Mấy nghìn năm trước, lưu vực sông Hoàng Hà, sông Trường Giang có nhiều thị tộc và bộ lạc sinh sống, trong đó Hoàng Đế là thủ lĩnh một bộ lạc có tiếng nhất ở lưu vực sông Trường Giang. Thủ lĩnh của một bộ lạc nổi tiếng khác là Viêm Đế. Hoàng Đế và Viêm Đế là anh em. Tại lưu vực sông Trường Giang có một dân tộc Cửu Lê, thủ lĩnh của họ tên là Suy Vưu, rất dũng mãnh.
Suy Vưu có 81 anh em, họ người nào cũng mình thú mặt người, đầu đồng tay sắt dũng mảnh vô cùng. Họ giỏi chế tạo các loại binh khí như đao, cung nỏ v.v. Suy Vưu thường xuyên dẫn bộ lạc lớn mạnh của mình xâm lược quấy nhiễu các bộ lạc khác.
Có một lần, Suy Vưu xâm chiếm đất của Viêm Đế, Viêm Đế khởi quân chống lại, nhưng Viêm Đế không phải đối thủ của Suy Vưu, bị Suy Vưu đánh bại. Viêm Đế không có cách nào, bỏ chạy đến Trác Lộc nơi ở của Hoàng Đế để cầu giúp đỡ. Hoàng Đế từ lâu muốn diệt trừ tai hại của bộ lạc này, do đó đã liên hợp thủ lĩnh các bộ lạc, mở một trận quyết chiến với Suy Vưu trên cánh đồng Trác Lộc, đó tức là cuộc “Đại chiến Trác Lộc” nổi tiếng.
Buổi đầu của chiến tranh, nhờ vào vũ khí tốt hơn và binh sĩ dũng mãnh, Suy Vưu liên tiếp giành thắng lợi. Sau này, Hoàng Đế mời Rồng và các mãnh thú quái lạ đến đến giúp. Binh sĩ của Suy Vưu tuy dũng mãnh, nhưng gặp phải quân đội của Hoàng Đế, cộng thêm đội mãnh thú, cũng không chống lại được, tới tấp thua chạy.
Hoàng Đế dẫn quân thừa thắng đuổi giết, bỗng nhiên trời đất tối sầm lại, mây mù nổi khắp nơi, gió to nổi lên, sấm sét liên tục, trời đổ cơn mưa lớn, binh sĩ của Hoàng Đế không sao tiếp tục đuổi theo. Thì ra Suy Vưu đã mời “Thần gió” và “Thần mưa” đến giúp. Hoàng Đế cũng không chịu thua, liền mời “Thần hạn” trên trời xuống giúp, xua tan mưa gió. Bỗng chốc gió ngừng mưa tạnh, trời quang xanh ngắt một màu.
Suy Vưu lại dùng yêu thuật gây ra một trận sương mù, khiến binh sĩ của Hoàng Đế bị lạc hướng. Hoàng Đế lợi dụng hiện tượng Sao Bắc Đẩu trên Trời lúc nào cũng chỉ về hướng bắc, đã làm ra một chiếc “Xe chỉ nam”, hướng dẫn binh sĩ xông ra khỏi sương mù.
Qua nhiều trận chiến đấu quyết liệt, Hoàng Đế lần lượt giết chết 81 anh em Suy Vưu, đồng thời cuối cùng bắt sống Suy Vưu. Hoàng Đế ra lệnh đóng gông cùm cho Suy Vưu, rồi xử tử Suy Vưu. Vì sợ Suy Vưu sau khi chết còn làm những việc trái ngược, đã chôn đầu và thân mình Suy Vưu tại hai nơi cách xa nhau. Gông cùm mà Suy Vưu phải đeo đã vứt bỏ ở núi hoang, biến thành một cánh rừng phong, mỗi một chiếc lá phong đỏ chót, đều là những gọt máu của Suy Vưu.
Sau khi Suy Vưu chết, hình ảnh dũng mãnh của Suy Vưu vẫn khiến người ta sợ hãi, Hoàng Đế cho vẽ hình ảnh Suy Vưu lên cờ quân đội, dùng để cổ vũ quân đội mình dũng cảm chiến đấu, cũng dùng để doạ các bộ lạc dám chống lại Hoàng Đế. Sau này, Hoàng Đế được nhiều bộ lạc ủng hộ, dần dần trở thành thủ lĩnh của tất cả bộ lạc.
Hoàng Đế đa tài đa nghệ, có nhiều phát minh sáng tạo, như làm cung điện, đóng xe, đóng thuyền, làm áo năm màu v.v. Vợ Hoàng Đế Luy Tổ, cũng là một nhà phát minh. Đáng lẽ ra, tằm chỉ có hoang dã, mọi người còn chưa biết công dụng của tằm, chính Luy Tổ đã dạy mọi người nuôi tằm, kéo tơ, dệt tơ lụa, từ đó, Trung Quốc đã bắt đầu có văn minh tơ lụa. Sau khi Hoàng Đế phát minh ra đình, bà còn phát minh ra đình có thể di động trong lúc trời mưa, đó là chiếc ô che nắng che mưa ngày nay.
Truyền thuyết cổ đại Trung Quốc rất tôn sùng Hoàng Đế, người đời sau đều cho rằng Hoàng Đế là ông tổ dân tộc Hoa Hạ, mình là con cháu Hoàng Đế. Bởi vì dân tộc Viêm Đế và dân tộc Hoàng Đế vốn là họ hàng, sau này lại hội nhập với nhau, bởi vậy người Trung Quốc cũng thường coi mình là con cháu Viêm Hoàng. Để kỷ niệm vị tổ tiên chung trong truyền thuyết này, người Trung Quốc còn xây dựng một Lăng Hoàng Đế trên núi Kiều phía bắc huyện Hoàng Lăng tỉnh Thiểm Tây bên bờ sông Hoàng Hà. Mùa xuân hàng năm, đại diện người Hoa ở khắp nơi trên thế giới đều sum họp tại nơi đây, cùng hành hương ông tổ dân tộc Trung Hoa này.