Góp ý với các dịch giả mới dịch

[Phong Vô Thường]

Người dịch cần để ý bản biên tập và dịch của người khác, nhất là các dịch giả lâu năm có uy tín để thấy được sự khác nhau giữa hai bản dịch. Ngoài ra sau khi dịch cũng phải đọc lại một lần, chỉnh sửa văn bản lại cho mượt mà và thống nhất nội dung từ đầu đến cuối. Lỗi chính tả > sửa; không thống nhất nội dung > sửa; câu từ trúc trắc > sửa. Một điều mà mình hết sức chú trọng và nhắc nhở rất nhiều lần là dịch ý chứ không dịch từ!!!

Không thể phủ nhận tác dụng của VP nhưng không được lợi dụng nó làm bình phong cho mình. Đọc VP là để hiểu và nắm được nội dung cốt lõi của chương, còn dịch là việc sắp xếp tình huống và lựa chọn phương pháp thể hiện tình huống theo ý mình. Tôi tin rằng các bạn dịch giả ở đây đều đã đọc qua Kim Dung, Cổ Long, Lương Vũ Sinh, Ngọa Long Sinh... nhưng đã bao giờ các bạn thử so sánh cùng một tình huống nhưng cách xử lý của các tác giả chưa bao giờ đồng nhất; đó chính là văn phong đặc sắc của mỗi người, không lẫn vào ai. Khi các bạn gặp một tình huống khó nên liên tưởng để có cảm giác tốt hơn khi dịch. Đơn giản ví dụ cảnh hai người đánh nhau là thù địch thì phải tìm cách miêu tả cho nó quyết liệt gay cấn, là trao đổi võ học thì phải nhẹ nhàng khúc chiết. Còn cảnh nam nữ gặp nhau thì phải lãng mạn mập mờ, ít nhất khi dịch một cảnh các bạn cũng nên tưởng tượng xem cảnh đó như thế nào là hay nhất. Tôi tin các bạn cũng đã từng xem qua không ít bộ phim võ thuật kinh điển, có thể nhớ được không ít tình huống kinh điển trong đó. Chỉ cần các bạn chịu khó nhớ và vận dụng một chút thì dịch không có gì là khó cả.

Còn người biên dịch nhất là biên dịch cho các dịch giả mới cần phải kiên nhẫn, trong bản biên nên đặt Track change (bấm tổ hợp phím Ctrl + Alt + E trước khi biên) để người dịch biết những chỗ nào mình đã sửa. Thứ hai quan trọng nhất chính là cuối mỗi bản biên đều phải có đánh giá khách quan và nhẹ nhàng giúp người dịch nhận ra những sai sót cơ bản đồng thời chỉ ra cách sửa chữa. Tuyệt đối không được post bài chỉ trích trên 4rum hoặc là lên chatbox nói này nói nọ. Nếu cần có thể PM riêng cho người dich, nếu dịch lâu mà vẫn không có tiến bộ thì có thể bỏ không dùng nữa. Nói tóm lại người biên dịch chính là nhà đào tạo các dịch giả mới, do đó nếu tốn thời gian - công sức hơn cũng là điều bình thường, nếu chúng ta làm tốt công tác biên dịch thì có tác dụng rất to lớn và lâu dài. Mong các anh em làm biên dịch - biên tập phát huy tinh thần vĩ đại của mình tiếp tục chứng minh mình là một phần không thể thiếu trong diễn đàn.

Vài lời nhắn gửi mong các vị huynh đệ lắng nghe và thấu hiểu.
chúc cả nhà một ngày làm việc cuối tuần năng suất và vui vẻ!!!

[LieuNghi]

Nguyên văn bởi huntercd

Đó chính là trình độ của dịch giả. Dịch giả giỏi là người biết chỗ nào nên dùng từ HV, chỗ nào không. Ở đây không phải là không cho phép dùng từ HV, mà là DÙNG ĐÚNG CHỖ thôi! Có những từ HV không có từ tương xứng bên tiếng Việt để diễn tả thì nên để, những từ HV mang lại màu sắc kiếm hiệp cho truyện thì nên để. Còn những từ HV để lại vô nghĩa, những từ HV đã có những từ tiếng Việt tương xứng thì tại sao ta lại không dùng? Phải chăng là lười biếng hay vốn từ không đủ? Hay cho là dùng thế nó mới hay? Nói như dịch giả the_onlysun thì có mang hơi hướng ngụy biện tý. Tất nhiên tác phẩm của mình dịch ra, đối với bản thân luôn xem đó là bản hay nhất, luôn bản vệ cho bản dịch của mình. Nhưng muốn tiến bộ thì phải luôn không vừa lòng với bản thân mình.

Bản thân ta khi dịch, đôi khi trăn trở cả giờ đồng hồ chỉ với 1 từ HV để tìm cho ra từ tiếng Việt tương xứng với nó mà không làm mất đi nét kiếm hiệp, tiên hiệp của nó. Và ta cũng tự hỏi, có bao nhiêu dịch giả cũng sẽ trăn trở như vậy giống như ta? Hay là chỉ tắc lưỡi cho qua, cứ đưa đại lên? Như ta đã từng nói và PM cho rất nhiều người. Có bao nhiêu người Việt chào nhau bằng câu "Bác khỏe a?", có bao nhiêu người Việt đọc câu "Nguyên lai nó là như vậy..." sẽ hiểu nghĩa? Có bao giờ chúng ta tự hỏi ta dịch cho ai đọc? Người ta đọc và hiểu được bao nhiêu % những gì chúng ta dịch, hay là lại tặc lưỡi tự bảo "60% tiếng Việt là liên quan đến Hán" rồi tự vừa lòng với bản thân?

Ở đây chúng ta nói với nhau là để cho nhau tốt hơn lên, góp ý cho nhau là để cùng nhau nâng cao trình độ; chứ không phải là chỗ để tự bao biện cho bản thân, bảo vệ cho cách dịch của mình. Do đó mới có chuyện, có những dịch giả tuy mới dịch nhưng dịch rất tốt, hơn cả các dịch giả đã dịch cũng khá nhiều rồi. Điều đó là bởi vì sao? Bởi vị họ dịch với cái tâm, dịch với tinh thần cầu tiến, dịch với suy nghĩ làm sao cho bản dịch của mình có thể được mọi người, mọi lứa tuổi, mọi tầng lớp,... đọc và hiểu. Chứ không phải là đọc, đoán rồi mới hiểu.

Bạn nói quá hay quá đúng, không có một câu nào thừa cả. Mình rất ngưỡng mộ :)

[quangtrungthanhvuong]

anh hunter và anh mạc nói rất hay và rất đúng :)
mình phải đọc kĩ và nhớ thật lâu mới được, những lời này rất hữu ích đối với bất cứ ai :D

[thanchetsoyeu]

Biên có 2 loại một là biên tập một là biên dịch! lau nay ta tháy ở các truyện đều để là người dịch và người biên, mà ko bít là biên gì?
nói biên tập thì củng không phải, mà biên dịch càng không luôn
Mong rằng mọi người xem lại và trả lại sự trong sáng cho từ biên!

[livan]

Nguyên văn bởi Phong Vô Thường

Người dịch cần để ý bản biên tập và dịch của người khác, nhất là các dịch giả lâu năm có uy tín để thấy được sự khác nhau giữa hai bản dịch. Ngoài ra sau khi dịch cũng phải đọc lại một lần, chỉnh sửa văn bản lại cho mượt mà và thống nhất nội dung từ đầu đến cuối. Lỗi chính tả > sửa; không thống nhất nội dung > sửa; câu từ trúc trắc > sửa. Một điều mà mình hết sức chú trọng và nhắc nhở rất nhiều lần là dịch ý chứ không dịch từ!!!

Không thể phủ nhận tác dụng của VP nhưng không được lợi dụng nó làm bình phong cho mình. Đọc VP là để hiểu và nắm được nội dung cốt lõi của chương, còn dịch là việc sắp xếp tình huống và lựa chọn phương pháp thể hiện tình huống theo ý mình. Tôi tin rằng các bạn dịch giả ở đây đều đã đọc qua Kim Dung, Cổ Long, Lương Vũ Sinh, Ngọa Long Sinh... nhưng đã bao giờ các bạn thử so sánh cùng một tình huống nhưng cách xử lý của các tác giả chưa bao giờ đồng nhất; đó chính là văn phong đặc sắc của mỗi người, không lẫn vào ai. Khi các bạn gặp một tình huống khó nên liên tưởng để có cảm giác tốt hơn khi dịch. Đơn giản ví dụ cảnh hai người đánh nhau là thù địch thì phải tìm cách miêu tả cho nó quyết liệt gay cấn, là trao đổi võ học thì phải nhẹ nhàng khúc chiết. Còn cảnh nam nữ gặp nhau thì phải lãng mạn mập mờ, ít nhất khi dịch một cảnh các bạn cũng nên tưởng tượng xem cảnh đó như thế nào là hay nhất. Tôi tin các bạn cũng đã từng xem qua không ít bộ phim võ thuật kinh điển, có thể nhớ được không ít tình huống kinh điển trong đó. Chỉ cần các bạn chịu khó nhớ và vận dụng một chút thì dịch không có gì là khó cả.

Còn người biên dịch nhất là biên dịch cho các dịch giả mới cần phải kiên nhẫn, trong bản biên nên đặt Track change (bấm tổ hợp phím Ctrl + Alt + E trước khi biên) để người dịch biết những chỗ nào mình đã sửa. Thứ hai quan trọng nhất chính là cuối mỗi bản biên đều phải có đánh giá khách quan và nhẹ nhàng giúp người dịch nhận ra những sai sót cơ bản đồng thời chỉ ra cách sửa chữa. Tuyệt đối không được post bài chỉ trích trên 4rum hoặc là lên chatbox nói này nói nọ. Nếu cần có thể PM riêng cho người dich, nếu dịch lâu mà vẫn không có tiến bộ thì có thể bỏ không dùng nữa. Nói tóm lại người biên dịch chính là nhà đào tạo các dịch giả mới, do đó nếu tốn thời gian - công sức hơn cũng là điều bình thường, nếu chúng ta làm tốt công tác biên dịch thì có tác dụng rất to lớn và lâu dài. Mong các anh em làm biên dịch - biên tập phát huy tinh thần vĩ đại của mình tiếp tục chứng minh mình là một phần không thể thiếu trong diễn đàn.

Vài lời nhắn gửi mong các vị huynh đệ lắng nghe và thấu hiểu.
chúc cả nhà một ngày làm việc cuối tuần năng suất và vui vẻ!!!

Thoại thuyết thiên hạ đại thế , phân cửu tất hiệp , hiệp cửu tất phân .

Dịch theo bản 'convert' (chuyển đổi):
Lại nói đại thế của thiên hạ phân lâu tất hợp, hợp rồi lại phân.

Dịch ý: Nói về xu hướng lịch sử, tan lâu rồi sẽ hợp lại, hợp lâu rồi sẽ tan.

thiên hạ đại thế: nếu tra từ điển kỹ, sẽ thấy Thiều Chửu diễn giải :Historic trends = Xu hướng lịch sử!

Hán triều tự cao tổ trảm bạch xà nhi khởi nghĩa , nhất thống thiên hạ ; hậu lai quang vũ trung hưng , truyện chí hiến đế , hựu liệt vi tam quốc . Tam quốc đỉnh lập lục thập niên , kỳ hậu tận quy ti mã thị , xưng quốc hiệu tấn , vĩnh bình nguyên niên , ti mã thị đức suy , bát vương hạp tường , sát nhân doanh dã , ngũ hồ thừa thời quật khởi . Nhị thập hựu ngũ niên , hung nô nhân công hãm Trường an , hoàng đế ti mã nghiệp xuất hàng . Ti mã thị toại thiên an giang tả , dữ hồ nhân phân trì thiên hạ , thị vi đông tấn. (chú: tôi cố ý để nguyên trạng bản dịch của Thiều Chửu, để người đọc thấy sự phân biệt tên riêng [viết hoa] là một khó khăn khi dịch, cũng như dịch sát từng từ theo bản này sẽ mất đi "hồn" Việt ngữ của các bản 'convert', lỗi có thể tránh khi ta dịch theo ý!)


Dịch theo bản 'convert':

Triều đại nhà Hán từ lúc Hán Cao Tổ chém rắn trắng, dựng cờ khởi nghĩa, thống nhất thiên hạ. Sau lại được Hán Quang Vũ Đế trùng hưng, truyền đến đời Hiến Đế thì phân chia thành tam quốc Ngụy, Thục, Ngô. Tam quốc đỉnh lập, chia ba thiên hạ được sáu mươi năm thì quy về họ Tư Mã, lập nên nhà Tấn, thiên hạ thái bình, đến khi họ Tư Mã suy bại, xảy ra loạn bát vương, Ngũ Hồ quật khởi. Hai mươi lăm năm sau, người Hung Nô vây hãm Trường An, hoàng đế Tư Mã Nghiệp ra hàng. Họ Tư Mã dời về Giang Tả, cùng người Hồ chia đôi thiên hạ, lập nên nhà Đông Tấn.

Dịch ý:

Hán Cao tổ chém rắn trắng, khởi nghĩa, gồm thâu thiên hạ về một mối, lập nên nhà Hán, sau đó, triều đại này trùng hưng vào đời vua Quang Vũ, truyền đến Hiến Đế thì tách ra làm ba nước. Tam quốc giao tranh sáu mươi năm, cuối cùng thiên hạ gom về họ Tư Mã, lập nên nước Tấn, đến năm Vĩnh Bình, họ Tư Mã suy sụp, trong cảnh loạn lạc từ bát vương cát cứ đất đai, năm sắc tộc người Hồ bèn thừa dịp nổi lên, đưa đến việc hai mươi lăm năm sau, người Hung Nô vây hãm thành Trường An, khiến hoàng đế Tư Mã Nghiệp ra đầu hàng, họ Tư Mã bèn chịu rút về cầu an nơi mé đông Trường Giang, chia đôi thiên hạ cùng người Hồ, ấy là nhà Đông Tấn.