Chuyện làng nho - Ngô Kính Tử

[quykiemtu]

Hồi thứ hai lăm

Đất Nam Kinh, Bão Văn Khanh gặp bạn,
Phủ An Khánh, Nghê Đình Tỷ thành hôn.

Bão Văn Khanh đi đến phía Bắc thành Nam Kinh tìm trẻ con để lập một ban hát. Khi đến dốc Cổ Lâu, Bão vừa lên dốc thì gặp một người ở trên dốc đi xuống. Bão thấy người kia đầu đội mũ lông chiên, mình mặc áo lụa đen đã rách, chân đi đôi giày đỏ cũng rách tươm, đầu bạc hoa râm, trạc độ sáu mươi tuổi. Người kia tay cầm một chiếc đàn cầm đã rách, trên đàn dán một tờ giấy trắng có viết bốn chữ: “Sửa chữa nhạc cụ”. Bão Văn Khanh bước đến mấy bước vái chào hỏi:
- Cụ biết sửa chữa nhạc cụ phải không?
- Vâng!
- Nếu vậy xin mời cụ vào tiệm trà ngồi chơi!
Hai người cùng bước vào tiệm trà ngồi, gọi đem một ấm trà đến, Bão Văn Khanh hỏi:
- Cụ họ gì?
- Tôi họ Nghê.
- Cụ ở đâu?
- Tôi ở xa. Nhà tôi ở tại Tam Bài Lâu.
- Cụ Nghê! Cụ chữa nhạc cụ, vậy cụ có chữa được đàn tam huyền, đàn tỳ bà không?
- Tôi chữa được tất. Bão Văn Khanh nói:
- Tôi họ Bão, nhà ở cửa Thủy Tây, vốn làm nghề hát tuồng. Trong nhà tôi có mấy nhạc cụ hư hỏng, muốn nhờ cụ chữa cho một chút. Không biết nên phiền cụ đến nhà tôi, hay là tôi đem nhạc cụ đến nhà cụ để cụ chữa thì tốt hơn.
- Ông có tất cả bao nhiêu nhạc cụ?
- Tôi chỉ có độ chừng bảy, tám cái thôi.
- Có bảy, tám cái thì mang đi không tiện, để tôi đến nhà ông mà chữa vậy. Chỉ mất độ hai ngày công thôi! Tôi chỉ phiền ông một bữa cơm sáng, đến chiều thì tôi về nhà!
- Thế thì tốt lắm! Chỉ sợ trà nước nhà tôi không ra gì; xin cụ chớ nề hà việc đó! Lại nói:
- Bao giờ cụ có thể đến nhà tôi?
- Ngày mai không rảnh, đến ngày kia tôi sẽ lại.
Công việc như thế là bàn bạc xong. Vừa lúc ấy, ở ngoài cửa có một người bán bánh mang đến một gánh bánh phục linh. Bão Văn Khanh mua nửa cân cùng ăn với cụ Nghê. Sau đó, hai người chia tay. Bão Văn Khanh nói:
- Sáng ngày kia tôi sẽ đợi cụ ở nhà!
Cụ Nghê vâng dạ ra đi. Bão Văn Khanh về nhà nói với vợ đem tất cả nhạc cụ ra lau chùi sạch sẽ, và bày sẵn ở ngoài nhà khách.
Sáng sớm hôm ấy, cụ Nghê đến. Uống trà, ăn điểm tâm xong, cụ Nghê đem đàn ra chữa. Chữa một lát, hai đứa trẻ học tuồng ở trong nhà bưng ra một mâm cơm thường, Bão Văn khanh ngồi tiếp và cùng ăn với cụ Nghê. Đến chiều, Bão Văn Khanh đi ra cửa, lúc trở về nói với cụ Nghê:
- Chúng tôi đối với cụ thật là thiếu sót, chỉ có ít cơm rau như thế này thật là vô lễ. Bây giờ tôi mời cụ cùng đi đến quán rượu. Cụ cứ để đồ nhạc cụ ở đây đến mai lại chữa.
Cụ Nghê nói:
- Tại sao tôi lại làm phiền ông như thế?
Hai người cùng đi ra một quán rượu, chọn một chỗ sạch sẽ, vắng vẻ cùng ngồi.
Người hầu bàn đến hỏi:
- Còn có khách nào nữa không? Cụ Nghê nói:
- Không có ai nữa. Ở đây có những món gì? Người hầu bàn xoè tay ra tính:
- Có chân giò vịt, cá rán, cá nấu với rượu, nem, thịt gà, thịt lợn rán, thịt nấu kiểu Bắc Kinh, chả rán, cá quả rán, đầu cá nấu, lại có cả thịt tái.
Cụ Nghê nói với Bão Vãn Khanh:
- Ông không phải đãi tôi như một người khách. Chúng ta ăn một đĩa thường thôi.
Bão Văn Khanh nói:
- Một đĩa thường thì không nên!
Bão bèn bảo người hầu bàn trước tiên đem thịt vịt để nhắm rượu, rồi đem thịt lợn rán để ăn cơm. Người hầu bàn vâng dạ rồi đi. Một lát y đem đến một phần con vịt và hai hồ rượu. Bão Văn Khanh đứng dậy rót cho cụ Nghê một chén rượu rồi ngồi xuống uống rượu. Nhân tiện y hỏi cụ Nghê:
- Tôi xem cụ ra vẻ con người có học, tại sao cụ lại đi làm nghề sửa chữa nhạc cụ này!
Cụ Nghê thở dài mà rằng:
- Thưa ông! Tôi không muốn nói ra làm gì! Tôi đã đỗ tú tài ở huyện năm hai mươi tuổi, đến nay ba mươi bảy năm. Nhưng chẳng may, cái nghề đọc mấy câu sách cổ đã khiến cho tôi thành ra thầy dở thợ dốt nên tôi càng ngày càng sa sút. Con cái lại nhiều, đành phải làm cái nghề này để kiếm cơm nuôi miệng. Thật là không có cách nào khác!
- Thế ra cụ quả là một con người xuất thân trường Ốc. Tôi hỏi thế này thì đường đột, chẳng hay cụ có bao nhiêu con tất cả, cụ bà ở nhà có mạnh khỏe không?
- Nhà tôi vẫn còn. Tôi trước đây có sáu đứa con nhưng nay nói đến rất đau lòng!
- Cụ cho biết vì cớ làm sao?
Cụ Nghê nói đến đó, không ngờ buồn bã nước mắt tuôn trào. Bão Văn Khanh rót một chén rượu đưa cho cụ mà rằng:
- Thưa cụ! Nếu cụ có điều gì tâm sự xin cụ đừng ngại! Cụ cứ nói thẳng cho tôi may tôi có thể san sẻ nỗi buồn cùng cụ chút nào chăng.
- Cái đó đừng nói ra thì hơn. Nói ra thì ông lại cười tôi.
- Tôi là hạng người như thế nào mà dám cười cụ? Xin cụ cứ nói đừng ngại!
- Chẳng dám giấu gì ông, tôi có sáu đứa con. Một đứa đã chết. May chỉ còn đứa thứ sáu ở nhà, còn bốn đứa kia... Cụ Nghê nói đến đấy, ngừng lại không nói được nữa.
Bão Văn Khanh hỏi:
- Còn bốn đứa kia như thế nào?
Cụ Nghê bị hỏi dồn gấp quá phải nói:
- Thưa ông, ông không phải là người xa lạ, chắc ông không nỡ cười tôi, tôi không dám giấu gì ông, bốn đứa con kia của tôi, vì không có gì ăn cả nên tôi đã đem bán cho người ta ở tỉnh xa.
Bão Văn Khanh nghe nói đến đó cũng cầm lòng không đậu, nước mắt ròng ròng. Bão nói:
- Như thế thật là đáng thương quá! Cụ Nghê rơi nước mắt nói tiếp:
- Nào phải chỉ bán bốn đứa kia đâu! Nay đến đứa con nhỏ này, tương lai tôi cũng không giữ nó được nữa, rồi cũng phải đem bán nó cho người ta mà thôi.
Bão Văn Khanh nói:
- Thưa cụ như thế cụ và cụ bà chịu rời bỏ con sao được.
- Chỉ vì thiếu ăn, thiếu mặc, giữ nó ở nhà thì nó chết đói! Chi bằng cho nó đi, may gì nó còn sống được!
Bão Văn Khanh nghe vậy lấy làm cảm động, và nói:
- Tôi có việc này muốn bàn với cụ. Nhưng không biết nên nói với cụ như thế nào?
- Ông có điều gì xin cứ nói có ngại gì đâu! Bão Văn Khanh định nói, nhưng lại thôi.
- Tôi không nói còn hơn vì nói ra sợ cụ không bằng lòng...
- Đâu lại có chuyện như vậy, ông muốn nói gì, thì cứ nói với tôi. Tại sao tôi lại dám giận ông?
- Tôi cũng xin đánh bạo nói với cụ...
- Ông cứ nói đi!
- Thưa cụ! Nếu cụ phải bán cậu con út cho người ta, mà lại phải bán cho người ở châu, ở phủ khác thì không bao giờ còn gặp mặt cậu ấy nữa! Bây giờ tôi đã quá bốn mươi tuổi rồi, sinh bình tôi chỉ có một mụn gái, không có đứa con trai nào! Nếu cụ không cho nghề nghiệp của tôi là nghề bần tiện và cho tôi nuôi cậu bé làm con nuôi thì tôi đưa cho cụ hai mươi lạng bạc, và sẽ hết sức nuôi nấng. Hàng năm đến ngày tết ngày lễ, cậu sẽ về thăm cụ. Sau này cụ làm ăn khá giả tôi sẽ lại đem trả lại cho cụ. Như thế có được không? - Nếu được như thế thì đứa con của tôi có “ân tinh chiếu mạng”, tôi còn đòi hỏi gì mà chẳng bằng lòng? Nhưng để ông nuôi cháu, tức là bắt ông phải nuôi nấng nó, tôi còn lấy tiền làm gì?
- Nếu được như thế thì đứa con của tôi có “ân tinh chiếu mạng”, tôi còn đòi hỏi gì mà chẳng bằng lòng? Nhưng để ông nuôi cháu, tức là bắt ông phải nuôi nấng nó, tôi còn lấy tiền làm gì?
- Sao cụ lại nói như vậy! Tôi nhất định đưa cụ hai mươi lạng bạc.
Hai người ăn xong, trả tiền đi ra cửa hiệu. Trời chưa tối. Cụ Nghê về nhà,
Bão Văn Khanh về nhà đem việc này kể lại với vợ, vợ cũng rất mừng rỡ. Hôm sau, cụ Nghê từ sáng sớm đến chữa nhạc cụ. Gặp Bão Văn Khanh cụ Nghê nói:
- Câu chuyện bàn hôm qua, tôi đã đem nói lại với nhà tôi. Nhà tôi cũng rất lấy làm cảm kích. Bây giờ một lời đã hứa với nhau, tôi xin chọn một ngày tốt đem cháu lại đây. Bão rất mừng rỡ, từ đấy hai người gọi nhau là bà con. Mấy hôm sau nhà Bão dọn một bữa tiệc mời cụ Nghê. Cụ Nghê mang đứa con đến, làm giấy tờ bán con. Bão lấy hai người hàng xóm là Trương Quốc Trọng bán vải và Vương Vũ Thu bán đèn nến làm chứng. Hai người đều đến. Giấy tờ viết như sau:
Nghê Sương Phong nay đem cho đứa con thứ sáu của mình là Nghê Đình Tỷ tuổi mới mười sáu. Vì thiếu ăn không nuôi được cho nên vợ chồng bàn bạc tình nguyện cho ông Bão Văn Khanh nhận nó làm con nuôi, đổi tên là Bão Đình Tỷ. Về sau này việc nuôi nấng lấy vợ đều do ông Bão Văn Khanh lo liệu. Nó sẽ thừa tự ông Bão. Hai bên đều bằng lòng. Nếu như đứa bé có việc gì bất trắc, cả hai đều vâng theo mệnh trời. Tờ giấy này viết để làm bằng, và được giữ mãi.
Năm Gia Tĩnh thứ 16 tháng 10 ngày 1. Người làm giấy: Nghê Sương Phong.
Người láng giềng làm chứng: Trương Quốc Trọng, Vương Vũ thu.
Giấy tờ làm xong, Bão Văn Khanh đưa ra hai mươi lạng bạc cho cụ Nghê và cảm tạ mọi người. Từ đấy hai gia đình luôn luôn đến chơi với nhau.
Nghê Đình Tỷ đổi tên là Bão Đình Tỷ là một người rất thông minh lanh lợi. Thấy y dòng dõi con nhà, Bão Văn Khanh không cho y học hát ngay. Bão Văn Khanh cho y đi học hai năm trước khi giúp mình coi ban hát. Năm Đình Tỷ lên mười tám tuổi, cụ Nghê mất. Bão Văn Khanh lấy mấy mươi lạng bạc trao cho Đình Tỷ đem về lo việc chôn cất. Còn mình thì thân hành đến khóc mấy lần trước quan tài, lại cho Đình Tỷ đội mũ gai mặc áo tang đi theo quan tài cho đến mộ. Từ đó về sau, Đình Tỷ tỏ ra rất được việc. Người mẹ nuôi vẫn coi y là con của người khác cho nên không yêu bằng con gái, con rể của mình. Trái lại, Bão Văn Khanh cho y là dòng dõi con nhà, cho nên còn yêu hơn con đẻ của mình nữa. Ngày nào đi đến quán trà, quán rượu, Bão cũng mang Đình Tỷ đi theo, khi nào đi kiếm ăn ở ngoài cũng mang y đi, y kiếm tiền thêm mua áo mũ, giày dép. Bão còn nghĩ cưới vợ cho con nuôi nữa. Sáng hôm ấy Bão mang Đình Tỷ ra ngoài. Đến cổng thì gặp một người cưỡi lừa đi lại. Người kia đến cổng xuống lừa bước vào. Bão Văn Khanh nhận ra là người quản gia họ Thiệu của cụ Đỗ ở huyện Thiên Trường bèn nói:
- Này ông Thiệu! Ông qua sông đến đây lúc nào đấy? Quản gia Thiệu quay lại nói:
- Tôi vừa sang sông để tìm ông đây!
Bão Văn Khanh vái chào, bảo con ra chào và mời ngồi. Bão sai đem nước ra cho người quản gia rửa mặt và pha trà uống. Uống xong, Bão hỏi:
- Tôi nhớ bà cụ năm nay bảy mươi. Có phải ông đến đây bảo chúng tôi diễn tuồng không? Ông chủ ở phủ vẫn mạnh khỏe chứ?
- Tôi đến đây chính là việc ấy. Ông chủ tôi có bảo tôi định diễn hai mươi vở. Ông Bão, ông có một ban hát riêng không? Nếu có thì mời ban ông đi giúp cho.
- Ở nhà tôi hiện nay có một ban nhỏ. Cố nhiên là chúng tôi sẽ cố giúp sức nhưng không biết lúc nào thì cần đến chúng tôi.
- Cuối tháng này.
Nói xong quản gia Thiệu bảo người giữ lừa đem hành lý vào và cho dắt lừa về. Y lấy ở hành lý ra một gói bạc đưa cho Bão và nói:
- Ông tạm cầm lấy năm mươi lạng bạc. Còn bao nhiêu nữa khi ban hát đến, tôi sẽ đưa.
Bão Văn Khanh nhận bạc. Chiều hôm ấy Bão dọn một tiệc rượu thật to. Bão giữ quản gia ở lại ăn uống đến nửa đêm. Hôm sau, quản gia Thiệu ra phố sắm đồ, sau khi mua sắm bốn năm ngày, y thuê thuyền qua sông về nhà. Bão Văn Khanh cũng thu xếp hành lý mang theo Đình Tỵ và ban hát đến phủ Thiên Trường. Diễn được bốn mươi ngày thì trở về, được tất cả một trăm mấy mươi lạng bạc. Hai cha con trên đường về cứ cảm ơn nhân đức gia đình cụ Đỗ. Bà cụ lại cho thêm mười mấy người trong ban hát mỗi người một cái áo bông và một đôi giày. Khi cha mẹ họ biết thế, họ đều cảm tạ ân đức và cảm ơn Bão Văn Khanh. Sau đó, Bão Văn Khanh lại đem ban hát về Nam Kinh để diễn.
Hôm ấy, họ đến diễn đêm ở Thượng Hà. Diễn đến canh năm mới tan. Ban tuồng mang rương hòm về thành trước. Hai cha con họ Bão đến một cái nhà tắm, tắm rửa sạch sẽ rồi vào một tiệm trà, uống trà ăn điểm tâm. Sau đó, hai người mới thủng thỉnh trở về. Đến cổng nhà, Bão Văn Khanh nói:
- Chúng ta không cần về nhà làm gì, ở Nội Kiều có nhà mời chúng ta ngày mai đến diễn, chúng ta hãy đến đấy lấy tiền đã.
Bão Đình Tỷ theo cha đi đến đầu phố thì thấy một cái tàn vàng có bốn người lính đội mũ đen viền đỏ, một cái lọng và một cái kiệu đi đến phía họ.
Biết rằng đây là một ông quan to ở phủ khác đi qua, hai cha con đứng dưới mái nhà nhìn ra xem. Tàn và mấy người lính đi qua, trước mặt có chữ đề: “Tri phủ An Khánh”. Bão đang nhìn, thì cái kiệu đi tới. Ông quan trên kiệu nhìn thấy Bão Văn Khanh thì giật mình. Bão Văn Khanh quay lại nhìn thấy vị quan kia chính là tri huyện Hướng ở An Đông nay đã thăng lên tri phủ. Kiệu vừa đi qua, vị quan quay lại bảo người sai nhân mặc áo xanh đi sau mấy câu.
Người này chạy đến trước mặt Bão Văn Khanh nói:
- Cụ lớn hỏi ông có phải là ông Bão không? Bão Văn Khanh đáp:
- Chính tôi. Có phải cụ lớn là tri huyện An Đông nay mới được thăng quan không?
- Đúng đấy. Hiện nay cụ lớn ở nhà ông Trương bên bờ sông, cạnh trường thi. Cụ lớn mời ông đến đấy để gặp mặt. Nói xong, người kia chạy như bay về kiệu. Cha con Bão Văn Khanh đến một hiệu bán hương sáp gần trường thi mua một cái danh thiếp đề mấy chữ “Môn hạ là Bão Văn Khanh”. Khi đến nhà họ Trương ở bên bờ sông thì Bão biết rằng Hướng tri phủ đã về nơi trọ. Bão liền đưa danh thiếp cho người giữ cửa và nói:
- Nhờ ông thưa lại tôi là Bão Văn Khanh đến hầu thăm cụ lớn.
Người giữ cổng cầm thiếp đi vào nói:
- Ông hãy đợi một lát.
Hai cha con Bão Văn Khanh ngồi trên chiếc ghế dài, đợi một lát. Trong nhà có tiếng người đầy tớ nói ra:
- Này, anh giữ cổng! Cụ lớn hỏi ông Bão Văn Khanh đã đến đây chưa?
Người giữ cổng nói:
- Đến rồi. Danh thiếp của ông ta ở đây.
Y vội vàng đưa danh thiếp vào.Ở trong có người nói:
- Mau mau mời ông ta vào.
Bão bảo con đứng đợi ở ngoài, còn mình đi vào với người giữ cổng. Bão đến cái phòng bên bờ sông, Hướng tri phủ đội mũ sa, mặc áo thường ra tiếp, vừa cười, vừa nói:
- Ông bạn già của tôi đến đây rồi à?
Bão Văn Khanh quỳ dưới đất hỏi thăm sức khỏe. Hướng tri phủ hai tay đỡ dậy và nói:
- Nếu ông bạn già còn câu nệ về lễ đối với tôi như thế thì chúng ta khó nói chuyện với nhau lắm.
Hướng tri phủ hai ba lần đỡ dậy mời ngồi. Bão Văn Khanh vẫn quỳ dưới đất. Mãi sau, Bão mới ngồi trên một cái ghế thấp và nhỏ. Hướng tri phủ cũng ngồi và nói:
- Ông Văn Khanh, từ khi tôi xa ông đến nay, không ngờ đã hơn mười năm rồi. Nay tôi đã già, ông râu cũng đã bạc đi nhiều.
Bão Văn Khanh đứng dậy nói:
- Cụ lớn thăng quan, con không biết mà đến chào!
- Ông cứ ngồi xuống rồi tôi nói cho mà nghe. Tôi ở An Đông được hai năm thì đổi đến làm tri châu ở Tứ Xuyên rồi làm phó tri phủ, năm nay mới được bổ đến đây. Từ khi cụ Thôi mất, ông trở về nhà, mấy lâu nay ông làm gì?
- Con vốn làm nghề hát tuồng, về nhà không có việc gì con lại quay trở về nghề cũ, con có dạy một ban hát nhỏ để sinh sống qua ngày.
- Người trẻ tuổi cùng đi với ông là ai?
- Đó là đứa con trai của con. Con để nó ở ngoài cổng công quán không dám đưa vào.
- Tại sao lại không đưa vào? Mau mau ra mời con ông Bão vào đây!
Hướng tri phủ liền bảo một đứa tiểu đồng ra mời Bão Đình Tỷ vào. Bão Văn Khanh bảo Đình Tỷ lạy chào. Hướng tri phủ thân hành đỡ dậy, hỏi:
- Năm nay con bao nhiêu tuổi. Đình Tỷ đáp:
- Cháu năm nay mười bảy. Hướng tri phủ nói:
- Mặt mày khôi ngô trông như con nhà dòng dõi. Và bảo Đình Tỷ ngồi bên cạnh cha.
Hướng tri phủ nói:
- Ông Văn Khanh ông có dạy con ông hát tuồng để kiếm ăn không?
- Con chưa dạy cho cháu hát tuồng, cháu đã đi học được hai năm nay. Nay cháu đi theo ban hát để biên sổ.
- Như thế cũng tốt! Hiện nay tôi còn phải đến thăm các quan trên. Ông đừng đi đâu, hãy ở đây ăn cơm đã. Khi nào tôi về, tôi sẽ nói chuyện với ông.
Nói xong Hướng tri phủ thay quần áo lên kiệu đi. Hai cha con Bão Văn Khanh vào phòng những người quản gia để thăm quản gia họ Vương mà Bão Văn Khanh đã quen từ trước. Hai người chào nhau. Bão Văn Khanh bảo con chào người quản gia. Người con của Vương là Tiểu Vương năm nay đã hơn ba mươi tuổi và đã có râu đầy cả mép. Vương rất mừng rỡ, rất yêu Bão Đình Tỷ, cho Bão Đình Tỷ một cái ví lớn đựng tiền bằng đoạn đỏ có thêu kim tuyến, ở trong có một lạng bạc. Đình Tỷ cảm ơn và mấy người ngồi nói chuyện rồi ăn cơm. Đến chiều Hướng tri phủ mới trở về. Hướng thay quần áo, lại vào ngồi trong cái phòng bên bờ sông và bảo hai cha con Bão Văn Khanh vào nói chuyện. Hướng tri phủ nói:
- Ngày mai tôi phải trở về nha môn không thể ở đây nói chuyện nhiều với ông được nữa.
Hướng bảo một người đầy tớ mang ra một gói bạc đưa cho Bão Văn Khanh và nói:
- Ông cầm lấy hai mươi lạng bạc này! Sau khi tôi đi, ông cũng nên thu xếp việc nhà giao ban hát lại cho người khác trông nom, rồi trong vòng nửa tháng thế nào hai cha con ông cũng đến nha môn tôi, tôi sẽ có câu chuyện này nói với ông.
Bão Văn Khanh nhận số tiền thưởng cảm tạ nói:
- Trong vòng nửa tháng con sẽ đưa cháu lên thăm cụ. Hướng tri phủ giữ Bão ở lại uống rượu. Sau đó hai người về nhà nghỉ. Sáng hôm sau Bão Văn Khanh đến công quán tiễn tri phủ lên đường về nhà. Bão bàn với vợ tạm giao ban hát lại cho người con rể là Quy cùng với một thầy tuồng là Kim Thứ Phúc trông coi. Còn Bão thì thu xếp hành lý mua một ít đồ vặt ở Nam Kinh, như xà phòng, dây tết đầu, để làm quà tặng những người quản gia ở nha môn. Mấy hôm sau, hai người xuống thuyền ở cửa Thủy Tây, đi đến Trì Khẩu. Đến đó, có hai người khách cùng lên thuyền, vào trong khoang. Trong khi nói chuyện Bão Văn Khanh nói mình đến nha môn Hướng tri phủ. Hai người kia làm thư biện ở phủ An Khánh. Họ đối đãi với cha con Bão rất lịch sự, mua rượu thịt mời hai cha con Bão ăn. Đến đêm chờ tất cả mọi người trong thuyền đều ngủ cả, hai người ghé tai Bão Văn Khanh mà bảo thầm:
- Có một việc chỉ mong cụ lớn phê cho một chữ “chuẩn” là có thể đưa ông hai trăm lạng bạc. Lại có một việc sắp đưa lên chỉ mong cụ lớn bác đi là có thể đưa ông ba trăm lạng! Ông Bão! Ông làm ơn nói với cụ lớn cho tôi một lời.
Bão Văn Khanh nói:
- Không giấu gì hai ông, tôi chỉ là một kẻ hát tuồng, con nhà ti tiện, nay được cụ lớn hạ cố gọi đến nha môn. Tôi là hạng người nào mà dám mở miệng ra nói với cụ lớn những việc ấy?
Hai người thư biện kia nói:
- Ông Bão! Ông tưởng chúng tôi lừa ông sao? Miễn ông bằng lòng nói điều đó giúp cho thì lúc lên bờ tôi sẽ đưa ngay cho ông năm trăm lạng bạc.
Bão Văn Khanh cười mà rằng:
- Nếu tôi là người ham tiền thì trước đây ở An Đông, khi quan huyện thưởng cho tôi năm trăm lạng bạc, tôi đã nhận rồi. Nhưng tôi không nhận. Tôi biết số tôi vốn nghèo, phải đổ mồ hôi nước mắt mới có cơm ăn. Nay tôi lại lừa dối cụ lớn để lấy thứ tiền ấy như thế để làm gì? Vả chăng nếu họ có lý thì nhất định không đời nào họ lại chịu xuất mấy trăm lạng để đưa cho người khác. Nếu quan lớn nghe lời tôi thế là người khác sẽ bị oan và sau này tôi sẽ mất âm đức. Theo ý tôi, không những tôi không dám lo việc ấy mà hai ông cũng không nên để ý đến nó nữa. Từ xưa đã có câu: “Chốn cửa quan phải lo tu nhân tích đức”. Nay các ông làm việc với quan phủ thì các ông cũng không nên làm mất danh tiếng của quan phủ và phải lo gìn giữ tính mệnh gia đình của mình.
Mấy câu ấy làm cho hai gã thư biện kia lạnh cả xương sống, nói lảng sang chuyện khác. Sáng hôm sau, hai cha con Bão Văn Khanh đến An Khánh đưa danh thiếp cho người giữ cổng. Hướng tri phủ bảo đưa hành lý hai cha con vào thư phòng để họ ở đấy. Ngày ngày cha con Bão Văn Khanh cùng ăn cơm một mâm với bà con Hướng tri phủ, Hướng tri phủ lại cho hai cha con Bão vải và lụa để may quần áo mặc lút đầu lút cổ.
Một hôm, Hướng tri phủ vào thư phòng nói:
- Ông Bão, tôi có việc này nói với ông. Người con của ông đã có dạm hỏi nơi nào chưa?
- Nhà con nghèo cho nên đến nay vẫn chưa lo việc đó được.
- Tôi có một chuyện muốn nói với ông chỉ sợ ông giận, nhưng nếu ông ưng thuận thì tôi rất vui lòng.
- Cụ có điều gì dặn bảo, con dám đâu không tuân theo.
- Ông Vương, quản gia của tôi có một cô con gái rất là khéo léo, bà nhà tôi rất yêu quý, thường đưa cô ta vào phòng chải đầu bó chân. Cô ta năm nay mười bảy cũng bằng tuổi với con ông. Gia đình họ Vương ở với gia đình tôi ba đời. Tôi đã trả lại giấy mua ông Vương làm đầy tớ và nay không xem ông ta là người quản gia nữa. Tôi đã mua cho người con của ông ta là Tiểu Vương một chức thư biện. Sau năm năm nữa anh ta sẽ làm điển lại. Nếu ông không lấy thế làm ti tiện, đứa con trai của ông có thể lấy con gái ông Vương. Sau này anh ta sẽ có một người anh vợ làm quan. Không biết ông có bằng lòng không?
- Cụ thật là thương đến chúng con, con không biết lấy gì mà tạ ơn. Nhưng đứa con của con còn dại dột. Không biết ông Vương có chịu nhận nó làm rể không?
- Tôi đã nói việc ấy với ông ta, ông ta rất yêu quý cậu con ông. Việc này ông không mất gì hết. Ngày mai, ông viết một cái danh thiếp đưa đến ông Vương. Còn tất cả mọi thứ: giường, màn, quần áo, đồ trang sức, ăn uống v.v... tôi sẽ lo liệu hết, để cho đôi lứa thành vợ thành chồng. Tôi chỉ muốn ông có con dâu mà thôi.
Bão Văn Khanh quỳ xuống cảm tạ Hướng tri phủ. Hướng tri phủ đỡ dậy mà nói:
- Có gì đâu! Sau này tôi còn phải tìm cách đền ơn ông xứng đáng hơn.
Hôm sau, Bão Văn Khanh đưa danh thiếp đến nhà Vương. Vương lại thăm Bão Văn Khanh. Đến tối, vào lúc canh ba, đột nhiên có người do quan tuần vũ sai đến, trong đó có một quan võ, một quan phó tri phủ. Họ đi thẳng đến nha môn mời Hướng tri phủ ra. Tất cả mọi người đều hoảng hốt nói:
- Có việc gì không hay rồi! Chắc họ đến đây để lấy ấn quan phủ.
Chỉ nhân phen này, khiến cho: Vinh hoa phú quý hưởng thụ chẳng được bao lâu; lận đận lôi thôi, rắc rối lại thêm nhiều ít.
Muốn biết sự việc như thế nào hãy xem hồi sau phân giải.

[quykiemtu]

Hồi thứ hai sáu

Hướng thủ đạo khóc bạn khi thăng chức;
Bão Đình Tỷ lấy vợ lúc tang cha.

Hướng tri phủ thấy có quan đến lấy ấn vội vàng gọi những người thơ lại lo việc hộ và việc hình đến. Hướng đến nói:
- Các anh phải xem lại tất cả giấy tờ ở trong phòng của mình cho thật kĩ càng, chớ để bỏ sót điều gì!
Nói xong, Hướng sai mở cửa và chạy ra chào phó tri phủ. Phó tri phủ đưa một tờ giấy, ghé vào tai nói nhỏ mấy câu rồi lên kiệu đi thẳng còn sai nha thì vẫn đứng đợi ở ngoài. Khi Hướng tri phủ bước vào nhà, bà con và Bão Văn Khanh đều đón hỏi xem có việc gì. Tri phủ nói:
- Chẳng có điều gì hết! Tri phủ Ninh Quốc làm việc hỏng bét, ta được uỷ nhiệm đến đấy lấy ấn của ông ta.
Ngay lúc đó, người nhà sắp sửa ngựa. Tri phủ đi đến ngay phủ Ninh Quốc trong đêm ấy.
Ở phủ cho người mua đồ trang sức, may quần áo mới. Chuẩn bị mùng màn, chăn mền, dọn dẹp nhà cửa để lo đám cưới cho con gái Vương quản gia. Việc này bận rộn mất mấy ngày cho đến khi Hướng tri phủ trở về, chọn ngày mười ba tháng mười là ngày lành.
Hôm đó, ngoài sân đánh trống. Hai người chủ lễ đưa cô dâu vào phòng. Bão Đình Tỷ giắt một cái hoa trên mũ, mặc áo đoạn, mang giày đen đế trắng. Sau khi lạy chào cha, đàn sáo rước Đình Tỷ đến chào cha mẹ vợ. Anh vợ là Vương mặc lễ phục ra tiếp em rể. Uống xong ba tuần trà, người ta đưa Đình Tỷ vào phòng cô dâu cùng làm lễ hợp cẩn. Việc đó không cần phải nói nhiều.
Sáng sớm hôm sau, hai vợ chồng mới ra chào tri phủ và phu nhân. Phu nhân thưởng cho họ tám đồ trang sức trên đầu và hai bộ áo quần mới. Tiệc rượu mừng kéo dài ba ngày. Tất cả mọi người trong nha môn đều ăn uống khắp lượt.
Sau đấy một tháng, Vương lên kinh làm quan. Bão Văn Khanh dọn một bữa tiệc tiễn hành. Sau đó, Bão Đình Tỷ thân hành tiễn đến tận thuyền, cùng ngồi thuyền một ngày mới trở về. Từ đấy Đình Tỷ sống trong nha môn một cuộc đời sung sướng.
Năm mới qua, công việc lại tiếp tục. Thí sinh các huyện lại đến thi ở phủ. Hướng tri phủ nói với cha con Bão Văn Khanh:
- Tôi phải đi chấm thi, nhưng nếu tôi lấy đầy tớ để kiểm soát thì nhất định là chúng làm gian. Hai cha con ông là người tâm phúc của tôi, có thể giúp tôi trông nom mấy ngày không?
Vâng lời tri phủ, cha con Bão Văn Khanh đến trường thi xét tất cả các phòng thi. Ở An Khánh có tất cả ba trường thi. Trong các thí sinh có kẻ tìm người viết thay mình chuyền bài cho nhau, hoặc ném giấy cho nhau, giao bài, ném gạch, ra hiệu bằng mắt, ra dấu hiệu cho nhau, làm đủ mọi cách. Khi đến giờ ăn cháo, Bão Đình Tỷ rất bực mình thấy họ xô lại thành đống, chen ngã nhau. Một thí sinh mượn cớ đi ỉa, đến trước cái tường đất dùi một lỗ hổng, thò tay vào lấy bài của một người khác ở ngoài. Y bị Đình Tỷ bắt quả tang, định đưa ngay lên tri phủ nhưng Bão Văn Khanh cản lại nói:
- Con tôi là một đứa con nít không biết gì, chứ ông là một người đọc kinh đọc sử. Thôi ông đi về chỗ làm bài nếu quan phủ biết việc này, thấy ông ở đây thì thật là bất tiện.
Bão Văn Khanh vội lấy đất trít lỗ hổng và dẫn thí sinh kia về chỗ.
Thi xong, treo bảng Quý Hoàn người huyện Hoài Linh đỗ đầu. Người cha của Quý cũng đỗ Tiến sĩ võ cùng một năm với Hướng tri phủ thị văn, hiện nay đang ở nhà chờ bổ đi làm thủ bị. Vài hôm sau, Quý thủ bị đến thăm Hướng tri phủ để cảm ơn. Hướng tri phủ mời ở lại, thết tiệc ở thư phòng, gọi Bão Văn Khanh cùng ra ngồi tiếp.
Quý thủ bị ngồi ghế đầu, Hướng tri phủ ngồi ghế chủ, Bão Văn Khanh ngồi bên cạnh. Quý thủ bị nói:
- Cụ chấm thi lần này thật là công minh, tất cả phủ không ai không phục.
Hướng tri phủ nói:
- Đã lâu tôi không chấm thi. Tính tôi vốn lơ đễnh, nhưng nhờ có ông bạn của tôi là ông Bão Văn Khanh kiểm soát ở trường thi cho nên lần này không có ai gian dối.
Bấy giờ Quý thủ bị mới biết tên Bão Văn Khanh, dần dần nghe đến chuyện Bão Văn Khanh là một người hát tuồng nét mặt của Quý thủ bị lộ vẻ kì quái. Hướng tri phủ nói
- Bây giờ bọn nhân văn có thể nói mỗi ngày một kém. Nếu ta bảo những người đỗ tiến sĩ, làm hàn lâm phải học kinh, truyền đạo thánh hiền, thì họ sẽ cho là viển vông vô ích. Nếu ta bảo họ lo học cho thông kim bác cổ thì họ sẽ bảo ta là một người không đi sâu vào cái gì cả. Còn đến việc trung với vua, tín với bạn bè thì họ không hề để ý đến! Thật họ kém xa ông bạn Bão của tôi đây! Tuy ông ta làm một cái nghề thấp hèn, nhưng việc làm của ông ta chẳng kém gì một người quân tử.
Nhân tiện, Hướng tri phủ kể lại một vài việc tốt đẹp của Bão. Quý thủ bị nghe vậy rất lấy làm kính phục. Sau bữa tiệc Quý cáo từ ra về.
Ba bốn ngày sau Quý thủ bị mời Bão Văn Khanh đến nhà ăn cơm uống rượu. Người con là Quý Hoàn vừa mới thi đỗ đầu cũng ra tiếp. Thấy y là một người thiếu niên dung mạo xinh đẹp, Bão Văn Khanh hỏi:
- Xin ông cho biết hiệu ông là gì? Quý thủ bị nói:
- Hiệu cháu là Vi Tiêu.
Cơm rượu xong, Bão Văn Khanh trở về. Khi về nha môn, Bão Văn Khanh khen ngợi tướng mạo của Quý Vi Tiêu trước mặt tri phủ và đoán trước Quý Vi Tiêu sau này sẽ rất khá.
Vài tháng sau, người vợ họ Vương của Bão Đình Tỷ chết trong lúc sinh nở. Bão Văn Khanh và con trai khóc lóc thảm thiết. Hướng tri phủ an ủi hai người:
- Thôi đừng khóc lóc, thương xót làm gì! Đó chẳng qua là số mệnh của cô ta. Anh còn trẻ, tôi sẽ kiếm cho anh một người vợ khác. Nếu anh cứ khóc mãi, chỉ làm cho phu nhân thêm đau buồn thôi.
Bão Văn Khanh cũng bảo con thôi không khóc nữa. Nhưng bản thân Văn khanh mắc phải chứng đờm ho suốt đêm thành ra không ngủ được. Bão muốn xin từ biệt Hướng tri phủ để trở về nhà, nhưng không dám nói ra. May sao Hướng tri phủ lại được thăng làm thủ đạo ở đạo Đinh Chương tỉnh Phúc Kiến. Bão Văn Khanh nói với Hướng tri phủ:
- Chúng tôi chúc mừng cụ thăng quan. Đáng lý, chúng tôi phải theo cụ đến nơi mới bổ nhiệm. Nhưng tôi mỗi ngày một già, lại mắc bệnh, xin để cháu ở lại đây để hầu hạ cụ, còn tôi xin từ biệt trở về Nam Kinh.
Hướng tri phủ nói:
- Ông bạn già ơi! Bây giờ đường đi Phúc Kiến xa xôi và khó khăn. Ông lại già, tôi cũng không nỡ mang ông đi, người con của ông thì để nó theo ông hầu hạ chứ tôi mang đi làm gì? Bây giờ tôi phải lên kinh bệ kiến. Vậy tôi hãy đưa ông về Nam Kinh trước, còn tôi sẽ liệu cách.
Hôm sau tri phủ gói một ngàn lạng bạc và sai đầy tớ mang đến thư phòng. Hướng tri phủ nói:
- Ông Văn Khanh! Ông đã sống với tôi hơn một năm nay, không bao giờ ông xin tôi một ân huệ gì, dù nhỏ nhặt đến đâu. Tôi rất buồn vì đứa con dâu tôi tìm cho ông nay đã chết. Tôi muốn ông cầm lấy một ngàn lạng bạc này để mua sản nghiệp và kiếm một người vợ khác cho cháu, như thế ông có thể an hưởng tuổi già. Nếu sau này làm quan, lại có dịp đến Nam Kinh thì tôi sẽ lại thăm ông.
Nhưng Bão Văn Khanh không nhận số bạc. Hướng tri phủ nói:
- Bây giờ không phải như ngày trước nữa. Nay tôi làm chủ một đạo, tôi có thể để dành ông ngàn lạng bạc một cách dễ dàng. Nếu không nhận thì ông cho tôi là người như thế nào?
Bão Văn Khanh không dám từ chối, cúi đầu cảm tạ. Hướng tri phủ dặn dò, gọi cho Bão một chiếc thuyền lớn, dọn một bữa tiệc tiễn hành và thân hành tiễn ra cửa. Bão Văn Khanh và con cùng quỳ dưới đất ứa nước mắt mà từ biệt. Hướng tri phủ gạt lệ chia tay.
Hai cha con Bão Văn Khanh mang tiền trở về Nam Kinh. Về nhà, Văn Khanh nói với vợ về ân đức của Hướng tri phủ, cả nhà đều cảm kích. Mặc dầu bệnh hoạn, Bão Văn Khanh cũng đi tìm người đem tiền đi mua một cái nhà, hai bộ đồ tuồng để cho hai ban tuồng thuê. Còn thừa bao nhiêu tiền thì dùng vào việc nhà.
Vài tháng sau, bệnh của Bão Văn Khanh càng ngày càng nặng, phải nằm liệt giường. Biết mình sắp chết, Bão gọi vợ con, con gái, con rể đến bên giường và nói:
- Ta muốn cả nhà sống hòa thuận sung sướng. Không nên đợi hết tang mới cưới vợ cho Đình Tỷ. Việc này cần phải làm nhanh.
Nói xong Văn Khanh nhắm mắt qua đời. Cả nhà khóc lóc, lo việc tống táng. Quan tài để ở giữa phòng mấy ngày. Người hát tuồng ở các nơi cũng đến điếu.
Bão Đình Tỷ nhờ thầy địa lý tìm đất và chọn ngày tốt để chôn nhưng chưa có người đề minh tinh(Minh tinh: miếng lụa dài để viết tên, họ, chức tước người đã chết. Thường thường người ta nhờ một ông quan hay một người có tiếng viết) dằng chợt thấy một người mặc đồ đen chạy vào hỏi:
- Đây có phải nhà ông cụ Bão không? Đình Tỷ nói:
- Vâng, ông đến đây có việc gì?
- Cụ Hướng làm thủ đạo ở Đinh Chương tỉnh Phúc Kiến đã đến. Hiện nay kiệu của cụ đang ở ngoài cửa.
Đình Tỷ vội vàng cởi đồ tang, mặc một cái áo xanh chạy ra ngoài cửa quỳ xuống tiếp. Hướng thủ đạo xuống kiệu, thấy ở ngoài cửa bọc vải trắng liền hỏi:
- Ông cụ anh mất rồi à? Bão Đình Tỷ khóc và nói:
- Cha con mất rồi.
- Mất bao giờ?
- Đến mai thì được hai mươi bảy ngày.
- Tôi bệ kiến xong trở về đi ngang qua đây muốn vào thăm ông cụ anh, không ngờ cụ anh nay đã thành người thiên cổ. Anh hãy đưa tôi đến trước quan tài.
Bão Đình Tỷ quỳ khóc chối từ. Hướng tri phủ không chịu đi thẳng đến trước linh cữu nói:
- Ông bạn già Văn Khanh ơi!
Hướng khóc rống một hồi cầm một bó hương vái bốn vái. Mẹ của Bão Đình Tỷ cũng ra lạy tạ. Hướng thủ đạo ra nhà khách hỏi:
- Ông cụ anh bao giờ thì hạ huyệt?
- Định vào mồng tám tháng sau.
- Ai viết minh tinh?
- Con đã hỏi nhiều người nhưng người ta từ chối, nói viết minh tinh khó lắm.
- Có gì mà khó! Đem bút giấy ra đây.
Đình Tỷ liền đem giấy bút tới. Hướng thủ đạo cầm bút viết:
“Linh cữu của ”Người dân Triều Minh" là Bão Văn Khanh năm nay hưởng thọ 59 tuổi. Người viết là người bạn cũ Hướng Đinh đỗ tiến sĩ, quan tứ phẩm làm thủ đạo ở đạo Đinh Chương tỉnh Phúc Kiến“.
Viết xong, Hướng đưa cho Đình Tỷ nói:
- Anh đem cái này cho hiệu làm đồ tang để họ làm cho. Rồi lại nói:
- Sáng mai tôi phải xuống thuyền. Tôi có ít tiền giúp vào việc tang, chiều nay tôi sẽ cho đưa lại.
Nói xong, Hướng uống một chén trà rồi lên kiệu đi. Bão Đình Tỷ chạy theo đến thuyền vái chào rồi trở về. Buổi chiều, Hướng thủ đạo sai một người quản gia mang một trăm lạng bạc đến cho gia đình Bão. Người quản gia không kịp uống trà, vội vàng chạy ra thuyền.
Đến ngày mồng tám tháng sau, minh tinh đã làm xong. Kèn cáo, hòa thượng, đạo sĩ và những người hát đám ma tiễn Bão Văn Khanh đến mộ ở ngoài Cửa Nam.
Tất cả những người hát tuồng đều đi đưa đám. Ở một quán rượu ngoài Cửa Nam có bày mấy mươi bàn chay.
Những người đưa đám đều vào đấy ăn. Công việc chôn cất như thế là xong.
Nửa năm sau, một hôm Kim Thứ Phúc đến thăm và muốn nói chuyện với bà Bão. Bão Đình Tỷ mời vào nhà khách ngồi và vào nói với mẹ. Bà Bão ra nói:
- Đã lâu lắm không gặp ông! Hôm nay cơn gió nào thổi ông đến đây thế?
- Thật vậy, đã lâu tôi không gặp bà! Xem thì ra bà gặp may. Có phải bà đã cho một ban tuồng khác thuê áo quần rồi không?
- Phải, vì ban trước chỉ diễn trong thành phố và không kiếm được bao lăm. Vì vậy nên tôi đã đem đồ tuồng cho ban Văn Nguyên thuê. Trong ban này, một nửa là học trò của nhà tôi. Họ đi khắp Vu Thai, Thiên Trường, ở đấy có nhiều người giàu, nhiều thân sĩ, cho nên họ kiếm ra tiền.
- Thế này thì nay bà lại có dịp phát tài nữa đấy! Sau khi uống một chén trà Kim Thứ Phúc nói:
- Hôm nay tôi đến đây để mách mối một đám cho ông Đình Tỷ. Nếu đám này thành bà lại còn phát tài hơn nhiều kia!
- Cô ấy con cái nhà ai thế?
- Con gái họ Hồ ở Nội Kiều. Ông cha làm việc ở nha môn quan Bố chính. Lúc đầu cô ta lấy ông Vương Ba Béo chủ hiệu cầm đồ An Phong. Nhưng không đầy một năm thì ông kia chết. Cô ta hiện nay mới hai mươi mốt tuổi và rất đẹp, thực là đẹp hơn tranh vẽ. Nhưng vì cô ta còn trẻ, lại không có con cho nên gia đình muốn gả cô ta. Ông Vương chết đi để lại cho cô ta một nhà đầy đồ đạc giá hơn một ngàn lạng, một cái giường lớn, một cái giường nằm mùa hạ, bốn cái tủ và bốn cái rương - tủ và rương đều đầy cả quần áo, đút tay không lọt và nhất là cô ta có ba cái xuyến vàng, hai cái mũ xích kim và vô số châu báu đếm không xuể. Cô ta lại có hai người đầy tớ gái. Một người tên là Hà Hoa, một người tên là Thái Liên, đều đến tuổi gả chồng. Nếu cô ta lấy ông Đình Tỷ thì thực là hợp tuổi, xứng đôi vừa lứa.
Y nói một hơi làm bà Bão rất mừng rỡ. Bà Bão nói:
- Ông Kim! Cảm ơn ông có lòng tốt. Tôi sẽ nói với con rể tôi để nó hỏi cháu xem. Nếu thực như thế thì nhờ ông làm mối cho.
- Cái đó chẳng cần hỏi han gì hết. Nhưng thôi, đi hỏi cũng được. Tôi sẽ đợi tin sau.
Nói xong Kim Thứ Phúc ra về. Bão Đình Tỷ tiễn chân Kim ra cửa.
Đến chiều, người con rể bà Bão là Quy về, bà Bão nói với con rể tất cả những việc vừa nghe và nhờ Quy hỏi xem. Quy xin bà mấy mươi đồng tiền để sáng mai ra tiệm trà.
Sáng hôm sau Quy đến nhà một người chuyên làm mối là Thẩm Thiên Phù. Vợ Thẩm Thiên Phù là bà Thẩm chân to, một bà mối nhà nghề. Quy kéo Thẩm Thiên Phù đến một tiệm trà để uống trà và đem việc ấy hỏi lại. Thẩm Thiên Phù nói:
- Thế nào? Anh hỏi về chuyện con mụ yêu tinh ấy chăng? Câu chuyện của nó dài lắm. Anh đi mua vài cái bánh nướng đem lại đây. Tôi ăn rồi kể cho mà nghe.
Quy chạy sang nhà bên cạnh mua tám cái bánh nướng đem đến tiệm trà rồi cùng ăn với Thẩm. Quy hỏi:
- Câu chuyện như thế nào?
- Hãy thủng thẳng! Để tôi ăn xong đã.
Sau khi ăn xong mấy cái bánh nướng Thẩm hỏi:
- Anh lại hỏi tôi về cô ấy làm gì? Có phải nhà ông muốn hỏi cô ta không? Cô ấy thì xin phép không lấy được đâu. Rước cái ấy là chuốc nợ vào người đấy!
- Thế là như thế nào?
- Cô ta là con lão Hồ bẹt đầu, làm việc với quan Bố chính. Người cha chết, cô ta sống với người anh - anh chàng này chẳng ra gì, cả ngày chỉ lo đánh bạc và uống rượu, rồi đem bán chức của mình ở trong ty Bố chính để lấy tiền. Vì cô ta có ít nhan sắc cho nên năm cô mười tám, người anh bán cho ông Lại ở Cửa Bắc để làm thiếp. Nhưng cô ta không chịu yên thân làm thiếp. Ai gọi cô ta bằng “cô” thì cô ta mắng và bắt phải gọi bằng “bà”. Người vợ cả biết vậy tát cho một trận và đuổi đi. Sau đó, cô ta lấy ông Vương Ba Béo. Ông này đang chờ đợi được bổ đi tri châu. Lần này thì cô ta làm “bà”. Nhưng “bà” này ăn ở quá đáng. Thường đánh mắng người con cả và người dâu cả ông Vương mỗi ngày ba, bốn lần và đánh đập bọn đầy tớ a hoàn suốt ngày. Mọi người đều ghét cô ta như ghét tà. Không ngờ không đầy một năm, ông Vương chết. Người con trai nghi rằng cô ta đã lấy hết cả của cải của ông Vương, cho nên hôm ấy vào phòng để khám. Gia nhân a hoàn cũng vào tìm giúp, để cho hả giận. Nhưng cô ta tinh ranh nên đã bỏ tất cả một tráp kim ngân, châu báu vào cái thùng ***. Họ tìm khắp nơi trong phòng cũng không ra, lại khám khắp người “bà” cũng không thấy tiền bạc đâu cả. Cô ta mới la lối tru tréo lên đem đơn lên huyện Thượng Nguyên kiện người con cả. Khi xét việc này, quan huyện Thượng Nguyên mắng người con cả một trận và khuyên cô ta: “Cô đã lấy hai đời chồng rồi, thì còn thủ tiết làm gì? Xem cái quang cảnh này thì cô không thể ở với người con cả được đâu! Chi bằng bảo anh ta chia sản nghiệp cho cô, rồi đi ở riêng một nơi. Còn việc thủ tiết hay lấy chồng đó là tùy ở cô”. Sau việc này xảy ra, cô ta đến ở mấy gian nhà ở đường Yên Chi. Cô ta nổi danh đanh đá đến nỗi không có ai dám “rước”. Việc này xảy ra đã bảy tám năm nay. Tuổi cô ta ít nhất cũng hai mươi lăm, hai mươi sáu rồi, nhưng gặp ai cô cũng vẫn nói mình mới hăm mốt.
- Nghe nói cô ta trong tay có một nghìn lạng bạc phải không?
- Xem chừng mấy năm nay cô ta tiêu cũng nhiều, nhưng còn vàng bạc, châu báu, đồ đạc, đồ trang sức, quần áo cũng đến năm, sáu trăm lạng bạc. Cái đó thì cô ta có.
Quy nghĩ bụng: “Nếu cô ta đã có năm, sáu trăm lạng bạc thì bà mẹ vợ ta cũng đã mừng rỡ lắm rồi. Còn cái việc cô ta đanh đá thế nào thì thây kệ thằng con nhà ông Nghê”.
Cho nên Quy nói với Thẩm Thiên Phù:
- Này ông. Người con nuôi của cha tôi muốn lấy cô ta đấy. Việc này do ông Kim Thứ Phúc mách mối. Bây giờ chẳng cần cô ta đanh đá hay không. Nếu ông làm cho họ lấy nhau thế là chắc chắn ông được hậu tạ khá nhiều về công làm mối đấy. Tại sao ông lại không làm?
- Cái đó không khó khăn gì. Để tôi về nhà bảo vợ tôi đến nói với cô ta một tiếng, tôi cam đoan rằng thế nào việc ấy cũng xong thôi. Nhưng ông phải trả tiền cho ông mối đấy!
- Cái đó đã dĩ nhiên! Bây giờ tôi về, mai kia sẽ lại hỏi ông xem cô ta trả lời như thế nào.
Quy trả tiền trà, đi ra, mỗi người đi mỗi nơi.
Thẩm về nhà nói với vợ là bà Thẩm chân to về việc ấy. Bà Thẩm lắc đầu mà rằng:
- Trời ơi! Cái “bà” ấy thì ai mà chịu được! Hắn muốn lấy một anh chồng giàu đẹp, làm quan, lại không có mẹ chồng, không có cha chồng, không có ông chú, bà cô cơ! Ngày nào hắn cũng ngủ đến trưa mới dậy và không chịu sờ vào cái gì dù chỉ là ngọn cỏ. Mỗi ngày hắn “xơi” đến tám đồng cân bạc thuốc bổ lại không chịu ăn thịt. Hôm nay thì ăn vịt, ngày mai thì ăn cá, ngày kia lại ăn canh măng tươi, nấm hương. Ngồi không chẳng có việc gì lại xơi mứt cam, long nhãn, hạt sen. Hắn lại là một tay tửu lượng khá. Mỗi buổi tối phải uống ba cân “bách hoa tửu”, nhắm với chim sẻ nướng và tôm. Đi ngủ phải có hai người đầy tớ gái thay phiên nhau đấm bóp mãi đến canh tư. Ông vừa nói có một người phường tuồng muốn lấy cô ta phải không? Nhưng cái thứ “bà” ấy thì đời nào chịu lấy phường tuồng.
- Thì cứ bịa ra một hồi là xong cả!
- Được! Tôi sẽ giấu cái việc ông ta là người hát tuồng, tôi cũng không nói ông ta cho thuê đồ tuồng. Tôi sẽ nói rằng ông ta đã đỗ cử nhân nay mai sẽ làm quan, còn gia đình làm chủ một hiệu buôn lớn, lại có nhiều đất đai. Nói như thế được chứ?
- Tốt lắm! Tốt lắm! Cứ nói như thế!
Bà Thẩm ăn cơm xong đến ngõ Yên Chi gõ cửa. Người đầy tớ gái là Hà Hoa ra mở cửa và hỏi:
- Bà ở đâu đến?
- Ở đây có phải là nhà “bà” Vương không?
- Vâng! Bà đến đây có việc gì?
- Tôi đến đây nói với “bà” Vương một chuyện mừng.
- Mời bà ngồi ở phòng khách! Bà chủ tôi vừa ngủ dậy chưa trang điểm xong.
- Tôi ngồi ở phòng khách làm gì? Tôi phải đi vào trong phòng nói chuyện với “bà” chứ!
Nói xong bà Thẩm vén màn bước vào phòng. Bà Vương đang ngồi bên cạnh giường bó chân. Thái Liên đang đứng bên cạnh bưng cái hộp phèn chua. Thấy bà Thẩm đến, bà Vương biết bà ta đến làm mối, nên bảo ngồi đợi và sai đem trà cho bà Thẩm uống. Đợi một hồi lâu, bà Vương mới bó xong hai cái chân. Sau đó, lại ung dung chải tóc, rửa mặt và mặc áo. Bà Vương trang điểm chậm đến nỗi mặt trời gần lặn vẫn chưa xong. Khi đã xong đâu đấy rồi, bà Vương hỏi:
- Tên bà là gì? Bà đến đây có việc gì?
- Tôi họ Thẩm. Tôi đến đây vì có người nhờ tôi làm mối để cho tôi được uống rượu mừng bà.
- Ông ta nhà cửa thế nào?
- Ông ta ở Bão phủ trên đường chính, gần cửa Thủy Tây. Người ta thường gọi ông ta là ông cử Bão. Nhà ông ta giàu, ruộng vườn nhiều, lại có một hiệu buôn lớn, gia tài ức, triệu. Năm nay ông ta hai mươi ba tuổi, trên không có cha mẹ, dưới không có anh em chị em. Ông ta muốn lấy một bà vợ hiền để lo cửa lo nhà. Ông ta nói với tôi việc đó đã lâu, nhưng tôi nghĩ không ai xứng đáng bằng bà. Cho nên tôi đánh bạo tới đây.
- Bà nói người đỗ cử nhân là người nào ở trong nhà ấy?
- Chính là con người muốn lấy bà đấy! Nhà ấy còn có ông cử thứ hai nào nữa.
- Cử nhân văn hay cử nhân võ?
- Ông ta đỗ cử nhân võ. Ông ta có thể giương cái cung nặng một trăm cân, nâng một quả tạ nặng ba trăm cân! Thật là một con người khỏe mạnh.
- Bà Thẩm! Bà phải biết rằng tôi là người đã sống ở những nơi quyền quý, chứ không phải như người ta đâu đấy! Nhớ cái ngày tôi mới đến Vương phủ được một tháng thì gặp đám cưới người con gái đầu của ông ta. Cô này lấy một người thân sĩ họ Tôn có ba gian nhà khách rất lớn. Trong nhà đốt một trăm cây đèn sáp lớn, làm những ông tiên bằng đường, ăn uống, tiệc tùng thật là linh đình. Phường tuồng thổi sáo đánh đàn rước tôi vào. Ông Tôn đầu đội mũ phượng, mặc áo thêu mời tôi vào chỗ ngồi chính ở bàn cao nhất. Tôi mang trên đầu một cái mạng có những viên ngọc châu to như hạt đỗ che kín cả má. Ở hai bên là hai con nữ tỳ kéo cái mạng ra để cho tôi uống nước trà ngon, nghe hát, uống rượu suốt đêm. Đến ngày hôm sau tôi trở về với bốn người gia nhân. Một người làm một vết bẩn trên cái áo lụa trắng thêu kim tuyến của tôi. Tôi muốn đánh chết tất cả. Mặc dầu cả bốn người đều đến quỳ ở phòng tôi dập đầu xuống đất mà lạy tôi cũng không tha. Bà Thẩm! Bà nói việc này phải mười phần chắc chắn. Có một điều gì không đúng thì bà sẽ biết tay, tôi không nể nang đâu.
-Cố nhiên là thế! Xưa nay tôi đều nói đúng sự thực, tôi có giống hạng bà mối tầm thường đâu. Nếu ngày mai bà thấy tôi nói một chữ gì sai thì tôi xin vác hai cái má này đến cho bà tha hồ vả.
- Thật không? Thế thì tốt lắm. Bà cứ nói với người ta rằng tôi bằng lòng. Tôi đang đợi bà báo tin đấy.
Bà Vương gói mấy chục đồng tiền, mấy quả táo, mấy cái bánh và nói với bà Thẩm mang về cho con.
Nhân phen này khiến cho: con nhà trung hậu, không may vớ phải ác nhân duyên; cốt nhục chia lìa, có dịp gặp được thân huynh đệ.
Muốn biết đám cưới này có thành hay không hãy xem hồi sau phân giải.

[quykiemtu]

Hồi thứ hai bảy

Vương thái thái vợ chồng rẫy lộn;
Nghê Đình Châu anh em gặp nhau.

Bà Thẩm đến hỏi bà Vương. Sau khi bà Vương nhận lời, bà Thẩm trở về nói với chồng rằng bà Vương đã bằng lòng. Hôm sau, Quy đến hỏi tin, Thẩm Thiên Phù đem việc ấy nói lại với Quy một lượt:
- Nhà tôi đã đến nói đầu đuôi câu chuyện với cô ta. Cô ta bằng lòng chết đi rồi! Nhưng chúng tôi nói với cô ta rằng ông ta không còn cha mẹ, cho nên không nên để bà Bão thân hành đem lễ vật đến hỏi. Ngày mai, ông đưa cho nhà tôi bốn cái đồ trang sức trên đầu để đem đến chỗ cô ta. Khi nào chọn được ngày lành tháng tốt là có thể đưa cô dâu về nhà thôi!
Quy nghe xong, về nhà nói với mẹ vợ:
- Cô ta trong tay có mấy trăm lạng bạc. Cái đó có thực. Có điều cô ta tính tình không tốt, sợ sau này làm khổ chồng. Nhưng thôi! Đó là việc của hai người, mặc kệ họ.
Bà Bão cũng bằng lòng nói:
- Cái thừng ấy cứng đầu cứng cổ lắm. Cần phải có một người vợ cay nghiệt một chút thì mới trị nổi.
Sau khi bàn định lấy Vương thị xong, bà gọi Đình Tỷ đến bảo đi mời Thẩm Thiên Phù và Kim Thứ Phúc để làm mối. Đình Tỷ nói:
- Nhà ta là con nhà tầm thường thì chỉ nên lấy con gái nhà nghèo. Đem cái của ấy về nhà rất dễ sinh cãi cọ lôi thôi.
Bà Bão mắng cho một trận:
- Đồ ngu, đồ vô phúc! Rõ thật là con nhà nghèo!
Cứ mở miệng là nói đến nghèo. Sau này mày cũng đến chết nghèo thôi! Trong nhà nó có bao nhiêu rương hòm. Mày lấy nó về thì trong phòng bày biện cũng đẹp mắt đi chứ! Rõ thật là đồ ngu, không biết cái gì cả!
Đình Tỷ bị mắng một trận không dám nói năng gì nữa, chỉ còn cách nhờ Quy đưa mình đến nhà ông mối.
Quy nói:
- Mẹ đã chịu khó như thế mà anh không mở miệng cám ơn lấy một câu! Nếu còn nói ra nói vào, thì con cũng không hơi đâu mà giúp nữa.
Bà Bão nói với con rể:
- Nó có biết cái gì đâu! Mày không nên chấp về việc ấy làm gì!
Sau đó Quy mới chịu cùng Đình Tỷ đến nhà hai ông mối.
Hôm sau, họ làm một tiệc rượu mời hai ông mối đến nhà ăn. Vì Bão Đình Tỷ phải đi theo ban tuồng cho nên Quy ở nhà tiếp khách. Bà Bão đưa ra bốn cái đồ trang sức trên đầu bằng vàng và bốn cái bằng bạc của người vợ trước của Bão Đình Tỷ giao cho Thẩm Thiên Phù đem đến cho bà Vương. Thẩm Thiên Phù bỏ bốn cái vào túi còn bốn cái thì giao cho bà Thẩm đưa đến. Sau khi bà Vương đã nhận, ngày đưa dâu định vào ngày mười ba tháng mười. Sáng ngày mười hai, bốn cái hòm, bốn cái tủ, bao nhiêu chậu thau đồ thiếc, hai cái giường lớn được đem đến trước. Hai người đầy tớ gái đi kiệu theo sau. Đến nhà Bão, nhìn thấy bà Bão, họ không hiểu bà ta là ai nhưng không dám hỏi. Sau khi đã bày biện đồ đạc chỉnh tề ở trong phòng, hai người ngồi đợi ở đấy. Hôm sau, vợ Quy đi kiệu đến. Ở đấy đã có vợ Kim Thứ Phúc và vợ Tiền Mặt Rỗ đợi đón cô dâu. Đến chiều, kiệu cô dâu đến với bốn cặp đèn lồng và đuốc. Cô dâu, chú rể vào phòng đọc những lời theo nghi lễ, lại trước đuốc hoa và uống rượu hợp cẩn. Việc đó không cần phải nói nhiều.
Đến canh năm, lúc phải ra nhà thờ lạy tổ tiên, cô dâu mới biết mình có mẹ chồng và tức giận vô cùng. Cô ta chỉ cúi đầu lạy mấy cái ra vẻ bực tức, chứ không dâng trà, không đưa giày cho mẹ chồng gì hết. Lạy xong, cô liền vào buồng. Hai người đầy tớ gái chốc chốc lại ra xin nước mưa để pha trà cho “bà chủ”, xin than để đốt hương cho “bà chủ”, rồi lại chạy xuống bếp bảo nấu điểm tâm, nấu cháo để đem lên cho “bà chủ”. Họ cứ luôn luôn chạy đi, chạy lại trong nhà, miệng thì cứ “bà chủ thế này”, “bà chủ thế kia”. Bà Bão nghe vậy nói:
- Ta là bà chủ ở đây! Gọi cô ta bằng bà là không được, phải gọi là cô dâu.
Hai người đầy tớ chạy vào phòng kể lại điều đó cho “bà chủ”. “Bà chủ” giận chết ngất.
Sáng ngày thứ ba, gia đình họ Bão mời mấy bà vợ những người hát tuồng đến. Theo tục lệ ở Nam Kinh, ai mới làm dâu thì đến ngày thứ ba cũng phải xuống bếp nấu một món ăn để cầu may. Món ăn này nhất định phải là cá, có ý nghĩa “giàu sang có thừa”. Con cá thì nhà họ Bão đã mua rồi, nồi nước sôi đã sôi ở bếp nhưng khi mời cô dâu xuống bếp nấu thì “bà” Vương nhất định không chịu, cứ ngồi yên như phỗng. Người vợ của Tiền Mặt Rỗ vào phòng nói:
- Cái đó không được! Nay chị đã về làm dâu nhà người ta thì chị phải theo quy củ nhà người ta chứ!
“Bà” Vương nén giận, không nói gì, cởi áo gấm, mặc áo làm bếp chạy xuống bếp, cầm con cá trong tay lấy dao cắt ba bốn cái rồi cầm đuôi ném vào trong nồi nước sôi. Vợ Tiền Mặt Rỗ đang ngồi bên cạnh nồi nhìn “bà” Vương làm cá, bị nước sôi bắn vào cả mặt, cái áo đoạn nhị thể thêu kim tuyến ướt đẫm hết. Thị giật nẩy mình kêu lên: “Thế là thế nào!” Và vội vàng lấy khăn tay lau mặt. Bà Vương ném dao xuống, bỏ chạy vào phòng. Đến chiều, khách đến ăn tiệc, cô dâu cũng không chịu ra tiếp.
Sang ngày thứ tư, Đình Tỷ vào phòng mặc áo quần trước khi đi theo ban hát để diễn đêm. “Bà” Vương thấy chồng mình mấy hôm nay vẫn mang một cái mũ hình miếng ngói chứ không phải là cái mũ sa, trong bụng ngờ chồng mình không phải đỗ cử nhân. Thấy chồng đội mũ đi ra, bà Vương hỏi:
- Anh đi đâu mà đi đêm hôm như thế? Đình Tỷ trả lời:
- Đi kiếm ăn.
Và đi ngay. Bà Vương trong lòng càng ngờ vực “ông ta làm nghề gì? Hay là đi tính sổ sách ở hiệu chăng? ” Đến canh năm sáng rõ, Đình Tỷ mới trở về. Bà Vương hỏi:
- Tối qua anh tính sổ sách gì ở ngoài hiệu mà suốt đêm như thế?
- Nào có hiệu hiếc gì đâu! Tôi là trùm một ban hát, vừa mới đem ban hát đi diễn đêm về đấy thôi.
Bà ta không nghe câu ấy thì thôi, chứ đã nghe câu ấy thì khí tức xông lên chẹn cả tim. Bà thét lên một tiếng, ngã lăn ra, nghiến chặt hai hàm răng, bất tỉnh nhân sự. Đình Tỷ hoảng hốt bảo hai người đầy tớ gái đổ nước gừng. Đổ mất nửa ngày bà Vương mới tỉnh dậy, vừa khóc vừa kêu gào, nằm lăn ra đất, đầu bù tóc rối, bứt tóc bứt tai. Rồi lại muốn bò lên đình giường, khóc rống lên và hát những điệu hát tuồng. Thì ra, vì tức giận quá thị đã phát điên. Bà Bão và con gái sợ hãi chạy vào, thấy cơ sự như vậy vừa bực mình lại vừa buồn cười. Đang lúc ồn ào thì bà Thẩm chạy đến, tay cầm hai gói điểm tâm đưa vào phòng để mừng. Nhưng vừa mới bước vào phòng, vợ Đình Tỷ trông thấy liền chạy đến nắm lấy. Thị kéo Thẩm đến trước thùng ***, mở nắp thùng ra bốc lên một nắm *** trát ngay lên mặt, lên miệng bà Thẩm. Bà Thẩm mặt mũi bị trát đầy ***, hôi thối vô cùng. Mọi người kéo hai người ra. Bà Thẩm chạy ra ngoài lại bị bà Bão chỉ vào mặt mắng cho một trận. Bà Thẩm hết sức bực mình, chỉ còn cách đi lấy nước rửa mặt, rồi lủi thủi ra cửa, đi thẳng về nhà.
Khi mời thầy thuốc đến, thầy thuốc bảo:
- Đó là vì có nhiều đờm. Chính khí bị hư, phải dùng nhân sâm, hổ phách.
Mỗi tễ thuốc tốn năm đồng cân bạc. Từ đó thị đau liên miên suốt hai năm. Bao nhiêu quần áo, đồ trang sức trên đầu đều tiêu hết nhẵn. Hai người đầy tớ gái cũng bán đi nốt.
Quy bàn với bà Bão và vợ:
- Hắn là đồ con nuôi không làm nên công việc gì. Hắn lại sống với cái con điên ấy làm cho cả nhà ầm ĩ. Nếu cứ để thế này mãi thì nhà cửa ruộng vườn của ta cũng không đủ để mua nhân sâm và hổ phách cho nó ăn đâu! Bây giờ làm thế nào? Chi bằng chúng ta đuổi quách hắn đi. Hắn có đi khỏi nhà này, chúng ta mới có thể sống yên tĩnh, kiếm ăn qua ngày được.
Bà Bão nghe theo lời con gái và con rể đuổi vợ chồng Đình Tỷ phải đi khỏi nhà. Đình Tỷ hoảng hốt nhờ hai người láng giềng là Vương Vũ Thu và Trương Quốc Trọng nói giúp. Trương Quốc Trọng và Vương Vũ Thu chạy sang nói:
- Thưa cụ! Cụ làm thế không được đâu! Ông cụ nhà ta đã nuôi anh ta làm con nuôi. Hơn nữa, anh ta lại giúp cụ nhà ta trong việc làm ăn đã mấy năm nay. Lẽ nào cụ lại đuổi anh ta đi như thế?
Bà Bão liền nói đầu đuôi, kể tội Đình Tỷ bất hiếu như thế nào, vợ anh ta không hiền như thế nào và nói:
- Tôi nhất định không thể nào giữ anh ta ở đây được nữa! Nếu anh ta muốn ở đây thì tôi chỉ còn cách mang con gái, và rể đi để cho anh ta ở một mình!
Hai người kia thấy không thể can ngăn bà Bão được nữa chỉ còn cách nói:
- Bà muốn đuổi đi thì cũng phải cho anh ta ít vốn để làm ăn sinh sống chứ! Đuổi đi tay không như thế này thì hai vợ chồng sống làm sao được?
Bà Bão trả lời:
- Xưa kia nó đến đây tay không chỉ có con người trần trụi với mấy sợi tóc vàng hoe trên đầu. Tôi nuôi ăn lớn lên như thế, lại cưới cho nó hai người vợ. Ông cha của nó chết đã lấy mất bao nhiêu tiền của tôi. Tôi đã không bắt nó trả tiền thì thôi các ông lại còn bắt tôi đưa tiền cho nó nữa sao?
Hai người nói:
- Tuy vậy bà đã “làm ơn thì cũng làm ơn cho chót”. Bà phải thương đến anh ta một chút chứ!
Họ nói đi nói lại mãi cho đến khi bà ta phải hứa cho người con nuôi hai mươi lạng bạc để hắn đi nơi khác. Đình Tỷ cầm lấy bạc mà khóc, nước mắt chảy ròng ròng. Vài hôm sau, Đình Tỷ đến ở một gian nhà Vương Vũ Thu đã dọn cho mình ở sau tiệm buôn của y. Vì chỉ có hai mươi lạng bạc trong tay, Đình Tỷ không lập được một ban hát, không biết dùng vào việc gì, cho nên dần dần ăn hết nhẵn cả số tiền. Khi tiền đã gần hết thì vợ Đình Tỷ cũng đành phải thôi không dùng nhân sâm và hổ phách nữa. Bệnh cũng không phát, thị chỉ ngồi ở nhà vừa khóc vừa mắng, hết ngày này sang ngày khác.
Một hôm, Đình Tỷ ở phố về thấy Vương Vũ Thu chạy đến chào hỏi:
- Anh có người anh nào ở Tô Châu không?
- Cha tôi chỉ có một mình tôi là con, không có anh em nào nữa.
- Tôi không hỏi gia đình họ Bão đâu! Tôi muốn hỏi gia đình họ Nghê ở Tam Bài lâu kia!
- Vâng, tôi có mấy người anh, nhưng cha tôi nói với tôi rằng cha tôi đã đem bán đi tất cả lúc còn nhỏ. Và sau đó thế nào thì tôi không hề biết. Tôi không bao giờ nghe nói có người anh nào ở Tô Châu cả.
Vừa rồi, có một người đến tìm khắp nơi. Ông ta đến nhà bà Bão ở bên cạnh và nói với bà Bão rằng ông Nghê đi tìm người em thứ sáu của ông. Thấy bà Bão không nói năng gì, ông ta lại đến đây. Tôi nghĩ rằng ông ta tìm anh đấy. Ông có phải người con thứ sáu trong gia đình không?
- Vâng, tôi là con thứ sáu.
- Vì không tìm thấy anh, nên ông ta đi đâu đấy một lát, chốc nữa chắc chắn ông ta sẽ trở lại. Tại sao ông không ngồi trong hiệu này đợi một lát?
Quả nhiên một lát sau người kia đến tìm. Vương Vũ Thu nói:
- Đây chính là ông Nghê thứ sáu. Ông đến đây có việc gì?
Người kia lấy ở trong thắt lưng một tờ thiếp đỏ đưa cho Đình Tỷ xem. Đình Tỷ cầm tờ giấy đọc. Tờ giấy viết:
“Người con nuôi của ông Bão Văn Khanh ở cửa Thủy Tây trước tên là Nghê Đình Tỷ chính là con thứ sáu của ông Nghê Trương Phong phụ thân của tôi. Tôi là Nghê Đình Châu. Nếu tìm thấy em tôi thì đưa ngay đến công quán cho tôi được gặp, rất gấp!”
Đình Tỷ reo lên:
- Đúng rồi. Hoàn toàn không sai một ly! Ông là ai?
- Tôi tên là A Tam làm việc với ông anh của ông.
- Anh tôi bây giờ ở đâu?
- Ông cả hiện nay làm việc ở nha môn quan tuần vũ Tô Châu, mỗi năm được một nghìn lạng bạc. Ông cả bây giờ đang ở công quán. Nếu ông là người con thứ sáu thì xin mời đến đấy với tôi để gặp ông cả.
Đình Tỷ mừng rỡ đi theo A Tam đến công quán ở cầu Hoài Thanh. A Tam nói:
- Ông Sáu! Mời ông vào tiệm trà ở bờ sông ngồi đợi một lát tôi đi tìm ông cả đến.
A Tam ra đi, Đình Tỷ ngồi đợi một lát thấy A Tam trở lại với một người lạ, đầu đội mũ vuông, mình mặc áo hoa thâm, chân đi giày đen đế trắng, để râu ba chòm và trạc độ năm mươi. Người này vừa bước vào tiệm trà thì A Tam chỉ Đình Tỷ: “Đây là ông Sáu!” Đình Tỷ vội vàng chạy đến chào. Người kia nắm chặt lấy Đình Tỷ và kêu lên:
- Người em thứ sáu của tôi đây rồi! Đình Tỷ cũng kêu lên!
- Anh ơi!
Hai người ôm nhau khóc nức nở một hồi rồi cùng ngồi xuống. Nghê Đình Châu nói:
- Em ơi, khi nhà họ Bão nhận em làm con nuôi thì anh ở Bắc Kinh cho nên anh không biết gì về việc ấy cả. Từ khi anh hai mươi tuổi, anh làm mạc khách và làm việc trong các nha môn. Ở tỉnh nào anh cũng tìm các em, nhưng không bao giờ thấy. Năm năm trước đây, khi anh cùng đi với một ông tri huyện đến Quảng Đông nhậm chức, đến Tam Bài Lâu, anh nghe một người láng giềng già ngày trước nói rằng em đã được nhà họ Bão nuôi làm con nuôi và cả cha mẹ chúng ta đều đã mất...
Nói đến đấy Đình Châu dừng lại khóc. Đình Tỷ nói:
- Cái việc nhà họ Bão... Nghê Đình Châu ngắt lời:
- Em để anh nói hết đã. Mấy năm nay anh may mắn được cụ Cơ đối đãi thật là tử tế, mỗi năm trả cho ngàn lạng bạc. Mấy năm trước, cụ ở Sơn Đông với anh. Năm nay cụ về làm tuần vũ Tô Châu. Vì Tô Châu là quê hương, cho nên anh vội vàng đến đây tìm em. Anh muốn đem số tiền dành dụm bấy lâu để mua một nhà ở Nam Kinh và đưa chị từ Bắc Kinh về cùng ở. Như thế là anh em ta lại cùng sống chung một nhà. Này em, em đã có vợ chưa?
- Thưa anh em đã có vợ rồi.
Đình Tỷ kể lại đầu đuôi từ khi mình được nhận làm con nuôi ông Bão đối đãi tốt như thế nào, người vợ đầu họ Vương mình lấy ở nha môn Hướng tri phủ đã chết và lần thứ hai lấy vợ rồi bị bà Bão đuổi ra khỏi nhà như thế nào. Đình Châu nói:
- Không hề gì. Hiện nay thím ở đâu?
- Chúng em thuê một cái phòng của ông láng giềng ở sát vách nhà bà Bão.
- Anh em ta trở về nhà một tí rồi chúng ta bàn tính công việc.
Sau khi trả tiền trà, hai người cùng trở về hiệu buôn của Vương Vũ Thu. Vương ra chào. Đình Tỷ mời anh vào nhà sau, vợ Đình Tỷ chạy ra chào bác. Bấy giờ thị ăn mặc như tất cả mọi người đàn bà thường vì bao nhiêu áo quần trang sức đều đã đem đi bán hết. Nghê Đình Châu lấy ở trong túi ra bốn lạng bạc đưa cho Đình Tỷ để làm lễ gặp mặt. Nhìn thấy một ông bác thể diện như thế, vợ Đình Tỷ mất hết cả buồn rầu liền thân hành bưng trà lên. Đình Tỷ cầm chén trà mời anh. Nghê Đình Châu uống xong một chén trà nói:
- Này em! Bây giờ anh phải trở về công quán một lát rồi sẽ trở lại nói chuyện với em. Em cứ ở nhà đợi anh!
Đình Châu nói xong đi ra, Đình Tỷ bàn bạc với vợ:
- Chốc nữa anh lại, chúng ta phải làm một bữa ăn ra trò để mời anh. Bây giờ phải mua một con vịt, mấy cân thịt, một con cá và nhờ ông Vương làm hộ bốn đĩa đồ ăn.
Vợ nói:
-Thôi đi! Mình là người không biết gì hết! Mình tưởng một người ở nha môn quan tuần vũ đến đây mà lại nghĩ đến việc ăn thịt vịt với thịt lợn của mình à? Nhất định là ăn cơm xong rồi anh mới đến. Anh không thèm để ý gì đến bữa ăn của ta đâu. Bây giờ cứ cân lấy ba mươi sáu phân bạc đến hiệu bán kẹo mua mười sáu đĩa kẹo thật ngon và đi mua vài chai rượu “Bách hoa”, như thế là được!
- Phải đấy!
Bão bèn cân bạc rồi lấy tiền mua kẹo và rượu mang về nhà. Chiều hôm ấy, quả nhiên có một cái kiệu đến trước nhà đi đầu có hai cái đèn lồng đề chữ “Tuần vũ bộ viện”. A Tam đi theo sau. Người anh của Đình Tỷ đã đến. Đình Châu xuống kiệu nói với em:
- Này em! Anh hiện nay mới đến ở trọ không có gì, chỉ mang theo có bảy mươi lạng bạc.
Đình Châu sai A Tam lấy ở trong kiệu ra số bạc từng gói một đưa cho Đình Tỷ. Đình Châu nói:
- Em cứ cầm lấy số tiền này. Đến ngày mai anh phải về Tô Châu với cụ Cơ. Anh muốn em tìm cho anh một cái nhà, tìm càng chóng càng tốt, giá từ hai trăm đến ba trăm lạng trở lại. Sau khi vợ chồng đến ở đấy rồi em phải thu xếp hành lý đi đến nha môn ở Tô Châu. Anh sẽ nói với cụ Cơ đưa cho em tất cả số tiền lương một năm nay của anh là một ngàn lạng bạc. Em sẽ đem số tiền ấy về Nam Kinh làm vốn hoặc mua sản nghiệp để sinh sống.
Đình Tỷ nhận số tiền và giữ anh ở lại uống rượu. Trong khi uống rượu, hai người kể lại cảnh cha mẹ, anh em tan tác, nói rồi lại khóc, khóc rồi lại nói. Đến canh hai, Đình Châu mới ra về.
Hôm sau, Đình Tỷ bàn với Vương Vũ Thu gọi một người mối nhà đến để tìm một cái nhà. Từ đó về sau, người xung quanh biết rằng ông Nghê Đình Châu hiện nay làm ở nha môn quan tuần vũ đã đến tìm em, nên đều gọi Bão Đình Tỷ là ông Nghê mà không gọi là ông Bão nữa, và cũng đối đãi với Đình Tỷ một cách kính nể. Còn bà Vương thì chẳng cần phải nói. Độ nửa tháng sau, người mối nhà tìm được một cái nhà có ba phòng và sân xung quanh ở đường họ Thi cầu Hạ Phù. Đó là nhà của Thi ngự sử. Thi ngự sử vắng nhà, muốn cho thuê với giá hai trăm hai mươi lạng bạc. Sau khi đã làm giấy tờ xong, Đình Tỷ trả tiền trước hai mươi lạng và chọn ngày tốt đến ở nhà mới. Hôm ấy bà con đều đem lễ vật đến mừng. Cả Quy cũng đem đồ lễ đến tặng. Bấy giờ Quy trong lòng chỉ lo lắng làm sao nối lại mối tình xưa. Đình Tỷ mời khách khứa uống rượu hai ngày, chuộc lại một số áo quần và đồ trang sức vợ đã đem cầm. Bấy giờ bà Vương lại cảm thấy khó ở. Cứ hai ngày lại mời thầy thuốc đến một lần. Mỗi ngày tiêu mất tám đồng cân tiền thuốc. Cứ thế số tiền bảy mươi lạng bạc kia cũng dần dần tiêu tan hết.
Đình Tỷ thu thập hành lý đến Tô Châu tìm anh, nhưng vì thuyền đi ngược gió cho nên phải cắm sào ở phía bắc bờ sông. Thuyền đi một đêm đến Nghi Trưng, dừng ở bến Hoàng Nê. Gió lại càng lớn, không thể qua sông được, Đình Tỷ lên bờ uống trà và ăn điểm tâm. Bỗng nhiên gặp một người thiếu niên đầu đội mũ vuông mình mặc áo màu ngọc thạch, chân đi giày đỏ cứ nhìn Đình Tỷ từ đầu đến chân và hỏi:
- Ông có phải là chú Bão không? Đình Tỷ kinh ngạc nói:
- Tôi là Bão. Tên ông là gì, tại sao ông lại gọi tôi bằng chú?
- Có phải ông lấy con gái ông Vương ở nha môn Hướng tri phủ ở An Khánh không?
- Đúng! Tại sao ông biết?
- Tôi lấy cháu gái gọi ông Vương bằng ông. Như thế không phải ông là chú tôi sao?
Đình Tỷ mỉm cười nói:
- Thôi mời ông vào tiệm uống trà với tôi đi!
Hai người bèn bước vào một tiệm trà bảo pha trà và đưa đến một món thịt Nghi Trưng. Đình Tỷ hỏi:
- Ông tên là gì?
- Tôi họ Quý. Chú không nhận được tôi sao? Khi tôi thi tú tài ở phủ, chú làm người đi tuần tra, cho nên tôi biết. Sau đó ông thân của chú có đến ăn cơm ở nhà tôi. Chú quên rồi sao?
- À! Thế ra ông Quý Vi Tiêu con cụ Quý Thủ Bị. Nhưng tại sao sau đấy ông lại lấy cháu nội ông Vương?
- Khi cụ Hướng đổi đi nơi khác, ông Vương không đi theo mà ở lại An Khánh. Sau đó, ông nhạc tôi làm điển lại. Những người thân sĩ ở An Khánh đều kính trọng ông nhạc tôi, cho là nhà tu nhân tích đức, vì vậy gia đình tôi hỏi con gái ông ấy cho tôi.
- Tốt lắm! Thế ông cụ ở nhà vẫn mạnh khỏe chứ?
- Thầy tôi mất đã ba năm nay.
- Ông đến đây có việc gì?
- Nhân có ông Tuân làm Diêm Vận Sứ là bạn đồng khoa với cha tôi, năm ông ta thi văn thì cha tôi thi võ cho nên tôi đến đây thăm ông ta. Còn chú thì đi đâu?
- Tôi đi Tô Châu thăm một người bà con.
- Bao giờ chú về?
- Độ hai ngày nữa.
- Khi trở về nếu chủ rảnh thì mời chú đến Dương Châu chơi. Chú cứ tìm địa chỉ của cháu trên danh sách học sinh ở cửa trường thì sẽ thấy.
- Thế nào tôi cũng đến.
Hai người chia tay. Đình Tỷ thuê thuyền đi Tô Châu, đến cửa Xương Môn vừa lên bờ thì gặp A Tam, người đầy tớ của anh mình.
Nhân phen này khiến cho: Vinh hoa phú quý, rõ ràng một chốc thành không; đường sá bôn ba, may mắn bỗng dưng tụ hội.
Muốn biết A Tam nói gì với Đình Tỷ hãy xem hồi sau phân giải.

[quykiemtu]

Hồi thứ hai tám

Đất Dương Châu Quý Vi Tiêu ở rể
Thành Nam Kinh Tiêu Kim Huyễn chọn văn.

Bão Đình Tỷ đến Xương Môn thì gặp ngay người đầy tớ của anh mình là A Tam. A Tam đi trước, đằng sau có người quẩy tam sinh, vàng mã, ngựa giấy. Đình Tỷ hỏi:
- A Tam! Ông Nghê có ở nha môn không? Anh mang những đồ này đi đâu?
- Trời ơi, ông Sáu đây rồi! Khi ông chủ tôi ở Nam Kinh về nha môn, thì ông cho ngay người đi Bắc Kinh đưa bà chủ về. Người kia trở về báo tin rằng bà chủ đã mất được một tháng. Ông chủ tôi buồn rầu quá mang bệnh nặng, được vài ngày cũng mất. Quan tài của ông còn để ở ngoài thành. Còn tôi thì hiện nay ở một nhà hàng cơm. Hôm nay được bảy ngày cho nên tôi mang đồ tam sinh và ngựa giấy đến mộ để đốt cho ông.
Đình Tỷ nghe nói như vậy cặp mắt mở to, nói không ra tiếng, hốt hoảng hỏi:
- Thế nào? Ông chủ anh đã mất rồi sao?
- Vâng ông đã mất rồi.
Đình Tỷ lăn ra đất khóc, A Tam phải vực dậy. Không vào thành nữa, Đình Tỷ bảo đưa đến nơi chôn cất anh mình, đặt đồ lễ vật rót rượu đốt vàng mã rồi khóc:
- Anh ơi! Anh khôn thiêng xin về chứng giám, em đến đây quá chậm không còn trông thấy mặt anh!
Đình Tỷ khóc lóc thảm thiết một hồi. A Tam khuyên nhủ đưa Đình Tỷ về hàng cơm để nghỉ. Hôm sau, Đình Tỷ lấy tiền đi đường ra mua lễ vật và vàng mã rồi trở lại mộ của anh. Y ở lại hàng cơm mấy ngày nữa cho đến khi số tiền hết nhẵn và A Tam phải đi ở nơi khác. Sau đó, không còn nghĩ ra kế gì nữa, Đình Tỷ đem cầm cái áo trừu mới may định dùng để vào dinh quan tuần vũ được hai lạng bạc. Đình Tỷ định đi tìm Quý Vi Tiêu, bèn thuê thuyền đi Dương Châu. Tới nơi, vào cửa trường xem danh sách thấy đề “Ở tại chùa Hưng Giáo”. Đình Tỷ vội vàng đến chùa Hưng Giáo. Vị hòa thượng ở đấy bảo:
- Ông tìm ông Quý sao? Ông ta hôm nay lấy con gái họ Vưu bên cạnh hàng buôn muối ở đường Ngũ Thành. Ông đến đấy mà tìm.
Đình Tỷ đến thẳng nhà họ Vưu. Đến nơi, thấy ngoài cửa treo vải đỏ. Ba gian nhà chật ních những khách. Ở giữa hai ngọn đèn sáp đỏ đang cháy, trên treo một bức tranh “trăm con”, hai bên dán đôi câu đối:
Trăng trong gió mát thường như thế;
Tài tử giai nhân vẫn có đây.
Quý Vi Tiêu đầu đội mũ vuông mới mình mặc áo trừu đỏ đang tiếp khách. Thấy Bão Đình Tỷ, Quý ngạc nhiên đứng dậy vái chào và mời ngồi. Quý nói:
- Chú ở Tô Châu về phải không?
- Phải, nhân nghe tin anh lấy vợ cho nên tôi đến đây uống rượu mừng.
Những người khách ngồi ở đấy hỏi:
- Vị này là ai?
- Đấy là ông Bão lấy cô của nhà tôi tức là chú của tôi. Mọi người nói:
- Thế là chú của ông Quý, thật là hân hạnh! Hân hạnh. Bão Đình Tỷ hỏi:
- Anh làm ơn cho biết quý vị là ai?
Quý Vi Tiêu chỉ hai người ngồi đầu bàn:
- Vị này là ông Tân Đông Chi, vị này là ông Kim Ngụ Lưu là hai vị danh sĩ nổi tiếng ở Dương Châu, thơ và chữ viết của hai người thực là tuyệt diệu. Trong thiên hạ không có ai là người thứ ba.
Nói xong, cơm dọn lên, hai người danh sĩ ngồi ghế khách, Đình Tỷ ngồi bên cạnh. Rồi đến mấy người khách khác đều là họ hàng thân thuộc nhà họ Vưu ngồi vào một bàn. Ăn cơm xong, những người thân thuộc và Quý Vi Tiêu đi vào để chuẩn bị làm lễ. Bão Đình Tỷ nói chuyện với hai người danh sĩ. Tân Đông Chi nói:
- Bọn buôn muối giàu ở Dương Châu thật là đáng ghét. Đấy cứ xem nhà lão Phùng chủ hiệu Hưng Thịnh ở dưới sông thì biết! Hắn ta có mười mấy vạn lạng bạc. Hắn mời tôi ở Huy Châu đến ở được nửa năm, tôi nói: “Ông muốn tỏ cảm tình với tôi thì ông phải cho tôi hai ba ngàn lạng bạc”. Đằng này hắn ta không muốn mất một cái chân lông. Sau đó tôi lại nói với người ta: “Đáng lý ông Phùng phải đưa tôi số tiền ấy. Sau này ông ta chết đi, số tiền mười mấy vạn lạng bạc cũng không sao mang theo được. Xuống âm phủ thì cũng chỉ là một thằng quỉ đói mà thôi. Trái lại, khi nào Diêm Vương bảo tôi viết cái biển đề bốn chữ ”Sâm la bửu điện“ (Điện quý của Diêm Vương) thì ít nhất Diêm Vương cũng phải trả cho tôi một vạn lạng bạc. Bấy giờ tôi lại cho ông ta vài ngàn lạng bạc mà tiêu cũng chưa biết chừng! Cứ chi ly làm gì cho khổ!”.
Tất cả đều cười rộ! Kim Ngụ Lưu nói:
- Ông nói không sai chút nào! Cách đây không lâu, ông Phương ở dưới sông nhờ tôi viết một đôi câu đối, tất cả hai mươi hai chữ. Ông ta bảo một đứa đầy tớ đem đến tám mươi lạng bạc để cảm tạ. Tôi gọi nó vào nhà và bảo:
“Mày về nói với ông chủ rằng chữ của ông Kim thì các cung điện, các bậc vương hầu trong kinh đã định giá rồi. Chữ nhỏ một lạng một chữ, chữ lớn mười lạng một chữ. Theo giá ấy, hai mươi hai chữ này giá hai trăm hai mươi lạng. Nếu đưa hai trăm mười chín lạng chín phân cũng không lấy được câu đối về”. Sau khi tên đầy tớ trở về nói lại, thì thằng súc sinh họ Phương kia muốn tỏ rằng mình lắm tiền, liền đi kiệu thẳng đến nhà tôi. Nó đưa cho tôi hai trăm hai mươi lạng bạc. Tôi đưa cho nó đôi câu đối. Không ngờ nó cầm câu đối xé tan. Tôi giận quá ném gói bạc ra ngoài đường cho những người gánh muối và chở phân nhặt. Tôi hỏi các ông, ở đâu có thứ tiểu nhân đáng ghét như thế không!
Vừa lúc ấy Quý Vi Tiêu đi ra. Người ta đem mì lên. Bốn người ăn, Bão Đình Tỷ nói:
- Tôi nghe nói trong sở coi về muối có những người giàu khi nào vào hàng mì thì một bát mì tám phân bạc họ chỉ úp một ít nước còn tất cả cho những người khiêng kiệu. Có phải như thế không?
Tân nói:
- Thật thế. Kim nói:
- Đó là vì họ ăn không được nữa. Ở nhà họ đã chén cơm no rồi mới đi đến hiệu mì.
Mọi người nói chuyện và cười mãi đến chiều tối. Ở trong nhà nghe tiếng nhạc. Người ta dẫn Quý Vi Tiêu vào động phòng. Mọi người ngồi vào bàn tiệc. Ăn uống xong mọi người ra về, Đình Tỷ lại trở về hàng cơm gần sở thuế(1) ngủ một đêm. Hôm sau Đình Tỷ đến chào mừng, xem cô dâu xong ra ngoài phòng khách ngồi. Bão Đình Tỷ hỏi thầm Quý Vi Tiêu:
- Này ông, người vợ trước của ông không có việc gì kia mà? Tại sao lại có chuyện này?
Quý Vi Tiêu chỉ đôi câu đối cho Đình Tỷ xem và nói:
- Chú không thấy “Tài tử giai nhân vẫn có đấy” sao? Tôi là một người phong lưu, cho nên tài tử thì phải gặp giai nhân, một vợ, hai vợ thì có gì là lạ?
- Đành rồi! Nhưng anh lấy đâu ra tiền mà cưới vợ?
- Tôi đến Dương Châu thì bác Tuân cho một trăm hai mươi lạng, lại cho tôi làm chức coi thuế muối ở Qua Châu. Tôi có lẽ còn ở đấy vài năm cho nên tôi phải lấy thêm một người vợ nữa. Còn chú thì khi nào chú trở về Nam Kinh?
- Chẳng giấu gì anh, khi tôi đến Tô Châu tìm người thân thích nhưng không gặp. Hiện nay tôi không còn tiền để trở về Nam Kinh nữa.
- Như thế thì dễ lắm! Bây giờ tôi sẽ đưa cho chú ít tiền để làm tiền lộ phí trở về Nam Kinh. Tôi nhờ chú mang hộ tôi một bức thư về Nam Kinh nhé!
Đang lúc nói chuyện thì Tân và Kim cùng với một đạo sĩ và một người nữa vào thăm phòng cô dâu. Quý Vi Tiêu đưa họ vào phòng. Sau khi nhộn nhịp trong phòng cô dâu một lúc, họ lại ra phòng khách ngồi. Tân chỉ hai người và nói với Quý Vi Tiêu:
- Vị đạo sĩ này là Hai Hà Sĩ, một nhà thơ ở Dương Châu, vị này là ông Quách Thiết Bút ở Vu Hồ rất giỏi nghề khắc dấu. Hôm nay nhân ông có việc vui nên đến đây thăm.
Quý Vi Tiêu hỏi chỗ ở nhà hai người và hứa sẽ đến thăm.
Tân và Kim nói:
- Hôm trước ông Bão nói ông ở Nam Kinh lại đây. Ông có thể cho biết bao giờ ông sẽ trở về Nam Kinh?
Quý Vi Tiêu nói:
- Việc đó chỉ trong một hai ngày mà thôi. Hai người kia nói:
- Như vậy thì chúng tôi không thể cùng đi với ông được. Ở cái đất tục này người ta không biết kính trọng tài năng cho nên chúng tôi muốn đi Nam Kinh.
Nói chuyện một hồi, bốn người từ biệt. Bão Đình Tỷ hỏi:
- Này anh! Thư anh gửi đi Nam Kinh là gửi cho ai?
- Gửi cho một người bạn tôi ở An Khánh tên là Quý Điềm Dật nhưng không phải cùng họ Quý với tôi. Trước đây anh ta cùng đi Nam Kinh với tôi nhưng nay tôi không thể trở lại đó được. Anh ta là người vô dụng, nên tôi phải gửi mấy chữ để bảo anh ta về nhà.
- Anh đã viết thư chưa?
- Chưa viết! Chiều nay tôi sẽ viết, ngày mai chú lấy thư và tiền luôn rồi đến ngày kia chú lên đường.
Bão Đình Tỷ gật đầu đi ra. Chiều hôm ấy Quý Vi Tiêu viết xong bức thư, gói năm trăm đồng đợi Bão Đình Tỷ đến lấy. Sáng hôm sau một người khách đi kiệu đến đưa vào một cái thiếp đề: “Bạn học Tôn Cơ đến thăm”. Quý Vi Tiêu vội vàng chạy ra đón. Người này mặc một cái áo rộng, đội mũ vuông ra vẻ con người sang trọng. Y vào nhà ngồi xong, Quý Vi Tiêu hỏi:
- Ông tên tự là gì?
- Tôi tự là Mục Am người Hồ Quảng. Trước kia tôi ở kinh cùng ông Tạ Mậu Tần dạy học ở nhà Triệu Vương. Hiện nay tôi đang trên đường về nhà, nghe đến đại danh của ông nên lại đây thăm. Tôi có mang theo một bức tranh để xin ông mấy chữ. Mai đây mang bức tranh về đến Nam Kinh, tôi cũng sẽ xin các danh sĩ đề vịnh vào đấy.
- Đại danh của tiên sinh như sấm động bên tai, tôi dám đâu đánh trống trước cửa nhà sấm để mua cười.
Hai người nói xong uống trà, Quý Vi Tiêu chào khách, tiễn khách ra cửa thì vừa gặp lúc Bão Đình Tỷ đến lấy thư, tiền và cảm ơn Quý Vi Tiêu. Quý Vi Tiêu nói:
- Khi nào chú đến Nam Kinh thì thế nào chú cũng phải tìm đến đường Trạng Nguyên khuyên người bạn của tôi là Quý Điềm Dật về nhà. Ở Nam Kinh là nơi rất dễ chết đói không thể nào ở lâu được.
Nói xong, Quý tiễn Bão ra cửa.
Bão Đình Tỷ có tiền liền thuê thuyền về Nam Kinh. Y trở về nhà đem nỗi đau khổ này nói với vợ. Lại bị vợ mắng cho một trận. Thi ngự sử lại đến đòi tiền nhà. Bão không có tiền trả, phải giao nhà lại cho Thi ngự sử, lại mất luôn số tiền đặt cọc là hai mươi lạng bạc. Bấy giờ, không biết đi đâu, họ đành đến ở nhờ một cái phòng của họ Hồ, một người bà con bên vợ Đình Tỷ ở Nội Kiều. Ở được một vài ngày, Đình Tỷ tìm đường Trạng Nguyên đem thư đến cho Quý Điềm Dật. Điềm Dật xem thư, mời Bão uống trà rồi nói: "Cám ơn ông những lời này tôi đã biết tất cả rồi. Đình Tỷ từ giã ra về".
Quý Điềm Dật vì không có tiền nên không có chỗ nào ở trọ, mỗi ngày chỉ tiêu tám đồng tiền, mua bốn cái bánh để ăn làm hai bữa. Đến chiều tối nằm ngủ trên quầy hàng một hiệu khắc chữ. Hôm ấy xem thư, biết Quý Vi Tiêu không đến, Điềm Dật lại càng lo. Không có tiền đi đường trở về An Khánh, mỗi ngày ăn bánh xong, Điềm Dật chỉ còn một cách ngồi thừ ở trong hiệu khắc chữ. Một buổi sáng, tiền ăn bánh cũng hết. Vừa lúc ấy, thấy một người ở ngoài đi vào, đầu đội mũ vuông, mặc áo màu xám, cúi đầu vái chào. Quý mời ngồi trên cái ghế dài bên cạnh. Người kia hỏi:
- Ông cho biết quý tính?
- Tôi họ Quý.
- Ông làm ơn cho biết ở đây có danh sĩ nào làm văn tuyển không?
- Tôi biết nhiều người lắm: Vệ Thể Thiện, Tuỳ Sầm Am, Mã Thuần Thượng, Khuông Siêu Nhân, Cừ Dật Phu, tôi biết tất cả. Lại còn ông bạn trước cùng ở đây với tôi là ông Quý Vi Tiêu, đều là những danh sĩ cả. Ông muốn người nào?
- Người nào cũng được. Tôi có hai ba trăm lạng bạc muốn tuyển một bộ văn bát cổ. Nhờ ông tìm hộ cho tôi một người để cùng cộng tác.
- Ông làm ơn cho tôi biết họ và nơi ở để tôi nói với họ.
- Tôi họ Gia Cát người huyện Vu Thai, nói ra thì ai cũng biết cả. Ông cố tìm cho tôi một người thì tốt lắm!
Quý mời y ngồi ở đấy còn mình đi ra ngoài phố. Quý nghĩ bụng:
- Mặc dầu các vị kia hay đến đây, nhưng bây giờ họ ở rải rác các nơi có họa trời mới biết! Không biết tìm đâu ra được bây giờ. Thật tiếc Quý Vi Tiêu không còn ở đây nữa!
Rồi lại nghĩ: “Cần quái gì! Ta ra cửa Thuỷ Tây vớ một anh nào đó là có một bữa chén rồi!”
Chủ ý đã định, Quý liền đi đến cửa Thủy Tây. Chỉ thấy một người mang một gói hành lý đang bước vào thành. Nhận ra người ấy là Tiêu Kim Huyễn người huyện An Khánh, y mừng rỡ reo lên:
- Tốt lắm!
Và chạy lại nắm lấy tay hỏi:
- Anh Kim Huyễn! Anh đến đây bao giờ?
- Anh Điềm! Anh vẫn ở với anh Vi Tiêu kia mà!
- Anh Vi Tiêu về Dương Châu đã lâu rồi. Tôi hiện nay ở đây. Anh đến đây vừa đúng dịp lắm. Anh đi với tôi, tôi kiếm cho một việc tha hồ mà sống. Nhưng anh phải nhớ đến tôi mới được.
Tiêu Kim Huyễn hỏi:
- Việc gì thế?
- Không cần hỏi. Anh cứ đi với tôi. Tôi đảm bảo với anh là một món rất bở.
Tiêu Kim Huyễn nghe vậy cùng đi với Quý đến hiệu khắc chữ đường Trạng Nguyên thì thấy Gia Cát đã ngồi đợi mòn cả mắt. Quý gọi to:
- Ông Gia Cát! Tôi đã tìm cho ông một vị “Đại danh sĩ” đây rồi!
Gia Cát chạy ra vái chào mời vào hiệu, đem hành lý của Tiêu Kim Huyễn vào hiệu khắc chữ rồi ba người cùng vào một tiệm trà. Sau khi chào nhau, tất cả cùng ngồi. Gia Cát nói:
- Tôi là Gia Cát Hựu tự là Thiên Thân. Tiêu Kim Huyễn nói:
- Tôi là Tiêu Đình tự là Kim Huyễn.
Quý Điềm Dật đem câu chuyện Gia Cát Thiên Thân có mấy trăm lạng bạc định soạn một văn tuyển nói lại với Tiêu Kim Huyễn nghe. Gia Cát Thiên Thân nói:
- Tôi cũng có biết làm văn tuyển chút ít. Nhưng đến nơi đô hội, tôi cần phải có một danh sĩ để tiện theo chân nối gót. Nay gặp được Tiêu tiên sinh thực là như cá gặp nước.
Tiêu Kim Huyễn nói:
- Tôi chỉ sợ sức mọn tài hèn không làm nổi việc. Quý Điềm Dật nói:
- Hai ông không cần phải khiêm tốn nữa. Hai ông hâm mộ nhau đã lâu nay được gặp mắt khác nào bạn cũ. Ông Gia Cát phải đãi một bữa tiệc mời ông Tiêu ăn và sau đó ta bàn công việc đâu vào đấy.
Gia Cát nói:
- Đúng đấy! Tôi là một người khách ở đây. Tôi xin các ông tạm vào hiệu ăn để nói chuyện.
Ba người trả tiền xong đi ra, đến một tửu lâu lớn ở đường Tam Sơn. Tiêu Kim Huyễn ngồi ghế đầu. Quý ngồi đối diện. Gia Cát ngồi ghế chủ. Hai người hầu bàn đến hỏi. Quý bảo đem lên giò, thịt vịt, cá nấu với rượu. Trước tiên đem lên thịt vịt và cá để nhắm rượu. Còn để chân giò đấy lại mua thêm ba đồng cân bạc canh để ăn với cơm. Một lát, người hầu bàn đem rượu đến và họ bắt đầu uống. Quý nói:
- Việc đầu tiên phải bàn là phải tìm một cái phòng rộng rãi yên tĩnh. Sau đó, khi chọn lọc văn chương, các ông có thể bảo người thợ khắc đến và trông nom họ khắc chữ.
Tiêu Kim Huyễn nói:
- Chỗ ở vắng vẻ nhất là chùa Báo Ân ở ngoài Cửa Nam. Ở đấy không ồn ào, phòng lại rộng, giá tiền lại rẻ. Ăn cơm xong, chúng ta đến đấy tìm chỗ ở đi.
Họ nói chuyện, uống cạn hết mấy hồ rượu. Người hầu bàn đem giò lợn và cơm lên. Quý Điềm Dật ăn một bữa no nên. Sau khi đã tính tiền và trở lại hiệu khắc chữ nói với người ở đấy giữ hộ hành lý của Tiêu Kim Huyễn, ba người cùng đi đến Cửa Nam. Cửa Nam là một nơi buôn bán náo nhiệt, xe, ngựa chen nhau như nước chảy. Ba người phải len mãi mới tìm được một lối đi. Xa xa nhìn thấy chùa Báo Ân họ liền đi tới. Quý Điềm Dật nói:
- Chúng ta hãy thuê một cái phòng gần cổng. Tiêu Kim Huyễn nói:
- Không nên, ta cứ vào ở trong này. Như thế yên tĩnh hơn.
Họ đi một đoạn qua nhà nghỉ của các hòa thượng, đi đến nhà một vị hòa thượng và gõ cửa. Một chú tiểu ra mở cửa hỏi có việc gì. Khi nghe nói ba người đến thuê nhà, chú tiểu liền mời vào nhà. Một vị hòa thượng già đi ra, mặc áo lụa, đội mũ nâu bằng đoạn, tay cầm tràng hạt. Sau khi chào hỏi, hòa thượng mời ngồi hỏi họ tên và ở đâu đến. Ba người nói đến thuê một gian phòng. Hòa thượng nói:
- Tôi có nhiều phòng. Các quan khách đều đến đấy ở. Xin ba vị cứ xem muốn chọn phòng nào thì chọn. Ba người vào xem ba phòng. Sau đó họ đi ra, ngồi nói chuyện với hòa thượng và hỏi giá tiền. Hòa thượng đòi ba lạng bạc một tháng. Mặc dù họ nói đến nửa ngày hòa thượng cũng không chịu bớt một đồng tiền nào. Gia Cát xin trả hai lạng bốn mươi đồng, hòa thượng cũng không nghe, lại bắt đầu mắng chú tiểu.
- Sao không quét nhà đi. Ngày mai Thi ngự sử ở cầu
Hạ Phù đến uống rượu ở đây coi sao cho tiện. Tiêu bực mình nói với Quý:
- Phòng thì tốt, nhưng phải cái hơi xa chỗ mua bán. Hòa thượng nét mặt ngờ nghệch nói:
- Khách ở đây nếu chỉ dùng một người đầy tờ để mua bán hay nấu ăn thì không đủ, cần phải có hai người, một người nấu ăn và một người để mang xách, mua đồ.
Tiêu vừa cười vừa nói:
- Khi chúng tôi đến ở đây, ngoài một người nấu ăn và một người đầy tớ lại còn một con lừa trọc đầu để cưỡi đi chợ nữa, như thế mới nhanh.
Hòa thượng trợn mắt nhìn ba người. Ba người đứng dậy nói:
- Chúng tôi xin chào. Chúng tôi sẽ lại để bàn bạc sau.
Hòa thượng tiễn họ ra cửa.
Ba người đi độ nửa dặm nữa thì gõ cửa một nhà tăng. Thầy tăng ra tiếp, mặt mày hớn hở cười mời ba người vào phòng khách ngồi, pha trà mới, đưa ra chín đĩa mứt, có những bánh rất ngon mời ba người ăn. Có cả mứt cam, hạnh đào. Khi nghe ba người nói muốn thuê phòng, thầy tăng cười và nói:
- Cái đó không khó gì! Ba vị muốn chọn một phòng nào thì tùy ý và cứ chọn ngay cho.
Họ hỏi giá tiền tháng, vị tăng nói:
- Không cần bàn việc này làm gì. Có khi mời cũng chưa chắc các vị đã đến cho. Các vị trả thế nào cũng xin vâng, đủ tiền dầu hương là được. Người tu hành bàn đến việc đó làm gì?
Tiêu Kim Huyễn thấy thầy tăng nói khác tục bèn nói:
- Tôi xin hỏi cụ thế này xin cụ đừng giận. Nếu chúng tôi trả một tháng hai lạng, ý cụ như thế nào?
Thầy tăng liền nhận ngay. Tiêu và Gia Cát ở lại đó còn Quý thì trở về lấy hành lý. Vị tăng bảo người đạo nhân dọn dẹp quét tước, trải nệm lên giường, bày biện bàn ghế và đem trà đến cùng uống với hai người. Đến chiều hành lý đều đem đến. Thầy tăng cáo từ rút lui. Tiêu Kim Huyền gọi Gia Cát Thiên Thân bảo phải cân trước hai lạng bạc, lấy giấy gói lại, đóng dấu và đưa cho thầy tăng. Thầy tăng lại ra chào và cảm ơn. Sau đó, ba người thắp đèn và bắt đầu bàn đến việc ăn tối. Gia Cát cân một ít bạc đưa cho Quý đi mua rượu và đồ nhắm. Quý đi ra một lát mua về bốn hồ rượu, bốn đĩa nhắm: một đĩa lạp xường, một đĩa tôm muối, một đĩa đùi ếch, một đĩa sứa đặt trên bàn. Gia Cát là người nhà quê, không biết lạp xường là gì nói:
- Cái này là cái gì đây trông như *** lợn
Tiêu Kim Huyễn nói:
- Ông cứ ăn đi, không cần hỏi. Gia Cát ăn rồi nói:
- Đó là thịt khô.
Tiêu Kim Huyễn nói:
- Lại không đúng rồi! Thịt khô đâu lại có da bọc xung quanh. Đó là thịt lợn nhồi vào trong ruột lợn đấy.
Gia Cát Thiên Thân lại không biết sứa là gì nói:
- Cái thứ mềm mềm như thế này là cái gì? Ăn ngon tuyệt! Lần sau phải mua thứ này mà ăn mới được.
Tiêu và Quý hai người ăn một hồi mãi đến tối tiệc rượu mới xong, sau đó tắt đèn đi ngủ. Quý không có hành lý, Tiêu đưa cho y cái chăn của mình để đắp mà ngủ.
Sáng hôm sau thầy tăng bước vào nói:
- Hôm qua ba vị hạ cố đến đây. Hôm nay bần tăng có một bữa cơm thường muốn mời ba vị cùng xơi cho vui. Sau đó tôi sẽ dẫn các vị xem cảnh xung quanh chùa.
Ba người nói:
- Không dám.
Thầy tăng mời ba người đến ngồi trong một cái phòng ở dưới lầu. Ở đấy có bốn đĩa đồ ăn to tướng để ăn sáng. Ăn xong thầy tăng cùng ba người bắt đầu đi dạo chơi. Vị tăng nói:
- Chúng ta phải đi xem Thiền Lâm của Tam Tạng. Thầy tăng dẫn họ đến một cái điện, rất cao. Trên điện có một cái biển có sáu chữ vàng “Thiên hạ đệ nhất tổ đình”( Người mở đầu một môn phái mà Phật là tổ. Đây chỉ Huyền Trang đời Đường) họ đi qua hai gian phòng thì đến một cái lan can uốn khúc có từng bậc đưa họ lên trên lầu. Họ tưởng rằng đằng sau không có cái gì nữa. Nhưng vị tăng đã mở cái cửa ở sau lầu và mời họ đi vào. Họ đi đến một nơi đất phẳng, đứng chỗ thật cao có thể nhìn thấy cả bốn phía. Ở giữa là một rừng cây lớn cao tận trời xanh, có hàng vạn cây trúc trước gió thổi rì rào. Ở chính giữa là một cái tháp giữ những di tích của pháp sư Huyền Trang đời Đường. Sau khi dạo chơi một lát, thầy tăng lại mời họ trở về nhà. Buổi chiều họ uống rượu có chín đĩa nhắm. Đang lúc uống rượu thì thầy tăng nói:
- Bần tăng từ khi đến đây chưa hề mời khách. Đến ngày kia trong chùa có lễ và diễn tuồng, mời các vị đến xem. Cố nhiên là không mất tiền. Ba người nói:
- Chúng tôi thế nào cũng đến mừng.
Đến khuya bữa tiệc tan. Ngày thứ ba, vị tăng mời khách ở các nơi từ quan phủ doãn Ứng thiên đến các nha môn ở tỉnh và huyện, tất cả độ năm, sáu mươi người. Những người bếp, những người hầu trà đến trước. Những người diễn tuồng cũng đã mang rương hòm đến. Vị tăng đang nói chuyện suông ở trong phòng ba người, đột nhiên có một đạo sĩ chạy vào nói:
- Thưa thầy thằng ấy lại đến đây rồi!
Nhân phen này, khiến cho: Sóng gió đất bằng, vị thiên nữ trước Duy Ma xuất hiện;
nhà không yên họp, giữa bầy gà chim bạch hạc nhởn nhơ.
Muốn biết việc sau như thế nào hãy xem hồi sau phân giải.

[quykiemtu]

Hồi thứ hai chín

Gia Cát hữu tăng phòng gặp bạn
Đỗ Thận Khanh giang quân cưới hầu

Vị tăng đương nói chuyện ở trong phòng của ba người thì một đạo nhân hoảng hốt chạy vào báo:
- Thằng ấy lại đến đây rồi!
Vị tăng từ giã ba người, cùng đạo nhân đi ra và hỏi đạo nhân:
- Có phải cái thằng Long Tam khốn nạn đấy không?
- Chứ còn ai nữa! Lần này hắn đến đây định giở trò gì còn kỳ lạ hơn trước nữa kia. Thầy ra mà xem!
Vị tăng xuống lầu, đi qua phòng trà. Những người hầu đang quạt trà ở ngoài cửa. Thầy tăng đến chỉ thấy một người đang ngồi trên ghế: hắn mặt đen, mắt vàng, râu ria xồm xoàm, đầu đội một cái mũ phượng cắt bằng giấy, mình mặc một cái áo đàn bà bằng vải lam, một cái quần vải trắng chân đi một đôi hài rộng thêu hoa. Hai người khiêng kiệu đang đứng ở sân trong đòi tiền. Người lạ mặt này thấy vị tăng liền cười nhăn nhở. Hắn nói:
- Này mình! Hôm nay mình có việc vui cho nên tôi đến đây thật sớm để giúp đỡ mình. Mình trả tiền người khiêng kiệu cho tôi đi!
Vị tăng cau mày nói:
- Này Long Tam! Mày lại đến đây làm gì thế? Làm cái trò gì thế này?
Và vội vàng trả tiền cho những người khiêng kiệu để cho họ đi.
Vị tăng lại nói:
- Long Tam! Mày còn chưa cởi thứ áo quần ấy đi à! Mày ăn mặc gì kỳ quặc thế kia?
Long Tam nói:
- Mình ơi! Sao mình lại tệ thế? Bây giờ mình làm quan rồi thế mà mình không cho tôi một cái mũ phượng bằng vàng cho tôi đội, không may cho tôi một bộ áo thêu đỏ để tôi mặc cho ra vẻ một bà quan, đến nỗi tôi phải mang một cái mũ phượng bằng giấy. Người ta cười mặc kệ người ta! Tại sao mình lại bảo tôi cất nó đi?
- Mình ơi, mình lại nói sai rồi! Vợ chồng với nhau thân thiết, tôi giận mình làm gì?
- Tao nhận rằng hôm nay tao có lỗi vì tao không mời mày, nhưng mày phải thay áo quần đi rồi vào bàn mà uống rượu. Chứ cứ ăn mặc như cái thằng điên như thế này thì thiên hạ người ta cười cho!
- Nếu vậy thì tôi có lỗi! Tôi là bà vợ thì phải ngồi ở phòng trong để chuẩn bị các thức ăn, gọt trái cây và lo công việc nhà cho mình chứ! Có lẽ nào lại có đàn bà ngồi ngoài nhà khách như thế này? Người ta mà vào thì người ta cười rằng ở đây đàn ông, đàn bà chẳng có gì phân biệt cả. Vừa nói xong, hắn liền chạy tọt vào phòng. Vị tăng cản không được, chạy vào phòng nói:
- Long Tam! Cái lối đùa như thế bây giờ không được đâu. Nếu quan trên người ta biết thì cả hai người còn ra thể thống gì nữa.
- Mình ơi, mình cứ yên tâm! Cổ nhân đã có câu: “Các quan không thể bàn đến việc nhà người khác”.
Vị tăng giận dữ giẫm chân đành đạch. Long Tam ngồi điềm nhiên trong phòng và gọi người đạo nhân vào bảo:
- Mày bảo người hầu trà đem trà vào đây cho bà nghe không?
Vị tăng đi ra, trong lòng bực bội. Ra đến ngưỡng cửa thì gặp ba người là Tiêu, Gia Cát và Quý. Vị tăng không thể cản họ vào. Quý nói:
- A! Bà này ở đâu đến đây?
“Bà” kia đứng lên cười và nói:
- Mời ba vị ngồi.
Vị tăng tức bực nói không ra lời, ba người khách nhịn cười không được. Vừa lúc ấy, người đạo nhân chạy vào báo:
- Ông Vưu ở nha môn quan phủ đã đến.
Vị tăng đành phải ra tiếp khách. Vưu và Quách là hai người thư biện ở nha môn. Họ bước vào vái chào và ngồi uống trà. Nghe tiếng người nói ở phòng bên, họ lại bước vào xem, vị tăng không làm sao cản được. Hai người bước vào trông thấy Long Tam liền giật mình hỏi:
- Cái gì thế?
Vừa hỏi vừa nhịn cười không được. Bốn năm người đồng thời cười rộ lên. Vị tăng lại càng tức lồng lộn, không biết làm sao, nói:
- Thưa các vị, nó là một thằng lường gạt, nó đã nhiều lần lường gạt tôi.
Vưu cười hỏi:
- Tên nó là gì?
- Tên nó là Long Tam. Quách hỏi:
- Này Long Tam! Hôm nay vị tăng của chúng tao có việc vui mừng, mày đến đây làm náo loạn để làm gì. Mau mau cởi quần áo ra và xéo đi ngay.
- Việc này là việc riêng của chúng tôi không liên quan gì đến các ông.
Vưu nói:
- À mày lại còn nói láo à? Mày chẳng qua là muốn lường gạt ông ta. Làm như thế không được đâu!
Tiêu Kim Huyễn nói:
- Chúng ta mỗi người cho cái thằng xúc sinh này một ít tiền để nó đi cho rảnh khỏi làm ồn ào ở đây.
Nhưng Long Tam cũng không chịu.
Trong lúc mọi người đang bàn bạc thì đạo nhân lại vào báo:
- Ông Đổng và ông Kim đều đến.
Đang nói thì Đổng làm thư biện và Kim Đông Nhai đã bước vào phòng. Kim Đông Nhai nhận ra Long Tam liền quát:
- Mày là thằng Long Tam phải không? Đồ chó chết! Ở kinh đô mày đã cướp của tao mấy mươi lạng bạc rồi bỏ đi. Nay mày lại còn dám đến đây ăn mặc như thế này à! Rõ ràng mày là đồ lường gạt, đồ khả ố!
Rồi quay ra bảo những người đầy tớ:
- Giật ngay cái mũ phượng trên đầu nó đi, lột ngay áo quần nó ra, đuổi nó ra ngoài cho tao.
Long Tam thấy Kim Đông Nhai thì sợ hãi, cất mũ phượng thay quần áo và nói:
- Tôi đến đây để chờ các ngài thôi. Kim Đông Nhai nói:
- Ai mượn mày đến đây? Mày lại đến lường gạt vị tăng phải không? Rồi đây, ta sẽ nói với ông ta cho mày ít tiền để mày làm vốn kiếm ăn, nhưng nếu còn gây sự như thế thì tao lôi mày đến nha môn cho mày biết tay!
Long Tam thấy thế không dám làm gì, cúi chào Kim Đông Nhai rồi đi ra. Vị tăng đưa các vị khách xuống lầu lại vái chào, mời ngồi, đặc biệt cảm ơn Kim Đông Nhai. Khi những người hầu trà đã bưng trà lên, Quách nói:
- Ông Kim, mấy lâu nay ông vẫn ở Kinh, thế ông về Giang Nam bao giờ thế?
- Gần đây tôi gặp phải nhiều việc rắc rối tốn tiền, nên phải nghĩ đến việc về nhà. Về nhà, đứa con của tôi may mắn thi đỗ tú tài, không ngờ lại gây ra nhiều chuyện bàn tán nọ kia. Mặc dầu cái thực bao giờ cũng không thể giả được nhưng cũng mất mấy lạng bạc. Ở nhà buồn không có việc gì, tôi lên Dương Châu thăm cụ Tuân(Tức là Tuân Mai nguyên học trò Chu Tiên) là chỗ quen biết cũ ở Kinh. Cụ Tuân có lòng tốt giao cho tôi làm một chức trong sở muối, kiếm được mấy trăm lạng bạc.
Đồng hỏi:
- Ông có biết cụ Tuân hiện nay có việc mới xảy ra không?
- Không, việc gì thế?
- Ông ta vừa mới bị bắt mấy hôm nay về tội ăn hối lộ. Kim Đông Nhai nói:
- Thật là họa phúc sớm chiều không ai biết trước được.
Quách hỏi:
- Bây giờ ông ở đâu? Đồng nói:
- Ông Kim đã mua được một cái nhà bên bờ sông gần cầu Lợi Thiệp.
Mọi người nói:
- Như thế thì hôm nào chúng tôi sẽ đến thăm.
Kim Đông Nhai bèn hỏi họ tên ba người khách. Ba người này đều nói họ tên của mình. Kim Đông Nhai nói:
- Thế ra tất cả các vị đều là những danh sĩ cả. Tôi cũng có chú thích “Tứ Thư” “Ngũ Kinh”. Hôm nào tôi sẽ đem đến để xin chỉ giáo.
Một lát sau, mấy chục người khách đến, cuối cùng là ba người đội mũ vuông và một người đạo sĩ đi vào. Mọi người không biết vị đạo sĩ này là ai. Một trong những người mới đến, đội mũ vuông hỏi:
- Ở đây có ai là ông Quý Điềm Dật không? Quý Điềm Dật nói:
- Chính tôi! Tiên sinh có việc gì dạy bảo? Người kia lấy ở trong ống tay áo một bức thư:
- Ông bạn của tôi là ông Quý Vi Tiêu gửi lời thăm ông. Quý Điềm Dật mở thư cùng đọc với Tiêu và Gia Cát biết rằng bốn người ấy là Tân Đông Chi, Kim Ngụ Lưu,
Quách Thiết Bút và Lai Hà Sĩ. Quý nói:
- Mời các vị vào!
Bốn người thấy ở đây có việc nên xin cáo từ. Vị tăng giữ họ lại nói:
- Bốn vị từ xa đến đây, chúng tôi rất hân hạnh được đón tiếp, xin mời các vị ngồi vào bàn.
Biết là không thể từ chối, bốn người đều ngồi xuống. Kim Đông Nhai bèn hỏi đến việc cụ Tuân xem có đúng hay không. Quách Thiết Bút nói:
- Ông ta bị bắt đúng hôm tôi xuống thuyền. Họ ăn tiệc, diễn tuồng.
Đến tối, Tân Đông Chi và Kim Ngụ Lưu trở về thành nghỉ ở am Đồng Hoa Viên. Những người khách khác cũng đều về nhà. Quách Thiết Bút và Lai Hà Sĩ ở lại một đêm với Gia Cát Thiên Thân. Hôm sau, Lai đạo sĩ đến Thần Lạc Quán để tìm một vị đạo sĩ khác. Quách Thiết Bút thuê một cái phòng ở cửa chùa Báo Ân và mở một hiệu khắc dấu ở đấy.
Quý Điềm Dất và hai người kia bắt đầu ghi sổ ăn chịu tại hiệu Tụ Thăng Lâu ở trước cửa chùa. Mỗi ngày mua cơm, đồ ăn và uống rượu ở đấy, tất cả độ bốn năm mươi đồng tiền. Khi việc làm ăn tuyển đã xong, họ thuê bảy tám người thợ đến khắc mua chịu độ một trăm cuốn giấy và chuẩn bị in. Độ năm tháng sau thì số tiền của Gia Cát không còn lại bao nhiêu nữa. Nhưng họ vẫn tiếp tục ăn chịu như thế. Hôm ấy, Quý Điềm Dật và Tiêu Kim Huyễn cùng nhau dạo chơi quanh chùa. Quý nói:
- Số tiền của anh Gia Cát đã gần hết, chúng ta đã mắc nợ rồi đấy! Còn sách thì chưa biết bán chạy hay không. Bây giờ làm thế nào mà trả?
Tiêu nói:
- Việc này là do ông ta tình nguyện làm, không ai ép buộc cả. Nếu hết tiền thì cố nhiên ông ta phải về nhà mà lấy chứ! Cứ mặc kệ ông ta!
Đang lúc nói chuyện thì Gia Cát đến. Hai người không nói nữa. Ba người đi dạo chơi một lát rồi cùng về phòng thì thấy một cái kiệu, với hai người mang hành lý tiến về phía họ. Ba người cũng đi theo đoàn người này vào chùa. Rèm kiệu vừa mở, trên kiệu là một người thanh niên đội mũ vuông. Gia Cát nhớ mang máng là một người mình quen. Nhưng kiệu chạy như bay. Gia Cát nói:
- Tôi nhớ tôi có quen người ngồi trong kiệu kia. Và chạy theo hỏi người đầy tớ:
- Các ông ở đâu đấy?
- Ông chủ chúng tôi là ông Đỗ ở Thiên Trường.
Gia Cát quay trở lại. Ba người thấy cái kiệu và những người mang hành lý đến nhà hòa thượng sát vách với cái nhà ba người nghỉ trọ. Gia Cát Thiên Thân nói với hai người - Người vừa đi qua là cháu Đỗ thượng thư ở Thiên Trường. Tôi đã gặp ông ta. Ông ta là một vị danh sĩ ở đất chúng tôi. Không biết ông ta đến đây có việc gì? Ngày mai tôi phải đến gặp mới được!
Hôm sau, Gia Cát Thiên Thân đến thăm, nhưng Đỗ không ở nhà. Ba hôm sau, Đỗ mới đến đáp lễ. Ba người cùng ra đón. Hôm ấy là một ngày cuối xuân đầu hạ. Trời đã dần dần ấm áp. Đỗ mặc áo sa màu da cam, tay cầm một cái quạt đề thơ, chân đi giày tơ bước vào. Khi Đỗ đến gần, máy người nhận thấy Đỗ mặt trắng như dồi phấn, mắt đen lay láy, dáng người nho nhã, thật là một vị thần tiên giáng thế. Đỗ đẹp trai như Phan An(Phan An tức là Phan Nhạc người đời Tấn rất đẹp trai, lúc đi ra đường con gái thường ném quả cây vào đầy cả xe cho anh ta), thơ hay như Tào Tử Kiến(Tào Tử Kiến tức Tào Thực, con Tào Tháo nổi tiếng về thơ), là người danh sĩ nổi tiếng nhất nhì ở đất Giang Nam. Sau khi vái chào, tất cả ngồi xuống. Đỗ hỏi họ tên hai người, và ở đâu đến. Đỗ lại nói: “Tôi là Đỗ Thuyến tự là Thận Khanh” và quay lại phía Gia Cát nói:
- Anh Thiên Thân, từ khi gặp nhau năm ngoái lúc đi thi, đến nay đã quá nửa năm rồi nhỉ?
Gia Cát Thiên Thân nói với hai người:
- Năm ngoái, cụ Thân làm học đài ở phủ tôi có ra đầu đề thơ phú cho danh sĩ hai mươi bảy châu huyện trong khi thi chung ở phủ. Quyển của ông Đỗ đứng đầu.
Đỗ Thận Khanh cười nói:
- Đó chẳng qua là việc làm để tặng nhau trong một lúc, kể nó làm gì! Vả chăng hôm đó tôi mệt, phải mang thuốc đến trường; làm qua loa cho xong chuyện thôi.
Tiêu Kim Huyễn nói:
- Gia thế ông nổi tiếng phong lưu khắp cả Giang Nam chẳng kém họ Vương họ Tạ(Vương Đạo, Tạ An đời Tấn, những người phong lưu đời Đông Tấn.) đâu đâu cũng khâm phục.
Ông lại là bậc tài giỏi nhất ở trong gia đình, hôm nay may mắn được gặp, rất mong được chỉ giáo.
- Các ngài đều là những bậc danh sĩ một thời, tôi đáng lý phải thỉnh giáo mới phải chứ, nói như thế sao được?
Mấy người ngồi xuống uống một chén trà rồi vào trong phòng. Nhìn thấy trên bàn đầy cả những bản văn tuyển khắc chữ đỏ, trông loạn cả mắt, Đỗ Thận Khanh nhìn qua rồi để sang một bên. Đột nhiên giở đến một bài thơ của Tiêu Kim Huyễn làm ngày trước nhan đề “Đi thăm đầm Ô long vào mùa xuân”. Đỗ nhìn xong, gật đầu nói:
- Nếu ông cho phép, tôi cũng xin mạn phép nói liều. Theo tôi thơ lấy khí làm chủ: hai câu này của ông: "Hoa đào tội gì thắm như vậy Dương liễu bông dưng xanh dễ thương" viết như thế này thì e nó quá công phu và, cố ý. Bây giờ ta thêm một chữ “hỏi” ở câu đầu. "(Hỏi) hoa đào tội gì thắm như vậy?" thì thành một câu từ rất hay theo điệu “Hạ Tân Lương” ngay. Bây giờ tiên sinh lại đem viết nó thành thơ và thêm vào đằng sau một câu gò ép thành ra nó phạt.
Lời phê này làm cho Tiêu Kim Huyễn sợ toát mồ hôi. Quý Điềm Dật nói:
- Ông bàn về thơ như vậy, nếu gặp ông bạn của tôi là ông Vi Tiêu thì chắc chắn là tâm đầu ý hợp!
Đỗ Thận Khanh nói:
- Ông Vi Tiêu có phải bà con của ông không? Tôi có được đọc thơ của ông ta. Ông ta cũng có tài.
Ngồi một lát Thận Khanh xin từ biệt.
Hôm sau, Đỗ Thận Khanh viết thiếp đề “Ở nhà tôi hoa mẫu đơn nở nhiều. Tôi đã sửa soạn mấy chén trà nhạt mời các vị đến nói chuyện chơi”. Ba người vội vàng mặc áo đến. Thấy một người nữa ngồi với Đỗ. Sau khi vái chào nhau, họ mời người ấy ngồi ghế đầu. Đỗ Thận Khanh nói:
- Ông Bão đây là người trong nhà chúng tôi. Ông ta không dám ngồi trước các vị.
Quý Điềm Dật nhận ra người kia là Bão Đình Tỷ đã đưa thư từ Dương Châu đến cho mình. Và nói với hai người:
- Đây là ông chú của ông Vi Tiêu. Bèn hỏi:
- Ông đến đây có việc gì? Bão Đình Tỷ cười và nói:
- Ông Quý không biết đấy thôi. Gia đình tôi vốn là môn hạ Đỗ Phủ mấy đời nay. Cha tôi và tôi chịu ơn nhà cụ Thượng Đỗ rất nhiều. Nay nghe tin ông Mười bảy ở đây, chúng tôi dám đâu không đến thăm.
Đỗ Thận Khanh nói:
- Bất tất phải nói việc đó, thôi bảo người nhà đem rượu ra đây!
Bão Đình Tỷ và một người đầy tớ mang bàn đến. Đỗ Thận Khanh nói:
- Hôm nay tôi muốn bỏ hết những món ăn tục. Chúng ta chỉ dùng cá, anh đào và măng Giang Nam để nhắm với rượu. Chúng ta vừa uống rượu vừa nói chuyện suông.
Lúc bưng lên, quả nhiên chỉ thấy có mấy đĩa sơ sài như thế thôi. Rượu rót đầy chén, toàn là rượu quất thượng hạng ở phố Vĩnh Ninh, Đỗ Thận Khanh là một tay tửu lượng rất khá. Đỗ không ăn gì, sau khi nâng đũa mời khác, Đỗ chỉ gắp mấy miếng măng và vài quả anh đào để nhắm rượu. Cốc rượu cứ cạn lại đầy, uống mãi tới quá trưa. Đỗ gọi mang đồ điểm tâm lên. Bánh nhân thịt, bánh nhân thịt vịt quay, bánh rán mỡ ngỗng; bánh ngọt được mang lên. Sau khi dùng điểm tâm, mỗi người uống một chén trà Lục An pha với nước mưa, riêng Thận Khanh chỉ ăn một cái bánh ngọt và uống một chén trà. Y bảo thu dọn bàn tiệc, lại bảo đem rượu lên uống.
Tiêu Kim Huyễn nói:
- Lúc này ngắm hoa nở, gặp bạn hiền, không lẽ không có thơ! Chúng ta hãy chọn vần có được không?
Đỗ Thận Khanh cười mà rằng:
- Việc này các thi xã hiện nay vẫn thường làm, nhưng theo ý tôi, cái đó là việc của bọn tục khách để tỏ ra mình phong nhã. Chúng ta thì cứ nói chuyện suông thế này là hơn.
Nói xong, Đỗ liếc mắt nhìn Bão Đình Tỷ. Bão Đình Tỷ cười và nói:
- Tôi xin góp vui.
Bão liền đi vào phòng, lấy một cái sáo ở trong bao gấm ra rồi ngồi ở bàn tiệc bắt đầu thổi. Trong khi đó, một đứa trẻ đứng bên cạnh Bão Đình Tỷ vừa vỗ tay đánh nhịp, vừa hát bài “Thanh bình điệu” của Lý Bạch. Tiếng sáo khi trầm khi bổng, réo rắt như xé trời xanh. Ba người dừng chén ngây ngất lắng nghe. Thận Khanh lại một mình uống luôn mấy chén. Họ uống mãi đến lúc trăng lên, ánh trăng chiếu vào hoa mẫu đơn làm cho sắc đẹp của hoa lại tăng thêm bội phần, cả cái vườn trắng như tuyết. Ba người ngây ngất như muốn đứng dậy nhảy múa. Thận Khanh đã say mềm. Vừa lúc ấy, một vị hòa thượng chậm rãi bước vào, tay cầm một cái hộp bọc gấm. Mở hộp ra, trong ấy có một tràng pháo Kỳ Môn. Hòa thượng nói:
- Bần tăng đến đây để thức các ngài tỉnh rượu. Bèn đốt pháo ở bàn tiệc, pháo nổ nghe đùng đùng. Đỗ Thận Khanh ngồi dựa vào ghế cười vang. Hòa thượng đi rồi, khói pháo mùi lưu hoàng vẫn còn phảng phất trên bàn tiệc. Ba người khách đã say mềm đứng dậy chân đi không vững, xin cáo từ để về.
Đỗ cười:
- Tiểu đệ say rồi; xin lỗi, không thể tiễn các vị được, ông Bão! Ông tiễn ba vị hộ tôi rồi trở về đây nghỉ.
Đình Tỷ cầm một cây đèn sáp, đưa ba người ra ngoài và đóng cổng lại.
Ba người về nhà, bàng hoàng như đi trong giấc mộng. Hôm sau, người bán giấy đến đòi tiền. Không có tiền, hắn làm ồn một trận. Rồi đến người chủ quán ở hiệu Tụ Thăng Lâu đến đòi tiền ăn. Gia Cát phải cân hai nắm bạc vụn đưa cho hắn để cho hắn đi. Ba người bàn nhau mời Đỗ Thận Khanh ăn tiệc để đáp lễ. Vì không thể dọn tiệc ở nhà, họ đành phải mời Đỗ Thận Khanh đến quán Tụ Thăng Lâu.
Hai ngày sau, trời trong gió mát, ba người ăn cơm xong đến nhà Đỗ Thận Khanh. Bước vào cửa đã thấy một bà chân to đang ngồi trên ghế dài nói chuyện với một người gia nhân. Người gia nhân thấy ba người đến, liền đứng dậy. Quý Điềm Dật hỏi người gia nhân: “Bà ấy là ai?”.
Gia nhân nói:
- Đó là một bà mối tên là bà Thẩm chân to.
- Bà đến đây có việc gì?
- Bà ấy đến đây có việc riêng.
Ba người đoán biết rằng Đỗ muốn lấy vợ lẽ cho nên không nói nữa. Bước vào nhà, thấy Đỗ đang dạo chơi ngoài hành lang. Thấy ba người đến, Đỗ liền mời vào nhà ngồi và bảo người nhà pha trà.
Quý nói:
- Hôm nay đẹp trời, chúng tôi muốn mời ông đi chơi với chúng tôi.
Đỗ mang một tiểu đồng đi theo. Ba người kéo Đỗ đến quán rượu Tụ Thăng Lâu. Đỗ không từ chối, đành phải ngồi xuống. Quý biết tính Đỗ không thích thịt lợn cho nên bảo dọn thịt vịt, cá, thịt bò tái, nem và rượu. Uống hai chén rượu xong, họ mời Đỗ ăn đồ nhắm. Đỗ Thận Khanh gượng ăn một miếng thịt vịt, nhưng vừa bỏ vào miệng thì đã nôn ra, mọi người cũng không tiện mời. Trời còn sớm, họ không uống nhiều rượu mà ăn cơm ngay. Đỗ đổ một chén trà vào bát cơm rồi cố gắng ăn nhưng không thể ăn hết, liền đưa cho người tiểu đồng ăn. Ba người ăn cơm và uống rượu xong, xuống lầu, trả tiền, đi ra.
Tiêu Kim Huyễn nói:
- Anh Thận Khanh, chúng ta cùng đi đến đồi Vũ Hoa Đài đi.
Đỗ Thận Khanh nói:
- Vâng, như thế thì thích lắm.
Mấy người cùng đi lên đồi vào trong đền thờ, thấy bàn thờ Phương Hiếu Nho và Cảnh Thanh(Phương Hiếu Nho còn gọi là Phương Chính Học và Cảnh Thanh là hai nhà nho có tiếng đời Minh, chống lại Minh thành tố và bị giết. Đoạn này tác giả nói đến, có ý ám chỉ những vụ tàn sát đời Thanh lúc tác giả còn sống) rất là nguy nga. Họ lại trèo lên đỉnh đồi. Xa xa, nhìn thấy khói ở các mái nhà trong thành bốc lên. Con sông Trường Giang trắng xóa như một dải lụa bạch. Những ngọn tháp lợp ngói lưu ly thiếp vàng sáng chói cả mắt. Đỗ Thận Khanh đi đến trước điện nhìn bóng của mình dưới ánh mặt trời, trong lòng bồi hồi khôn xiết. Họ ngồi xuống cỏ. Gia Cát Thiên Thân thấy ở xa có một cái bia nhỏ liền chạy đến xem. Xem xong chạy về ngồi xuống nói:
- Trên cái bia này khắc mấy chữ “Nơi đây đã giết mười họ”.
Đỗ nói:
- Nói rằng mười họ thì không đúng. Đời Hán bị tội nặng thì giết ba họ là họ cha, họ mẹ và họ vợ. Chín họ cùng bị giết với Phương Chính Học là Cao, tằng, tổ, khảo, tử, tôn, tằng, huyền. Đó đều là họ cha cả. Còn họ mẹ, họ vợ đều không bị liên quan. Còn nói việc giết cả học trò là vô lý. Vả chăng, hoàng đế Vĩnh Lạc không tàn nhẫn đến như thế. Triều đại ta, nếu không có vua Vĩnh Lạc chấn chính lại mà cứ để vua Kiến Văn nhu nhược trị vì thì thiên hạ còn lắm chuyện không kém gì thời Nam Bắc Triều(Nam Bắc triều (thế kỷ IV - thế kỷ VI) thời gian Trung Quốc bị chia cắt làm hai, ở phía nam Dương Tử có Đông Tấn, Tề, Lương, Trần gọi là Nam triều, về phía Bắc có Nguyên Nguỵ, Chu, Cao Tề gọi là Bắc Triều. Sau nhà Tuỳ thống nhất cả Nam Bắc. Thời gian này chiến tranh liên miên, nhân dân điêu đứng.)
Tiêu Kim Huyễn nói:
- Theo ý ông, Phương Chính Học là người như thế nào?
- Theo ý tôi, ông ta là người viển vông không làm nên việc gì. Trong khi thiên hạ còn bao nhiêu việc lớn phải làm, tại sao chỉ lo đến việc truyền ngôi mà thôi. Bị chém giữa chợ trong khi mang triều phục là không oan uổng chút nào!
Họ ngồi chơi mãi cho đến khi mặt trời xế bóng. Bỗng thấy hai người gánh phân quảy hai thùng không cùng lên núi nghỉ. Một người vỗ vai người kia nói:
- Này anh, hôm nay công việc xong rồi, chúng mình đi uống một bình nước ở suối Vĩnh Ninh rồi về Vũ Hoa Đài ngắm mặt trời lặn đi.
Đỗ Thận Khanh cười mà rằng:
Thật là phong khí Lục Triều(Lục Triều: Thời Ngô, Đông Tấn, Tống, Tề, Lương, Tần những thời này đều đóng đô ở Kim Lăng và nổi tiếng Thanh Lịch) để lại đến nay vẫn không phai chút nào! Những người nấu ăn và những người gánh phân mà cũng thanh lịch như thế!
Họ xuống đồi về nhà. Đến cửa chùa, Gia Cát nói:
- Mời ông vào nhà chúng tôi chơi. Đỗ Thận Khanh nói:
- Cũng được.
Tất cả đi vào. Vừa bước đến cửa đã thấy Quý Vi Tiêu ngồi ở trong phòng. Quý Điềm Dật mừng rỡ nói:
- Anh Vi Tiêu! Anh đã đến đấy à! Quý Vi Tiêu nói:
- Anh Điềm Dật! Tôi tìm anh ở hiệu khắc chữ mới biết anh ở đây. Hai vị này là ai?
Quý Điềm Dật nói:
- Vị này là Gia Cát Thiên Thân, người ở Vu Thai. Vị này là Tiêu Kim Huyễn đồng hương với chúng ta. Chắc thế nào anh chả biết.
Quý Vi Tiêu nói:
- Ông ở cửa Bắc phải không? Tiêu Kim Huyễn nói:
- Vâng.
- Còn vị này?
Quý Điềm Dật nói:
- Vị này mới đến, nghe tên thì anh lại càng thích. Đây là ông Đỗ Huyến, cháu thứ mười bảy của cụ Thượng Đỗ ở Thiên Trường tự là Thận Khanh. Ông biết ông này chứ?
Quý Vi Tiêu nói:
- Có phải ông Đỗ đứng đầu kỳ thi năm ngoái trong tất cả hai mươi bảy châu huyện ở phủ này không? Bấy lâu khao khát, nay mới được gặp mặt.
Vi Tiêu đứng dậy vái chào. Đỗ Thận Khanh cũng cúi đầu đáp lễ. Mọi người thi lễ xong ngồi xuống, vừa lúc ấy một người cười rộ bước vào, nói:
- Đêm nay các vị có ở lại uống rượu cho vui không? Quý Vi Tiêu nhận ra người ấy chính là Bão Đình Tỷ bèn nói ngay:
- Chú làm sao lại đến đây? Bão Đình Tỷ nói:
- Tôi là người nhà ông Đỗ thứ mười bảy. Tôi là môn hạ nên đến đây là lẽ dĩ nhiên. Anh cũng biết ông Đỗ sao?
Tiêu Kim Huyễn nói:
- Chúng ta quả đều là những kẻ “một cười cũng đủ nên tri kỷ, đâu phải thờ ơ khách giữa đường”.
Quý Vi Tiêu nói:
- Mặc dầu tiểu đệ ít tuổi, cũng đã đi du lịch giang hồ và được gặp nhiều người. Nhưng chưa bao giờ tiểu đệ thấy một con người sang trọng, xinh đẹp như Đỗ tiên sinh. Thật là một vị tiên trên trời. Ngày nay được gặp mặt tiên sinh thì tiểu đệ cũng là một vị thần tiên vậy.
Đỗ Thận Khanh nói:
- Tiểu đệ gặp tiên sinh cũng giống như chuyện Thành Liên chèo thuyền trên biển(Thành Liên người đời Xuân Thu - Bá Nha học đàn cầm với ông, ông đưa đến một hòn núi giữa bể, rồi chèo thuyền đi mất, để cho Bá Nha theo trong cảnh tĩnh mịch tự nhiên, mà hiểu biết cái hay của nhạc). Thật là một việc thú vị. Chỉ nhân phen này, khiến cho:
Phong lưu hội cả, Giang Nam lại thấy dấu kỳ;
Trác lạc tự trời, thiên hạ đều truyền phong nhã
Muốn biết sự việc như thế nào hãy xem hồi sau phân giải.