Nghệ nhân và Margarita - Mikhail Bulgacov

[leminhchau]

Chương 26
VIỆC CHÔN CẤT

Có thể chính cái bóng hoàng hôn đó là nguyên nhân khiến cho vẻ ngoài của quan tổng trấn thay đổi đi rất nhiều. Ngài dường như già đi trông thấy, lưng gù xuống, và thêm vào đó lại còn có vẻ bồn chồn. Một lần ngài nhìn quanh, và khi ánh mắt đụng phải chiếc ghế bành trống với tấm áo choàng vắt ngang tay vịn, không hiểu sao ngài bỗng rùng mình. Đêm lễ Vượt Qua đang tới gần, những bóng đen chập chờn nhảy múa, và có lẽ quan tổng trấn mệt mỏi ngỡ rằng một người nào đó đang ngồi trong chiếc ghế bành trống. Sau khi làm một cử chỉ lộ vẻ hèn nhát là khẽ lật chiếc áo choàng lên, quan tổng trấn lại bỏ nó xuống và bắt đầu đi đi lại lại trên ban công, khi thì chùi hai tay vào nhau, khi thì chạy đến bên bàn chộp lấy cốc rượu, khi thì dừng lại và ngây dại nhìn xuống sàn nhà đá khảm, dường như muốn đọc những dòng chữ nào đó ở đấy.

Trong ngày hôm nay, đây là lần thứ hai ngài bị một nỗi buồn chán như vậy xâm chiếm. Vừa lấy tay xoa xoa lên thái dương, ở đó cơn đau khủng khiếp buổi sáng giờ chỉ còn là một sự âm ỉ nhắc nhớ lại, quan tổng trấn cố sức hiểu xem nguyên nhân của những nỗi đau dằn vặt tâm hồn mình là ở đâu. Và ngài đã nhanh chóng hiểu ra điều đó, nhưng lại cố đánh lừa bản thân mình. Ngài nhận thức rõ rằng, trưa nay ngài đã phạm sai lầm không cứu vãn được và bây giờ ngài muốn sửa chữa cái sai lầm đó bằng những hành động vụn vặt, nhò nhen, và cái chính là đã quá muộn màng. Sự lừa dối chính bản thân mình là ở chỗ quan tổng trấn cố thuyết phục mình rằng những hành động đang diễn ra giờ đây, trong đêm tối này, cũng không kém phần quan trọng so với cái bản án sáng nay. Nhưng điều đó quan tổng trấn không đạt được bao nhiêu.

Đang bước đi, ngài bỗng dừng lại đột ngột và huýt gió lên một tiếng. Đáp lại, từ trong bóng hoàng hôn vang lên tiếng sủa trầm đục; một con chó khổng lồ, tai nhọn, lông xám, đeo vòng cổ với những tấm bảng mạ vàng, từ dưới vườn nhảy lên ban công.

- Banga, Banga, - quan tổng trấn yếu ớt gọi.

Con chó đứng bằng hai chân sau, đặt hai chi trước lên vai quan tổng trấn khiến ngài suýt nữa ngã xuống sàn, và nó liếm lên một bên má ông chủ. Quan tổng trấn ngồi vào ghế bành, Banga thè lưỡi, thở hổn hển, nằm xuống cạnh chủ, và sự vui mừng biểu lộ trong mắt con chó có nghĩa rằng đã qua rồi cơn giông, điều duy nhất trên đời làm con chó dũng cảm này sợ, và rằng giờ nó được ở đây, bên cạnh con người nó yêu quý và kính trọng, người nó cho là hùng mạnh nhất trên thế gian, người ra lệnh cho tất cả những con người, nhờ có người đó mà nó cũng tự cho mình là một tạo vật bậc cao được ưu đãi đặc biệt. Nhưng, nằm xuống cạnh chân Pilat, và thậm chí không nhìn ngài, con chó cũng hiểu ngay rằng chủ của nó đang gặp điều bất hạnh. Vì vậy nó thay đổi tư thế, bước sang bên và đặt mõm cùng đôi chân trước lên đùi quan tổng trấn, làm lấm cát ướt lên vạt chiếc áo choàng. Chắc hẳn hành động này của Banga có nghĩa là nó muốn an ủi ông chủ của mình và tỏ ý sẳn sàng cùng với ngài đón gặp điều bất hạnh. Điều đó nó cố thể hiện ra cả trong cặp mắt hướng về phía chủ, cả trong đôi tai dựng lên căng thẳng. Trong tư thế như vậy cả hai, người lẫn chó, hai tạo vật yêu quý lẫn nhau, đã đón gặp đêm lễ Vượt Qua trên ban công.

Trong lúc đó, người khách của quan tổng trấn đang trải qua rất nhiều bận rộn. Rời bãi sân thượng của khu vườn phía trước ban công, anh ta theo cầu thang đi xuống dãy hàng hiên tiếp đó của khu vườn, rẻ sang phải rồi bước ra khu trại lính nằm trên địa phận của tòa lâu đài. Đóng trong khu trại lính này là hai kenturia cùng đi với quan tổng trấn đến Iersalaim vào dịp những ngày lễ hội này và đội mật vụ của ngài do chính người khách nọ chỉ huy. Người khách ở lại trong trại không lâu, chỉ chửng mười phút, nhưng trong khoảng mười phút đó, có ba cỗ xe ngựa chở các dụng cụ công binh và mấy thùng đựng nước từ trong sân trại đi ra. Đi theo các cỗ xe là mười lăm người cưỡi ngựa mặc áo choàng xám. Với sự hộ tống của họ, ba cỗ xe lăn bánh ra khỏi địa phận lâu đài qua cửa sau, nhằm về hướng Tây qua cổng thành, đi một lúc theo con đường nhỏ dẫn ra đường đi Viphleem, sau đó theo con lộ này ngược lên hướng Bắc cho đến ngã tư cổng ô Hevrov; đến đó họ xuôi theo đường đi Iapha, đúng theo hướng lúc sáng đoàn diễu hành với những kẻ bị tử hình đã đi qua. Đến lúc này trời bắt đầu tối, mặt trăng đã hiện ra nơi chân trời.

Đoàn xe với đội hộ tống vừa đi được một lát, thì người khách của quan tổng trấn, giờ mặc một chiếc áo choàng hitôn màu đen thẫm đã cũ sờn, cùng cưỡi ngựa rời khỏi địa phận lâu đài. Người khách không đi ra ngoại ô, mà theo hướng vào thành phố. Một lúc sau, ta đã có thể trông thấy anh ta đang phi đến cổng pháo đài Antoni nằm ở phía Bắc gần sát ngay ngôi đền vĩ đại. Khách dừng lại trong pháo đài cũng không lâu, rồi sau đó đã lại thấy dấu vết của anh ta ở Hạ Thành, giữa những đường phố quanh co và rối rắm. Lần này, người khách cưỡi la để đi đến đây.

Vốn rất biết rõ thành phố, người khách dễ dàng tìm ra được đường phố mà anh ta cần. Nó mang tên là phố Hy Lạp, vì ở đây có mấy cửa hiệu người Hy Lạp, trong số đó có một cửa hiệu buôn thảm. Chính ở trước cửa hiệu này người khách dừng lại, nhảy xuống đất và buộc con la của mình vào chiếc vòng ở cổng. Hiệu buôn đã đóng cửa. Người khách bước qua chiếc cổng nhỏ nằm sát cạnh tiệm buôn, vào một khoàng sân vuông nhỏ với mấy dãy nhà kho dựng thành hình chữ U. Rẽ vào góc sân, người khách đến cạnh hàng hiên lát đá mọc đầy dây trường xuân của một ngôi nhà ở và nhìn quanh. Cả trong nhà lẫn trong các kho đều tối om, chưa có đèn lửa gì. Người khách khẽ gọi:

- Niza !

Đáp lại tiếng gọi đó, cánh cửa mở ra, và trong bóng hoàng hôn chạng vạng, một người đàn bà còn trẻ không mang mạng che mặt xuất hiện trên hàng hiên. Chị ta cúi mình trên dãy tay vịn, lo lắng đưa mắt nhìn kỹ, cố nhận xem người mới đến là ai. Sau khi nhận ra người khách, chị ta mỉm cười thân mật, gật đầu, vẫy tay chào.

- Cô có một mình thôi à? – Aphrani hỏi nhỏ bằng tiếng Hy Lạp.

- Một mình, - người đàn bà trên hàng hiên đáp. - Chồng em sáng nay đã đi Kessaria, - nói đến đây, chị ta ngoái nhìn vào cửa và thì thầm tiếp: - Nhưng bà đầy tớ có ở nhà. – Nói xong chị ta làm một cử chỉ ra hiệu “ Vào nhà đi”. Aphrani ngoái nhìn quanh và đặt chân lên bậc thềm đá. Sau đó cả anh ta lẫn người đàn bà khuất hẳn trong nhà.

Aphrani ở nhà người đàn bà này cũng không lâu – không thể nào quá năm phút. Sau đó anh ta ra khỏi nhà, bước xuống hiên, kéo sụp chiếc mũ chụp xuống mặt và đi ra đường phố. Trong các ngôi nhà, đèn nến đã được thắp lên, người đón chờ dự lễ rất đông, và Aphrani với con la của mình biến mất trong dòng người đi bộ và cưỡi la, cưỡi ngựa. Tiếp đó không còn ai biết con đường của anh ta dẫn đến đâu.

Sau khi Aphrani đi khỏi, người đàn bà mà anh ta gọi là Niza bắt đầu thay quần áo. Chị ta có vẻ rất vội vã. Nhưng dù cho có phải khó khăn tìm kiếm những vật cần thiết ở trong căn phòng tối đến mấy, chị ta vẫn không thắp đèn lên và không gọi bà đầy tớ tới giúp. Chỉ sau khi tất cả đã xong xuôi và trên đầu đã mang chiếc mạng che mặt, trong ngôi nhà nhỏ mới vang lên giọng nói của Niza:

- Nếu ai có hỏi, bảo là ta đến chơi nhà Enanta nhé.

Đáp lại, nghe có tiếng lẩm bẩm của bà già đầy tớ trong bóng tối:

- Enanta? Ôi, cái ả Enanta này! Mà cậu nhà đã cấm đến đó rồi kia mà? Cái ả Enanta là ma cô đấy! Tôi sẽ về nói lại với cậu nhà…

- Này, này, im miệng đi! – Niza đáp và như một cái bóng luồn ra khỏi cửa. Tiếng xăngđan của Niza gõ trên mặt sân lát đá. Bà đầy tớ già đóng chặt cánh cửa dẫn ra hàng hiên. Niza rời khỏi nhà mình.

Cũng vào lúc đó, từ một ngõ phố khác của Hạ Thành, các ngõ phố gẫy góc lồi lõm chạy ra một trong những chiếc hồ của thành phố, từ cổng hàng rào của một ngôi nhà xấu xí ngoảnh mặt tường bít kín của mình ra ngõ phố, còn cửa sổ hướng vào sân, xuất hiện một người đàn ông trẻ với bộ ria xám tỉa cẩn thận, chiếc khăn đội đầu kephi trắng sạch sẽ rủ xuống vai, mình khoác áo tallif mới màu xanh ngày hội với những chùm tua ở phía dưới, chân diện đôi xăngđan mới tinh bước đi kêu cót két. Một gã đàn ông mũi quặp điển trai ăn diện nhân ngày lễ lớn. Anh ta bước đi sảng khoái, vượt những người cùng đường đang vội vã về nhà để kịp bữa tiệc tối, nhìn những ô cửa sổ theo nhau sáng đèn. Người đàn ông trẻ tuổi này đi dọc theo con đường chạy qua khu chợ dẫn đến lâu đài của đại tư tế Kaipha nằm dưới chân ngọn đồi của ngôi đền vĩ đại.
Một lúc sau đã có thể thấy người đó bước vào cổng lâu đài của Kaipha. Và thêm một lát sau nữa lại thấy anh ta rời khỏi tòa lâu đài đó.

Sau mấy phút ở trong tòa lâu đài, nơi đèn đuốc đã sáng trưng và đang diễn ra cảnh hội hè tấp nập, người đàn ông trẻ bước đi lại càng sảng khoái, vui vẻ hơn, anh ta vội vã quay trở lại Hạ Thành. Ngay ở góc phố rẽ vào chợ, trong đám đông chen lấn xô đẩy, một người đàn bà mang mạng che mặt đen buông xuống tận mắt với dáng đi nhún nhẩy đuổi kịp anh ta. Khi đi ngang qua gã đàn ông trẻ tuổi điển trai, người đàn bà trong một thoáng nâng tấm mạng che mặt lên, vụt liếc nhìn sang phía anh ta, nhưng không hề bước chậm lại, mà còn rảo bước thêm, dường như cố tình tránh mặt người đàn ông mà chị ta vừa đuổi kịp.

Gã đàn ông trẻ không những trông thấy người đàn bà đó, mà còn nhận ra chị ta là ai; gã giật mình, đứng lại, ngơ ngác nhìn theo lưng chị ta, rồi lập tức chạy đuổi theo. Suýt nữa thì xô ngã một người qua đường ôm bình trong tay, gã đàn ông đuổi kịp người đàn bà, vừa thở hổn hển vừa gọi:

- Niza!

Người đàn bà quay lại nheo mắt nhìn, trên khuôn mặt của chị ta hiện lên một vẻ bực bội lạnh lùng, rồi Niza khô khan đáp bằng tiếng Hy Lạp:

- À, anh Giuda đấy à? Thế mà em không nhận ra anh ngay. Điều đó là tốt thôi. Người ta nói rằng ai mà người khác không nhận ra, người đó sẽ giàu có.

Hồi hộp đến mức tim nhảy loạn lên như một con chim trong lồng phủ vải đen, Giuda hỏi bằng giọng thì thào ngắt quãng, sợ những người qua đường nghe thấy:

- Em đi đâu đấy, Niza?
- Thế anh biết để làm gì? – Niza bước chậm lại, nhìn Giuda với vẻ kênh kiệu hỏi.

Giuda bối rối thì thầm, trong giọng nói của gã nghe có cái gì như trẻ con:

- Nhưng sao lại thế…? Chúng ta đã hẹn với nhau rồi cơ mà. Anh đã định đến nhà em. Em nói rằng suốt tối nay em sẽ ở nhà…

- Ồ không, không, - Niza đáp và đỏng đảnh dẩu làn môi dưới ra làm cho Giuda cảm thấy khuôn mặt của Niza, cái khuôn mặt đẹp nhất mà gã được gặp trong đời, lại càng thêm quyến rũ hơn, - em thấy buồn quá. Hôm nay là ngày hội của các anh, còn em thì biết phải làm gì? Ngồi và nghe anh thở ngắn thở dài ngoài hiên ấy à? Rồi lại còn sợ mụ già đầy tớ mách với chồng? Không, không, em định đi nghe họa mi hót ngoài ngoại ô.

- Sao lại ngoài ngoại ô? – Giuda ngơ ngác hỏi. - Một mình?

- Tất nhiên là một mình, - Niza đáp.

- Cho phép anh cùng đi với. – Giuda cảm thấy nghẹt thở, nói khẩn khoản. Đầu gã như mụ đi, và gã quên hết thảy mọi thứ trên đời, với vẻ van lơn nhìn vào đôi mắt xanh biếc nhưng bây giờ lại có vẻ đen thẫm của Niza.

Niza không đáp lại lời nào, chỉ rảo bước thêm.

- Sao em im lặng, Niza? – Giuda cũng bước nhanh hơn, thiểu não nói.

- Thế em sẽ không buồn nếu đi với anh sao? – Niza bỗng hỏi và dừng lại. Những ý nghĩ của Giuda rối mù lên.

- Thôi được, - cuối cùng Niza dịu giọng xuống, - nào thì đi.

- Đi đâu, đi đâu?

- Hượm đã nào… ta rẽ vào cái sân kia nói chuyện, không thì em sợ có ai trong số người quen trông thấy rồi mọi người lại nói là em đứng với tình nhân ngoài phố.

Một thoáng sau đã không thấy bóng Giuda và Niza ngoài bãi chợ nữa, họ đứng thì thầm với nhau cạnh lối vào sân của một ngôi nhà nào đó.

- Hãy đi đến trại dầu ô liu, - Niza thì thầm, kéo mạng che mặt xuống quá mắt và quay đi tránh mặt một người nào đó xách xô đi vào sân, - đến Ghevximania, phía bên kia suối Kedron ấy, hiểu chưa.

- Hiểu, hiểu, hiểu.

- Em sẽ đi trước, - Niza nói tiếp, - nhưng anh đừng đi sát gót em, mà cách xa một quãng. Em sẽ đi lên trước. Khi qua con suối…anh biết cái hang ở đâu chứ?

- Anh biết, anh biết…

- Anh hãy đi ngang qua chỗ máy ép dầu ôliu lên phía trên rồi rẽ xuống cửa hang. Em sẽ ở đó. Nhưng anh không được đi ngay bây giờ theo em, phải biết kiên nhẫn, chờ ở đây. – Nói xong, Niza đi ra khỏi sân, dường như không hề nói chuyện với Giuda.

Giuda đứng lại một lúc, cố tập trung những suy nghĩ của mình lại. Trong số đó có một ý nghĩ: phải giải thích sự vắng mặt của mình trong bữa tiệc ở nhà họ hàng tối nay như thế nào đây? Giuda đứng một mình và suy nghĩ cách nói dối, nhưng vì quá hồi hộp nên không nghĩ được gì cho ra đầu ra đũa, và đôi chân, ngoài ý muốn của gã, đã mang chủ ra khỏi sân.

Thế rồi gã thay đổi hướng đi của mình, gã không còn vội về Hạ Thành nữa, mà quay ngược trở lại về hướng lâu đài của Kaipha. Bây giờ hầu như Giuda không trông thấy gì xung quanh. Đêm lễ đã bắt đầu trong thành phố. Xung quanh Giuda, trong các cửa sổ không chỉ sáng rực ánh đèn, mà còn vang lên những lời nâng cốc tán tụng. Những người chậm chân cuối cùng quất roi hò hét giục lừa bước nhanh. Đôi chân tự mang Giuda đi, và gã không nhận thấy mình đã chạy qua ngọn tháp Antoni đầy rêu khủng khiếp như thế nào, không nghe thấy tiếng kèn đồng rống inh ỏi trong pháo đài, hoàn toàn không để ý đến đội tuần tra kỵ binh La Mã vung đuốc chập chờn trên đường gã qua. Khi đã qua khỏi ngọn tháp của pháo đài, Giuda ngoái lại và trông thấy ở một độ cao khủng khiếp phía trên ngôi Đền Thờ hai chùm đèn hình sao năm cánh khổng lồ đã được thắp sáng. Nhưng Giuda trông thấy chúng một cách lờ mờ, gã ngỡ rằng phía trên thành phố Iersalaim tỏa sáng mười ngọn đèn lớn chưa từng thấy, ánh sáng của chúng như muốn ganh đua với ánh sáng của ngọn đèn duy nhất mỗi lúc một lên cao trên thành Iersalaim - ngọn đèn mặt trăng. Bây giờ thì Giuda không còn quan tâm đến bất cứ một cái gì khác, gã rảo bước hướng về phía cửa ô Ghevsimania, chỉ mong sao rời khỏi thành phố thật nhanh. Thỉnh thoảng gã lại tưởng như trông thấy phía trước mặt mình, giữa những tấm lưng và khuôn mặt của người qua đừơng, thấp thoáng một dáng đi nhún nhẩy như vẫy gọi gã chạy theo. Nhưng đó chỉ là điều tưởng tượng – Giuda hiểu rằng Niza đã đi trước gã rất xa. Giuda chạy ngang qua những cửa hiệu đổi tiền, rồi cuối cùng cũng đã đến được cổng ô Ghevsimania. Tại đây, phát điên lên vì sốt ruột, gã vẫn phải dừng lại. Một đoàn lạc đà nối đuôi nhau qua cổng vào thành phố, và tiếp liền theo đó là một đội tuần tiễu người Siri mà Giuda thầm nguyền rủa…

Nhưng rồi tất cả cũng kết thúc. Và giờ đây gã Giuda nôn nóng đã ở phía ngoài bức tường thành. Phía tay trái, Giuda trông thấy một khu nghĩa địa nhỏ, cạnh đấy là mấy túp lều bằng vải sọc của những người hành hương. Chạy theo con đường đầy bụi lênh láng ánh trăng, Giuda rảo bước về phía con suối Kedron để lội qua đó. Nước chảy róc rách khe khẽ dưới chân. Nhảy từ hòn đá này sang hòn đá khác, cuối cùng gã leo lên bờ Ghevximania đối diện phía bên kia và vô cùng mừng rỡ khi thấy rằng con đường trên các khu vườn ở đấy hoàn toàn vắng người. Phía xa đã thấp thoáng hiện lên mấy cột cổng đã gần đổ nát của trại dầu ôliu.

Sau bầu không khí oi bức của thành phố, làn không khí ngây ngất của đêm xuân làm cho Giuda sửng sốt. Từ khu vườn lọt qua hàng rào tỏa ra từng đợt sóng mùi hương của những cây xiêm gai và sim từ các bãi rừng trống trên bờ Ghevsimania.

Cổng trại không có ai canh giữ, xung quanh cũng không một bóng người, và mấy phút sau Giuda đã chạy dưới bóng đen huyền bí của những cây dầu ôliu cao lớn nhiều cành. Con đường chạy ngược dốc, Giuda vừa đi lên vừa thở nặng nhọc, chốc chốc lại từ trong bóng tối dày đậm bước ra những tấm thảm hoa dệt bằng ánh trăng lốm đốm, chúng làm cho gã nhớ lại những tấm thảm gã trông thấy trong cửa hiệu của người chồng cả ghen của Niza. Một lát sau, phía tay trái của Giuda, giữa bãi trống, đã thấp thóang cỗ máy ép dầu ôliu với bánh xe nặng bằng đá và một đống thùng ngổn ngang. Trong vườn không có ai cả. Công việc đã kết thúc lúc chiều. Khắp cả khu vườn không một bóng người, và tiếng chim họa mi vang lên lảnh lót trên đầu Giuda.

Mục tiêu của Giuda đã sát kề. Gã biết rằng ở phía tay phải, trong bóng tối, ngay bây giờ sẽ nghe thấy tiếng nước chảy róc rách khe khẽ trong hang, Và quả đúng như vậy, gã đã nghe thấy tiếng nước đổ. Không khí trở nên lạnh hơn.

Đến đây gã bước chậm lại và cất tiếng gọi không to lắm:

- Niza!

Nhưng thay vào chỗ Niza, một bóng đàn ông lực lưỡng tách khỏi thân cây ôliu to lớn nhảy ra mặt đường, một vật gì đó lóe sáng lên trong tay anh ta rồi tắt lịm đi ngay.

Giuda nhảy lùi lại và kêu lên yếu ớt:

- Ôi !

Một bóng người thứ hai chặn ngang đường lui của gã.

Bóng người thứ nhất, ở phía trước mặt, hỏi Giuda:

- Mày vừa nhận được bao nhiêu tiền? Nói ngay, nếu như muốn giữ mạng sống!

Một tia hy vọng lóe lên trong tim Giuda. Gã tuyệt vọng hét lên:

- Ba chục tetradrakhma(1). Ba chục tetradrakhma! Tất cả những gì nhận được tôi đều mang theo. Tiền đây! Các ông lấy đi, nhưng hãy để cho tôi sống !

Bóng người ở phía trước ngay tức khắc chộp lấy túi tiền từ tay Giuda. Và cũng liền trong nháy mắt ấy, ở phía sau lưng Giuda một con dao bay vụt lên như ánh chớp, cắm phập vào lưng gã người tình.

Giuda bị hất mạnh lên phía trước, hai bàn tay với những ngón co quắp vung lên không. Bóng người ở phía trước phóng lưỡi dao của mình ra đón Giuda và cắm phập nó đến tận cán vào trái tim của gã.

- Niz… za… - Giuda thốt lên không phải bằng giọng nam cao trẻ trung ngân vang của mình, mà bằng giọng trầm thấp và đầy trách móc, rồi sau đó không thốt ra thêm một âm thanh nào nữa. Xác của gã đập mạnh xuống đường đến nỗi mặt đất phát ra một tiếng kêu âm vang.

Lúc đó một bóng người thứ ba xuất hiện trên mặt đường. Người thứ ba này mặc áo choàng, đội mũ chụp đầu.

- Nhanh lên, - người thứ ba ra lệnh. Hai tên sát nhân gói túi tiền cùng với mẩu giấy do người thứ ba trao cho vào một miếng da và dùng giây thừng buộc lại. Tên thứ hai nhét gói da vào trong ngực áo, rồi cả hai tên giết người rời mặt đường chạy đi, bóng đêm nuốt chững chúng giữa những cây ôliu. Còn người thứ ba ở lại, ngồi xổm xuống nhìn vào mặt xác chết. Dưới bóng cây, anh ta cảm thấy khuôn mặt đó trắng như phấn và không hiểu sao lại đẹp một cách đầy hứng khởi. Mấy giây đồng hồ sau, trên đường không còn một bóng người sống nào nữa. Cái xác không hồn nằm dang rộng hai tay, gót chân trái rơi vào vệt ánh trăng rọi xuống sáng đến nỗi có thể trông rõ từng quai da của chiếc xăngđan.

Cả khu vườn Ghevsimania trong lúc đó tràn ngập tiếng hót họa mi. Hai tên đâm chết Giuda đã đi hướng nào – không ai biết, nhưng ta có thể biết hành trình của người thứ ba đội mũ chụp. Rời con đường nhỏ, anh ta hướng sâu vào đám cây ôliu rậm rạp, đi xuống phía Nam. Anh ta leo qua hàng rào của khu vườn ở một chỗ cách xa cổng chính, tận góc phía nam, nơi bức tường của hàng rào bị lở những dãy gạch phía trên. Một lát sau, anh ta đã ở trên bờ suối Kedron. Anh ta bước xuống nước và lội theo dòng suối một quãng cho đến khi trông thấy phía xa, bóng hai con ngựa và một người đứng cạnh chúng. Hai con ngựa cũng đứng dưới lòng suối. Nước róc rách rửa sạch vó ngựa. Tên mã phu nhảy lên một con ngựa, người đội mũ chụp nhảy lên con thứ hai. Họ chầm chậm đi theo dòng suối, và có thể nghe thấy tiếng sỏi đá lạo xạo dưới chân ngựa. Rồi hai kỵ sĩ rời dòng nước, leo lên bờ phía Iersalaim, bắt đầu phi nước kiệu dưới chân tường thành. Đến đây, tên mã phu tách ra, phi vụt lên phía trước và mất hút, còn người đội mũ chụp dừng ngựa, nhảy xuống mặt đường hoang vắng, cởi chiếc áo choàng của mình ra, lộn trái, rút từ dưới áo ra một chiếc mũ giáp dẹp, không cắm lông chim, đội lên. Bây giờ nhảy lên ngựa là một người mặc áo choàng nhà binh với thanh đoản kiếm trên đùi. Anh ta giật cương, và con chiến mã nóng nảy phi nước đại, khiến người kỵ sĩ nhảy xốc lên. Con đường này không xa lắm, Một lát sau, kỹ sĩ đi đến cổng phía Nam của thành Iersalaim.

Dưới vòm cổng, những ngọn đuốc chập chờn nhảy múa. Những người lính canh thuộc kenturia thứ hai của Iegio Tia Chớp đang ngồi trên các ghế đá chơi xúc xắc. Trông thấy kỵ sĩ phi ngựa đến, đám lính vội nhảy bật dậy khỏi chỗ, nhưng anh ta khoát tay với họ rồi phóng nhanh vào trong thành.

Khắp thành phố rực rỡ ánh đèn, ánh lửa đêm hội. Đèn sáng trưng trong tất cả các cửa sổ, nơi nơi tiếng chúc tụng vang lên hòa thành một bản đồng ca lộn xộn. Thỉnh thoảng nhìn vào các cửa sổ hướng ra đường phố, kỵ sĩ có thể trông thấy mọi người đang ngồi sau bàn tiệc, trên đó bày những dĩa thịt dê, những cốc rượu vang giữa những đĩa cỏ đắng. Vừa huýt sáo một điệu hát êm đềm nào đó, kỵ sĩ vừa thong thả phi ngưa qua những đường phố vắng vẻ của Hạ Thành, đi về phía tháp Antoni, chốc chốc lại đưa mắt nhìn lên chùm đèn sao chưa từng thấy ở đâu trên thế giới đang tỏa sáng rực rỡ trên ngôi Đền Thờ, hoặc nhìn lên mặt trăng còn treo cao hơn những chùm đèn sao đó.

Lâu đài Herod Đại Đế hoàn toàn không tham dự vào đêm vui của lễ Vượt Qua. Chỉ riêng trong các gian phòng phụ của tòa lâu đài ngoảnh mặt về hướng Nam, nơi ở của các sĩ quan kogort La Mã và quan legat chỉ huy legio, là còn có ánh đèn, có cuộc sống và hoạt động; còn phần phía trước, nơi chỉ có một người trú ngụ duy nhất và bất đắc dĩ của tòa lâu đài – ngài quan tổng trấn – toàn bộ phần đại sảnh của nó, với những hàng cột tròn và những pho tượng mạ vàng, dường như bị rợn ngộp dưới ánh trăng tột cùng rực rỡ. Ngự trị ở đây, phía trong tòa lâu đài, là bóng tối cùng sự tĩnh mịch. Và quan tổng trấn, như ngài đã nói với Aphrani, không muốn vào đó. Ngài ra lệnh trải giường ở ngoài ban công, tại ngay nơi ngài đã dùng bữa tối, cũng là nơi buổi sáng đã tiến hành cuộc hỏi cung. Quan tổng trấn nằm xuống chiếc giường đã chuẩn bị sẳn cho ngài, nhưng giấc ngủ mãi vẫn không chịu đến. Mặt trăng trần trụi cất cao trên bầu trời sạch quang, và quan tổng trấn không rời mắt khỏi nó trong suốt mấy tiếng đồng hồ.

Khoảng nửa đêm, giấc ngủ mới thương tình đến với ighemon. Sau cái ngáp mệt mỏi, quan tổng trấn mở khuy, bỏ áo choàng, cởi chiếc thắt lưng ôm ngoài lần áo lót với con dao thép rộng bản gài trong bao, đặt nó lên mặt ghế bành cạnh giường, cởi đôi xăngđan ra khỏi chân và duỗi người ra. Con chó Banga lập tức nhảy lên giường, nằm xuống bên cạnh, đầu sát đầu; quan tổng trấn, đặt một tay lên cổ con chó, cuối cùng cũng đã nhắm mắt lại. Và chỉ đến lúc đó con chó mới bắt đầu ngủ.

Chiếc giường nằm trong bóng tối được che khuất ánh trăng bởi một cây cột tròn, nhưng từ bậc thềm kéo đến tận giường là dải ánh trăng trải dài. Ngay khi vừa mới mất đi mối liên hệ với những gì tồn tại thực chung quanh mình, quan tổng trấn đã lập tức bước lên con đường phát sáng đó và đi thẳng lên mặt trăng. Thậm chí trong giấc mơ ngài còn cất tiếng cười hạnh phúc; tất cả mới tuyệt với, mới độc đáo làm sao trên con đường xanh trong suốt này. Ngài đi cùng với con chó Banga, và bên cạnh ngài là nhà triết học lang thang nọ. Họ tranh luận về một điều gì đó rất phức tạp và rất quan trọng, thêm vào đó không ai có thể thắng được ai. Họ không thống nhất với nhau được bất cứ một điều gì, và vì vậy, cuộc tranh luận của họ đặc biệt thú vị và kéo dài vô tận. Lẽ dĩ nhiên cuộc hành hình hôm nay chỉ là một sự nhầm tưởng nào đó - bởi vì nhà triết học ấy, người đã nghĩ ra một chuyện phi lý đến không tưởng được - dường như tất cả mọi người đều nhân từ, - vẫn ở đây thôi, vẫn đang đi bên cạnh ngài, nghĩa là vẫn đang còn sống. Và tất nhiên, chỉ riêng việc nghĩ đến chuyện có thể hành hình một con người như vậy đã là khủng khiếp rồi. Không có cuộc hành hình nào cả! Không có! Đó chính là điều tuyệt vời của chuyến du ngoạn lên trời theo cầu thang trắng này.

Thời gian rỗi còn có đủ, còn tha hồ, cơn giông phải tận chiều mới đến, và sự hèn nhát, không còn phải nghi ngờ gì nữa, là một trong những tội lỗi khủng khiếp nhất của con người. Iesua Ha-Notxri đã nói như vậy. Không, hỡi nhà triết học, ta không đồng ý: đó chính là tội lỗi khủng khiếp nhất.

Đấy, chẳng hạn lần đó ở thung lũng Trinh Nữ, khi bọn Gierman điên khùng suýt nữa thì nuốt sống chàng khổng lồ Crưsoboi, ngài tổng trấn bây giờ của Giudea, lúc đó là một tribunut của legio, đâu có tỏ ra hèn nhát. Nhưng hãy lượng xá cho ta, hỡi nhà triết học ! Chẳng lẽ nhà ngươi, với một trí thông minh như vậy, lại có thể nghĩ rằng vì con người đã phạm tội chống Hoàng Đế, quan tổng trấn xứ Giudea lại sẽ chịu làm hỏng bước đường công danh của mình hay sao?

- Đúng, đúng, - Pilat rên rỉ và khóc nức nở trong giấc mơ.

Tất nhiên, bây giờ ngài sẽ chịu làm hỏng. Sáng nay thì hẳn là không chịu, nhưng bây giờ, lúc đêm đã xuống, sau khi cân nhắc mọi chuyện, ngài đồng ý chịu làm hỏng con đường công danh của mình. Ngài sẳn sàng làm tất cả để cứu viên thầy thuốc và con người mơ mộng cuồng dại hoàn toàn không có tội này khỏi án tử hình!

- Bây giờ chúng ta sẽ mãi mãi cùng nhau, - nhà triết học lang thang rách rưới, không hiểu bằng cách nào đứng chắn ngang con đường đời của kỵ sĩ Ngọn Giáo Vàng, nói với ngài trong giấc mơ. - Nếu đã có một người này, thì nhất định ở đấy phải có cả người kia! Hễ người ta nhắc đến tôi, thì cũng ngay lập tức sẽ nhắc đến ngài! Tôi - một đứa con hoang, không biết bố mẹ là ai; còn ngài – con trai của nhà vua kiêm nhà chiêm tinh học và nàng Pila xinh đẹp con gái người chủ cối xay gió.

- Và nhà ngươi đừng quên nhé, hãy nhớ nhắc đến ta, con trai của nhà chiêm tinh học, - Pilat khẩn khoản trong mơ, và sau khi nhận được cái gật đầu của người hành khất từ En-Sarid đến đang đi bên cạnh mình, quan tổng trấn tàn bạo xứ Giudea vừa khóc vừa cười sung sướng trong mơ.

Tất cả những cái đó thật tuyệt vời, nhưng sự tỉnh dậy của ighemon vì vậy lại càng khủng khiếp. Con chó Banga bỗng hướng mõm lên mặt trăng gầm gừ; con đường xanh, trơn tuột như được rải dầu, liền biến mất trước mặt quan tổng trấn. Pilat mở mắt; điều đầu tiên ngài nhớ đến là cuộc hành hình có thật. Cái đầu tiên ngài làm, là bằng động tác quen thuộc bám chặt tay vào vòng cổ của Banga, rồi sau đó đưa cặp mắt như của người ốm tìm mặt trăng. Ngài thấy bây giờ nó đã đi chệch sang một bên và chuyển thành màu trắng bạc. Ánh trăng chập chờn lẩn vào một luồng ánh sáng khác khó chịu và đầy lo lắng phát ra ngay trước mặt ngài ở trên bancông. Một ngọn đuốc đang cháy bập bùng và tỏa khói trong tay kenturion Crưsoboi. Anh ta vừa sợ hãi, vừa giận dữ liếc nhìn con vật nguy hiểm đang trong tư thế chuẩn bị nhảy phốc ra.

-Banga, nằm yên, - quan tổng trấn nói bằng giọng của người ốm và khẽ ho. Đưa tay che mắt khỏi ánh đuốc, ngài nói tiếp: - Và trong bóng trăng đêm ta chẳng được yên. - Ôi các vị thần linh! Cái chức trách của nhà ngươi cũng tồi tệ lắm, Mark ạ. Nhà ngươi làm bọn lính mang thương tật hết rồi…

Mark nhìn quan tổng trấn với một vẻ cực kỳ kinh ngạc, khiến ngài sực tỉnh. Để xóa đi cái ấn tượng gây nên bởi những lời không cần thiết vừa buột ra khi còn chưa tỉnh hẳn. Pilat nói thêm:

- Đừng để bụng nhé, kenturion, tình thế của ta, ta nhắc lại, còn tồi tệ hơn nữa kia. Nhà ngươi cần gì?

- Chỉ huy đội mật vụ xin đến gặp ngài, - Mark thản nhiên báo cáo.

- Gọi vào, gọi vào đi, - khẽ ho hắng giọng, quan tổng trấn ra lệnh và đưa bàn chân trần sờ soạng tìm xăngđan. Ánh lửa nhảy nhót trên các cột đá, tiếng giày của kenturion vang lên trên nền đá khảm. Mark bước xuống vườn.

- Và dưới trăng ta chẳng được yên, - nghiến răng, quan tổng trấn tự nói với mình.

Thế vào chỗ kenturion, người đội mũ chụp bước lên bancông.

- Nằm yên, Banga, - quan tổng trấn nói khẽ và đè tay lên gáy con vật.

Trước khi bắt đầu nói, Aphrani, theo thói quen của mình, đưa mắt nhìn quanh và bước vào trong bóng tối; khi đã tin chắc rằng ngoài Banga ra, trên bancông không còn ai khác, anh ta khẽ cất tiếng:

- Xin ngài hãy đưa tôi ra tòa, thưa quan tổng trấn. Ngài đã nói đúng. Tôi đã không bảo vệ được tên Giuda quê ở Kiriaph, người ta đã đâm chết hắn. Tôi xin ra tòa và chịu huyền chức.

Aphrani cảm thấy bốn con mắt nhìn mình - mắt chó và mắt sói.

Aphrani rút từ dưới tấm áo choàng nhà binh ra một túi đựng tiền thấm máu đã khô cứng lại với hai con dấu niêm phong.

- Những tên giết người đã ném cái túi này vào nhà ngài đại tư tế. Máu trên cái túi là máu của tên Giuda quê ở Kiriaph.

- Có bao nhiêu trong đó, biết được cũng hay? – Pilat cúi xuống chiếc túi hỏi.

- Ba chục tetradrakhma.

Quan tổng trấn cười khẩy, nói:

- Ít quá !

Aphrani im lặng.

- Tên bị giết ở đâu?

- Điều đó thì tôi chưa biết ạ, - người đàn ông không bao giờ rời chiếc mũ chụp đáp với vẻ tự tin bình thản. – Ngay sáng nay chúng tôi sẽ bắt đầu tìm kiếm.

Quan tổng trấn rùng mình, buông chiếc quay xăngđan mà ngài cố cài mãi vẫn không được ra khỏi tay.

- Nhưng ngươi biết chắc chắn rằng hắn đã bị giết chứ?

Đáp lại, quan tổng trấn nhận được câu trả lời khô khan:

- Thưa quan tổng trấn, tôi đã làm việc mười lăm năm ở Giudea. Tôi bắt đầu phục vụ dưới thời Valeri Grat(2). Tôi không nhất thiết phải trông thấy xác chết mới có thể nói rằng người đó bị giết hay không, và bây giờ, tôi trình bẩm với ngài rằng, cái người có tên là Giudea quê ở Kiriaph đã bị đâm chết mấy giờ trước đây.

- Ta xin lỗi, Aphrani, - Pilat đáp. – Ta còn chưa tỉnh ngủ lắm, vì vậy mới lỡ lời nói như thế. Ta ngủ không yên, - quan tổng trấn cười khẩy, - và trong mơ cứ trông thấy một dải ánh trăng. Thật buồn cười, ngươi hãy tưởng tượng xem. Dường như ta đi dạo trên con đường bằng ánh trăng đó. Còn bây giờ, ta muốn biết ý kiến của ngươi về việc này. Người định tìm kiếm hắn ở đâu? Ngồi xuống đây, quan chỉ huy mật vụ.

Aphrani khẽ nghiêng mình kéo ghế bành lại gần giường, khua kiếm loảng xoảng, ngồi xuống.

- Tôi định tìm hắn ở gần cỗ máy ép dầu ôliu trong vườn Ghevsimania.

- Thế, thế. Nhưng tại sao lại đúng chỗ ấy?

- Thưa ighemon, theo tôi, tên Giuda bị giết không ở ngay trong thành phố Iersalaim và cũng không xa thành phố lắm. Hắn bị giết ở ngoại ô Iersalaim.

- Ta cho ngươi là một trong những người xuất chúng trong nghề nghiệp của mình. Ta không biết ở La Mã như thế nào, chứ ở các thuộc địa thì không một ai sánh nổi ngươi. Hãy giải thích ta nghe tại sao như vậy?

- Tôi hoàn toàn không thể nghĩ rằng, - Pphrani nói khẽ, - tên Giuda lại có thể chịu rơi vào tay những kẻ đáng ngờ nào đó ở trong thành phố. Không thể bí mật đâm người ở ngay giữa phố được. Thế có nghĩa là phải tìm cách dụ hắn xuống một hầm nhà nào đó. Nhưng người của tôi đã tìm hắn ở Hạ Thành và chắc chắn phải tìm thấy, nếu có hắn ở đó. Nhưng không có hắn ở trong thành phố, điều đó thì tôi xin cam đoan với ngài. Còn nếu như hắn bị giết ở xa thành phố, thì cái túi tiền này không thể được ném vào đây nhanh đến như vậy. Hắn bị giết ở gần thành phố. Người ta đã dụ được gã ra ngoại ô.

- Ta không hiểu bằng cách nào có thể làm được điều đó?

- Vâng, thưa quan tổng trấn, đó là câu hỏi khó nhất trong toàn bộ vụ này, và thậm chí tôi cũng không biết mình có khám phá ra nổi không.

- Quả là bí hiểm thật. Trong đêm lễ hội, một người có đức tin lại bỗng nhiên bỏ cả bữa tiệc đi ra ngoại ô không hiểu để làm gì, rồi mất mạng ở đó. Ai và bằng cái gì có thể quyến rũ được hắn? Hay là một người đàn bà đã làm điều đó? – quan tổng trấn bất chợt hào hứng hỏi.

Aphrani đáp thản nhiên và chắc chắn:

- Tuyệt đối không thể được, thưa quan tổng trấn. Cái khả năng đó hoàn toàn bị loại trừ. Ta thử suy luận một cách tỉnh táo xem. Ai là người quan tâm đến cái chết của tên Giuda? Những kẻ hoang tưởng lang thang nào đó, một cái hội kín nào đó, mà điều chắc chắn nhất là ở đây không có phụ nữ. Để cưới vợ, thưa quan tổng trấn, cần phải có tiền; để sản sinh ra đời một con người, cũng cần phải có tiền; còn để đâm chết một người nhờ sức một người đàn bà, thì phải cần rất nhiều tiền, cái mà không một kẻ lang thang nào có thể có đủ cả. Trong việc này không có đàn bà dính vào, thưa quan tổng trấn. Thậm chí tôi còn dám nói rằng một sự giải thích việc giết người như vậy có thể làm lạc mất hướng, cản trở việc điều tra và làm tôi rối trí.

- Ta thấy nhà ngươi nói hoàn toàn đúng, Aphrani ạ, - Pilat đáp. - Đấy là ta chỉ nói lên điều đoán chừng của ta mà thôi.

- Nhưng thưa quan tổng trấn, điều ngài đoán là sai lầm ạ.

- Nếu thế thì nguyên nhân là cái gì? – quan tổng trấn thốt lên và với vẻ tò mò háo hức nhìn vào mặt Aphrani.

- Tôi cho rằng tất cả lại vẫn là tiền.

- Một ý nghĩ tuyệt vời! Nhưng ai có thể hứa trao cho hắn ta tiền vào ban đêm ở ngoại ô thành phố?

- Ồ không, thưa quan tổng trấn, không phải vậy. Tôi chỉ có một giả thuyết duy nhất, và nếu như nó không đúng, thì có lẽ tôi sẽ không tìm ra cách giải thích khác, - Aphrani cúi xuống gần quan tổng trấn hơn và nói tiếp bằng giọng thì thầm: - Tên Giuda muốn giấu tiền của minh vào một chỗ kín đáo mà chỉ hắn biết.

- Một cách giải thích thật tinh vi. Và có lẽ sự việc đúng như thế thật. Bây giờ thì ta hiểu ý ngươi: cái đã dụ hắn ra ngoại ô không phải là người, mà là ý nghĩ của chính hắn. Đúng, đúng, đúng như thế.

- Vâng, Giuda là một tên đa nghi. Hắn muốn giấu tiền để không cho ai biết.
- Đúng, như ngươi nói, ở Ghevsimania. Mà tại sao ngươi lại định tìm hắn ở chỗ ấy? Điều đó, thú thật, ta không hiểu.

- Ồ thưa quan tổng trấn, điều đó thật đơn giản. Không ai lại đem giấu tiền ở ngoài đường, ở những chỗ trống, dễ thấy. Tên Giuda không đến đường đi Hevron, cũng không đến đường đi Viphania. Hắn cần phải tìm một chỗ vắng vẻ, kín đáo, nhiều cây cối. Điều đó thật đơn giản. Và những chỗ như vậy ngoài Ghevsimania ra, ở ngoại ô Iersalaim không ở đâu có nữa. Hắn không thể đi xa được.

- Ngươi đã thuyết phục được ta hoàn toàn. Vậy thì bây giờ phải làm gì?

- Tôi sẽ bắt đầu ngay việc truy tìm những kẻ đã rình đợi tên Giuda ở ngoại ô thành phố, và đồng thời, như tôi đã trình với ngài, sẽ xin ra tòa.

- Vì sao?

- Người của tôi tối qua đã để mất hút hắn ở bãi chợ khi hắn vừa ra khỏi lâu đài Kaipha. Điều đó đã xảy ra như thế nào, tôi cũng chẳng hiểu nổi. Trong đời tôi chưa bao giờ gặp trường hợp như vậy. Hắn đã bị theo dõi ngay sau cuộc nói chuyện của ngài với tôi. Nhưng đến khu vực chợ, hắn lủi đi đâu đó, làm một vòng kỳ quái, rồi biến mất tăm.

- Thế đấy. Ta tuyên bố với nhà ngươi, rằng ta thấy không cần thiết phải đưa ngươi ra tòa. Ngươi đã làm tất cả những gì có thể, và không một ai trên thế giới này, - nói đến đây, quan tổng trấn mỉm cười, - có thể làm được nhiều hơn nhà ngươi. Hãy trách cứ bọn lính đã để sổng mất tên Giuda. Nhưng ở đây ta dặn trước; ta không muốn là những lời trách cứ đó quá nghiêm khắc. Bởi vì nói cho cùng, chúng ta đã làm tất cả để bảo vệ cho cái thằng đê tiện đó! À, ta quên rồi, - quan tổng trấn lấy tay xoa trán, - chúng làm thế nào để ném túi tiền cho Kaipha?

- Ngài thấy đấy, thưa quan tổng trấn… Điều đó không có gì phức tạp lắm. Bọn báo thù đi ngang qua phía sau lâu đài của Kaipha, nơi có một ngõ nhỏ nổi cao lên ngay sát sân sau. Chúng ném túi tiền qua hàng rào.

- Với mẩu giấy?

- Vâng, đúng như ngài đã đoán trước, thưa quan tổng trấn. Ngài xem đây, - nói xong Aphrani giật dấu niêm phong trên chiếc túi, chỉ cho Pilat xem phía trong của nó.

- Ồ, Aphrani, ngươi làm gì vậy, những dấu niêm phong này chắc là của Đền Thờ?

- Quan tổng trấn chẳng cần bận tâm tới chuyện đó, - Aphrani đáp và đóng chiếc túi lại.

- Chẳng lẽ nhà ngươi có tất cả mọi loại con dấu? – Pilat cười thành tiếng, hỏi.

- Không thể nào khác được, thưa quan tổng trấn, - không cười, Aphrani đáp một cách hết sức nghiêm trang.

- Ta hình dung ra cái gì đã xảy ra ở chỗ Kaipha!

- Vâng, thưa quan tổng trấn, việc đó đã gây nên một sự náo động lớn. Người ta mời tôi đến ngay tức khắc.

Thậm chí ở trong bóng tối cũng có thể trông rõ cặp mắt của Pilat sáng rực lên.

- Điều đó thật thú vị, thật thú vị…

- Xin mạn phép không đồng ý với ngài, thưa quan tổng trấn, điều đó chẳng có gì thú vị cả. Một chuyện cực kỳ ngán ngẩm và tẻ nhạt. Khi tôi hỏi ở lâu đài của Kaipha có trả tiền cho ai không, họ khăng khăng nói rằng không trả cho ai cả.

- Ôi thế sao? Thôi được, không trả nghĩa là không trả. Như thế lại càng khó tìm ra bọn giết người.

- Hoàn toàn đúng như vậy, thưa quan tổng trấn.

- À, mà này, Aphrani, ta bất chợt nghĩ ra một điều; hay là hắn ta tự tử?

- Ồ không đâu, thưa quan tổng trấn, kinh ngạc ngả người ra trên ghế bành, Aphrani đáp. – Xin ngài tha lỗi, nhưng điều đó là hoàn toàn không thể!

- Hừ, trong cái thành phố này tất cả đều có thể! Ta sẳn sàng đánh cuộc rằng sau một khoảng thời gian rất ngắn, cái tin này sẽ loang khắp thành phố.

Đến đây, Aphrani lại ném cái nhìn đặc biệt của mình về phía quan tổng trấn, suy nghĩ một lúc rồi đáp:

- Điều đó có thể lắm, thưa quan tổng trấn.

Hình như quan tổng trấn mãi vẫn không dứt khỏi được đề tài về vụ ám sát người đàn ông quê ở Kiriaph, mặc dù tất cả như thế là đã rõ, và ngài hỏi với một vẻ ít nhiều mơ mộng:

- Ôi, giá như ta được trông thấy hắn bị giết như thế nào!

- Hắn bị đâm bằng những đòn cực kỳ tài nghệ, thưa quan tổng trấn, - Aphrani đáp. Nhìn Pilat với vẻ ít nhiều mỉa mai.

- Từ đâu mà ngươi biết điều đó?

- Xin ngài hãy nhìn kỹ chiếc túi, thưa quan tổng trấn, - Aphrani đáp. – Tôi dám chắc với ngài rằng, máu của tên Giuda phun ra như suối. Trong đời, tôi đã được trông thấy những kẻ bị giết, thưa ngài!

- Thế nghĩa là tất nhiên, hắn ta không sống lại nữa chứ?

- Không, thưa quan tổng trấn, hắn sẽ sống lại, - Aphrani mỉm cười đầy vẻ triết gia, đáp, - khi tiếng kèn của Đấng Messia mà mọi người ở đây đang đợi sẽ vang lên bên tai hắn. Còn sớm hơn thì không được ạ.

- Thôi đủ rồi, Aphrani! vấn đề đó đã rõ. Bây giờ nói sang chuyện chôn cất.

- Những tên bị hành hình đã được chôn cất, thưa quan tổng trấn.

- Ồ Aphrani, việc đưa ngươi ra toà sẽ là một tội lỗi. Ngươi xứng đáng được hưởng phần thưởng cao nhất. Mọi việc đã diễn ra như thế nào?

Aphrani bắt đầu kể trong khi anh ta tự mình lo việc tên Giuda, một toán lính dưới sự điều khiển của viên phó chỉ huy đội mật vụ đã đi đến ngọn đồi khi trời bắt đầu tối. Ở trên đỉnh đồi, họ thấy thiếu một xác người. Pilat rùng mình, nói khàn khàn:

- Ôi, sao ta lại không thấy trước điều đó?

- Không đáng phải lo lắng, thưa quan tổng trấn, - Aphrani nói và kể tiếp: - Bọn lính nhặt xác của Dimas và Hestas đã bị loài ác điểu móc hết mắt. Rồi lập tức chạy đi tìm xác người thứ ba. Và họ đã tìm ra rất nhanh. Một người lạ…

- Levi Matvei. – Pilat nói, không hẳn là hỏi, mà đúng hơn là khẳng định.

- Vâng, thưa ngài…

Levi Matvei trốn trong chiếc hang ở sườn phía Bắc của Núi Trọc để đợi trời tối. Cái xác trần truồng của Iesua Ha-Notxri cũng ở đó với anh ta. Khi bọn lính cầm đuốc đi vào hang. Levi Matvei rơi vào trạng thái tuyệt vọng và giận dữ. Anh ta hét rằng mình không làm điều gì phạm tội cả: theo pháp luật, bất kỳ ai cũng có quyền chôn cất người bị hành hình nếu như muốn. Levi Matvei nói anh ta không muốn rời cái xác đó. Anh ta bị kích động, la hét những câu rời rạc, khi thì cầu khẩn, khi thì đe dọa và nguyền rủa…

- Thế phải bắt giữ anh ta? – Pilat cau có hỏi.

- Không, thưa quan tổng trấn, không ạ, - Aphrani đáp với vẻ cố hết sức làm cho yên lòng người nghe. - Cuối cùng thì cũng đã làm cho tên mất trí to gan đó dịu đi được sau khi giải thích rằng thi hài sẽ được đem chôn cất.

Sau một lát im lặng suy nghĩ điều vừa nghe được, Levi tuyên bố rằng anh ta sẽ không đi đâu cả và muốn được tham gia vào việc chôn cất. Anh ta nói rằng sẽ không chịu đi, kể cả khi người ta có định giết chết anh ta; thậm chí với mục đích đó, anh ta còn đưa ra chiếc dao cắt bánh mì mang theo mình.

- Người ta đã đuổi anh ta đi? – Pilat hỏi bằng giọng nén lại.

- Không, thưa quan tổng trấn, không ạ. Viên chỉ huy phó của tôi đã cho phép anh ta tham gia vào việc chôn cất.

- Ai trong số các phó chỉ huy của ngươi phụ trách việc này? – Pilat hỏi.

- Tolmai ạ, - Aphrani đáp và hỏi thêm với vẻ lo lắng: - Có thể anh ta đã phạm sai lầm nào chăng?

- Ngươi tiếp tục đi, - Pilat trả lời, - không có sai lầm nào cả. Ta nói chung bắt đầu hơi bối rối, Aphrani ạ, có lẽ vì ta đang gặp phải một người không bao giờ phạm sai lầm. Người đó là nhà ngươi.

Levi Matvei được mang theo lên xe cùng với xác ba kẻ bị hành hình, và sau hai giờ, họ đến một cái khe vắng ở phía bắc thành phố Iersalaim. Tại đó, toán lính thay nhau làm việc, sau một giờ đã đào được một cái hố sâu và chôn cả ba cái xác xuống đấy.

- Để trần?

- Không ạ, thưa quan tổng trấn. Để làm việc đó, toán lính đã mang theo mấy tấm áo hiton. Trên ngón tay của những cái xác đem chôn đều được đeo nhẫn. Nhẫn của Iesua có một vết khắc, của Dismas có hai vết khắc, còn của Hestas – ba vết khắc. Hố đã được lấp kín, chèn đá. Tolmai biết dấu riêng để nhận ra.

- Ôi giá như ta có thể thấy trước được! – Pilat nhăn mặt nói. – Giá như ta được gặp cái tên Levi Matvei này…

- Hắn ở đây, thưa quan tổng trấn!

Pilat mở to mắt, nhìn Aphrani một lúc, rồi nói:

- Ta xin cảm ơn nhà ngươi vì tất cả những gì đã làm được trong việc này. Ngày mai, ngươi hãy cho Tolmai đến gặp ta, báo cho anh ta biết trước rằng ta rất hài lòng về anh ta. Còn ngươi, Aphrani ạ, - nói đến đây, quan tổng trấn rút từ trong chiếc túi nhỏ gắn vào dải thắt lưng nằm trên bàn ra một chiếc nhẫn và trao nó cho quan chỉ huy đội mật vụ. - Nhà ngươi hãy nhận lấy làm kỹ niệm.

Aphrani nghiêng mình, đáp:

- Một vinh hạnh quá lớn, thưa quan tổng trấn.

- Toán lính đã hoàn thành việc chôn cất, ta đề nghị khen thưởng; những thám tử để mất bóng Giuda - cảnh cáo. Còn bây giờ, đưa Levi Matvei đến gặp ta. Ta cần những chi tiết về vụ Iesua.

- Xin tuân lệnh, thưa quan tổng trấn, - Aphrani đáp rồi vừa lui bước vừa cúi đầu chào; quan tổng trấn vỗ tay gọi to:

- Quân bay đâu! Mang đèn vào đây!

Aphrani đã đi xuống vườn; sau lưng Pilat đã thấp thoáng ánh đèn trong tay bọn gia nhân. Ba ngọn đèn được đặt lên bàn trước mặt quan tổng trấn, và ánh trăng lập tức lùi xuống vườn, dường như Aphrani đã mang nó đi theo mình. Thay vào chỗ Aphrani, bước lên bancông là một người lạ mặt nhỏ bé và gầy gò cùng với viên kenturion khổng lồ đi bên cạnh. Bắt gặp ánh mắt của quan tổng trấn, viên kenturion khổng lồ lập tức lùi xuống vườn và mất dạng.

Quan tổng trấn nhìn chằm chằm người mới đến bằng cặp mắt vừa háo hức vừa ít nhiều thảng thốt. Như người ta vẫn nhìn một kẻ được nghe nói tới rất nhiều, kẻ vẫn hằng được nghĩ đến và cuối cùng đã xuất hiện.

Người mới đến chừng bốn chục tuổi, da đen đúa, ăn mặc rách rưới, lấm đầy bùn đất đã khô, cặp mắt từ dưới hàng mi nhìn gằm gằm như chó sói. Tóm lại, anh ta nom lôi thôi, lếch thếch, giống như những kẻ hành khất vốn chen chúc rất nhiều trước cửa Đền Thờ hoặc trên các bãi chợ Hạ Thành ồn ào và bẩn thỉu.

Sự im lặng kéo dài rất lâu, nó bị chấm dứt bởi những cử chỉ lạ lùng của người bị đưa đến gặp Pilat. Anh ta chợt tái nhợt mặt, lảo đảo, và nếu như không kịp túm lấy mép bàn bằng bàn tay cáu bẩn, chắc đã ngã xuống sàn.

- Nhà ngươi sao thế? – Pilat hỏi.

- Không sao, - Levi Matvei đáp, làm một cử động giống như cố nuốt một cái gì đó. Chiếc cổ dài ngoẵng, cáu bẩn để trần của anh ta phồng lên rồi lại xẹp xuống.

- Nhà ngươi làm sao thế, trả lời đi – Pilat hỏi lại.

- Tôi quá mệt, - Levi đáp và rầu rĩ nhìn xuống sàn nhà.

- Ngồi xuống. – Pilat chỉ chiếc ghế bành, ra lệnh.

Levi nhìn quan tổng trấn vẻ nghi ngại, bước đến bên chiếc ghế bành, sợ hãi liếc đôi tay ghế bằng vàng, rồi ngồi xuống, nhưng không ngồi vào ghế bành, mà xuống sàn đá bên cạnh.

- Tại sao nhà ngươi không ngồi vào ghế? – Pilat hỏi.

- Người tôi bẩn, tôi làm lấm nó mất, - Levi nói, mắt nhìn xuống đất.

- Bây giờ ta sẽ cho nhà ngươi ăn.

- Tôi không muốn ăn, - Levi đáp.

- Nhà ngươi nói dối làm gì? – Pilat hỏi khẽ. – Nhà ngươi không ăn đã suốt mấy ngày nay rồi, mà có thể còn lâu hơn. Thôi được, tùy nhà ngươi. Ta sai gọi nhà ngươi đến để nhà ngươi cho ta xem con dao của nhà ngươi.

- Khi dẫn tôi đến đây, bọn lính đã tước mất rồi. – Levi đáp rồi cau có nói thêm: - Xin ngài trao nó lại cho tôi, tôi phải trả cho chủ của nó. Tôi đã đánh cắp nó.

- Để làm gì?

- Để cắt giây thừng, - Levi Matvei đáp.

- Mark? – quan tổng trấn gọi to, và viên kenturion bước lên bancông. – Đưa cho ta con dao của người này.

Kenturion rút từ một trong hai chiếc bao thắt lưng ra con dao cắt bánh mì cáu bẩn và trao nó cho quan tổng trấn. Còn tự mình lại lui xuống vườn.

- Nhà ngươi lấy con dao ở đâu?

- Trong hiệu bánh mì ở Hevron, ngay ở bên tay trái đường đi vào thành phố.

Pilat nhìn con dao rộng bản, chẳng hiểu để làm gì, đưa tay sờ lên xem lưỡi dao có sắc không, và nói:

- Về chuyện con dao thì nhà ngươi đừng lo, nó sẽ được trả về cho chủ cũ. Còn bây giờ là việc thứ hai: hãy cho ta xem những tờ giấy da cừu mà nhà ngươi mang theo và ghi chép những lời của Iesua.

Levi liếc nhìn Pilat với vẻ thù ghét và mỉm một nụ cười độc địa đến nổi khuôn mặt anh ta biến dạng, xấu xí hẳn đi.

- Ngài muốn tước nó đi ư? Tước đi cái cuối cùng mà tôi có, - anh ta hỏi.

- Ta không bảo nhà ngươi: nộp đây, - Pilat đáp, - ta chỉ bảo: cho ta xem.

Levi lục bới trong ngực áo và rút ra một tấm giấy da cừu. Pilat cầm lấy, mở ra, trải ra trên mặt bàn giữa những ngọn đèn và nheo mắt lại, bắt đầu nghiên cứu những đường nét nguệch ngoạc, viết bằng mực đen. Rất khó có thể đọc được những hàng chữ đó, và Pilat nhăn mặt, cúi xuống bên tấm da cừu đưa ngón tay lần theo từng dòng. Cuối cùng ngài cũng hiểu được là những điều ghi chép trên đó bao gồm một mớ rời rạc những câu nói có tính chất châm ngôn, những ngày tháng nào đó, những ghi chép chi thu và những đoạn thơ ca. Pilat đọc được một vài mẩu: “ Không có cái chết… Hôm qua chúng tôi được ăn những quả vả đầu mùa rất ngọt…”

Mặt nhăn nhó lại vì căng thẳng, Pilat nheo mắt, đọc tiếp: “Chúng ta sẽ trông thấy dòng đời, một con sông tinh khiết…Loài người sẽ nhìn lên mặt trời qua lần pha lê trong suốt…”

Đến đây, Pilat bỗng rùng mình. Trong những dòng cuối cùng của tấm giấy da cừu ngài đọc được những lời sau: “…tội lỗi nặng nề nhất…sự hèn nhát”.

Pilat gấp tấm giấy da cừu lại và bằng một cử chỉ đột ngột trả nó cho Levi.

- Cầm lấy, - ngài nói, và sau một lát im lặng, tiếp: - Nhà ngươi, như ta thấy, là một người có học, và nhà ngươi, một kẻ đơn độc, chẳng nên đi lang thang không nhà cửa trong bộ áo quần hành khất này làm gì. Ở Kasaria ta có một thư viện lớn, ta rất giàu, và ta muốn đưa nhà ngươi về làm việc ở đó. Nhà ngươi sẽ đọc và giữ gìn những cuốn sách bằng giấy chỉ thảo, sẽ được ăn no mặc đủ.

Levi đứng dậy, đáp:

- Không, tôi không muốn.

- Tại sao? - sầm mặt lại, quan tổng trấn hỏi, - hay là ta làm nhà ngươi căm ghét, nhà ngươi sợ ta?

Vẫn nụ cười xấu xí đó làm méo mó khuôn mặt Levi, anh ta nói;

- Không phải thế, mà là vì ngài sẽ sợ tôi. Ngài sẽ không dễ dàng nhìn vào mặt tôi sau khi ngài đã giết chết anh ấy.

- Im đi, - Pilat quát, - hãy cầm lấy tiền vậy.

Levi lắc đầu từ chối. Quan tổng trấn nói tiếp;

- Ta biết nhà ngươi coi mình là học trò của Iesua, nhưng ta nói với nhà ngươi là nhà ngươi chưa nắm được một tí gì trong số những điều mà anh ta đã dạy ngươi. Bởi vì nếu như thế thì nhà ngươi nhất định phải nhận của ta một cái gì đó. Nhà ngươi nên nhớ là trước khi chết, Iesua nói rằng anh ta không buộc tội ai cả. – Pilat giơ ngón tay lên trời đầy ý nghĩa, khuôn mặt ngài co giật. - Nếu là Iesua thì anh ta nhất định đã lấy một cái gì đấy. Nhà ngươi tàn nhẫn, còn anh ta không phải là người tàn nhẫn. Nhà ngươi sẽ đi đâu?

Levi bỗng bước lại gần bàn, hai tay chống lên mặt bàn, và nhìn thẳng vào mặt quan tổng trấn bằng đôi mắt rực lửa, và nói thì thầm:

- Ighemon, ngài hãy biết rằng tôi sẽ giết chết một người ở Iersalaim này. Tôi muốn nói điều đó với ngài để ngài biết rằng máu sẽ còn chảy.

- Thì ta cũng biết rằng máu sẽ còn chảy, - Pilat đáp. - Những lời của nhà ngươi không làm ta ngạc nhiên. Nhà ngươi, tất nhiên, muốn giết ta chứ gì?

- Ngài thì tôi không đủ sức giết, - Levi nhe răng mỉm cười, đáp. – Tôi không phải là người quá ngốc để tính làm việc đó, nhưng tôi sẽ đâm chết tên Giuda quê ở Kiriaph, tôi sẽ dành phần còn lại của đời mình cho việc này.

Lập tức, một vẻ khoái trá hiện lên trong đôi mắt của quan tổng trấn; đưa ngón tay vẫy Levi Matvei bước lại gần hơn, ngài nói:

- Việc đó nhà ngươi cũng không làm được đâu, nhà ngươi đừng vất vả nữa. Tên Giuda đã bị giết đêm vừa rồi.

Levi nhảy lùi khỏi bàn, nhìn quanh man dại, và hét to:

- Ai giết?

- Đừng nóng nảy thế, - cười để lộ hàm răng, Pilat đáp và lau hai tay vào nhau. – Ta e rằng, ngoài nhà ngươi ra, Iesua còn có những người ngưỡng mộ khác.

- Ai giết? - Levi thì thào lập lại.

Pilat trả lời anh ta:

- Đó là ta.

Levi há hốc miệng, nhìn quan tổng trấn với vẻ man dại, còn Pilat nói tiếp:

- Điều đã làm, tất nhiên, là còn ít, nhưng dù sao đó cũng là do ta làm. - Rồi ngài thêm: - Thế nào, bây giờ thì nhà ngươi nhận một cái gì chứ?

Levi suy nghĩ một lát, nét mặt dần dần dịu xuống, và cuối cùng anh ta nói:

- Ngài hãy ra lệnh đem cho tôi một mẩu giấy da cừu chưa viết.

Một giờ sau, Levi đã không còn ở trong lâu đài nữa. Bây giờ, sự im ắng của buổi rạng đông chỉ bị phá vỡ bởi những bước chân nhẹ nhàng của mấy người lính gác đi lại dưới vườn. Mặt trăng nhanh chóng nhạt dần, ở phía chân trời đối diện với nó hiện lên ngôi Sao Mai trắng bệch. Những ngọn đèn đã tắt từ lâu. Quan tổng trấn nằm trên giường. Đặt một bàn tay dưới má, ngài ngủ và thở nhẹ nhàng. Con chó Banga nằm bên cạnh.

Quan tổng trấn thứ năm của xứ Giudea Ponti Pilat đã đón bình minh ngày thứ mười lăm tháng Nisan như thế đó.


----------------------
(1) Tetradrakhma: drakhma là đơn vị tiền cổ Hy Lạp, chứa khoảng 6 – 7 gram bạc, cũng tức là đồng tiền bằng bạc, đúc từ thế kỷ thứ IV trước công nguyên. Tetra là một bộ phận trong các từ phức, có nghĩa là bốn (4).
(2) Valeri Grat: viên tổng trấn tiền nhiệm của Ponti Pilat ở Giudea.

[leminhchau]

Chương 27
KẾT CỤC CỦA CĂN HỘ SỐ 5O

Khi Margarita đọc đến những chữ cuối cùng của chương “ Quan tổng trấn thứ năm của xứ Giudea Ponti Pilat đã đón bình minh ngày thứ mười lăm tháng Nisan như thế đó”, thì trời bắt đầu sáng.

Ngoài mảnh sân nhỏ, bầy chim sẻ ríu rít hót với nhau câu chuyện buổi sớm sôi nổi và vui vẻ trong các nhành liễu và lipa.

Margarita rời ghế bành đứng dậy, vươn vai, chỉ đến bây giờ nàng mới cảm thấy khắp người mỏi nhừ và buồn ngủ. Cần phải nói, có một điều thú vị là tâm hồn của Margarita tuyệt đối thanh thản. Những ý nghĩ của nàng không rối rắm, tản mạn, nàng hoàn toàn không bị chấn động trước việc nàng đã qua một đêm khác thường đến vậy. Những hồi ức về việc nàng đã có mặt tại vũ hội của chúa quỷ Satan, rồi bằng một phép mầu nào đó, Nghệ Nhân đã được trở lại với nàng, cuốn tiểu thuyết đã bị đốt cháy lại xuất hiện từ tro bụi, và tất cả lại y nguyên như cũ trong căn hộ tầng ngầm ở ngõ nhỏ, nơi tên vu khống Aloyzi Mogarưt đã bị đuổi đi, - tất cả đều không làm cho Margarita bận tâm. Tóm lại, việc làm quen với Voland không gây cho nàng một tác hại tâm lý nào. Tất cả đã xảy ra dường như hiển nhiên nó phải xảy ra như vậy. Nàng bước sang phòng bên, nơi Nghệ Nhân vẫn say sưa ngủ, tắt ngọn đèn bàn bây giờ trở nên không còn cần thiết, rồi nằm xuống chiếc đivăng nhỏ được trải bằng mảnh chăn rách cạnh bức tường đối diện. Một phút sau, nàng thiếp đi và không hề mộng mị gì cho tới sáng. Im lặng bao trùm lên những căn phòng của căn hộ tầng ngầm, im lặng trong cả ngôi nhà của người chủ thầu xây dựng, cả trong ngõ phố nhỏ vắng tanh.

Nhưng cũng vào lúc đó, tức là vào bình minh ngày thứ bảy, cả một tầng lớn của một trong những cơ quan ở Moskva không ngủ. Từ những ô cửa sổ hướng ra mặt quảng trường lớn rải nhựa, nơi có những cổ xe đặc biệt đang chậm chạp rú máy dùng bàn chải quét sạch mặt đường, ánh điện sáng rực vẫn hắt ra hòa vào những tia nắng của vầng mặt trời đang lên.

Cả tầng nhà này đang tiến hành điều tra vụ Voland, và đèn điện sáng suốt đêm trong hàng chục căn phòng làm việc.

Thực ra mà nói, sự việc đã rõ ràng ngay từ ngày hôm qua, tức là thứ sáu, khi nhà hát Tạp Kỹ buộc phải đóng cửa vì lý do toàn bộ ban lãnh đạo của nó biến mất và còn vì đủ các trò bậy bạ khác diễn ra vào buổi biểu diễn hắc ảo thuật nổi tiếng nọ. Nhưng khổ một nỗi là những tin tức mới vẫn cứ liên tục không ngớt được gửi về tầng nhà không ngủ.

Bây giờ, nhiệm vụ của ban điều tra vụ việc kỳ lạ này – cái vụ việc rõ ràng là có hơi huớng của ma quỷ, lại còn pha thêm những trò ảo thuật thôi miên và hiển nhiên đã dính dáng đến hình sự, - là phải kết gắn tất cả những sự kiện đủ dạng và rối rắm xảy ra ở nhiều chỗ khác nhau của Moskva vào một mối thống nhất.

Người đầu tiên buộc phải hiện diện ở tầng nhà không ngủ sáng choang ánh điện là Arkadi Apolonovich Sempleiarov, chủ tịch Hội đồng âm thanh.

Vào thứ sáu sau bữa ăn trưa, trong căn hộ của ông ta ở ngôi nhà cạnh Cầu Đổ vang lên tiếng chuông điện thoại, Một giọng đàn ông đòi nói chuyện với Arkadi Apolonovich. Phu nhân của Arkadi Apolonovich bước đến bên máy điện thoại và cau có đáp rằng Arkadi Apolonovich cảm thấy trong người khó ở, đã đi nằm nghỉ và không thể đến bàn điện thoại được. Nhưng rồi Arkadi Apolonovich cũng buộc phải đi ra bàn điện thoại. Khi được hỏi ở đâu gọi cho Arkadi Apolonovich, giọng nói ở trong ống nghe đáp rất ngắn là từ đâu gọi.

- Ngay …ngay, chờ cho một giây…ngay…ngay, chờ cho một phút… - phu nhân của ông Chủ tịch Hội đồng âm thanh, thường ngày vốn rất kênh kiệu, bỗng lắp ba lắp bắp rồi bay như tên bắn vào phòng ngủ dựng Arkadi Apolonovich dậy khỏi chiếc giường, nơi ông ta đang nằm ngủ và với một nỗi đau khổ vô bờ nhớ lại buổi diễn tối qua và cuộc cãi lộn nửa đêm kèm theo việc đuổi cô cháu gái từ Saratov đến ra khỏi căn hộ.

Và quả nhiên, không phải sau một giây, cũng không phải sau một phút, mà sau một phần tư phút, Arkadi Apolonovich, với một chiếc giày trên chân trái, mặc độc quần áo lót, đã đứng cạnh bàn điện thoại lắp bắp vào máy;

- Vâng, tôi đây…Tôi nghe đây, tôi nghe đây…

Phu nhân của ông, vào giây phút này quên bẵng mất tất cả những tội lỗi ghê tởm, tội phản bội lại lòng chung thủy mà Arkadi Apolonovich bất hạnh đã bị tố cáo, thò khuôn mặt hoảng hốt vào cánh cửa dẫn ra hành lang, chọc chọc chiếc giày vào không khí.

- Đi giày vào, đi vào…Lạnh chân cảm bây giờ. – Đáp lại Arkadi Apolonovich vung vẩy chiếc chân trần, trợn cặp mắt dữ tợn đuổi vợ đi, và lắp bắp vào điện thoại:

- Vâng, vâng, vâng, tất nhiên, tôi hiểu…Tôi sẽ đi ngay bây giờ.

Suốt buổi tối Arkadi Apolonovich phải ngồi tại cái tầng nhà của ban điều tra. Câu chuyện trao đổi thật nặng nề, một câu chuyện cực kỳ khó chịu, bởi lẽ ông ta buộc phải kể một cách vô cùng chân thật không chỉ về cái buổi biểu diễn nọ và cuộc ấu đả trong khoang lô, mà kèm theo đó, điều này quả là rất cần thiết, phải kể cả về cô Militxa Andreevna Pokobatko ở phố Elokhovskaia, cả về cô cháu gái họ từ thành phố Saratov đến, và còn về nhiều điều khác, những điều khiến câu chuyện gây cho Arkadi Apolonovich những nỗi đau khổ không thể nào tả nổi.

Một điều hiển nhiên là những lời khai của Arkadi Apolonovich, một nhân vật trí thức và có văn hóa, người đã tận mắt chứng kiến buổi biểu diễn tệ hại kia, người làm chứng sáng dạ và có chuyên môn cao, người đã mô tả một cách tuyệt vời cả nhà ảo thuật bí ẩn mang mặt nạ lẫn hai tên trợ lý côn đồ của ông ta, người nhớ rất chắc chắn rằng họ của tay pháp sư kia là Voland - những lời khai của Arkadi Apolonovich đã giúp cho việc điều tra tiến triển khá nhiều. Việc đối chiếu lời khai của Arkadi Apolonovich với lời khai của những người khác, trong số đó có cả các bà các cô vốn là nạn nhân sau buổi diễn (kể cả cô mặc áo lót tím khiến Rimski kinh ngạc, và than ôi, còn nhiều người khác nữa), cả anh nhân viên văn thư Karpov lần đó được phái đến căn hộ số 50 trên phố Sadovaia, - đã cho phép nhanh chóng xác định được nơi cần phải tìm thủ phạm của tất cả những trò phiêu lưu đó.

Người ta đã đến căn hộ số 50, và không phải một lần, không chỉ đã xem xét nó một cách cực kỳ kỹ lưỡng, mà còn gõ khắp các bức tường trong đó, lục soát các ống thông khói lò sưởi, tìm những chỗ ẩn kín. Nhưng tất cả những biện pháp đó đều không mang lại một kết quả gì, không một lần đến khám nào phát hiện ra dù chỉ lấy một người ở trong căn hộ, mặc dù đã rõ ràng rằng trong căn hộ phải có ai đó, tuy tất cả những nhân vật bằng cách này hay cách khác liên quan đến việc đón tiếp các nghệ sĩ nước ngoài tới Moskva đều khẳng định một cách quả quyết và chắc chắn rằng không có và không thể nào có được nhà hắc ảo thuật Voland nào ở Moskva cả.

Tuyệt nhiên không ở đâu thấy ông ta đăng ký việc mình đến thủ đô, không ai thấy ông ta xuất trình hộ chiếu của mình hay bất kỳ một thứ giấy tờ, một thứ hợp đồng nào khác, và không một ai nghe nói gì về ông ta cả. Trưởng ban chương trình của Ủy ban biểu diễn Kitaisev thề thốt rằng ông giám đốc Stepan Likhodeev đã bị mất tích không hề gửi bất kỳ một tờ chương trình biểu diễn nào của bất kỳ một tay Voland nào cho ông ta duyệt hết, và cũng không ai gọi điện cho Kitaisev về tay Voland đó cả. Vậy cho nên ông ta, Kitaisev, tuyệt đối không hiểu và không biết bằng cách nào ở nhà hát Tạp Kỹ Stepan lại để xảy ra một buổi biểu diễn như vậy. Khi người ta nói rằng chính Arkadi Apollonovich tự mắt mình trông thấy nhà ảo thuật đó trên buổi biểu diễn, Kitaisev chỉ biết dang rộng hai tay ra vẻ vô cùng ngạc nhiên và ngước mắt lên nhìn trời. Qua riêng đôi mắt của Kitaisev cũng có thể trông thấy và mạnh dạn nói được rằng: ông ta trong sáng như pha lê.

Còn chính ông Prokhor Pet’rovich, chủ nhiệm Ủy ban biểu diễn…

…. Nhân thể nói thêm: ông ta đã hiện ra trong bộ comlê của mình ngay khi những người công an bước vào phòng làm việc của ông ta, việc đó khiến cho Anna Ritrardovna mừng rỡ cùng cực và những người công an bị gọi đến một cách vô ích ngạc nhiên đến tột độ. Và xin nói thêm một câu nữa: sau khi trở về chỗ của mình trong bộ comlê sọc màu xám, Prokhor Pet’rovich hoàn toàn nhất trí với những quyết định mà bộ comlê đã ký duyệt trong thời gian ông ta vắng mặt ngắn ngủi.

… vậy là, chính cả ông Prokhor Pet’rovich cũng tuyệt đối không biết gì về tay Voland nào cả.

Sự việc hóa ra, như các vị thấy đấy, cực kỳ khó hiểu: hàng mấy ngàn khán giả, toàn bộ nhân viên nhà hát Tạp Kỹ, và cuối cùng, Sempleiacov Arkadi Apollonovich, một con người có học vấn siêu thường, tất cả đã trông thấy nhà ảo thuật nọ cùng mấy tên trợ lý ba lần đáng nguyền rủa của ông ta, thế mà trong lúc đó tuyệt nhiên không thể có cách nào tìm thấy ông ta ở đâu. Vậy thì, xin phép được hỏi các vị: phải chăng ông ta đã độn thổ ngay tức thì sau buổi biểu diễn đáng ghê tởm của mình, hay là, như một số người khẳng định, ông ta hoàn toàn không hề đến Moskva? Nếu như điều thứ nhất đúng, thì không nghi ngờ gì nữa, là khi độn thổ, ông ta đã túm theo toàn bộ ban lãnh đạo nhà hát Tạp Kỹ, còn nếu như điều thứ hai đúng thì chẳng hóa ra là chính ban lãnh đạo nhà hát Tạp Kỹ, sau khi bày ra những trò du côn bẩn thỉu nào đó (chỉ cần nhớ lại chiếc kính cửa sổ bị đập vỡ trong phòng làm việc và thái độ lạ lùng của con chó Tuzbuben!) đã biến mất tăm dạng khỏi Moskva.

Cần phải có lời khen ngợi người chỉ huy cuộc điều tra. Phó giám đốc tài chính Rimski đã được tìm ra một cách nhanh chóng đến đáng kinh ngạc. Chỉ cần đối chiếu thái độ của Tuzbuben ở bến đỗ taxi cạnh rạp chiếu bóng với một vài số liệu thời gian, chẳng hạn, buổi biểu diễn kết thúc lúc mấy giờ và Rimski có thể biến mất khi nào, là đủ để ngay lập tức gửi điện đi Leningrad. Sau một giờ nhận được điện trả lời (lúc gần tối thứ sáu), rằng đã tìm thấy Rimski ở buồng số 412 của khách sạn “Astoria”, tầng bốn, cạnh buồng người phụ trách chương trình của một trong những nhà hát Moskva đang mùa lưu diễn ở Lenigrad, ở ngay trong căn buồng được trang bị đồ gỗ mầu xanh xám khảm vàng và một buồng tắm tuyệt vời.

Được tìm thấy khi đang trốn trong tủ quần áo của buồng số 412 khách sạn “Astoria”, Rimski lập tức bị bắt và đem đi hỏi cung ngay tại Leningrad. Sau đó, một bức điện được gửi về Moskva báo tin rằng phó giám đốc nhà hát Tạp Kỹ ở trong tình trạng không có năng lực chịu trách nhiệm về các hành vi của mình, anh ta không thể trả lời các câu hỏi một cách thỏa đáng hoặc không muốn trả lời, mà chỉ xin được trốn vào trong một căn phòng bọc thép có lính vũ trang canh giữ. Moskva gửi điện đến ra lệnh áp giải Rimski về thủ đô ngay, và kết quả là chiều thứ sáu, Rimski đã lên chuyến tàu đêm cùng một đội áp tải rời Leningrad đi Moskva.

Vào chiều thứ sáu cũng đã tìm ra dấu vết của Likhodeev. Những bức điện hỏi về Likhodeev được gửi đi khắp tất cả các thành phố, và Italia trả lời rằng Likhodeev đã có mặt ở Italia, nhưng vừa lên máy bay bay về Moskva.

Chỉ duy nhất có một người không thể nào tìm ra dấu vết. Đó là Varenukha. Nhân vật trưởng phòng quản trị nhà hát nổi tiếng khắp Moskva bỗng dưng biệt vô âm tín.

Cũng cùng thời gian đó lại còn phải xử lý những việc diễn ra ở những khu vực khác của Moskva và ngoài nhà hát Tạp Kỹ. Phải giải quyết những trường hợp lạ thường xảy ra với các nhân viên hát bài “ Baikan thần thánh biển vinh quang…” (xin nói thêm: giáo sư S’travinski sau hai giờ đồng hồ đã thành công trong công việc làm cho họ bình thường trở lại nhờ chích một thứ thuốc gì đó vào dưới da}, với những người trả cho người khác hoặc nộp cho cơ quan nhà nước dưới dạng những tờ giấy bạc nhưng sau đó biến thành thứ có quỷ mới biệt là cái gì, cũng như với những người là nạn nhân của cái trò đánh tráo này.

Và hiển nhiên là trong số tất cả những trường hợp xảy ra đó, cái trường hợp khó chịu nhất, bê bối nhất và nan giải nhất là vụ đánh cắp giữa thanh thiên bạch nhật chiếc đầu của nhà văn quá cố Berlioz ngay từ trong quan tài ở phòng lớn nhà Griboedov.

Mười hai người tiến hành cuộc điều tra cứ móc nối lẫn với nhau các mắc xích nằm rải rác khắp Moskva của cái vụ việc rối rắm phức tạp này.

Một dự thẩm viên đi đến bệnh viện của giáo sư S’ravinski. Việc đầu tiên của anh ta là yêu cầu trao cho mình danh sách tất cả những người vào bệnh viện trong ba ngày cuối cùng. Bằng cách đó đã phát hiện ra Nikanor Ivanovich Bosoi và tay điều khiển chương trình bất hạnh bị vặn mất đầu. Nhưng hai người này được chu ý tới không nhiều lắm. Bây giờ đã có thể dễ dàng xác định họ là nạn nhân của cùng một bọn do nhà ảo thuật bí ẩn kia cầm đầu. Nhưng viên dự thẩm đặc biệt quan tâm đến nhà thơ Ivan Nikolaevich Bezdomnưi.

Cánh cửa phòng số 117 của Ivan mở ra vào lúc gần tối vào ngày thứ sáu, bước vào phòng là một người còn trẻ, mặt tròn, dáng trầm tĩnh và lịch thiệp; anh ta hoàn toàn không giống một dự thẩm viên, nhưng thực ra lại là một trong những nhân viên điều tra giỏi nhất Moskva. Anh ta trông thấy người đàn ông còn trẻ nằm trên giường, mặt tái nhợt và hốc hác, với cặp mắt thể hiện một sự bàng quang hờ hững đối với tất cả những gì xảy ra xung quanh, khi thì nhìn đi đâu đó xa xăm, vượt lên mọi vật xung quanh, khi thì hướng sâu vào nội tâm của chính bản thân mình.

Viên dự thẩm ân cần tự giới thiệu rồi nói rằng anh ta đến gặp Ivan Nikolaevich để trao đổi về những việc xảy ra vào chiều ngày hôm kia ở công viên Hồ Pat’riarsi.

Ồ, Ivan chắc đã đắc ý biết chừng nào, nếu như nhân viên điều tra đến gặp anh trước đây, ít ra là, nói ví dụ: Vào tối thứ năm, khi Ivan nóng nảy và khao khát đòi mọi người phải nghe câu chuyện của anh về Hồ Pat’riarsi. Bây giờ thì cái mơ ước của anh được góp tay bắt tên chuyên gia nọ đã trở thành hiện thực, anh không còn cần phải chạy đi tìm ai nữa, tự người ta đã đến gặp anh để nghe anh kể lại những gì xảy ra vào chiều thứ tư hôm ấy.

Nhưng than ôi, trong thời gian kể từ khi xảy ra cái chết của Berlioz, Ivan đã thay đổi hoàn toàn. Anh sẳn lòng và lịch sự trả lời tất cả những câu hỏi của viên dự thẩm, nhưng giờ đây sự hờ hững biểu lộ cả trong ánh mắt Ivan lẫn trong giọng nói của anh. Số phận của Berlioz không còn làm cho nhà thơ xúc động nữa.

Trước khi viên dự thẩm đến, Ivan nằm mơ màng trên giường, và trước mắt anh ta hiện ra những hình ảnh khác thường. Chẳng hạn, anh trông thấy một thành phố kỳ lạ, bí ẩn, không có thật, với những khối đá cẩm thạch, những dãy cột bị bào mòn, những mái che lấp lánh dưới ánh mặt trời, với ngôi tháp Antoni đen ngòm dữ tợn và ảm đạm, với tòa lâu đài ở ngọn đồi phía tây gần như chìm ngập tới tận mái trong màu xanh cây cối của khu vườn nhiệt đới, với những pho tượng đồng cháy rực dưới nắng hoàng hôn nổi bật lên phía trên màu xanh đó, anh trông thấy những kenturion La Mã mặc giáp đồng đi lại dưới chân tường của ngôi thành cổ.

Trong cơn mơ màng, trước mắt Ivan hiện lên một người ngồi bất động trong ghế bành, râu cạo nhẳn, với khuôn mặt màu vàng bị giày vò; ông ta mặc chiếc áo choàng trắng với lần vải lót trong đỏ như máu, ngồi nhìn xuống khu vườn xanh tốt và xa lạ với vẻ thù ghét. Ivan còn trông thấy ngọn đồi trọc màu vàng, những cây cột có thanh xà ngang bỏ không.

Còn những chuyện xảy ra ở công viên hồ Pat’riarsi giờ không làm cho nhà thơ Ivan Bezdomnưi quan tâm nữa.

- Ivan Nikolaevich, khi ông Berlioz ngã xuống dưới tàu điện, anh đứng có xa chiếc cửa quay không?

Một nét cười mỉm hờ hững thoáng qua không hiểu sao nhợt hiện ra trên môi Ivan, và anh đáp lại:

- Tôi ở xa.

- Thế còn cái tay mặc áo kẻ ô thì ở ngay cạnh cửa quay à?

- Không, anh ta ngồi trên ghế băng cách đấy một quãng.

- Anh nhớ rõ là người mặc áo kẻ ô không đi đến bên cửa quay khi ông Berlioz ngã chứ?

- Tôi nhớ. Anh ta không đi đến đấy. Anh ta ngồi doãi người trên ghế.

Đó là những câu hỏi cuối cùng của viên dự thẩm. Hỏi xong, anh ta đứng dậy, chìa tay cho Ivan, chúc anh nhanh chóng bình phục, và tỏ ý hy vọng rằng sắp tới sẽ lại được đọc thơ anh.

- Không, - Ivan trả lời khe khẽ, - tôi sẽ không làm thơ nữa.

Viên dự thẩm mỉm cười một cách lịch sự, bày tỏ sự tin tưởng rằng hiện nay nhà thơ đang ở trong tình trạng tâm thần ít nhiều bất yên, nhưng điều đó sẽ nhanh chóng qua khỏi.

- Không, - Ivan đáp, không nhìn viên dự thẩm, mà nhìn ra xa, về phía chân trời đang dần tắt nắng. – Cái đó sẽ không bao giờ qua khỏi. Những bài thơ tôi viết là thơ tồi, bây giờ thì tôi đã hiểu ra điều đó.

Viên dự thẩm chia tay với Ivan sau khi đã nhận được những số liệu khác quan trọng. Lần theo sợi chỉ nối các sự kiện từ cuối đến đầu, rốt cục rồi người ta cũng đã đến được cái ngọn nguồn xuất phát tất cả các sự kiện. Viên dự thẩm không nghi ngờ rằng những điều đó bắt đầu từ vụ giết người ở công viên hồ Pat’riarsi. Tất nhiên cả Ivan lẫn tay măc áo kẻ ô không ai đẩy viên chủ tịch MASSOLIT bất hạnh kia xuống dưới tàu điện, không một ai tác động, có thể nói, bằng lực vật lý, đến cái ngã của ông ta xuống dưới bánh xe. Nhưng viên dự thẩm tin chắc rằng Berlioz đã nhảy xuống dưới tàu điện (hoặc ngã xuống đó) là do bị thôi miên.

Vâng, số liệu thì đã có nhiều, và đã rõ là phải bắt ai và bắt ở đâu. Nhưng vấn đề là ở chỗ không làm thế nào để có thể bắt được. Cần phải nhắc lại rằng không nghi ngờ gì nữa, trong căn hộ số 50 ba lần đáng nguyền rủa kia phải có một ai đấy. Chốc chốc căn hộ đó lại trả lời những hồi chuông điện thoại, khi thì bằng giọng rè rè, khi thì bằng giọng mũi, đã mấy lần cửa sổ trong căn hộ mở ra, thậm chí từ đó còn vẳng ra tiếng máy hát. Thế mà lần nào cử người đến đều tuyệt đối không tìm thấy một ai ở đó cả. Mà đến không phải một lần, lại còn vào những thời gian khác nhau của ngày đêm. Như vậy chưa hết, người ta còn dùng lưới quét khắp căn hộ, kiểm tra tất cả ngóc ngách. Căn hộ từ lâu đã bị nghi ngờ. Người ta canh gát không chỉ lối vào chính đi qua cổng trước, mà còn cả lối sau; rồi cả ống thông khói trên mái nhà cũng bị canh giữ. Vâng, căn hộ số 50 đã gây ra những trò tồi tệ, nhưng không thể làm gì với nó được.

Tình hình cứ như vậy kéo dài cho đến nữa đêm thứ sáu sang ngày thứ bảy, khi nam tước Maighel, trong bộ lễ phục buổi tối diện giày da láng trang trọng đi đến căn hộ số 50 với tư cách là khách mời. Người ta còn nghe thấy cánh cửa mở ra đón nam tước vào căn hộ. Đúng mười phút sau, không hề bấm chuông gọi cửa, một nhóm người xông vào căn hộ, nhưng họ không những không tìm thấy các chủ nhà, một điều thật lạ lùng, cả nam tước Maighel cũng hoàn toàn mất bóng.

Vậy là, như đã nói ở trên, sự việc cứ kéo dài như thế cho đến bình minh ngày thứ bảy. Tới lúc đó đã có thêm những số liệu mới và rất đáng chú ý. Một chiếc máy bay hành khách sáu chỗ ngồi từ Krưm đến đã hạ cánh xuống sân bay Moskva. Trong số những người từ máy bay bước xuống có một hành khách thật dị thường. Đó là người đàn ông hãy còn trẻ, râu ria mọc rậm rì, ba ngày đêm không tắm rửa, cặp mắt hoảng hốt và đỏ chạch, không có hành lý và ăn mặc hơi kỳ quái: đầu đội mũ lông thành cao, mình khoác áo buốcka mặc ngoài áo lót ngủ và đi đôi giày da dùng trong nhà màu xanh mới cứng vừa mua. Ông ta vừa mới xuống cầu thang máy bay, lập tức có mấy người bước lại gặp. Người ta đã đợi sẳn ông này ở sân bay, và chỉ một lúc sau, viên giám đốc không thể nào quên được của nhà hát Tạp Kỹ Stepan Bogdanovich Likhodeev đã có mặt tại bàn điều tra. Ông ta cung cấp thêm những số liệu mới. Bây giờ thì trở nên rõ ràng rằng Voland chui được vào nhà hát Tạp Kỹ dưới dạng một nghệ sĩ sau khi đã thôi miên Stepan Likhodeev, và sau đó ném chính ông Stepan này đi xa Moskva có Chúa mới biết bao nhiêu cây số. Số liệu như vậy là được bổ sung phong phú thêm, nhưng tình hình chẳng nhờ thế trở nên dễ dàng, mà ngược lại thậm chí có phần còn rắc rối hơn bởi gì ai cũng hiểu rõ ràng để bắt giữ được một tay có khả năng làm những trò như vậy với Stepan đâu phải là việc dễ dàng. Cũng xin nói thêm, Likhodeev, theo lời yêu cầu của chính anh ta, đã được giam vào một xà lim chắc chắn. Tiếp đó, trước mặt ban điều tra xuất hiện Varenukha, anh ta vừa bị bắt ở nhà riêng của mình sau gần hai ngày đêm vắng mặt không để lại tin tức.

Mặc dù đã hứa với Azazello là sẽ không nói dối nữa, tay trưởng phòng quản trị nhà hát lại mở đầu lời khai bằng một điều dối trá. Tuy nhiên, thực ra mà nói, cũng không nên phê phán anh ta một cách quá nghiêm khắc về điều đó. Bởi vì Azazello chỉ cấm anh ta nói dối và thô lỗ qua điện thoại, còn trong trường hợp này trưởng phòng quản trị nhà hát khi nói chuyện hoàn toàn không dùng đến thứ máy móc đó. Mắt lấc láo nhìn quanh, Ivan Savelievich khai rằng trưa ngày thứ tư anh ta ngồi một mình trong phòng làm việc ở nhà hát Tạp Kỹ và uống rượu say, rồi sau đấy đi đâu đó, còn đi đâu thì anh ta không nhớ; ở đâu đó lại uống thêm loại vodka nặng, còn ở đâu cũng không nhớ; ở đâu đó nằm ngủ quên dưới hàng rào, mà ở đâu thì cũng lại không nhớ. Chỉ sau khi người ta nói với Varenukha rằng bằng thái độ như vậy, một thái độ ngu ngốc và thiếu suy nghĩ, anh ta có thể gây cản trở cho việc điều tra một vụ án quan trọng, và anh ta, tất nhiên, sẽ phải chịu trách nhiệm về điều đó, Varenukha mới khóc nức lên và vừa nhìn quanh vừa thều thào bằng một giọng run rẩy, rằng anh ta nói dối vì quá khiếp hãi, vì sợ sự trả thù của bè lũ Voland, những kẻ đã bắt giam anh ta trong suốt mấy ngày qua. Cuối cùng, Varenukha đề nghị cầu xin, khao khát được nhốt vào một chiếc xà lim bọc thép.

- Hừ, quỷ quái chưa! Sao họ lại nghiện cái xà lim bọc thép đến thế. - một trong những dự thẩm viên lẩm bẩm.

- Cái bọn vô lại này đã làm cho họ quá khiếp sợ, - viên dự thẩm đã đến gặp Ivan Bezdomnưi nói.

Người ta cố làm cho Varenukha yên tâm, nói rằng anh ta sẽ được bảo vệ chắc chắn mà không cần đến xà lim nào cả. Đến lúc đó mới biết được rằng anh ta không hề uống bất cứ một thứ vodka nào ở dưới bất kỳ một hàng rào nào, mà anh ta đã bị đánh đập bởi hai người, một tay tóc hung có răng nanh, và một tay thấp béo...

- Ồ, giống như con mèo phải không?

- Vâng, vâng, vâng, - chỉ chực ngất đi vì kinh hãi, mắt liên tục đảo quanh, trưởng phòng quản trị nhà hát thì thầm tiếp tục kể những chi tiết của việc gần hai ngày qua anh ta ở trong căn hộ số 50 với tư cách con quỷ hút máu chỉ điểm và suýt nữa thì trở thành nguyên nhân dẫn đến cái chết của phó giám đốc tài chính Rimski.

Đúng lúc đó, người ta dẫn Rimski, vừa được đưa từ Lêningrad đến bằng tàu hỏa vào phòng. Nhưng cái ông già tóc bạc tâm thần rối loạn và run rẩy khiếp sợ này, - mà người ngoài rất khó nhận ra đó là ông phó giám đốc tài chính trước kia, - nhất thiết không chịu nói ra sự thật. Trong việc này ông ta tỏ ra rất kiên quyết. Rimski khẳng định rằng ông ta không hề trông thấy cô ả Ghella nào ở trên cửa sổ phòng làm việc của mình vào ban đêm, cũng như không hề gặp Varenukha, mà sự việc đầu đuôi chỉ rất đơn giản là ông ta cảm thấy khó ở và trong cơn rối trí đã lên tàu đi Leningrad. Cũng chẳng cần nói thêm rằng ông phó giám đốc tài chính ốm yếu kết thúc lời khai của mình bằng lời xin được nhốt vào một xà lim bọc thép.

Annuska bị bắt khi thị toan trả cho bà thủ quỷ ở cửa hàng bách hóa tổng hợp trên phố Arbat một tờ giấy bạc mười đôla. Câu chuyện của Annuska về những người bay ra khỏi cửa sổ ngôi nhà trên phố Sadovaia và chiếc khuyên bán nguyệt mà Annuska, theo lời thị kể, nhặt lên để nộp cho công an, đã được nghe rất chăm chú.

- Chiếc khuyên bán nguyệt đúng là bằng vàng đính kim cương? – các dự thẩm viên hỏi Annuska.

- Chẳng lẽ tôi lại không biết kim cương sao? – Annuska đáp.

- Nhưng anh ta cho chị tiền mười rúp phải không, như chị vừa nói ?

- Chẳng lẽ tôi lại không biết tiền mười rúp sao? – Annuska đáp.

- Thế thì chúng biến thành đôla từ bao giờ?

- Tôi không biết gì hết. Đôla nào, tôi không biết đôla đô liếc nào hết, - Annuska the thé đáp, - chúng tôi có quyền như vậy. Người ta trả công cho chúng tôi, chúng tôi đi mua vải hoa... – và thị bắt đầu nói đủ thứ nhảm nhí rằng thị không chịu trách nhiệm thay cho ban quản lý nhà, những kẻ đã dung túng một lũ ma quái nào đó ở trên tầng năm, khiến cho không ai sống nổi nữa.

Nghe đến đây, người nhân viên điều tra vung ngòi bút về phía Annuska, viết cho thị tờ giấy màu xanh ra cửa để sau đó mọi người thở phào nhẹ nhõm khi thị đã biến khỏi khu nhà.

Tiếp đó là một chuỗi dài những người khác được dẫn đến, trong đó có cả Nikolai Ivanovich. Ông ta bị bắt chủ yếu là do sự ngu ngốc của bà vợ ghen tuông: lúc gần sáng, bà ta đến công an báo rằng đức ông chồng của mình bỗng biến đi đâu mất. Nikolai Ivanovich không làm cho các nhân viên điều tra ngạc nhiên lắm khi ông ta đặt lên bàn tờ giấy chứng nhận ngộ nghĩnh về việc ông ta đã có mặt ở vũ hội của chúa quỷ Satan. Trong câu chuyện kể việc ông ta đã mang trên mình cô gái làm công khỏa thân của Margarita Nikolaievna bay đi đâu đó đến với bè lũ quỷ sứ tắm ở sông và về việc xuất hiện trước đó của Margarita Nikolaievna cũng khỏa thân trên ô cửa sổ, Nikola Ivanovich có ít nhiều đi trệch khỏi sự thật. Chẳng hạn, ông ta cho là không cần thiết phải nhắc đến chuyện mình đã mò đến phòng ngủ với chiếc áo lót bị vứt trong tay và chuyện ông ta gọi Natasa là thần Vệ Nữ. Theo lời kể của Nikolai Ivanovich thì sự việc hóa ra là Natasa bay ra khỏi cửa sổ, cưỡi lên người ông ta và lôi ông ta ra khỏi Moskva.

- Bị cưỡng ép, tôi buộc phải vâng theo, - Nikolai Ivanovich kể, và kết thúc những câu chuyện bịa đặt của mình bằng lời yêu cầu không kể lại một lời nào với bà vợ của ông ta. Nikolai Ivanovich đã nhận được lời hứa cần thiết đó.

Lời khai của Nikolai Ivanovich cho phép phát hiện ra rằng cả Margarita Nikolaievna cùng với người làm công Natasa của nàng đã biến mất không để lại một dấu vết nào. Lập tức, những biện pháp tìm kiếm họ đã được áp dụng.

Cứ như vậy, suốt cả buổi sáng ngày thứ bảy, việc điều tra không ngừng nghỉ lấy một giây đồng hồ. Khắp thành phố trong thời gian đó xuất hiện và lan truyền những tin đồn giật gân cực kỳ khó tin, trong đó một phần tí tẹo sự thật được tô vẽ thêm bằng những điều bịa đặt lòe loẹt nhất. Người ta nói rằng, sau buổi biểu diễn nọ ở nhà hát Tạp Kỹ, tất cả hai nghìn khán giả đổ xô ra phố hoàn toàn trần truồng, rằng đã khám phá ra một xưởng in bạc giả phù thủy ở trên phố Sadovaia, rằng một bọn cướp nào đó đã bắt cóc năm cán bộ phụ trách ở ủy ban biểu diễn, nhưng đến nay công an đã tìm ra tất cả; và còn nhiều, rất nhiều những chuyện khác mà thậm chí chúng tôi không muốn nhắc lại nữa ở đây.

Trong khi đó thời gian cứ trôi qua. Đến quá chiều thì ở nơi đang tiến hành điều tra lại vang lên tiếng chuông điện thoại. Từ phố Sadovaia báo về rằng cái căn hộ số 50 đáng nguyền rủa nọ lại chứng tỏ dấu hiệu có người đang ở bên trong. Tin cho biết các cửa sổ của căn hộ được mở toang, từ đó vẳng ra tiếng đàn dương cầm và tiếng hát, trên cửa sổ thấy một con mèo đen nằm phơi nắng.

Vào khoảng gần bốn giờ của cái ngày nóng nực thứ bảy ấy, một toán đông đàn ông mặc áo thường phục nhảy xuống từ ba chiếc xe đậu cách ngôi nhà số 302-bis trên phố Sadovaia một quãng xa. Toán đàn ông vừa đến đó liền chia thành hai nhóm nhỏ, một nhóm qua cổng chính vào sân đi thẳng lên cầu thang số sáu, còn nhóm thứ hai mở cánh cửa nhỏ thường vẫn đóng kín mít dẫn vào lối ra vào cửa sau, và cả hai nhóm bắt đầu theo các cầu thang khác nhau đi lên căn hộ số 50.

Trong lúc đó Koroviev và Azazello, - Koroviev lúc này đã mặc quần áo thường ngày của mình chứ không phải diện bộ lễ phục đuôi tôm, - cả hai đang ngồi trong phòng ăn của căn hộ và sắp dùng xong bữa ăn nhẹ. Voland vẫn như mọi khi, nằm trong phòng ngủ, còn con mèo ở đâu – không ai biết. Nhưng qua tiếng xoong chảo loảng xoảng vẳng lại từ phòng bếp, ta có thể đoán rằng Beghemot đang ở đây và bày những trò nghịch ngợm theo lệ thường của mình.

- Có tiếng bước chân nào ngoài cầu thang ấy nhỉ? – Koroviev khoắng chiếc thìa con trong chén cà phê đen, cất tiếng hỏi.

- Chắc là họ đến bắt chúng ta đấy, - Azazello đáp và uống cạn ly cô nhắc.

- A, ra thế, ra thế đấy, - Koroviev đáp.

Trong lúc đó, những người đàn ông mặc thường phục đã lên đến chiếu nghỉ cầu thang tầng ba. Ở đó có hai công nhân đường ống dẫn nước đang loay hoay với đoạn lò sưởi bằng nước nóng. Toán người đi lên trao đổi với hai công nhân những cái nhìn đầy ý nghĩa.

- Tất cả đều có nhà, - một công nhân vừa gõ búa lên đoạn đường ống vừa nói khẽ.

Nghe thấy thế, người dẫn đầu toán đàn ông liền công khai rút từ dưới áo măng tô ra khẩu maude đen trũi, còn người bên cạnh lấy ra một chiếc móc sắt dùng để mở khóa. Nói chung, toán người đi đến căn hộ số 50 được trang bị rất đầy đủ. Trong túi của hai người trong số họ có cả những chiếc lưới bằng tơ tung ra rất nhạy. Một người khác mang cuộn dây thòng lọng, một người khác nữa mang những tấm khẩu trang bằng gạc với các ống thuốc clorophorm.

Cánh cửa chính dẫn vào căn hộ số 50 được mở ra sau một giây, và những người mới đến đã có mặt ở trong phòng khách, còn tiếng cánh cửa của phòng bếp đập cùng lúc chứng tỏ nhóm người thứ hai từ cửa sau cũng đã đến kịp thời.

Lần này thì tuy là chưa trọn vẹn, nhưng dù sao cũng đã đạt được ít nhiều thành công hiển nhiên. Mọi người lập tức tản ra tất cả các phòng, và tuy không phát hiện ra một ai, nhưng ở trong phòng ăn họ tìm thấy những dấu vết của một bữa ăn rõ ràng là vừa mới diễn ra, còn tại phòng khách họ thấy một con mèo đen cực lớn ngồi trên giá lò sưởi cạnh chiếc bình pha lê, hai tay bưng một chiếc bếp dầu. Những người vừa bước vào phòng khách đứng quan sát con mèo trong sự im lặng tuyệt đối một lúc khá lâu.

- Chà… quả thật là thú vị, - một trong những người vừa bước vào thì thầm.

- Tôi không làm bậy, tôi không động đến ai cả, tôi đang chữa bếp dầu, - con mèo sầm mặt tỏ vẻ không thân thiện, cất tiếng. – Và tôi thấy mình còn có trách nhiệm thông báo rằng, mèo là một loài vật có từ rất xa xưa và được pháp luật bảo vệ.

- Một tiết mục đặc biệt cao tay, - một trong những người vừa bước vào thì thầm.

Một người khác nói to và rõ ràng:

- Nào, con mèo nói giọng bụng(1) được pháp luật đặc biệt bảo vệ, mời lại đây!

Một chiếc lưới tơ tung ra bay vút trong không khí, nhưng người tung nó, trước sự tột cùng kinh ngạc của tất cả mọi người, đã chụp trượt, tấm lưới chỉ trùm lên chiếc bình pha lê khiến nó rơi xuống vỡ tan hoang.

- Trượt rồi! – con mèo gào lên. – Hoan hô! – và ngay tức khắc, nó đặt chiếc bếp dầu sang bên, rút từ phía sau lưng ra một khẩu braoning. Nhanh như chớp, nó chĩa nòng súng vào người đứng sát nó nhất, nhưng con mèo còn chưa kịp bắn thì trong tay anh ta đã lóe lên một ánh lửa; cùng với tiếng nổ của khẩu maude, con mèo chúi đầu rơi từ trên giá lò sưởi xuống sàn nhà, vứt cả khẩu braoning lẫn bếp dầu.

- Tất cả thế là hết, - con mèo thốt lên bằng một giọng yếu ớt và kiệt sức nằm sóng sượt trong vũng máu. – Hãy đứng xa ra tôi một giây để tôi vĩnh biệt đất mẹ. Ôi, anh bạn Azazello của tôi! – con mèo rên rỉ, máu chảy cạn dần, - cậu bây giờ ở đâu hả? – Con mèo hướng ánh mắt mỗi lúc một tắt lịm của mình về phía cánh cửa dẫn vào phòng ăn. - Cậu đã không đến giúp mình trong giây phút diễn ra trận chiến đấu không cân sức này. Cậu đã bỏ mặc Beghemot đáng thương, đã đổi Beghemot này lấy một cốc cô nhắc – tuy nhiên, cũng cần phải nói đó là thứ cô nhắc thật tuyệt vời. Thôi được, cứ để cho cái chết của mình đè nặng lên lương tâm của cậu, và mình di chúc lại cho cậu khẩu braoning của mình này…

- Lưới, lưới, lưới đâu, - mọi người đứng xung quanh con mèo sốt ruột thì thào. Nhưng tấm lưới, có ma quỷ mới biết tại sao, lại vướng chặt ở trong túi của một người nào đó và không chịu chui ra ngoài.

- Cái duy nhất có thể cứu được loài mèo bị tử thương, - con mèo lại lên tiếng, - là một hớp dầu xăng… - và, lợi dụng phút luống cuống của mọi người, nó ghé miệng vào chiếc lỗ tròn của bếp dầu, uống dầu xăng ừng ực. Ngay lập tức, máu phía dưới chiếc chân trước bên trái của nó ngừng chảy. Con mèo vụt đứng dậy khoẻ mạnh và nhanh nhẹn, kẹp chiếc bếp dầu vào dưới nách, nhảy lên lò sưởi, rồi từ đó leo ngược lên theo mặt tường, làm rách cả lớp giấy dán tường, và hai giây sau, nó đã ngồi trên thanh lao màn cửa sổ bằng kim loại ở rất cao trên đầu những người đứng trong phòng.

Ngay tức khắc có mấy cánh tay vươn ra túm lấy tấm màn che cửa sổ giật mạnh, kéo theo thanh lao màn rơi xuống sàn nhà, khiến cho ánh nắng bỗng chảy tràn vào căn phòng trước đó bị che kín. Nhưng cả con mèo đã khỏi vết thương một cách bịp bợm lẫn chiếc bếp dầu đều không bị rớt xuống. Con mèo, vẫn ôm chặt bếp dầu dưới nách, đã khéo léo nhảy vọt sang bám vào chùm đèn treo lơ lửng ở giữa phòng.

- Thang đâu, - ở phía dưới mọi người hét lên.

- Ta thách đấu súng ! – con mèo ngồi trên chùm đèn lắc lư bay qua bay lại trên đầu mọi người, gào to, và trong tay nó lại xuất hiện khẩu braoning, còn chiếc bếp dầu được đặt giữa các nhánh giá đèn. Con mèo nheo mắt ngắm, rồi vừa bay như quả lắc trên đầu mọi người đứng trong phòng, vừa nổ súng bắn vào họ. Tiếng nổ rung chuyển cả căn hộ. Những mảnh pha lê từ ngọn đèn chùm rơi loảng xoảng, mặt gương trên giá lò sưởi lóa lên như sao, bụi vữa bay mù mịt, những ống vỏ đạn rơi xuống sàn nhà văng tung tóe, các tấm kính cửa sổ vỡ tan, từ chiếc bếp dầu bị bắn thủng, dầu xăng bắt đầu phun vọt ra. Bây giờ thì không thể nói đến chuyện bắt sống con mèo nữa, và những người trong phòng bắn trả lại một cách điên cuồng và chính xác vào đầu, vào bụng vào ngực và vào lưng con mèo. Tiếng súng gây nên một sự hoảng loạn trên mảnh sân trải nhựa của ngôi nhà.

Nhưng cuộc đấu súng này kéo dài không lâu và tự nó dần dần chấm dứt. Vấn đề là ở chỗ nó không gây ra cho con mèo lẫn những người đến bắt nó một tí tác hại nào. Không chỉ không có ai bị bắn chết, mà đến bị thương cũng không; tất cả, kể cả con mèo, đều tuyệt đối nguyên lành. Một người nào đấy, để kiểm tra lại điều đó một cách triệt để, đã nã liền năm phát súng vào đầu con vật quỷ quái mất dạy, và nó cũng đáp lại bằng cả một băng dài. Nhưng vẫn vậy, không một ai hề hấn gì. Con mèo lắc lư trên chùm đèn mỗi lúc một bớt đung đưa hơn, hà hơi thổi vào nòng khẩu braoning không hiểu để làm gì và nhổ nước bọt lên chi trước. Trên khuôn mặt của những con người đứng dưới phòng lộ một vẻ ngơ ngác cực độ. Đây là trường hợp duy nhất, hay là một trong những trường hợp duy nhất, khi một cuộc đấu súng lại tỏ ra hoàn toàn không có hiệu lực. Tất nhiên, có thể cho rằng khẩu braoning của con mèo là một thứ đồ chơi nào đó, nhưng về những khẩu maude của nhóm người đi đến đây thì không thể nói như vậy được. Vết thương đầu tiên của con mèo, mà về nó thì không thể có một tí nghi ngờ nào, chỉ là một trò ảo thuật, một sự giả vờ chó má chứ không phải cái gì khác, và việc uống xăng cũng vậy mà thôi.

Người ta còn làm một cố gắng nhằm bắt sống con mèo. Sợi dây có thòng lọng được tung lên, nó thít vào một nhánh giá đèn, chùm đèn rơi ụp xuống, tiếng rơi nổ của nó tưởng như làm rung chuyển cả ngôi nhà; nhưng cũng chẳng mang lại kết quả gì. Mảnh vỡ bắn tung tóe lên những người đứng phía dưới, còn con mèo bay qua khoảng không lên ngồi ở thanh ngang trên của chiếc khung gương mạ vàng phía trên lò sưởi, sát ngay trần nhà. Khi đã ngồi ở một chỗ tương đối an toàn, nó lại cất tiếng:

- Tôi tuyệt đối không hiểu nổi, - từ trên cao, con mèo nói chõ xuống, - nguyên nhân của cái thái độ đối xử gay gắt như thế này đối với tôi…

Vừa lúc đó, một giọng nói trầm nặng không hiểu từ đâu vọng đến cắt ngang câu nói của con mèo ngay từ đầu:

- Chuyện gì xảy ra trong nhà thế? Không để cho ta làm việc.

Một giọng khác, giọng mũi khó nghe, đáp:

- Hừ, tất nhiên là lại Beghemot rồi, quỷ tha ma bắt hắn đi!

Giọng thứ ba run rè rè nói:

- Thưa messir, thứ bảy rồi. Mặt trời đã ngả bóng. Chúng ta đã đến lúc đi.

- Xin lỗi, tôi không thể nói chuyện thêm được nữa, - từ trên tấm gương, con mèo nói. - Chúng tôi phải đi rồi. – Nó ném khẩu braoning, đập vỡ cả hai tấm kính trên cửa sổ, rồi hắt xăng xuống phía dưới.

Thứ xăng đó tự bốc cháy, ngọn lửa phụt lên đến tận trần nhà.

Đám cháy bốc lên một cách khác thường, rất nhanh và dữ dội, thậm chí cả xăng thông thường cũng không thể cháy như vậy. Những lớp giấy dán tường lập tức bốc khói, tấm màn che cửa sổ nằm trên sàn bùng cháy, những khung cửa sổ vỡ kính bắt đầu bén lửa. Con mèo nhún mình, kêu ngoao một tiếng, nhảy từ trên tấm gương xuống bệ cửa sổ và khuất dạng sau đó cùng với chiếc bếp dầu. Phía ngoài vang lên những tiếng súng. Một người đàn ông, ngồi trên chiếc thang cứu hỏa bằng sắt để ở ngang cửa sổ căn hộ bà chủ tiệm kim hoàn, liên tiếp xả đạn vào con mèo khi nó nhảy từ bệ cửa sổ này sang bệ cửa sổ khác để đi đến cạnh ống tháo nước ở góc ngôi nhà, như đã nói ở trên, được xây theo hình chữ U. Theo ống tháo nước, con mèo leo lên mái nhà.

Ở đó, những người canh giữ ống khói cũng nã súng vào nó, nhưng thật đáng tiếc, vẫn không có hiệu quả, và con mèo tan biến trong ánh nắng chiều rót xuống tràn ngập thành phố.

Cùng lúc đó trong căn hộ, sàn ván ghép dưới chân những người đi đến đây đã bốc cháy, và giữa đám lửa, ở đúng nơi con mèo giả bộ bị thương lúc nãy nằm, hiện lên mỗi lúc một rõ thi hài của cựu nam tước Maighel với chiếc cằm hất ngược lên phía trên và cặp mắt cứng đờ. Không còn làm thế nào để kéo cái xác đó ra được nữa. Vừa nhảy qua những tấm ván ghép sàn bốc lửa, vừa đập hai bàn tay lên ngực, lên vai bốc khói, những người có mặt trong phòng khách chạy lùi vào phòng làm việc và phòng ngoài. Những người ở trong phòng bếp cũng chạy đến, đổ xô ra phòng ngoài. Phòng khách đã dày đặc khói và lửa. Một người nào đó vừa chạy vừa kịp quay số điện thoại cứu hỏa và hét vội vào máy:

- Phố Sadovaia, ba trăm lẽ hai-bis !

Không thể nào ở lại thêm được nữa. Ngọn lửa đã quất ra cả phòng ngoài. Trong nhà bắt đầu trở nên khó thở.

Khi từ những ô cửa sổ vỡ kính của căn hộ ma quái vừa phụt ra những tia khói đầu tiên. Ở dưới sân đã vang lên những tiếng người la hét tuyệt vọng:

- Cháy, cháy, chúng ta cháy !

Trong những căn hộ của khu nhà, mọi người ra sức gào vào điện thoại:

- Phố Sadovaia! Phố Sadovaia! Ba trăm lẽ hai-bis!

Cùng một lúc, khi trên phố Sadovaia vang lên những tiếng còi làm mọi trái tim kinh khiếp của những cỗ xe thân dài đỏ rực phóng như bay từ khắp các khu vực của thành phố về đây, những người chạy nhốn nháo dưới sân nhìn thấy hình như từ ô cửa sổ tầng năm cùng với làn khói bay ra ba bóng người đàn ông đen thẫm và một bóng phụ nữ khỏa thân.

--------------
CHÚ THÍCH:
(1)… nói giọng bụng: Các nhà ảo thuật có tiết mục nói không mấp máy môi, tiếng nói như phát ra từ bụng. Ở đây người ta nghĩ rằng có ai đó đang diễn trò này.

[leminhchau]

Chương 28
NHỮNG TRÒ PHIÊU LƯU CUỐI CÙNG
CỦA KOROVIEV VÀ BEGHEMOT

Những cái bóng người đó là có thật hay chỉ là ảo ảnh mà những người trong ngôi nhà rủi ro ở phố Sadovaia trong cơn kinh hoàng tưởng tượng ra, tất nhiên, không ai có thể nói chính xác được. Nếu những cái bóng đó là có thật, thì liền đó họ bay đi đâu – cũng không một ai biết. Họ tách nhau ra ở chỗ nào, chúng tôi cũng không hay, nhưng chúng tôi biết rằng chừng mười lăm phút sau khi bắt đầu đám cháy ở phố Sadovaia, trước cánh cửa gương của nhà hàng dành riêng cho người nước ngoài trên chợ Smolenk xuất hiện một người đàn ông dài ngoẵng mặc áo kẻ ô và cùng với anh ta là một con mèo đen lớn tướng.

Khéo léo luồn lách giữa đám đông qua lại, người đàn ông mở cánh cửa ngoài của nhà hàng. Nhưng ngay lúc đó, ông già gác cửa có dáng người nhỏ bé, xương xẩu với thái độ cực kỳ thù địch đã đứng chắn ngang đường và hầm hè nói:

- Không được mang mèo vào.

- Tôi xin lỗi, - người đàn ông cao kều nói bằng giọng rung rè rè và đặt bàn tay hẹp lên một bên tai như người nghễnh ngãng: - Anh nói là mang mèo à? Thế anh thấy mèo ở đâu?

Người gác cửa trố mắt, mà cũng phải thôi: cạnh chân người đàn ông không còn thấy con mèo đâu nữa, mà thay vào đó phía sau lưng anh ta là một người to béo đội mũ lưỡi trai rách đang cố sức chen lách vào cửa hàng; tuy nhiên, người to béo này quả thật có cái gì đó hao hao giống mèo, trên tay anh ta ôm một bếp dầu.

Không hiểu sao, người gác cửa khó tính không thích cặp khách hàng này.

- Chúng tôi ở đây chỉ bán bằng ngoại tệ, - ông ta rít lên, hằn học nhìn gườm gườm từ dưới cặp lông mi màu xanh xám bù xù như bị mối gặm.

- Thưa ông anh thân mến của tôi, - người đàn ông dài ngoẵng cất giọng rè rè, con mắt sau mặt kính vỡ lóe lên, - thế sao ông anh biết tôi không có ngoại tệ? Ông anh xét người qua bộ quần áo à? Đừng bao giờ làm điều đó nhé, thưa ông anh bảo vệ cực kỳ quý hóa! Ông anh có thể sai lầm, mà sai lầm rất to đấy. Ông anh nên đọc lại ít nhất là câu chuyện về khalíp Garun al Rasid(1) danh tiếng đi. Nhưng trong trường hợp này, tạm thời gạt câu chuyện đó sang một bên, tôi muốn nói với ông anh rằng, tôi sẽ kêu ông anh với người phụ trách của ông anh và sẽ kể cho ông ta nghe những chuyện khiến cho ông anh phải từ bỏ cái chỗ ngồi giữa những cánh cửa kính sáng loáng này.

- Biết đâu trong bếp dầu của tôi lại đầy ắp ngoại tệ, - người đàn ông to béo giống mèo cố xông vào cửa hàng nói chen vào một cách nóng nảy. Đám khách hàng phía sau bị nghẽn lại bắt đầu nổi cáu.

Vừa nhìn hai vị khách kỳ dị với vẻ căm ghét và nghi ngờ, ông gát cửa vừa tránh sang một bên, thế là hai người quen của chúng ta, Koroviev và Beghemot, bước vào cửa hàng.

Ở đây, việc đầu tiên của họ là nhìn quanh, rồi bằng một giọng ngân rung nghe thấy được trong tất cả mọi ngóc ngách của cửa hàng, Koroviev tuyên bố:

- Một cửa hàng hết ý! Một cửa hàng rất rất tốt!

Khách hàng ở các quầy đều ngoảnh cả lại và không hiểu sao nhìn người vừa nói với vẻ kinh ngạc, mặc dù anh ta có đủ mọi cơ sở để khen cửa hàng.

Hàng mấy trăm súc vải hoa đủ màu sắc phong phù nổi lên trong các lô bày hàng. Phía sau chúng là những chồng vải bông pha lanh, vải sa và nỉ để may áo lễ phục. Những dẫy hộp giầy xếp ngay ngắn chạy dài về phía xa, dăm ba nữ công dân ngồi trên những ghế đẩu thấp, chân phải còn đi chiếc giầy cũ mòn, còn chân trái đã xỏ vào chiếc giầy cổ ngắn mới tinh bóng loáng ra sức giẫm giẫm lên tấm thảm, trên mặt lộ vẻ băn khoăn. Ở một nơi nào đó phía sau trong góc nhà vẳng đến tiếng máy hát.

Nhưng bỏ qua tất cả những thứ mê hồn đó, Koroviev và Beghemot đi thẳng đến chỗ giao nhau của quầy thực phẩm và quầy bánh kẹo. Ở đây rất rộng rãi, các nữ công dân trùm khăn hoặc đội mũ bêrê không chen chúc nhau như ở bên quầy vải.

Một người đàn ông thấp lùn, đúng là một khối vuông, đầu cạo nhẵn thín, đeo kính gọng sừng, đội chiếc mũ mới tinh không hề có một vết nhàu bẩn nào, mặc áo măng tô màu hoa cà đi găng tay da láng màu hung, đứng cạnh quầy và oai vệ gầm gừ một điều gì đó. Người bán hàng mặc áo blu trắng sạch sẽ, đội mũ xanh đang phục vụ người khách áo măng tô hoa cà. Bằng con dao cực sắc, rất giống con dao mà Matvei Levi đánh cắp, người bán hàng đang lột tấm da óng ánh bạc giống như da rắn của con cá hồi màu hồng béo ngậy.

- Cả quầy này cũng thật tuyệt, - Koroviev nhận xét một cách trịnh trọng, - và ông khách nước ngoài này cũng thật đáng mến, - anh ta thân thiện trỏ ngón tay vào tấm lưng hoa cà.

- Không phải, Phagot ạ, không phải đâu, - Beghemot trầm ngâm đáp, - cậu bạn của tôi ạ, cậu nhầm rồi. Trên mặt của tay khách sộp mặc áo hoa cà này, theo tớ, có cái gì đó còn thiếu.

Tấm lưng màu hoa cà khẽ giật thót lên, nhưng có lẽ là ngẫu nhiên, vì ông khách nước ngoài chắc không thể hiểu được những gì mà Koroviev cùng tay bạn đường của mình nói bằng tiếng Nga.

- Ngoong không? - người khách mặc áo hoa cà nghiêm khắc hỏi.

- Ngon tuyệt - người bán hàng đáp, múa may lưỡi dao dưới lần da con cá hồi.

- Tôi thíc ngoong, không ngoong không thíc, - ông khách nước ngoài nghiêm giọng tuyên bố.

- Đúng thế! - người bán hàng khâm phục đáp.

Đến đây, hai người quen của chúng ta rời khỏi chỗ ông khách nước ngoài mua cá hồi, bước đến cuối quầy bánh kẹo.

- Hôm nay nóng quá, - Koroviev nói với cô bán hàng má hồng trẻ măng, nhưng không nhận được của cô ta một câu trả lời nào cả. – Quít giá bao nhiêu? – Koroviev liền hỏi cô ta.

- Ba mươi kôpêch một kílô.

- Đắt cứa cổ, - Koroviev thở dài, nhận xét, - ai, ai, ai… - anh ta ngẫm nghĩ thêm một lúc rồi mời bạn; - ăn đi, Beghemot.

Người đàn ông to béo kẹp bếp dầu xuống dưới nách, nhót lấy một quả ở trên cùng của ngọn kim tự tháp xây bằng quít, và sau khi nhai ngấu nghiến cùng với vỏ, anh ta lại túm lấy quả thứ hai.

Cô bán hàng kinh hoàng.

- Anh điên đấy à? – cô ta hét lên, màu hồng trên má biến mất. – Đi trả tiền đằng kia! Lấy tích-kê! – và cô ta để rơi chiếc kẹp bánh.

- Ôi người đẹp, ôi em yêu, em quý, - Koroviev vươn người qua mặt quầy, vừa nháy mắt với cô bán hàng, vừa nói rin rít: - Hôm nay các anh không mang theo ngoại tệ… biết làm thế nào được! Nhưng, anh thề với em, lần sau, và không thể nào muộn hơn thứ hai, các anh sẽ trả đủ bằng tiền mặt. Các anh ở cách đây không xa, trên phố Sadovaia, nơi đang có đám cháy ấy…

Sau khi nuốt chửng quả quít thứ ba, Beghmot thò tay vào khối kiến trúc khéo léo xây bằng những thỏi kẹo sôcôla, rút ra một trong những thỏi dưới cùng, khiến cho tất cả đổ ụp xuống, và nuốt luôn cả thỏi kẹo với giấy gói vàng chóe.

Nhữngngười bán hàng ở quầy cá đứng như hoá đá tại chỗ với những con dao cầm trong tay, ông khách nước ngoài mặc áo măng tô màu hoa cà quay lại phía hai tên kẻ cướp, và lúc đó mới thấy rõ rằng Beghemot đã nói sai: trên mặt ông ta không phải thiếu cái gì đó, mà là thừa mới đúng – đôi má sệ thõng xuống, cặp mắt lơ láo. Mặt vàng ệch như nghệ, cô gái bán hàng rền rĩ hét vang khắp cửa hàng:

- Palosich! Palosich!(2)

Người từ quầy vải xô nhau chạy về phía có tiếng kêu, còn Beghemot đã rời khỏi quầy bánh kẹo, thò tay vào một chiếc thùng có chữ đề “ Cá trích hảo hạng, thành phố Kers”, lôi từ đó ra một cặp cá trích và nuốt chửng, sau khi cắn đuôi vứt đi.

- Palosich! - Tiếng kêu tuyệt vọng lập lại sau quầy bánh kẹo; còn sau quầy cá một người bán hàng có bộ râu nhọn gầm lên:

- Cái đồ bẩn thỉu kia! Làm cái gì thế hả?

Pavel Iosiphovich đã đang trên đường đến nơi xảy ra sự cố. Đó là một người đàn ông có dáng bệ vệ mặc áo blu trắng sạch tinh như một bác sĩ phẩu thuật, với chiếc bút chì lấp ló trên túi áo – Pavel Iosiphovich có lẽ là người rất giầu kinh nghiệm. Trông thấy nơi miệng Beghemot mẩu đuôi của con cá trích thứ ba, ông ta trong nháy mắt đánh giá tình hình, hiểu ra tất cả, và không dây vảo cãi cọ với hai kẻ lạ mặt mất dại, chỉ vẫy tay về phía xa, ra lệnh:

- Còi đâu!

Từ trong mấy tấm cửa gương, người gác cửa bay ra góc chợ Smolenk và rúc lên một hồi còi dữ tợn. Mọi người bắt đầu vây lấy mấy kẻ vô lại, và lúc đó Koroviev bắt đầu can thiệp vào việc:

- Thưa các quý ông, quý bà, - anh ta hét to bằng một giọng cao vút rung động, - cái gì đang diễn ra thế này? Hả? Tôi xin phép được hỏi các quý vị như vậy! Một con người tội nghiệp, - Koroviev tăng thêm độ rung vào giọng của mình và chỉ về phía Beghemot (Beghemot lập tức lấy một bộ mặt mếu máo), - một con người tội nghiệp suốt cả ngày hì hụi chữa bếp dầu, anh ta đói… mà anh ta thì lấy đâu ra ngoại tệ?

Pavel Iosiphovich. một người thường vốn bình tĩnh và biết kềm chế mình, quát lên đáp lại:

- Bỏ cái trò đấy đi, - và lại khoát tay về phía xa với vẻ nóng nảy. Ngay tức khắc, tiếng còi ở cạnh cửa lại rúc lên dồn dập, mạnh mẽ hơn.

Nhưng Koroviev không bối rối trước tiếng quát của Pavel Iosiphovich, vẫn nói tiếp:

- Anh ấy lấy đâu ra? – tôi xin hỏi tất cả các quý vị! Anh ấy mệt lử vì đói và khát! Anh ấy phải chịu nóng nực. Thì đã sao khi con người khốn khổ này thử một quả quít. Mà giá một quả quít cả thảy chỉ có ba kôpêch. Thế mà họ đã huýt còi loạn xị lên, hệt như chim họa mi ở trong rừng mùa xuân, làm kinh động đến công an, không để cho họ làm việc của mình. Thế còn ông ta thì có thể à? Hả? – nói đến đây, Koroviev đưa tay chỉ về phía người đàn ông to béo mặc áo măng tô màu hoa cà, điều đó khiến cho trên mặt ông ta hiện lên một vẻ lo lắng tột độ. – Ông ta là ai? Hả? Ông ta từ đâu đến? Đến đây để làm gì? Hay là không có ông ta chúng ta buồn? Hay là chúng ta mời ông ta đến? Tất nhiên, - miệng méo xệch một cách độc địa, tay cựu quản ca hét tướng lên, - ông ta, các anh thấy chưa, diện áo măng tô màu hoa cà sang trọng, người béo đẫy lên vì thịt cá hồi, túi đầy ngoại tệ, còn chúng ta thì như thế nào, chúng ta thì như thế nào, hả? Tôi cay đắng quá! Cay đắng! Cay đắng! – Koroviev gào lên như tay phù rể trong buổi lễ cưới thời xưa.(3)

Toàn bộ cái trò ngớ ngẩn, bất lịch sự, và chắc chắn là có hại về mặt chính trị này khiến Pavel Iosiphovich đùng đùng nổi giận, nhưng lại thật kỳ lạ, qua những ánh mắt của đám đông đứng xung quanh có thể thấy rằng nó, cái trò đó, lại gợi lên sự thông cảm ở rất nhiều người! Và khi Beghemot, đưa ống tay áo rách và cáu bẩn lên chấm mắt, thốt lên bi thương:

- Ôi cảm ơn nhé, người bạn trung thành đã bênh vực kẻ bất hạnh! – thì xảy ra một chuyện lạ lùng. Một ông già người nhỏ bé, dáng lặng lẽ và lịch sự, ăn mặc nghèo nàn nhưng sạch sẽ, lúc nãy vừa mua ba chiếc bánh ga tô hạnh nhân ở quầy bánh kẹo, bỗng biến đổi ngay trước mắt mọi người. Đôi mắt rực lên một ngọn lửa phấn khích, mặt đỏ bừng bừng, ông ta vứt gói bánh ga tô xuống sàn, và hét to bằng giọng trẻ con lanh lảnh:

- Đúng thế! - rồi túm lấy chiếc khai, hắt phần còn lại của ngọn tháp Effel bằng sôcôla bị Beghemot phá sập xuống đất, tay phải vung tấm khay đập bẹp xuống mái đầu trọc hếu của ông ta. Vang lên một tiếng “xoảng” như khi người ta ném tấm lá sắt từ trên xe tải xuống đất, ông khách to béo, mặt trắng bệch, ngã ngồi vào chiếc thùng đựng cá trích Kers, làm nước muối bắn vọt lên như vòi phun. Liền đó xảy ra điều kỳ lạ thứ hai. Người đàn ông mặc áo măng tô màu hoa cà ngã vào thùng đựng cá bỗng hét lên bằng thứ tiếng Nga hết sức chuẩn, không có một chút pha âm nước ngoài nào:

- Chúng giết người! Công an! Bọn cướp đang giết tôi! – có lẽ là do choáng váng mà ông ta bất thần nói thạo thứ tiếng mà từ trước đến giờ ông ta chưa hề biết.

Liền đó, tiếng còi của người gác cửa ngừng bặt, và giữa đám đông những khách hàng ồn ào thấp thoáng hai chiếc mũ công an đang tiến lại gần. Nhưng gã Beghemot xảo quyệt đã hắt dầu xăng từ trong bếp dầu ra quầy bán bánh kẹo, như người ta hất một xô nước trong nhà tắm hơi lên bệ tắm, và ngọn lửa từ đâu bỗng bùng cháy, vụt lên cao và chạy suốt chiều dài của quầy, nuốt chửng những dải băng giấy sặc sở trên các sọt đựng hoa quả. Những người bán hàng la hét xô nhau chạy; và khi họ vừa thoát ra khỏi quầy, những tấm màn vải che cửa đã bén lửa cháy đùng đùng, dầu xăng cũng bắt đầu rần rật cháy ở trên sàn. Khách hàng lập tức hét lên hoảng loạn, chạy dạt ra khỏi khu quầy bánh kẹo, cuốn theo cả Pavel Iosiphovich giờ trở nên không cần thiết nữa; còn từ quầy cá, những người bán hàng tay vẫn cầm dao nhọn theo nhau chạy ra phía sau. Người đàn ông mặc áo măng tô hoa cà sau khi vùng vẫy ra khỏi chiếc thùng gỗ đựng cá, từ đầu đến chân bê bết dầu cá trích, nhảy qua khúc cá hồi nằm trên quầy, cuống quít chạy theo. Tiếng kính ở các cửa ra vào bị dòng người tháo chạy đè vỡ kêu loảng xoảng rơi xuống sàn, và hai kẻ vô lại - cả Koroviev lẫn Beghemot tham ăn tục uống - đều biến đi đâu đó, còn biến đi đâu thì không thể nào hiểu nổi, Về sau, những người có mặt tại nhà hàng dành riêng cho người nước ngoài ở chợ Smolensk khi bắt đầu xảy ra đám cháy, có kể lại rằng hình như cả hai tên du côn lúc đó bay lên cao đến dưới trần nhà rồi ở đó dường như họ nổ bục ra như hai quả bóng bay của trẻ con. Điều đó tất nhiên là đáng ngờ, sự việc khó có thể là như thế, nhưng cái gì chúng tôi không biết nghĩa là chúng tôi không biết.

Nhưng chúng tôi biết rằng đúng một phút sau khi xảy ra sự kiện ở chợ Smolensk, cả Koroviev lẫn Beghemot đã có mặt trên vỉa hè của đại lộ cạnh ngôi nhà của bà dì Giiboedov. Koroviev dừng lại cạnh hàng rào và cất tiếng:

- Cha! Hoá ra đây là trụ sở của các nhà văn! Beghemot, cậu biết không, tớ đã nghe rất nhiều điều hay ho và tốt đẹp về ngôi nhà này, anh bạn của tôi ạ, hãy chú ý đến ngôi nhà này! Thật dễ chịu khi nghĩ rằng vô số các tài năng đang ẩn náu và chín muồi ở dưới mái che của ngôi nhà này.

- Như dứa chín dưới mái nhà kính ấy, - Beghemot nói, rồi leo lên bệ bêtông của hàng rào gang để quan sát kỹ hơn ngôi nhà màu kem sữa với các hàng cột tròn.

- Hoàn toàn chính xác, - Koroviev đồng ý với người bạn đường không rời nhau nửa bước của mình, - và một nỗi kinh hoàng ngọt ngào trào lên trong tim khi nghĩ rằng trong ngôi nhà này giờ đây đang hình thành tác giả tương lai của một “Don Kihote”(4), hay một “Faust”(5), hay, quỷ tha ma bắt tôi đi, một “Những linh hồn chết”(6) ! Hả!

- Nghĩ quả là đáng sợ thật. – Beghemot đồng tình.

- Đúng thế. – Koroviev nói tiếp: - có thể đợi gặp những điều kỳ diệu trong các căn phòng ấm cúng của ngôi nhà này, nơi tụ họp hàng mấy nghìn những con người quên mình sẵn sàng hiến dâng cuộc đời cho sự nghiệp của Melpomena(7), Polihimnia(8) và Talia(9). Cậu thử tưởng tượng xem người ta sẽ xôn xao lên như thế nào khi một người nào đó trong bọn họ, để khởi đầu, mang đến cho người đọc một “Quan thanh tra”, hay ít nhất cũng là một “Evgheni Oneghin” !

- Và thật đơn giản, - Beghemot lại tỏ ý đồng tình.

- Đúng thế, - Koroviev nói tiếp và với vẻ băn khoăn giơ một ngón tay lên, - nhưng! Nhưng, tớ nói và nhắc lại điều tớ nói – nhưng! Nếu như không có một vi sinh vật nào đấy rơi bám vào các cây cỏ phòng kính yếu ớt này, không đục rỗng thân rễ, không làm cho mục thối! Mà điều đó thường hay xảy ra với dứa lắm ôi-ôi-ôi, rất hay xảy ra!

- Mà này, - Beghemot thò mái đầu tròn của mình qua lỗ hỗng trên hàng rào, hỏi, - họ đang làm cái gì ở trên hiên ấy nhỉ?

- Họ đang chén, - Koroviev giải thích, - và tớ xin nói, cậu bạn thân mến của tớ ạ, là ở đây có một tiệm ăn rất không tồi và rất không đắt. Còn tớ, nhân thể nói thêm, như bất kỳ một khách du lịch nào trước khi tiếp tục cuộc hành trình, rất muốn được nhắm một thứ gì với vại bia ướp lạnh.

- Chà, tớ cũng thế, - Beghemot đáp, và cả hai tay du đãng bước theo con đường rải nhựa dưới hàng cây lipa đi thẳng đến mái hiên của cái tiệm ăn còn chưa cảm thấy tai họa này.

Một người đàn bà da nhợt nhạt, dáng buồn tẻ, đi tất chân ngắn màu trắng, đầu đội mũ bêrê cũng màu trắng, có chỏm đuôi ở đỉnh đang ngồi trên chiếc ghế kiểu Viên cạnh cửa dẫn vào hàng hiên từ phía góc, nơi có một lối đi nhỏ dưới bóng dàn cây leo. Trước mặt chị ta, trên mặt bàn nhà bếp giản dị có một cuốn vở dày kiểu sổ xuất nhập, và người đàn bà ghi tên những người đi vào tiệm ăn lên cuốn sổ đó không hiểu để làm gì. Koroviev và Beghemot bị chị ta giữ lại.

- Thẻ của các anh đâu? - người đàn bà ngạc nhiên nhìn cặp kính kẹp mũi của Koroviev, chiếc bếp dầu và ống tay áo bị rách toạc của Beghemot.

- Nghìn lần xin lỗi chị, thế nào ạ? – Koroviev ngạc nhiên hỏi.

- Các anh là nhà văn à? - về phía mình, người đàn bà cũng hỏi.

- Dĩ nhiên, - Koroviev đàng hoàng đáp.

- Thẻ của các anh đâu? - người đàn bà lập lại câu hỏi.

- Người đẹp của tôi… - Koroviev bắt đầu một cách âu yếm.

- Tôi không phải là người đẹp, - người đàn bà cắt ngang.

- Ôi, thật đáng thương, - Koroviev thất vọng thốt lên, rồi nói tiếp: - Thôi được, nếu như chị không thích là người đẹp, một điều nói chung là khá dễ chịu, thì thôi. Còn điều này nữa, không lẽ để tin chắc rằng Dostoevski là nhà văn lại cần phải đi hỏi thẻ ông ta? Chị cứ thử giở xem năm trang bất kỳ của bất kỳ cuốn tiểu thuyết nào của ông ta, thì không cần thẻ với thung gì chị cũng sẽ phải tin chắc rằng trước mặt chị đúng là nhà văn. Vâng, thậm chí tôi còn cho rằng ông ta không hề có thẻ nào cả ấy chứ! Cậu nghĩ thế nào? – Koroviev quay sang hỏi Beghemot.

- Tôi dám đánh cược là không có, - Beghemot đáp, rồi đặt chiếc bếp dầu lên bàn cạnh cuốn sổ và đưa tay lau mồ hôi trên mảng trán đầy nhọ dầu.

- Các anh không phải là Dostoevski, - bị Koroviev làm cho bối rối, người đàn bà trả miếng.

- Ấy, biết đấu đấy, biết đấu đấy, - Koroviev nói.

- Dostoevski đã chết rồi, - người đàn bà nói, nhưng với vẻ không tự tin lắm.

- Tôi phản đối! – Beghemot nóng nảy kêu to. – Dostoevski bất tử!

- Thẻ của các anh đâu? - người đàn bà hỏi.

- Xin lỗi, nói cho cùng, điều này thật là buồn cười, - Koroviev vẫn không chịu thôi. – Nhà văn được xác định không phải bằng thẻ, mà bằng những gì anh ta viết ra! Làm sao chị biết được những ý nghĩ gì đang chồng chất trong đầu tôi? Hoặc trong đầu anh này? – Koroviev chỉ lên đầu Beghemot.

Beghemot ngay lập tức bỏ chiếc mũ lưỡi trai của mình xuống, dường như để cho người đàn bà nhìn được rõ hơn.

- Các anh tránh ra cho người ta vào, - chị ta đã bắt đầu nổi cáu, nói.

Koroviev và Beghemot tránh sang một bên nhường lối cho một nhà văn nào đó mặc vét xám, áo sơmi mùa hè trắng không đeo cà vạt, cổ áo sơmi rộng bẻ ra ngoài cổ áo vét, tờ báo cắp dưới nách.

Nhà văn gật đầu thân mật với người đàn bà, nhanh nhẹn vạch một chữ ngoằn ngoèo lên cuốn sổ được chìa ra cho anh ta rồi bước lên hàng hiên.

- Than ôi, không phải chúng ta, không phải chúng ta, - Koroviev nói, - mà anh ta mới có được cái cốc vại bia ướp lạnh kia, điều mà chúng ta, những kẻ lang thang tội nghiệp, đã hoài công mơ ước đến vậy. Tình cảnh của chúng ta thật khó khăn, và đáng buồn, và tớ cũng không biết phải làm sao nữa đây.

Beghemot chỉ dang hai tay ra vẻ cay đắng và đội chiếc mũ lưỡi trai lên mái đầu tròn mọc rậm rạp một thứ tóc rất giống lông mèo. Đúng vào lúc đó, phía trên đầu người đàn bà vang lên một giọng nói khẽ nhưng đầy quyền lực:

- Sophia Pavlovna, cho họ vào.

Người đàn bà giữ sổ ngơ ngác: trong bóng râm của giá cây leo hiện ra bộ ngực áo đuôi tôm trắng toát và bộ râu nhọn của tên cướp biển. Ông ta nhìn hai người ăn mặc tồi tàn đáng ngờ một cách cởi mở, và thậm chí còn ra hiệu mời họ vào. Uy tín của Artribald Artribaldovich cảm thấy khá rõ ở tiệm ăn do ông ta phụ trách, và Sophia Pavlovna nhẫn nhục hỏi Koroviev:

- Họ của anh là gì?

- Panaev, - Koroviev lễ phép đáp. Người đàn bà ghi cái họ đó vào sổ và ngước ánh mắt dò hỏi lên nhìn Beghemot.

- Scabisevski, - Beghemot rít lên khàn khàn, không hiểu sau lại chỉ tay vào chiếc bếp dầu của mình. Sophia Pavlovna ghi cả cái họ ấy vào rồi đẩy cuốn sổ cho hai người khách ký vào đấy.

Koroviev viết “Scabisevski” đối diện với họ “Panaev”, còn Beghemot lại viết “Panaev” đối diện với “Scabisevski”. Artribald Artribaldovich vừa mỉm cười đầy quyến rũ, điều làm cho Sophia Pavlovna vô cùng kinh ngạc, vừa dẫn khách đến phía đàng kia của hàng hiên, nơi có bóng râm mát nhất, đến bên chiếc bàn nằm cạnh dải nắng mặt trời vui vẻ từ một trong những khoảng trống nhân tạo ở hàng rào cây leo chiếu xuống. Còn Sophia Pavlovna ngơ ngác, nhấp nháy mắt, ngồi nghiên cứu rất lâu những chữ ký lạ lùng do nhữngngười khách bất ngờ để lại.

Artribald Artribaldovich làm cho những người phục vụ bàn ngạc nhiên cũng không kém Sophia Pavlovna. Ông ta đích thân tự tay kéo ghế mời Koroviev ngồi, nháy mắt với người này, thì thầm một điều gì đó vào tai người kia, và hai người phục vụ bàn bắt đầu xăng xái quanh cặp khách mới; một người khách đặt chiếc bếp dầu của mình xuống sàn cạnh đôi chân đi ủng đỏ quạnh vì bụi. tấm khăn trải bàn cũ với những vết vàng ố lập tức biến mất khỏi mặt bàn, trong không khí sột soạt vung lên chiếc khăn mới hồ cứng trắng tinh như áo choàng trắng của người Ả rập du mục, còn Artribald Artribaldovich đã thì thầm rất khẽ nhưng đầy ý nghĩa cạnh tai Koroviev:

- Tôi có thể mời dùng thức gì đây? Chỗ tôi có lườn cá chiên ướp đặc biệt… hớt được của đại hội các nhà kiến trúc đấy…

- Anh… ê… cho chúng tôi,… nói chung một tí đồ nhắm… ê – Koroviev ề à vẻ dễ dãi, ngồi ưỡn người ra trên ghế.

- Tôi hiểu, - Artribald Artribaldovich nhắm mắt, đáp với vẻ đầy ngụ ý.

Trông thấy cung cách sếp tiệm ăn đối xử với hai vị khách đáng ngờ, những người phục vụ cũng gác bỏ mọi nghi ngờ và bắt tay vào việc một cách nghiêm túc. Thấy Beghemot rút từ trong túi ra một mẩu thuốc lá đút vào miệng, một người liền mang ngay diêm đến; người thứ hai bay vội tới, tiếng thủy tinh chạm vào nhau lanh canh, đặt xuống bàn cạnh bộ đồ ăn những chiếc ly, những chiếc cốc vại mỏng tang…Rót nước khoáng Nazan vào đó mà ngồi uống dưới bóng dù che của hàng hiên nhà Gribordov thì quả không thể nào quên được.

- Tôi có thể phục vụ món philê chim đa đa, - Artribald Artribaldovich ngân nga khe khẽ. Người khách mang kính kẹp vỡ mắt hoàn toàn nhất trí với những lời đề nghị của tên thuyền trưởng và khoan khoái nhìn ông ta qua cặp mắt kính vô tích sự.

Nhà văn Petracov Sukhovei ngồi ăn ở bàn bên cạnh, với khả năng quan sát tinh tường vốn có của tất cả các nhà văn, đã nhận thấy cái thái độ sốt sắng khác thường của Artribald Artribaldovich, và tỏ ra vô cùng ngạc nhiên. Còn bà vợ của ông ta, một madam rất đáng kính đang chén nốt món thịt đùi lợn thái mỏng, thậm chí đã nổi cơn ghen với Koroviev và gõ gõ chiếc thìa xuống mặt bàn…

- Sao lại thế này nhỉ…Bắt chúng tôi phải đợi…đáng lẽ phải mang kem ra rồi! Có việc gì thế hả?

Nhưng, sau khi gửi cho madam Petracova một nụ cười mê hồn, Artribald Artribaldovich chỉ sai một người phục vụ đến chỗ của bà ta, còn mình thì vẫn không chịu rời hai ông khách quý. Ôi, Artribald Artribaldovich quả thật là tinh đời! Có tài quan sát chẳng kém gì các nhà văn, Artribald Artribaldovich biết cả về buổi biểu diễn nọ ở nhà hát Tạp Kỹ, biết cả về nhiều sự kiện khác xảy ra vào những ngày qua; đã nghe, nhưng khác với rất nhiều người khác, không bỏ ngoài tai những từ như “áo kẻ ô”, “con mèo”. Artribald Artribaldovich lập tức đoán ra những người khách vừa đến là ai. Mà một khi đã đoán ra, lẽ dĩ nhiên, đời nào lại đi gây sự với họ. Còn Sophia Paplovna thì quả thật là giỏi giang! Cứ nghĩ mà xem - lại toan đi chận đường hai kẻ kia, không cho họ lên hiên! Mà thực ra, với chị ta có thể đòi hỏi gì hơn được?

Vênh váo chọc thìa vào cốc kem mận, madam Petracova đưa cặp mắt khó chịu nhìn chiếc bàn trước mặt hai người ăn mặc như hề nhanh chóng mọc lên các món ăn như có phép lạ. Những chiếc lá xà lách được rửa sạch bóng đã thòi ra từ chiếc bình đựng trứng cá tươi…Một nháy mắt, và trên mặt bàn con được kê riêng bên cạnh đã xuất hiện chiếc xô nhỏ bằng bạc vừa lấy từ tủ lạnh ra, hơi nước đá còn đọng lại từng giọt…

Chỉ đến khi tin chắc rằng mọi việc đã được xếp đặt chu đáo, chỉ khi trong tay những người phục vụ bay vụt đến một chiếc chảo đậy kín có cái gì đó sôi xèo xèo ở bên trong, Artribald Artribaldovich mới cho phép mình rời hai người khách bí ẩn kia, mà trước khi làm việc đó cũng đã thì thầm vào tai họ:

- Xin lỗi quý vị ! Đợi cho một phút! Tôi phải đích thân kiểm tra lại món philê.

Ông ta rời khỏi bàn, vào khuất sau cửa trong của tiệm ăn. Giá như một người quan sát nào đó có thể theo dõi những hành động tiếp theo của Artribald Artribaldovich, thì anh ta, lẽ dĩ nhiên, sẽ cảm thấy nó ít nhiều có vẻ bí ẩn.

Sếp tiệm ăn không hề xuống nhà bếp để kiểm tra món philê, mà lại đi vào phòng kho. Ông ta mở cửa bằng chìa khóa riêng của mình, bước vào, đóng cửa lại, thận trọng, để không làm bẩn tay áo, rút từ trong thùng đá ra hai lườn cá chiên nặng trịch, gói vào tờ giấy báo, lấy dây buộc kỹ lưỡng và đặt sang một bên. Rồi ông ta bước sang phòng bên cạnh, kiểm tra xem chiếc mũ và áo măng tô mùa hè lót lụa có còn ở nguyên chỗ cũ không, chỉ sau đó mới đi vào bếp, nơi một người đầu bếp đang cố gắng làm món philê mà Artribald Artribaldovich đã hứa với hai vị khách.

Cần phải nói rằng trong các hành động của Artribald Artribaldovich hoàn tòan không có cái gì lạ lùng và bí ẩn, những hành động như thế chỉ lạ lùng và bí ẩn đối với một người quan sát hời hợt mà thôi. Những việc làm của Artribald Artribaldovich xuất phát một cách tuyệt đối logich từ những gì ông ta đã nghe và cái chính là khả năng nhạy bén siêu thường của Artribald Artribaldovich đã mách với sếp của tiệm ăn nhà Griboedov rằng bữa tiệc của hai vị khách tuy rất nhiều món và sang trọng, nhưng sẽ không lâu. Và sự nhạy bén, chưa một lần nào đánh lừa cựu thuyền trưởng cướp biển, lần này cũng không phản bội lại ông ta.

Trong khi Koroviev và Beghemot lần thứ hai chạm cốc thứ rượu vodka “Moskva” tuyệt vời lạnh buốt qua hai lần tinh chế, trên hàng hiên xuất hiện biên tập viên thời sự Boba Kandaluvski, nổi tiếng ở Moskva là người thông nhạy tin tức đến kinh ngạc; với vẻ mặt kích động, người đầm đìa mồ hôi, anh ta ngồi ngay vào bàn của vợ chồng Petracov. Đặt chiếc cặp căng phồng của mình lên bàn, Boba không chậm trễ nhét cặp môi của mình vào lỗ tai Petracov, và thì thào vào đấy những tin tức gì đó rất quyến rũ. Madam Petracova, cả người nôn nao lên vì tò mò, cũng hóng tai của mình vào cạnh đôi môi nhờn mỡ sưng mọng của Boba. Anh ta, chốc chốc lại đưa mắt lén lút nhìn quanh, vẫn cứ thì thào, thì thào không ngớt, và có thể nghe được vài lời rời rạc, kiểu như:

- Tôi thề với các bạn! Trên phố Sadovaia, phố Sadovaia, - Boba mỗi lúc một hạ giọng xuống, - đạn bắn không chết! Đạn…đạn…xăng, đám cháy…đạn bắn…

- Cái bọn bịa đặt chuyên tung ra những tin nhảm bậy bạ này, - trong cơn phẩn nộ, madam Petracova rít lên bằng giọng nữ trầm có hơi to hơn so Boba muốn, - giá tìm hiểu xem bọn chúng là ai! Nhưng không sao, thế nào rồi người ta cũng đặt họ vào đúng chỗ! Bọn nói láo tai hại!

- Bọn nói láo nào, Antonida Porphirievna! - thất vọng trước thái độ thiếu tin tưởng của vợ nhà văn, Boba kêu thốt lên và lại thì thào: - tôi nói với anh chị rằng đạn bắn không chết… Còn bây giờ đang cháy… Chúng bay trên không…Trên không, - Boba thì thào, không ngờ rằng những người mà anh ta nói đến đang ngồi ở ngay bên cạnh thưởng thức tiếng thì thào của anh ta.

Nhưng thực ra, sự thưởng thức đó nhanh chóng bị chấm dứt. Từ cửa trong tiệm ăn, ba người đàn ông đi ghệt, thắt lưng da thít chặt căng ngang hông, chạy vụt ra hàng hiên, tay lăm lăm súng ngắn. Người chạy trước quát to và dữ dội:

- Ngồi im tại chỗ! – Và cả ba nổ súng ngay trên hàng hiên, nhằm vào đầu Koroviev và Beghemot.

Cả hai người bị bắn liền tan ngay vào không khí, còn từ bếp dầu, một cột lửa phụt lên cao đến tận trần hiên bằng vải dù. Trên tấm vải lập tức xuất hiện một lỗ hổng như miệng cá, mép đen thẫm, rồi nó bắt đầu loang rộng ra cả bốn phía. Ngọn lửa vọt qua lỗ hổng đó, bốc cao lên đến tận mái ngói nhà Griboedov. Những cặp giấy nằm trên cửa sổ tầng hai trong phòng biên tập bỗng bén lửa. và tiếp theo cả những tấm màn che cửa cũng bùng lên,và ngọn lữa reo ù ù, dường như được ai thổi, trườn từng cột vào sâu trong ngôi nhà của bà dì Griboedov.

Vài giây sau, các nhà văn không kịp ăn xong bữa, các nhân viên phục vụ, Sophia Paplovna, Boba, vợ chồng Petracov đã chen nhau chạy trên con đường nhỏ rải nhựa dẫn ra hàng rào bằng gang giáp với đại lộ nơi vào buổi tối thứ tư xuất hiện Ivan Bezdomnưi, người đưa tin đầu tiên về những điều bất hạnh sắp ập đến lúc đó không được ai hiểu.

Đã đi ra từ trước qua cửa bên, không chạy đi đâu và cũng không vội đi đâu, như thuyền trưởng có trách nhiệm rời bỏ con tàu bị cháy cuối cùng, Artribald Artribaldovich bình thản đứng nhìn, trên mình mặc chiếc áo măng tô mùa hè lót lụa, dưới nách kẹp hai súc lườn cá chiên nặng trịch.

-----------------
CHÚ THÍCH:
(1) Garun al Rasid: (763 hoặc 766 – 809) vua (khalip) Á Rập, hình ảnh ông được lý tưởng hóa thành vị vua thường hay giả dạng vi hành trong truyện Nghìn lẽ một đêm.
(2) Palosich: cách gọi tắt người có tên là Pavel Iosiphovich.
(3) Theo phong tục Nga, trong lễ cưới người ta thường kêu “ Cay quá”, “ Đắng quá” để bắt cô dâu chú rể hôn nhau làm cho rượu ngon hơn.
(4) Don Kihote: tiểu thuyết của nhà văn Tây Ban Nha Cervantes (1547-1616).
(5) Faust: tiểu thuyết của nhà thơ Đức Goethe (1719-1832).
(6) Những linh hồn chết, Quan thanh tra: hai quyển tiểu thuyết của nhà văn Nga Gogol (1809-1852).
(7) Melpomena: nữ thần bi kịch trong số chín nữ thần bảo hộ thi ca nghệ thuật và khoa học. (Thần thoại Hy Lạp).
(8) Polihimnia: nữ thần tụng ca.
(9) Talia: nữ thần hài kịch.

[leminhchau]

Chương 29
SỐ PHẬN CỦA NGHỆ NHÂN VÀ
MARGARITA ĐÃ ĐƯỢC ĐỊNH ĐOẠT

Vào lúc hoàng hôn, ở rất cao trên thành phố, trên hàng hiên sân thượng của một trong những ngôi nhà đẹp nhất Moskva, ngôi nhà được xây dựng hơn một trăm năm mươi năm về trước, có hai người: Voland và Azazello… Từ phía dưới đường phố không trông thấy họ, vì họ được che khuất khỏi những ánh mắt không cần thiết bởi hàng lan can với những chiếc bình bằng thạch cao và những chùm hoa cũng bằng thạch cao. Nhưng họ lại trông rõ thành phố gần như đến tận các khu ngoại ô.

Voland ngồi trên chiếc ghế xếp, vận áo thụng màu đen. Thanh kiếm dài lưỡi rộng của ông ta cắm dựng đứng vào khe hở giữa hai phiến đá của sân thượng tạo thành một chiếc đồng hồ mặt trời. Bóng của thanh kiếm chậm chạp và không ngừng trải dài ra, bò dần đến đôi giày đen dưới chân chúa quỷ Satan. Tỳ chiếc cằm nhọn lên bàn tay nắm chặt, ngồi còng lưng trên ghế và co một chân xuống dưới mình, Voland mải mê nhìn cái khối khổng lồ những lâu đài, những ngôi nhà đồ sộ và những túp lều bé nhỏ chẳng bao lâu nữa sẽ bị phá dỡ. Azazello, đã trút bỏ bộ trang phục hiện đại của mình - tức là áo vét, mũ nồi, giày da láng - giờ đây cũng ăn vận đồ đen như Voland, đứng bất động cách ông chủ một quảng ngắn, và cũng như ông ta, nhìn không rời mắt khỏi thành phố.

Voland cất tiếng hỏi:

- Một thành phố thật thú vị phải không?

Azazello khẽ cử động, cung kính đáp:

- Thưa messir, tôi thích La Mã hơn!

- Đúng, việc đó tùy theo thị hiếu, - Voland đáp.

Một lát sau lại vang lên giọng nói của ông ta:

- Có khói ở kia, trên đại lộ có hàng cây ở giữa ấy?

- Nhà Griboedov cháy.

- Chắc là cái cặp bạn keo sơn Koroviev và Beghemot đã đến đó?

- Không nghi ngờ gì nữa, thưa messir.

Tiếp đến lại im lặng, và cả hai người ở trên sân thượng nhìn mãi về phiá ánh mặt trời chói chang và nát vụn cháy rực lên trong các ô cửa sổ hướng về phía Tây trên các tầng cao của các khối nhà đồ sộ. Ánh mắt của Voland cũng cháy lên hệt như một trong những ô của sổ đó, mặc dù ông ta ngổi ngoảnh lưng về hướng Tây.

Nhưng đúng lúc đó có gì đấy khiến Voland quay người lại và hướng sự chú ý của mình lên chiếc tháp tròn ở trên mái nhà phía sau lưng ông ta. Từ bức tường của tháp bước ra một con người râu đen, vẻ mặt ảm đạm, ăn mặc rách rưới, lấm đất sét, khoác áo hinton, đi đôi xăngđan tự làm.

- Á – Voland thốt lên, nhìn người mới đến, vẻ giễu cợt. - Điều ta ít chờ đợi nhất là được gặp nhà ngươi ở đây! Nhà ngươi đến để làm gì, hỡi người khách không mời nhưng ta đã đoán trước được?

- Ta đến gặp ngươi, hỡi ác thần và chúa tể của bóng tối, - người mới đến đáp, liếc nhìn Voland với vẻ không thân thiện.

- Nếu như nhà ngươi đến gặp ta, thì tại sao ngươi không chào chúc sức khỏe ta, hỡi tên thư lại trước làm nghề thu thuế kia?

- Bởi vì ta không muốn nhà ngươi được sống khỏe mạnh, - người mới đến táo gan trả lời.

- Nhưng nhà ngươi buộc phải chấp nhận điều đó thôi, - Voland đáp, và nụ cười giễu cợt làm miệng ông ta méo đi, - chưa kịp đặt chân lên mái nhà ở đây nhà ngươi đã làm điều phi lý rồi, và ta sẽ nói cho nhà ngươi biết là nó ở đâu - ở trong ngữ điệu của nhà ngươi ấy. Nhà ngươi nói như thể nhà ngươi không công nhận bóng tối, cũng như không công nhận cái ác. Nhưng liệu nhà ngươi có tốt đến mức để nghĩ đến một câu hỏi sau hay không: cái tốt của nhà ngươi sẽ làm gì nếu như không có cái ác, và mặt đất này trông sẽ như thế nào nếu tất cả các bóng đen trên đó đều biến mất? Bởi vì các bóng đen được sinh ra bởi mọi vật và mọi người. Đây là bóng thanh kiếm của ta. Nhưng còn bóng của cây cối và của các sinh vật sống. Phải chăng nhà ngươi muốn lột trần cả quả địa cầu, mang đi khỏi bề mặt của nó tất cả cây cối và toàn bộ sinh vật sống, chỉ vì cái mơ tưởng của nhà ngươi muốn được thưởng thức cái thế giới chỉ có ánh sáng trần trụi? Nhà ngươi ngu lắm.

- Ta sẽ không tranh luận với nhà ngươi, hỡi lão ngụy biện già đời, - Levi Matvei đáp.

- Và nhà ngươi cũng không thể tranh luận với ta được, vì một lẽ mà ta đã nói: nhà ngươi ngu lắm, - Voland đáp, rồi hỏi: - Thôi, nói ngắn gọn, đừng làm ta mệt mỏi, nhà ngươi đến đây để làm gì?

- Thầy ta sai ta đến.

- Ông ta bảo nhà ngươi nói với ta cái gì, hỡi kẻ nô lệ?

- Ta không phải nô lệ, - mỗi lúc một cáu giận hơn, Levi Matvei đáp. – Ta là học trò của thầy ta.

- Ta với nhà ngươi, như bao giờ cũng vậy, nói bằng những ngôn ngữ khác nhau, - Voland đáp, - nhưng những điều mà chúng ta nói tới không vì thế mà thay đổi. Thế nào…

- Thầy ta đã đọc cuốn sách của Nghệ Nhân, - Levi Matvei nói, - và muốn xin nhà ngươi mang anh ta theo và ban thưởng cho anh ta sự yên tĩnh. Chẳng lẽ làm điều đó là khó đối với nhà ngươi hay sao, hỡi ác thần?

- Đối với ta không có gì là khó cả, - Voland đáp, - và nhà ngươi cũng biết rõ điều đó. – Ông ta im lặng một lát rồi nói thêm: - Thế tại sao các người không mang anh ta đến chỗ của mình, về nơi ánh sáng?

- Anh ta chưa xứng hưởng ánh sáng, anh ta chỉ xứng hưởng sự yên tĩnh, - Levi nói bằng giọng rầu rĩ.

- Nhà ngươi hãy chuyển lời là ta sẽ làm, – Voland đáp rồi nói tiếp, ánh mắt ông ta cháy loé lên, - và rời ta ngay lập tức!

- Thầy ta còn muốn cả người đàn bà đã yêu và chịu đau khổ vì anh ta cũng được mang theo, - lần đầu tiên, Levi nói với Voland bằng giọng cầu khẩn.

- Không có nhà ngươi chắc chúng ta không nghĩ ra điều đó. Biến!

Levi liền đó biến mất, còn Voland gọi Azazello đến và ra lệnh:

- Hãy bay đến chỗ họ và thu xếp mọi việc.

Azazelo rời gác thượng, và Voland còn lại một mình. Nhưng sự cô đơn của ông ta kéo dài không lâu. Có tiếng bước chân gõ trên các phiến đá lát sân thượng và tiếng người nói sôi nổi vang lên, rồi trước mặt Voland xuất hiện Koroviev và Beghemot. Nhưng giờ đây trong tay Beghemot không còn bếp dầu nữa, mà thay vào đó là những vật khác: dưới nách anh ta kẹp một bức tranh sơn thủy nhỏ khung mạ vàng, một chiếc áo blu đầu bếp mặc cháy một nửa vắt ngang qua cánh tay, còn tay kia anh ta cầm một con cá chiên lớn còn đủ cả da và đuôi. Từ người Koroviev và Beghemot bốc mùi khét của đám cháy, da mặt Beghemot đầy bồ hóng, chiếc mũ lưỡi trai sém mất một nửa.

- Xin kính chào messir, - đôi bạn không bao giờ chịu ngồi im một chỗ hét to, và Beghemot vung con cá chiên lên vẫy vẫy.

- Trông đẹp chưa kìa, - Voland nói.

- Thưa messir, ngài thử hình dung xem, - Beghemot vui mừng và kích động hét, - người ta đã cho tôi là kẻ trộm đấy!

- Xét theo những vật nhà ngươi mang về, - Voland ngắm nghía bức tranh sơn thủy , đáp, - thì nhà ngươi đích thị là kẻ trộm còn gì.

- Thưa messir, ngài có tin không… - Beghemot bắt đầu bằng giọng tâm tình.

- Không, ta không tin, - Voland đáp cụt lủn.

- Thưa messir, tôi xin thề là tôi đã có những cố gắng anh hùng để cứu lấy tất cả những gì có thể, và đây là toàn bộ những gì cứu được.

- Tốt hơn là ngươi hãy nói xem vì sao nhà Griboedov lại cháy? – Voland hỏi.

Cả hai, cả Koroviev lẫn Beghemot, dang rộng hai tay vẻ ngạc nhiên, ngước mắt nhìn lên trời, còn Beghemot hét:

- Tôi không thể hiểu nổi! Chúng tôi đang ngồi hiền lành, hoàn toàn lặng lẽ, ăn uống…

- Thì bỗng nhiên - pằng, pằng! – Koroviev chen vào, - họ nổ súng! Kinh hoàng quá, tôi cùng Beghemot bỏ chạy ra đại lộ, họ đuổi theo, chúng tôi chạy đến chỗ pho tượng Timirazev.

- Nhưng tinh thần trách nhiệm, - Beghemot lại nói tiếp, - đã chiến thắng cơn kinh hoàng đáng xấu hổ, và chúng tôi đã quay lại!

- Chà, các ngươi quay lại à? – Voland nói. - Thế thì tất nhiên ngôi nhà đã cháy thành tro.

- Cháy thành tro! – Koroviev cay đắng xác nhận. – Nghĩa là thật sự thành tro, như ngài diễn đạt một cách chính xác. Chỉ còn lại một đống than!

- Tôi nhảy bổ vào, - Beghemot kể, - trước hết là vào phòng họp – đó là phòng có các dãy cột tròn ấy thưa messir, - tính là sẽ lôi ra được cái gì đó quý giá. Ôi, thưa messir, vợ tôi, ấy là trong trường hợp mà tôi có vợ thật, chắc đã hai chục lần suýt trở thành góa bụa! Nhưng rất may, thưa messir, tôi không có vợ, và tôi xin nói thẳng với ngài, là tôi lấy làm hạnh phúc rằng mình không có vợ. Ôi, meesir, làm thế nào có thể đổi sự tự do độc thân để lấy cái ách nặng nề như thế được!

- Lại bắt đầu nói nhảm nhí rồi, - Voland nhận xét.

- Tôi xin nghe và xin tiếp tục, - Beghemot đáp, - vâng, đây là bức tranh sơn thủy. Ngoài ra, không thể mang thêm được gì nữa ra khỏi phòng họp, lửa quất thẳng vào mặt tôi. Tôi chạy vào nhà kho, cứu được con cá chiên này. Rồi tôi chạy xuống bếp cứu được chiếc áo blu của đầu bếp. Tôi cho rằng tôi đã làm tất cả những gì tôi có thể, và tôi thật không hiểu cái vẻ nghi ngờ trên mặt ngài có nghĩa là gì.

- Thế Koroviev làm cái gì trong khi nhà ngươi bận giở trò ăn cắp? – Voland hỏi.

- Tôi giúp đở những người lính cứu hỏa ạ, thưa messir, - Koroviev đáp và chỉ xuống chiếc quần dài rách bươm.

- À, nếu thế thì tất nhiên, sẽ phải xây lại ngôi nhà mới.

- Nó sẽ được xây lại, thưa messir, - Koroviev đáp.

- Xin ngài hãy tin tôi, - con mèo nói thêm, - tôi vốn là một nhà tiên tri có hạng.

- Trong bất kỳ trường hợp nào thì chúng tôi cũng đã đến đây, thưa messir, - Koroviev báo cáo, - và chờ mệnh lệnh của ngài.

Voland rời chiếc ghế đang ngồi đứng dậy, bước đến hàng lan can, quay lưng về phía các tùy tùng của mình, cô đơn im lặng nhìn ra xa. Rồi ông ta rời hàng lan can, lại ngồi xuống ghế và nói:

- Sẽ không có mệnh lệnh nào cả - các ngươi đã làm tất cả những gì có thể, và bây giờ, tạm thời ta chưa cần đến các ngươi. Có thể nghỉ ngơi. Bây giờ sẽ có cơn giông, cơn giông cuối cùng, nó sẽ làm những gì cần phải làm nốt, rồi chúng ta lên đường.

- Rất tốt, thưa messir, - cả hai chàng hề đáp và biến mất vào một nơi nào đó phía sau ngọn tháp chính hình cầu ở giữa sân thượng.

Cơn giông mà Voland nói tới đã bắt đầu hình thành nơi chân trời, một đám mây đen nổi lên ở phía Tây và che khuất nửa mặt trời. Rồi nó che kín cả mặt trời. Không khí trên sân thượng trở nên mát dịu. Một lúc sau trời tối sầm lại.

Bóng tối từ phương Tây kéo đến đã bao phủ kín thành phố khổng lồ. Những nhịp cầu, những lâu đài, cung điện biến mất. Tất cả biến mất, dường như chưa bao giờ tồn tại trên thế giới này. Một sợi chỉ lửa chạy suốt bầu trời. Rồi thành phố rung chuyển trong tiếng sấm rền. Tiếng sấm lặp lại một lần nữa, và cơn giông bắt đầu. Voland đã mất dạng trong bóng tối của nó.

[leminhchau]

Chương 30
ĐÃ ĐẾN LÚC! ĐÃ ĐẾN LÚC!

- Anh biết không, - Margarita nói, - đêm qua đúng vào lúc anh ngủ thiếp đi, em đọc đến đoạn nói về bóng tối từ Địa Trung Hải kéo đến… và về những pho tượng thần, ôi, những pho tượng thần bằng vàng. Không hiểu sao chúng luôn luôn không để cho em yên. Em nghĩ có lẽ bây giờ trời cũng sắp có cơn mưa. Anh có cảm thấy trời đang mát dần không?

Câu chuyện này giữa hai người diễn ra khi mặt trời sắp lặn, đúng vào lúc Levi Matvei đến gặp Voland ở trên sân thượng. Cánh cửa sổ của tầng nhà hầm để mở, và nếu như có ai ghé nhìn vào đó, chắc phải ngạc nhiên trước những người nói chuyện trông thật lạ lùng. Trên tấm thân trần của Margarita chỉ khoác hờ một chiếc áo choàng đen, còn Nghệ Nhân vẫm mặc bộ đồ bệnh viện của mình. Sở dĩ như vậy là do Margarita tuyệt đối không có gì để mặc, tất cả đồ đạc của nàng đều để cả ở nhà mình, và dù cho ngôi biệt thự đó rất gần nàng, vẫn không thể nào bàn đến chuyện đi đến đó để lấy đồ đạc. Còn đối với Nghệ Nhân, tất cả áo quần của anh vẫn nằm nguyên trong tủ, dường như anh chưa hề đi đâu cả, nhưng chẳng qua là anh không muốn mặc vào mà vẫn tiếp tục nói với Margarita cái ý nghĩ rằng ngay bây giờ sẽ bắt đầu một điều hoàn toàn nhảm nhí. Tuy nhiên, anh đã cạo râu lần đầu tiên kể từ cái đêm mùa thu nọ (ở trong bệnh viện, người ta dùng tông đơ để cắt râu cho anh).

Căn phòng cũng có một vẻ rất lạ lùng, và thật khó có thể hiểu được một cái gì đó trong sự hỗn loạn nơi đây. Những tập bản thảo nằm trên thảm, bản thảo nằm cả trên đi văng. Một cuốn sách nào đó nằm cuộn tròn trên ghế bành. Còn buổi trưa được bày sẳn trên mặt bàn tròn, giữa các món ăn là mấy chai rượu. Những đồ ăn thức uống này từ đâu ra, cả Margarita đều không biết. Khi tỉnh dậy, họ đã thấy tất cả những thứ đó trên bàn.

Sau một giấc ngủ dài cho đến tận chiều ngày thứ bảy, cả Nghệ Nhân lẫn người tình của mình đều cảm thấy đã hoàn tòan lại sức, chỉ có một điều nhắc họ nhớ lại những chuyện xảy ra ngày hôm trước: ở cả hai người, thái dương bên trái còn ít nhiều âm ỉ. Về mặt tâm lý, ở cả hai người đều có những thay đổi rất lớn, điều mà bất kỳ người nào cũng dễ dàng khẳng định nếu như có thể nghe trộm được câu chuyện diễn ra trong căn hộ, dưới tầng hầm.

Nhưng tuyệt nhiên không có ai để mà nghe trộm cả. Cái mảng sân này có một điểm hay là luôn luôn vắng vẻ. Những cây liễu trắng và lipa trở nên xanh tươi thêm phía ngoài cửa sổ càng tỏa mùi hương đậm nồng hơn, và ngọn gió nhẹ mới nổi lên mang nó lọt vào tầng hầm.

- Hừ, quỷ quái thật! - Nghệ Nhân bỗng bất ngờ thốt lên. – Không thế nào tưởng tượng nổi, - anh dập tắt điếu thuốc trong chiếc gạt tàn và đưa hai tay lên ôm đầu, - không, em hãy nói xem, em là người thông minh và không bị điên. Em có tin chắc là hôm qua chúng ta đã ở chỗ chúa quỷ Satan không?

- Hoàn toàn tin chắc, - Margarita đáp.

- Tất nhiên, tất nhiên, -Nghệ Nhân mỉa mai nói. – Bây giờ thì rõ ràng là có hai người điên chứ không phải một. Cả vợ lẫn chồng. – Anh giơ hai tay lên trời, hét to: - Không, điều đó có ma quỷ mới biết là cái gì! Ma quỷ, ma quỷ, ma quỷ!

Thay lời đáp, Margarita buông người xuống đi văng, phá lên cười khanh khách, hai chân trần vung vẩy, rồi nàng hét:

- Ôi, em không thể! Ôi, em không thể! Anh thử tự ngắm xem mình giống ai?

Cười chán, trong khi Nghệ Nhân ngượng nghịu kéo lại chiếc quần lót bệnh viện của mình, Margarita trở nên nghiêm trang.

- Vừa rồi, anh vô tình đã nói đúng một sự thật, - nàng cất tiếng, - chỉ có quỷ mới biết đấy là cái gì, và anh hãy tin em, là quỷ sẽ thu xếp tấv cả! - Cặp mắt nàng bỗng cháy rực lên, nàng đứng bật dậy, nhảy tròn tại chỗ và hét: - Em rất mừng, em rất mừng, em rất mừng là đã thông đồng với quỷ! Ôi, ma quỷ, ô, quỷ sứ! Anh yêu của em, anh sẽ phải sống với phù thủy. – Nói xong, nàng chạy đến bên Nghệ Nhân, vòng tay ôm lấy cổ anh và bắt đầu hôn lên môi, lên mũi, lên má anh. Một cơn bão lốc của mái tóc đen không chảy xoáy cuộn trên người Nghệ Nhân, đôi má và trán anh cháy bỏng lên dưới những chiếc hôn nồng.

- Còn em quả là trở nên giống phù thủy.

- Em không phủ nhận, - Margarita đáp, - em là phù thủy và em rất hài lòng với điều đó.

- Thôi được, - Nghệ Nhân nói, - phù thủy thì phù thủy. Rất tốt đẹp và rất tuyệt trần! Như vậy nghĩa là người ta đã bắt cóc anh ra khỏi nhà thương! Cũng rất tốt đẹp! Đã trả anh về đây, ta cứ cho là cả điều đó nữa…Thậm chí còn cho rằng người ta sẽ không đi lùng chúng ta, nhưng vì tất cả những gì thiêng liêng, em hãy nói cho anh biết: chúng ta sẽ sống như thế nào và sống bằng gì đây? Nói điều này là anh lo cho em, em hãy tin anh.

Đúng lúc ấy, phía ngoài cửa sổ hiện ra đôi giày mũi tù và phần dưới của chiếc quần kẻ sọc. Rồi chiếc quần dài đó gấp khúc lại ở chỗ đầu gối, một chiếc mông nặng trịch của ai đó che khuất ánh sáng ban ngày.

- Aloyzi có nhà không? - một giọng nói ở đâu đó phía trên chiếc quần dài cất lên ngoài cửa sổ.

- Aloyzi à? – Margarita bứơc đến bên cửa sổ hỏi. – Aloyzi bị bắt hôm qua rồi. Mà ai hỏi đấy? Họ tên của anh là gì?

Ngay tức khắc, chiếc mông và đôi đầu gối vụt biến mất. Nghe có tiếng cổng vườn đóng sập, rồi sau đó tất cả trở lại bình thường. Margarita buông người xuống đi văng và lăn ra cười đến chảy cả nước mắt. Nhưng khi đã thôi cười, nét mặt nàng bỗng thay đổi hẳn, nàng cất tiếng nói rất nghiêm trang, vừa nói vừa bò xuống khỏi đi văng, bò đến bên chân Nghệ Nhân, nhìn vào mắt anh, hai tay vuốt ve mắt anh.

- Anh đã phải chịu bao nhiêu, bao nhiêu là đau khổ, anh tội nghiệp của em! Về điều đó, chỉ có một mình em biết được. Xem kìa, trên đầu anh, tóc đã có những sợi bạc, và một nếp nhăn vĩnh viễn nơi khóe môi anh. Anh duy nhất của em, anh thân yêu của em, anh đừng nghĩ ngợi về điều gì hết. Anh đã phải suy nghĩ nhiều rồi, còn bây giờ em sẽ nghĩ thay anh! Và em bảo đảm với anh, em đoan chắc với anh, là tất cả sẽ tốt đẹp huy hoàng.

- Anh không sợ một cái gì hết, Margot ạ, - Nghệ Nhân bất ngờ đáp và ngẩng mái đầu lên, Margarita chợt thấy anh lại như trước kia, khi anh viết về điều anh chưa bao giờ trông thấy, nhưng có lẽ là anh biết rõ. – Anh không sợ vì anh đã trải qua tất cả. Người ta đã dọa anh quá nhiều và sẽ không có gì còn làm anh sợ nữa. Nhưng anh thương em, Margot ạ, đấy mới là điều căn bản, chính vì thế mà anh mới nhắc đi nhắc lại một điều. Em phá hỏng cuộc đời mình với một người bệnh tật, nghèo khổ để làm gì? Em hãy tỉnh lại đi! Em hãy quay lại nhà mình! Anh thương em, nên anh mới nói với em như vậy.

- Ôi, anh, anh. – Margarita lắc mái đầu rối, thì thầm, - ôi, anh là người bất hạnh thiếu lòng tin. Vì anh, em đã phải suốt đêm qua khỏa thân run rẩy, em đã đánh mất bản tính của mình và thay bằng một bản tính mới, đã mấy tháng nay em ngồi trong phòng con tối tăm và chỉ nghĩ về một điều - về cơn giông trên thành Iersalaim, em đã khóc hết cả nước mắt, còn bây giờ, khi hạnh phúc đã đến thì anh lại đuổi em đi? Thôi được, em sẽ đi, em sẽ đi, nhưng anh hãy biết rằng, anh là một con người tàn nhẫn! Họ đã làm cho tâm hồn anh trở nên trống rỗng!

Một sự dịu dàng cay đắng trào lên trong tim Nghệ Nhân, anh gục đầu vào mái tóc Margarita và khóc. Nàng cũng vừa khóc vừa thì thầm, những ngón tay của nàng run rẩy bên thái dương anh.

- Vâng, những sợi tóc bạc, những sợi tóc bạc... trước mắt em, đầu anh dần dần điểm tuyết, ôi mái đầu đã phải chịu nhiều đau khổ của em. Và xem kia, đôi mắt của anh! Trong đó là cả một sa mạc... Còn đôi vai, đôi vai trĩu nặng... Người ta đã tàn hại anh, biến anh thành tàn tật, - những lời của Margarita trở nên rời rạc, người nàng run lên nghẹn ngào.

Đến đây, Nghệ Nhân lau khô nước mắt, đỡ Margarita dậy, rồi tự mình cũng đứng lên và nói:

- Thôi đủ rồi! Em đã làm cho anh phải xấu hổ. Anh sẽ không bao giờ tỏ ra hèn nhát và sẽ không nói đến chuyện này nữa, em hãy bình tâm. Anh biết rằng cả hai chúng mình đều là nạn nhân của một căn bệnh tinh thần mà có thể là do anh truyền lây sang cho em... Thôi đành vậy, chúng ta sẽ cùng nhau chịu đựng nó.

Margarita kề sát cặp môi của mình vào tai Nghệ Nhân và thì thầm:

- Em thề bằng cuộc đời của anh, em thề bằng người con trai của nhà chiêm tinh học mà anh đã đoán ra, là tất cả sẽ trở nên tốt đẹp.

- Thôi được rồi, được rồi, - Nghệ Nhân cười đáp, rồi nói thêm: - Tất nhiên, một khi con người đã bị tước đoạt hết tất cả, như em và anh giờ đây, thì họ sẽ tìm sự giải cứu ở sức mạnh của thế giới bên kia! Thôi thì anh cũng đồng ý kiếm tìm ở đó.

- Thế đấy, thế đấy, bây giờ anh lại như trước kia, anh lại cười, - Margarita nói. – Thôi, mặc kệ anh với những lời thông thái của anh. Thế giới bên kia với không thế giới bên kia - tất cả những cái đó thì có gì khác nhau? Em đói bụng lắm rồi.

Và nàng kéo tay Nghệ Nhân đến bên bàn.

- Anh không dám tin chắc là những thức ăn này không độn thổ mất hay bay biến ra ngoài cửa sổ - anh nói, trong lòng đã cảm thấy hoàn toàn thanh thản.

- Không bay mất đâu!

Vừa đúng lúc đó một giọng nói vang lên ngoài cửa sổ:

- Chúc các người bình an!

Nghệ Nhân rùng mình còn Margarita, vốn đã quen với những chuyện dị thường, kêu lên:

- A, đây là Azzazello! Ôi thật là tuyệt, thật là thú vị! – và nàng nói thầm với Nghệ Nhân: - Anh thấy chưa, họ không bỏ mặc chúng ta, - rồi chạy bổ ra mở cửa.

- Ít ra em cũng khoác áo lại, - Nghệ Nhân hét với theo.

- Em nhổ toẹt vào điều đó, - Margarita đáp lại từ ngoài hành lang.

Và đây, Azzazello đã bước vào phòng, cúi mình chào Nghệ Nhân, con mắt sáng lóe lên nhìn anh, còn Magarita thì reo to:

- Ôi, tôi mừng lắm! Tôi chưa bao giờ mừng đến thế trong đời! Nhưng xin anh thứ lỗi là tôi khỏa thân, Azazello nhé!

Azazello nói rằng nàng hãy bình tâm, cam đoan rằng anh ta đã trông thấy không chỉ phụ nữ khỏa thân, mà thậm chí còn trông thấy cả những người đàn bà bị lột hết da, rồi vui vẻ ngồi xuống cạnh bàn ăn sau khi đã cẩn thận đặt vào góc nhà cạnh lò sưởi một gói gì đó bọc vải gấm.

Margarita rót cônhắc cho Azazello, anh ta sẳn lòng uống cạn. Nghệ Nhân, không rời mắt khỏi anh ta, chốc chốc lại kín đáo khẽ véo bàn tay trái của mình. Nhưng những cái véo đó không gíup được gì, Azazello vẫn không tan biến vào không khí, và thật ra mà nói điều này cũng chẳng cần thiết tí nào. Không có cái gì đáng sợ trong cái con người tóc hung thấp lùn này, họa chăng là một con mắt bị vảy mại, nhưng điều đó vẫn thường gặp cả ở những kẻ không hề có một tí ma quái phép thuật nào; họa chăng là y phục có vẻ lạ lùng – không hẳn áo choàng thường, không hẳn áo thụng nhà tu, - nhưng nếu nghĩ cho cùng, thì đó cũng là chuyện thường gặp. Anh ta uống cônhắc cũng khéo léo, hệt như tất cả những người lương thiện khác, từng ly đầy không cần thức nhắm. Chính những ly cônhắc đó làm cho đầu Nghệ Nhân ù lên, và anh nghĩ:

“ Không, Margarita nói đúng! Tất nhiên, người ngồi trước mặt ta là sứ giả của chúa quỷ. Bởi gì chính ta chưa lâu la gì, mới đêm hôm kia, đã chứng minh với Ivan rằng người mà anh ta gặp trong công viên Hồ Patriarsi chính là Satan, thế thì tại sao bây giờ ta lại sợ hãi cái ý nghĩ đó và bắt đầu huyên thuyên về những nhà thôi miên và những ảo ảnh nào đó ? Thôi miên với thôi miếc gì ở đây?”

Anh bắt đầu nhìn kỹ Azazello và thấy rằng trong mắt của anh ta có một cái gì đó không tự nhiên, một ý nghĩ nào đó mà anh ta chưa đến lúc nói ra. “ Anh ta đến đây không chỉ để thăm mà còn được giao một việc gì đó phải làm!” Nghệ Nhân nghĩ thầm.

Tài quan sát đã không đánh lừa anh.

Sau khi uống cạn ly cônhắc thứ ba - rượu không gây một tác động nào đối với Azazello, - người đến thăm mới nói vào việc:

- Quỷ tha ma bắt tôi đi: tầng nhà hầm này cũng ấm cúng đấy chứ! Chỉ có điều, trong đầu tôi chợt nảy sinh ra một câu hỏi: các người sẽ làm cái gì ở trong căn hầm này?

- Thì tôi cũng vừa nói như vậy mà, - Nghê Nhân cười đáp.

- Azazello, sao anh lại làm tôi lo lắng thế? – Margarita hỏi. - Sẽ có một cách nào đấy!

- Đâu có, đâu có! – Azazello kêu lên, - Tôi đâu nghĩ đến chuyện làm chị lo lắng. Chính tôi cũng nói rằng sẽ có một cách nào đấy. Ấy, suýt thì quên, messir gửi lời hỏi thăm anh chị, và dặn nói với anh chị rằng ngài muốn mời anh chị làm một cuộc du ngoạn nhỏ, tất nhiên là nếu như anh chị đồng ý. Vậy thì ý kiến anh chị thế nào?

Margarita khẽ đá vào chân Nghệ Nhân ở dưới bàn.

- Rất sẳn lòng. - Nghệ Nhân đáp, vẫn không rời ánh mắt dò hỏi khỏi mặt Azazello, còn anh ta hỏi tiếp:

- Chúng tôi hy vọng rằng cả chị Margarita Nikolaievna cũng sẽ không từ chối chứ?

- Tôi thì chắc là không từ chối rồi, - Margarita nói, và chân nàng lại giẫm lên chân Nghệ Nhân.

- Thật là tuyệt vời! – Azazello reo lên. – Đây chính là điều tôi thích! Một – hai và xong ngay! Chứ không như cái lần nọ ở vườn Aleksandrovski!

- Ôi, đừng nhắc lại nữa, Azazello. Lần đó tôi hãy còn dại dột lắm. Mà thực ta cũng không thể chê trách tôi một cách quá nghiêm khắc được - bởi vì đâu phải ngày nào cũng có thể gặp được quỷ?

- Còn phải nói, - Azazello đồng tình, - nếu như ngày nào cũng gặp thì thật quá thú vị!

- Chính tôi cũng rất thích sự nhanh chóng, - Margarita sôi nổi nói, - sự nhanh chóng và trần trụi. Như phát súng maude - pằng! Ôi, anh ấy bắn mới cừ chứ, - Margarita quay sang phía Nghệ Nhân, thốt lên: - Con bảy pích giấu dưới gối, trúng bất cứ điểm nào… - Margarita bắt đầu say khiến cho cặp mắt của nàng sáng rực lên.

- Mà tôi lại quên, - Azazello vỗ bàn tay vào trán mình, kêu lên, - mệt đến mụ cả đầu mất rồi. Messir có gửi quà cho anh đấy, - câu này Azazello nói với Nghệ Nhân, - một chai rượu vang. Xin lưu ý rằng đây là chai rượu vang mà quan tổng trấn xứ Giudea đã từng uống. Nhãn hiệu “Phalerno”.

Hoàn toàn dễ hiểu là một vật quý hiếm như vậy khiến cả Margarita lẫn Nghệ Nhân đều rất chú ý. Azazello rút từ trong bọc vải gấm đen ra một chiếc bình đã bị mốc meo hoàn toàn. Mọi người thay nhau ngửi, rồi rót rượu ra cốc, đưa lên mắt soi nhìn trước làn ánh sáng ban ngày đang tắt dần trước cơn giông ngoài cửa sổ; họ thấy rằng qua làn rượu tất cả như mang một màu máu người.

- Chúc sức khỏe ngài Voland! – Margarita nâng cốc của mình lên, nói to.

Cả ba người nâng cốc lên môi và uống mỗi người một ngụm lớn. Ngay lập tức, ánh sáng trước cơn giông bắt đầu tắt lịm trước đôi mắt của Nghệ Nhân, hơi thở nghẹn tắt, và anh cảm thấy mình sắp chết. Anh còn thấy Margarita mặt tái nhợt, yếu ớt vươn tay về phía anh, gục đầu xuống bàn rồi ngã trượt xuống sàn nhà.

- Quân bỏ thuốc độc, - Nghệ Nhân còn kịp hét lên. Anh định túm lấy con dao trên bàn để đâm vào người của Azazello nhưng bàn tay anh bất lực tuột khỏi mặt bàn, tất cả mọi vật xung quanh Nghệ Nhân trong căn nhà hầm nhuốm sang mầu đen, rồi sau đó biến mất hoàn toàn. Anh ngã ngửa ra, và trong khi ngã, thái dương va vào góc bàn làm rách một miếng da.

Khi những người bị đầu độc đã nằm im, Azazello bắt đầu hành động. Việc đầu tiên là anh nhảy vọt qua cửa sổ, chỉ một nháy mắt sau đã có mặt trong ngôi biệt thự nơi Margarita Nikolaievna sống trước đó. Là người luôn luôn chính xác và cẩn thận, Azazello muốn kiểm tra xem tất cả có được thực hiện đúng như cần thiết không. Và mọi việc đều tuyệt đối ổn thỏa. Azazello trông thấy một người đàn bà rầu rĩ đợi chồng về từ trong buồng ngủ của mình bước ra bỗng biến sắc mặt, hai tay đưa lên ôm lấy tim và hét lên tuyệt vọng:

- Natasa! Có ai đó …giúp tôi với! – và chị ta ngã xuống trong phòng khách, chưa đi đến phòng làm việc của chồng.

- Tất cả đều ổn, - Azazello nói. Một khoảng khắc sau, anh ta đã ở bên cạnh cặp tình nhân bị sát hại. Margarita nằm úp mặt xuống tấm thảm trên sàn nhà. Bằng cánh tay rắn như thép, Azazello lật ngửa người nàng ra như lật một con búp bê, hướng mặt Margarita lại phía mình, và nhìn kỹ. Trước mắt anh ta, gương mặt của người đàn bà bị ngấm thuốc độc dần dần biến đổi. Thậm chí cả trong ánh hoàng hôn trước cơn giông cũng thấy rõ những đường nét dữ tợn, man dại và vẻ lé mắt tạm thời của phù thủy đã biến mất. Gương mặt nàng tươi sáng dần lên, và cuối cùng trở nên dịu dàng, khóe môi chuyển từ nét hung bạo sang vẻ thùy mị, đau khổ. Liền đó, Azazello mở hé cặp môi trắng bệch của Margarita và rót vào miệng nàng mấy giọt của chính thứ rượu mà anh ta vừa dùng để đầu độc hai người. Margarita hít vào một hơi, rồi bắt đầu tự mình ngồi dậy không cần Azazello giúp đở và hỏi một cách yếu ớt:

- Sao lại thế? Azazello, sao lại thế? Anh đã làm gì với tôi thế này?

Trông thấy Nghệ Nhân nằm bất động bên bàn, nàng rùng mình, thì thào:

- Thật không ngờ…quân giết người!

- Ồ không đâu, không phải đâu. – Azazello đáp. – bây giờ anh ấy sẽ tỉnh dậy. Ôi, sao chị lại nóng nảy như thế?

Margarita tin anh ta ngay lập tức, bởi vì giọng nói của gã quỷ tóc hung thật có sức thuyết phục. Margarita nhảy bật dậy, khỏe mạnh và sảng khoái, gíup Azazello cho Nghệ Nhân uống rượu vang, Sau khi đã mở được mắt ra, anh nhìn cau có và lập lại lời nói cuối cùng của mình với vẻ căm thù:

- Quân bỏ thuốc độc…

- Ôi! Sự nhục mạ là phần thưởng thường xuyên cho một việc làm tốt, - Azazello đáp, - Chẳng lẽ anh mù sao? Hãy tỉnh lại, nhanh lên!

Nghệ Nhân đứng dậy, nhìn quanh bằng ánh mắt tươi tắn, linh hoạt, rồi hỏi:

- Sự mới lạ này có nghĩa là thế nào?

- Nó có nghĩa là, - Azazello đáp, - các người đã đến lúc phải đi rồi. Cơn giông đã bắt đầu, các người có nghe thấy không? Trời đang tối dần. Những con ngựa đang bới đất làm khu vườn nhỏ rung động. Hãy vĩnh biệt căn nhà hầm này, hãy vĩnh biệt, nhanh lên.

- À, tôi hiểu rồi, - Nghệ Nhân đáp và nhìn quanh. – Anh đã giết chết chúng tôi, chúng tôi bây giờ là những người đã chết. Ôi, điều đó thật thông minh! Điều đó thật đúng lúc! Bây giờ tôi đã hiểu ra tất cả.

- Ôi, xin anh thứ lỗi. – Azazello đáp. - Chẳng lẽ đây là tôi đang nghe anh nói sao? Người bạn tình của anh gọi anh là Nghệ Nhân cơ đấy, anh đang suy nghĩ thì làm sao anh lại có thể là người đã chết(1) được cơ chứ? Chẳng lẽ để coi mình là người sống, lại nhất thiết phải ngồi trong căn nhà hầm mặc áo quần bệnh viện ư? Điều đó thật khôi hài!

- Tôi đã hiểu tất cả những gì anh nói, - Nghệ Nhân hét lên, - không cần phải nói tiếp nữa. Anh nghìn lần đúng.

- Voland vĩ đại, - Margarita cũng họa theo anh, - Voland vĩ đại! Điều ông ta nghĩ ra còn hay hơn em nhiều. Nhưng còn cuốn tiểu thuyết, cuốn tiểu thuyết, - nàng nói với Nghệ Nhân, - dù có hay đến đâu đi nữa, anh hãy mang cuốn tiểu thuyết theo.

- Không cần, - Nghệ Nhân đáp, - anh đã nhớ đến thuộc lòng.

- Anh sẽ không quên… sẽ không quên một chữ nào chứ? – Margarita hỏi, và nàng nép sát vào người yêu, lau sạch vết máu trên thái dương của anh.

- Em đừng lo! Bây giờ anh sẽ không bao giờ quên gì nữa hết! - Nghệ Nhân đáp.

- Nếu thế thì - lửa ! – Azazello thét lớn. – Ôi ngọn lửa mà từ đó bắt đầu tất cả, và cũng bằng ngọn lửa này, chúng ta kết thúc tất cả.

- Lửa! – Margarita hét lên khủng khiếp. Cánh cửa sổ của căn nhà hầm đóng sập lại. ngọn gió xô tấm màn che giạt sang bên. Một tiếng sấm ngân vang lên vui vẻ trên bầu trời. Azazello thò bàn tay với những móng dài vào lò sưởi, rút ra một thanh củi bốc khói và đốt tấm vải trải trên mặt bàn. Rồi anh ta châm lửa vào đống báo cũ nằm trên đivăng, tiếp theo đó là tập bản thảo và tấm màn che cửa sổ. Nghệ Nhân đã cảm thấy ngây ngất bởi chuyến bay sắp tới, rút một cuốn sách nào đó từ trên giá, ném xuống bàn, xé những trang giấy quăng vào giữa tấm khăn đang cháy rừng rực, và cuốn sách bùng lên một ngọn lửa vui vẻ.

- Hãy cháy đi, cháy đi, hỡi cuộc đời cũ!

- Hãy cháy đi, hỡi những khổ đau! – Margarita hét to.

Trong căn phòng đã bốc lên hừng hực những cột lửa đỏ chói; và cùng với khói, ba người chạy qua cửa, leo theo những bậc thang bằng đá lên mảnh sân nhỏ. Cái đầu tiên họ trông thấy là bà nấu bếp của chủ nhà đang ngồi trên mặt đất, cạnh bà ta là một đống khoai tây và mấy cây hành củ đổ vương vãi. Có thể hiểu được tâm trạng của bà nấu bếp: cạnh ngôi nhà kho, ba con ngựa đen đang thở phì phò và dùng vó bới tung lên từng cột đất. Margarita là người đầu tiên nhảy lên lưng ngựa, tiếp đó đến Azazello, và Nghệ Nhân sau cùng. Người đàn bà nấu bếp khẽ rú lên, định giơ tay làm dấu thánh, nhưng từ trên yên ngựa, Azazello đã quát to dữ tợn:

- Ta cắt tay! – Anh ta huýt gió, và ba con ngựa, đè gẫy những cành lipa, phi bỗng lên và xuyên thẳng vào đám mây đen bay thấp trên trời. Ngay lúc đó, một cuộn khói đen phun ra từ khung cửa sổ của tầng nhà hầm. Từ mặt đất vẳng lên tiếng kêu thảm hại, yếu ớt của bà nấu bếp:

- Cháy! …

Ba con ngựa đã bay trên những mái nhà của Moskva.

- Tôi muốn chào vĩnh biệt thành phố, - Nghệ Nhân hét to với Azazello bay phía trước. Tiếng sấm nuốt mất phần cuối của câu nói. Azazello gật đầu và thả ngựa phi nước đại. Một đám mây đen bay vùn vụt ngược lại phía họ, nhưng trời vẫn chưa đổ mưa.

Họ bay dọc theo một đại lộ, trông thấy những hình người chạy toán loạn tránh những giọt mưa đầu tiên. Họ bay trên một đám khói – đó là tất cả những gì còn sót lại của ngôi nhà Griboedov. Họ bay qua thành phố giờ đã chìm vào bóng tối. Phía trên họ, những ánh chớp lóe lên sáng lòa. Rồi màu xanh cây cối bắt đầu thay thế cho các mái nhà ở phía dưới. Đến lúc đó, cơn mưa mới ập tới và biến ba người cỡi ngựa bay thành ba bong bóng lớn trong biển nước.

Margarita đã quen với cảm giác khi bay, còn Nghệ Nhân thì chưa, và anh ngạc nhiên trước việc mình nhanh chóng tới đích, đến chỗ ở của người anh muốn từ biệt, vì ngoài người ấy ra anh chẳng còn có ai để chia tay nữa. Anh tìm ra ngay qua màn mưa ngôi nhà bệnh viện của giáo sư Stravinski, con sông cùng khu rừng thông ở bên kia bờ sông mà vào những ngày ở đây anh đã nghiên cứu rất kỹ. Họ hạ xuống một bãi trống trong khu rừng, cách bệnh viện không xa.

- Tôi sẽ đợi ở đây, - Azazello đưa tay lên làm tấm chắn, hét to: người anh ta khi thì hiện lên trong ánh chớp, khi thì lại chìm lấp sau màn mưa xám. – Hãy vào chia tay đi, nhưng nhanh lên.

Margarita và Nghệ Nhân nhảy xuống yên và bay qua khu vườn bệnh viện, từ xa trông họ chỉ thấp thoáng như những chiếc bóng bằng nước. Thêm một thoáng sau, Nghệ Nhân đã đưa bàn tay quen thuộc mở tấm lưới dẫn ra bancông của phòng số 117. Margarita đi theo sau anh. Họ bước vào gặp Ivan, - vô hình, không ai nhận thấy, trong tiếng gầm rú của cơn giông. Nghệ Nhân ngừng lại cạnh giường.

Ivan nằm bất động, cũng như vào cái lần đầu tiên anh nằm quan sát cơn giông trong ngôi nhà mà anh được nghĩ. Khi đã nhìn kỹ vào cái bóng đen từ bancông bước vào phòng anh, Ivan nhỏm dậy, chìa hai tay ra và vui mừng nói:

- A, anh đấy à! Tôi cứ đợi anh, đợi anh suốt. Anh đây rồi, người láng giềng của tôi.

Nghe xong, Nghệ Nhân đáp:

- Tôi đây! Nhưng thật đáng tiếc, tôi từ giờ không thể là láng giềng của anh được nữa. Tôi sắp bay đi vĩnh viễn và đến đây là để chia tay với anh.

- Tôi đã biết điều đó, tôi đã đoán ra, - Ivan khẽ đáp, và hỏi tiếp: - Anh đã gặp ông ta rồi phải không?

- Vâng, - Nghệ Nhân đáp, - tôi đến đây để chia tay với anh, vì anh là người duy nhất mà tôi nói chuyện với trong những ngày cuối cùng ở đây.

Mặt Ivan tươi lên, anh nói:

- Anh đã ghé đến đây, như vậy là rất tốt. Còn tôi sẽ giữ lời hứa của mình, tôi sẽ không làm thơ nữa. Bây giờ tôi quan tâm đến cái khác, - Ivan mỉm cười và nhìn đi đâu đó ngang qua người Nghệ Nhân bằng ánh mắt mất trí, - tôi muốn cái khác. Trong khi tôi nằm ở đây, anh biết không, tôi đã hiểu ra rất nhiều điều.

Nghệ Nhân xúc động trước những lời đó, anh ngồi xuống mép giường của Ivan và lên tiếng.

- Như vậy là rất tốt, rất tốt. Anh sẽ viết về ông ta!

Cặp mắt của Ivan vụt sáng lên:

- Chẳng lẽ anh sẽ không viết nữa sao? – nhưng liền đó, anh cúi xuống và trầm ngâm nói tiếp: - À vâng... tại sao tôi lại hỏi như vậy nhỉ, - Ivan ngó xuống sàn, rồi nhìn lên vẻ hoảng hốt.

- Vâng, - Nghệ Nhân nói, và Ivan cảm thấy giọng của anh ta khô khan và xa lạ. – Tôi sẽ không viết về ông ta nữa. Tôi sẽ làm việc khác.

Một tiếng huýt gió từ xa ngắt ngang tiếng ầm ĩ của cơn giông.

- Anh có nghe thấy gì không? - Nghệ Nhân hỏi.

- Cơn giông đang gầm rít...

- Không phải, đấy là người ta gọi tôi đấy, tôi phải đi rồi. - Nghệ Nhân giải thích và rời giường Ivan đứng dậy.

- Gượm đã. Tôi xin hỏi anh thêm một lời nữa, - Ivan nói. – Anh đã tìm thấy nàng rồi chứ? Nàng có còn chung thủy với anh không?

- Nàng đây, - Nghệ Nhân đáp và chỉ tay vào tường. Bóng Margarita đen thẫm tách khỏi bức tường trắng bước đến bên cạnh. Nàng nhìn chàng thanh niên nằm tren giường và trong đôi mắt nàng lộ vẻ thương cảm.

- Ôi, tội nghiệp, tội nghiệp, - Margarita khẽ thì thầm và cúi xuống bên giường.

- Ôi, đẹp quá, - Ivan thốt lên không có vẻ ghen tỵ nhưng với một nỗi buồn và ít nhiều âu yếm, cảm kích. - Thế đấy, mọi chuyện của anh đều tốt đẹp. Còn tôi thì lại không được như vậy, - nói đến đây Ivan nghĩ ngợi một lát, rồi thêm: - Mà biết đâu, cũng có thể là sẽ được như vậy...

- Sẽ như vậy, sẽ được như vậy, - Margarita thì thầm và cúi xuống sát người Ivan. - Bây giờ tôi sẽ hôn anh vào trán, và tất cả sẽ được như mong muốn... điều này thì anh hãy tin tôi, tôi đã được thấy tất cả, tôi biết hết.

Chàng thanh niên nằm trên giường giơ hai tay lên ôm lấy cổ Margarita, và nàng hỏi anh.

- Vĩnh biệt nhé, học trò của ta. - Nghệ Nhân nói rất khẽ rồi tan vào không khí. Anh đã biến mất, và cùng với anh, Margarita cũng mất dạng. Tấm lưới bancông đóng lại.

Ivan bỗng cảm thấy hoảng sợ. Anh ngồi dậy trên giường, lo lắng nhìn quanh, thậm chí rên lên và cất tiếng nói chuyện với chính mình, rồi anh rời giường đứng dậy. Cơn giông mỗi lúc một gầm rít dữ dội hơn và hình như làm tâm hồn anh trở nên bất an. Thêm một điều làm Ivan bồn chồn là bằng đôi tai đã quen với sự im lặng thường xuyên, anh chợt nghe những bước đi vội vả, những giọng nói nén lại bên ngoài cánh cửa. Anh nóng nảy và run rẩy cất tiếng gọi:

- Chị Prascovia Phedorovna!

Prascovia Phedorovna bước vào phòng lo lắng nhìn quanh Ivan với vẻ dò hỏi.

- Cái gì! Có chuyện gì thế? - người đàn bà hỏi. – Cơn giông làm anh khó chịu à? Nhưng không sao, không sao... Ngay bây giờ chúng tôi sẽ giúp anh. Tôi sẽ gọi bác sĩ ngay bây giờ.

- Không cần, chị Praskovia Phedorovna, không cần gọi bác sĩ đâu, - Ivan nói, không nhìn Praskovia Phedorovna. mà nhìn lên bức tường vẻ bồn chồn. - Với tôi không có gì đặc biệt cả đâu. Bây giờ tôi đã tỉnh táo rồi, chị đừng lo. Tốt nhất là chị cho tôi biết, - Ivan nói một cách thân mật – có chuyện gì vừa xảy ra ở phòng 118 bên cạnh thế?

- Phòng 118? – Praskovia Phedorovna hỏi lại, mắt nhìn quanh. - Ở đó chẳng có gì xảy ra cả. - Nhưng giọng nói của Praskovia Phedorovna không thành thật. Ivan nhận thấy ngay điều đó và nói:

- Ê, chị Praskovia Phedorovna! Chị là một người trung thực đến thế kia mà... Chị nghĩ là tôi sẽ làm ầm lên sao? Không đâu, chị Praskovia Phedorovna ạ, sẽ không như vậy đâu. Tôi có thể cảm thấy qua tường kia mà.

- Người ở phòng bên cạnh vừa qua đời, - không cưỡng lại được lòng chân thật và lòng tốt của mình, Praskovia Phedorovna nói và hốt hoảng nhìn Ivan chợt sáng bừng lên trong một tia chớp. Nhưng không có chuyện gì ghê gớm xảy ra với Ivan cả. Anh chỉ giơ cao ngón tay một cách đầy ngụ ý và nói:

- Tôi đã biết như vậy mà! Tôi xin đoan chắc với chị là bây giờ ở trong thành phố còn thêm một người nữa vừa qua đời. Thậm chí tôi còn biết người ấy là ai nữa, - nói đến đây Ivan mỉm cười bí ẩn, - đó là một người đàn bà.


------------------
(1) … đang suy nghĩ thì làm sao anh lại có thể là người đã chết.. : lấy ý câu nói nổi tiếng “ tôi suy nghĩ có nghĩa là tôi tồn tại” của nhà triết học Pháp Dekart (1596-1650).