TrÆ°Æ¡ng Äình Ngá»c dạy con nhÆ°á»ng ngôi cao cho hà n sỹ
Và o vÆ°Æ¡ng triá»u Ung ChÃnh Ä‘á»i nhà Thanh, TrÆ°Æ¡ng Äình Ngá»c là Äại há»c sỹ kiêm nhiệm chức Quân cÆ¡ đại thần. Mặc dù địa vị cao nhÆ°ng ông rất khiêm cung, hiểu rõ đạo lý đối nhân xá» thế. Ông yêu cầu con cái phải biết sống giản dị chất phác, bằng lòng vá»›i những gì mình có và coi trá»ng đức hạnh.
[IMG]http://******.com/wp-content/blogs.dir/6/files/2010/07/Truong-Dinh-Ngoc-day-con-nhuong-ngoi-cao-cho-han-s_******.com_001.jpg[/IMG]
Ảnh minh há»a. (Nguồn: Sound Of Hope)
Con cả của TrÆ°Æ¡ng Äình Ngá»c là TrÆ°Æ¡ng Nhược Ải đã vượt qua được hai kỳ thi hÆ°Æ¡ng và kỳ thi há»™i để bÆ°á»›c và o kỳ thi cuối tại Hoà ng cung. Sau khi Ä‘á»™i ngÅ© quan chủ khảo Ä‘á»c bà i luáºn của thà sinh cuối cùng, hỠđóng dấu lên tên của các thà sinh trÆ°á»›c khi trình Hoà ng đế Ung ChÃnh để Ngà i Ä‘Ãch thân thẩm duyệt và định Ä‘oạt.
Khi Hoà ng đế Ung ChÃnh Ä‘á»c bà i luáºn thứ 5, Ä‘á»c đến câu
“Thiện tắc tÆ°Æ¡ng khuyến, quá tắc tÆ°Æ¡ng quy, vô trá vô ngu, tất thà nh tất tÃn, tắc đồng quan nhất thể dã, ná»™i ngoại diệc nhất thể dã†(Tạm dịch là : “Quan quân thấy gÆ°Æ¡ng việc thiện thì nên khuyến khÃch lẫn nhau, thấy lá»—i lầm của ngÆ°á»i khác thì nên ká»· luáºt lẫn nhau để lần sau không tái phạm, nếu không ai gian trá không ai lầm lạc, thì má»i việc Ä‘á»u thà nh tâm, má»i chuyện Ä‘á»u đáng tin cáºy, nhÆ° thế quan lại cùng là m việc nhÆ° má»™t thể thống nhất, trong ngoà i [kinh đô] Ä‘á»u là m việc nhÆ° má»™t thể thống nhấtâ€). Nhà vua tinh thần phấn chấn, nháºn thấy ngôn từ khẩn thiết thà nh tâm,
“Có phong thái của các báºc đại thần thá»i cổ đại†(â€Pha đắc cổ đại thần chi phongâ€), liá»n quyết định bà i nà y Ä‘áºu Nhất giáp xếp thứ 3, tức là Thám hoa. Sau Hoà ng đế mở niêm phong của bà i thi, má»›i biết ngÆ°á»i ấy là TrÆ°Æ¡ng Nhược Ải, con của Äại há»c sÄ© TrÆ°Æ¡ng Äình Ngá»c, liá»n láºp tức phái ngÆ°á»i báo tin vui cho TrÆ°Æ¡ng Äình Ngá»c.
Không ngá» TrÆ°Æ¡ng Äình Ngá»c láºp tức cầu kiến Hoà ng đế, cho rằng mình thân là đại thần của triá»u đình, nhi tá» còn trẻ, lại Ä‘áºu thứ 3 Nhất giáp, tháºt là không thá»a đáng. Hoà ng đế Ung ChÃnh nói:
“Trẫm tháºt sá»± chà công vô tÆ°, không phải vì đó là con của đại thần mà có ý Ä‘á» bạtâ€. TrÆ°Æ¡ng Äình Ngá»c lại xin từ chối mà nói:
“Thiên hạ lắm ngÆ°á»i có tà i, 3 năm má»›i có má»™t kỳ thi, má»—i ngÆ°á»i Ä‘á»u mong có tên trong Nhất giáp. Bản thân thần hiện nay có địa vị cao, con của thần lại đứng thứ 3 Nhất giáp, chiếm chá»— của các hà n sỹ trong thiên hạ, trong tâm tháºt sá»± bất an. Xin liệt nó và o Nhị giáp, nhÆ° váºy đã vinh hạnh rồiâ€.
Chế Ä‘á»™ khoa cá» thá»i nhà Thanh thì kỳ thi cuối tổ chức tại Hoà ng cung, thi Ä‘áºu có 9 ngÆ°á»i, xếp và o 3 giáp Tiến sỹ, má»—i giáp 3 ngÆ°á»i. Nhất giáp gồm Trạng nguyên, Bảng nhãn, Thám hoa, gá»i là Tiến sỹ cáºp đệ. Nhị giáp gá»i là Tiến sỹ xuất thân. Tam giáp gá»i là Äồng tiến sỹ xuất thân. Dù cả 3 giáp Ä‘á»u có thể gá»i chung là Tiến sỹ cả, nhÆ°ng đãi ngá»™ dà nh cho má»—i giáp không há» tÆ°Æ¡ng đồng chút nà o. NgÆ°á»i Ä‘áºu Nhất giáp có thể láºp tức nháºm chức quan, có thể là m việc trong Hà n Lâm Viện, tÆ°Æ¡ng lai dá»… bá» thăng tiến lên cao. Những ngÆ°á»i Ä‘áºu Nhị giáp Tam giáp không thể láºp tức thụ quan mà phải chá» và i ba năm, và thÆ°á»ng bắt đầu từ các chức quan tại Phủ huyện mà thôi.
TrÆ°Æ¡ng Äình Ngá»c hiểu rõ quy tắc nà y, nhÆ°ng ông cho rằng con trai còn trẻ, không thể ở tại vị thế quá thuáºn lợi danh tiếng quá lá»›n địa vị quá cao trong khi còn quá nhá» tuổi, sẽ là lợi bất cáºp hại. Bảo toà n phúc đức thì má»›i tiến bÆ°á»›c vững và ng.
Lúc đầu Hoà ng đế Ung ChÃnh tưởng TrÆ°Æ¡ng Äình Ngá»c Ä‘Æ¡n giản chỉ muốn khiêm nhÆ°á»ng, nên nói vá»›i ông rằng:
“Nhà khanh táºn trung tÃch Äức, có được ngÆ°á»i con Æ°u tú, Ä‘á»— và o Nhất giáp, má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u phục, không cần phải thẹnâ€. TrÆ°Æ¡ng Äình Ngá»c Ä‘ang được cho ngồi nói chuyện, thấy Hoà ng đế không muốn tiếp thụ khẩn cầu của mình, liá»n quỳ xuống trÆ°á»›c mặt Hoà ng đế, tâu:
“Hoà ng thượng chà công. NhÆ°ng nhà thần đã được thụ hưởng nhiá»u vinh hoa ân Ä‘iển, xin hoà ng thượng soi xét cho lòng thà nh của thần, nguyện ý nhÆ°á»ng lại má»™t suất vinh danh Nhất giáp mà cấp cho hà n sỹ trong thiên hạ. Nếu hoà ng thượng muốn khai ân mà bảo há»™ cho thần, xin cho nhà thần lÆ°u lại má»™t chút phúc pháºn, để dà nh tÆ°Æ¡ng lai vá» sau, sá»± việc sẽ tốt đẹp hÆ¡nâ€. Ung ChÃnh Hoà ng đế thấy TrÆ°Æ¡ng Äình Ngá»c tha thiết nhÆ° váºy, không thể không theo thỉnh cầu ấy, cuối cùng sá»a lại TrÆ°Æ¡ng Nhược Ải thà nh đứng đầu Nhị giáp. Không lâu sau đó, tại chá»— trÆ°Æ¡ng bảng khoa danh, Hoà ng đế cÅ©ng vì việc đó mà ban chỉ biểu dÆ°Æ¡ng đức tÃnh khiêm nhÆ°á»ng của TrÆ°Æ¡ng Äình Ngá»c, để cho thiên hạ cùng Ä‘á»c mà biết được câu chuyện ở trên.
TrÆ°Æ¡ng Nhược Ải hết sức thông cảm chân ý của phụ thân, không phụ lòng hy vá»ng to lá»›n của cha, không ngừng rèn luyện, sở há»c không ngừng tiến những bÆ°á»›c dà i. Sau nà y dù tại Nam thÆ° phòng, hay là Quân cÆ¡ đại thần, ông luôn luôn táºn lá»±c là m tròn trách nhiệm, hÆ¡n nữa lại cung kÃnh khiêm nhÆ°á»ng, rất có phong thái nhÆ° cha mình.
“Hữu quyá»n bất khả sá» tẫn, hữu phúc bất khả hưởng tẫn†“Trung háºu truyện gia cá»u, khiêm tháºn kế thế trÆ°á»ngâ€. (Tạm dịch nghÄ©a: “Có quyá»n không được dùng hết, có phúc không được hưởng hếtâ€, “Trung háºu truyá»n Ä‘á»i thì gia đình được vững bá»n, khiêm cung tháºn trá»ng thì phúc thỠđược dà i lâuâ€). Äó Ä‘á»u là những lá»i và ng ý ngá»c trong đạo lý đối nhân xá» thế, cÅ©ng là quy phạm dạy con hết sức trá»ng yếu. Hai cha con TrÆ°Æ¡ng Äình Ngá»c Ä‘á»u hiểu được đạo lý nà y. Há» là những ngÆ°á»i tháºt sá»± chân thà nh, cÅ©ng là những ngÆ°á»i tháºt sá»± thông minh.
(theo vietsoh.com)
Các chủ đỠkhác cùng chuyên mục nà y: