp người đó ở London ngay từ lúc đầu và họ đã trở thành bạn. Không luôn như vậy đâu. Thoạt đầu anh ấy từng nghĩ người đàn ông thật điên rồ và thật nóng tính với anh ấy. Điều này thường làm Indar bối rối , bởi vì chính người này đã cứu anh ấy thoát khỏi sự nhùng nhằng anh ấy dính phải hồi đầu ở London. Người đàn ông này đã đem sự tự tin trở lại cho Indar rồi làm anh ấy nghĩ tốt về châu Phi và về chính bản thân anh ấy. Chính người đàn ông đó đã khiến Indar có những ý nghĩ tốt đẹp. Indar ngày càng phụ thuộc vào người đó. Anh ấy nghĩ anh ấy là ngang hàng, và anh có thể biết như thế có nghĩa là thế nào.
"Họ thường gặp nhau ở New York. Ăn trưa, uống rượu, gặp gỡ ở văn phòng. Nhưng không có gì xảy ra cả. luôn luôn chỉ là trở về khách sạn, và chờ đợi. Indar ngày càng xuống thấp hơn. Một tối người đàn ông mời Indar đến nhà ông ăn tối. Đó là một toà nhà rất đắt tiền. Indar đưa tên ở tầng dưới và đi thang máy lên. Người coi thang máy chờ đợi và nhìn theo cho đến khi cửa căn hộ mở ra và Indar bước vào. Khi bước vào, Indar cảm thấy kinh ngạc.
"Anh vẫn nghĩ con người đó ngang hàng với anh, là bạn của anh. Anh ấy cởi mở với người đàn ông đó. Giờ đây anh ấy phát hiện người đàn ông cực kỳ giàu có. Anh ấy chưa từng ở trong một căn phòng nào sang trọng hơn thế. Anh hoặc em có thể thấy điều này là hấp dẫn, tiền ấy, Indar hoang mang. Chỉ ở đó, trong căn hộ giàu sang với những đồ vật và tranh đắt tiền. Indar mới hiểu rằng trong khi anh cởi mở với người đàn ông và nói mọi điều dù là nhỏ nhặt nhất làm anh lo lắng thì anh chỉ nhận về cho mình rất ít ỏi. Người đàn ông này cao quý hơn, hơn rất nhiều. Còn hơn cả Indar có thể chịu đựng. Anh cảm thấy anh đã bị lừa và bị chế giễu. Anh ngày càng phụ thuộc vào người đàn ông đó. Anh ấy gắn những ý nghĩ của mình theo thước đo của ông ta, anh tìm ở ông ta chỗ dựa tinh thần. Anh ấy nghĩ người đàn ông đó gần như chính là bản thân anh. Anh cảm thấy mình bị dắt mũi bao nhiêu năm trời, và bị bóc lột theo cách tồi tệ nhất. Toàn bộ sự lạc quan đó làm anh đau đớn, sau khi anh đã mất nhiều đến thế. Tất cả những ý tưởng xây dựng châu Phi ở căn hộ này hết cả, hoặc trong bữa tiệc tối này. Không có nguy hiểm, không có mất mát. Cuộc sống riêng tư, cuộc sống với bạn bè, khá là khác với cuộc sống bên ngoài. Em không biết Indar dự định gì.
"Trong bữa tối ấy anh ấy tập trung quan sát một người phụ nữ trẻ. Cô ấy là vợ một nhà báo rất già đã viết nhiều sách kiếm được nhiều tiền một thời. Indar ghét cô ta. Tại sao cô ta lại lấy người đàn ông đó? Trò đùa là ở đâu? Bởi vì có vẻ như là cô ta và người đàn ông mà cô ta có công chuyện làm ăn là trung tâm của bữa tối. Họ không bí mật lắm, và ông già kia cũng tỏ ra không biết. Ông ấy chỉ nói một chút về chính sách của nước Pháp những năm 1930, vẫn giữ mình ở trung tâm mọi vấn đề, nói về những người quan trọng ông ấy gặp và những điều người ta nói riêng với ông. Không ai mảy may chú ý đến ông ta, nhưng ông ta không hề quan tâm.
"Ông ta vẫn là một người nổi tiếng. Indar nghĩ rằng nhiều về điều đó. Anh ấy cố đặt mình vào địa vị ông già, để căm ghét hơn những người khác. Rồi ông già nhận ra Indar là ai, và bắt đầu nói về Ấn độ ngày xưa và cuộc gặp của ông ta với Gandhi tại một cái lều trát bùn lừng danh nào đó. Anh biết đấy, Gandhi và Nehru không phải là chủ đề ưa thích của Indar. Đêm đó anh ấy quyết định không giao tiếp với ai, và đã rất ác nghiệt với ông già, ác nghiệt hơn bất kỳ ai trước đó.
"Thế là đến cuối bữa ăn Indar trở nên rất nghiêm trang. Anh ấy nghĩ về những khách sạn rẻ tiền anh ấy phải sống, khi đang đi xuống thang máy anh ấy cảm thấy sợ hãi kinh khủng. Anh ấy nghĩ mình đã đi quá đà. Nhưng anh ấy tự cho mình đúng, và do đó anh ấy bình tĩnh lại. Anh ấy chỉ có một ý nghĩ đơn giản rằng đã đến lúc, đi khỏi nơi này và về nhà.
"Đó là những chuyện xảy ra với Indar. Thời gian trôi đi và cũng đến thời điểm Indar nhận ra rằng anh ấy nên quay trở vê` nhà. Trong đầu anh ấy có thể co một ngôi làng mơ ước nào đó. Anh ấy biết mình được học hành để làm những việc quan trọng hơn, nhưng anh ấy không muốn làm chúng. Anh ấy tin là anh ấy thoả mãn khi được nói là anh có thể làm tốt hơn. Giờ đây chúng ta đã bỏ rơi anh ấy. Anh ấy không muốn lại mạo hiểm một cái gì đó nữa. Ý nghĩ về hy sinh là an toàn hơn, và anh ấy thích hành động. Nhưng tự anh sẽ thấy, khi anh quay trở về".

Khi nói về Indar, Kareisha làm tôi xúc động hơn là cô tưởng. Ý tưởng trở về nhà, bỏ đi, ý tưởng về nơi khác - tôi đã sống với những dạng thức khác nhau đó trong nhiều năm. Tại châu Phi nó vẫn luôn như thế đối với tôi. Tại London, trong phòng khách sạn của mình, tôi đã cho phép nó chiếm lĩnh mình vài đêm. Đó là một sự lừa dối. Giờ đây tôi đã biết nó chỉ làm con người ta suy yếu và tiêu diệt người ta.
Sự bừng tỉnh này, tính thống nhất của kinh nghiệm và ảo tưởng của sự đau đớn, là một phần của cùng một cách cảm giác đó. Chúng tôi cảm thấy rơi vào trong đó – những người giống như Indar và tôi – bởi vì nó là nền tảng của cách sống cũ của chúng tôi. Nhưng tôi đã vứt bỏ lối sống đó – và vừa kịp lúc. Dù có những người con gái ở các kiốt bán thuốc lá, kiểu sống đó không còn tồn tại nữa, ở London cũng như ở châu Phi. Có thể có cái gì đó không trở lại, không có gì trở lại hết cả. Chúng ta đã trở nên cái mà thế giới bên ngoài biến chúng ta trở thành" chúng ta phải sống trong thế giới như là nó đang tồn tại. Hồi trẻ hơn Indar khôn ngoan hơn. Sử dụng máy bay, dẫm lên quá khứ, như Indar từng nói anh dẫm lên quá khứ. Thoát khỏi ý nghĩ về quá khứ đó, biến những cảnh mất mát giống như trong mơ thành thường ngày.
Đó là tâm trạng của tôi khi rời khỏi London và Kareisha, để quay trở lại châu Phi, hiện thực hoá nhiều nhất có thể được các ý tưởng. Và để làm lại một sự bắt đầu mới ở một nơi khác.
Tôi đến Brussels vào một buổi chiều muộn. Chuyến bay đến châu Phi sẽ cất cánh lúc nửa đêm. Tôi lại cảm thấy sự thú vị của chuyến bay, London biến mất , châu Phi sắp đến, còn giờ là Brussels. Tôi ăn tối và sau đó đến quán bar, một nơi có đàn bà. Toàn bộ sự phấn khích nằm ở ý tưởng địa điểm hơn là chính bản thân địa điểm. Những gì diễn ra sau đó rất ngắn ngủi, không nghĩa lý gì và khá yên tâm. Nó không làm giảm bớt giá trị của cái mà tôi đã có ở châu Phi. Không có ảo tưởng nào hết cả, nó đúng là như thế. Và nó đã làm mất đi sự nghi ngờ đặc biệt tôi cảm thấy về cuộc đính hôn của mình với Kareisha, người mà tôi thậm chí còn chưa hôn lần nào.
Người đàn bà, khoả thân, không quần áo, đứng trước một tấm gương dài và nhìn ngắm mình. Đôi chân to, bụng tròn ung ủng, ngực độn lên. Cô ta nói "Em tập yoga với một nhóm bạn. Chúng em có một giáo viên, anh có tập yoga không?"
"Anh chơi squash"
Cô không mảy may để ý. "Thầy giáo của chúng em nói rằng thứ nước tâm linh của người đàn ông có thể chế ngự người đàn bà. Thầy giáo của chúng em nói rằng sau cuộc gặp gỡ nguy hiểm người đàn bà có thể trở lại là mình bằng cách đập mạnh hai bàn tay hoặc thở ra một hơi thật sâu. Anh khuyên em nên chọn cách nào?"
"Vỗ tay đi"
Cô đứng đối diện với tôi như thể cô đang đứng đối diện với giáo viên tập yoga của mình, đứng thẳng lên, hơi nhắm mắt, vòng tay ra sau, và đập mạnh hai tay vào nhau. Trong tiếng động, vang lên trong căn phòng nhỏ rất nhiều đồ đạc, cô ta mở mắt ra, vẻ ngạc nhiên, mỉm cười như thể đã đùa cợt, và nói "Đi nào!" Khi đi ra ngoài phố, tôi hít thở một hơi dài, và đi thẳng đến sân bay để đón chuyến bay vào lúc nửa đêm.

[ngudoc]

PHẦN IV - Trận chiến
Chương 16

Bình minh chợt đến, trong cái nhợt nhạt của phía tây, ở phía đông đỏ lên với những gợn mây đen. Cứ như thế trong nhiều phút. Độ cao, rất tuyệt – cách mặt đất sáu dặm! chúng tôi hạ dần xuống, rời khỏi ánh sáng phía trên. Bên dưới đám mây nặng nề, châu Phi hiện ra như một mảnh đất xanh đen chào đón. Chúng tôi có thể nhìn thấy bình minh châu Phi, những khu rừng và ruộng đồng dường như vẫn đang còn ở trong bóng tối. Cánh rừng hiện dần ra. Mặt trời hạ xuống đám mây, trời đã sáng khi chúng tôi hạ cánh.

Cuối cùng thì tôi cũng đến thủ đô. Thật là một hành trình lạ lùng để đến đây, sau một chuyến đi vòng vèo đến thế. Nếu từ thị trấn ở thượng nguồn tôi đến thẳng đây thì thủ đô có vẻ như là mênh mông ,giàu có. Nhưng sau khi đã ở châu Âu, và London thì nó dường như là rất nhạt nhoà dù cho tầm vóc của nó, một mô phỏng châu Âu ở cuối khu rừng đó.

Những người khách châu Âu có kinh nghiệm không để ý đến những bức ảnh Tổng thống với chiếc gậy chỉ huy của mình, gây áp lực ở chỗ những nhân viên nhập cảnh và hải quan để được đi qua nhanh. Tôi tự hỏi sự tự tin của họ, nhưng họ chủ yếu là những người được bảo vệ - nhân viên sứ quán, những người làm việc trong các dự án, những người làm việc trong các công ty lớn. Chuyến đi của tôi không cao cấp được như vậy. Khi tôi đã đi qua, văn phòng gần như trống không. Những chiếc ảnh máy bay và ảnh Tổng thống không được ai ngó đến. Hầu hết các quan chức đều đã biến mất. Và đã sáng rõ rồi.
Phải đi khá lâu mới về được thị trấn. Nó giống như chuyến đi, ở thị trấn của tôi, từ Khu đến trung tâm thị trấn. Nhưng vùng đất này cao hơn ở đây và mọi thứ có tỉ lệ lớn hơn. Những thị trấn và cité nghèo đói (với những ruộng ngô giữa các ngôi nhà) lớn hơn, có xe buýt, thậm chí cả một đường sắt với những toa mở kiểu cũ, có những nhà máy. Dọc theo con đường những tấm bảng lớn cao chừng mười feet, được bôi vẽ không đồng nhất, mỗi cái có một câu trích dẫn từ danh ngôn của Tổng thống . Một số chân dung vẽ Tổng thống lớn đúng bằng một ngôi nhà. Ở thị trấn không có cái gì tương tự như thế. Mọi thứ ở thị trấn của chúng tôi, như tôi nhận thấy, đều có tỉ lệ nhỏ hơn.
Những tấm chân dung, những bức tượng mẹ đồng trinh châu Phi dựng tạm – chúng tiếp tục bằng mọi con đường đến tới được khách sạn. Nếu tôi từng đến thủ đô thẳng từ thị trấn của chúng tôi tôi có thể đã bị sốc. Nhưng sau khi đã đến châu Âu, và sau khi tôi đã nhìn thấy cả đất nước từ trên không trung, và vẫn còn có cảm giác về sự mù mờ của thủ đô, thái độ của tôi đã khác, và tôi ngạc nhiên về điều này. Với tôi có một nhân tố chết chóc nào đó trong những câu châm ngôn, chân dung và tượng, trong ý muốn của một người đàn ông của cây bụi muốn biến mình thành vĩ đại, và đạt đến điều đó bằng một cách thô thiển đến vậy. Tôi thậm chí còn cảm thấy thông cảm chút ít với người đã trưng bày chính mình như thế.
Giờ đây tôi đã hiểu tại sao nhiều người khách mới đây của chúng tôi tại Khu lại thấy đất nước của chúng tôi, và sự kính sợ của chúng tôi đối với Tổng thống , là nực cười. Tuy nhiên điều tôi nhìn thấy trên đường từ sân bay về không có vẻ gì là nực cười hết. Tôi cảm thấy nó là một tiếng thét thì đúng hơn. Tôi vừa từ châu Âu về, tôi đã nhìn thấy sự ganh đua thật sự.
Qua đêm tôi đã từ một châu lục đến một châu lục khác, và sự cảm thông bất chợt với Tổng thống , nhìn nhận về sự bất khả của cái mà tôi nghĩ ông ta đang cố làm, chỉ đến vào thời điểm đặt chân đến sân bay. Sự cảm thông biến mất khi thành phố dần trở nên quen thuộc hơn và tôi bắt đầu coi nó là một phiên bản lớn hơn của thị trấn của tôi. sự thông cảm, thực thế, bắt đầu mất đi khi tôi vào cái khách sạn lớn (có điều hoà nhiệt độ, cửa hiệu trong hành lang, một bể bơi không ai sử dụng) và thấy nó đầy cảnh sát chìm. Tôi không thể tưởng tượng họ lại làm như thế ở đó. Họ có ở đó để chứng tỏ chính mình với khách khứa. Và cũng bởi vì họ muốn ở trong cái khách sạn mới sang trọng, họ muốn hiện ra trước mặt khách khứa trong khung cảnh hiện đại đó. Thật là lâm ly, bạn có thể đùa cợt về điều đó. Nhưng những người đàn ông này không phải luôn luôn buồn cười. Những căng thẳng của châu Phi giờ đã quay về với tôi.
Đó chính là thành phố của Tổng thống . Đó là nơi ông ta đã lớn lên và nơi mẹ ông ta đã làm việc ở khách sạn. Đó là nơi, thời còn thuộc địa, ông đã có ý tưởng về châu Âu riêng. Thành phố thời thực dân, rộng lớn hơn thành phố của chúng tôi, nhiều khu dân cư giàu có với những cái cây giờ đây đã lớn, vẫn còn đó. Chính với cái châu Âu này mà, trong những toà nhà của mình, Tổng thống muốn ganh đua. Thành phố, trong tình trạng suy tàn ở trung tâm, với những con đường bẩn thỉu và những đống rác ở ngay sau những đại lộ lớn thời thuộc địa, vẫn đầy người làm việc. Những khu vực rộng gần sông đã chuyển thành sở hữu của Tổng thống – những nơi có tường cao, có sân, nhà của chính phủ nhiều dạng khác nhau.
Trong những khu vườn của Tổng thống gần ghềnh nước (ghềnh nước ở đây khá giống với chỗ chúng tôi, cách đó một nghìn dặm về phía thượng nguồn), bức tượng người thám hiểm châu Âu đã đến dòng sông và sử dụng chiếc tàu thuỷ đầu tiên đã bị thay thế bằng một bức tượng khổng lồ của một thủ lĩnh bộ lạc của châu Phi với dáo và khiên được làm theo phong cách châu Phi hiện đại, cha Huismans chắc sẽ dành thời gian cho nó. Bên cạnh bức tượng là một bức tượng nhỏ hơn hình đức mẹ đồng trinh với đâu cúi xuống, che mạng. Gần đó là những chữ viết của những người châu Âu đầu tiên, một khung cảnh chết, ngoài đó tất cả đã lớn lên, ngoài đó thị trấn của chúng tôi đã được gieo mầm. Những người đơn giản, với những hoạt động buôn bán đơn giản và những hàng hoá đơn giản, nhưng là các nhân viên của châu Âu. Giống như những người giờ đây đến, giống như những người trên máy bay .
Ghềnh nước tạo ra một âm thanh đều đều, không đổi. Những cây dạ lan hương nước, "vật thể mới ở dòng sông", bắt đầu cuộc hành trình từ nơi rất xa, tại trung tâm lục địa, nhảy đến từ quá khứ trong những bước nặng nề và lộn xộn và những cây nho, ở đây gần như đã đạt đến điểm cuối cùng của chuyến đi.

Sáng hôm sau tôi quay lại sân bay để bay tuyến nội địa. Giờ đây tôi đã quen với nơi này, và sự trải dài của thủ đô tao ra một cảm giác mạnh hơn. Luôn luôn, bên cạnh đường băng, có một khung cảnh gì đó mới. Tất cả những người đó sống thế nào? Khu đất đồi trải dài trống trơn, nứt nẻ, xói mòn, cạn khô. Có rừng ở đó không? Những cái chân đỡ các châm ngôn của Tổng thống vẫn thường được làm bằng đất sét. Và bản thân những tấm bảng được bôi lem nhem bằng bùn từ đường và đầy bụi nâu ở cuối, không tươi mới như buổi sáng hôm trước, là một phần của sự quạnh hiu.
Tại sân bay, tại khu bay nội địa, bảng báo cất cánh thông báo chuyến bay của tôi và một chuyến khác. Tấm bảng hoạt động bằng điện được làm ở Italia. Nó là một dụng cụ hiện đại, nó giống như những tấm bảng tôi từng nhìn thấy ở các sân bay London và Brussels. Nhưng bên dưới chúng, quanh các bàn kiêm tra và những máy móc nặng nề là sự tranh cướp thông thường, và những thứ đồ đạc đã được kiểm tra, với rất nhiều tiếng gào, trông giống như các kiện hàng trên xe buýt hạng rẻ tiền, những đai sắt, hộp vuông, bó vải, những đống đồ, những chậu men lớn buộc vào vải.
Tôi có vé và nó hợp lệ, nhưng tên tôi không có trong danh sách hành khách. Mất vài franc để qua được. Và rồi, ngay khi tôi chuẩn bị ra máy bay, một nhân viên anh ninh mặc đồ dân sự đang ăn gì đó hỏi giấy tờ của tôi và cho rằng cần phải kiểm tra nó cụ thể hơn. Anh ta trông thật thù địch và bắt tôi phải đợi trong một căn phòng nhỏ trống trơn. Đó là thủ tục. Trong căn phòng riêng người bị nhốt bị ngó nghiêng suốt – đó là cách các nhân viên bậc trung cho bạn biết rằng họ sẽ lấy của bạn một ít tiền.
Nhưng người này không lấy gì, bởi vì anh ta đang trêu tức và bắt tôi đợi trong căn phòng nhỏ đó rất lâu, không buồn quay lại xem, nói anh ta đã hoãn chuyến bay và bị một nhân viên hàng không mắng, người này rõ ràng là biết tôi bị tìm thấy ở đâu, đang bị nhốt trong căn phòng nhỏ, gào lên với tôi là hãy ra ngoài ngay lập tức, và anh ta đưa tôi đi ra qua đường băng lên máy bay, người cuối cùng, nhưng lại may mắn.
Ở hàng ghế đầu là một trong số các phi công người châu Âu, một người đàn ông trung niên nhỏ bé, bên cạnh ông là một cậu bé người Mỹ, nhưng thật khó để nói họ có liên hệ gì không. Vài hàng ghế đằng sau là một nhóm sáu hoặc tám người châu Phi, những người ở độ tuổi ba mươi, với những chiếc áo khoác cũ và áo sơ mi cài kín chỗ, đang nói chuyện rất to. Họ đang uống whisky, uống thẳng bằng chai – và mới chín giờ sáng. Whisky ở đây rất đắt, và những người đó muốn tất cả biết rằng họ đang uống whisky. Cái chai được chuyền cho những người lạ, thậm chí nó còn được chuyển đến cho tôi. Những người đó không giống người ở vùng tôi. Họ to béo hơn, với những vẻ dáng khác hẳn. Tôi không thể hiểu được khuôn mặt họ, tôi chỉ nhìn thấy sự cao ngạo và vẻ say sưa tại đó. Họ toàn tâng bốc, họ muốn những người còn lại biết rằng họ là những người sở hữu các đồn điền. Họ giống như những người với mới có tiền, và tất cả làm tôi thấy thật điên khùng.
Đó là một chuyến bay đơn giản, hai tiếng đồng hồ một lần dừng giữa chừng. Và tôi thấy dường như, với kinh nghiệm bay quốc tế, rằng chúng tôi vừa mới lao lên trên những đám mây trắng thì đã lại đâm xuống để dừng lại. Chúng tôi thấy rằng mình đang bay dọc theo sông – màu nâu, gợn sóng, chao đảo và thành vệt từ trên độ cao này, với những dòng kênh giữa những hòn đảo màu xanh nhỏ và thuôn. Bóng máy bay dịch chuyển trên đỉnh khu rừng. Cái đỉnh này trở nên kém bằng phẳng và ken sít hơn khi bóng máy bay trở nên lớn hơn, khu rừng chúng tôi đang lao xuống khá là xơ xác.
Sau khi hạ cánh chúng tôi phải rời khỏi máy bay. Chúng tôi vào một toà nhà nhỏ bên cạnh đường băng ,và trong khi ở đó chúng tôi thấy máy bay quay đầu, đi và bay mất. Nó được trưng dụng cho một nhu cầu nào đó của Tổng thống , nó có thể quay về khi đã làm xong việc đó. Chúng tôi phải đợi. Lúc đó mới khoảng mười giờ. Cho đến khoảng giữa trưa, trong khi trời ngày càng nóng, chúng tôi rất bức bối. rồi chúng tôi đi nghỉ - tất cả chúng tôi, cả những người uống whisky – để chờ đợi.
Chúng tôi đang ở giữa vùng cây bụi. Cây bụi bao quanh khu đất quang quẻ của đường băng. Xa xa, cây cối đậm đặc dọc theo lòng sông. Máy bay to lớn thế mà cũng dễ dàng lạc lối đến thế, cũng mất hàng giờ để đi ngược dòng sông chính. Cách sống không xa lắm, người ta có thể sống trong những ngôi làng họ đã sống hàng thế kỷ nay. Không đến bốn mươi tám giờ trước đó, tôi đã từng ở Gloucester Road náo nhiệt, nơi cả thế giới gặp nhau. Giờ đây, tôi đang nhìn chằm chằm vào cây bụi hàng giờ liền. Tôi cách thủ đô bao nhiêu dặm đường, cách thị trấn bao nhiêu bao xa? Đi đường bộ hay đường sông mất bao nhiêu thời gian mới qua được khoảng cách đó? Mất bao nhiêu tuần, bao nhiêu tháng, và phải gặp những hiểm nguy nào?
Trời đầy mây. Những đám mây ngày càng dầy và cây bụi ngày càng tối lại. Bầu trời bắt đầu tung xuống sấm chớp, và rồi mưa và gió chợt đến, đẩy chúng tôi ra khỏi hàng hiên của toà nhà nhỏ. Mưa và bão tố. Cây bụi biến mất trong mưa. Cơn mưa như thể lao xuống những cánh rừng, ném xuống cỏ và những hạt giống màu xanh quanh toà nhà sân bay to lớn. Cơn mưa uể oải, mây cao lên một chút. Cây bụi lại hiện ra, một hàng cây sau một đường khác, hàng gần nhất tối hơn, những hàng xa hơn mờ đi thành màu xám xịt của bầu trời.
Những chai bia rỗng không đầy trên cái bàn bằng kim loại. không có nhiều người đi lại lắm, gần như tất cả đều tìm được chỗ ngồi. Không ai nói nhiều. Người đàn bà Bỉ trạc trung niên mà tôi đã thấy ở trong phòng chờ đợi đi cùng máy bay chúng tôi vẫn đắm vào quyển sách tên là Peyton Place bìa giấy tiếng Pháp. Bạn có thể thấy rằng bà ta đã bắt cây bụi và thời tiết bên ngoài im tiếng để sống ở một nơi nào đó khác.
Mặt trời hiện ra và trượt đi trên cỏ cao, ẩm ướt. Mặt đường nhựa bốc hơi, và trong một lúc tôi nhìn những cái đó. Muộn hơn vào buổi chiều một nửa bầu trời trở nên tối đen, trong khi nửa kia vẫn còn sáng. Cơn bão bắt đầu với tia chớp chói loà, vùng đất trở nên tối, lạnh và rất ẩm ướt. Rừng trở thành một vùng tối mờ. Không có phấn khích gì trong trận bão thứ hai này.
Một trong số hành khách người Phi, một ông già, đội chiếc mũ màu ghi, choàng một chiếc khăn tắm màu xanh trên quần áo của mình. Không ai để ý nhiều đến ông. Tôi chỉ nhận thấy sự ngớ ngẩn của ông già và nghĩ, ông ta đang sử dụng một vật xa lạ với cách thông thường của mình. Và điều gì đó giống thế đi qua đầu tôi khi một người đàn ông đi chân trần quay sang đội một chiếc mũ bảo hiểm của lính cứu hoả với phần che mặt trong suốt được kéo xuống. Ông ta là một ông già với bộ mặt teo tóp, chiếc quần sọoc màu nâu và chiếc áo màu ghi cũ rích và ướt đẫm. Tôi nghĩ, ông ta đã tìm được một cái mặt nạ vũ hội thực sự. Ông đi từ bàn này đến bàn khác, tìm kiếm những chai bia. Khi ông ta quyết định rằng một cái chai nào đó đáng để uống ông bèn nâng cao cái mặt che lên và uống.
Đã thôi mưa, nhưng vẫn còn tối, bóng tối của buổi chiều muộn. Máy bay, thoạt tiên chỉ là một vệt khói mờ màu nâu trên trời, đã hiện ra. Khi chúng tôi đi ra đường bay ẩm ướt để lên máy bay tôi nhìn thấy người đàn ông với chiếc mũ thợ hàn, và một người đi cùng, cũng đội mũ bảo hiểm, đứng sững bên cạnh đoàn người. Hoá ra ông ta là một người thợ hàn.

Khi cất cánh chúng tôi nhìn thấy dòng sông, hiện ra trong những tia sáng cuối cùng. Ánh sáng đó có màu đỏ vàng, rồi chuyển thành đỏ. Chúng tôi theo dòng sông nhiều dặm và trong nhiều phút, cho đến khi nó trở thành một sự lấp lánh nhỏ bé, một sự mềm mại, cái gì đó rất trắng giữa những cánh rừng tối đen. Rồi toàn bộ đều màu đen. Qua màu đen này chúng tôi bay đến đích của mình. Chuyến đi, hồi sáng còn có vẻ đơn giản, đã mang một tính chất khác hẳn. Khoảng cách và thời gian đã khác đi. Tôi cảm thấy mình đã đi mất nhiều ngày, và khi chúng tôi bắt đầu lại hạ cánh lần nữa, tôi biết rằng mình đã đi xa, và tôi tự hỏi bằng cách nào tôi lại có sự dũng cảm để sống lâu đến thế trong một nơi xa xôi đến thế này.
Và rồi đột nhiên tất cả trở nên thật dễ dàng. Một toà nhà thân quen, các quan chức tôi biết và có thể tán dóc được, những người mà khuôn mặt tôi quá rành, một trong những chiếc taxi cổ lỗ của chúng tôi, con đường gập ghềnh biết quá rõ của thị trấn, thoạt tiên đi ngang qua vùng cây bụi mà nó chia ra làm nhiều phần, rồi đi qua những đám lều. Sau sự lạ lẫm của ngày, giờ lại là cuộc sống có tổ chức.
Chúng tôi đi qua một ngôi nhà bị cháy, một đống đổ nát mới. Nó từng là một ngôi trường tiểu học, chưa bao giờ là một địa điểm thật sự, giống một cái nhà kho thấp hơn, và tôi có thể quên nó trong bóng tối nếu người lái xe không chỉ nó cho tôi, nó làm anh ta phấn khích. Sự nổi loạn, Quân đội tự do vẫn còn tiếp tục. Nó không làm giảm bớt ấn tượng mạnh của tôi về việc được về thị trấn, nhìn thấy những nhóm người trên vỉa hè buổi đêm, và tìm thấy chính mình, nhanh chóng thế sau khi đến nơi, là cái gì đó của sự u tối của khu rừng vẫn còn trong tôi, tại cái phố của tôi - tất cả những cái đó thật và bình thường như mọi khi.
Thật là một cú sốc khi thấy Metty lạnh lùng đến vậy. Tôi đã đi một chuyến đi như thế. Tôi muốn nó biết, tôi nghĩ mình phải nhận được từ nó một sự đón tiếp nồng nhiệt nhất. Nhẽ ra nó phải nghe tiếng cửa taxi đóng lại và cuộc tròn chuyện ngắn của tôi với người tài xế. Nhưng Metty không đi xuống. Và tất cả những gì nó nói khi tôi đi lên cầu thang lộ thiên, và thấy nó đang đứng ở cửa phòng là "Cháu không nghĩ là chú quay trở lại, patron". Toàn bộ chuyến đi dường như trở thành nực cười.
Mọi thứ trong căn hộ đều trật tự. Nhưng về phòng khách và đặc biệt phòng ngủ đã có một cái gì đó – có lẽ là quá trật tự, một sự vắng mặt của tình trạng cũ – điều này làm tôi cảm thấy dường như trong khi tôi đi vắng Metty đã mở rộng sự hiện hữu của nó trong căn hộ. Bức điện tôi gởi cho nó từ London nhẽ ra phải làm nó tự thu bớt lại chứ. Nó có cảm thấy điều đó không? Metty? Nhưng nó đã lớn lên trong gia đình chúng tôi, nó không biết một cuộc sống nào khác. Nó luôn ở với gia đình hoặc với tôi. Nó chưa bao giờ biết đến cuộc đời riêng của nó, trừ chuyến đi của nó từ bờ biển, và bây giờ.
Nó mang cà phê đến cho tôi vào buổi sáng.
Nó nói "Cháu cho là chú biết tại sao chú quay về, patron"
"Mày đã nói đến điều đó tối hôm qua rồi"
"Bởi vì chú chẳng có gì để trở về hết cả. Chú không biết à? Không ai nói với chú ở London à? Chú không đọc báo à? Chú chẳng biết gì cả. Họ đã lấy cửa hiệu của chú rồi. Họ đã chuyển nó cho Citizen Théotime. Hai hôm trước Tổng thống đã đọc một bài diễn văn. Ông ấy nói đang quốc hữu hoá và lấy đi mọi thứ của mọi người. tất cả những người nước ngoài. Ngày hôm sau họ niêm phong cửa. Một vài cửa hiệu khác nữa. Chú không đọc điều đó ở London à? Chú không còn gì nữa cả, cháu không còn gì nữa cả. Cháu không biết tại sao chú quay về. Cháu không nghĩ chú về đây là vì cháu".
Metty đang ở trong tâm trạng tồi tệ. Nó đã bị ở một mình. Hẳn nó phải nóng lòng chờ tôi về lắm. Nó đang cố gợi lên một câu trả lời tức giận của tôi. Nó đang cố làm tôi phác một cử chỉ phòng vệ. Nhưng tôi cũng lạc lối y như nó vậy.
Quốc hữu hóa, hai hôm trước, tôi đã thấy từ này trong một dòng tin nóng hổi trên báo, nhưng tôi không để ý. Tôi đã nghĩ đó chỉ là một từ nào đó, chúng ta có hàng đống từ như thế. Tôi – và những người khác – đã bị quốc hữu hóa. Công việc buôn bán của chúng tôi đã không còn thuộc về chúng tôi nữa, do một sắc lệnh, và đã được chuyển giao cho những chủ nhân mới theo lệnh của Tổng thống. Những chủ nhân đó gọi là "các công ty nhà nước". Công dân Théotime đã trở thành chủ công ty nhà nước với tài sản của tôi, và Metty nói là tuần trước ông ta đã ở cửa hiệu vài ngày.
"Ông ta làm gì?"
"Làm gì? Ông ta đợi chú. Ông ấy sẽ thuê chú làm quản lý. Đó chính là điều chờ đợi chú đấy, patron. Nhưng chú sẽ thấy. Không việc gì phải vội hết. Théo không đến làm việc sớm thế này đâu".
Khi đến cửa hiệu tôi thấy nhà kho, đã xuống cấp trong sáu tuần, hiện ra như cũ. Théo không chạm vào đó. Nhưng bàn của tôi đã được chuyển từ chỗ cũ gần cái cột ở đằng trước cửa hiệu đến phòng kho ở đàng sau. Metty nói là điều đó đã được làm vào ngày đầu tiên. Công dân Théo dã quyết định phòng kho sẽ là văn phòng của ông ta, ông ta thích có được sự riêng tư.
Trong ngăn kéo trên của bàn (nơi tôi thường để ảnh Yvette, cái đã từng biến đổi khung cảnh quảng trường đối với tôi) nhiều cuốn truyện - ảnh Phi-Pháp và truyện cười, những người châu Phi cho thấy mình đang sống rất hiện đại, và trong những cuốn sách châm biếm họ chẳng khác gì những người châu Âu – hai ba năm nay ở đây có rất nhiều những thứ vớ vẩn làm ở Pháp. Các thứ đồ đạc của tôi – tạp chí và các tài liệu của cửa hiệu tôi từng nghĩ Metty cần đến – nằm ở hai ngăn kéo dưới. Chúng đã được giữ cẩn thận. Théo đã có nhã ý đó. Quốc hữu hoá – nó từng là một từ. Nó làm người ta bị sốc khi phải đối diện thực sự với nó.
Tôi chờ Théo.
Và khi người đàn ông đó đến tôi có thể thấy là ông ta đang lúng túng và cử chỉ đầu tiên của ông ta, khi nhìn thấy tôi qua cửa kính, là bước qua cửa. Tôi biết ông nhiều năm trước là một thợ máy, ông ta thường chăm lo xe cộ cho sở y tế. Rồi, vì ông ta có chút quan hệ với các bộ lạc, ông ta nổi lên về mặt chính trị, nhưng không cao lắm. Ông ta không biết cả đến ký tên. Ông ta trạc bốn mươi tuổi, vẻ ngoài không có gì đặc biệt, với một khuôn mặt to bè, màu nâu tối nhàu nát xốp lên vì rượu. Bây giờ ông ta cũng đã uống rồi. Nhưng chỉ uống bia thôi, ông ta chưa chuyển sang uống whisky. Ông ta chưa chuyển sang mặc đồ quan chức chính thứacáo khoác vạt ngắn và đeo ca vát. Ông ta mặc quần và áo sơ mi. Thực sự ông ta là một người rất khiêm tốn.
Tôi đứng tại nơi từng kê bàn của mình. Và tôi nhận thấy chiếc áo sơ mi trắng của Théo ướt đẫm mồ hôi và đầy bụi bặm, rằng giống như thời những thằng nhóc học sinh trường trung học, đã đến lừa tôi để ăn cắp tiền của tôi theo những cách đơn giản nhất. Théo toát mồ hôi ra những cánh mũi của ông. Tôi không tin ông ta đã rửa mặt sáng hôm đó. Trông ông ta nhàu nhĩ bẩn thỉu tệ hại.
Ông ta nói "Mis Salim. Salim. Công dân. Anh không được coi điều này là chuyện cá nhân nhé. Tôi hoàn toàn không muốn thế đâu. Anh biết rằng tôi rất coi trọng anh. Nhưng anh cũng biết rằng tình thế nó vậy" ông ta lóng ngóng tìm từ - un pré pourrie. Hơi mục ruỗng. Những người trẻ của chúng ta tỏ ra không kiên nhẫn được. Điều này là cần thiết", - cố tìm đúng từ, trông ông ta rất bối rối, vặn vẹo nắm tay và làm một cử chỉ đấm vào không khí – "rất cần thiết làm triệt để hoá. Chúng ta nhất định phải triệt để. Chúng ta đã chờ đợi điều đó rất nhiều từ Tổng thống . Không ai sẵn sàng cho trách nhiệm mới cả. Giờ đây trách nhiệm đã được giao cho mọi người. Nhưng anh không có gì phải chịu đựng cả. Anh sẽ được bồi thường đúng mức. Anh chuẩn bị kiểm kê đi. Và anh sẽ tiếp tục làm quản lý. Công việc buôn bán vẫn sẽ như trước thôi. Không ai phải chịu đựng hết cả. Lương của anh sẽ rất khá. Ngay khi người trung gian đến, giấy tờ sẽ được làm xong thôi".
Sau khi khởi đầu ngập ngừng, ông nói rất nghiêm trang, như thể đã chuẩn bị từ trước rồi. Cuối cùng ông lại trở nên bối rối. Ông đang chờ tôi nói gì đó. Nhưng rồi ông ta thay đổi ý kiến và đi vào phòng kho, văn phòng của ông. Và tôi đi, đi và gặp Mahesh ở Bigburger.
Công việc ở đó vẫn bình thường. Mahesh, hơi nhợt nhạt hơn, đang rót cà phê, và Ildephonse đang nhảy quanh phục vụ những bữa sáng muộn. Tôi rất ngạc nhiên.
Mahesh nói "Nó đã là một công ty châu Phi hàng năm nay rồi. Nó không thể được quốc hữu hoá hơn nữa. Tôi chỉ điều hành cho Phonse và một vài người khác mà thôi. Họ thành lập công ty châu Phi đó và cho tôi dự một phần trong đó, với tư cách là quản lý, và rồi họ mua lại của tôi một giấy phép. Nó đã diễn ra trong thời bùng nổ. Họ nợ ngân hàng nhiều lắm. Anh có thể không tin khi anh nhìn Phonse. Nhưng đúng là thế đấy. Điều này xảy đến với nhiều nơi sau khi Noimon bán tháo cho chính phủ. Điều này cho chúng ta một ý tưởng về cách gió thổi, và một vài chúng ta quyết định tự bồi thường mình trước. Khi đó khá là dễ dàng. Các ngân hàng đầy tiền".
"Không ai nói với tôi cả"
"Không phải là cái mà người ta có thể nói nhiều đâu. Và những ý nghĩ của anh thì lại ở nơi khác".
Điều này thì đúng. Thời gian đó đã từng có một sự lạnh lùng giữa chúng tôi, cả hai chúng tôi đều rối tinh sau khi Noimon bỏ đi.
Tôi nói "Thế còn Tivoli thì như thế nào? Toàn bộ những thứ đồ đạc mới đó, họ đã đầu tư rất nhiều".
"Họ nợ đầy ra đấy. Không người châu Phi bình thường nào muốn thành chủ sở hữu của nó. Nhưng họ xếp hàng để đoạt được cửa hiệu của anh. Thế mà anh không làm gì cả. Théotime và một người khác đã tới Bigburger này nói về chuyện đó. Có rất nhiều cuộc đấu như thế. Nó giống như vũ hội hoá trang sau khi Tổng thống tuyên bố các biện pháp. Rất nhiều người mới đến các chỗ khác nhau, không nói gì với những người cũ, chỉ ghi tên mới trên cửa hoặc ném quần áo cũ treo trên mắc xuống sàn, đơn giản như mua thịt ngoài chợ ấy. Mấy ngày đầu thật tệ hại. Một người Hy lạp đốt tiêu đồn điền cà phê của mình. Giờ thì ổn định hơn rồi. Tổng thống đã ra tuyên bố, cho mọi người biết rằng Người Đàn Ông Vĩ Đại dã cho thì Người Đàn Ông Vĩ Đại cũng có thể lấy đi. Đó là cách biện hộ của Người Đàn Ông Vĩ Đại. Ông cho đi và ông lấy về".
tôi ngồi cả phần lớn còn lại của buổi sáng đó ở Bigburger. Thật lạ cho tôi, nhìn người ra vào Bigburger và Van der Weyden bên kia đường, và trong toàn bộ thời gian đó tôi cảm thấy mình tách biệt khỏi cuộc sống của thị trấn.
mahesh không có nhiều điều để nói với tôi về Shoba. Không có gì thay đổi ở cô cả. Cô vẫn lẩn trốn với sự biến dạng của mình ở căn hộ. Nhưng Mahehs không còn đấu tranh chống lại cái tình trạng đó hoặc là tức tối về điều đó nữa. Nó không làm anh cảm thấy bất hạnh – như tôi đã sợ là có thể - khi nghe về London và những chuyến đi của tôi – anh chẳng như thế tí nào. Với Mahesh nó đã trở nên đơn giản như vậy thôi.

Tôi trở thành quản lý cho Théotime. Dường như ông ta hồi sinh và rất sung sướng , và đồng ý với mức lương tôi đề nghị. Tôi mua một cái bàn, một cái ghế và ngồi gần cột, để cho giống nhất với ngày trước có thể. Tôi bỏ ra rất nhiều ngày tập hợp các hoá đơn cũ, kiểm tra kho và chuẩn bị kiểm kê. Đó là một mớ tài liệu rất phức tạp. Nhưng Théotime đồng ý rất nhanh với chúng (bảo tôi ra khỏi phòng kho trong khi ông cố ký tên Cit:Theot: ) và tôi cảm thấy Mahesh đã đúng, rằng sẽ không có bồi thường gì đâu, rằng điều khá nhất mà tôi có thể trông chờ, nếu tất cả mọi người đều nhớ, là những trái phiếu của chính phủ.
Cuộc kiểm kê chỉ gợi cho tôi nhớ lại những gì tôi đã mất. Còn lại gì? Trong một ngân hàng châu Âu tôi có khoảng tám nghìn đô la, có được từ những chuyến buôn vàng ngày xưa của tôi, số tiền đó nằm ở đó và mục ruỗng, mất dần đi giá trị. Có một căn hộ tại thị trấn, mà sẽ chẳng có ai mua cả, nhưng cái xe thì có thể bán được với giá vài chục nghìn đô la. Và tôi có khoảng nửa triệu franc tiền địa phương tại nhiều ngân hàng – khoảng mười bốn nghìn đô la theo tỉ giá hối đoái chính thức, và một nửa số đó trên thị trường tự do. Đó là tất cả, không nhiều nhặn gì. Tôi phải kiếm nhiều hơn, nhanh nhất có thể, có ít tiền đông nghĩa với việc tôi phải rời khỏi đất nước này.
Là quản lý tại cửa hiệu tôi có nhiều cơ hội, nhưng cũng không lớn lao gì lắm. Và như thế tôi bắt đầu sống một cách nguy hiểm. Tôi bắt đầu buôn vàng và ngà voi. Tôi mua, cất giữ và bán, hoặc làm như những nhà buôn bán lớn (những người thanh toán trực tiếp cho ngân hàng của tôi ở châu Âu), tôi trữ lại và gửi nó đi, với một phần trăm nào đó. Những người cung cấp cho tôi, và đôi khi những người săn trộm, là các quan chức hoặc người của quân đội, v à những người đó luôn rất nguy hiểm để làm ăn. Phần kiếm được không lớn lắm. Vàng chỉ có vẻ đắt đỏ thôi, bạn phải có hàng ký lô cho tỉ lệ phần trăm. Ngà voi thì khá hơn, nhưng ngà voi khó cất giữ (tôi tiếp tục sử dụng cái hố ở chân cầu thang vườn nhà tôi) và đòi hỏi khéo léo hơn trong chuyên chở. Để gửi hàng tôi sử dụng một trong những chiếc xe tải bình thường hoặc xe buýt rẻ tiền của chợ, gửi hàng đi (những cái ngà giấu trong những lô hàng nệm, những mẩu nhỏ hơn trong các bao sắn bột) với những thứ hàng hoá khác, thường xuyên giờ đây được gửi đi dưới cái tên của công dân Théotime, và đôi khi chính Théotime thể hiện đẳng cấp chính trị và nói chuyện với người lái xe ngay ở chỗ đông người.
Tiền có thể kiếm được . Nhưng đưa chúng ra khỏi đất nước là một việc khó hơn. Chỉ có thể đưa tiền ra theo những khoản lớn và điều này có thể làm các quan chức cấp cao hoặc các bộ trưởng quan tâm. Giờ đây không có nhiều hoạt động, và tôi phải phụ thuộc vào những người khác với nhiều lý do khác nhau cần đến tiền địa phương. Không có cách nào khác. Và tôi phải tin những người đó sẽ trả tiền khi họ quay về châu Âu hoặc Mỹ.
Đó là một kiểu làm ăn chậm rãi, giống như phe vé, và đầy nhục nhã. Tôi cho rằng mình đã khám phá một vài quy luật của cách cư xử của con người. Tôi cho rằng mình có thể nói rằng những người ở một tầng lớp hoặc một đất nước nào đó cần được tin tưởng và những người ở một tầng lớp và đất nước khác không thể tin được. Điều này có thể làm cho chuyện đó đơn giản hơn. Đó là một cuộc đánh bạc thường kỳ. Tôi đã mất hai phần ba tiền của mình theo cách đó, tôi đã cho những người lạ tiền.
Tôi đi ra đi vào Khu trong những vụ làm tiền đó, ở đó tôi có nhiều mối liên lạc nhất. Thoạt đầu tôi không cảm thấy thoải mái khi ở đó, nhưng rồi tôi bắt đầu cảm thấy Indar từng nói về việc đắm chìm vào quá khứ. Khu nhanh chóng không còn là cái gì đó từng thuộc về tôi như trước nữa. Nó trở thành nơi những con người đáng kính – nhiều người trong số đó là những kẻ lần đầu tiên phạm luật, sau đó sử dụng sự hiểu biết luật pháp của mình để lừa tôi – cố có được tỷ lệ phần trăm cao hơn những người chúng tôi đã đồng ý. Điều đã trở thành điểm chung ở những người này là sự nóng nảy và sự quan tâm của họ - quan tâm đến tôi, quan tâm đến đất nước. Tôi đồng ý với họ một nửa, tôi ghen tị với họ vì sự dễ dàng cảm thấy mối quan tâm đó.
Một chiều tôi nhìn thấy ngôi nhà của Raymond và Yvette có một chủ mới, một người châu Phi. Ngôi nhà đã bị đóng cửa kể từ khi tôi quay lại, Raymond và Yvette đã ra đi, không ai, kể cả Mahesh, có thể nói cho tôi biết họ đi đâu hoặc trong hoàn cảnh nào. Những cửa ra vào và cửa sổ của ngôi nhà đã được mở ra lại, và điều đó nhấn mạnh thêm sự xấu xí của ngôi nhà.
Người đàn ông mới đến, rậm râu, đang cuốc xới trước cửa nhà, và tôi dừng lại để nóI chuyện. Ông đến từ nơi nào đó dưới vùng hạ lưu, và rất thân thiện. Ông nói cho tôi biết là đã trồng ngô và sắn. Những người châu Phi không hiểu lắm về nông nghiệp quy mô lớn, nhưng họ rất say mê với các loại cây cối theo cách nhỏ hơn, trồng thực phẩm cho nhà và thích trồng thật sát nhà mình. Ông nhận ra xe của tôi, ông nhớ hình dáng đàng sau của nó. Ông nói ông làm việc cho một hãng chính phủ điều hành dịch vụ tàu hơi nước. Và để cho tôi có được một ý tưởng về vị thế của mình, ông nói bất cứ khi nào ông đi bằng tàu thuỷ ông đều đi ở hạng nhất và không phải trả tiền. Công việc chính phủ quan trọng này, ngôi nhà chính phủ lớn này tại cái Khu nổi tiếng – ông là một người hạnh phúc, sung sướng với những gì đã được cho, và không đòi hỏi gì hết nữa cả.
Giờ đây đã có nhiều nhà như thế hơn ở trong Khu. Trường bách khoa vẫn còn ở đó, nhưng Khu đã mất đi tính chất hiện đại, "trưng bày" của mình. Nó đã xấu xí đi nhiều, sau mỗi tuần nó lại càng giống hơn với kiểu nhà của châu Phi. Bắp ngô, mà khí hậu và đất rất tốt, mọc lên ở nhiều nơi, và những chiếc lá xanh ghi của sắn, mọc lên dễ dàng đến mức nếu bạn cắm ngược đầu cây nó vẫn sẽ mọc lên bình thường, tạo ra hiệu ứng của một cái vườn cây bụi. Cái phần của trái đất này – biết bao nhiêu đổi thay đã đến với nó! Rừng ở bên khúc quanh của dòng sông, một nơi gặp gỡ, một khung cảnh A rập, một tiền đồn của châu Âu, một ngoại ô của châu Âu, một sự đổ nát giống như là sự đổ nát của một nền văn minh đã chết, cái Khu lấp lánh của châu Phi mới, và giờ thì như thế.
Trong khi chúng tôi nói chuyện, trẻ con bắt đầu xuất hiện từ sau nhà – những đứa trẻ vẫn còn quê mùa, cúi gập xuống trước cái nhìn của người lớn, trước khi đến gần, rụt rè nghe và nhìn. Và rồi một con chó Doberman to lớn nhảy đến trước tôi.
Người đàn ông với chiếc hái nói "Đừng lo. Nó không cắn anh được đâu. Nó nhìn không rõ. Con chó của một người nước ngoài. Ông ấy cho tôi khi tôi đi".
Sự việc xảy ra đúng như ông ta nói. Con chó cắn hụt tôi chừng một foot, rồi chạy vào một con đường nhỏ, dừng lại, lùi lại, và rồi khi tất cả đã qua, nó vẫy đuôi, bên cạnh nó với sự vui mừng với mùi nước ngoài của tôi, chắc hẳn đang tạm thời nhầm tôi với một người nào đó khác.
Tôi vui mừng cho Raymond vì ông đã đi. Ông không thể an toàn ở Khu hoặc ở thị trấn vào lúc này. Danh tiếng đáng tò mò đã đến với ông vào lúc cuối – trở thành người đàn ông da trắng đi trước Tổng thống , và đã đẩy ông vào những điều tồi tệ có thể rơi lên Tổng thống – cái danh tiếng này có thể khiến Đôi Quân tự do giết ông, đặc biệt vào bây giờ , khi Tổng thống đã nói đến việc lên kế hoạch đến thăm thị trấn, và thị trấn vẫn đang chuẩn bị cho cuộc viếng thăm đó.

Những ngọn đồi đầy cây bụi ở trung tâm đã được phát quang. Những con đường gập ghềnh đã được làm phẳng và nâng cấp. Và sơn lại! Khắp nơi ở trung tâm, vỗ vào bê tông trát vữa và gỗ, dựng lên trên hè phố. Một ai đó đang dọn kho – màu hồng mau vôi màu đỏ màu tím màu xanh. Cây bụi đang chiến tranh, thị trấn đang ở vào tình trạng cuộc nổi loạn, với những bất ổn vào ban đêm. Nhưng đột nhiên ở trung tâm dường như có một buổi dạ hội hóa trang.

[ngudoc]

Chương Kết

Công dân Théotime đến vào buổi sáng, mắt đỏ mọng và trông như bị tra tấn, lơ lửng với ly bia uống vào bữa sáng, với vài quyển truyện cười hoặc tiểu thuyết minh hoạ bằng ảnh để giết thời gian ở văn phòng. Có một hệ thống trao đổi tạp chí không chính thức ở thị trấn. Théo luôn luôn có cái gì mới để xem. Và thật lạ, những truyện cười hoặc tiểu thuyết – ảnh của ông ta, lăn lóc, đã khiến ông ta có cái vẻ bận rộn, giống như những thương gia khi ông ta đến cửa hiệu. Ông ta đi thẳng vào phòng kho, và có thể ở lại đó không hề đi ra suốt cả buổi sáng. Thoạt tiên tôi nghĩ bởi vì ông ta muốn không bị quấy rầy.

Nhưng rồi tôi hiểu không phải vậy. Ông ta thích ở trong phòng kho tối tăm chẳng làm việc gì cụ thể, chỉ nhìn vào những quyển tạp chi của mình trong khi tâm trạng say sưa lan toả con người ông ta.

Sau đó khi ông ta đã thoải mái và bớt rụt rè hơn với tôi , cuộc sống trong căn phòng kho trở nên phong phú hơn. Ông bắt đầu có đàn bà đến viếng thăm. Ông thích họ nhìn thấy ông thực sự là một directeur – giám đốc – với một nhân viên và một văn phòng, và điều đó cũng làm những người đàn bà thích thú. Một chuyến viếng thăm có thể mất cả một buổi chiều, mà chỉ là Théotime và người đàn bà chuyện gẫu theo cách người ta vẫn chuyện gẫu khi đang trú mưa – với những lần dừng lại rằng lâu và những cái nhìn thôi miên dài theo những hướng khác nhau.

Đó là một cuộc sống dễ dàng với Théotime, dễ dàng hơn bất cứ gì ông ta có thể tưởng tượng khi còn là một thợ máy ở sở y tế. Nhưng khi ông ta có được sự tự tin, và không còn sợ hãi việc Tổng thống lại sẽ tước mất cửa hiệu từ tay ông ta, ông ta trở nên khó tính.

Ông ta bắt đầu nghĩ rằng là một directeur ( Giám đốc )mà không có xe thì không thể được. Có lẽ một người đàn bà nào đó đã khiến ông ta nghĩ vậy, hoặc có thể là tấm gương từ những người chủ Nhà nước khác, hoặc có thể là điều gì đó ông ta rút được từ những cuốn truyện cười. Tôi có một chiếc xe, ông ta bắt đầu hỏi mượn tôi, và rồi đòi tôi chở ông ta đi đây đó khỏi nhà và về nhà. Tôi có thể từ chối. Nhưng tôi tự nhủ đó là một việc nhỏ để làm ông ta trật tự. Những lần đầu tiên ông ta ngồi hàng ghế trên, rồi ông ta chuyển xuống ngồi hàng ghế sau. Đó là công việc bốn-lần-một-ngày.

Ông ta không im lặng được lâu. Có thể là do tôi tỏ ra thoải mái, chỉ mong muốn không bị làm nhục. Théotime tìm thấy những cách mới để tự thể hiện mình. Giờ đây điều rắc rối là ông ta không biết phải làm gì. Ông ta có thể thích sống bên ngoài vai trò thực của mình – chiếm đoạt sự điều hành của cửa hiệu, hoặc cảm thấy (trong khi vẫn vui thú với cuộc sống trong nhà kho) rằng ông ta đang điều hành cửa hiệu. Dù vậy ông ta cũng biết rằng ông ta chẳng biết gì cả, ông ta biết rằng tôi biết ông ta không biết gì cả, và ông ta giống như một người giận dữ với sự không biết gì của mình. Ông ta lặp đi lặp lại một vài trò. Ông ta say sưa, tức tối và đe dọa, và là một kiểu tức tối có tính toán như là một quan chức đã quyết định phải malin.

Thật là lạ. Ông ta muốn tôi công nhận ông ta là chủ. Và cùng lúc ông ta lại muốn tôi phải đoái hoài đến ông ta, một người đàn ông không được giáo dục. Ông ta muốn có cả sự kính trọng lẫn sự bao dung của tôi, thậm chí cả lòng thương xót của tôi. Nhất là khi ông ta muốn tôi cư xử như một thuộc hạ và ủng hộ ông ta. Nếu như đáp lại, tôi làm vậy, nếu tôi mang một thứ giấy tờ đơn giản nào đó của cửa hiệu đến cho ông ta, quyền lực của ông ta hẳn là sẽ có thật lắm. Ông ta thêm điều đó vào ý tưởng về vai trò của mình, và ông ta có thể sử dụng quyền lực đó sau này để nặn ra một sự nhượng bộ. Như là ông ta đã làm với chiếc xe.

Còn tệ hơn là làm việc với một quan chức malin. Vị quan chức vờ như bị xúc phạm – và gào vào bạn, chẳng hạn, rụt tay khỏi bàn ông ta – chỉ đơn giản là đòi tiền mà thôi. Théotime, nhanh chóng chuyển từ một sự tự tin đơn giản vào vai trò của mình đến chỗ hiểu ra sự vô dụng của mình, muốn bạn phải vờ coi ông ta là một kiểu người khác. Điều này không có gì đáng buồn cười. Tôi đã giải quyết nó để được yên tĩnh với việc riêng của mình, để đặt đầu óc vào mục tiêu riêng của mình. Nhưng thật không dễ để có thể được yên ổn. Cửa hiệu trở thành một nơi thật đáng ghét với tôi.

Còn tệ hơn với Metty. Những công việc nhỏ nhặt nó làm cho Théotime thoạt tiên đã trở thành những việc nó bị đòi hỏi phải làm và bị nhân lên rất nhiều. Théotime bắt đầu bắt Metty đi làm những công việc lặt vặt rất đáng ngán.
Buổi tối muộn, khi nó trở về nhà sau khi ở chỗ gia đình nó, Metty vào phòng tôi và nói "Cháu không chịu được nữa rồi, patron. Rồi một ngày cháu sẽ làm điều gì đó khủng khiếp. Nếu Théo không chịu dừng lại, cháu sẽ giết lão. Cháu thà cày cuốc ở ngoài đồng còn hơn là làm người hầu cho lão".
Tôi nói "Sẽ không còn lâu đâu"
Khuôn mặt Metty cau lại sự tức giận, và nó dí chân một lúc trong im lặng. Nó sắp khóc. Nó nói "Chú muốn nói gì? Chú muốn nói gì?" và đi ra khỏi phòng.
Buổi sáng tôi đến đón Théotime để đưa ông ta đến cửa hiệu. Như một người nhiều quyền lực và ảnh hưởng ở địa phương, Théotime có ba hoặc bốn gia đình ở khắp nơi trong thị trấn. Nhưng từ khi trở thành ông chủ của một công ty Nhà nước (giống như những người chủ khác) ông ta đã có thêm một số đàn bà mới, và ông ta sống với một người trong số họ trong một ngôi nhà nhỏ ở một cái sân cíté – nền nhà đỏ trần xen lẫn với những cái cống đen bóng một bên, đất cầy xới và rác rưởi vứt bên cạnh, xoài và những cây khác mọc rải rác chung quanh, sắn và ngô và những lùm chuối giữa những ngôi nhà.
Khi tôi bấm còi, trẻ con và đàn bà từ nhiều ngôi nhà chạy ra nhìn trong khi Théotime lên xe, với cuốn truyện cười cuộn lại. Ông ta vờ như không biết đến những người đang nhìn và khạc nhổ lung tung ra đất một hoặc hai lần. Đôi mắt ông ta đỏ tấy vì bia và ông ta cố trông như là bị xúc phạm ghê lắm.

Chúng tôi lái xe ra khỏi cái ngõ cité mấp mô để ra đến con lộ chính màu đỏ, nơi những toà nhà vừa được sơn lại để đón Tổng thống – mỗi toà nhà được sơn một màu (tường, khung cửa sổ, cửa ra vào) và một toà nhà khác với màu của nhà bên cạnh.

Tôi nói "Tôi muốn nói với ông về các công việc của công dân Metty tại công ty chúng ta, thưa công dân. Công dân Metty là trợ lý quản lý. Anh ta không phải là người tạp vụ".
Théotime hẳn là đã chờ đợi điều này. Ông ta có một bài nói chuẩn bị trước. Ông nói "Anh làm tôi ngạc nhiên đấy, công dân ạ. Tôi là chủ công ty nhà nước, được chỉ định bởi Tổng thống . Công dân Metty là một người làm công của công ty nhà nước. chỉ có tôi quyết định sử dụng anh ta như thế nào" Ông ta sử dụng từ métis, để nhay lại cái tên mà Metty đã từng rất tự hào.
Những màu sắc rực rỡ của các toà nhà trở nên còn không thực hơn với tôi. Chúng trở thành màu của cơn giận dữ và điên cuồng của tôi.

Tôi ngày càng trở nên nhỏ bé và nhỏ bé hơn trong mắt Metty, và giờ đây tôi đã biến mất hoàn toàn rồi. Tôi không còn có thể cho nó dù là một sự bảo vệ nhỏ nhất mà nó đòi hỏi – Théotime nói thẳng điều đó trong ngày. Thế là hợp đồng cũ giữa tôi và Metty, cái hợp đồng giữa gia đình nó và gia đình tôi, đã chấm dứt. Thậm chí nếu tôi có thể cho nó vào một công ty khác trong thị trấn – mà tôi có thể làm ngày xưa – thì cũng chỉ có nghĩa là hợp đồng đặc biệt của chúng tôi đã hết. Nó dường như đã hiểu điều đó, và điều này làm nó mất thăng bằng.
Nó bắt đầu nói "Cháu sẽ làm điều gì đó khủng khiếp, Salim ạ. Chú phải cho cháu tiền. Cho cháu tiền và để cháu đi. Cháu cảm thấy mình sắp làm một việc gì đó khủng khiếp".

Tôi cảm thấy nỗi đau đớn và sức ép khủng khiếp của nó. Tôi cũng thêm vào đó về mặt tinh thần sự đau đớn của nó vào sự đau đớn của tôi, và biến nó thành một phần của tôi. Tôi hẳn đã nghĩ nhiều hơn đến nó. Tôi có thể bảo nó tránh xa khỏi cửa hiệu, và cho nó tiền từ tiền lương của tôi, khi còn tiếp tục được. Quả thật đó là điều nó muốn. Nhưng nó không nói ra. Nó gắn điều đó với cái ý nghĩ hoang dã là bỏ đi, điều chỉ làm tôi hoảng sợ và làm tôi nghĩ, nó sẽ đi đâu được?

Thế là nó tiếp tục đến cửa hiệu và ngày càng trở nên đau khổ. Khi nó nói với tôi vào một buổi tối "Cho cháu một ít tiền, cháu sẽ đi", tôi nói, nghĩ đến tình hình ở cửa hiệu, và thử tìm cách trấn an "Không tiếp tục như thế này mãi đâu, Metty", Điều này làm nó gào lên "Salim!" Và sáng hôm sau, lần đầu tiên, nó không mang cà phê đến cho tôi.

Điều đó xảy ra vào đầu tuần. Vào buổi chiều thứ sáu, sau khi đóng cửa hiệu và lái xe đưa Théotime về cái sân của ông ta, tôi quay về căn hộ. giờ đây với tôi đó là một nơi an ủi. Tôi không còn nghĩ nó là chỗ ở của mình nữa. Kể tư buổi sáng hôm đó trên xe với Théotime tôi đã cảm thấy buồn nôn với những màu sắc tươi sáng của thị trấn. Chúng là những màu sắc của một nơi đã trở nên xa lạ và cảm thấy xa với mọi thứ khác. Cảm giác về sự xa lạ đó mở rộng đến mọi thứ trong căn hộ. Tôi nghĩ đến việc tới câu lạc bộ Hellenic – hoặc những gì còn lại của nó – thì tôi nghe tiếng cửa sập.

Tôi đi ra tầng đệm và thấy cảnh sát trong sân. Có một sĩ quan – tên anh ta là Prosper, tôi biết anh ta. Một trong số những người đi cùng anh ta cầm một cái hái, một người khác cầm một cái xẻng. Họ biết họ đến tìm gì, và họ biết chính xác phải đào ở đâu – bên dưới cái thang lộ thiên. Tôi có bốn cái ngà voi ở đó.

Tâm trí tôi rối loạn, tạo thành những mối liên hệ. Metty! Tôi nghĩ! Ôi Ali! Mày đã làm gì tao thế này? Lúc này tôi biết là rất cần báo tin cho ai đó. Mahesh – không còn ai khác nữa. Anh ta có thể đang ở nhà vào giờ này. Tôi vào phòng ngủ và gọi điện. Mahesh trả lời, và tôi chỉ có thời gian để nói "Ở đây mọi chuyện tệ lắm" thì nghe tiếng bước chân đi lên. Tôi bỏ điện thoại xuống, di vào phòng tắm, kéo dây nước xuống, và đi ra để đối mặt với Prosper đã lên một mình, đang mỉm cười.

Khuôn mặt này hiện ra, mỉm cười, tôi đáp lại, và không nói gì, chúng tôi đi xuống lối đi trước khi tôi quay lại và dẫn Prosper vào phòng khách màu trắng. Anh ta không giấu giếm sự thoả mãn của mình. Mắt anh ta long lanh. Anh ta chưa quyết định được sẽ cư xử như thế nào. Anh ta chưa quyết định được nên đòi bao nhiêu tiền.
Anh ta nói "Tổng thống sẽ đến đây vào tuần sau. Anh có biết không? Tổng thống quan tâm đến bảo tồn. Chính vì thế việc này rất nghiêm trọng với anh. Mọi việc đều có thể xảy đến với anh nếu tôi viết vào báo cáo. Chắc sẽ tốn của anh chừng vài nghìn đấy".
Với tôi như thế là khả dĩ lắm rồi.
Anh ta nhận ra sự nhẹ nhõm của tôi. Anh ta nói "Tôi không nói tiền franc, tôi muốn nói đô la. Phải, anh sẽ phải chi ra ba hoặc bốn nghìn".
Thật là quá quắt. Prosper biết là quá quắt. Ngày trước năm đô la được coi là một món khá rồi, và thậm chí ngay cả trong cuộc bùng nổ bạn cũng có thể mua được rất nhiều thứ với hai mươi lăm đô la. Mọi chuyện đã thay đổi kể từ cuộc nổi loạn, dĩ nhiên, và đã thành ra rất tồi tệ với cuộc làm triệt để hoá. Mọi người đều trở nên tham lam và tuyệt vọng hơn. Có cảm giác đó về tất cả mọi điều đang xuống rất nhanh, với một sự hỗn loạn đang tới, và vài người có thể cư xử như là tiền đã mất giá trị rồi. Nhưng ngay cả như thế, các quan chức như Prosper vẫn chỉ mới bắt đầu nói đến con số hàng trăm mà thôi.
Tôi nói "Tôi không có nhiều tiền như thế"
"Tôi nghĩ anh sẽ nói thế mà. Tổng thống sẽ đến vào tuần sau. Chúng tôi sẽ mang một số người nhốt vào tù. Có thể là anh lắm đấy. Chúng tôi sẽ quên những cái ngà đó thời gian ở đây. Anh sẽ ở lại cho đến khi Tổng thống đi khỏi. Anh phải quyết định khi đó rằng anh có tiền hay không".
Tôi gói ghém các thứ đồ vào một cái túi đồ to và Prosper chở tôi trên băng ghế sau chiếc Land Rover của anh ta qua cái thị trấn loè loẹt đến trụ sở cảnh sát. Tại đó tôi phải đợi. Tại đó tôi quyết định sẽ nói toạc ra những suy nghĩ của chúng tôi về thị trấn và không nghĩ gì đến thời gian nữa, rằng cho đến nay tôi đã có khả năng làm rỗng đầu óc của mình.
Toà nhà có nhiều tầng và tôi bắt đầu coi Prosper là người dẫn đường cho tôi đến cái địa ngục đó. Anh ta để tôi lại rất lâu, ngồi tại phòng chờ và các hành làng, đầy mùi sơn dầu mới. Gần như là một sự nhẹ nhõm được thấy anh ta trở lại với tôi với đôi má béo núc ních và chiếc cặp tài liệu rất phong cách của mình.
Gần đến khi mặt trời lặn thì anh ta dẫn tôi vào khu phụ của một cái sân ở đàng sau, nơi tôi đã từng một lần đến cứu Metty, và nơi giờ đây tôi phải lăn tay vào, trước khi bi .giải tới nhà tù của thị trấn. Những bức tường nó màu màu xanh bẩn, tôi còn nhớ. Bây giờ chúng có màu vàng sáng, và câu khẩu hiệu Discipline Avant Tout – kỷ luật là trên hết – đã được sơn lại bằng những dòng chữ lớn. Tôi chìm đắm ngắm nhìn những chữ cái xấu xí, không bằng nhau, sự nổi bật của bức ảnh Tổng thống , bề mặt không bằng phẳng của bức tường màu vàng, màu sơn vàng vung vãi khắp sàn nhà.
Căn phòng đầy những người trẻ tuổi đã bị tóm đến. Tôi phải chờ rất lâu trước khi được lăn tay. Người đàn ông ngồi ở bàn cư xử như một người phải làm việc quá sức. Ông ta không thèm nhìn vào mặt những người tới lấy dấu tay.
Tôi hỏi xem có được chùi mực khỏi tay không. Đó không phải ý muốn được sạch sẽ, sau khi hỏi tôi nghĩ thế. Đúng hơn là một mong muốn được tỏ ra bình tĩnh, không bị nhục mạ, để cảm thấy mọi việc vẫn bình thường. Người đàn ông ngồi ở bàn nói là có, và từ một ngăn kéo lấy ra một cục xà phòng xốp màu hồng cùng hộp đựng có những đường kẻ đen. Xà phòng khá khô. Ông ta bảo tôi có thể ra ngoài và dùng vòi nước bên ngoài.
Tôi đi ra sân. Trời đã đổ tối. Quanh tôi là cây cối, ánh sáng, mùi nấu nướng, những âm thanh của buổi tối. vòi nước gần chỗ gara xe. Mực, thật đáng ngạc nhiên, rửa đi rất dễ. Một sự điên giận bắt đầu xâm chiếm lấy tôi khi tôi trở về và đưa cho người đàn ông cục xà phòng và thấy những người khác đang ngồi chờ với tôi trong căn phòng màu vàng đó.
Nếu có một kế hoạch, thì hẳn những sự kiện này phải có nghĩa. Nếu có một quy luật, những sự kiện này hẳn phải có nghĩa. Nhưng không có kế hoạch, không có quy luật nào, đó chỉ là một sự làm tin, một sự lãng phí thời gian của con người trên thế giới. Và thường xuyên làm sao ở đây, thậm chí vào những ngày ở vùng cây bụi, nó hẳn đã xảy ra trước đó, cái trò chơi của những kẻ cai tù và tù nhân trong đó người ta bị tiêu diệt không vì lý do gì hết. Tôi còn nhớ điều Raymond vẫn thường nói – về những sự kiện bị lãng quên, bị biến mất, bị nuốt mất.
Nhà tù nằm trên đường đến Khu. Nó nằm ở một chỗ khuất, và trong khoảng không gian đằng trước đã mọc lên một cái chợ và một khu. Nó được đăng ký – cái chợ và toà nhà – khi anh lái xe qua. Nhà tù bằng bê tông, không cao hơn bảy hoặc tám feet, nền màu trắng. Nó chưa bao giờ có vẻ là một nhà tù thật sự. Có cái gì đó rất nhân đạo và thậm chí cổ kính ở nó; nhà tù mới ở một nơi mới mẻ này, tất cả đều thô mộc và trông tạm bợ đến thế, trong một vùng cây bụi được phát quang. Bạn cảm thấy những người đã xây nó lên – những người dân làng, xây dựng ở một thị trấn lần đầu tiên – đã chơi đùa với cộng đồng và các quy tắc. Họ đã dựng lên một bức tường cao hơn đầu người và đẩy người ta vào đó, và bởi vì họ là người làng, kiểu nhà tù như thế là đủ với họ. Tại chỗ khác nhà tù hẳn phải là một cái gì đó tinh vi hơn. Nó chỉ đơn giản vậy thôi, bạn cảm thấy là cái ở đàng sau bức tường thấp hợp với cuộc sống chợ bẩn thỉu bên ngoài.
Giờ đây, cuối con hẻm, sau những ánh sáng và đài radio của những túp lều và túi ngủ nhỏ và những quầy hàng và bốt uống rượu, nhà tù này đã mở ra cho tôi vào. Một bức tường cao hơn đầu người là một bức tường cao. Những ngọn đèn điện bên dưới bức tường bên ngoài lập loè với màu sơn trắng mới, và lại nữa, nhưng là với những chữ đen cao chừng hai feet, là Discipline Avant Tout. Tôi cảm thấy bị nguyền rủa và bị chế nhạo bởi những chữ này. Nhưng đó là cách tôi đang trông chờ để cảm thấy. thật là một lời nói dối đầy đủ trong dòng chữ này! Nó sẽ còn quay lại bao lâu nữa, giữa tất cả những lời dối trá dồn ép lại, để đến cái đơn giản và thật?
Bên trong, sau những cánh cửa nhà tù, có một sự yên lặng và có không gian, một cái sân mở rộng, nhẵn, đầy bụi với những toà nhà thô mộc thấp bằng bê tông và sắt khấp khểnh trong các ô vuông.
Cửa sổ có chấn song cửa của phòng giam tôi nhìn ra một cái sân trần trụi, được chiếu sáng bởi những ngọn đèn điện trên những cái cột cao. Mọi thứ đều thô, nhưng mọi thứ đều tồn tại. Đó là tối thứ Sáu. Và dĩ nhiên thứ sáu là ngày buộc mọi người chờ đợi, sẽ không có gì diễn ra trong kỳ nghỉ cuối tuần. Tôi phải học cách chờ đợi, trong một nhà tù chợt thành rất thật, và giờ đây đe doạ về tính đơn giản của nó.
Trong một phòng giam như của tôi bạn có thể nhanh chóng ý thức được về cơ thể của mình. Bạn có thể ngày càng căm ghét cơ thể của mình. Và cơ thể bạn là toàn bộ những gì bạn có, thật là một ý nghĩ kỳ cục trôi nổi qua sự giận dữ của tôi.
Nhà tù đã đầy người. Tôi thấy là buổi sáng đã qua. Một lúc trước, tôi đã nghe Zabeth và những người khác nói về những chiến dịch bắt cóc tại các ngôi làng. Nhưng tôi chưa bao giờ ngờ rằng nhiều người trẻ tuổi và trẻ con bị bắt đến thế. Tệ hơn, tôi chưa bao giờ nghĩ rằng họ đã bị bắt vào nhà tù mà tôi thường lái xe đến. Trên báo không có tin gì về cuộc nổi loạn và về Đội Quân Tự do. Nhưng đó là toàn bộ nhà tù – hoặc một phần mà tôi đang ở trong. Và thật là khủng khiếp.
Buổi sáng thật ầm ĩ, thật sáng sủa và thật sớm, giống như một lớp học vậy, người ta được các thày giáo dạy những bài thơ. Những người dạy là các cai tù với những đôi giày và gậy to tướng, những bài thơ là các khúc ca ca ngợi Tổng thống và đức mẹ đồng trinh châu Phi, mọi người bị bắt phải nhắc lại những dòng đó là những thanh niên và trẻ con từ những ngôi làng, nhiều người trong số họ đã bị trói gô và vứt vào sân và bị ngược đãi theo những cách tôi không muốn kể ra.
Những cái đó tạo ra những âm thanh kinh khủng vào sáng sớm. Những con người khốn khổ đó đã bị sập bẫy và bị những dòng chữ ghi trên bức tường trắng của nhà tù nguyền rủa. Nhưng bạn có thể nói, từ các khuôn mặt của họ, rằng trong tâm trí và trái tim, tâm hồn họ, họ đã đi rất xa. Những người cai ngục điên rồ, những người châu Phi, dường như đã hiểu điều đó, dường như đã biết rằng không thể chạm đến các nạn nhân của mình.

Những khuôn mặt của châu Phi! Những cái mặt nạ của sự bình tĩnh như trẻ con đó đã hạ những làn gió của thế giới xuống, và cả của những người châu Phi nữa, giờ đây đang ở trong tù. Tôi cảm thấy trước đó mình chưa từng bao giờ thấy họ rõ ràng hơn. Thờ ơ không thèm nhìn, thờ ơ với sự cảm thông hoặc nhìn ngắm, những khuôn mặt đó lại không trống vắng, thụ động hoặc cam chịu. Cùng với các tù nhân cũng như với những kẻ tra tấn tích cực, có một sự điên rồ. Nhưng sự điên rồ của các tù nhân nằm ở bên trong, nó đã kéo họ đi rất xa khỏi lý do hoặc thậm chí hiểu biết của họ về nguyên do của mình, cao hơn ý nghĩ nhiều. Họ đã tự chuẩn bị cho cái chết mà không phải vì họ là những người tuẫn vì đạo, mà bởi vì cái họ là và cái họ biết họ là ai là tất cả những gì họ có. Họ là những kẻ dở người với ý tưởng về mình là ai. Tôi chưa bao giờ thấy gần gũi hơn với họ, và cũng chưa bao giờ thấy xa xôi hơn.
Cả ngày, qua cái nóng tăng lên và giảm xuống của mặt trời, những âm thanh đó tiếp tục. Bên trên bức tường trắng là chợ, là thế giới bên ngoài. Mọi hình ảnh tôi có về thế giới bên ngoài đã bị đầu độc bởi những cái đang bao quanh tôi. Và nhà tù khá là cổ kính. Tôi đã nghĩ là cuộc sống nhà tù có thể hợp với cuộc sống bên ngoài. Một buổi chiều Yvette và tôi đã dừng lại ở một quầy hàn để mua khoai tây tẩm đường. Tại quầy hàng kế bên một người đàn ông đang bán những con sâu màu da cam đầy lông lá – anh ta có cả một chậu màu trắng. Yvette đã tỏ ra rất kinh hoàng. Còn anh ta, người bán hàng, cười phá lên, đẩy cái chậu của mình ra, và đẩy nó vào cửa xe, tặng tất cả đống đó, sau đó, anh ta cầm lên một con sâu ngoe nguẩy để vào mồm và chuẩn bị nhai.
Toàn bộ cuộc sống trôi đi ở bên ngoài. Trong khi ở đây những người trẻ tuổi và những thằng bé đang học nội quy và những bài ngợi ca Tổng thống . Có một lý do cho sự điên rồ của những kẻ cai ngục, những kẻ dạy dỗ. Tôi đã nghe nói rằng một cuộc hành hình quan trọng sẽ được thực hiện, rằng đích thân Tổng thống sẽ đến dự khi ông đến thị trấn, và rằng ông ta có thể nghe những bài hát ca ngợi do những kẻ thù của mình hát. Vì cuộc viếng thăm này thị trấn đã nổ tung trong một màu sắc sáng tươi.
Tôi cảm thấy rằng gần như không có gì tách tôi khỏi những người đang ở trong sân đó, rằng không có lý do gì để tôi không bị đối xử như họ đang phải chịu. Tôi cố giữ và chứng tỏ vị thế của mình như một người tách biệt, một người đang chờ đợi để được chuộc ra. Tôi cho là rất quan trọng việc không bị một kẻ cai ngục nào chạm vào người. Bị chạm vào theo một cách nào đó có thể dẫn tới những chuyện khủng khiếp hơn. Tôi quyết định không làm gì để gợi lên một đụng chạm về thể xác dù là nhỏ đến đâu. Tôi trở nên hợp tác. Tôi vâng lời các mệnh lệnh gần như trước khi chúng được truyền xuống. Thế là đến cuối kỳ nghỉ cuối tuần, với sự điên giận và vâng lời của tôi, vị thế của tôi với những hình ảnh và âm thanh của cái sân, tôi đã trở thành một con chim bị nhốt trong lồng.

Prosper đến gặp tôi vào sáng thứ Hai. Tôi đã đoán sẽ có ai đó tới. Nhưng tôi không chờ Prosper, và anh ta trông không có vẻ gì là sung sướng cả. Cái nhìn lấp lánh đã biến khỏi đôi mắt anh. Tôi ngồi bên cạnh anh trong chiếc Land-Rover và anh nói, gần như theo lối bạn bè, khi chúng tôi lái ra khỏi cổng trại giam. "Việc này nhẽ ra nên định ngày thứ sáu. Nhưng anh đã làm nó tồi tệ hơn cho anh thôi. Ông đại diện đã quyết định xem trường hợp của anh là một trường hợp đặc biệt. Tất cả những gì tôi có thể nói là cầu cho anh được may mắn".
Tôi không biết liệu đó là tin xấu hay là tin tốt. Viên đại diện hẳn là Ferdinand. Sự chỉ định nó đã được thông báo trước đây một chút, nhưng cho đến giờ nó chưa hề xuất hiện ở thị trấn, và có thể là sự chỉ định đó đã bị đình lại. nếu đó là Ferdinand, tuy vậy, cũng không phải là cách tốt nhất để gặp lại nó.
Ferdinand, đã tiến bộ qua thế giới. tôi còn nhớ, đóng các vai của mình, và sống với chúng, học sinh trường trung học, sinh viên trường bách khoa, con người mới của châu Phi, hành khách hạng nhất trên tàu thuỷ. Sau bốn năm, sau khoảng thời gian tập sự hành chính ở thủ đô vốn nằm trong sự thống trị của Tổng thống , nơi đó có thể trở nên thế nào? Nó đã học được gì? Nó đã có ý tưởng nào về chính nó với tư cách một quan chức của Tổng thống ? Trong mắt nó ông ta có thể đã lớn lên, tôi có thể đã nhỏ đi. Điều này làm tôi bất an đôi chút, tôi nghĩ rằng khoảng cách giữa chúng tôi có thể lớn hơn khi nó lớn lên. Tôi thường nghĩ thế giới với nó mới dễ dàng và sẵn sàng đến thế nào, thằng bé ở làng, bắt đầu từ tay trắng.
Prosper chở tôi đến chỗ những người ở văn phòng nằm trước phòng thư ký. Một hàng hiên rộng chạy vòng quanh sân trong, ở ba phía nó được che chắn khỏi ánh mặt trời bởi những bức mành lớn bằng sậy. Nó tạo ra cảm giác lạ lùng, khi đi qua những hàng ánh sáng và bóng râm nhỏ, nhìn chúng hiện ra và chuyển động trên bạn trong khi bạn chuyển động. Lệnh cho tôi vào phòng, nơi sau cái rèm rút lên được của hàng hiên, những đốm sáng nhảy nhót đôi khi trước mắt tôi, và rồi tôi được đưa vào văn phòng bên trong.
Chính là Ferdinand, lạ lẫm trong chiếc ca vát nịt chặt có đốm và chiếc áo khoác vạt ngắn, và trông thông thường một cách không thể đoán trước. Tôi có thể đoán trước được phong cách, một sự thân tình nào đấy, một sự cao ngạo nào đấy, một sự thể hiện nào đấy. Nhưng Ferdinand trông thu kín và ốm yếu, như một người vừa sốt dậy. Nó không quan tâm đến việc làm tôi bị ấn tượng.
Trên bức tường trắng mới sơn là một bức ảnh Tổng thống – to hơn người thật, chỉ có khuôn mặt – đó là một khuôn mặt đầy sự sống. Dưới khuôn mặt đó, Ferdinand dường như co lại, và không có chút tính cách nào trong bộ đồng phục thường trực làm nó trông như tất cả các quan chức khác hiện ra trong những bức ảnh chung trên báo. Dù sao, nó vẫn giống những quan chức cấp cao khác. Tôi tự hỏi tại sao tôi lại nghĩ nó có thể khác được. Những người đó, phụ thuộc mọi thứ vào ân sủng của Tổng thống , đều là một nắm những sợi dây thần kinh. Quyền lực lớn của họ luôn đi cùng với một nỗi sợ thường trực bị tiêu diệt. Và họ không cân bằng, đã chết một nửa.
Ferdinand nói "Mẹ cháu nói với cháu là chú đã đi xa. Cháu ngạc nhiên thấy chú vẫn còn ở đây".
"Tôi đến London sáu tuần. Tôi đã không gặp mẹ cậu từ khi tôi về".
"Mẹ cháu đã phải bỏ việc làm ăn. Và chú cũng phải làm thế thôi. Chú phải đi. Chú phải đi hẳn. Ở đây không còn gì cho chú đâu. Bây giờ người ta tống chú vào tù. Trước đây họ chưa làm thế thôi. Chú có biết điều đó nghĩa là gì không? Có nghĩa là họ sẽ lại bắt chú một lần nữa. Và cháu không luôn ở đây để gỡ rối cho chú đâu. Cháu không biết về Prosper nhiều lắm, cũng không biết những người khác muốn gì ở chú. Nhưng lần sau sẽ nhiều hơn đấy. Đó là tất cả những gì về tình hình hiện tại. Chú biết điều đó mà. Họ đã không làm gì chú trong tù. Đó là chỉ vì họ chưa có dịp thôi. Họ vẫn nghĩ chú không thuộc loại người đó. Chú là một người nước ngoài, họ không quan tâm đến chú theo cách đó, họ chỉ đánh người ở vùng cây bụi thôi. Nhưng đến một ngày họ sẽ làm hại chú và rồi họ sẽ phát hiện ra rằng chú giống với mọi người khác, và rồi mọi điều rất tồi tệ sẽ xảy đến với chú. Chú phải đi. Hãy quên mọi thứ và đi đi. không có máy bay đâu. Tất cả các chỗ đã được đặt trước cho các quan chức đến dự cuộc viếng thăm của Tổng thống rồi. Đó là tiêu chuẩn cho những cuộc thăm như thế. Nhưng có một chuyến tàu thuỷ vào thứ Ba. Nghĩa là ngày mai. Hãy đi chuyến đó. có thể là chuyến cuối cùng đấy. Đừng mang nhiều hành lý quá. Đừng nói với ai. Cháu sẽ bắt Prosper bận rộn ở sân bay".
"Chú sẽ làm những điều cháu nói. Cháu thế nào hả Ferdinand?"
"Chú không cần phải hỏi. Chú không được nghĩ chỉ chú mới gặp chuyện tệ lậu. Tệ với tất cả mọi người. Đó là một điều khủng khiếp. Nó tệ với Prosper, với người đã lấy cửa hiệu của chú, với tất cả mọi người . Không ai được đi đâu hết. Chúng ta đều đi xuống địa ngục, và mọi người đều biết điều đó đến tận xương tuỷ. Chúng ta sẽ bị giết. Không gì có nghĩa hết. Đó là nguyên do tại sao mọi người điên rồ như thế. Mọi người muốn kiếm tiền và bỏ chạy. Nhưng đi đâu? Điều này làm mọi người phát điên. Họ cảm thấy mất đi chỗ mà mình có thể trở về. Cháu bắt đầu cảm thấy cùng điều đó khi cháu được giáo dục để không làm gì cả. Cháu cảm thấy cháu đã bị làm cho phát điên. Mọi thứ đều được cho cháu đều để tiêu diệt cháu. Cháu bắt đầu nghĩ cháu muốn trở lại là một đứa bé, để quên đi những quyển sách và mọi thứ liên quan đến quyển sách đó. Cây bụi có cách của nó. Nhưng không có chỗ nào mà đến cả. Cháu đã đi qua nhiều ngôi làng. Thật là một cơn ác mộng. Mọi đường băng đó con người đã xây dựng lên, những công ty nước ngoài đã xây dựng lên – giờ đây không còn chỗ nào an toàn hết cả".
Lúc đầu mặt nó như một cái mặt nạ, bây giờ nó biểu lộ sự điên rồ.
Tôi nói "Thế cháu định làm gì?"
"Cháu không biết. Cháu sẽ làm điều cháu phải làm".
Cách của nó vẫn luôn như thế.
Trên bàn của nó có một cái chặn giấy bằng kính những bông hoa nhỏ đặt trong một hình bán cầu bằng pha lê. Nó đặt cái chặn giấy lên bàn tay trái và nhìn vào nó.
Nó nói "Chú phải đi mua vé tàu. Cháu thường nghĩ về lần cuối chúng ta gặp nhau. Bốn người chúng ta trên tàu. Đó là giữa trưa. Chúng ta đã uống bia ở quầy bar. Đó là vợ của ông giám đốc – chú đã đi cùng cô ấy. Đó là thầy giáo là bạn của chú. Chú ấy đi xuôi dòng sông với cháu. Đó là khoảng thời gian đẹp nhất. Ngày cuối đó, cái ngày rời đi. Đó là một chuyến đi thật tuyệt. Đã khác đi vào lúc cuối. Cháu đã c ó một giấc mơ, Salim ạ. Cháu đã có một giấc mơ khủng khiếp".
Nó cầm cái chặn giấy lên khỏi tay và đặt lại xuống bàn.
Nó nói "Một cuộc hành quyết sẽ được tiến hành vào bảy giờ sáng. Chúng cháu sẽ gặp nhau để làm việc đó. Chúng cháu sẽ chứng kiến cuộc hành quyết. Một trong số chúng cháu sẽ bị hành quyết, nhưng người đó không biết. Anh ta vẫn đang nhìn ngó xung quanh. Chúng cháu sẽ gặp ở một chỗ cháu không nói được. Đó có thể là một chỗ của gia đình – cháu cảm thấy sự hiện diện của mẹ cháu. Cháu đang rất sợ. Cháu đã làm hỏng đi một số thứ theo những cách đáng xấu hổ và đang cố rất nhiều để rửa sạch nó hoặc để giấu nó đi, bởi vì cháu phải có mặt ở chỗ hành quyết vào lúc bảy giờ. Chúng cháu đang chờ người đó. Chúng cháu chào anh ta như thường lệ. Giờ đây, ở đây là vấn đề của giấc mơ. Chúng cháu có để người đàn ông lại một mình không, để được dẫn một mình đến nơi hành quyết anh ta không? Chúng cháu sẽ có dũng khí để ở đó với anh ta, để nói với anh ta theo lối thân tình lần cuối chứ? Liệu chúng cháu nên đi một xe hay đi hai xe?"
"Cháu phải đi một xe. Nếu đi hai, điều đó có nghĩa các cháu đang sắp sửa đổi ý"
"Chú đi mua vé tàu đi".
Phòng bán vé rất nổi tiếng với giờ giấc bất thường của nó. Tôi ngồi trên một cái băng bằng gỗ bên ngoài cửa cho đến khi người đàn ông tới và mở cửa. Cabine de luxe vẫn còn trống, tôi đặt chỗ đó. Mất gần hết buổi sáng cho việc này. Chợ bên ngoài cầu tàu đã được dựng lên, tàu thuỷ sẽ đến vào buổi chiều. Tôi nghĩ nên đến chỗ Mahesh ở Bigburger nhưng rồi lại thôi. Chỗ đó quá náo nhiệt và quá trung tâm, và có quá nhiều quan chức ở đó vào giờ ăn trưa. Thật là lạ, khi nghĩ về thành phố theo cách đó.
Tôi ăn nhẹ ở Tivoli. Những ngày này trông nó như đã mất tinh thần, như thể đang chờ đợi một sự triệt để hoá. Nhưng nó vẫn còn lại cái không khí châu Âu, và vẫn có các nghệ nhân châu Âu và gia đình của mình ở bàn ăn và những người uống bia ở quầy bar. Tôi nghĩ, điều gì sẽ xảy ra với những con người này? Nhưng họ được bảo vệ. Tôi mua một cái bánh, pho mát và vài lon đắt tiền – lần cuối tôi mua đồ ở thị trấn – và quyết định dành phần lại của thời gian ở căn hộ. Tôi không muốn làm gì khác cả. Thậm chí ý nghĩ gọi điện cho Mahesh cũng giống như một gánh nặng.
Cuối buổi chiều có bước chân trên những bậc cầu thang lộ thiên. Metty. Tôi ngạc nhiên. Bình thường vào giờ này nó ở chỗ gia đình nó.
Nó vào phòng khách và nói "Cháu nghe tiếng chú vào, Salim ạ".
Trông nó thật khốn khổ và bối rối. Hẳn nó phải trải qua những ngày thật tồi tệ sau khi tố tôi cho Prosper. Đó là điều nó đang muốn nói với tôi. Nhưng tôi không muốn nói đến điều đó. Cú sốc của khoảnh khắc ba ngày trước đó đã tan biến. Đầu tôi đầy những thứ khác.
Chúng tôi không nói gì. Và rất nhanh như thể chúng tôi không có gì để nói với nhau cả. Chưa từng bao giờ có sự im lặng giống như thế giữa chúng tôi trước đây. Nó đứng đó một lúc, đi vào phòng, rồi trở ra.
Nó nói "Chú phải mang cháu đi theo, Salim".
"Tao không đi đâu hết cả".
"Chú không thể để cháu ở lại đây được".
"Thế còn gia đình của mày thì thế nào? Và làm sao tao có thể mang mày theo được, hả Metty? Thế giới này giờ không còn như trước nữa. Cần visa và hộ chiếu. Những cái đó lo mình tao đã là rất khó rồi. Tao không biết tao có thể đi đâu và có thể làm gì. Tao không có tiền. Tao gần như không thể tự lo cho mình".
"Mọi chuyện sẽ rất tồi tệ ở đây, Salim ạ. Chú không biết điều họ đang nói ở ngoài kia đâu. Tất cả sẽ rất tệ khi Tổng thống đến. Thoạt tiên sẽ giết những người trong chính quyền. Giờ đây Đội Quân tự do nói như thế là chưa đủ. Họ nói họ phải làm gì đó mà họ làm lần cuối, nhưng họ phải làm vào lúc thích hợp nhất. Đầu tiên họ sẽ dồn mọi người ra sân và bắn mọi người trên các quảng trường. Giờ đây họ sống họ phải giết thật nhiều hơn, và mỗi người sẽ phải nhúng tay vào máu. Họ sẽ giết mọi người biết đọc và biết viết, mọi người đã từng mặc áo khoác và đeo ca vát, mọi người từng mặc jacket de boy. Họ sẽ giết tất cả những người chủ và những người hầu. Khi đã kết thúc không ai có thể biết chỗ nào khác giống như ở đây. Họ sẽ giết và giết. Họ nói đó là cách duy nhất, để trở lại khởi đầu trước khi quá muộn. Sự giết chóc sẽ kéo dài hàng ngày trời. Họ nói sẽ tốt hơn là giết từ từ chứ không phải giết chết ngay. Tốt hơn là có những chuyện khủng khiếp khi Tổng thống tới."
tôi cố làm nó bình tĩnh lại "Họ luôn nói như thế mà. Kể từ khi cuộc nổi loạn họ đã nói về buổi sáng khi toàn bộ đều rơi vào lửa. Họ nói như thế bởi vì đó là điều họ muốn làm. Nhưng không ai biết điều gì sẽ diễn ra. Còn Tổng thống thì khôn ngoan. Mày biết mà. Ông ấy hẳn biết cách chuẩn bị những việc cần thiết cho bản thân. Nên ông ấy sẽ rất phấn khích, và rồi ông ấy sẽ không đến. Mày biết Tổng thống mà. Mày biết ông ấy đối xử với người dân thế nào mà".
"Đội Quân tự do không phải chỉ là những thằng nhóc ở bụi rậm đâu, Salim ạ. Mọi người đều ở trong đó. mọi người mà chú gặp. Làm thế nào cháu có thể ở một mình được?"
"Mày phải thử vận may thôi. Đó là điều chúng ta thường xuyên làm. Mọi người đều làm như vậy ở đây. VÀ tao không nghĩ họ sẽ quấy rầy mày đâu – mày không làm gì họ mà. Dù vậy, hãy giấu cái xe đi. Đừng khiêu khích họ với cái đó. Mọi điều họ nói về việc trở về ban đầu, họ sẽ quan tâm đến cái xe. Nếu họ nhớ và hỏi mày về nó, hãy nói họ đến hỏi Prosper. Và luôn nhớ là đó là cái để bắt đầu lại."
"Làm sao cháu có thể tiếp tục sống ở đây được? Khi mà không có cửa hiệu, và khi mà cháu không có tiền? Chú đã không cho cháu tiền. Chú quẳng tiền cho người khác, ngay cả khi cháu hỏi xin chú".
Tôi nói "Ali, tao đã cho đi hết mất rồi. Mày nói đúng. Tao không biết tại sao tao lại làm như thế. Nhẽ ra tao cũng nên cho mày một ít. Tao không biết tại sao tao không làm thế. Tao chưa bao giờ nghĩ đến điều đó. Tao chưa bao giờ nghĩ về mày theo cách đó. Mày vừa làm tao nghĩ đến điều đó đấy. Hẳn là nó phải làm mày tức lắm nhỉ. Tại sao mày không nói với tao?"
"Cháu nghĩ chú biết điều mình sẽ làm, Salim ạ".
"Tao không biết đâu. Giờ thì tao không biết đâu. Nhưng sau khi tất cả đã trôi qua, mày sẽ có cái xe và căn hộ. Xe có thể bán được khá tiền đấy, nếu mày giữ được nó. Và tao sẽ gửi tiền cho mày qua Mahesh. Chắc là sẽ dễ để dàn xếp thôi"
Nó không cảm thấy thoải mái. Nhưng đó là những gì tôi có thể làm được vào lúc này. Nó nhận ra điều đó và không nằn nì tôi thêm nữa. rồi nó đi về chỗ gia đình mình.

Cuối cùng tôi không gọi điện cho Mahesh, tôi nghĩ tôi có thể viết cho anh sau này. An ninh ở cầu tàu sáng hôm sau không có gì đặc biệt lắm. Nhưng các quan chức có vẻ căng thẳng. Họ giống như những người có một công việc phải làm, và đó là với lợi thế của tôi. Họ bớt chú ý tới một người nước ngoài đang rời đi trong số những người châu Phi xa lạ ở khu chợ quanh toà công trình và cầu tầu. Dù sao tôi vẫn thường xuyên bị chặn lại.
Một nữ quan chức, khi đưa trả lại giấy tờ cho tôi, nói "Tại sao hôm nay ông lại đi? Tổng thống sẽ đến vào chiều nay. Ông không muốn nhìn thấy Tổng thống à?" Bà ta là một người đàn bà của Khu. Có gì mỉa mai trong giọng nói của bà ta không? Tôi cẩn thận bỏ ra ngoài tâm trí sự mỉa mai này. Tôi nói "Tôi muốn lắm chứ công dân. Nhưng tôi phải đi." Bà ta mỉm cười và vẫy tay cho tôi qua.
Cuối cùng tôi cũng lên được boong tàu. Trong khoang cabine de luxe thật là nóng. Cửa chĩa ra sông chói loà, và mặt trời chiếu thẳng xuống cầu tàu. Tôi đi vòng sang bên có bóng râm, nhìn lên ke tàu. Thật không phải là một ý hay.
Một người lính trên ke vẫy tay gọi tôi. Bốn mắt chúng tôi giao nhau, và anh ta bắt đầu trèo lên tàu. Tôi nghĩ, không thể ở một mình với anh ta được. Tôi phải có các nhân chứng.
Tôi đi xuống quầy bar. Người đứng quầy bar đứng trước những cái giá trống rỗng của mình. Một người đàn ông to béo với những cánh tay to lớn, mềm mại, một quan chức của tàu đang uống tại bàn.
Tôi ngồi ở bàn trung tâm, và người lính nhanh chóng hiện ra ở cửa ra vào. Anh ta đứng đó một lúc, bực bội với người đàn ông to béo. Nhưng rồi, đã qua được sự bực bội, anh ta đến bàn tôi ,cuối người xuống và thì thầm "C est moi qui a réglé votre affaire. Tôi đã giải quyết công việc cho ông"
Đó là một nụ cười đòi tiền, từ một người sắp phải bước vào một cuộc chiến. Tôi không làm gì hết cả, người đàn ông to béo nhìn chằm chằm sang. Người lính cảm thấy người đàn ông nhìn sang và bắt đầu bước đi, mỉm cười, nói bằng cử chỉ rằng tôi sẽ hối tiếc về lời đòi hỏi của anh ta. Nhưng tôi đã cẩn thận không xuất hiện nữa.
Chúng tôi rời đi vào khoảng giữa trưa. Chiếc xuồng hành khách không được buộc theo vào những ngày này – giờ đây nó đã bị coi là một cách thức của thời thuộc địa. Thay vào đó, cái thuyền được buộc vào đàng trước con tàu. Thị trấn nhanh chóng bị bỏ lại đàng sau. Nhưng cách vài dặm bờ đó, dù đã qua, vẫn còn trông thấy nơi vào thời thuộc địa người ta đã đặt ra những bất động sản và dựng lên những ngôi nhà lớn.
Sau buổi sáng cái nóng đã trở nên kinh khủng, và trong ánh sáng màu bạc kinh hồn đang trôi qua, bờ sông đầy cây bụi xanh rực lên dưới bầu trời màu đen. Dưới màu xanh rực sáng đó, mặt đất trở nên đỏ rực. Gió lên, và thổi bay đi những phản chiếu từ mặt sông gần bờ. Nhưng cơn mưa tiếp theo đó không kéo dài lâu, chúng tôi ra đi trong hoàn cảnh đó. Chúng tôi sớm đi qua khu rừng đó. Mỗi khi chúng tôi đi qua một ngôi làng, và những chiếc xuồng độc mộc bán hàng lao đến gặp chúng tôi. Cứ như thế qua hết buổi chiều nặng nề.
Bầu trời mù sương và mặt trời lặn có màu da cam và phản chiếu trong một đường màu vàng trên mặt nước đầy bùn. Rồi chúng tôi đi vào một ánh sáng rực rỡ màu vàng. Có một ngôi làng ở phía trước – bạn có thể đoán vậy từ những chiếc xuồng độc mộc ở xa. Trong ánh sáng đó những cái bóng của những chiếc xuồng độc mộc và những người trên đó mờ đi, không sắc nét. Nhưng những chiếc xuồng độc mộc đó, khi chúng tôi đến gần, không có gì để bán. Họ chỉ tuyệt vọng dính vào tàu chúng tôi. Đang có đánh nhau trên hai bên bờ sông. Họ ép chặt và chen lấn hai bên tàu và chiếc thuyền, và nhiều cái bị chìm. Những cây lan nước bị dồn vào những khoảng không gian hẹp giữa tàu và cái thuyền. Chúng tôi vẫn đi. Bóng tối đổ xuống.
Chính trong bóng tối này mà đột ngột, với những tiếng động lớn, chúng tôi dừng lại. Có những tiếng hét trên chiếc thuyền, những chiếc xuồng độc mộc với chúng tôi và từ nhiều chỗ trên tàu. Những người thanh niên với súng ống đã leo lên tàu và cố bắt nó dừng lại. Nhưng họ thất bại, một thanh niên máu ròng ròng trên cầu trên đầu chúng tôi. Người đàn ông to béo, thuyền trưởng, vẫn làm chủ được con tàu của mình. Chúng tôi sẽ biết được điều đó sau này.
Vào lúc chúng tôi nhìn thấy con tàu ánh sáng, chơi vơi bên bờ sông, chiếu lên chiếc thuyền của hành khách, đã bị nới rộng và chuyển vào một góc qua những bụi lan nước ở rìa dòng sông. Ánh sáng chiếu lên những hành khách trên thuyền, những người, đàng sau những thanh chắn và những bảo vệ bằng thép, dường như không hiểu nổi đang lênh đênh đi đâu. Rồi có những tiếng súng. Ánh sáng đã tắt, không còn thấy con thuyền đâu nữa. Con tàu lại tiếp tục đi không có ánh sáng xuôi dòng sông, xa khỏi vùng đang có đánh nhau. Không khí đầy bướm đêm và những loài côn trùng biết bay. Ánh đèn, trong khi còn bật, chiếu rõ ràng hàng nghìn những con vật đó, trắng toát trong ánh sáng trắng.

Hết