Há» PhÆ°Æ¡ng sau khi chiếm được Chiết Äông, hằng năm đến ngà y rằm tháng Giêng, cho châu Minh được treo đèn năm ngà y, trai gái trong thà nh Ä‘á»u được Ä‘i xem thá»a thÃch. Năm Canh Tý niên hiệu Chà ChÃnh (má»™t ngà n ba trăm sáu mÆ°Æ¡i), có Kiá»u Sinh nhà ở dÆ°á»›i núi Trấn Minh, má»›i góa vợ, ở má»™t mình buồn tẻ nên không Ä‘i chÆ¡i, chỉ tá»±a cá»a đứng xem mà thôi. Cuối canh ba hôm rằm, ngÆ°á»i Ä‘i chÆ¡i vắng dần, chợt Kiá»u Sinh thấy má»™t a hoà n cầm cây đèn lồng hình hai bông hoa mẫu Ä‘Æ¡n Ä‘i trÆ°á»›c, cô gái đẹp Ä‘i sau, tuổi chừng mÆ°á»i bảy, mÆ°á»i tám, quần hồng áo biếc, yểu Ä‘iệu thÆ°á»›t tha, theo chân nhau Ä‘i vá» phÃa tây. Äứng ngắm dÆ°á»›i trăng, chà ng thấy nà ng trẻ trung, tháºt là báºc quốc sắc. Hồn phách bay bổng, chà ng không sao kiá»m chế nổi, bèn bÆ°á»›c theo nà ng, lúc đón trÆ°á»›c, lúc theo sau. Äi chừng mấy chục bÆ°á»›c, cô gái đẹp bá»—ng ngoảnh mặt lại mỉm cÆ°á»i bảo.
- Không có lá»i hẹn trong dâu mà lại có cuá»™c gặp gỡ dÆ°á»›i nguyệt, hẳn không phải ngẫu nhiên đâu nhỉ?
Kiá»u Sinh vá»™i chạy lên trÆ°á»›c, chắp tay mà rằng:
- Tệ xá ở gần gang tấc, chẳng hay giai nhân có đoái đến chăng?
Cô gái không tá» vẻ khó chịu, gá»i a hoà n bảo:
- Kim Liên, hãy cầm đèn cùng đi!
Rồi cùng vá»›i Kim Liên quay trở lại. Chà ng dắt tay cô gái và o nhà , vui mừng cùng cá»±c, tá»± cho chẳng kém gì cuá»™c gặp gỡ ở Vu SÆ¡n, Lạc phố. Chà ng há»i tên tuổi và chá»— ở, cô gái nói:
-Thiếp há» Phù, tên là Lệ Khanh, tên chÃnh là Thấu PhÆ°Æ¡ng, con gái Phán quan châu Phụng Hóa trÆ°á»›c kia. Cha mẹ thiếp Ä‘á»u mất cả, gia cảnh sa sút, đã không anh em lại Ãt bà con, chỉ có má»™t thân, cùng Kim Liên tạm ở phÃa tây hồ.
Kiá»u Sinh giữ nà ng ở lại qua đêm. Nà ng cá» chỉ đáng yêu, nói năng diệu dà ng, bèn buông mà n kê gối, vui thú hết má»±c. Trá»i sáng, nà ng từ biệt ra vá», tối lại đến, cứ nhÆ° thế gần ná»a tháng. Ông hà ng xóm sinh nghi, chá»c vách nhòm sang thì thấy má»™t bá»™ xÆ°Æ¡ng trang Ä‘iểm phấn son ngồi dÆ°á»›i đèn cùng Kiá»u Sinh. Ông sợ quá, ngay sáng ra sang căn vặn chà ng nhÆ°ng chà ng giấu không chịu nói. Ông bèn bảo:
- Ôi, cáºu nguy rồi! NgÆ°á»i ta là khà thuần dÆ°Æ¡ng cá»±c thịnh, ma quá»· là khà tà uế chốn âm ty. Nay cáºu cùng cùng ở vá»›i con ma nÆ¡i u âm mà không hay, cùng ngủ vá»›i váºt tà uế mà không tỉnh, má»™t mai khi chân nguyên cạn kiệt, tai há»a ắt đến. Tiếc thay, ngÆ°á»i Ä‘ang tuổi thanh xuân mà thà nh khách nÆ¡i suối và ng, há chẳng đáng buồn sao?
Kiá»u Sinh bấy giá» má»›i thất kinh, kể hết nguyên do. Ông hà ng xóm bảo:
- Nó bảo con tạm ngụ ở phÃa tây hồ, cáºu nên đến đó tìm thì sẽ biết ngay.
Chà ng nghe lá»i Ä‘i thẳng đến mé tây Nguyệt Hồ. Äi quanh quẩn mãi trên đê, dÆ°á»›i cầu, há»i cả cÆ° dân lẫn khách qua Ä‘Æ°á»ng, há» Ä‘á»u nói chẳng có ai nhÆ° thế. Mặt trá»i sắp lặn, chà ng bèn Ä‘i và o chùa giữa hồ nghỉ chân, dạo hết hà nh lang phÃa đông lại ngoặt sang hà nh lang phÃa tây, đến táºn cùng hà nh lang thì thấy má»™t gian buồng tối, trong buồng đặt má»™t quan tà i của khách qua Ä‘Æ°á»ng, giấy trắng trên nắp ván thiên viết: "Quan tà i Lệ Khanh, con gái Phán quan há» Phù châu Phụng Hóa trÆ°á»›c kia". TrÆ°á»›c linh cữu treo má»™t cái đèn lồng hình hai bông mẫu Ä‘Æ¡n, dÆ°á»›i đèn có con hầu bằng đồ mã, sau lÆ°ng Ä‘á» hai chữ Kim Liên. Kiá»u Sinh nhìn thấy thế, râu tóc dá»±ng ngược, khắp ngÆ°á»i sởn gai, chạy bổ ra khá»i chùa không dám ngoái lại. Äêm ấy chà ng ngủ nhá» bên ông hà ng xóm, sắc mặt hiện rõ vẻ lo lắng sợ hãi. Ông hà ng xóm bảo:
- Pháp sÆ° há» Ngụy ở quán Huyá»n Diệu vốn là há»c trò của VÆ°Æ¡ng chân nhân ở Khai Phủ, nổi tiếng vá» bùa chú hiện thá»i. Cáºu nên đến ngay đấy mà cầu xin.
Sáng hôm sau, Kiá»u Sinh đến ngay, pháp sÆ° trông thấy chà ng kinh ngạc nói:
- Khà yêu ma đầy đặc thế kia, là m sao đến đây?
Chà ng sụp lạy trÆ°á»›c chá»— ngồi, kể hết chuyện mình. Pháp sÆ° bèn cho hai lá bùa Ä‘á», bảo để má»™t lá ở cá»a, má»™t lá ở giÆ°á»ng, lại dặn không được đến ngôi chùa giữa hồ nữa. Chà ng cầm bùa trở vỠđặt nhÆ° lá»i dặn, từ đấy cô gái kia quả nhiên không thấy đến nữa.
HÆ¡n tháng sau, chà ng đến thăm ngÆ°á»i bạn ở chùa Cổn Tú, bạn giữ lại uống rượu, say quá quên mất lá»i dặn của pháp sÆ°, rẽ ngay và o con Ä‘Æ°á»ng qua ngôi chùa giữa hồ để vá» nhà . Gần tá»›i cá»a chùa đã thấy Kim Liên đến trÆ°á»›c mặt lạy chà o, thÆ°a rằng:
- Cô đợi tôi mãi, sao cáºu lại bạc tình nhÆ° thế?
Bèn cùng Kiá»u Sinh Ä‘i tá»›i hà nh lang phÃa tây, rồi Ä‘i thằng và o phòng. Lệ Khanh đã ngồi ở đấy, kể tá»™i chà ng rằng:
- Thiếp cùng chà ng vốn không quen biết, tình cá» gặp nhau dÆ°á»›i đèn, cảm ý của chà ng mà thá» chà ng hết lòng, đêm đến sáng Ä‘i, không bạc bẽo vá»›i chà ng, cá»› sao chà ng lại Ä‘i tin lá»i lão đạo sÄ© yêu ma đó mà sinh bụng nghi ngá», lại còn toan Ä‘oạn tuyệt hẳn nữa sao? Bạc tình thế cho nên thiếp háºn chà ng lắm đấy! Nay may được gặp, thá» xem chà ng có bỠđược nữa hay không?
Láºp tức nà ng nắm lấy tay Kiá»u Sinh cùng đến trÆ°á»›c quan tà i. Quan tà i tá»± mở nắp, cô gái kéo chà ng cùng và o. Quan tà i tá»± mở nắp, cô gái kéo chà ng cùng và o, nắp liá»n Ä‘áºy ngay lại. Thế là Kiá»u Sinh chết trong quan tà i.
Ông hà ng xóm thấy chà ng không vá» lấy là m lạ, tìm há»i khắp nÆ¡i xa gần, tá»›i khi tìm đến căn phòng quà n linh cá»u trong chùa thì thấy vạt áo của Kiá»u Sinh thò má»™t mẩu ngoà i áo quan. Ông bèn xin vá»›i sÆ° trụ trì mở ra thì Kiá»u Sinh chết đã lâu, nằm úp và o xác cô gái, còn mặt mà y cô gái vẫn tÆ°Æ¡i nhÆ° lúc sống. SÆ° than thở:
- Äây là con gái ông há» Phù là m Phán quan châu Phụng Hóa, khi chết má»›i mÆ°á»i bảy, tạm quà n ở đây. Cả nhà cô ta đã Ä‘i lên miá»n Bắc, không được tin tức gì, đến nay đã mÆ°á»i hai năm, không ngá» lại tác quái nhÆ° thế!
SÆ° bèn cho chôn quan tà i của cô gái cùng Kiá»u Sinh ở ngoà i cá»a tây. Từ đấy trở Ä‘i, ngà y nà o mây âm u, đêm nà o trăng má» tối, thÆ°á»ng thấy Kiá»u Sinh cùng cô gái dắt tay nhau Ä‘i, con hầu cầm đèn mẫu Ä‘Æ¡n Ä‘i trÆ°á»›c dẫn Ä‘Æ°á»ng, ai gặp phải Ä‘á»u ốm nặng, hết nóng lại rét. Nếu biết mà là m việc công đức, cúng rượu thịt thì có thể khá»i, bằng không thì ốm liệt giÆ°á»ng. Dân chúng sợ hãi, Ä‘á»u đến quán Huyá»n Diệu kêu vá»›i pháp sÆ° há» Ngụy. Ngụy pháp sÆ° nói:
- Bùa chú của ta chỉ trừ được khi chúng chÆ°a tác quái. Nay đã đến thế, không biết là m sao! Nghe nói có đạo nhân Thiết Quân ở trên đỉnh núi Tứ Minh dẹp được quá»· thần, pháp thuáºt linh nghiệm lắm, các ngÆ°Æ¡i nên đến đó mà cầu xin.
Má»i ngÆ°á»i bèn lên núi, vịn dây bám rá»…, lá»™i suối vượt khe. Lên đến táºn núi, quả có má»™t am cá», đạo nhân Ä‘ang ngồi tá»±a ká»·, xem tiểu đồng Ä‘iá»u khiển con hạc. Má»i ngÆ°á»i sụp lạy trÆ°á»›c am, nói lý do phải tìm đến. Äạo nhân bảo:
- Ta là ngÆ°á»i ở ẩn chốn rừng núi, chẳng bao lâu cÅ©ng sẽ chết, là m gì có thuáºt lạ? Các ngÆ°á»i quá nghe đó thôi!
Thấy đạo nhân nghiêm nét mặt từ chối, dân chúng thôi:
- Chúng tôi vốn không biết, đó là do pháp sÆ° há» Ngụy ở quán Huyá»n Diệu chỉ giáo cho nhÆ° váºy! Bấy giỠđạo nhân má»›i tÆ°Æ¡i nét mặt nói:
- Ta không xuống núi đã sáu chục năm nay, tên há»c trò bẻm mép là m phiá»n ta phải ra Ä‘i rồi!
Bèn cùng tiểu đồng xuống núi, bÆ°á»›c Ä‘i thoăn thoắt, đến thẳng ngòai cá»a tây, kết Ä‘Ã n phÆ°Æ¡ng trượng, ngồi xếp bằng ngay ngắn trên chiếu rồi vẽ bùa Ä‘em đốt. Bá»—ng thấy mấy thiên tÆ°á»›ng được bùa gá»i đến, áo gấm khăn và ng, giáp sắt giáo nhá»n, Ä‘á»u cao hÆ¡n trượng, đứng sừng sững dÆ°á»›i Ä‘Ã n, khom lÆ°ng chá» lệnh. Äạo nhân ra lệnh:
- Ở đây có tà ma gây há»a, quấy nhiá»…u sinh dân, các ngÆ°á»i há không biết hay sao? Mau mau xua chúng đến đây!
Mấy thiên tÆ°á»›ng vâng lệnh Ä‘i, chốc lát đã gông cổ, cùm tay cô gái, Kiá»u Sinh cùng Kim Liên giải tá»›i, rồi roi hèo tá»›i tấp đánh xuống, máu túa dầm dá». Äạo nhân quát mắng má»™t hồi, bắt phải cung khai. Thiên tÆ°á»›ng lấy giấy bút Ä‘Æ°a cho, ba ngÆ°á»i cung khai đến mấy trăm lá»i, nay chép đại lược nhÆ° sau:
Kiá»u Sinh khai:
- Trá»™m nghÄ©, góa vợ, cô Ä‘Æ¡n má»™t mình tá»±a cá»a, phạm và o lá»i răn chữ sắc, Ä‘á»™ng tá»›i ý muốn Ä‘a dâm; chẳng quyết Ä‘oán khi gặp rắn hai đầu nhÆ° Tôn Sinh, để đến ná»—i yêu con chồn chÃn Ä‘uôi nhÆ° Trịnh Tá». Việc đã trót rồi, hối không kịp nữa.
Cô gái hỠPhù khai:
- Trá»™m nghÄ©, lúc lìa Ä‘á»i, ban ngà y không bạn; sáu phách tuy rá»i, má»™t hồn chÆ°a nát. TrÆ°á»›c đèn dÆ°á»›i trăng, gặp kẻ oan gia vui thú năm trăm năm vá» trÆ°á»›c; trên Ä‘á»i, trong dân, là m câu chuyện kể phong lÆ°u cho ngà n vạn ngÆ°á»i sau. Mê muá»™i chẳng biết quay vá» tá»™i tháºt không còn thể trốn.
Kim Liên khai:
- Trá»™m nghÄ©, cáºt tre là m cốt, bôi trắng thà nh hình. Mồ mả chôn vùi, chẳng biết ai Ä‘em dùng là m đồ mã; tinh nhanh mặt mÅ©i, tá»±a hình thể ngÆ°á»i nhÆ°ng thấp kém hÆ¡n. Äã có tên để gá»i, chỉ còn thiếu tÃnh linh; nhân đó mà được thể, đâu dám là m yêu tinh!
Khai xong, thiên tÆ°á»›ng cầm lên Ä‘Æ°a trình. Äạo sÄ© cầm cây bút to phê rằng:
- Mảng nghe, Vua VÅ© đúc vạc đỉnh mà dâm thần, gian quá»· chẳng kẻ nà o giấu được hình; Ôn Kiá»u đốt sừng tê mà phủ nÆ°á»›c cung rồng Ä‘á»u phải hiện ra hình trạng. NghÄ© rằng, u minh khác nẻo, ngụy trá Ä‘a Ä‘oan; ngÆ°á»i gặp phải bất lợi cho ngÆ°á»i, váºt gặp phải có hại cho váºt. Cho nên quá»· Äại Lịch và o trong cá»a mà Tấn Cảnh Công băng, lợi yêu ma kêu ngoà i đồng mà Tá» TÆ°Æ¡ng Công chết. Giáng há»a là m yêu gieo tai gây nghiệt; cho nên, trên trá»i đặt ra viên tÆ°á»›ng chém tà , dÆ°á»›i đất bà y ra các ti phạt ác. Khiến cho, bốn loà i quá»· quái không được dung thứ là m Ä‘iá»u gian; dạ xoa, la sát chẳng được tha hồ gieo bạo ngược. Huống hồ, nay thuở thanh bình, ấy thá»i phẳng lặng. Thế mà , biến hóa hình hà i, dá»±a và o cây cá»; sá»›m sao xế trăng tà n, đêm gió mÆ°a má» tá», kêu trên xà mà thà nh tiếng, nhòm và o buồng mà vô hình; nhặng lượn, chó vá»n, bê dữ, sói tham, nhanh nhÆ° gió vút, nóng tá»±a lá»a hun. Trai há» Kiá»u do còn tham dâm, sống đã biết đấy! Kim Liên kia thà ng quái, mượn váºt chôn dối cà n; lừa Ä‘á»i hại dân, trái luáºt phạm pháp. Chồn cáo thong dong mà dâm đãng, cun cút bay nhanh mà bất lÆ°Æ¡ng, thói ác đã quá, tá»™i lá»—i không dung! Hố hãm ngÆ°á»i từ nay lấp kÃn, tráºn mê hồn từ nay mở tung; thiêu hủy cây đèn hai ngá»n, áp giải tá»›i ngục âm cung! Lá»i khai đầy đủ, kẻ ná» chấp hà nh! Cấp cấp nhÆ° luáºt lệnh!
Tức thì ba ngÆ°á»i khóc lóc dùng dằng, bị tÆ°á»›ng nhà trá»i vừa xua vừa lôi Ä‘i. Äạo nhân phất tay áo trở lên núi. Hôm sau dân chúng lên núi tạ Æ¡n thì không thấy đạo nhân đâu nữa, chỉ còn am cá» mà thôi. Vá»™i đến quán Huyá»n Diệu gặp pháp sÆ° há» Ngụy để há»i thì ông ta vừa bệnh thà nh câm, không nói được nữa.
Kết Thúc (END)