03-08-2008, 07:26 PM
Phá Quan Hạ Sơn
Tham gia: Jun 2008
Bà i gởi: 27
Thá»i gian online: 1 phút 12 giây
Thanks: 2
Thanked 0 Times in 0 Posts
NHÀ CHIM
NÆ¡i tôi quen biết nhân váºt trong câu chuyện nà y cách xa tỉnh lỵ địa đầu vùng Tây Bắc bằng khoảng cách bốn mÆ°Æ¡i cây số từ nhà anh ở quê hÆ°Æ¡ng đến thị xã táºn cùng của đất mÅ©i phÃa Nam Tổ quốc.
Hạnh ngá»™ nÆ¡i tha hÆ°Æ¡ng - vô gia đình phiêu lÆ°u nhÆ° nhau - lại là kẻ có chuyện không vui Ä‘eo trong số pháºn - giữa chốn u linh thăm thẳm cây rừng tri âm vá»›i suối róc rách, tri ká»· vá»›i tiếng hót chim muông, eo óc gà rừng gáy - tình bạn của anh và tôi hi hữu...
Trăm thứ nghá» Ä‘á»u dÃnh đến váºt tÆ° nhà nÆ°á»›c chỉ có nghá» nuôi ong, bắt loà i sinh váºt có cánh ấy phục vụ cho mình, tôi chá»n cái nghá» không phụ thuá»™c ai ngoà i thiên nhiên ấy để mÆ°u sinh khi lỡ bÆ°á»›c.
Con giống rất sẵn trong rừng nhÆ°ng khó tìm thấy. Tôi theo chân hai em bé ngÆ°á»i dân tá»™c MÆ°á»ng và o rừng. BÆ°á»›c chân Ä‘i tìm củ nâu khắp nẻo, hốc đá bá»ng cây nà o có ong các em biết. Và o rừng theo suối Ä‘ang lá»™i bì bõm mải nghÃm nhìn đá cuá»™i cam chịu mà i mòn dÆ°á»›i dòng nÆ°á»›c trong veo chảy mãi, tôi nghe em bé bảo :
- Trong nà y có nhà má»™t ông nói tiếng miá»n Nam nhÆ° chú!
- Äâu ?
- Phải nhìn lên mới thấy ! Nhà ở trên cao cơ.
Bốn thân cây rừng tá»± nhiên là m cá»™t nhà , tre luồng là m rống đỡ sà n bằng phên nứa Ä‘an, mái lá»u lợp bằng nứa dáºp, treo lÆ¡ lá»ng trên đầu thang lên xuống trông nhÆ° tổ chim nên trong truyện nà y gá»i là "nhà chim", chúa sÆ¡n lâm kia có thèm thịt đến mấy không là m sao nhảy tá»›i.
Má»™t mái đầu "ngÆ°á»i rừng" bù xù nhô ra nhìn. Thân hình đã nhả nắng tuá»™t vá»™i xuống ngay khi nghe theo giá»ng nói quê hÆ°Æ¡ng.
- ở đâu hiện tá»›i váºy ông ná»™i ?
- Cũng là ma lạc loà i như anh thôi !
- Lên đây, lên đây thôi ! Vừa mới pha ấm trà , có sắn luộc. Mấy thằng nhỠăn hôn ? Lên là m mấy củ.
Bếp quây bằng khúc gá»—, giữa đệm đất và tro chống cháy. Ba thân gá»— mục chụm đầu và o than là m lá»a vÄ©nh cá»u. Từ trên nóc thả xuống những cái móc treo nồi bằng cà nh tre. Nấu nÆ°á»›ng tại chá»—, gắp ăn trong nồi, sưởi ấm luôn thể, nằm ngủ ngay cạnh bếp.
Hai em bé nhặt và i mẩu sắn Ä‘i rồi, tôi ngà ngà vì ly rượu má»i, nằm dà i xuống sà n để nghe anh quay lại cuá»™n phim Ä‘á»i.
- Anh có tin chuyện rồng rắn, vòng vòng trở lại quanh Ä‘uôi, là có tháºt không ? MÆ°á»i hai thằng chúng tôi, võ trang đầy đủ, chủ trÆ°Æ¡ng vượt tuyến vá» Nam, tất nhiên là để chiến đấu - phần day dứt nhá»› nhà nhá»› quê, phần tin tức bà con bị o ép, tà n sát dÆ°á»›i gót sắt xâm lược cứ tiếp tục loan ra. Lệnh chÆ°a cho đánh, mình đánh trÆ°á»›c có sao đâu ? Váºy là trốn Ä‘i ! Äáp xe đò qua Nghệ An, Æ°á»›c tÃnh rằng Ä‘Æ¡n vị có thể đã Ä‘iện báo đến các trạm kiểm soát, Ä‘i nữa sẽ bị khám xét. Chúng tôi vá»t lên đỉnh TrÆ°á»ng SÆ¡n mở Ä‘Æ°á»ng rừng mà đi, tìm cách vượt qua vÄ© tuyến 17. Äi suốt ba ngà y ba đêm, hết lÆ°Æ¡ng khô, hết nÆ°á»›c uống buá»™c phải mò xuống bản là ng má»›i hay lại trở vá» chá»— cÅ©. Ai từng và o rừng, có thể hiểu cây rừng là thiên la địa võng, ngÆ°á»i Ä‘i khó lòng phân biệt Nam Bắc Tây Äông. NÆ¡i nà o cÅ©ng cây, cÅ©ng lá. Mua được bắp khoai lại rút vá»™i. Vừa qua khá»i bìa rừng đã nghe loa gá»i vang vang má»›i hay bị bao vây các ngả.
- Thuở đánh nhau vá»›i Tây - việc bị bao vây và thoát hiểm sá gì - nhÆ°ng giỠđây súng trong tay đầy nhóc đạn, Ä‘Ã nh trà o nÆ°á»›c mắt, quân mình đâu nỡ bắn quân ta, huống chi nghe tiếng loa đã biết chúng nó là bạn cùng sÆ° Ä‘oà n Ä‘ang thừa hà nh mệnh lệnh cùng bà con du kÃch ngÆ°á»i dân tá»™c Ä‘uổi bắt trở lại.
Viện Kiểm sát chiếu cố vì đã không nỡ bắn lại đồng Ä‘á»™i giảm khinh cho ná»a quyển lịch vì tá»™i vô ká»· luáºt nhốt chung vá»›i dân há» Ä‘Ã o *. Trong trại giam khoai sắn phủ hết đất rồi, việc đổ chất thải của nhau là m vèo 15 phút là xong, để cải tạo lao Ä‘á»™ng, giám thị có đống đá há»™c, sáng cho vác từ trÆ°á»›c cổng ra sau trại, chiá»u lại từ sau trại vác ra cổng, không có sản sinh ra của cải váºt chất gì nhÆ°ng có đổ mồ hôi là có nhá»› Ä‘á»i đẻ sá»a chữa. Sáu tháng tù không Ä‘au, án tÃch không Ä‘au, 9 năm kháng chiến rÅ© sạch thà nh tÃch không Ä‘au bằng tÆ°á»›c Ä‘i quyá»n cầm súng chiến đấu. Ra tù há» cho tôi vá» nông trÆ°á»ng là m cái việc ghép mầm cam và o gốc bưởi.
Tấm bảng treo trên cổng Ä‘á» chữ "VÆ°á»n Æ°Æ¡ng" theo cái nghÄ©a Æ°Æ¡m giống, giao hạt nẩy mầm. NhÆ°ng ngÆ°á»i buồn và cảnh cÅ©ng buồn, tôi lại suy diá»…n theo nghÄ©a Æ°Æ¡ng vì cá không ăn muối. Là m được và i tháng, nản quá tôi chuồn luôn bá» cái chức "công nhân phụ Ä‘á»™ng" khá»i choán chá»— là m của ngÆ°á»i khác.
- Nhưng một mình thăm thẳm sống giữa rừng sâu âm u thế nà y, buồn chịu sao thấu ?
- Kể cÅ©ng hÆ¡i man rợ phải không ? CÆ°á»i - Anh nghÄ© rằng tôi buồn lắm Æ° ? Ra đây mà xem !
Anh bÆ°á»›c ra, buông thõng hai chân xuống vá»— tay "bá»™p bá»™p" láºp tức bao nhiêu bụi cá», lùm cây xao Ä‘á»™ng, gà trống, gà mái, gà mẹ, gà con đông vô số kể chen chúc tranh nhau nắm gạo.
- Anh thấy đã chÆ°a ! Äến bây giá» tôi cÅ©ng chẳng biết có mấy trăm con tất cả, tiếng là nuôi nhÆ°ng không há» có lót ổ, chẳng bao giá» là m chuồng, đẻ trong lùm bụi, ngủ trên cà nh cây, bÆ°Æ¡i tìm giun mối mà ăn, ngoà i sau tôi trồng má»™t rẫy Ä‘u đủ trái chÃn không thèm hái để rụng xuống cho gà ăn cả hạt. Tôi há»c lóm mấy ông kỹ sÆ° "thổ" của nông trÆ°á»ng, trồng Ä‘u đủ không có cây Ä‘á»±c, hạt Ä‘u đủ là loà i lưỡng tÃnh, ngoại cảnh tác Ä‘á»™ng đến biến thái, cứ gieo hạt trong mùa lạnh, lâu má»c má»™t chút nhÆ°ng nghịch cảnh mùa đông không hợp để ra Ä‘u đủ Ä‘á»±c.
- Váºy gà có bị chồn cáo bắt không ?
- Có bà quyết chứ ? Cáo sợ ngỗng lắm, tôi nuôi bốn con ngỗng. Cáo mò tới, ngỗng "cà hóet" lên và i tiếng là cáo chạy cong đuôi.
Ba Nhiá»u bÆ°á»›c xuống thang, quÆ¡ tay tóm gá»n má»™t chú gà giò xách lên :
- Anh thấy chưa ! Nó chỉ ngóc đầu ngoan ngoãn chỠlệnh không phản đối. ở đây không ai rầy tôi cả, giá trị của cô đơn là chỗ đó. Anh phải ở lại đây ! Sẵn mồi tội gì không say !
Lúc má»›i đến tôi có trông thấy má»™t cá»— áo quan bảo thá» chÆ°a tiện há»i ngay :
- Anh là m cả mộc để bán ?
- Không đâu ! Của tôi đấy chứ - chá»— nà y trÆ°á»›c đây là nÆ¡i cÆ°a xẻ của những ngÆ°á»i buôn gá»— láºu - chÆ°a kịp bán cho ngÆ°á»i chết, hỠđã sốt rét rừng ngã nÆ°á»›c chết trÆ°á»›c.
Sợ thần rừng trừng phạt, há» bá» tất cả lại vá» xuôi, không dám lên nữa. Tôi thấy mấy cá»— ván tứ thiết bá» lăn lóc nên tá»± bà o đục đóng cho mình, nhỡ không vỠđược bá» xác nÆ¡i tha hÆ°Æ¡ng, ngÆ°á»i ta có cái để bá» mình và o.
Buồn cÆ°á»i lắm ! Sắp đặt cho nó vai trò áo quan, nó không bảo thá» trái lại bảo sinh, có má»™t Ä‘Ã n ong máºt chui và o sinh sôi nẩy nở ở trá»ng.
Ba Nhiá»u phụ vá»›i tôi nâng nắp quan tà i lên. Tổ ong to chÆ°a từng thấy treo dÆ°á»›i nắp. Hai mÆ°Æ¡i bánh sáp rá»™ng bằng kÃch thÆ°á»›c ngang của quan tà i. Äà n ong chiếm má»™t ná»a quan tà i đã trải qua nhiá»u thế hệ, những Ä‘Ã n ong xây trÆ°á»›c đã cÅ© không dùng được nữa được thay thế bằng những bánh sáp xây má»›i lấn dần ra phÃa ngoà i.
Tôi cắt lấy cho anh 3 lÃt máºt để ngâm rượu uống. Anh cho tôi Ä‘Ã n ong. Tôi định bắt tất cả vá» nuôi nhÆ°ng nghÄ© - không nên triệt tiêu môi trÆ°á»ng nuôi dưỡng thÃch ứng nhất của chiếc quan tà i. Tôi bèn bắt ong chúa, má»™t ná»a số ong thợ và bốn bánh sáp Ä‘em vá» là m giống. Số ong còn lại mất ong chúa nghÄ©a là mất mẹ nhốn nháo má»™t lúc lại tá»±u vá» chốn cÅ© chăm sóc ong non sÆ¡ sinh trong các bánh sáp và tạo ra ong chúa má»›i để bảo tồn nòi giống. Trứng ong thợ vốn lưỡng tÃnh. CÅ©ng trứng ấy nở ra ấu trùng đặt trong cái kén hẹp cho ăn "đại táo" nghÄ©a là tiêu chuẩn thấp Ãt chất bổ, được ong thợ má»›m cho ăn sữa chúa 3 ngà y từ ngà y thứ 4 trở Ä‘i chỉ được cho ăn phấn hoa, nên các trứng ấy sau nà y nở ra ong thợ.
NhÆ°ng cÅ©ng cái trứng ấy nở ra ấu trùng, nếu Ä‘Ã n ong thợ xây má»™t kén to tha ấu trùng đặt và o, má»›m cho ăn chế Ä‘á»™ đặc biệt bằng sữa chúa suốt 18 ngà y, con ong non nở ra sẽ trở thà nh ong chúa, to hÆ¡n 1/3, sống lâu hÆ¡n mÆ°á»i lần và có chức năng đẻ được cả ba loại ong Ä‘á»±c, ong thợ và ong chúa.
Äể dá»± phòng Ä‘Ã n ong mất chúa thÆ°á»ng xây ba, bốn mụ chúa nhÆ° váºy. Sau ngà y các chúa nở ra, chúng sẽ chia Ä‘Ã n bay Ä‘i và để lại má»™t con duy nhất quản lý Ä‘Ã n ong gốc.
Tôi dự đoán đúng ngà y đà n ong chia đà n lại mò và o hứng lấy đem vỠnuôi.
Bằng phÆ°Æ¡ng pháp nà y, suốt năm tháng quen biết Ba Nhiá»u ở rừng núi đất Bắc tôi khai thác từ chiếc quan tà i gần hai mÆ°Æ¡i Ä‘Ã n ong, ngà y giải phóng còn mang con giống theo vá» Biên Hòa, Lâm Äồng là m trại ong ở phÃa Nam.
Thấy tôi là m ăn coi được, Ba Nhiá»u nói vá»›i tôi : "Anh ra nghá» tôi ham quá ! Váºy ngoéo tay vá»›i anh coi thằng nà o già u trÆ°á»›c. Anh nuôi ong, tôi nuôi tôm thá» xem !".
Tôi ngoéo tay anh sau khi cạn chén : "ChÆ¡i luôn !". Anh dắt tôi ra cách nhà chim không hÆ¡n trăm mét. Chân núi ở đây lùi và o má»™t Ä‘á»—i. Dòng suối từ thuở hồng hoang khóet sâu và o đây má»™t vụng nÆ°á»›c rá»™ng và i trăm mét. NÆ¡i ăn thông ra suối lại hẹp, dây leo và lá rừng nhô ra nên Ãt ai để ý có má»™t mặt hồ rá»™ng : "Tôi lá»™i khắp nÆ¡i xem chá»— nông tá»›i rốn, chá»— sâu đến ngá»±c, nuôi thủy sản lý tưởng lắm, mò xuống thấy có tôm. Tôi sẽ vác đá lấp cá»a miệng thà nh má»™t bỠđê ngăn, có dặt ống bòng cho nÆ°á»›c ra và o, gá»— có bá»™ng trong rừng khối.
- Váºy anh phải dá»n hết gốc bên dÆ°á»›i hồ và mua má»™t tay lÆ°á»›i !
- Khá»i ! Ai là m váºy ! Anh quên là tôi chỉ sống má»™t mình, lấy ai để kéo bên kia đầu lÆ°á»›i. Tôi sẽ Ä‘an má»™t cái đó hai miệng, phÃa nà o cÅ©ng hứng được tôm. Kẻ đó vừa cho tôm nhá» chui ra, tôm lá»›n vÆ°á»›ng lại. Tre thiếu gì ở rừng khá»i mua, tôi sẽ bện đăng tháºt dà i ngăn đôi cái hồ ra đặt đó và o giữa. Chặt gá»— rừng bắc cầu từ bá» ra, đứng trên cầu giở đó lên, đặt đó xuống, bắt tôm không phải nhúng chân xuống nÆ°á»›c. Chỉ cần rải cám phÃa bên đây là từ bên kia tôm chui và o đó, tôm lá»›n vÆ°á»›ng lại cho mình bắt, tôm nhá» tiếp tục nuôi.
Tôi nhủ thầm : "Ba Nhiá»u vẫn giữ y xì bản chất Nam Bá»™ "dân nhà đá" (đá theo nghÄ©a dùng chân), thÃch ở buồn Ä‘i, thÃch ứng nhanh vá»›i hoà n cảnh, đến đâu khai hoang láºp nghiệp đến đó.
*
* *
Ba Nhiá»u cắt tóc, nghe nhÆ° chuyện đổi Ä‘á»i. Sắc diện nhÆ° cây già thay lá, vẻ trầm uất xua tan đâu hết.
- Ê ! Có gì coi bá»™ tÆ°Æ¡i tỉnh váºy.
- Nói nhá» cho nghe nhé ! Äôi khi tá»± ái cÅ©ng có lợi.
- Tự ái với gà , với ngỗng hay với khỉ ở đây ?
- Vá»›i ngÆ°á»i, ngÆ°á»i đẹp hẳn hoi. Tại ả tất cả ! Gánh đôi quang gánh đứng dÆ°á»›i kia, ngoà i bá» suối ngÆ°á»›c lên gá»i ầm Ä© : "Ông Mìn Äù Æ¡i ! ông Mìn Äù !".
Ai đó mách cho ả Ä‘i mua tôm lại dùng cái tiếng ám chỉ đó. Tôi biết ả vô tình gá»i váºy chứ không cố ý nhÆ°ng tôi nghe cứ ức đến táºn cổ. "Mìn Äù", hai tiếng ấy anh lạ gì? Chỉ tại má»™t số anh em chá»i thỠđầu lưỡi rồi má»›i nói. ở xứ mình nghe quen tai, nhÆ°ng đến địa phÆ°Æ¡ng khác ngÆ°á»i ta nghe lạ lắm, lại vốn có tÃnh và von ngÆ°á»i ta nói trại ra Miá»n là Mìn, và chữ sau thay bằng dấu huyá»n cho đỡ bẩn tai. Äá»i mà ! Mang mà u cá» sắc áo khó lắm, dân tại chá»— há» có đánh nhau ngÆ°á»i ta bảo thằng Hồng, con Äà o, thằng MÃt, thằng á»”i coi nhÆ° đứa cha căng chú kiết nà o đó ở ngoà i phố ẩu đả thôi, nhÆ°ng nếu anh mặc sắc phục, hoặc anh là thà nh viên má»™t quần thể nà o đó, dù ngÆ°á»i ta không cố ý, vô tình thôi, ngÆ°á»i ta cÅ©ng nói anh "Miá»n nà y miá»n ná»" hoặc anh Ba Tà u, anh Bảy Chà đánh nhau.
- Cái đó nó động đến mà u cỠsắc áo, động đến cao tằng cố tổ, ông bà tổ tiên, đến những đâu nữa ? Ai mà chẳng tự ái.
Tôi mang cái cục tự ái to tướng ở trong cổ, ôm thang tụt xuống.
Mụ Má»… nà y, trông sạch nÆ°á»›c cản lắm. Mụ vất quang gánh xuống đất, xán lại gần nhÆ° phải đứng nói chuyện giữa chợ đông, cái chá»m ngá»±c thiếu Ä‘iá»u xỉa và o vai tôi.
- Ông Mìn Äù ! Ông bán tôm cho em Ä‘i !
Sẵn đà đang tức, vả lại gần quá tiện tay tôi véo và o đùi non ả một cái.
Cô ả nhăn mặt vì Ä‘á»™t ngá»™t bị Ä‘au, tôi phòng bị chá» phản ứng nhÆ°ng trái lại ả nghiêng má cÆ°á»i "Æ á»i ! cái ông nỡm...". Má»›i hay chá»› ! Mụ cÆ°á»i xởi lởi đến Ä‘á»—i tre pheo trên rừng núi ngả nghiêng tất cả.
Tôi nháy mắt xà nhan. Gá»i là gì đó ? à ! Là "phản xạ tá»± nhiên"... rồi khẽ vừa đủ nghe "lên đây!".
Chuyện gì trên chuồng chim miễn nói nhưng quá đã.
Gái đoạn tang - chim ra rà ng - gà mái ghẹ.
Xong đâu đấy, tôi cân tôm. Mụ Má»… trả tiá»n sòng phẳng, gánh gánh vá» Ä‘em tôm ra chợ bán.
Má»™t thứ "nhục cảm không giao Æ°á»›c". Cả hai không ai rà ng buá»™c ai, chỉ có thÃch.
Rồi tiện thể cách nháºt mụ lại gánh gánh và o, tiện thể mua cho tôi trà , rượu, dầu hôi, Ä‘Æ°á»ng sữa, tÃnh khấu và o tiá»n tôm chứ chẳng cho không... Lại kéo nhau lên chuồng chim...
Cái bệnh "công thức" lại rá» ray trong đầu ngÆ°á»i viết truyện nà y : Hay là là m luôn Ä‘i ! Anh nên đặt vấn Ä‘á» chÃnh thức vá»›i chị ấy thà nh gia thất.
- Là m gì có chuyện đó. Bà ấy chồng chết, con đã lá»›n. Bà ấy bảo kéo thằng Ä‘Ã n ông khác và o nhà , mệt lo lắm, biết có hợp không ? Hay việc gì sẽ xảy đến. Cứ ở váºy nuôi con mà hay, thà là nắng mÆ°a vá»›i đôi quang gánh, ngủ gà ngủ gáºt ngoà i chợ để là m tấm ván lát Ä‘Æ°á»ng cho con cái ăn há»c trở thà nh kỹ sÆ°, bác sÄ©.
Còn tôi, cái số phiêu bạt lãng tỠlà m sao dứt, chưa vỠđến quê hương xứ sở là chưa định được gì sất.
*
* *
Một hôm anh rủ tôi :
- Äi ra nhà bè chÆ¡i Ä‘i ! Chiá»u vá»... Anh buá»™c dây treo con dao rừng và o bụng, xách má»™t cái giá» bằng tre theo kiểu giá» Ä‘i câu rê ở Cà Mau và không quên cái Ä‘iếu thuốc là o bằng ống nứa.
Chủ nhà bè bên sông Äà là má»™t cụ già ngÆ°á»i dân tá»™c thiểu số, xÆ°ng hô vá»›i chúng tôi bằng tiếng Việt lÆ¡ lá»› : "Chà o cán bá»™" - "Cán bá»™ uống Ä‘i... !".
Ông thết khách cá khô nướng và chất cay.
Ba Nhiá»u treo cái rá»™ng ná»a dÆ°á»›i ná»a trên mặt nÆ°á»›c. Má»—i khi ông lão từ trong mui lá bÆ°á»›c ra, kéo sợi giây vó nghe kÄ©u kịt. Ba Nhiá»u bám Ä‘uôi theo. Khi vó cất lên rồi ông lão lấy cái rổ có cán tre dà i Ä‘Æ°a và o rốn vó, nắm lÆ°á»›i kéo hất tôm cá lên hứng, ông Ä‘Æ°a rổ đến trÆ°á»›c mặt Ba Nhiá»u.
Anh chá»n những con tôm nà o có trứng bắt bá» và o rá»™ng của mình.
Số còn lại, ông lão sẽ bán cho bạn hà ng. Äến chiá»u, Ba Nhiá»u kéo cái rá»™ng đầy tôm trứng lên, con nà o con nấy tÆ°Æ¡i rói, bụng đầy trứng Ä‘á» tÆ°Æ¡i bò lá»m ngá»m trông đến sÆ°á»›ng mắt, móc cân, trừ bì, trả tiá»n cho ông lão cao hÆ¡n giá chợ. Anh có hai cái giá», má»™t cái Ä‘em tôm vá», má»™t cái gá»i lại, ngà y nà o anh không ra được, ông lão chá»n tôm trứng giùm, rá»™ng để đó cho anh.
- Cái nà y tôi há»c kiểu là m ăn của tÃa tôi, ổng bảo tôi Ä‘i há»›t cá rồng rá»™c đổ và o ruá»™ng nhà để sau nà y tát đìa bắt cá lóc.
Bao nhiêu trứng trong bụng tôm nà y tôi không đem vỠlà m giống sẽ thả và o nồi và o chảo thôi. Có là m kiểu nà y mới đủ cho Mụ Mễ gánh mệt nghỉ !
Tôi theo sau nhìn anh khệ nệ Ä‘eo cái giá» tôm Ä‘i trÆ°á»›c, thỉnh thoảng cầm Ä‘iếu ngá»a cổ rÃt, phà khói lên trá»i. Chợt nghÄ© giá có các nhà môi trÆ°á»ng há»c ở đây há» sẽ ngả mÅ© gá»i anh bằng cụ. Còn tôi lại nghÄ© cái máu khai sÆ¡n phá thạch thá»i ông bà ta hÆ°á»›ng vá» Nam Ä‘i mở nÆ°á»›c phải chăng còn lÆ°u lại trong con ngÆ°á»i lãng tá» nà y.
*
* *
Tôi lại và o rừng sâu. Vừa bán được cho máºu dịch má»™t xe trâu máºt ong gần má»™t tấn, tôi định uống rượu mừng vá»›i anh.
NhÆ°ng anh biệt Ä‘i đâu không thấy. ChỠđến xế Ä‘Ã nh vác chiếc nón lá để ngá»a Ä‘á»±ng đầy tiá»n trở ra, đói đến má» mắt.
Bìa rừng có má»™t ngá»n đồi thấp bá» hoang vu, lau sáºy cao hÆ¡n đầu. Äất nà y trÆ°á»›c đây ngÆ°á»i MÆ°á»ng đốt rừng tỉa lúa, sau và i năm trồng sắn, đất bạc mà u chÆ°a hồi sức, sao nay ở lÆ°ng chừng có má»™t mái nứa ? Lại thấy bà Má»… từ trên cắp nón Ä‘i xuống.
- Nhà má»›i của anh Ba Nhiá»u đấy, ảnh nhá» em mua hai con bê, em dắt vô cho ảnh, anh và o vá»›i ảnh Ä‘i, em xin phép vá» kẻo các cháu mong, mai em lên gánh tôm lại gặp.
Tôi và o nhà khi anh đang mà i phảng :
- TÃnh chuyện gì dá»i nhà ra đây ?
- Ậy !...
Thấy đất bá» uổng mình mở miệng xin, không ngỠông Chủ nhiệm Hợp tác xã ngÆ°á»i MÆ°á»ng gáºt đầu ngay, rá»™ng lắm...
Láºp vÆ°á»n, láºp rẫy xÆ°a nay phải phát hoang trÆ°á»›c, đốt xong má»›i dá»n đất cà y bừa, xuống giống. Ba Nhiá»u phá lệ. Anh luồn và o trong lau sáºy, cứ khoảng cách sáu thÆ°á»›c khóet má»™t lõm rá»™ng hÆ¡n má»™t thÆ°á»›c tròn, dá»n cỠđến táºn rá»…, Ä‘Ã o hốc, má»—i lõm đặt xuống má»™t cà nh cam. Anh bảo:
- Ông Chủ nhiệm chỉ gáºt đầu không có giấy tá» gì, thá»i buổi nà y đất Ä‘ai hoà n toà n do Hợp tác xã quản lý, ai dám ký giấy cho không. Äể cá» lau um tùm không trông thấy gì, chẳng ai ngó ngà ng tá»›i. NhÆ°ng nếu mình phát trống ra chÆ°a chắc được yên đâu. Phải chá» cây cối lá»›n lên ra hoa kết quả, mặc nhiên hoa lợi là của mình.
Vả lại đồi cao thế nà y, phát trống ngay, nắng tháng năm, nÆ°á»›c đâu tÆ°á»›i cho xuể. Äể lau sáºy xung quanh che cho nó giữ ẩm. Cây con phát tán tá»›i đâu mình dá»n cá» rá»™ng ra tá»›i đó.
Còn phân bón anh đừng lo, tôi có hai con bò, mỗi ngà y hai bãi đủ cho một cây, mai đây bò mẹ đẻ ra bò con lủ khủ.
Cây giống cà ng dá»…, có tay trong ở vÆ°á»n Æ°Æ¡ng nông trÆ°á»ng rồi. Cây kém kÃch thÆ°á»›c loại bá» há» sẵn lòng cho, không lấy tiá»n, nhÆ°ng tôi không đồng ý. Cam của há» xuất cho Liên Xô, bên ấy yêu cầu vitamin C thÃch cam chua, dân Hà Ná»™i mình Æ°a cam ngá»t, cam chua bán ná»™i địa ai mua. Nên tôi nhá» tụi nó giúp khi vá» Thái Bình lấy mầm ghép, nó chá»n cho mầm cam ngá»t, trả tiá»n sòng phẳng, lấy tôm đổi cam khó gì.
Trăm phần trăm gốc bưởi cà nh cam, ghép nhÆ° váºy trồng đất đồi nà y má»›i chịu hạn nổi.
Tôi há»i :
- Tất cả được mấy trăm cây ?
Anh đưa tay lên phất qua :
- Hướng nà y một hà ng hai mươi lăm cây, hướng nà y một hà ng hai mươi, nhân đi, hai mươi nhân hai lăm - nhưng vẫn chưa hết đất.
Hai năm có trái lứa đầu vặt bỠđể dưỡng cây. Năm thứ ba anh yên chà đến đây phụ tôi đếm tiá»n.
Tiếng là táºp kết ra Bắc, nhÆ°ng Ba Nhiá»u chÆ°a há» biết thủ đô Hà Ná»™i, tháºt ra là có nhÆ°ng là ngồi trên xe chạy qua khi được áp tải Ä‘i nháºn ká»· luáºt. Khi cam đã khép tán, đã đến lúc dám cho ngá»n đồi xuất đầu lá»™ diện, nghÄ©a là phát sạch cỠđể lá»™ ra má»™t căn lá»u nuôi bảy con bò và má»™t sở trồng cam trái quả trÄ©u cà nh, nhìn mát con mắt. Ba Nhiá»u nhắn gá»™i tôi đến bà n việc tiêu thụ :
- Là m sao đây, ông nuôi ong ? Trình độ buôn bán của bà Mễ cao lắm là đôi quang gánh, không lẽ để cam treo cà nh đến rục quả.
Hà Ná»™i có anh chà ng là m Công ty Rau quả chÃnh gốc dân Trà Ôn, Cần ThÆ¡ biệt danh là Gôrigôri (nhân váºt chÃnh, ngÆ°á»i tình của Aá»c-xi-nia trong "Sông Äông êm Ä‘á»m"), nhiá»u bồ lắm nhÆ°ng chỉ thÃch chiá»u chiá»u khi phố xá lên đèn, thắng complet "Hà ng Trống tailleur", Ä‘Æ°a cánh cho ngÆ°á»i đẹp xá» tay và o Ä‘i dạo phố, gặp bạn bè táºp kết nà o nháy mắt khoe mẽ cho vui chứ không thÃch lên giÆ°á»ng phải chịu trách nhiệm.
Tôi kéo Gôrigôri(**) và cả cô bồ và o Thủy Tạ Bá» Hồ tả cảnh vÆ°á»n cam và thuyết vá» con ngÆ°á»i Ba Nhiá»u.
Gôrigôri trầm ngâm có vẻ ngáºm ngùi, trịnh trá»ng nói:
- Váºy là vua cam rồi, tôi phải lên xem trÆ°á»›c. Mai em có rảnh Ä‘i chÆ¡i vá»›i anh không ?
- Mai chúa nháºt, em cÅ©ng thèm cam lắm.
Má»™t chiếc com-măng-ca bon hết Ä‘Æ°á»ng cái, rẽ và o rừng nhảy sòn sòn trên con Ä‘Æ°á»ng mòn.
Tôi coi nhà cho Ba Nhiá»u theo Gôrigôri vá» thủ đô ký hợp đồng bán cam cho Nhà nÆ°á»›c. Hôm sau Công ty Rau quả Ä‘iá»u lên má»™t xe năm tấn chất đầy thùng gá»— để đóng gói cam tại chá»—, còn chở lên cho 10 bao urê, chứng tá» cÆ¡ quan có ý định là m ăn dà i dà i nhiá»u năm vá»›i Ba Nhiá»u.
*
* *
Tiếng là nh đồn xa, chuyện anh Nam Bá»™ táºp kết má»™t mình trồng cam bán cho Nhà nÆ°á»›c chở bằng xe tải thấu đến tai Ban Thống nhất. Hồi ấy có chủ trÆ°Æ¡ng rất trách nhiệm của lãnh đạo là : Äảng, quân Ä‘á»™i nháºn ủy thác của bà con miá»n Nam Ä‘Æ°a anh em Ä‘i táºp kết. Không thể phụ lòng đồng bà o ruá»™t thịt ngà y đêm mong má»i con em mình trở vá» cứu lấy quê hÆ°Æ¡ng. Phải Ä‘i khắp nẻo thu dụng tất cả số anh em lÆ°u lạc bất kỳ ở đâu để tổ chức Ä‘Æ°a vá». Là mệnh lệnh của trái tim, tất nhiên phải má»m dẻo chứ không được ra lệnh.
NgÆ°á»i nháºn công việc nà y lên tìm Ba Nhiá»u là ông Ba Äắc. Ông có miệng nhÆ°ng không có cằm, đạn Ä‘um Ä‘um hồi chÃn năm đã cÆ°á»›p mất bá»™ xÆ°Æ¡ng quai hà m - vết thÆ°Æ¡ng sát tỠấy tăng sức thuyết phục của lá»i nói phải ká» tai má»›i nghe rõ của ông gấp bao nhiêu lần.
- Sao đây anh bạn ? ở đây nuôi tôm, trồng cam hay vá».
- Giỡn chÆ¡i sao ông ? Äừng quên tôi là dân vượt tuyến.
- Bởi váºy "dục tốc bất đạt" nóng mÅ©i Ä‘i ẩu nên bây giá» má»›i còn đây, anh em ngÆ°á»i ta vá» gần hết rồi.
- Tội nghiệp thằng em, nói móc nữa là m chi anh Ba ! Thấy anh lên là thằng em mừng hết lớn. Ban Thống nhất hú một tiếng là có mặt em ngay.
- Váºy ngoéo tay nghe ! Chuẩn bị Ä‘i.
- Có gì phải chuẩn bị, phủi tay là xong ngay...
Nói váºy thôi, váºt chất phủi được, nhÆ°ng còn nghÄ©a tình? Ba Nhiá»u và o tuốt trong nhà chim chá» chị hà ng gánh.
Thị Má»… giẫy nẩy khi Ba Nhiá»u bảo giao lại cho thị vÆ°á»n cam để ká»· niệm.
- Nghìn lần em chả nháºn đâu. Sao anh lại giao cho em. Là m thế khác chi lạy ông em ở bụi nà y. Thiên hạ sẽ tò mò, có quan hệ gì mà cho vá»›i nháºn ? Em đã nói vá»›i anh lâu rồi, mình quen nhau là chỉ để thÃch.
- NhÆ°ng không có quen vá»›i em hồi đó anh xin đất là m vÆ°á»n cam nà y để là m gì. Không lẽ anh có thể chở cả vÆ°á»n cam nà y Ä‘em vá» xứ. Ao tôm và đà n gà đã thừa sức cho anh nháºu "mệt nghỉ" không hết.
Xe Ban Thống nhất sắp lên rÆ°á»›c anh rồi, ngÆ°á»i ta đánh nhau ầm ầm ở trong ấy bấy lâu nay; được vá» cứu khổ cho đồng bà o là thá»a hết chà bình sinh của anh rồi. Äâu thể ung dung ngồi đây mà nuôi gà trồng cam... Anh cÅ©ng chẳng đã nói vá»›i em sao, cốt của anh là "dân nhà đá". Äi! Äi ! Rồi lại Ä‘i nữa đến táºn cùng Tổ quốc. Em không nháºn, anh biết giao vÆ°á»n cam cho ai, bá» héo khô chết uổng lắm.
- Không ! Chết em cÅ©ng không nháºn, công em ở váºy thá» chồng nuôi con bấy lâu nay... Nhãi ranh ! Anh cÆ°á»i cái gì ? Quen vá»›i anh chẳng qua là buá»™c phải mạo hiểm để giữ được tiếng thÆ¡m ấy. Bao nhiêu đứa thiếu Ä‘iá»u quỳ má»p dÆ°á»›i chân bà xin cÆ°á»›i há»i hẳn hoi... Äố đấy ! BÆ°á»›c được má»™t bÆ°á»›c và o nhà em !
Nghe em Ä‘i ! Anh giao vÆ°á»n cam cho Hợp tác xã. Váºy là công đức vẹn toà n, còn cái ao tôm anh cho hai đứa nhá» hay ra vô lấy củ nâu đó, chúng nó biết vót tre bện đăng Ä‘an đó vá»›i Ä‘iá»u kiện là phải bán tôm cho em để em má»—i lần ra vô em nhá»› anh.
- Xem ra em cũng giác ngộ rất phết.
- Äừng tưởng ! Gái nà y không kém ai đâu !
- Váºy thì phải thưởng ! Lên đây ! Lên đây Ä‘i !
Gà ngỗng, chim rừng, đà n ong trong cỗ quan tà i bảo thỠlắng nghe.
Tiếng ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông :
- Thông cảm cho anh ! Ta có duyên nhÆ°ng không có pháºn...
Tiếng ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà :
- Thôi ! Äừng nghÄ© ngợi lung tung nữa, chá»› có phân tâm ! Äể mà hưởng. Biết bao giá» có nữa ?
Gió nô đùa vá»›i lá, tre pheo nghiêng ngả rừng núi bồng bá»nh... Lại nghe tha thiết :
- ối ! Ông Mìn ! ối ông Mìn ! ối ông Mìn !... ối ông Äìn! Mình Æ¡i...
(*) Tiếng lóng chỉ đảo ngũ
(**) Nhân váºt chÃnh trong tiểu thuyết "Sông Äông êm Ä‘á»m" của Sôlôkhốp"
Tà i sản của ngautuan
Last edited by khungcodangcap; 05-10-2008 at 08:14 AM .
03-08-2008, 07:27 PM
Phá Quan Hạ Sơn
Tham gia: Jun 2008
Bà i gởi: 27
Thá»i gian online: 1 phút 12 giây
Thanks: 2
Thanked 0 Times in 0 Posts
CHẤP NHẬN
Em Tám tôi theo gia đình Ä‘i kháng chiến từ hồi năm tuổi. Mò cá sặc, giăng câu, lá»›n lên tá»± cà y cấy lấy mà ăn, đến giữa thá»i kỳ chống Mỹ má»›i đủ tuổi Ä‘i bá»™ Ä‘á»™i, hết giặc Ä‘i từ gốc lúa vá» vá»›i gốc rạ. Em là nông dân chÃnh cống, mác Äồng Tháp MÆ°á»i hẳn hoi, chá»› không phải nhÆ° tôi tá»± sụt thà nh phần xuống khai là trung nông lá»›p dÆ°á»›i để theo đóm ăn tà n do thá»i kỳ là m lý lịch. Há»c hà nh bữa được bữa mất do cha tôi dạy kèm, viết chữ trên lá chuối xanh (lá chuối tÆ°Æ¡i có lá»›p diệp lục phủ ngoà i, dùng que nhá»n viết lên thà nh chữ, bÆ°ng biá»n kháng chiến hồi ấy thiếu giấy). Sau nà y khi tìm hiểu, tôi cóp dê kiểu ấy viết thÆ° tình trên lá khuynh diệp rất Æ° là thÆ¡ má»™ng...
Ruá»™ng đồng và rượu, em yêu hai thứ nhÆ° nhau. Lắm lúc tÃnh bá» quách vá» thà nh cho sÆ°á»›ng, tÃnh bá» rượu cho yên nhÆ°ng Ä‘i không Ä‘Ã nh, bá» không nỡ.
Má»™t buổi nông nhà n, tÃa nằm ngá»a trên võng, con ngồi trên bụng tÃa, kể chuyện cổ tÃch cho con nghe :
Ngà y xá»a ngà y xÆ°a ở vùng châu thổ, không nhÆ° bây giá», con trâu có lông dà i lắm để che không cho muá»—i, mòng hút máu. Lông dà i nhÆ° tóc váºy, nhÆ°ng quăn tÃt nhÆ° phi-dê vì suốt ngà y trâu phÆ¡i nắng ăn cá» ngoà i đồng.
Có anh mục đồng thấy cò trắng Ä‘áºu trên lÆ°ng trâu bèn nghÄ© ra má»™t kế - cứ má»—i sợi lông trâu thắt nên má»™t cái vòng. Là m xong lui ra bỠđìa ngồi chá». Ban đầu, má»™t con cò nghiêng cánh ngắm tấm lÆ°ng phẳng phiu tưởng êm chân lắm bèn nghiêng cánh đáp xuống bị mắc vòng không thoát được. Cò kêu khản cổ "Cò ! Cò !". Cò khác thấy váºy ngỡ trên lÆ°ng trâu vui lắm nên con kia hát (cò khóc hay hát Ä‘á»u chỉ má»™t "Cò ! Cò !"). Chúng thi nhau đáp xuống, cà ng lúc cà ng đông, mắc vòng đến trắng toát không còn trông thấy trâu nữa.
Mục đồng đấy thấy váºy xồ ra bắt. Cò giáºt mình tung cánh má»™t lượt xách bổng con trâu lên, cà dá»±ng...cà dá»±ng...
- Rồi mất con trâu sao ba ?
- Cò má»i cánh thì phải hạ xuống thôi. Cho ngÆ°á»i ta bắt. Từ đó con trâu không còn lông nữa, trụi lủi, bị muá»—i cắn, nên trâu phải nằm phồn ngâm mình dÆ°á»›i bùn.
Phần nà y em Tám tôi phịa thêm, không có trong dân gian truyá»n khẩu.
Thiên Tà o thấy váºy thÆ°Æ¡ng tâm, con trâu bao Ä‘á»i vất vả vì bá tánh, Thiên Tà o vá» báo cáo vá»›i ông Trá»i cho trâu lên thượng giá»›i hưởng "phúc", có Ä‘iện nÆ°á»›c, ô tô nhà lầu, hoa nói, hoa câm nhÆ° ở trên thà nh phố.
- Con trâu có đi không ba ?
- Không ! Không ! Con trâu bảo : "Tôi không đi đâu !".
Há»i tại sao váºy?
- Tôi bỠđi đất đai, bỠmồ mả ông bà , bỠthằng con trai cả ba lại cho ai ? (hôn một cái).
- ứ ! ừ...
*
* *
Ngà y cha tôi mất, sau khi lo háºu sá»± xong, cô em út con má Hai của tôi, nhân gia đình tá»±u há»p đông đủ, em cắc cá»› Ä‘á» xuất ý kiến là thá» tÃnh háºu duệ của cha tôi từ ngà y ông bắt đầu láºp gia đình riêng, dòng má lá»›n mất sá»›m và má Hai, tất cả sinh ra từ huyết thống của ông trá»n cuá»™c Ä‘á»i, trÆ°á»›c khi Ä‘i và o cõi vÄ©nh hằng, ông để lại bao nhiêu ngÆ°á»i.
Thấy ý kiến chà lý, tôi bèn Ä‘Æ°a giấy bút ra viết theo số thứ tá»±, từng ngÆ°á»i con gái trai lần lượt hà i danh tánh của gia đình riêng từng đứa - cháu chắt ná»™i ngoại.
Tôi cộng lại, phát hiện ra con số hết hồn :
- Tám mÆ°Æ¡i lăm ngÆ°á»i.
Äó là chÆ°a kể con dâu, cháu dâu, chắt dâu của cha mang huyết thống của sui gia.
Nếu tÃnh thêm hai mÆ°Æ¡i ba nà ng dâu các thế hệ thì nhân khẩu do cha tôi quản lý (85 + 23) má»™t trăm lẻ tám ngÆ°á»i tất cả, bằng má»™t ấp.
Và o năm sinh của ông (1905), dân số lục tỉnh Nam Kỳ là 3.500.000 (ba triệu rưỡi), nếu tăng theo tá»· lệ ấy, thì đến nay Nam Bá»™ dân số bằng 85 ngÆ°á»i nhân cho 3.500.000 là "Hai trăm chÃn mÆ°Æ¡i bảy triệu" thá» há»i dân đồng bằng sông Cá»u Long là m sao còn dám tá»± hà o là đất Ä‘ai hà o phóng, thừa sức qua cầu vá» lÆ°Æ¡ng thá»±c, thừa sức nuôi nhau, còn chi viện cho cả nÆ°á»›c và xuất khẩu nữa.
Äất Ä‘iá»n ông ná»™i tôi để lại cho kiến há» nhiá»u lắm nhÆ°ng hồi chiến tranh, kẹt ở giữa vùng kháng chiến và i chục mẫu gì đó. Nhà thá» hỠở vùng tạm chiếm không sá» tá»›i được, coi nhÆ° giao phần ấy cho cha tôi Ä‘i kháng chiến ở trong ấy là m gì thì là m để nuôi con. Tất nhiên kháng chiến đâu có thu tô nhÆ°ng bà con tá Ä‘iá»n thuở trÆ°á»›c thông cảm hoà n cảnh nên nhượng lại cho cha tôi năm mẫu dá»c theo kênh Hai Ngà n để trồng cấy mà ăn.
Äến nay năm mẫu đất ấy chia ra cho 9 đầu con má»—i ngÆ°á»i được ná»a mẫu. Các cháu lá»›n lên lại chia lần nữa má»—i đứa má»™t mảnh. Không còn dám chia nữa. Theo Ä‘Ã dân số tăng mãi nà y việc dùng đất Ä‘ai để chia gia tà i trở thà nh chuyện quá khứ. Nhà nà o cÅ©ng lóc nhóc ngÆ°á»i, đất Ä‘ai chia riết manh mún ra, ngÆ°á»i được má»™t mảnh còn chia chác ná»—i gì ?
Tám mÆ°Æ¡i lăm thà nh viên gia đình được má»—i má»™t láºp trÆ°á»ng thống nhất là yêu nÆ°á»›c Việt Nam, cái đó là thiêng liêng, là nguyên tắc bất di bất dịch.
Còn quan Ä‘iểm sống và tồn tại, phÆ°Æ¡ng pháp xá» thế thì ôi thôi, má»—i ngÆ°á»i má»™t phách, má»™t tÃnh ý, viết bằng mấy pho sách.
Äiểm mặt những chi ăn nên là m ra, được có hai ngÆ°á»i: ông anh Hai (anh cả) và con em út. Gẫm ra chỉ số ấy là vừa vì là m sao triệu dân là triệu nhà già u, cà ng không thể là triệu nhà tÆ° sản.
Cả hai ngÆ°á»i nhá» thá»i thế Ä‘Æ°a đẩy được ở thà nh phố. Cả tôi nữa là ba. Ai cÅ©ng tá»± nháºn là con chà hiếu nhÆ°ng tháºt ra là "báo hiếu tầm xa", lâu lâu có đám giá»— vá» thăm cha mẹ má»™t lần, có quà gì Ä‘em vá» gá»i là "hiếu", chứ là m sao "chén cÆ¡m đôi Ä‘Å©a ká»· trà ai nâng ?" cho được.
ấy thế mà được tiếng : "Các bác ấy vá» lần nà o cÅ©ng có quà cho từng ngÆ°á»i". Còn việc hằng ngà y nâng giấc cho cha mẹ ông bà , lúc đói no, khi Ä‘au ốm của các em cháu trong đồng, chỉ là việc Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên, khen là m gì ?
Duy nhất, anh Hai tôi được há»c tiếng Tây. Nếu không có chiến tranh anh đã là kỹ sÆ°, bác sÄ©... Lợi dụng cái vốn ngoại ngữ anh giao dịch gây dá»±ng công ty trách nhiệm hữu hạn, có xe hÆ¡i Ä‘i, xây nhà mặt tiá»n...
Còn em út tôi không được há»c, khi công ty thÆ°Æ¡ng nghiệp quốc doanh giải thể cá»a hà ng, cho má»—i nhân viên má»—i ngÆ°á»i má»™t góc quầy. Em dá»±a và o lợi thế ấy buôn bán phất lên dần. Bây giá» là m chủ vá»±a ở chợ Cầu Ông Lãnh, là m ăn theo kiểu chữ "tÃn", xe tải xuống hà ng không cần cân đếm, vẫn đủ. "Bao nhiêu đó máºy...?" Bên giao hà ng cứ xÆ°á»›ng là ghi sổ không thiếu má»™t cân. Tiá»n buôn bán ra vô bá» trong cần xế, đến chiá»u giao cho sắp nhỠđếm, cầm từng cục giao lên chỉ há»i : Bao nhiêu đó ? Rồi ném và o tủ sắt khóa lại.
Sau mùa lụt, đến vụ lúa đầu tiên, gặt hái xong đến ngà y giá»— cha, cả nhà đông đủ. Xong chánh giá»—, khách khứa vá» hết, gia đình tá» tá»±u. NgÆ°á»i lá»›n ngồi ghế giữa, con cháu trên ván, trên giÆ°á»ng không đủ chá»— thì dá»±a cá»™t trên thá»m, ngoà i hiên.
Con cái trong nhà cả, nhÆ°ng dân thà nh phố, lâu lâu vá» má»™t lần còn mang hÆ¡i hÆ°á»›ng là khách. Ai cÅ©ng chú mục và o anh Hai tôi. Anh láºt ve áo móc và ra :
- Một triệu nà y con đưa cho má ! Còn các em mỗi chi năm trăm ngà n.
Ai đó ca ngợi : "Nhoáng một cái bằng "cây", anh Hai chơi đẹp quá !".
Em út tôi giả vỠsuy bì chìa tay : "Còn phần em nữa anh Hai ?".
- Mà y hả ? VỠtrên vựa mà lấy, nó già u hơn con nữa đó má.
- Em là m sao có xe Ä‘á»i má»›i nhÆ° anh !
- Còn thằng Tám nữa, nó đâu rồi ?
- Em đây !
- Äáng lý không có phần mà y - Tả tÆ¡i quá nên rút vô kẹt ngồi há» ?
Anh cầm tiá»n nhịp nhịp trên tay, trách nhÆ° lên lá»›p :
- Phải bá» tánh nháºu nhẹt bê tha ! Nghe chÆ°a ! Anh nghe nói em bê bối say sÆ°a, không lo là m ăn để vợ con nheo nhóc. Lần sau còn nhÆ° váºy anh không cho nữa đâu! Nè cầm Ä‘i ! Anh góp phần xóa đói giảm nghèo. Ráng mà lo là m ăn !
Em Tám ngồi bó gối, bất động.
- Chê Ãt há» ! Nè chiếu cố cho mà y thêm hai trăm.
- Thôi anh cất Ä‘i ! Cho em, em lại quen tÃnh xà i hết, anh mắng nữa... Äáp xong em nhất má»±c không nháºn. Vợ sợ anh giáºn, định bÆ°á»›c tá»›i láºp tức bị chồng trừng mắt.
Biết mình lỡ lá»i là m em giáºn và hiểu tÃnh em Tám tôi từ bé vốn cứng đầu, có má»i nữa cÅ©ng chẳng nghe, để khá»i lỡ bá»™, anh trao số tiá»n cho má Hai.
Má bảo :
- Äứa nà o cÅ©ng có phần rồi, bây giá» tá»›i con út !
- Con hả má ? Con chÆ°a có tiá»n mua xe Ä‘á»i má»›i nhÆ° anh Hai, con không dám chÆ¡i đẹp nhÆ° anh đâu ! Còn anh TÆ° nữa chứ má !
Giao bóng qua cho tôi, rút cổ bụm miệng cÆ°á»i hóm, cô út co chân lên lết dần và o sát vách ngồi bên em Tám.
Tôi bảo : "Con là m nghá» bán chữ, nghèo lắm. Chỉ có mấy quyển sách ế đây. Tặng má»—i nhà má»™t quyển Ä‘á»c chÆ¡i cho vui".
Cô út vịn vai em Tám :
- Nghe nói, phái Ä‘oà n vá» tham quan, xã nhà chá»n nhà anh là m Ä‘iển hình tả tÆ¡i để so sánh vá»›i các há»™ ăn nên là m ra ở địa phÆ°Æ¡ng phải không ?
- May mà bữa đó anh Ä‘i vắng để cho chị Tám em chịu tráºn. Nhà có con khỉ khô gì chiếc chiếu rách trên cái võng á»p ẹp, và i cái nồi lăn long lóc, bốn bức vách trống trÆ¡n váºy mà há» cÅ©ng quay phim cho lên truyá»n hình...
- Em biết anh không phải váºy, nhÆ°ng anh chán nản buông xuôi phải không ?
- E hèm! Là m má»™t nắng hai sÆ°Æ¡ng đến mùa, lúa tụt giá còn nghìn hai má»™t ký, mua được hai Ä‘iếu thuốc, trả nợ phân, nợ giống trắng tay ngay trên ruá»™ng gặt, lại Ä‘i vay. Nản quá anh mặc kệ cho há» khinh, rượu chè cho qua ngà y, không có mồi thì Ä‘i bắt chuá»™t, chá»› anh đâu phải thằng lÆ°á»i biếng, đổ đốn nhÆ° má rủa...
- Em há»i thiệt nghe ! Em đầu tÆ° cho anh là m ăn anh dám chÆ¡i không ? Phần ruá»™ng của em giao luôn cho anh là m !
- Thiệt không đó máºy ?
- Em là em của anh, anh rà nh em quá mà !
- Tao sợ gì ?
- Nhưng phải hứa với em là anh bớt rượu.
- Thừa sức qua cầu.
Nà o ! Nghéo tay. Anh phải ráng, chứ sau nà y không còn chuột để bắt mà ăn đâu !
*
* *
Äêm nháºu hôm trÆ°á»›c quắc cần câu, nên em Tám tôi còn ngủ.
Tôi bảo đem trà ra ngoà i hiên cho mát nói chuyện với em dâu. Tôi an ủi :
- Thằng Tám nó tệ, em đừng buồn...
- Äâu có anh Ba ! Vầy chá»› hÆ¡n nữa em cÅ©ng chịu được. Anh không ở đây anh không biết đâu ! Có đêm, là m suốt ngà y mệt muốn chết, má»™t giá» khuya còn hủ ì gá»i nhau xách chai đến, em Ä‘ang ngủ kêu xốc dáºy vừa ngáp vừa cắt cổ gà là m mồi cho mấy chả nháºu, cá»±c riết rồi quen. Äược cái là gà gáy đã trở dáºy chống xuồng Ä‘i đổ trúm, thu lÆ°á»›i Ä‘em cá lÆ°Æ¡n vá» kịp giá» cho em Ä‘i bán, là m lÆ°ng cÆ¡m nguá»™i rồi ra đồng Ä‘á»™i nắng, Ä‘á»™i mÆ°a cho đến đứng bóng, vỠăn ba há»™t, cứ nguyên quần đùi bùn đất ngá»a ra ngáy khò khò trông ngon mắt lắm (em che miệng cÆ°á»i, biết đã lỡ lá»i...).
Cái năm sau lÅ© lụt 19... hai đứa con ThÆ¡m, con Thảo còn nhá» nên chÆ°a lên tỉnh há»c, nhà không còn há»™t gạo, em phải Ä‘i gặt mÆ°á»›n trên VÄ©nh HÆ°ng ná»a tháng, bÆ¡i xuồng lúa đổi công vá», từ dÆ°á»›i bến lên nhà tối om, vắng tanh, ba đứa nhá» chèo queo rúc đầu và o Ä‘Ãt nhau mà ngủ. Vén mà n lên, đứa nà o cÅ©ng tay lên đầu nhắm mắt gãi sồn sá»™t, em phải nấu nồi nÆ°á»›c sôi, ná»a đêm kéo từng đứa dáºy, lấy xà bông gá»™i đầu, chà có ổ nổi lá»nh bá»nh trong cháºu. TrÆ°a trá» trÆ°a tráºt má»›i lù lù vá». Nhà cá»a sân sÆ°á»›ng em quét dá»n sạch sẽ rồi, mắc má»› gì Ä‘i lấy chổi ra sân quét xà nh xạch, tá» ra biết lá»—i rồi ! Anh nghÄ© coi Bồ Tát cÅ©ng phải cÆ°á»i, là m sao em giáºn ảnh được.
- Anh phục em đó !
- Chấp nháºn thôi anh à ! CÅ©ng nhÆ° sống chung vá»›i lÅ© váºy !
Tôi sững sá» vì cái chân lý ấy của em, má»™c mạc mà sâu xa. LÅ© tà n phá nhÆ°ng lÅ© để lại phù sa bá»™i thu liên tiếp ba bốn vụ. Vợ chồng nhÆ° bến đục bến trong được cái gốc là ảnh hay lam hay là m không có kêu than. Äạo đức há»c từ trong tá»± nhiên há»c mà có váºy.
Äồng bằng sông Cá»u Long : thá»±c nghÄ©a là sông Cá»u Long nuôi sống đồng bằng, tÆ°á»›i tắm, bồi đắp phù sa, lá»—i tất nhiên là lá»›n, công lại gấp trăm lần.
- Từ thá»i Ä‘i mở nÆ°á»›c đỉa vắt muá»—i mòng hùm beo chÆ°á»›ng khà : chấp nháºn !
- Chiến tranh, sống chung vá»›i bom đạn : chấp nháºn !
- Ngà y nay sống chung vá»›i kinh tế thị trÆ°á»ng, biết tá»ng là con dao hai lưỡi : chấp nháºn !
Em dâu tôi bảo :
- Vợ chồng vá»›i nhau nhÆ° ăn cá, vây, kỳ vi, ruá»™t rà bá» Ä‘i, giữ lại phần thịt. Äòi há»i con cá không có kỳ vi ruá»™t rà , con cá lấy gì sống.
Em nghe nói, mấy đứa nhá» con của anh Hai, hai đứa Ä‘á»u chê chồng ly dị bởi vì chúng nó hiểu Ä‘á»i theo sách vở, chÆ°a có gió sÆ°Æ¡ng, chứ hai thằng chồng của các cháu đâu có ná»—i tệ. Em sợ rồi tránh vá» dÆ°a gặp vá» dừa.
*
* *
Năm rồi, tôi lại vá» VÄ©nh HÆ°ng. Nhìn ra đồng thấy em Tám tôi lái máy cà y ngồi ngất nghiểu trong ca-bin, thằng cháu ngồi má»™t bên nắn con trâu đất sét để hoà i cổ vì con trâu Ãt còn ai nuôi. Ba nó à ới á» Ã bà i ca vá»ng cổ bất táºn, hát đến mấy mÆ°Æ¡i câu cÅ©ng được. Hát rằng :
... Chiếu nà y anh chẳng bán đâu
Tìm em không gặp
Tối gối đầu đợi em ơ ơ...
Em út tôi trên Sà i Gòn bá» tiá»n ra cho anh nó mua công cụ sản xuất, mua Honda, mua xe được chẳng lẽ để anh mình xin nhà nÆ°á»›c xói đói giảm nghèo ? Hỡi các ngÆ°á»i thà nh thị có ngÆ°á»i nhà ở quê chấp nháºn giùm cái trách nhiệm gia đình nà y.
Xe máy cà y còn gắn hai bên hai cái bánh lồng để xe lá»™i bùn của cÆ¡ khà Äồng Tâm Gò Vấp sản xuất.
TrÆ°á»›c khi trá»i cứu, để em cứu !
Má hai tôi mắng yêu : "Mồ tổ cha cái con nỡm ! Tao đẻ ra mà y có bao nhiêu cái khôn của tao mà y lấy hết".
- Thì con đem vỠtrả lại cho má đây nè.
Em Tám tôi bảo - Có máy cà y, thừa sức qua cầu, vừa cà y đất nhà vừa cà y thuê, rượu có bảy đồng má»™t lÃt nhằm nhò gì.
Ông Äốc Binh Kiá»u hồi xÆ°a muốn đứng chân trên đồng nÆ°á»›c nổi phải đắp cái gò tháp để tụ nghÄ©a binh, lại xây cái tháp mÆ°á»i tầng để đứng lên quan sát. Còn trồng sao dầu để bá tánh ở xa biết hÆ°á»›ng mà vá»...
Noi gÆ°Æ¡ng ông, em Tám sẽ tôn tạo cái ná»n nhà cao hÆ¡n chá»— phèn để lại dấu trên thân cây ô môi sau khi nÆ°á»›c rút:
ChÆ¡i, chÆ¡i tá»›i cùng ! Sống vá»›i lÅ© ! Chịu hôn ? Chấp nháºn !
*
* *
Buổi trưa nông nhà n, chồng ngồi ngoà i hiên lấy ráy tai cho vợ.
- Tội nghiệp anh Hai, có hai đứa, đứa nà o cũng lỡ là ng đòi ly dị.
- Hai thằng chồng nó, tốt mã rã đám, yếu xìu xìu ấy mà ! Nó không được thá»a mãn, là m gì chẳng bá». Có phải khá»e mạnh, ăn mặn uống Ä‘áºm nhÆ° dân ruá»™ng mình đâu, thá» má»™t lần là đội bà n thá» theo, cÅ©ng nhÆ° bà theo tôi, nghèo xác xÆ¡, Ä‘en đúa nhÆ° củ sắn mà bà chẳng chịu bá».
Vợ đẩy tay chồng cho khá»i Ä‘iếc, quay lại vừa cÆ°á»i vừa đấm mấy cái lên bà n tay xòe đỡ đòn.
- Cái ông nà y ! Miệng ăn mắm ăn muối, giống gì cũng lôi chuyện đó và o.
- Tôi nói thiệt đó chứ ! Im ! Äừng lúc lắc Ä‘iếc bây giá»! Äể ngÆ°á»i ta lấy cho miếng nà y lá»›n lắm ! Tui há»i em ! Lúc lấy ráy tai, cái móc tai sÆ°á»›ng hay cái lá»— tai sÆ°á»›ng ?
- Thôi ! Hà ! Hà ! Äừng có nói báºy nữa.
- Báºy ? Con ngÆ°á»i ta nhÆ° cái lá»— tai váºy, lúc nà o chẳng ngứa, không có cái móc tai, thì lấy cá» mần chầu, tăm nhang, cà nh khô, tháºm chà xé giấy cuốn xá»c vô ngoáy lấy ngoáy để - không thấy thằng con mình sao ? Nó ngồi xếp bằng trên bá» ruá»™ng cầm hai cá»ng cá» mần chầu, ráy hai lá»— tai má»™t lúc, mặt cứ Ä‘á» ra...
Ngứa lá»— tai mà gặp thợ ráy tai tồi là m gì không tức, cÅ©ng nhÆ° dân ghiá»n mà phải rượu nhạt váºy. Mỹ từ thôi! Nà o không hợp, bất đồng quan Ä‘iểm, thiếu bình đẳng nên nó đòi ly dị. Lý nhÆ° há», là m sao tụi bụi Ä‘á»i nó lấy được vợ đẹp hÆ¡n khối ngÆ°á»i...
- Miếng đó được rồi ! Lấy ra đi !
- Khoan ! Từ từ đã ! Äể trả lại chá»— cÅ©, khêu lại lần nữa, lâu lâu má»™t chút gắp ra má»›i đã. Lấy vá»™i quá hết rồi bà tiếc. Äi cắt tóc ráy tai, gặp mấy thằng thợ tồi, cứ xá»c lia lịa, không kịp cảnh giác, chÆ°a chi đã cho bông gòn và o ngoáy... BÆ°á»›c xuống trả tiá»n mà tức anh ách, miá»…n chÆ¡i, không thèm vô tiệm đó nữa.
Bà nhắn hai thằng cháu rể lên đây, để dân vùng lÅ© lụt nà y phụ đạo cho nó. Bảo đảm khá»i mất công Ä‘Æ°a nhau ra tòa án.
Nói váºy, nhÆ°ng sau vụ gặt bán lúa có tiá»n, em Tám tôi lại thắng bá»™ ký giả mà u cỠúa, Ä‘á»™i nón flécchet mà u socola Ä‘i lên thà nh phố để gặp hai thằng cháu rể.
Mùa lũ 1996
Tà i sản của ngautuan
Last edited by khungcodangcap; 05-10-2008 at 08:15 AM .
03-08-2008, 07:28 PM
Phá Quan Hạ Sơn
Tham gia: Jun 2008
Bà i gởi: 27
Thá»i gian online: 1 phút 12 giây
Thanks: 2
Thanked 0 Times in 0 Posts
Äá»’NG ÄỘI
Mùa nắng ở Äôn Châu Trà Vinh.
Cát phủ trên mặt ruá»™ng khô lấp lánh dÆ°á»›i ánh mặt trá»i thiêu đốt.
Mặt tráºm im ắng. Thỉnh thoảng tiếng súng bắn tỉa nã và o lá»— châu mai nà o đó ở đồn Äôn Châu Ä‘ang bị vây để tiếp nháºn lại và i trà ng tiểu liên của Pháp bắn trả. Äể rồi lại im ắng.
Chiếc máy bay trinh sát "đầm già " tì tì lượn đi lượn lại gieo cơn buồn ngủ đây đó trong anh em chiến sĩ đang dấu mình dưới hầm cát nóng như nung.
Có lẽ nó thắc mắc vá»›i loại địa hình không giống bất cứ ở đâu của vùng đất giồng nà y. Từng cụm lÅ©y tre rá»™ng, hẹp không Ä‘á»u nhau nhô lên giữa đồng mênh mông nhÆ° những hòn đảo nhá» giữa biển khÆ¡i, muốn đến vá»›i nhau phải vượt qua cái khoảng cách trống trải. Con Ä‘Æ°á»ng Trà Vinh nối liá»n vá»›i Äôn Châu vạch má»™t con Ä‘Æ°á»ng thẳng trên mặt ruá»™ng xuyên qua cụm dân cÆ° theo khoảng cách không Ä‘á»u. Mặt tráºn phục kÃch của Tiểu Ä‘oà n 307 gà i theo thế của các đảo tre, che kÃn sÆ°á»n và chi viện cho nhau để hợp đồng bao vây tiêu diệt quân giặc tiếp viện, lấy con Ä‘Æ°á»ng và lÅ©y tre bên Ä‘Æ°á»ng là m cái túi để bẫy giặc.
NhÆ°ng địa hình thá»±c tế luôn trá»› trêu vá»›i ngÆ°á»i cầm quân. Có má»™t chùm mả lạng lÆ¡ thÆ¡ má»c và i bụi dứa gai, mấy cây duối, bá» rá»™ng không đủ ém má»™t Ä‘á»™i quân, tán cây không đủ che mắt giặc, khi tráºn chiến xảy ra, ai chiếm được nÆ¡i đây là quấy rối nguy hiểm và o sÆ°á»n của đối phÆ°Æ¡ng.
Má»™t tiểu Ä‘á»™i mÆ°á»i hai ngÆ°á»i, ba khẩu trung liên và má»™t cÆ¡ số đạn dồi dà o do Trung Ä‘á»™i phó Tâm phục ở nÆ¡i tỠđịa nà y, Ä‘Æ¡n Ä‘á»™c dÆ°á»›i các hố cá nhân. Muốn liên lạc vá»›i chỉ huy sở chỉ có con Ä‘Æ°á»ng mòn cách xa vÆ°á»n gần ba trăm thÆ°á»›c, hoà n toà n trống trải.
Äánh nhau ở vùng đất trống Trà Vinh nà y dù có thắng cÅ©ng không thể rút lui ngay sau khi thu chiến lợi phẩm nhÆ° ở các tráºn địa khác. Äánh xong, nhất thiết phải cố thủ tại chá»—, chịu Ä‘á»±ng tiếp các cuá»™c tiến công má»›i, chỠđến đêm má»›i bà máºt rút Ä‘i được. Ai cÅ©ng biết, Äôn Châu bị bao vây ba ngà y rồi, sáng nay má»›i có tin giặc Pháp tiếp viện. Thá»i gian đủ để chúng táºp trung quân lá»›n.
Pháo binh bắn dá»n Ä‘Æ°á»ng xong, xe bá»c thép tiến lên có bá»™ binh theo sau. Chiếc Ä‘i đầu trúng mìn. Äá»™i hình còn lại mÆ°á»i má»™t chiếc áng ngữ cho bá»™i binh xung phong. Từ sau các lÅ©y tre, xuyên qua những cá»a mở dÆ°á»›i chân lÅ©y, chỉ vừa ngÆ°á»i lách qua, các cỡ súng của ta nổ. Ngoà i đồng, giặc nhìn và o chẳng trông thấy ai bên trong lÅ©y tre, ta nhìn ra thấy rõ từng cái khuy áo. Cả trăm tên giặc phÆ¡i xác, xe cÆ¡ giá»›i buá»™c phải lùi xa tầm súng để giữ trục lá»™ và bắn kìm chế quân ta.
Má»™t cánh quân bá»c háºu của giặc tấn công cùng lúc vá»›i chÃnh diện, không ngá» bị xuyên sÆ°á»n khi xung phong qua chòm mả lạng. Ba khẩu trung liên, mÆ°á»i hai tay súng của ta từ dÆ°á»›i đất chui lên bất ngá» quét và o giữa Ä‘á»™i hình, cánh quân bị tiện ngang nhÆ° bẽ gãy má»™t cà nh đã khô, quân giặc phÃa sau bị ghìm lại, quân phÃa trÆ°á»›c không thể lui, bị má»™t đại Ä‘á»™i ta trà n lên tiêu diệt.
Thua keo nà y, giặc Pháp cố thủ gá»i thêm viện binh. GiỠđây chúng đã hiểu rõ địa hình bố trà của đối phÆ°Æ¡ng. Oá»c thông minh quân sá»± nhắc chúng cần nhổ cái gai, cái gai nhá» bé nhÆ°ng rất nhá»n của toán quân phục ở chòm mả lạng.
Con "đầm già " lại tì tì. Bốn chiếc máy bay săn giặc lao xuống, chòm mả lạng hứng tám quả bom tạ và hà ng loạt đại bác hai mÆ°Æ¡i ly. Máy bay vừa vút lên, pháo binh lại bắn cấp táºp. Chòm mả lạng má» trong khói. Từ xa, bá»™ binh Pháp xuất kÃch, vừa tiến vừa bắn nhÆ° trấu rải.
Từ chỉ huy sở Tiểu Ä‘oà n, phản xạ nhạy bén vá»›i tình hình, Tiểu Ä‘oà n trưởng không an tâm. Anh giao chỉ huy sở cho tiểu Ä‘oà n phó, Ä‘eo xà cá»™t xách súng lao lên. Xuyên qua các con Ä‘Æ°á»ng ngoằn ngoèo, anh đến lối mòn dẫn ra chòm mả lạng.
Äúng nhÆ° anh Ä‘oán, từ phÃa bên kia anh em đã rút lui. Không thể chần chừ, mất gò mả lạng là toà n mặt tráºn sẽ tan vỡ, anh băng mình dÆ°á»›i lá»a đạn bằng tốc Ä‘á»™ nÆ°á»›c rút. Giặc nhắm bắn và o anh, anh lao tá»›i và khi đối mặt vá»›i Ä‘oà n quân rút lui, anh giang rá»™ng hai tay, trông nhÆ° bức tượng. Anh thét :
- Xấu mặt chÆ°a ! Trở lại ! Trở lại giữ vững tráºn địa !
Và để tăng thêm hiệu lá»±c, anh chÄ©a thẳng há»ng súng và o Trung Ä‘á»™i phó Tâm, trợn mắt quát :
- Äồng chà rút lui tôi bắn !
Trung Ä‘á»™i phó Tâm sa sầm nét mặt má»™t thoáng. Rồi tá»± kiá»m chế, anh quay vá» các chiến sÄ© :
- Anh em theo tôi !
Anh dẫn đầu Ä‘Æ¡n vị trở lại tráºn địa.
Tiểu Ä‘oà n trưởng xốc ngÆ°á»i thÆ°Æ¡ng binh do anh em khiêng ra để lại, cứ thế anh cõng ngÆ°á»i đồng Ä‘á»™i trở vá» khu vÆ°á»n. Anh ra lệnh tăng cÆ°á»ng thêm cho lá»±c lượng ta ở chòm mả lạng má»™t tổ súng máy.
Bá»™ binh giặc đã đến gần, chúng xung phong tiến chiếm gò mả lạng. Có tiếng anh em chiến sÄ© giục Tâm xuống hầm. Anh cứ đứng nguyên bên gốc duối Ä‘iá»u khiển, vá»›i tâm trạng vừa nặng ná» vừa quyết liệt, anh tá» ra khinh suất :
- Bắn !
Ba khẩu trung liên và các khẩu súng trÆ°á»ng tăng cÆ°á»ng bắn cùng lúc. Giặc rụng xuống, bá»n sống sót dán mình xuống đất, không dám ngóc đầu lên. Có thằng bá» chạy, tức thì bá»n chỉ huy của chúng từ phÃa sau bắn tá»›i. Bá»n chúng còn cho nhiá»u há»a lá»±c liên thinh buá»™c binh sÄ© hÆ°á»›ng và o thế phải tiến, tên nà o lùi là chết. NhÆ°ng cả quân quan chá» nhau xem có ai xông lên, không tên nà o có gan là m việc ấy. Súng từ sau lÆ°ng chúng vẫn bắn tá»›i tuốt trụi hết lá cây. Ruá»™ng dÆ°a hấu trÆ°á»›c tráºn địa không còn quả nà o là nh lặn. Cùng lúc mặt tráºn chÃnh nổ rá»™. Má»t chê do trinh sát chỉ Ä‘iểm bắn và o các ổ súng đại liên. Và khi phát hiện thấy các ổ súng máy nà y đã câm há»ng, không ai bảo ai bá»n lÃnh địch sống sót kéo chạy nhÆ° vỡ tổ.
*
* *
Bây giỠtôi mớ bắt đầu và o đỠcâu chuyện.
Trở vá» vùng căn cứ sau chiến dịch, và o dịp Ban chấp hà nh Äảng bá»™ tiểu Ä‘oà n mãn nhiệm kỳ, Ä‘Æ¡n vị tổ chức đại há»™i Äảng bá»™ để kiểm Ä‘iểm nhiệm kỳ qua và bầu các ủy viên Ban chấp hà nh má»›i. Há»™i trÆ°á»ng tổ chức tại nhà thÃm Ba, nÆ¡i Ban chỉ huy tiểu Ä‘oà n ở.
Lần đầu tiên đây là cuá»™c há»p có nÆ°á»›c mắt.
Sau khi Tiểu Ä‘oà n trưởng tá»± phê, nhiá»u ý kiến xác nháºn lòng tin của má»i ngÆ°á»i vá»›i anh vá» tinh thần chiến đấu dÅ©ng cảm, vá» tÃnh linh hoạt cÆ¡ trà của ngÆ°á»i cán bá»™ cầm quân. Tiểu Ä‘oà n trưởng xứng đáng là linh hồn của Ä‘Æ¡n vị.
Trung đội phó Tâm, cánh tay bị thương ở chòm mả lạng còn băng bó treo trước ngực xin phát biểu :
- "Anh Bảy - Tâm không xÆ°ng hô vá»›i tiểu Ä‘oà n trưởng theo cấp báºc. Nếu hôm ở chòm mả lạng má»™t viên đạn vô tình nà o đó đã ghim và o anh khi anh phải xông pha lá»a đạn lên ngăn chúng tôi lại vì tôi tá»± Ä‘á»™ng cho rút lui và nếu phát súng của thằng giặc bắn và o cánh tay tôi đây chỉ chỉnh đúng hÆ¡i và i phân ná»a và o giữa tim tôi thì hôm nay, giữa anh em mình, tôi không còn đứng ở đây mà để nói tiếng ân khuất trong lòng tôi vá»›i anh, cho nên, tôi góp ý vá»›i anh Ä‘iá»u nà y trong tình đồng chà đồng sanh đồng tá»".
Trong cá» tá»a có và i anh chà ng lém lỉnh xì xà o "dá»™i bom rồi !", "văn nghệ quá bây !". NhÆ°ng má»i ngÆ°á»i chá» mong Ä‘iá»u gì đó hệ trá»ng.
Tâm ôn tồn nói :
- "Tôi phê bình anh không có nghÄ©a là tôi không có khuyết Ä‘iểm, tôi sẽ tá»± kiểm Ä‘iểm ở chá»— khác, hôm nay chỉ cho phép tôi nói vá» anh. Trong tráºn Äôn Châu, Ä‘ang rút lui, thấy anh lao ra tôi sá»±c tỉnh liá»n và không cần phải suy nghÄ© cân nhắc gì hết, tôi cÅ©ng biết rằng mình đã dao Ä‘á»™ng, đã là m sai rồi. Lúc đó chỉ cần anh nói câu đầu tiên, ra lệnh trở lại, là đủ cho chúng tôi vâng lệnh thi hà nh. Sao anh còn chÄ©a súng dá»a bắn để chúng tôi trở lại. Súng ống để bắn Tây sao anh dùng là m chi vá»›i ná»™i bá»™ anh em mình. Mà cÅ©ng có thể lúc đó anh không cần phải hét, không cần nói chỉ cần sá»± có mặt của anh vá»›i má»™t cái khoát tay là đủ sức Ä‘iá»u khiển mÆ°á»i hai đứa chúng tôi quay ngược lại. Chỉ huy tiểu Ä‘oà n nà y bao nhiêu lâu nay, anh lại không hiểu sá»± gÆ°Æ¡ng mẫu của ngÆ°á»i chỉ huy các cấp ngoà i mặt tráºn có sức mạnh tuyệt đối nhÆ° thế nà o hay sao ! Lúc ấy tôi thấy bất nhẫn. Cùng anh em quay ra tráºn địa tôi không ngáºp ngừng chút nà o đâu, anh Bảy à ! Vì tôi đã hiểu ra nhiệm vụ của mình là ở chá»— nà o rồi, nhÆ°ng mà trong ngá»±c tôi có cái gì đó xót xa bất mãn. Tôi thấy giáºn thêm, đâm ra liá»u mạng : đánh cho đồng chà ấy biết rằng thằng Tâm nà y không phải là thằng hèn nhát. Và tôi đã tá» ra khinh suất trong đánh đấm. CÅ©ng may là thằng Tây nó chỉ huy tồi, nó quân phiệt vá»›i lÃnh nó bằng hà ng loạt liên thinh để bức tiến, chứ không phải bằng má»™t khẩu súng lục chỉ dá»a mà không bắn của anh. Mặt tráºn chòm mả giữ được là nhá» thằng Tây nó quân phiệt nặng hÆ¡n mình nhiá»u".
"Tôi nói chá»— nà o tráºt, xin anh Bảy bá» qua. Trong tiểu Ä‘oà n ta anh em cấp dÆ°á»›i rất tin tưởng yêu mến anh, cÅ©ng nhÆ° tin tưởng các đồng chà chỉ huy khác đã tá» ra xứng đáng là ngÆ°á»i chỉ huy. Cả tiểu Ä‘oà n coi anh là linh hồn của Ä‘Æ¡n vị, không thể thiếu anh, anh em có thể Ä‘Æ°a thân mình che đạn cho anh, để anh mạnh khá»e nắm vững váºn mệnh của Tiểu Ä‘oà n".
... NhÆ°ng thú tháºt bên cạnh lòng tin yêu ấy, anh em sợ anh...".
"Ôi ! Äối vá»›i ngÆ°á»i cán bá»™ cách mạng, chữ sợ nà y sao mà đáng sợ. Sợ có nghÄ©a là có sá»± ngăn cách giữa mình và anh em chiến sÄ©. Sợ là sá»± hụt hẫng trong tình cảm của con tim. Sợ là sá»± phôi pha trong tình đồng Ä‘á»™i và đồng chÃ".
Không khà há»™i trÆ°á»ng sôi Ä‘á»™ng hẳn lên. Mặt tráºn đấu tranh tÆ° tưởng phê bình và tá»± phê bình đâu khác gì mặt tráºn ngoà i chiến trÆ°á»ng, trong tình thế cam go, chỉ cần má»™t ngÆ°á»i dÅ©ng cảm xông lên trÆ°á»›c dù chỉ nhá» nhÆ° em bé Xe phất cá» xong lên trong tráºn Bắc Sa Ma, là má»i ngÆ°á»i à o lên san bằng đồn giặc. Nhiá»u anh em cán bá»™ Äại Ä‘á»™i có, Trung Ä‘á»™i và Tiểu Ä‘á»™i có, đứng lên phân tÃch thống nhất ý kiến cho rằng vì nghiêm khắc quá, có phần nà o khô khan nên đồng chà chỉ huy của mình có xa rá»i quần chúng.
Hôm nay là lần đầu tiên từ khi sống chung trong Ä‘Æ¡n vị, tôi thấy Tiểu Ä‘oà n trưởng, ngÆ°á»i mà chúng tôi hằng cho là có trái tim "dạ sắt gan và ng" đã khóc, khóc mùi mẫn nhÆ° đứa em bé bá»ng xin lá»—i mẹ khi biết mình có tá»™i.
ThÃm Ba chủ nhà , nÆ¡i tổ chức cuá»™c há»p, bê cái rổ may ra bá»™ ván vừa xỉa trầu vừa khâu vá :
- Bữa nay coi bộ chú buồn, phải không chú Bảy ?
- Cũng hơi buồn chị ạ !
- Mấy chú há»p há»™i nghị, tôi ngồi sau nhà , có nghe.
- Chị thấy sao ? Là m cán bộ hiểu cho đúng bản thân mình là khó, chị Ba à !
- Có gì đâu chú ! Chuyện nhà binh của mấy chú tôi không dám bà n. NhÆ°ng gẫm ra, sao mà nó giống chuyện của nhà của tôi cÅ©ng y chang. Hồi nẳm, vợ chồng tôi gả con nhá» lá»›n vá» bên anh chị suôi gia cÅ©ng có chuyện rắc rối. Gả tháng trÆ°á»›c, tháng sau con nhá» tá»± Ä‘á»™ng cắp quần áo bá» vá». Có gì đâu, chỉ là chuyện trẻ con giữa chị dâu em chồng vá»›i nhau, rồi tá»± ái bá» vá». Tôi giáºn quá, là m dữ. Nó Ä‘ang nằm trên võng không dằn được, tôi rút con dao phay chặt phụp và o cá»™t nhà , sợi dây võng đắt, con nhá» rá»›t phịch xuống đất. Tôi quÆ¡ dao trÆ°á»›c mặt nó thét : "Mà y có chịu trở vá» nhà chồng, hay là để tao chém mà y má»™t dao cho khuất mắt ?". Äe váºy thôi chứ ai nỡ giết con. CÅ©ng nhÆ° chú ngoà i mặt tráºn, chú dá»a thôi, chứ chú đâu có bắn lÃnh. Váºy mà con nhá» nó gan lỳ, nó cứ ôm chân tôi : "Má cứ chém con Ä‘i ! Cho con chết! Chết cho rảnh nợ !".
Tôi lỡ bá»™ buá»™c lòng phải quăng con dao xuống đất : "Tao không thèm chém mà y cho dÆ¡ tay tao ! Äồ con bất hiếu". Mắng con mà mẹ Ä‘au, tôi khóc. Nó lượm con dao, quỳ trÆ°á»›c mặt tôi, dâng con dao lên : "Má cứ chém con Ä‘i! Äể con được báo hiếu vá»›i má !". Chú thấy có phải xé ruá»™t gan mình ra không ?
Ông nhà tôi, ổng ngồi coi cho đã, đến lúc đó ổng má»›i lên tiếng : "Thôi Ä‘i ! Äủ rồi ! Con Hai rá»a mặt mà y sạch sẽ, Ä‘i mà ăn cÆ¡m". Nói xong ổng cứ tỉnh bÆ¡ nhÆ° không có chuyện gì xảy ra. Sáng hôm sau, ổng soạn má»™t cái khay, má»™t nhạo rượu, mÆ°Æ¡i lá trầu, và i trái cau, ổng chỉ nhìn mà con nhá» run, chú à : "Hai nghe lá»i ba ! Nghe lá»i, con vô gói quần, áo Ä‘i vá»›i ba qua xin lá»—i anh chị ở bển !".
Chỉ có váºy mà con nhá» lÃu rÃu Ä‘i theo ổng. Äến bây giá» có bứt ra nó cÅ©ng không chịu buông thằng chồng nó. Chú thấy không ? Nếu xá» sá»± theo kiểu tôi, là m sao bây giá» tôi có hai đứa cháu ngoại, má»™t đứa bốn tuổi, đứa hai, má»—i lần dắt nhau vá» là bi bô ngoại Æ¡i ! Ngoại !
Gió ngoà i sông, nÆ°á»›c lá»›n thổi và o nhà mát rượi, thÃm Ba xỉa trầu, lòng lâng lâng.
- TÆ°á»›ng nhÆ° chú, anh em trong tiểu Ä‘oà n ai không nể trá»ng, chú phán má»™t câu, có ai dám cãi lệnh, cần chi tá»›i súng ống. Tôi thấy chú Tâm phê bình chú cÅ©ng Ä‘áºm, nhÆ°ng không có chút ghét khinh. Không biết chú có để ý không? Khi chú vừa khóc, ở sau nhà tôi thấy chú Tâm cÅ©ng chảy nÆ°á»›c mắt.
Câu chuyện của ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà , từng lá»i ôn tồn và má»™c mạc nhÆ° thể rót và o lòng ngÆ°á»i cán bá»™ chỉ huy, mà giỠđây vai trò nhÆ° đảo ngược : ngÆ°á»i chỉ huy hóa thà nh ngÆ°á»i há»c trò nhá», ngÆ°á»i mẹ nông dân lại trở thà nh ChÃnh ủy. Má»i thứ triết lý sâu sắc ở Ä‘á»i phải chăng xuất xứ từ cuá»™c sống thá»±c mà ra, để cho dù là thánh hiá»n cÅ©ng phải lắng tai nghe lấy.
Tiểu Ä‘oà n trưởng thấm thÃa từng lá»i. Cái Ä‘iá»u mà mình đã từng lên lá»›p cho anh em vỠý nghÄ©a thế nà o là phê bình xây dá»±ng đã thể hiện rõ trong cách phê hán của cáºu Tâm. Tâm phê phán mình rồi lại khóc vì tình đồng chÃ, phê bình xong lại bá» thăm tÃn nhiệm bầu mình và o ủy viên chấp hà nh, má»™t trăm phần trăm số phiếu bầu tÃn nhiệm, cáºu Tâm có má»™t lá trong đó.
Mà cÅ©ng phải ! Cuá»™c Ä‘á»i là sá»± tiếp nháºn, ai không tiếp nháºn là xuẩn ngu. Bà i há»c của cáºu Tâm, của thÃm Ba tháºt là bổ Ãch. Phải tiếp nháºn, biết tiếp nháºn con ngÆ°á»i má»›i trưởng thà nh.
*
* *
Tiểu Ä‘oà n lại chuyển quân từ Trà Vinh sang VÄ©nh Long, Sa Äéc để trở lại vùng Cao Lãnh. Chuyện cÅ© tưởng đã trôi qua, cho đến má»™t tráºn chống cà n quét, các đại Ä‘á»™i phải bố trà trên má»™t địa bà n rất rá»™ng vì bá»n giặc hà nh quân cÆ°á»›p lúa Ä‘i thà nh nhiá»u hÆ°á»›ng không ra bà i bản chiến thuáºt gì. PhÃa xa xa có tiếng súng tao ngá»™. Bên sông trÆ°á»›c mặt đại Ä‘á»™i 931 có má»™t toán quân khác băng đồng. Nháºn được báo cáo, đại Ä‘á»™i 931 sắp được nổ súng. Tiểu Ä‘oà n trưởng cùng má»™t trinh sát Ä‘i vá» phÃa ấy. Dá»c Ä‘Æ°á»ng Ä‘i, hai ngÆ°á»i nghe súng nổ.
Trinh sát viên đột nhiên kêu lên : "Báo cáo có đơn vị nà o rút lui". Tiểu đoà n trưởng trông thấy một lực lượng ta lom khom theo cây cầu ván tìm cách vỠbên nà y sông. Hiện tượng lạ, là m máu nóng dồn lên, tiểu đoà n trưởng xông tới:
- Äi đâu ? Sao lại chạy ?
Thói quen khó bá», khi mặt giáp mặt vá»›i ngÆ°á»i lÃnh Ä‘i đầu, ông thét :
- Có trở lại không ? Các đồng chà không trở lại thì tôi...
May quá, trá»±c giác đã kịp thá»i nhắc lại chuyện cÅ© là m cho tiểu Ä‘oà n trưởng giáºt mình, trong khi khẩu súng Ä‘ang vung lên, lá»i nói đã thốt ra, "tứ mã nan truy", không còn kịp rút lại, ông quay luôn há»ng súng sắp hÆ°á»›ng và o đồng Ä‘á»™i, chÄ©a ngược và o ngá»±c mình, đồng thá»i nắn lại lá»i nói:
- Thì tôi... bắn tôi chết trước !
Chiến sÄ© lém lỉnh đứng đối mặt vá»›i thủ trưởng nghÄ© thầm: thì ra phen nà y thủ trưởng trút cái tÃnh quân phiệt của mình và o bản thân mình. Mặt cáºu ta tỉnh bÆ¡ trông rất hóm:
- Khoan ! Khoan, anh Bảy !
Cáºu ta vừa nói vừa cÆ°á»i thản nhiên nhÆ° quanh đây không có súng nổ.
- Anh còn sống, em đã không dám qua, anh chết rồi, em là m sao dám bÆ°á»›c qua xác anh được ! (Chẳng là trong vở kịch nà o đó mà cáºu chiến sÄ© ta có được xem, sân khấu đã diá»…n cảnh Trần HÆ°ng Äạo can vua : "Nếu bệ hạ trở vá» Thăng Long cầu hòa xin hãy bÆ°á»›c qua xác kẻ hạ thần mà đi...").
Trung Ä‘á»™i trưởng chỉ huy cánh quân bÆ°á»›c tá»›i báo cáo quan sát thấy có má»™t bá»™ pháºn khác của giặc Ä‘ang hÆ°á»›ng và o xóm trên. Ban chỉ huy đại Ä‘á»™i đã phân công cho trung Ä‘á»™i của anh di chuyển lên đón đánh. Nếu mình tiến theo bá» bên kia có má»™t khoảng trống, giặc sẽ trông thấy. Nên trung Ä‘á»™i phải qua cầu sang bên nà y bá» sông nÆ°Æ¡ng theo vÆ°á»n tược ráºm rạp để giữ bà máºt và sẽ qua sông đón giặc bằng cây cầu của xóm dÆ°á»›i.
Tiểu Ä‘oà n trưởng nghe ra, né sang bên nhÆ°á»ng Ä‘Æ°á»ng cho anh em. Ông không quên thân máºt vá»— vai anh chà ng lém lỉnh.
*
* *
Sau tráºn đánh, vá» nÆ¡i đóng quân má»›i, tiểu Ä‘oà n tổ chức liên hoan văn nghệ. Äại Ä‘á»™i 931 đóng góp má»™t vở kịch mà anh chà ng lém lỉnh lại đóng vai tiểu Ä‘oà n trưởng. Vai Ä‘eo xà cá»™t, súng lục cầm tay, vòng quanh đống lá»a có má»™t tốp lÃnh cầm súng chạy vòng vòng nhÆ° Ä‘ang chuyển quân ngoà i mặt tráºn. Vai tiểu Ä‘oà n trưởng xông ra chặn đầu, xòe hai cánh tay ngăn há» lại thét :
- Ôi cha cha ! Táo gan nhỉ ! Tại sao các nhà ngÆ°Æ¡i lại rút lui ? Nếu kẻ nà o rút lui thì tôi... Ấy chết (nói vá»›i khán giả) tôi quên ! Tôi đã tá»± phê bình là tôi thá» khi xung tráºn không dá»a bắn anh em. Bởi váºy cho nên.. thì tôi bắn tôi !...
Lúc đó ngÆ°á»i lÃnh Ä‘i đầu bèn quỳ xuống can gián bằng má»™t bà i sáu câu : Khoan, khoan bá»› đồng chà chỉ huy yêu mến ! Xin chá»› có vá»™i hủy mình - vì anh em, chiến sÄ© chúng tôi cần có đồng chà chèo lái chúng tôi, trên còn thuyá»n giữa cảnh phong ba, bão táp để tiểu Ä‘oà n ta phát huy truyá»n thống trên dÆ°á»›i yêu nhau nhÆ° anh em đồng chà ơ....Æ¡...Æ¡...
Lá»i ca kể cÅ©ng hay, nhÆ°ng nghệ sÄ© hát dở quá.
Từ trong khán giả, một số chiến sĩ bê ra cái băng ca đặt bên cạnh nghệ sĩ :
- Thưa với bà con khiêng được rồi phải không ?
Khán giả cÆ°á»i ngặt nghẽo hưởng ứng :
- Khiêng ! Khiêng ! Khiêng !
Nghệ sÄ© để cho ngÆ°á»i ta quẳng nằm dà i lên băng. NgÆ°á»i ta khiêng kịch sÄ© Ä‘i má»™t vòng giữa tiếng reo hò châm chá»c, rồi bất ngỠđặt xuống trÆ°á»›c mặt tiểu Ä‘oà n trưởng.
Anh chà ng lém lỉnh đứng nghiêm chà o kiểu nhà binh. Tiểu Ä‘oà n trưởng ôm anh, vá»— vá»— và o lÆ°ng. Hai ngÆ°á»i bắt tay nhau bằng bốn bà n tay nắm tháºt chặt và lắc lia lịa.
Thoáng thấy trên gÆ°Æ¡ng mặt khắc khổ của tiểu Ä‘oà n trưởng ánh lên những giá»t nÆ°á»›c mắt. May mà ông kịp nghiêng vai, lau vá»™i trÆ°á»›c khi vở kịch hạ mà n.
Tà i sản của ngautuan
Last edited by khungcodangcap; 05-10-2008 at 08:19 AM .
03-08-2008, 07:29 PM
Phá Quan Hạ Sơn
Tham gia: Jun 2008
Bà i gởi: 27
Thá»i gian online: 1 phút 12 giây
Thanks: 2
Thanked 0 Times in 0 Posts
ANH BA ÄÔ
Khu nhà táºp thể của Nông trÆ°á»ng miá»n Nam táºp kết chuyển ngà nh má»—i nhà dà i trên chÃn mÆ°Æ¡i mét. Giữa cắm má»™t hà ng cá»™t cái bằng gá»—, cá»™t nhì bằng tre luồng. Mái lợp nứa. Dá»c theo hà ng cá»™t cái, dá»±ng xuyên suốt bằng vách nứa Ä‘an ngăn đôi má»—i gian thà nh hai căn. Má»—i ná»a gian phân cho má»™t há»™ có đủ đôi vợ chồng vừa lót má»™t cái giÆ°á»ng, má»™t cái bà n con. Chừa má»™t lối Ä‘i hẹp. NgÆ°á»i nà o Ä‘á»™c thân sống ở há»™ táºp thể, hai "Ä‘á»±c rá»±a" lÄ©nh má»™t ná»a gian, lót hai cái giÆ°á»ng Ä‘Æ¡n loại bảy mÆ°Æ¡i phân, cái bà n uống nÆ°á»›c phải để chen giữa hai giÆ°á»ng, sát và o vách. Khách tá»›i ngồi trên cái ghế đẩu để giữa lối Ä‘i. Chủ nhà ngồi trên giÆ°á»ng, nếu đông hÆ¡n khách ngồi tuốt luốt trên giÆ°á»ng. Má»—i há»™ xếp gạch kê bếp ngoà i hiên. Hết giá» tan tầm buổi chiá»u, mái hiên ná»—i lá»a nấu cÆ¡m, đông vui nhá»™n nhịp. Chá»— nà y tắm rá»a cho trẻ con, chá»— kia trải chiếu giữa sân uống trà hút thuốc, chá» cÆ¡m chÃn ăn luôn tại chá»—.
Con bò Bô kéo xe của Ä‘á»™i sản xuất lê sợi dây mÅ©i, ung dung lách Ä‘i dá»c theo khu nhà , thỉnh thoảng móng giẫm lên dây, ghịt đầu nó quay lại, chá» nhấc chân lên má»›i bÆ°á»›c tiếp. Con bò kéo suốt ngà y, không đủ giá» gặm cá», vừa đói vừa khát nên theo thói quen nó tìm đến các cháºu nÆ°á»›c vo gạo cắm mõm và o uống.
Ông Liễu già tiếp phẩm của đội ngồi uống trà , trông thấy con bò gầy trơ xương bèn châm biếm:
- Khà ... khà ... Ä‘i Ä‘Æ°á»ng gặp bò nông trÆ°á»ng phải cẩn tháºn. Xá»› rá»› đụng phải mông Ä‘Ãt, hai cái xÆ°Æ¡ng khu của nó đâm lủng bụng.
Anh chà ng phụ trách xe bò tự ái :
- Có tà i thánh má»›i là m cho nó máºp được. Ngà y hai ca, sáng bảy giá» tá»›i năm giá» chiá»u, nó phải đút đầu và o ách, trÆ°a vỠđược và i tiếng, gặm qua quÃt được và i miếng, bụng còn lép kịp lại đút đầu và o ách. Ngoà i ba cái nÆ°á»›c cÆ¡m thừa, kỳ dÆ° phải sống bằng không khÃ. Tôi há»i bảo là m sao nó không trÆ¡ xÆ°Æ¡ng ra cho được ? Hồi trÆ°á»›c, má»›i mua nó vá», kéo má»—i xe năm trăm mÃa ngon hÆ¡, bây giá» tôi chỉ dám chất ba trăm, lên dốc tôi phải nhảy xuống đẩy phụ vá»›i nó. Phải chi nó là con ngÆ°á»i, tôi Ä‘á»™ng viên tinh thần nó được, đằng nà y nó là bò !!!
- Mẹ... dở thì nói dở, chống chế hoà i.
Ba Äô buá»™t miệng nói là m anh chà ng đánh xe tức lý:
- ở ngoà i cuộc phê phán cái gì cũng được.
Ba Äô chuyển Ä‘iếu thuốc sang tay trái, Ä‘Æ°a ngón tay trá» ngoéo cò ra:
- Dám đánh cuá»™c không, má»™t tiệc nháºu, cáºu thay tá»› vác cuốc Ä‘i đánh lá mÃa, tá»› nháºn đánh xe bò. Äá» nghị lên Ä‘á»™i đổi Ä‘i !
Ông Liá»…u già cÆ°á»i khà khà thị thiêng cho hai chà ng ngoéo tay nhau vá»›i Ä‘iá»u kiện là sau ba tháng con bò phải máºp, thịt thà phải phủ kÃn được bá»™ xÆ°Æ¡ng khu.
Sau bữa chiá»u trên chiếu trà ấy, ngà y ngà y bà con bá»™ hà nh và anh em lái xe trên Ä‘Æ°á»ng Hòa Bình, (con Ä‘Æ°á»ng hồi chÃn năm, Pháp hà nh quân lên thua tráºn ở Hòa Bình), thÆ°á»ng gặp má»™t chiếc xe bò, khi thì chở khoai mÃa, bắp cải, khi chở nứa, luồng, củi, gá»—... Ãt khi được trông thấy từ xa anh phu xe. Chá» lúc tránh nhau má»›i thấy anh Ba Äô Ä‘ang nằm ngủ, cái nón lá úp lên mặt cho ruồi không bâu, nắng không chói.
Trừ khi xe Ä‘i ngoằn ngoèo trong Ä‘Æ°á»ng rừng, hoặc Ä‘Æ°á»ng đất vỡ hoang, lúc vượt dốc cây số Bốn hai, phải Ä‘i bá»™ cho nhẹ xe khi lên dốc và nắm cần thắng cho xe khá»i dồn khi xuống dốc, đến Ä‘Æ°á»ng cái, Ba Äô nằm ngủ thẳng cẳng. Con bò do anh huấn luyện tá»± Ä‘iểu khiển ôm tay phải kéo xe Ä‘i, tránh các Ä‘oà n xe qua lại an toà n. Äến nông trÆ°á»ng bá»™, nó quen Ä‘Æ°á»ng cÅ© tá»± Ä‘á»™ng rẽ và o, dừng xe trÆ°á»›c cá»a kho, lúc ấy Ba Äô còn ngủ, thủ kho phải đánh thức dáºy.
Ba Äô ngủ nhÆ°ng chẳng ai phê bình vì má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u biết anh thức dáºy từ ba giá» khuya cho bò kéo ra hiện trÆ°á»ng chứ không theo giá» hà nh chÃnh. Năm giỠđến nÆ¡i, thả bò Ä‘i ăn đến tám giá», khi công nhân Ä‘á»™i sản xuất ra đến nÆ¡i bắt đầu là m việc, bụng bò đã no căng, bò kiếm bóng mát nằm nhÆ¡i cá».
Con bò Bô không biết chép miệng má»—i khi được ăn ngon nhÆ° ngÆ°á»i có thức nhấm, nó chỉ biết lim dim đôi mắt ung dung nhÆ¡i cá» trÆ°á»›c khi tẩm dịch vị và o cá» non để Ä‘Æ°a nốt và o đến dạy dà y số 4. NhÆ¡i đã thèm, nó đứng dáºy vÆ°Æ¡n vai cong Ä‘uôi tuông thoải mái xuống đất má»™t bãi to, sau đó đứng im xả "bầu nÆ°á»›c" trên mÆ°á»i phút má»›t dứt. Tá»± do lúc giải nghá» vá»›i nó cÅ©ng là má»™t cái thú. Con bò lại nằm xuống, lại nhÆ¡i, lần nà y thÆ° thái hÆ¡n, nó kịp nhìn ra bãi đất cà y nắng chang chang, bao nhiêu con ngÆ°á»i, trai có, gái có mồ hôi Æ°á»›t áo, bụi đất lấm đầy, hùng hục dÆ°á»›i nắng trÆ°a, con bò tá»± há»i : Tại sao há» không đến hiện trÆ°á»ng sá»›m hÆ¡n giá» hà nh chánh, bây giá» hỠđã xong việc, vá» nhà bế con tắm táp, bù khú vá»›i nhau có phải hÆ¡n không?
Từ khi Ba Äô phụ trách xe bò, anh chị em trong Ä‘á»™i sản xuất bị anh chi phối nhÆ° thể anh là đội trưởng của há».
- Nà y các bà : Là m ăn kiểu các bà là luá»™m thuá»™m lắm, ai lại thu hoạch khoai củ bá» chá»— nà y má»™t khóm, chá»— kia má»™t khóm, tứ tung minh tà ng. Con bò Bô của tôi khó tÃnh lắm đấy, nó không chịu kéo xe Ä‘i lung tung trong rẫy thu chá»— nà y năm ba củ, chá»— kia năm ba củ mất hết thì giá». Là m ăn theo kiểu nông trÆ°á»ng là phải theo bà i bản, sản phẩm thu hoạch phải đánh đống theo trục Ä‘Æ°á»ng đầu lá»™, xe qua là ngÆ°á»i ta bốc lên Ä‘i ngay cho nhanh, củ quả nó má»›i tÆ°Æ¡i chá»›. Äừng có mà chống chế ! Tổ nà o không là m thì từ chiá»u hôm nay, con bò nó không chịu chở giùm rau heo đâu. Dứt khoát ! Các bà tá»± gánh vá» nhà chăn nuôi.
Các nông trÆ°á»ng viên, vốn Ä‘a phần từ nông thôn lên quen lối là m ăn luá»™m thuá»™m, nhÆ°ng được cái ai nói phải là nghe theo, hÆ¡n nữa, chiá»u nà o má»—i ngÆ°á»i Ä‘á»u có bó rau, dây khoai, cá» thá», hoặc cải trá»i vá» chăn nuôi kiếm thêm, gánh cái bó ấy năm bảy cây số vá» nhà bã cả ngÆ°á»i ra chẳng chÆ¡i. Nghe theo Ba Äô, anh ấy cho gá»i lên xe bò có hÆ¡n không.
Thế là con bò Bô gián tiếp dá»± phần xác láºp má»™t tráºt tá»± má»›i trong Ä‘á»™i sản xuất.
Má»™t buá»—i sáng, ông Liá»…u già ăn hủ tiếu trong căn tin nông trÆ°á»ng thấy Ba Äô Ä‘i qua:
- Xe đâu ! Bây giá» còn ở đây máºy ?
- Äi kiếm con bò, nó Ä‘á»™ng há»›n.
Ông Liá»…u cÆ°á»i khà khà :
- ừ, trÆ°á»›c nó hết xà quách nên liệt luôn, bây giá» khá»e lên nó phải theo gái chứ! Nó giống mà y. Sang Ä‘á»™i gia súc mà tìm nó ở bên ấy, theo mấy con bò cái chá»› không đâu xa. CÅ©ng phải cho nó giải nghá», nhÆ°ng vừa vừa thôi, là m nhiá»u nó hết xà quách. Coi chừng mấy thằng ở Ä‘á»™i gia súc nữa, nó ghen nó Ä‘áºp què ống quyển đấy...
Con bò Bô khá»e và máºp lên trông thấy. Nó hồi xuân, lông nó mượt mà , da nó căng lên nhÆ° có ai thá»c vòi bÆ¡m hÆ¡i và o bụng. Chiá»u nà o Ba Äô Ä‘i tắm ngoà i suối cÅ©ng dắt nó theo cho trầm mình xuống nÆ°á»›c, kỳ cá» bắt ve, vá» tá»›i sân còn được liếm láp cả vốc muối.
Anh chà ng đánh xe bò cÅ© Ä‘Ã nh chấp nháºn quyết định chịu má»™t cữ nháºu, có má»™t con gà xé phay, Ä‘u đủ xanh nạo trá»™n vá»›i lạc chao dầu thứ phẩm giã nhá» của nhà máy chế biến đồ há»™p và hai lÃt rượu TrÆ°Æ¡ng Sá.
Nông trÆ°á»ng há»p bình bầu chiến sÄ© thi Ä‘ua. Äá»™i Ä‘á» cá» Ba Äô vá»›i các thà nh tÃch: nuôi bò gầy nhom thà nh con bò béo tốt. TrÆ°á»›c kéo xe ngà y chỉ được hai chuyến, nay kéo được ba. Trá»ng lượng từng chuyến tăng, giải phóng nhanh sản phẩm thu hoạch, góp phần giữ sản phẩm không khô héo hao hụt.
Ai cÅ©ng sá»ng sốt khi Ba Äô má»™t má»±c từ chối quyết định nà y. Anh kiên quyết không nháºn, không tá»± nguyện viết bản báo công, tá»± cho là mình chÆ°a có gì xứng dáng.
Trò Ä‘á»i vẫn thế, nếu anh từ chối má»™t bổng lá»™c nà o đó mà ngÆ°á»i ta ban phát cho, đầu tiên ngÆ°á»i ta sá»ng sốt cho anh có ý nghÄ© ngược Ä‘á»i. Suy diá»…n rá»™ng hÆ¡n ngÆ°á»i ta cho anh ngấm ngầm có bất mãn.
Dạo ấy, tôi, ngÆ°á»i ghi chép bà i nà y, là m nghỠđốt lá»a lò sấy chuối của Ä‘á»™i chế biến nông trÆ°á»ng. Là m ca đêm giữa vùng núi Hòa Bình lạnh lắm, rét dù có đụp hết áo sống, Ä‘á»™i mÅ© bịt tai cÅ©ng không chịu được, lại thêm cái lạnh lòng vì nhá»› quê hÆ°Æ¡ng xứ sở miá»n Nam nữa.
Những đêm tôi trá»±c, Ba Äô hay mò đến chÆ¡i. Tá»ng củi và o đầy lò xong chúng tôi chui và o phòng sấy chuối, bên dÆ°á»›i hệ thống ống dẫn hÆ¡i đốt chá»— cá»a thông gió từ ngoà i và o, không khà pha trá»™n rất ấm. Mấy anh em rút và o trong đó uống trà ăn chuối sấy.
Tôi há»i Ba Äô :
- Cáºu nghÄ© gì mà không nháºn chiến sÄ© thi Ä‘ua ?
- Chá»— thân tình tá»› má»›i nói vá»›i cáºu, nhÆ°ng biết cáºu có giữ bà máºt được không ?
- Sao lại nói nhÆ° váºy ? Giữa tụi mình vá»›i nhau ?
DÆ°á»›i ánh ngá»n đèn chong tranh tối tranh sáng, tôi thấy Ba Äô nhếch mép cÆ°á»i :
- Là m láo mà Ãch nÆ°á»›c lợi dân thì tao là m được, còn báo cáo láo để tâng công tao không chÆ¡i được đâu.
- NhÆ°ng con bò Bô nó máºp là má»™t thá»±c tế rõ rà ng ai cÅ©ng thấy, cáºu báo láo cái gì ?
- Cái chỗ tao ăn cắp cho con bò ăn.
- Con bò ăn cỠsao lại là ăn cắp cho nó ăn ?
- Ăn khoai lang mì chứ, ăn bắp cải của kỹ sư Phạt trồng, ăn bắp, ăn dứa, ăn cám, ăn thóc... Chở gì tao cho nó ăn nấy. Bữa nà o chở tre, chở nứa không có gì bồi dưỡng cho nó, tao nhỗ khoai mì, hai bụi là đủ cho nó ăn no rồi.
Cả lÅ© chúng tôi ngã ra cÆ°á»i. Còn Ba Äô thì nói má»™t thôi :
- Chẳng qua là tá»› thÆ°Æ¡ng con bò, là m nhiá»u mà ăn đói, còn tÆ¡ mà bÆ°á»›c uể oải nhÆ° ông già bảy mÆ°Æ¡i. Mấy ổng thấy dÆ°á»›i mõm con bò lúc kéo xe có treo lên sừng má»™t cái sá»t tre Ä‘á»±ng cá». Mấy ổng tưởng tao cho bò ăn cá», cho là tao tÃch cá»±c. CỠở ngoà i, khoai bắp ở trong đấy. Mấy ổng mà biết được sẽ giãy nảy lên... "Trong nhân dân ta còn đói khổ, không đủ lÆ°Æ¡ng ăn mà anh lấy khoai lấy bắp cho bò ăn ???" Chẳng những sẽ thôi khen còn ká»· luáºt là khác. Lúc bá»™ Ä‘á»™i còn đóng quân dÆ°á»›i đồng, thấy trâu cà y đồng chiêm trong mùa gió bấc thiếu rÆ¡m ăn chết rét, tao há»i mấy ông hợp tác, trong kho còn thóc sao không lấy cho nó ăn tạm để cứu trâu, mấy ổng bảo thóc là tiêu chuẩn của ngÆ°á»i, không được phép. Và i ký thóc mấy đồng bạc thì tiếc, má»™t con trâu trị giá hà ng vạn đồng, là m ra hà ng năm cả tấn thóc thì để chết rét. "Trâu lại đổ rồi bác ạ !" - Cả là ng mổ trâu vui vẻ đánh chén rồi sang năm khá»i phải cà y mà cuốc. Cái đầu nông cạn của tao lúc ấy không giải thÃch được chuyện đó. NhÆ°ng khi nông trÆ°á»ng cho Ä‘i trại Ba Vì tham quan mấy ông chuyên gia cho bò sữa ăn má»—i con cả thúng khoai tây, tá»› cÅ©ng thấy tiếc, bò ăn khoai tây, bá»™t Ä‘áºu nà nh... cha Ä‘á»i rồi. NhÆ°ng ngÆ°á»i ta giải thÃch là lượng đổi chất đổi, ăn nhÆ° váºy năng suất sữa sẽ cao, giá trị hÆ¡n khoai tây nhiá»u. Tá»› nhiá»…m ý kiến của ông chuyên gia, chỉ có khác là khi muốn cho bò ăn khoai tây ổng có lệnh xuất cho ăn, còn tao muốn cho bò kéo xe ăn khoai lang thì phải bà máºt gói khoai và o trong cá». Äược dịp nà o chở cám heo, dá»c Ä‘Æ°á»ng ghé quán chè kho, mượn cái chum tuôn cám ra quáºy vá»›i nÆ°á»›c giếng cho nó uống ba chum má»™t lúc. Con bò ú nhÆ° con heo, kéo xe má»—i ngà y thêm má»™t chuyến, lá»i quá Ä‘i chứ, tá»™i gì không cho nó ăn?
Ba Äô Ä‘i vá» ngủ rồi, tôi ngồi má»™t mình giữa đêm rừng lạnh lẽo, nhìn ngá»n lá»a báºp bùng trong lò sấy, tôi nghÄ© vá» cuá»™c sống... NgÆ°á»i có đầu óc thá»±c tế nhÆ° Ba Äô vứt đâu cÅ©ng tồn tại có Ãch được.
*
* *
Ba Äô Ä‘i phép 15 ngà y vá» Thanh Hóa thăm anh em đồng Ä‘á»™i ở SÆ° 330 đóng trong Thanh Hóa. Äâu ngá» thá»i gian ấy là má»™t bÆ°á»›c ngoặt lá»›n.
Nông trÆ°á»ng đăng cai địa Ä‘iểm đăng ký há»™i nghị của Bá»™ các Nông trÆ°á»ng trong cả nÆ°á»›c, các Phòng Ban Vụ, Cục cỠđại biểu vỠđông đủ cả. Nông trÆ°á»ng là m tiệc khoản đãi long trá»ng, dù sao cÅ©ng phải tá» ra nông trÆ°á»ng là m ăn khấm khá, tiếp tân long trá»ng, văn minh lịch sá»±. Thịt thà chăn nuôi mà có, rượu Ä‘á»™i chế biến sản xuất, rau quả cây nhà lá vÆ°á»n, đứng bếp có thợ là nh nghá»...
Ba Äô trở vá», thấy xe lá»›n xe nhá» Ä‘áºu cháºt cả sân của nông trÆ°á»ng bá»™, cá» khẩu hiệu xanh Ä‘á» treo giăng giăng, anh bÆ°á»›c đến khu nhà dà i của táºp thể thấy ngÆ°á»i ta xúm đông xúm Ä‘á» coi Ä‘áºp bò.
Con bò Bô đứng dạng hai chân trÆ°á»›c ở giữa sân, cố chịu Ä‘á»±ng để bám vÃu sá»± sống. NgÆ°á»i ta luồn sợi giây và m xuống má»™t cái rá»… cây nổi, ghịt mÅ©i nó xuống sát đất. Má»™t ngÆ°á»i đặt cây Ä‘inh tấc giữa đỉnh đầu nó. Cái búa tạ nện xuống má»™t phát. Cây Ä‘inh cắm ngáºp và o giữa óc, con bò khuỵu trượt chân, nhÆ°ng bản năng của nó cưỡng lại, nó xoay ná»a vòng dang rá»™ng hai chân Ä‘Æ°a đầu chịu Ä‘á»±ng, cưỡng lại số pháºn. Nó không dám nhấc chân lên nữa, vì bÆ°á»›c thêm là quỵ hẳn. Bốp bốp, lá»a nháng trên đầu nó. Khi có tiếng hét :
- Mấy ngÆ°á»i là m gì váºy ? Sao giết bò của tôi ?
- Có lệnh !
- Äứa nà o lệnh ! Tao đánh bá»...
NhÆ°ng Ba Äô đã nhìn thấy cái đầu Ä‘inh giữa đầu con bò. Hết phÆ°Æ¡ng cứu. Anh quẳng cái ba lô xuống chạy vá»™i lên văn phòng Ä‘á»™i.
- Sao lại giết con bò ?
- Vì nó máºp...
... Tôi vắng mặt ở nông trÆ°á»ng mÆ°á»i lăm ngà y để Ä‘i há»c kỹ thuáºt sản xuất men rượu và men là m bánh mì trên nhà máy rượu Hà Ná»™i trở vá».
Gian nhà táºp thể của há»™ Ä‘á»™c thân vắng teo. Chiếc giÆ°á»ng cá nhân chÃn mÆ°Æ¡i phân dá»n Ä‘i để lại dÆ°á»›i ná»n đất bốn viên gạch kê chân và hai chiếc dép lốp tuá»™t quai.
Ông già Liễu bảo :
- CÅ©ng may là hôm đó cô cấp dưỡng nhanh trà thấy đôi mắt Ba Äô Ä‘á» ngầu nhìn và o xuất khẩu phần bữa tiệc cô bÆ°ng tá»›i, nên vá»™i và ng lui ra, nếu không chén Ä‘Ä©a loảng xoảng rồi. Chiá»u đó Ba Äô nhịn ăn, lấy rượu thay cÆ¡m. Bảo nó nếm thìa nÆ°á»›c xáo của con bò Bô khác nà o bảo nó ăn thịt của chÃnh mình.
Ba Äô tráºn thượng xin chuyển vá» nông trÆ°á»ng bò sữa Ba Vì, vì nếu còn lÆ°u lại đây, ngà y ngà y cây Ä‘inh tấc ghim và o giữa sá» con bò Bô thÆ°Æ¡ng yêu cứ xỉa xói và o lòng anh, chịu là m sao thấu.
Ãt lâu sau tôi đạp xe lên Ba Vì thăm anh. Phải ra táºn trại bò má»›i được gặp. Anh Ä‘ang lom khom vắt sữa bên cạnh những anh hà ng binh Âu Phi Ä‘ang là m công nhân nông trÆ°á»ng ở đây.
Anh mừng rỡ siết tay tôi vỗ vỗ lên lưng con bò sữa.
- Suốt Ä‘á»i tôi sẽ là m bạn vá»›i những con váºt hiá»n là nh nà y. Chúng phục vụ vô tÆ° và không há» biết vụ lợi...
Tà i sản của ngautuan
Last edited by khungcodangcap; 05-10-2008 at 08:20 AM .
03-08-2008, 07:29 PM
Phá Quan Hạ Sơn
Tham gia: Jun 2008
Bà i gởi: 27
Thá»i gian online: 1 phút 12 giây
Thanks: 2
Thanked 0 Times in 0 Posts
BỘ ẤM CHÉN BẰNG ÄẤT NUNG
Mụ đầm vợ tên quan ba Rémy Gressier chủ đồn Ä‘iá»n, xếp đồn Bảy Ngà n bị bắt là m tù binh không tá»± Ä‘i xuống lầu được vì cầu thang đã bị sáºp. ChÃnh trị viên đại Ä‘á»™i PhÆ°Æ¡ng bèn gá»i Ru bảo đứng phÃa dÆ°á»›i Ä‘Æ°a tay đỡ khi anh đặc công cõng mụ ta tuá»™t xuống.
Ru chấp hà nh lệnh. Sau khi nháºn cái thân hình béo nháºy má»m nhÅ©n ấy từ lÆ°ng anh đặc công và đặt xuống đất. Ru nghe mụ lÃu lo gì đó tá» vẻ cảm Æ¡n.
Anh lÃnh má»›i thoát nạn mù chữ từ sau khi và o bá»™ Ä‘á»™i là m sao nghe được tiếng Tây xa lạ ấy!
- Méc xà lù! Xức nước gì thơm quá!
Ru buá»™t miệng đáp lá»i mụ nhÆ° thế. Rồi lao Ä‘i khuân chiến lợi phẩm. Anh trở lên lầu, vác thùng đạn lên, thùng đạn nặng lắm, trÄ©u cả vai. Khi bÆ°á»›c ngang qua bá»™ sa lông, anh tình cá» trông thấy bá»™ ấm chén uống trà bằng đất nung, má»™t cái ấm Ä‘á»™c ẩm và bốn cái chén hạt mÃt nằm vừa gá»n trong cái Ä‘Ä©a sâu lòng cÅ©ng má»™t mà u đất nung lôi cuốn anh dừng chân. DÄ© vãng chợt sống lại thúc giục anh phải quyết định lấy bá»™ ấm đất nà y. Nhìn quanh thấy các đồng Ä‘á»™i Ä‘ang tất báºt thu dá»n, Ru ngần ngừ đắn Ä‘o, thu vá»™i bá»™ ấm chén túm và o cái khăn rồi vác thùng đạn tụt xuống.
Chỉ có váºy, má»™t bá»™ ấm chén bé xÃu bằng đất nung mà tiểu Ä‘á»™i đã Ä‘Æ°a anh ra phê bình.
Chiến lợi phẩm là xÆ°Æ¡ng máu của đồng Ä‘á»™i và đồng chÃ, không ai được lấy là m của riêng, dù là cây kim, sợi chỉ.
Lần đầu tiên, sau năm năm thoát ly Ä‘i bá»™ Ä‘á»™i, anh chiến sÄ© tháºt thà nhÆ° đếm ấy bị Ä‘Æ°a ra phê bình vì tham ô chiến lợi phẩm.
Ru nháºn lá»—i, nhÆ°ng anh buồn, má»™t ná»—i buồn thấm thÃa không là m sao giải tá»a được. Ngà y đại Ä‘á»™i liên hoan mừng chiến thắng, anh từ chối tham gia cái tiết mục Ä‘á»™c diá»…n mà trÆ°á»›c đây lần nà o đại Ä‘á»™i đốt lá»a trại anh cÅ©ng góp vui. Cái tiết mục do ông Huỳnh Tú chÃnh trị viên trung Ä‘á»™i sáng chế. Ông thấy Ru lùn lùn, máºp mạp, mặc cái quần đùi luồn bằng dây chuối se, luôn luôn xá» xệ hở rốn, ông lấy lá» nghẹ vẽ cái bụng ấy thà nh mặt há», cái miệng rá»™ng nằm ngay trên Ä‘Æ°á»ng ngấn chá»— cái rốn, bá»™ râu trê xoắn tÃt dÆ°á»›i cái mÅ©i vẽ tượng trÆ°ng bằng hai cái vòng tròn. Hai con mắt có đôi lông mà y ráºm Ä‘en vạch theo Ä‘Æ°á»ng ngấn sát thượng vị. Khi ban nhạc Măng-đô-lin, Băng-giô, có tiếng vá»— tay nhịp kèm trổi lên, Ru ta phÆ¡i cái bụng ra múa hệt ông địa giỡn lân, cái miệng vẽ bằng lá» nghẹ, theo lá»›p mỡ nây bụng rung rinh nhÆ° biết hát, khi nhạc giòn giã rịch rình rinh cái mặt cÆ°á»i thì ngÆ°á»i biểu diá»…n kéo cái sao mỡ bên trong cao lên, khi nhịp Ä‘iệu cháºm, sa mỡ bị kéo trá»… xuống, nhìn bức vẽ nhÆ° Ä‘ang khóc. Văn nghệ của lÃnh Ä‘Æ¡n giản thế mà vui, cÆ°á»i rất sảng khoái. NgÆ°á»i e lệ nhất cÅ©ng phải cÆ°á»i.
Sáng ngà y, bà con cô bác, ai gặp Ru nhá»› cái bụng đêm liên hoan cÅ©ng cảm tình gá»i anh là ông Äịa.
Nhá»› hồi năm tám tuổi, cha dẫn Ru lên nhà ông há»™i đồng Ä‘iá»n chủ trên Cao Lãnh. Cha khép nép chắp tay đứng sau gốc cá»™t, còn ông Há»™i đồng ngồi trên ghế trÆ°á»ng ká»·, vẻ quắc thÆ°á»›c nhà n nhã nhÆ° tiên ông, cầm cây phất trần phe phẩy, ung dung nhà n hạ. Lần đầu tiên trong Ä‘á»i Ru nhìn thấy ông Há»™i đồng uống thứ gì trong cái tách chỉ bằng ngón tay, ông nhấp từng ngụm, mắt lim dim có vẻ ngon lắm. Vá» nhà há»i cha, cha bảo đó là bá»™ ấm chuyên dùng để uống trà .
Sau lần ấy, Ru Ä‘i chăn trâu cho ông Há»™i đồng. Cái phồn trâu đã cách biệt cáºu bé lên tám vá»›i cuá»™c Ä‘á»i, cho đến năm hai mÆ°Æ¡i mốt, Ru má»›i Ä‘i theo bá»™ Ä‘á»™i. MÆ°á»i ba năm ròng lẻ loi vá»›i Ä‘Ã n trâu giữa đồng không mông quạnh, Ru vẫn giữ nguyên cái bản sắc "nhân chi sÆ¡ tánh bổn thiện", tháºt thà nhÆ° đếm, chẳng hiểu xã há»™i là gì ngoà i sá»± dốt nát mà anh phải lãnh chịu. Khi anh giáo viên xóa mù chữ kiểm tra bà i há»i:
- Æ tá» là gì ?
Ru báºp bẹ trong miệng:
- Æ tá»... Æ¡... tÆ¡...
Giáo viên bèn mách nước:
- Æ ... tá»... gì mà cay cay ấy.
- à biết rồi... ơ tỠgừng...
Ai nghe cÅ©ng phải cÆ°á»i, nhÆ°ng chÃnh trị viên nhân ấy bảo "mù chữ, dốt nát là sá»± Ä‘au khổ của dân tá»™c".
Và khi ra thao trÆ°á»ng, Ä‘Æ¡n vị táºp cho anh em lÃnh má»›i Ä‘i Ä‘á»u bÆ°á»›c, má»i ngÆ°á»i má»›i hay trong Ä‘á»i có thể có ngÆ°á»i không biết chân trái là chân nà o. Khẩu lệnh hô "chân trái - Ä‘i Ä‘á»u bÆ°á»›c!" Ru cứ cái chân thuáºn thò ra giẫm cả lên gót ngÆ°á»i Ä‘i trÆ°á»›c. Huấn luyện viên phải bứt sợi dây chuối buá»™c và o ống quyển chân trái và hô "chân dây chuối - Ä‘i Ä‘á»u bÆ°á»›c!" Má»™t hai! Má»™t hai!
Ôi là m sao tránh được khi lúc nà o đó, trong cuá»™c Ä‘á»i có những tiếng cÆ°á»i ra nÆ°á»›c mắt.
Nhà già u hồi xÆ°a, gẫm có tà i sá» dụng lao Ä‘á»™ng, má»™t thằng nhá» tám tuổi thôi, trông coi má»™t cái phồn-tiá»n của nhiá»u, để là m gì, mua ba bốn chục con trâu bá» tÃt giữa đồng ná»™i, Äồng Tháp MÆ°á»i mênh mông chá»— nà o không có cá», tá»™i gì nuôi gần xóm để trâu ăn lúa của đồn Ä‘iá»n, chá»n cái gò nhá» giữa đồng xa tÃt tắp, bá» mặc Ä‘Ã n trâu vá»›i thằng nhá», hoặc nói ngược lại, bá» thằng nhá» vá»›i Ä‘Ã n trâu. MÆ°á»i ngà y cho ngÆ°á»i Ä‘em gạo muối ra má»™t lần, thằng nhá» tá»± mò cá mà ăn, còn trâu thì đã sẵn cá». Má»—i năm báºy báºy cÅ©ng thêm được và i chục con nghé.
Khi Ä‘Æ¡n bị Ba lẻ bảy hà nh quân lá»™i nÆ°á»›c băng tắt từ Gãy Cá» Äen vá» Thống Linh, giữa đồng má»i chân, mÆ°a Æ°á»›t, tạt và o chá»— có ánh lá»a báºp bùng hun muá»—i cho trâu để sưởi, tìm chút ấm áp, lần đầu tiên Ru thấy những ngÆ°á»i trang lứa mình ngÆ°á»i nà o cÅ©ng súng ống, nói là đi đánh Tây để dân mình khá»i bị áp bức và cÅ©ng là lần đầu tiên anh em bá»™ Ä‘á»™i thấy má»™t con ngÆ°á»i bị xã há»™i bá» rÆ¡i.
- Trốn mẹ theo tụi tôi đi! ở đợ là m gì cho khổ?
TrÆ°á»›c khi theo bá»™ Ä‘á»™i. Ru ra phồn nhìn Ä‘Ã n trâu mà thÆ°Æ¡ng. Những con váºt Ä‘en đúa thở phì phò, mẹ có, con có, trầm mình dÆ°á»›i bùn để tránh muá»—i, mùi nÆ°á»›c đái trâu từ dÆ°á»›i phồn xông lên cay nồng. NgÆ°á»i ta bảo nÆ°á»›c đái trâu cÅ©ng gây nghiện, sau nà y anh em trong Ä‘Æ¡n vị nháºn xét Ru bị ghiá»n nÆ°á»›c đái trâu vì đóng quân ở đâu Ru cÅ©ng Ä‘em nóp ra gần chuồng trâu nằm ngủ. MÆ°á»i ba năm hÃt thở cái không khà có mùi ấy, không ghiá»n sao được.
Cuá»™c Ä‘á»i má»›i bắt đầu vá»›i Ru từ buổi ấy. Anh trốn luôn theo bá»™ Ä‘á»™i vá»n vẹn chỉ có chiếc quần đùi mốc phèn và tấm áo bà ba te tua phủ má»™t tấm thân mốc cá»i vì hắc là o đầy đặc từ cần cổ đến gót chân.
Lá muồng trâu xức món lác (hắc là o) kinh niên nà y không ăn thua gì. ChÃnh trị viên Trung Ä‘á»™i C, ông Huỳnh Tú bèn ra tay.
- Ru ! Cáºu có gan không ? Thứ nà y rát dữ à ! Tôi sẽ là m cuá»™c cách mạng lá»™t da cho cáºu. Yên trÃ, chỉ má»™t lần là sạch sẽ đẹp trai thôi.
- Äược chú Tám, em sẽ cắn răng chịu Ä‘á»±ng.
Äúng là phải "cắn răng chịu Ä‘á»±ng". Ông Huỳnh Tú ra xã Mỹ Trà , chá»— nà y vùng kháng chiến nhÆ°ng chỉ cách thị xã Cao Lãnh má»™t cây cầu sắt. Ông nhá» thÃm Năm Lá»™c bán hủ tÃu ở chợ An Bình có dịp ra vô ngoà i thị xã mua má»™t ve a-xÃt ở chá»— xạc bình của nhà máy xay. Dầu nhá»›t ông xin của Ban cÆ¡ khà tiểu Ä‘oà n. Hai thá»› nhá»›t và a-xÃt trá»™n chung và o cái muá»—ng dừa theo tỉ lệ Æ°á»›c lượng.
Ông lấy má»™t miếng xÆ¡ dừa rá»™ng bản, chặt bằng đầu, rồi Ä‘áºp cho tÆ¡i ra nhÆ° cái bà n chải. Hai thầy trò dắt nhau ra vÆ°á»n sau là m chuyên khoa da liá»…u.
Ru mình trần, hai tay giữ chặt gốc cau, Ä‘Æ°a lÆ°ng ra sẵn sà ng chịu Ä‘á»±ng. Ông Huỳnh Tú cầm cái xÆ¡ dừa quáºy quáºy và o cái gáo a-xÃt.
- Rồi chÆ°a ! Ráng nghe ! Âởy ấy, đừng có nhúc nhÃch, đổ hết.
Ông cầm cái xÆ¡ dừa nhanh tay phết, lên xuống, ngang dá»c nhÆ° ông thợ hồ phết vôi lên tÆ°á»ng.
Cái xÆ¡ dừa quÆ¡ đến đâu, nghe nhÆ° lá»a đốt đến đấy, Ru oằn cong rồi ưỡn xÆ°Æ¡ng sống, tay cấu và o gốc cau, nhÆ°ng coi bá»™ không kham nổi phải buông gốc cau, nắm tay thà nh quả đấm lên gồng nghe răng rắc. Tiếng Æ° á» nghèn nghẹn từ trong cổ há»ng phát ra không thà nh lá»i. Khi tấm lÆ°ng đã hoà n toà n Ä‘en đủi mà u dầu nhá»›t. Anh chà ng bá»—ng đứng báºt dáºy, chạy uỳnh uỵch, nhảy luôn ba bốn cái mÆ°Æ¡ng, tuôn ra tấm đòn dà i bắc qua cầu ra chiếc ghe dÆ°á»›i bến, từ mÅ©i ghe nhảy lên mui chạy ra sau lái, rồi từ đằng lái quay trở lại đằng mÅ©i. Trên bá»™ anh em rượt theo tá»›i nÆ¡i khi chú chà ng nhảy ùm xuống nÆ°á»›c, cắm đầu lá»™i tuốt qua bên kia sông, chui tuốt và o đám lục bình ló đầu lên réo:
- Ông Tú ơi! Rát quá ông Tú ơi! Cắn răng chịu đựng không nổi...
Chừng ná»a buổi, ông Tú Ä‘ang ngồi ở văn phòng thấy Ru bÆ°á»›c và o cÆ°á»i mỉm:
- Ông ơi! Lột da, bong lên, gỡ ra từng miếng sạch trơn, đã lắm.
- Còn trước ngực, là m nữa thôi?
- Là m nữa, sợ gì! Cắn găng chịu đựng.
*
* *
Ká»· niệm chợt đến nhÆ° thoáng hiện dù giữa cảnh quyết liệt của sống chết trong chiến tranh. Cái phút bâng khuâng buá»™c phải dừng chân vá»›i thùng đạn trên vai khi nhìn thấy bá»™ ấm chén bằng đất nung trên bà n sa-lông của tên chủ đồn Ä‘iá»n đồn trưởng Bảy Ngà n nhÆ° má»™t tia chá»›p tái hiện cảnh ông Há»™i đồng ngồi xÆ¡i nÆ°á»›c trên bá»™ trà ng ká»·, khi cha con Ru đứng khép nép bên má»™t gốc cá»™t. Nhá»› khi lần đầu tiên cha Ä‘Æ°a con ra phồn trâu để trả món nợ truyá»n kiếp của gia đình Ru cho ông Há»™i đồng, hai cha con rút và o chung má»™t chiếc nóp, cha thở dà i than thở:
- "Pháºn cha nghèo, biết bao giỠđược má»™t phút ung dung ngồi ghế trÆ°á»ng ká»· uống trà Thanh Tâm nhÆ° ông Há»™i đồng?".
Thì ra cha mình cÅ©ng có những phút giây mÆ¡ Æ°á»›c dù biết rằng là m sao vá»›i tá»›i được. Nghèo nà n nhÆ° má»™t cái gông bám chặt, nhÆ° con đỉa đói bám và o thân pháºn trâu cà y.
Nếu không nói ra, thì là m sao anh em đồng Ä‘á»™i trong Ä‘Æ¡n vị hiểu được vì sao Ru túm lấy bá»™ ấm chén bằng đất nung cất kỹ dÆ°á»›i đáy ba lô trong tráºn Bảy Ngà n. Bao giá» trở lại Tháp MÆ°á»i, anh sẽ tặng cha, để cha được uống chè Thanh Tâm thoả bao ngà y mÆ¡ Æ°á»›c...
ChÃnh trị viên Huỳnh Tú rá»c giấy bá»c riêng từng cái chun hạt mÃt và cái ấm, gói chung tất cả lại bằng mảnh giẻ lau súng.
Ông vẫy gá»i Ru và o, thân máºt trao tay bá»™ ấm chén.
- Nà y, cáºu giữ lấy để sau nà y gặp lại biếu ông già . Nhá»› cất kỹ trong ba lô, đừng là m bể.
ChÃnh trị viên nhìn theo ngÆ°á»i lÃnh. Hừ ! Hiện tượng và bản chất, suýt nữa mình nghi oan cho hà nh Ä‘á»™ng tháºt tốt đẹp của ngÆ°á»i con có hiếu và chân chất.
*
* *
Kịp đến ngà y hà nh quân lên Long Châu Hà . MÆ°á»i hai giỠđêm nay Tiểu Ä‘oà n sẽ đánh và o Mặc Cầu DÆ°ng. Vì bà máºt hà nh quân nên vị trà xuất phát ở rất xa. Giữa khuya đánh mà giá» khởi hà nh là 12 giá» trÆ°a hôm trÆ°á»›c.
Núi rừng nhiá»u khi là m ta sá»ng sốt vì vẻ hùng vÄ© của nó. Sau má»™t đêm hà nh quân thức trắng từ Cần ThÆ¡ vượt lá»™ Cái Sắn đến kinh Mỹ Hiệp SÆ¡n đất Long Châu Hà , sáng ra Ru thấy sừng sững giữa trá»i, cao hÆ¡n mây, ngá»n núi Mỹ Hiệp SÆ¡n xanh biếc.
Äồng bà o nói đây đến đó còn Ä‘i ná»a buổi Ä‘Æ°á»ng, mà sao núi to lá»›n đến váºy. Che kÃn cả má»™t góc trá»i, xanh biếc má»™t mà u. Có gì bà ẩn trong núi mà lòng Ru rạo rá»±c muốn biết.
Nhá»› thuở còn lẻ loi giữa sình môn, những buổi chiá»u hoang, phóng mắt táºn chân trá»i, thấy xa lắm, bóng dáng mà u xanh chỉ lá»›n hÆ¡n ngôi nhà , mẹ bảo đó là núi, ở xa lắm, ngÆ°á»i nghèo không Ä‘i tá»›i được. NgỠđâu, vết chân hà nh quân đã Ä‘Æ°a anh tá»›i đây, cáºn ká» núi đến váºy. Nó thúc giục Ru háo hức muốn đặt chân đến núi xem có gì trong ấy, kẻo cả Ä‘á»i không thấy được.
Äêm nay Tiểu Ä‘oà n sẽ nổ súng đánh đồn Mặc Cầu DÆ°ng. ÄÆ°á»ng còn xa nên kế hoạch hà nh quân định và o 12 giá» trÆ°a để kịp giá» G và o 12 giỠđêm. Ru không nén nổi lòng chỠđến sau tráºn má»›i Ä‘i xem núi. Chuẩn bị vÅ© khÃ, nén cÆ¡m xong, Ru tha thiết xin phép cán bá»™ tiểu Ä‘á»™i, thông cảm cuá»™c Ä‘á»i mai má»™t, Ãt á»i của anh cho anh Ä‘i xem núi. SÆ°á»›ng quá, tiểu Ä‘á»™i thông cảm cuá»™c Ä‘á»i mai má»™t Ãt á»i của anh nên đồng ý cho Ä‘i xem núi.
Gá»i súng lại cho đồng Ä‘á»™i mang dùm, Ru Ä‘i xem núi. Anh Ä‘i nhÆ° chạy vì chỉ Æ°á»›c lượng còn ba tiếng nữa Ä‘á»™i hình hà nh quân sẽ đến chá»— con Ä‘Æ°á»ng rẽ từ bá» kinh Mỹ Hiệp SÆ¡n và o núi cấm.
Cuá»™c du lịch há»a tốc, mÆ°á»›t mồ hôi, tháºt hả hê. Khi trở lại Ä‘iểm đúng giá», nháºn khẩu súng do đồng Ä‘á»™i giao lại, tiểu Ä‘á»™i trưởng há»i thấy gì trong đó, Ru đáp: "Em gỠđược tảng đá...".
"Em rỠđược tảng đá..." nghe nhÆ° nghÄ©a "em rỠđược Tổ quốc quê hÆ°Æ¡ng". NgỠđâu câu nói ấy là những lá»i cuối cùng của Ä‘á»i ngÆ°á»i chiến sÄ©.
Ru tá» tráºn sau khi hạ đồn Mặc Cần DÆ°ng, diệt quân tiếp viện. Má»™t viên đạn mồ côi không may trúng anh trên Ä‘Æ°á»ng rút quân. Ná»—i Ä‘au của đồng Ä‘á»™i rất lá»›n, vì đây là viên đạn cuối cùng của má»™t giai Ä‘oạn chiến tranh. Chỉ sau đó hai ngà y, hiệp định đình chiến Genève được ký kết.
*
* *
Soạn chiếc ba lô của anh, chúng tôi thấy má»™t cái quần đùi và má»™t cái áo sÆ¡ mi vải Ä‘en, má»™t cây bút chì, má»™t lá»n thừng. Tà i sản để lại của ngÆ°á»i lÃnh chỉ có thế và còn má»™t di sản: má»™t bá»™ ấm chén bằng đất nung bá»c trong mảnh giẻ lau súng, anh đã giữ gìn để sau nà y Ä‘em vá» cho cha.
*
* *
Ngà y đình chiến - Cụ già Äồng Tháp MÆ°á»i lặn lá»™i xuống thị xã Cà Mau nÆ¡i Tiểu Ä‘oà n 307 tạm thá»i tiếp quản má»›i hay tin con đã mất.
- Bác ChÃn Æ¡i ! Äây là ká»· váºt của anh Ru, suốt dặm Ä‘Æ°á»ng hà nh quân, anh ấy mong có ngà y mang bá»™ ấm chén nà y vá» trao táºn tay cho bác.
Hai mÆ°Æ¡i năm sau, táºp kết ra miá»n Bắc trở vá», tôi có dịp vá» thăm lại Thống Linh. Nhà bác ChÃn vẫn còn ở trên mảnh đất hồi chÃn năm chÃnh quyá»n kháng chiến đã tạm cấp cho bác. Bác ChÃn trai và gái Ä‘á»u đã qua Ä‘á»i. Em gái của Ru, con bác ChÃn có chồng được hai con Ä‘ang tuổi Ä‘i há»c, ở ngôi nhà ấy.
Tôi nhìn lên bà n thá» giữa nhà thấy bá»™ ấm chén bằng đất nung vẫn còn để dùng là m váºt thá».
Ká»· niệm ngÆ°á»i đồng Ä‘á»™i sống lại trong tôi. Thấy tôi Ä‘i đến bà n thá», xem lại bá»™ ấm chén, ngÆ°á»i em gái của Ru bảo:
- Lúc Ä‘i dÆ°á»›i Cà Mau vá», ba em đặt bá»™ ấm chén lên bà n thỠđể ngà y ngà y cúng nÆ°á»›c cho anh Ru. Ba má em mất rồi, em cÅ©ng để y chang chá»— đó để cúng cho ba ngÆ°á»i...
Phải lắm ! Ká»· váºt, dù chỉ là bá»™ ấm chén bằng đất nung thôi, cÅ©ng phải để y chang chá»— đó...
Tà i sản của ngautuan
Last edited by khungcodangcap; 05-10-2008 at 08:22 AM .