Năm 2005, một cơn sốt dâng lên tại Pháp và trên toàn thế giới như ở các nước Mỹ, Trung Quốc, Nga về sự xuất hiện của bộ tiểu thuyết cuối cùng của Alexandre Dumas với 1230 trang, 118 chương: Hiệp sĩ Sainte-Hermine (Tên nguyên tác là Le chevalier de Saite-Hermine). Cuốn sách đã được lãng quên trong thư viện quốc gia Pháp suốt 135 năm trước khi được đưa ra với công chúng.
Hiệp sĩ Sainte-Hermine lần đầu được đăng nhiều kỳ trên một tờ báo của Pháp nhưng vẫn chưa hoàn tất khi Dumas mất năm 1870. Ông Claude Schoppe, một chuyên gia chuyên nghiên cứu về Alexandre Dumas đã phát hiện ra cuốn sách và ông đã viết thêm ba chương cuối để hoàn tất tác phẩm.
Khi xuất hiện trước công chúng, cuốn sách được đánh giá là "hay đến mức không thể tả nổi". Sở dĩ cuốn sách hấp dẫn như vậy là một phần nhờ vào nguồn tư liệu dồi dào về lịch sử mà Dumas đã dày công sưu tầm.
Trên bối cảnh của cuộc cách mạng Pháp, cuốn tiểu thuyết đề cập đến sự lựa chọn đầy khó khăn của một nhà quí tộc giữa tư tưởng bảo hoàng và sự ngưỡng mộ cá nhân đối với Napoléon.
- Thế là chúng ta đã ở trong điện Tuileries - Tổng tài thứ nhất Bonaparte nói với thư ký Boumerine khi họ đi vào cung điện nơi vua Louis XVI từng dừng chân lần cuối trên chặng đường giữa Versailles và giá treo cổ - phải cố mà trụ lại đây.
Những lời định mệnh ấy được thốt ra vào khoảng bốn giờ chiều ngày 30 Pluviose năm thứ VIII theo lịch Cách mạng cũ (tức 19 tháng Giêng năm 1800).
Như chúng ta còn nhớ, đúng ngày này một năm sau là ngày ra đời tiếp phần "Quân Trắng và Quân Xanh" của tôi, câu chuyện kết thúc bằng cuộc chạy trốn của tướng Pichegru de Sinnamary và cuốn tiểu thuyết " Đồng đảng Jéhu” có kết thúc là cuộc hành quyết Ribier, Jahias, Valensolles và Sainte-Hermine.
Trong tác phẩm, khi Bonaparte vẫn còn là tướng quân, chúng ta đã tạm chia tay nhân vật này vào lúc ông ta đặt chân về đất Pháp sau cuộc viễn chinh Ai Cập. Từ ngày 24 Vendémiaire năm thứ VII (tức 16 tháng Mười năm 1799) đến lúc này, nhân vật ấy đã làm nên không ít chuyện.
Trước tiên phải kể đến cuộc đảo chính ngày 18 Boumaire, lúc đầu sự kiện này bị chỉ trích nhiều nhưng cho đến giờ, đây lại là sự kiện đáng lưu lại hậu thế. Kế đến là chuyến vượt dãy Alpes như Annibal và vua Charlemagne, rồi nhờ Desaix và Kellermann giúp, Bonaparte đã chiếm lại được chiến trận Marengo mà ông đã để mất. Sau đó, ông ký hiệp ước hoà bình Lunéville (Hiệp ước Lunéville thừa nhận nước Pháp sở hữu Bỉ, tả ngạn sông Rhin và bảo hộ cho nền độc lập các rước cộng hoà Batave, Helvétique, Cisalpine và Ligurienne). Cuối cùng là lập lại cách gọi phu nhân. Trước chế độ Cộng hoà, phụ nữ quý tộc được gọi là phu nhân. Trong thời kỳ cách mạng đổi cách gọi là nữ công dân. Napoléon khôi phục cách gọi phu nhân như trước vào hôm ông cho David đặt tượng Brutus tại điện Tuileries. Bây giờ những người cứng đầu tuy còn gọi đàn ông là nam công dân, song chỉ còn kẻ thô lỗ và vô giáo dục mới gọi phụ nữ là nữ công dân. Lẽ dĩ nhiên, chỉ những ai xứng đáng mới được đặt chân vào điện Tuileries.
Giờ đây, chúng ta đang ở ngày 30 tháng Pluviôse năm thứ IX (tức ngày 19 tháng Giêng năm 1801) trong cung điện của nhà Tổng tài thứ nhất Bonaparte - Cung điện Tuileries.
Từ căn phòng chứng kiến quá nhiều sự kiện này, tôi sẽ dùng hết khả năng để chuyển tới những ai đã sống ở hai phần ba thế kỷ này chân dung một con người huyền thoại, một người không chỉ mải lo tính cho sự thay đổi của nước Pháp mà còn lo tính đến sự quay đảo của thế giới. Đó là căn phòng rộng màu trắng đan xen những đường kẻ vàng, trong phòng kê hai chiếc bàn.
Một chiếc rất đẹp dành cho ngài Tổng tài thứ nhất. Ông đang ngồi ở đó, quay lưng về phía lò sưởi, cửa sổ phía bên phải. Đứng cạnh ông, cùng phía bên phải là Duroc, người cộng sự tin cẩn trên chiến trường suốt bốn năm qua của ông. Từ phòng này người ta cũng có thể đi thẳng đến phòng của Landoire, người phục vụ khiến ngài Tổng tài rất ưng ý, và các phòng lớn khác nhìn ra sân.
Vị Tổng tài thứ nhất ấy đang ngồi trên một chiếc ghế bành bọc đệm hình sư tử, tay xoay qua xoay lại con dao nhíp mãi không thôi. Trước mặt ông là một giá sách khổng lồ xếp không biết cơ man nào là bản đồ. Chệch về phía bên phải một chút, cạnh giá sách là cánh cửa thứ hai của căn phòng. Qua cánh cửa ấy là một phòng ngủ sang trọng, kế đến là một phòng khách. Trên trần nhà, hoạ sĩ Le Brun đã vẽ hình Louis XIV trong trang phục vô cùng lộng lẫy. Một tay hoạ sĩ khác, chắc chắn kém tài hơn người đầu tiên, nhưng lại tỏ ra thương tình trang trí cho bộ trang phục của nhà vua hình ảnh lá cờ ba màu khiến Bonaparte càng có lý khi nói với những người đến thăm: "Đám người phe Quốc ước này thật ngốc?" Đối diện với lối giao nhau duy nhất đang chiếu sáng cả căn phòng là một phòng thay đồ. Nó chẳng khác gì một phòng nguyện của Marie de Médicis. Căn phòng này có một cầu thang dẫn đến phòng ngủ của quý bà Bonaparte dưới tầng trệt.
Giống như hoàng hậu Marie-Antoinette, vợ vua Louis XVI, Joséphine cũng ghét những căn phòng quá rộng. Chính vì vậy bà đã chọn cho mình một căn phòng nhỏ ở điện Tuileries giống như hoàng hậu Marie-Antoinette đã làm khi ở Versailles.
Hầu như mọi ngày hoặc ít ra cũng ở thời điểm đó, ngài Tổng tài đều đi từ phòng thay đồ sang phòng làm việc của mình vào mỗi buổi sáng. Tôi nói hầu như bởi lẽ chỉ ở điện Tuileries, Bonaparte mới có một phòng tách riêng phòng của phu nhân Joséphine, một nơi ông có thể nghỉ lại mỗi khi xong việc quá muộn hoặc có vài cuộc tranh cãi với bà. Những cuộc tranh cãi tuy chưa liên tục nhưng xuất hiện ngày càng nhiều.
Chiếc bàn thứ hai, khiêm tốn hơn, được đạt gần cửa sổ. Viên thư ký làm việc ở đó với đống giấy tờ lộn xộn chất cao như cây dẻ.
Anh ta quay người về phía ngài Tổng tài cố gắng nghiêng đầu tránh cái nhìn đối diện. Duroc rất hiếm khi có mặt trong phòng, mỗi lần như vậy, viên thư ký chỉ đóng vai trò khán giả.
Viên thư ký ấy là Boumerine.
Các hoạ sĩ và nhà điêu khắc đã sử dụng hết tài năng để khắc hoạ những đường nét của Bonaparte và sau này là Hoàng đế Napoléon. Nhưng những con người ấy phải thừa nhận trong các bức tượng hay tranh, kiểu khuôn mặt của con người phi thường ấy, dù ở cương vị Tổng tài hay hoàng đế, họ không thể tạo được hình ảnh giống ông hoàn toàn.
Khi ông là Tổng tài, người ta có thể vẽ hay tạc cái sọ nhô cao, vầng trán đẹp, mái tóc rủ xuống thái dương chấm cả xuống vai, khuôn mặt ngăm đen, gầy và dài.
Khi ông là hoàng đế, người ta có thể tái hiện cái đầu giống như một tấm mề đay cổ xưa, phủ lên hai gò má nước da tái xanh dự báo sự chết yểu, mái tóc màu đen như gỗ mun càng khiến hai bên má thêm tái. Song, không cây chổi vẽ hay dao tạc nào có thể thổi vào đôi mắt ông ngọn lửa rực cháy hay sự u ám khi ông chám chú nhìn vào một chốn nào đó. Không ai thể hiện được cái nhìn chuyển sang sự đồng thuận nhanh như chớp, không cơn giận dữ nào khủng khiếp hơn hoặc không cái nhìn nào sánh bằng sự đằm thắm dịu dàng.
Người ta nói rằng ông có dung mạo đặc biệt cho mỗi chuỗi suy nghĩ nối tiếp nhau trong tâm hồn mình. Thân hình ông thấp bé chỉ cao gần năm bộ ba tuy nhiên, Kléber cao hơn ông hẳn một cái đầu đã từng đặt tay lên vai ông mà nói: "Thưa tướng quân, ngài vĩ đại bằng cả thế giới”.
Quả thực, ông hơn hẳn Kléber một cái đầu.
Bonaparte có đôi tay rất đẹp, ông tự hào về chúng và chăm chuốt chúng như phụ nữ vẫn làm. Ông có thói quen ngắm nhìn chúng nên chỉ đeo găng tay trái, để tay phải trần với cớ còn bắt tay quan khách nhưng thực ra là để ngắm và vuốt ve móng tay bằng chiếc khăn lụa.
Ông Turenne, người chăm lo việc trang phục cho hoàng đế, vì thế mà chỉ cho may găng tay trái. Riêng việc này cũng tiết kiệm được sáu ngàn phăng một năm.
Nghỉ ngơi với Bonaparte là điều không chịu nổi. Ông sẵn sàng đi đi lại lại ngay cả trong phòng mình. Ông đi chúi người ra phía trước như thể sức nặng từ các suy nghĩ khiến ông phải trĩu đầu xuống còn đôi tay chắp phía sau lưng.
Khi đang suy nghĩ khi để tuột mất ý nào đó, ông thường rung rung vai phải, răng nghiến chặt. Đây cũng là một thói quen thường thấy nhưng đôi khi có kẻ lại nói quá lên và cho rằng Bonaparte mắc chứng động kinh.
Bonaparte thích ngâm mình trong bồn tắm. Ông có thể ở đó vài giờ để đọc báo hay xem xét vài giấy tờ ông đã ký. Một khi đã vào phòng tắm, ông thả mình dưới vòi nước ấm mặc cho nước tràn ra khắp Bonaparte cũng thích ngủ. Nhiều lần, viên thư ký đến đánh thức ông dậy lúc bảy giờ sáng, ông còn phàn nàn: “Hãy để tôi ngủ thêm lát nữa? Hãy vào đánh thức tôi muộn nhất khi có thể, nếu có tin vui thì đừng đánh thức tôi, nhưng nếu tin xấu thì phải gọi tôi dậy ngay vì khi đó, không thể để mất một phút nào cả”.
Ngay khi Bonaparte thức dậy, người phục vụ Constant lo cạo râu và chải tóc cho ông. Trong lúc được cạo râu, Bonaparte cho người đọc báo. Ông luôn bắt đầu bằng tờ Le Moniteur, ngoài ra, ông cũng chú ý đến một số tờ báo của Anh hoặc của Đức. Nếu Boumerine đọc một trong số chục tờ báo trong nước phát hành thời đó là y rằng ông gạt đi: "Thôi thôi, họ chỉ nói những gì tôi muốn để họ nói thôi".
Vệ sinh buổi sáng xong, ông cùng Boumerine vào phòng làm việc ở đó, luôn dể sẵn thư từ phải đọc trong ngày, những bản báo cáo phải ký. Ông đọc thư, hướng dẫn trả lời và ký các văn bản.
Đúng mười giờ, cửa mở và người phục vụ nói: "Mời tướng quân dùng bữa?"
Bữa trưa rất đơn giản, chỉ có ba món và đồ tráng miệng. Hầu như luôn có món thịt gà trộn dầu và hành, giống như bữa lần đầu ông ăn hôm đánh trận Marengo và cũng kể từ đó, người ta gọi món này là món gà Marengo.
Bonaparte uống ít rượu vang, chỉ loại vang Bordeaux và Bourgogne. Sau bữa trưa hay bữa tối, ông uống thêm một tách cà phê. Nếu ông làm việc khuya hơn thường lệ, người ta mang thêm cho ông một cốc sô cô la.
Ngay từ sớm, ông đã hút một điếu thuốc nhưng cả ngày ông chỉ hút ba hoặc bốn điếu, hiếm khi hút cùng lúc. Thuốc lá của ông được đặt trong một chiếc hộp rất sang trọng bằng vàng hay san hô.
Hôm ấy, như thường lệ, Boumerine vào phòng làm việc từ sáu rưỡi, phân loại thư từ. Ông đặt thư quan trọng xuống dưới cho Bonaparte đọc sau và sẽ nhớ lâu hơn.
Đồng hồ điểm bảy tiếng là khi phải đi đánh thức tướng quân dậy. Nhưng Boumerine rất ngạc nhiên khi thấy phu nhân Bonaparte ngủ một mình và đang khóc. Cũng không cần nói thêm là Boumerine có một chìa khoá phòng ngủ của Bonaparte. Anh ta có thể ra vào đó bất cứ lúc nào.
Khi thấy Joséphine đang khóc một mình, anh ta định lui ra nhưng phu nhân vốn quý mến và tin tưởng Boumerine đã gọi anh ta lại ngồi gần giường.
Boumerine lại gần, trong lòng rất lo lắng.
- Thưa phu nhân, đã có chuyện gì xảy ra với ngài Tổng tài ư?
- Không, Boumerine, không phải thế - Joséphine đáp - Chuyện xảy ra với tôi...
- Sao cơ thưa phu nhân?
- Ôi, Boumerine thân mến? Tôi thật bất hạnh?
Boumerine bật cười nói:
- Thế thì tôi đã đoán được chuyện gì rồi.
- Những người cung ứng... - Joséphine ấp úng.
- Không chịu mang hàng đến cho phu nhân chứ gì?
- Ôi! Nếu chỉ có vậy thì đã tốt!
- Họ đòi được trả tiền chứ gì? - Boumerine vừa nói vừa cười.
- Họ còn doạ truy tôi đến cùng! Thử nghĩ xem tôi sẽ khó xử ngần nào khi một thư đòi nợ rơi vào tay Bonaparte hả Boumerine thân mến!
- Phu nhân nghĩ họ dám ư?
- Tôi chắc chắn.
Không thể!
- Đây này - Và Joséphine lấy từ dưới gối ra một tờ giấy in hình biểu tượng của chế độ Cộng hoà, trong giấy yêu cầu ngài Tổng tài thứ nhất phải trả cho phu nhân Bonaparte một khoản bốn mươi ngàn phăng. Thật may là tờ giấy này rơi vào tay người vợ chứ không phải chồng. Giấy đòi nợ có ký tên phu nhân Giraud.
- Chà chà - Boumerine nói - Chuyện nghiêm trọng đây! Phu nhân đã mua đồ cho cả nhà từ người phụ nữ này sao?
- Không, Boumerine thân mến, khoản này chỉ cho mình tôi.
- Mình phu nhân?
- Phải.
- Nhưng mươi năm qua, chẳng lẽ phu nhân chưa thanh toán sao?
- Tôi đã thanh toán rồi. Tôi đã trả hết nợ vào ngày 1 tháng Giêng năm ngoái. Tất cả là ba trăm ngàn phăng. Chuyện này khiến Bonaparte nổi giận đùng đùng. Nghĩ lại tôi vẫn chưa hết sợ.
- Và phu nhân tiêu hết bốn mươi ngàn phăng từ ngày một tháng Giêng năm ngoái đến nay chỉ để mua găng tay?
- Chắc thế, vì họ đòi tôi ngần ấy mà.
- Vậy phu nhân muốn tôi làm gì bây giờ?
- Tôi muốn, nếu sáng nay Bonaparte vui vẻ, phiền ông nói giúp với chồng tôi một tiếng về chuyện này.
- Nhưng trước hết tôi muốn biết sao tướng quân không ở cạnh phu nhân? Hay trong nhà lại có chuyện? - Boumerine hỏi.
- Không hề. Tối qua, tướng quân rất vui vẻ đi cùng Duroc, như tướng quân nói, là thử tinh thần của người Paris. Chắc tối qua về muốn không muốn làm tôi thức giấc nên tướng quân đã ngủ trong phòng thay đồ.
- Thế nếu tướng quân vui vẻ, khi nói về khoản nợ của phu nhân, nếu tướng quân hỏi bao nhiêu, tôi biết trả lời thế nào?
- Ôi Boumerine! - Joséphine vùi đầu vào gối.
- Chắc một con số đáng sợ phải không?
- Khủng khiếp lắm.
- Thế là bao nhiêu?
- Tôi không dám nói cho ông biết.
- Ba trăm nghìn phăng?
Joséphine thở dài.
- Sáu trăm nghìn...?
Joséphine lại thở dài, lần này còn não nề hơn lần trước.
- Phải thừa nhận là phu nhân làm tôi sợ đấy - Boumerine nói.
- Tôi đã thức suốt đêm tính toán cùng phu nhân Hulot, người bạn của tôi, chị ấy giỏi tính hơn tôi, ông biết đấy, tôi chẳng hiểu gì cả.
- Vậy phu nhân nợ bao nhiêu?
- Hơn một triệu hai trăm nghìn phăng.
Boumerine phải lùi lại một bước.
- Phu nhân nói đúng - Anh ta nói và lần này không cười nữa - Ngài Tổng tài sẽ rất giận dữ.
- Chúng ta sẽ chỉ nói với tướng quân một nửa thôi.
- Cách đó không hay đâu! - Boumerine lắc đầu - Trong lúc này tôi khuyên phu nhân nên thú thực là hơn.
- Không đâu Boumerine, không bao giờ!
- Nhưng phu nhân sẽ xoay sở như thế nào với sáu trăm nghìn còn lại?
- Trước tiên tôi sẽ không nợ nữa, như thế đã là quá khổ sở rồi.
- Nhưng sáu trăm nghìn? - Boumerine nhắc lại.
- Tôi sẽ tiết kiệm để trả dần.
- Phu nhân nhầm rồi, nếu ngài Tổng tài không quan tâm đến chuyện sáu trăm nghìn thì chuyện sáu trăm nghìn hay một triệu hai cũng như nhau. Ngược lại, nếu phu nhân giấu giếm, tướng quân sẽ càng giận hơn. Ngài sẽ chi khoản một triệu hai trăm nghìn phăng rồi phu nhân sẽ mất ngài mãi mãi.
- Không, không - Joséphine kêu lên - Đừng nài thêm nữa Boumerine. Tôi biết tính tướng quân. Tướng quân sẽ giận điên cuồng mà tôi thì không bao giờ trút được cơn thịnh nộ ấy nữa.
Đúng lúc đó, tiếng chuông từ phòng Bonaparte vang lên gọi người phục vụ nhưng thực ra là muốn hỏi xem Boumerine ở đâu.
- Tướng quân đấy - Joséphine nói - Tướng quân đã ở phòng làm việc rồi. Hãy đến đó và nếu tướng quân vui vẻ, ông biết rồi đấy.
- Một triệu hai trăm ngàn phăng đúng không? - Boumerine hỏi.
- Không, sáu trăm nghìn, không hơn một xu!
- Phu nhân chắc chứ?
- Tôi xin ông đấy.
- Đồng ý.
Boumerine lao về phía cầu thang nhỏ dẫn đến phòng làm việc của ngài Tổng tài thứ nhất.
Thành Hambourg tự do đã trả khoản nợ của Joséphine ra sao?
Khi Boumerine bước vào phòng làm việc, anh ta thấy Bonaparte đã ngồi bên bàn làm việc đọc thư từ do mình săp xếp.
Hôm nay, ông mặc quân phục cấp tướng của nền Cộng hoà. Đó là chiếc áo màu xanh không cầu vai chỉ có cành nguyệt quế vàng, chiếc quần da hoẵng, áo gilê đỏ vạt lớn và đôi ủng cao.
Vừa nghe tiếng bước chân thư ký của mình lại gần, Bonaparte khẽ quay người lại.
- Chào Boumerine, tôi nhấn chuông gọi Landoire để cho mời anh.
- Tôi đã xuống phòng phu nhân, tôi tưởng tướng quân ở đó.
- Không, tối qua tôi ngủ trong căn phòng ngủ lớn.
- Ái chà? - Boumerine thốt lên - Trên giường nhà Bourbon?
- Xin thề là đúng như vậy.
- Ngài ngủ ở đó thế nào?
- Tệ lắm. Bằng chứng là tôi đã dậy sớm không cần anh phải gọi. Mọi thứ ở đó đều quá mềm mại đối với tôi.
- Ngài đã đọc ba lá thư tôi xếp riêng ra chưa, thưa tướng quân?
- Rồi, bà goá của một phó tham mưu bị chết trong trận Marengo nhờ tôi làm cha đỡ đầu cho con trai bà ta.
- Tôi phải trả lời sao đây?
- Rằng tôi đồng ý. Dura sẽ thay tôi đi, đứa trẻ sẽ mang tên Napoléon người mẹ sẽ có một khoản 500 phăng có chuyển hồi cho con trai. Anh trả lời theo ý đó.
- Còn một người tin vào vận may của ngài, xin ngài ba con số để chơi lô tô.
- Bà này chắc bị điên, nhưng vì bà ta đã tin vào ngôi sao chiếu mệnh của tôi nên dù không bao giờ trúng, bà ta cũng tin rằng sẽ trúng. Anh hãy trả lời rằng người ta chỉ trúng số khi người ta không chơi. Bằng chứng là bà ta sẽ không bao giờ trúng khi mua vé. Ngày nào bà ta không mua bà ta sẽ trúng ba trăm phăng.
- Vậy là tôi phải gửi cho bà ấy ba trăm phăng?
- Đúng vậy.
- Còn lá thư cuối, thưa tướng quân?
- Tôi vừa bắt đầu đọc thì anh vào.
- Xin tướng quân tiếp tục, nó sẽ làm ngài thích thú đấy ạ.
- Anh đọc nó cho tôi, chữ viết run quá khiến tôi phát mệt.
Boumerine vừa cầm lá thư vừa cười.
- Tôi biết điều gì khiến anh cười rồi - Bonaparte nói.
- Tôi không chắc về điều đó đâu thưa tướng quân - Boumerine đáp.
- Anh tự nhủ rằng khi người ta đọc chữ của tôi, người ta có thể phải đọc từng nét ngay cả quan toà và những nhà biện lý chứ gì?
- Thú thực ngài nói rất đúng.
Boumerine bắt đầu đọc:
Jersey, ngày 26 tháng Giêng năm 1801
Thưa tướng quân, tôi thiệt nghĩ sau chuyến công du lớn trở về của tướng quân, người ta sẽ ý tứ không làm bận lòng ngài thêm để nhắc tên tôi trong tâm trí ngài. Chỉ có điều, có lẽ ngài sẽ ngạc nhiên vì một chuyện cỏn con mà tôi hân hạnh được viết cho ngài sau đây.
Thưa tướng quân, ngài sẽ nhớ lại khi cha ngài đi đón các quý anh trai của ngài ở trường Autun hồi gặp ngài ở Brienne, ngày ấy, ông cụ không có tiền. Ông dã hỏi vay tôi 25 đồng louis, tôi đã rất vui vẻ cho ông vay, khi trở về ông đã không có dịp trả lại tôi. Lúc tôi rời Ajacco, bà cụ mẹ ngài đã xoay sở để đưa cho tôi chút ít nhưng tôi không nhận và nói rằng nếu ở địa vị tôi, bà cũng sẽ làm thế. Tôi trao lại ông Souires tờ ghi nợ và nhờ ông giữ hộ. Tôi thề là lúc thuận tiện, ông ấy cũng sẽ không tìm lại nó vì cuộc cách mạng nổ ra.
Có lẽ ngài sẽ lấy làm lạ khi chỉ vì một khoản ít ỏi ấy mà tôi lại khiến ngài bận tâm; nhưng hoàn cảnh của tôi bây giờ thật éo le, và cái khoản nhỏ nhoi kia giờ đây lại là kếch xù với tôi. Tôi bị lưu đầy trục xuất khỏi quê hương, phải trốn trong hòn đảo nơi cái gì cũng đắt đỏ đến nỗi phải giàu có mới sống được ở đây. Vậy mong ngài hãy đặc ân cho phép tôi lấy khoản tiền mọn mà ngày xưa tôi lại coi không là to tát lắm.
Bonaparte gật gật đầu, Boumerine cũng nhìn thấy cơ chỉ đó
- Ngài còn nhớ người đàn ông này không, thưa tướng quân? - Viên thư ký hỏi.
- Rất rõ - Bonaparte nói - như thể chuyện mới xảy ra hôm qua. Khoản tiền đó được đưa đến ngay cho tôi tại Brienne, chắc ông ta là Durosel.
Boumerine đưa mắt liếc nhìn chữ ký.
- Đúng vậy - Anh ta nói - Nhưng họ của ông ta có thể giúp ta dễ tìm hơn.
- Ông ta tên là gì thế?
- Durosel Beaumanoir
- Phải hỏi xem liệu họ Beaumanoir ấy có phải vùng Bretagne không.
- Tôi tiếp tục chứ?
- Tất nhiên.
Boumerine đọc tiếp:
“Thưa tướng quân, ngài sẽ hiểu ở tuổi 86, sau khi phục vụ tổ quốc gần sáu mươi năm liên tục, thật đau đớn khi bị săn đuổi khắp nơi, bị buộc phải lưu lại Jersey hòng mong sự cứu giúp ít ỏi từ chính phỉ dành cho những người nhập cư Pháp.
Tôi nói người nhập cư Pháp vì người ta bắt tôi phải thế. Tôi không hề muốn vậy mà chỉ mắc tội duy nhất là cựu linh mục lâu đời nhất vùng và là người trang trí cây đại thập tự Saint-Louis.
Một tối, người ta đến để sát hại tôi, họ đạp cửa xông vào may nhờ những tiếng kêu của hàng xóm báo hiệu, tôi chỉ kịp chạy thoát thân không mang theo được gì. Mạng già của tôi phải chịu hiểm nguy trên đất Pháp! Tôi bỏ lại toàn bộ của cải, đồ đạc và chằng biết đặt chân nơi đâu trên quê hương mình. Rồi ở đây, tôi gặp được một người không nhà còn già nua hơn tôi. Tôi còn người mẹ vợ tám chục tuổi, bà không được một khoản nào từ tài sản của tôi với cớ tài sản của tôi đã bị tịch thu. Tôi trắng tay và đến chết mất nếu mọi chuyện không thay đổi.
Kính chào tướng quân.
Kẻ phục vụ thấp kém, Durosel Beaumanoir"
- Thưa tướng quân, ngài nói gì đây?
- Tôi thấy - vị Tổng tài thứ nhất hơi hạ giọng- thật sự xúc động trước chuyện này. Khoản nợ này rất thiêng liêng Boumerine ạ Hãy viết cho vị linh mục Durosel là tôi đồng ý. Anh hãy gởi mười ngàn phăng trong khi chờ có thể hơn vì tôi muốn làm nhiều hơn cho người đã giúp cha tôi. Tôi sẽ chăm sóc ông ấy... Nhưng, nhân nói đến nợ, Boumerine này, tôi có chuyện nghiêm túc nói với anh đây.
Bonaparte ngồi im nhíu mày và đứng lại gần ông.
- Tôi muốn nói đến khoản nợ của Joséphine.
Boumerine rùng mình.
- Ngài có tin đó từ đâu?
- Từ dư luận.
Boumerine muốn hỏi tên người báo tin nhưng rồi anh ta không dám.
- Cậu hãy thử nghĩ xem (đôi khi Bonaparte vẫn quên và xưng hô với người bạn cũ một cách thân mật) tôi đã đi cùng Duroc và nghe được chuyện người ta nói.
- Thế người ta nói xấu về vị Tổng tài thứ nhất với ngài sao?
- Tôi còn khích để họ nói xấu và không có Duroc có lẽ người ta đã bắt chúng tôi về Château d’ Eau rồi.
- Tôi không hiểu giữa những lời ca ngợi ngài Tổng tài thứ nhất như vậy làm sao ngài lại nghe được khoản nợ của phu nhân Bonaparte?
- Bên cạnh những lời ca ngợi dành cho Tổng tài, người ta cũng xì xào bàn tán về vợ ông ta. Người ta nói rằng phu nhân Bonaparte yêu chồng bằng phục trang khiến bà ta nợ nần khắp nơi, chỉ một cái váy cũng hàng trăm đồng louis, một cái mũ đơn giản cũng tốn hai trăm phăng. Tôi không tin tất cả chuyện đó, cậu biết đấy nhưng không có lửa làm sao có khói. Năm trước tôi đã phải trả khoản nợ ba trăm ngàn phăng. Cô ấy vin cớ là tôi không gửi tiền từ Ai Cập về. Cũng không sao. Nhưng bây giờ đã khác mỗi tháng tôi chỉ cho cô ấy sáu ngàn phăng tiền trang phục. Tôi nghĩ thế là đủ. Cũng vì lý do ấy mà dân chúng đã thất tín với hoàng hậu Marie-Antoinette đáng thương đấy. Cậu phải đi nói với Joséphine chuyện này và coi đó là lệnh.
- Ngài không biết là tôi mừng nhường nào khi chính tự ngài đề cập đến chuyện này đâu. - Boumerine nói - Sáng nay, đúng lúc ngài sốt ruột chờ tôi là lúc phu nhân Bonaparte xin tôi nói với ngài về tình thế nan giải của bà ấy.
- Tình thế nan giải ư Boumerine? Anh nghe được gì? - Bonaparte hỏi lại không dùng từ thân mật nữa.
- Phu nhân nói bà rất khổ sở.
- Vì ai?
- Vì chủ nợ.
- Vì chủ nợ! Tôi tưởng đã giúp cô ấy thoát khỏi bọn họ rồi.
- Cách đây một năm thì đúng thế.
- Còn bây giờ?
- Bây giờ, vị thế của phu nhân đã thay đổi hoàn toàn. Cách đây một năm, phu nhân mới chỉ là vợ của tướng quân Bonaparte, ngày nay, bà đã là vợ của Tổng tài thứ nhất.
- Thôi đi Boumerine, đừng để tôi nghe những câu tương tự thế nữa.
- Đó chỉ là ý của riêng tôi thôi, thưa tướng quân.
- Lẽ ra, phải anh là người chịu trách nhiệm trả nợ mới đúng.
- Tôi cũng không mong gì hơn. Hãy giao cho tôi một khoản và tôi sẽ thanh toán nhanh chóng, tôi xin đảm bảo như vậy.
- Anh cần bao nhiêu?
- Tôi cần bao nhiêu ư...? à? Vâng... một khoản...
- Bao nhiêu?.
- Một khoản mà phu nhân Bonaparte cũng không dám nói với ngài.
- Sao cơ! Không dám ư? Còn anh - Tôi cũng không dám, thưa tướng quân.
- Anh cũng không dám thì chắc là núi tiền rồi!
Boumerine thở dài.
- Thế thì thanh toán bằng năm ngoái vậy, tôi giao cho anh ba trăm nghìn phăng...
Boumerine im bặt, Bonaparte lo lắng nhìn anh ta.
- Nói đi chứ đồ ngốc!
- Vâng, thưa tướng quân, nếu ngài giao cho tôi ba trăm nghìn quan, tôi e ngài mới thanh toán được một nửa số nợ.
- Một nửa? - Bonaparte bật dậy kêu lên - Sáu trăm nghìn phăng. Cô ta nợ... sáu trăm nghìn phăng...
Boumerine gật đầu.
- Cô ta nói với anh như thế à?
- Vâng, thưa tướng quân.
- Dựa vào cái gì mà cô ta muốn tôi trả sáu trăm nghìn phăng này chứ? Bằng thu nhập năm trăm nghìn phăng kiếm được từ chức Tổng tài chắc?
- Chắc phu nhân cho rằng ngài có vài khoản tiết kiệm.
- Sáu trăm nghìn phăng...? Bonaparte nhắc lại - Trong khi tôi chỉ trả một trăm phăng tiền trợ cấp cho người đàn bà goá và đám con của lính trận hi sinh ở Pyramides và ở Marengo thì vợ tôi tiêu hết sáu trăm nghìn phăng cho việc ăn mặc. Tôi còn không thể cho hết chúng được, chúng phải sống cả năm bằng 100 phăng đó vậy mà phu nhân Bonaparte lại mặc chiếc váy đắt hàng trăm đồng louis, những cái mũ tốn hai trăm phăng. Chắc anh nghe nhầm, không phải sáu trăm nghìn đúng không Boumerine?
- Tôi nghe rất rõ thưa tướng quân. Chỉ mới hôm qua, phu nhân còn nhận được hoá đơn bốn mươi nghìn phăng tiền găng tay.
- Anh nói gì...? - Bonaparte kêu lên.
- Bốn mươi nghìn phăng tiền mua găng tay thưa tướng quân. Vậy đấy, tối qua phu nhân tính toán cùng phu nhân Hulot, bà đã khóc suốt đêm, sáng nay tôi vẫn còn thấy bà đám đìa nước mắt.
- Ái chà! Cô ta khóc cơ đấy? Khóc vì hổ thẹn, vì ăn năn đấy!
- Bốn mươi nghìn phăng tiền mua găng tay...! Trong bao lâu?
- Một năm - Boumerine đáp.
- Trong một năm! Số tiền đó nuôi được cả bốn mươi nhà...!
- Boumerine, tôi muốn xem mọi ghi chép ấy.
- Khi nào ạ?
- Ngay lập tức. Đã tám giờ rồi. Chín giờ có cuộc hẹn gặp Cadoudal vẫn còn thời gian, nhanh lên Boumerine, ngay lập tức?
- Ngài nói đúng, thưa tướng quân. Chúng ta hãy giải quyết ngay trong lúc chúng ta còn ở chủ đề này.
- Hãy mang mọi giấy tờ lại đây, tất cả anh nghe rõ chưa, chúng ta sẽ cùng xem.
- Tôi chạy đây, thưa tướng quân.
Boumerine chạy xuống cầu thang dẫn đến phòng của phu nhân Bonaparte.
Còn lại một mình, ngài Tổng tài bắt đầu sải bước, tay chắp sau lưng mặc vai và miệng giật giật, ông lẩm bẩm.
- Lẽ ra mình nên nhớ những gì Junot nói bên suối Messoudia, lẽ ra mình nên nghe Joseph và Lucien, em trai mình khuyên không nên gặp lại cô ta sau khi trở về. Nhưng làm sao không gặp Hortense và Eugène được! Ôi những đứa trẻ đáng yêu dù chúng chỉ là con riêng của cô ta! Chúng làm mình xích lại với cô ta hơn?
"Ôi! Li dị! Mình sẽ làm điều đó tại Pháp, mình sẽ chia tay người đàn bà không đẻ cho mình đứa con nào lại còn khiến mình phá sản nữa”.
- Thưa tướng quân - Boumerine vừa nói vừa bước vào - Ngài sẽ không phá sản chỉ với sáu trăm nghìn phăng đâu, vả lại phu nhân Bonaparte còn trẻ, còn ở tuổi sinh cho ngài một quý tử để kế nghiệp Tổng tài sau bốn mươi năm nữa.
- Lúc nào anh cũng bênh cô ta - Bonaparte nói và véo tai Boumerine khiến anh này phải bật kêu lên.
- Biết làm sao, thưa tướng quân, tôi ủng hộ cái đẹp, cái tốt và yếu đuối Bonaparte bực bội nhìn đám chứng từ, ghi chép mà Boumerine vừa mang tới và rút đại một tờ:
- Ba mươi tám cái mũ... trong một tháng! Cô ta định đội hai chiếc một ngày chắc? Bonaparte giận dữ ném hoá đơn xuống và nhặt tờ khác - Cửa hàng mỹ phẩm của Tiểu thư Martin. Ba nghìn ba trăm lẻ sáu phăng tiền son: một nghìn bảy trăm bốn mươi chín phăng chỉ trong tháng sáu. Cây son đắt hàng trăm phăng? Hãy nhớ lấy cái tên này nhé Bourrỉenne, một con mụ đáng bị gửi đến nhà tù dành cho phụ nữ Saint-Lazare. Tiểu thư Martin, anh nghe rõ chưa?
- Vâng, thưa tướng quân.
- A! Lại còn váy nữa này. Ông Leroy... ngày xưa người ta chỉ có thợ may, bây giờ lại đẻ ra nhà thiết kế cho phụ nữ nữa. Một trăm năm mươi cái váy trong năm, bốn trăm nghìn phăng tiền váy?
- Nếu cứ như thế này thì khoản nợ không chỉ là sáu trăm nghìn mà hàng triệu khéo lát nữa lên đến triệu hai cũng nên.
- Ồ thưa tướng quân - Boumerine hồ hởi nói - Còn có giảm giá kèm theo nữa chứ.
- Ba cái váy năm nghìn phăng chứ gì?
- Vâng - Boumerine nói - Nhưng có sáu cái váy chỉ năm trăm phăng thôi.
- Anh cười gì thế - Bonaparte nhíu mày.
- Không, tôi có cười đâu thưa tướng quân, nhưng có điều tôi thiết nghĩ một người như ngài không đáng để mình tức giận vì một chuyện như thế.
- Thử hỏi Louis XVI mà xem, ông ta là vua mà còn nổi giận đùng đùng huống hồ là tôi, thế mà ông ta còn có tiền phụ cấp là 25 triệu cơ đấy?
- Ngài cũng vậy và sẽ như vậy khi ngài muốn, thậm chí còn hơn cả vua Louis XVI thưa tướng quân. Vả lại, Louis là một kẻ đáng thương, ngài biết đấy.
- Một người dũng cảm thì có!
- Tôi thật muốn biết có phải người ta đã nói về lòng can đảm của ngài Tổng tài giống như ông ấy đã nói với tôi hay không.
- Ít ra với đám váy áo năm nghìn phăng mà nhìn đẹp như những chiếc váy đẹp thời Louis XVI, loại chỉ mất năm chục mét vải, thì tôi còn hiểu được, đằng này với những thứ khiến chúng nhìn như dù che mưa thì...
- Thì cũng phải theo mết chứ thưa tướng quân.
- Chính thế, thế mới làm tôi bực thế này. Chúng ta đâu có trả tiền vải? Nếu chỉ vải không thôi thì chỉ đến xưởng vải là xong, chúng ta trả tiền cho đường cắt bác học của tay Leroy thì có: năm trăm tiền vải còn bốn nghìn cho kiểu cách. Mốt đấy! Bây giờ thì kiếm đâu ra sáu trăm nghìn để trả cho "mốt" đây.
- Chẳng phải chúng ta còn bốn triệu đó sao?
- Bốn triệu! Bốn triệu nào?
- Khoản tiền mà nghị viện Hambourg vừa trả cho ngài để được phép chuộc hai người Ai len mà ngài đã cứu mạng họ ấy.
- À phải, Napper - Tandy và Blackwall.
- Tôi nghĩ có khi bốn triệu rưỡi chứ không phải bốn triệu mà người trung gian, ngài Chapeau-Rouge, đã trả cho tướng quân thì đúng hơn.
- Quả thực như vậy - Bonaparte vừa nói vừa cười, trong lòng vui trở lại khi nhớ đến chuyến đi đến thành phố tự do Hambourg - Tôi không biết liệu mình có quyền hành động như thế hay không, tuy nhiên tôi đã trở về từ Ai Cập, chính những nhục nhã lại khiến tôi làm thân với những kẻ xa hoa đấy.
Đúng lúc đó, chuông đồng hồ điểm chín giờ. Cửa phòng bật mở, Rapp, người phục vụ, bước vào thông báo Cadoudal và hai tuỳ tùng đang chờ.
- Được rồi, cứ thế nhé - Bonaparte nói với Boumerine - Hãy lấy sáu trăm ngàn phăng từ khoản đó, nhưng đừng để tôi nghe thấy chuyện này lần nữa đấy.
Rồi Bonaparte đi gặp viên tướng miền Bretagne.
Cửa phòng vừa khép lại, Boumerine đã lại chuông gọi Landoire.
- Hãy đi báo với phu nhân Bonaparte rằng tôi có tin vui muốn cho bà biết. Nhưng vì tôi không dám bỏ phòng làm việc khi chỉ có một mình, tôi chỉ có một mình anh nghe rõ chưa Landoire, nên phiền bà đến gặp tôi.
Thấy Boumerine quả quyết là tin vui, Landoire vội chạy về phía cầu thang.
Tất cả mọi người, bắt đầu bằng Bonaparte, đều yêu quý Joséphine
Lần đó, không phải là lần đầu tiên Bonaparte gắng vãn hồi cho phe Cộng hoà và thiết lập mối liên kết mong manh với tướng Cadoudal.
Có một việc đã xảy đến với ông sau chuyến trở về từ Ai Cập. Chuyện ấy đã để lại trong ông một kỷ niệm sâu sắc và còn tiếp diễn mà chúng ta sẽ biết sau đây:
Ngày 17 Vendemieire năm thứ VIII (tức ngày 9/10/1799) như chúng ta đều biết, Bonaparte đã trở về và cập bến ở Frejus chưa đến 40 ngày dù ông vừa về từ Alexandrie.
Ông nhanh chóng lên xe cùng người tuỳ tùng tin cẩn Roland de Montrevel để trở về Paris.
Khoảng bốn giờ chiều hôm đó ông đã đến Avignon, cho dừng xe cách cửa Oulle năm chục bước trước lâu đài Palais-Egalité (vừa đổi lại tên về với tên vốn có từ đầu thế kỷ XVIII là Palais-Royal). Ông vội vã bước xuống trong nhu cầu chung của mọi người phải thoả mãn vào khoảng từ bốn đến sáu giờ chiều hàng ngày, đó là ăn bữa tối dù ngon hay dở.
Ông chủ khách sạn không nhận thấy điểm gì đặc biệt của Bonaparte ngoài bước đi dứt khoát giọng nói trầm, hỏi ông muốn ăn riêng hay ngồi chung ở phòng ăn.
Bonaparte suy nghĩ một lát. Vì vừa đặt chân về Pháp nên ông chưa được mọi người biết nhiều, người ta cứ ngỡ ông còn đang ở Ai Cập. Với bộ quần áo thông dụng thời bấy giờ mà ông và viên sĩ quan tuỳ tùng đang mặc cộng với ý muốn được mắt thấy tai nghe tình hình ở đây nên ông không sợ bị nhận ra. Vả lại, ăn ở phòng ăn chung sẽ nhanh hơn nên ông quyết định ăn tại đây.
Rồi quay sang người đánh xe, dặn dò:
- Một tiếng nữa phải thắng ngựa vào xe cho tôi đấy.
Ông chủ khách sạn dẫn đường cho những vị khách mới đến ngồi vào bàn của họ. Hai chàng trai trẻ gồm Bonaparte chỉ độ hai chín hay ba mươi và Roland hai mươi sáu tuổi ngồi xuống chiếc bàn tách biệt với những thực khách khác bằng một lối đi nhỏ.
Bất cứ ai trong số có mặt hôm đó đều có một cảm giác đặc biệt trước hai thanh niên ấy. Mọi con mắt đều đổ dồn về phía họ khiến trong chốc lát, họ trở thành tâm điểm chú ý.
Mọi người ở đây vốn vẫn là khách quen tới ăn hay trọ, một số đi từ Marseille đến Lyon bằng xe ngựa, một thương lái buôn rượu vang từ Bordeaux đến Avignon thì lưu lại với một số lý do mà chúng ta sẽ biết sau này.
Dáng vẻ của hai người mới kia khác hoàn toàn với họ khiến sự tò mò của họ tăng gấp đôi. Tuy quần áo mặc giống nhau, ủng cao, quần chẽn ngắn, đuôi áo dài và mũ rộng vành, dù xuất hiện trước dáng vẻ bình đẳng nhưng người đi sau vẫn có điểm khác biệt không phải bởi tuổi tác mà do vị thế xã hội thấp hơn. Ngoài ra, anh ta gọi người đi trước là công dân trong khi ông gọi người đi cùng chỉ bằng tên Roland.
Cũng giống như các trường hợp tương tự, sau những phút lạ lẫm, tò mò những ánh mắt rời khỏi họ và tiếp tục trở lại câu chuyện đang dở dang.
Họ nói về một chủ đề đáng chú ý đối với hai thanh niên đó là phản ứng của phe cách mạng trước lời đề nghị mới được đưa ra của chế độ quân chủ. Khách hàng tự do nói về một cuộc phục quyền của triều đình Bourbon, một việc không thể trì hoãn thêm sáu tháng. Chuyện này sẽ nằm ngoài tầm tay Bonaparte vì ông vẫn ở Ai Cập. Lyon, một trong những thành phố không thể chịu đựng hơn trong suốt cuộc cách mạng của phe Cộng hoà đã tất yếu trở thành lò mưu phản.
Do đó, sẽ có một chính phủ lâm thời có chính quyền hoàng gia, bộ tham mưu cũng của hoàng gia và quân đội cũng của hoàng gia.
Ai cũng biết, việc trả chi phí cho quân đội để duy trì cuộc chiến liên tục ở Vendée và Morbihan khiến phe Bảo hoàng phái tốn tiền, rất nhiều tiền. Nước Anh có thể chu cấp thêm nhưng không khả quan lắm. Mặt khác một mình phe Cộng hoà cũng phải chiến đấu với không chỉ một kẻ thù. Đã vậy thay vì liến hành thoả hiệp một cách khó khăn với phe Cộng hoà, một việc dễ sẽ bị bác bỏ, phe Bảo hoàng lại tổ chức những băng đảng chuyên đi thúc thuế và tấn công xe tiền ngân khố nhà nước.
Những dư luận đạo đức thời đó coi đây không phải là vụ trộm cắp hay hành động thông thường mà là việc ăn cướp ngân quỹ quốc gia.
Một trong những băng đảng ấy hành động ngay trên tuyến đường Lyon - Marseille. Đúng lúc hai vị khách trẻ ngồi vào bàn ăn, bên ngoài cũng có một vụ chặn xe chở khoảng sáu mươi nghìn phăng của chính phủ, việc bắt bớ diễn ra ngay giữa thanh thiên bạch nhật trên đoạn Marseille - Avignon, giữa phố Lambesc và Pont-Royal. Đám kẻ cướp, nếu người ta có thể gọi các nhà quý tộc như vậy, không hề giấu giếm người đánh xe mang tiền đi đâu. Tiền sẽ được chuyển qua nước Pháp bằng những phương tiện chắc chắn đến Bretagne nơi chiến tuyến của quân đội tướng Cadoudal.
Tất cả những chuyện đó đều mới mẻ, kỳ lạ và hầu như khó tin với Bonaparte và Roland, những người đã xa nước Pháp hai năm. Điều này cũng khiến các tầng lớp xã hội dưới sự lãnh đạo của chế độ Đốc chính không khỏi có sự chấn động. Sự việc xảy ra ngay trên con đường mà hai người vừa đi qua. Người kể lại là nhân chứng sống của cảnh tượng ấy. Ông ta là lái buôn rượu vang từ Bordeaux bị chặn từ hôm qua.
Người lấy làm lạ trước những chi tiết câu chuyện nhất ngoài hai chàng trai đi xe ngựa, Bonaparte và Roland đang mải chăm chú nghe kia còn có những khách qua đường khác. Đám khách là dân địa phương thì quen với những chuyện như vậy đến nỗi họ có thể kể thêm chi tiết khác thay vì lắng nghe.
Thương gia buôn rượu vang trở thành tâm điểm chú ý. Ông ta tỏ vẻ lịch thiệp trả lời hết mọi câu hỏi đưa ra.
- Này công dân - Một người đàn ông to béo ngồi đối diện một phụ nữ cao, gầy, khô đét đang run tái người ngỡ như nghe thấy tiếng xương va vào nhau răng rắc cất tiếng hỏi - Có thật ngài vừa đi qua đoạn đường xảy ra vụ cướp không?
- Đúng vậy, giữa Pont-Royal và Lambesc, ngài có biết chỗ giao nhau của hai quả đồi nơi có nhiều đá nhô lên không?
- Ồ phải rồi - Người phụ nữ nói và níu chặt tay chồng. Tôi biết chỗ đó, em đã bảo anh, chắc anh còn nhớ chứ, chỗ ấy rất khó đi. Tôi thích qua đó vào ban ngày hơn là ban đêm.
- Ôi thưa phu nhân - Một thanh niên như muốn cố tình nhấn đến yếu tố thời đại qua việc dùng từ ngữ của chốn cung đình - Phu nhân biết thừa rằng với Bạn đồng hành của Jéhu thì ngày hay đêm đâu quan trọng gì.
- Đúng vậy - Người buôn rượu nói - Giữa ban ngày ban mặt, khoảng mười giờ sáng thì chúng tôi bị chặn lại.
- Chúng có bao nhiêu tên? - ông béo hỏi.
- Bốn tên.
- Chúng chờ sẵn dưới đường à?
- Không, chúng phi ngựa đuổi theo, vũ khí đầy người và đeo mặt nạ.
- Thói quen của họ đấy - Người thanh niên nói - Có phải sau đó họ nói: Đừng chống lại, vô ích, như thế ngươi sẽ không sao, chúng ta chỉ cần tiền của chính phủ thôi, đúng không?
- Không sai một từ nào, công dân ạ.
- Phải rồi - Người thanh niên nói tiếp ra vẻ biết rất rõ - Hai người nhảy xuống ngựa, nắm dây cương cho đồng bọn rồi buộc lái xe giao tiền.
- Này công dân - ông béo nói đầy ngưỡng mộ - Anh kể chuyện cứ như thật ấy.
- Có thể anh đây có mặt trong số đó cũng nên - Roland nói.
Người thanh niên quay phắt sang phía Roland rồi nói:
- Tôi không biết liệu có phải anh cố tình mất lịch sự với tôi hay không, chúng ta sẽ nói với nhau về cái đó sau, nhưng dù sao tôi cũng cho anh hay quan điểm của mình, trừ trường hợp anh cố ý nhục mạ tôi, tôi không coi sự nghi ngờ của anh như sự khiêu khích. Có điều, mười giờ sáng hôm qua, khi sự việc diễn ra, tôi đang ăn trưa gần đó giống như tôi đang ăn cùng quý vị đây.
- Vậy khi đó các vị có bao nhiêu người? - Lần này Roland quay sang hỏi người buôn rượu.
- Chúng tôi có bảy người, ba phụ nữ.
- Không kể người đánh xe à? - Roland hỏi tiếp.
- Dĩ nhiên.
- Với tám người, các vị để bốn tên cướp lột mất va ly? Tôi thật khen ngợi các vị đấy - Roland nói.
- Chúng tôi biết mình tiếp xúc với ai - Người lái buôn nói - Và chúng tôi không có nghĩa vụ chống lại.
- Sao cơ? - Roland kêu lên - Các vị tiếp xúc với bọn vô lại, bọn trộm cướp ngay giữa đường cái quan sao?
- Không hề, vì chúng có xưng tên.
- Chúng xưng tên à?
- Chúng nói: "Bọn ta không phải là quân cướp, chúng ta là những người bạn đồng hành của Jéhu. Các vị phản công vô ích, thưa quý ông, quý bà, xin đừng sợ”.
- Đúng thế - Người thanh niên ban nãy lại nói - Họ có thói quen báo trước để không bị khinh rẻ.
- Ái chà - Roland chen vào trong khi Bonaparte vẫn im lặng - không biết công dân Jéhu là ai mà lại có bạn đồng hành lịch sự thế. Hay đó là chỉ huy của chúng?
- Thưa ngài - Một người đàn ông mặc quần áo giống như thầy tu, nhìn giống dân bản địa và là khách quen của khách sạn nói - Nếu ngài chú tâm thì trong kinh thánh đã nói Jéhu đã chết cách đây hai nghìn sáu trăm năm, do vậy, ông ta không thể chặn xe giữa đường cái được.
- Thưa cha - Roland nói - Dù giọng điệu của cha hơi quá nhưng tôi vẫn thấy cha là người hiểu biết vậy dám xin hỏi nếu như Jéhu đã chết cách đây hai nghìn sáu trăm năm thì ai vinh dự có được những người bạn đồng hành cùng người mang tên Jéhu này thế.
- Thưa ngài - Vị cha xứ đáp bằng giọng lảnh lót như cũ - Jéhu là vua Israel được phong thánh vì đã trừng phạt tội phạm tại Achab và Jézabel, và đã khép tội chết những thầy tu dòng Baal.
- Xin cảm ơn lời giải thích của cha - Viên sĩ quan vừa nói vừa cười - Tôi không nghi ngờ điều đó, chỉ có điều tôi không thấy nó liên quan đến chuyện này.
- Cái gì? Anh không hiểu Jéhu chính là S. M. Louis XVIII sẽ được sắc phong vì trừng phạt bọn tội đồ phe Cộng hoà sao? Giết thầy tu dòng Baal nghĩa là quân Girondin, Cordelier, Jacobin, Thermidor, tất cả những ai tham gia vào cái nhà nước tồi tệ trong suốt bảy năm qua, cái mà người ta gọi là cách mạng ấy!
- Úi chà! - Roland thốt lên - Tôi bắt đầu hiểu rồi, nhưng trong số những đồng hành cùng Jéhu chiến đấu, ngài có cho rằng họ là những binh sĩ đã đánh đuổi quân xâm lăng khỏi biên giới nước Pháp và những tướng tá lừng danh đã từng chỉ huy quân đội ở Tyrol, Sambre-Meuse và Italia không?
- Thì chính họ chứ ai và không ai khác cả.
Đôi mắt Roland quắc lên, hàm bành ra, đôi môi mím chặt Anh đứng phắt dậy nhưng người đi cùng đã kéo áo buộc anh ngồi xuống. Từ "nực cười?" suýt nữa buột khỏi miệng Roland.
Bằng một giọng điềm tĩnh, người vừa thể hiện quyền lực với Roland mới cất giọng lần đầu.
- Thưa công dân, hãy thứ lỗi cho hai người vừa từ cùng trời cuối đất trở về, hai người đã rời nước Pháp cách đây hai năm, họ vốn không biết chuyện gì đang diễn ra và muốn được biết một số điều.
- Các vị muốn biết gì? - Người thanh niên ban nãy hỏi và không tỏ vẻ quan tâm về hành động của Roland vừa rồi.
- Tôi cho rằng - Bonaparte nói - Dòng tộc Bourbon đã hoàn toàn chấp nhận bị lưu đầy, tôi nghĩ cảnh sát có cách không để quân trộm cướp hoành hành trên đường cái quan và cuối cùng tôi cho rằng tướng Hoche sẽ mang lại hoà bình trên chiến tuyến Wendée.
- Nhưng ngài từ đâu đến? Từ đâu đến thế? - Người thanh niên phá lên cười.
- Tôi đã nói rồi, từ cùng trời cuối đất.
- Thôi được, ngài sẽ hiểu ngay thôi: Nhà Bourbon không giàu. Họ bị bán hết tài sản và cháy túi. Không thể trả tiền cho hai đội quân ở miền Tây và lập một đội quân vừa ở miền núi Auvergne mà không có tiền. Vậy là họ, những người đồng hành của Jéhu trở thành những người thu thuế cho triều đình bằng cách chặn xe và lấy két. Hãy đi hỏi Charette, Cadoudal và Teyssonnet thì biết.
- Nhưng liệu quân Jéhu có phải chỉ muốn tiền của chính phủ hay không... - Người buôn rượu dè dặt hỏi.
- Chỉ tiền của chính phủ, không lấy tiền của ai.
- Như thế đâu có đúng, mới hôm qua họ còn lấy của tôi hai trăm đồng louis thì sao?
- Thưa quý ông - Chàng trai trê trả lời - Đó là một sự nhầm lẫn một sự nhầm lẫn rõ ràng như tên tôi là Alfred de Barjol, khoản tiền này sẽ được trả lại cho ngài nay mai thôi.
Người đàn ông buôn rượu thở dài và lắc đầu vì dù cho anh thanh niên kia quả quyết, ông vẫn còn nghi ngờ.
Đúng lúc đó, sau khi chàng thanh niên quý tộc vừa cam kết xong, thì một con ngựa phi nước đại dừng trước khách sạn. Người ta nghe thấy tiếng bước chân trong hành lang rồi cửa phòng ăn bật mở, một người đàn ông bịt mật, vũ khí đầy mình xuất hiện trước ngưỡng cửa.
Tất cả ánh mắt đổ dồn vào anh ta.
- Thưa các quý ông - Người này cất tiếng trong sự im lặng của cả phòng ăn - Trong số các vị có ai tên là Jean Picot đã đi chiếc xe ngựa bị những người đồng hành của Jéhu chặn đoạn giữa Lambesc và Pont-Royal không?
- Có! - Người lái buôn đáp với vẻ ngạc nhiên.
- Chắc đó là ngài? - Người đàn ông bịt mặl hỏi.
- Chính là tôi đây.
- Ngài không mất gì chứ?
- Có, người ta đã lấy hai trăm louis mà tôi đã gửi bác đánh xe.
- Tôi cũng nói thêm rằng ông đây vừa nhắc đến chuyện đó và coi đó là của đã mất - Alfred de Barjol nói xen vào.
- Quý ngài nhầm rồi - Người lạ bịt mặt nói. - Chúng tôi chỉ tuyên chiến với chính phủ chứ không phải với dân thường. Chúng tôi là phe phái chính trị chứ không phải kẻ trộm cướp. Đây là hai trăm đồng louis thưa ngài. Nếu còn chuyện nhầm lẫn này xảy ra, xin hãy hỏi đến cái tên Morgan.
Vừa dứt lời, người bịt mặt đặt túi những đồng vàng phía bên phải người lái buôn, chào theo kiểu quý tộc và đi ra để lại sự sợ hãi cho một số người, số khác sững sờ vì sự trùng hợp kỳ lạ.
Đúng lúc đó, người ta báo cho Bonaparte biết ngựa đã chuẩn bị xong. Ông đứng dậy rồi bảo Roland trả tiền.
Roland đi về phía ông chủ khách sạn trong khi Bonaparte ra xe. Nhưng khi trở lại chỗ Bonaparte, Roland bị Alfred de Barjols chặn lại:
- Xin lỗi ngài - Người thanh niên hỏi - Hồi nãy ngài định nói một câu nhưng lại thôi, tôi muốn biết lý do được không?
- À, lý do khiến tôi gọi ngài là kẻ nực cười rất đơn giản. Người di cùng tôi đã kéo áo ra hiệu cho tôi, vì không muốn làm ông ấy phiền lòng nên tôi bỏ ý định.
- Nếu ngài có ý định nói tôi như vậy, liệu tôi có thể thấy nó được thực hiện hay không.
- Nếu điều đó khiến ngài thoải mái.
- Tôi thấy thoải mái khi có cơ hội làm ngài vui lòng.
- Thưa ngài - Roland nói - chúng tôi đang rất vội như ngài thấy đấy nhưng tôi sẵn lòng đi sau một tiếng nếu ngài cho rằng một giờ đủ để dốc hết bầu bất hoà giữa chúng ta.
- Một giờ là đủ, thưa ngài.
Roland ra hiệu chào rồi chạy lại xe.
- Này, cậu đánh nhau đấy à? - Bonaparte hỏi.
- Tôi không thể làm khác, thưa tướng quân - Roland trả lời - Nhưng địch thủ của tôi có vẻ rất dễ tính, chúng tôi chỉ mất khoảng một tiếng thôi. Tôi sẽ đi ngựa đuổi theo sau khi xong việc, chắc chắn tôi sẽ đuổi kịp ngài trước khi đến Lyon.
Bonaparte nhún vai.
- Thật bướng bỉnh - ông nói rồi chìa tay cho Roland - Chí ít cũng đừng để hắn giết cậu, tôi cần cậu ở Paris.
- Xin tướng quân cứ yên tâm, từ Valene đến Viên, tôi sẽ sớm cho ngài biết tin thôi.
Bonaparte lên đường.
Cách Valence nửa dặm, ông đã nghe tiếng vó ngựa. Ông cho xe dừng lại.
- A, Roland đấy à? Hình như mọi việc đều tốt đẹp?
- Vâng tốt đẹp - Roland nói và trả ngựa.
- Các cậu đánh nhau chứ?
- Vâng thưa tướng quân.
- Bằng gì?
- Bằng súng lục.
- Và?
- Tôi đã giết anh ta, thưa tướng quân.
Roland lên xe ngồi gần Bonaparte. Chiếc xe lại liếp tục lên đường.
Bonaparte cần Roland ở Paris để giúp ông làm cuộc đảo chính ngày 18 Brumaire. Sau khi cuộc cách mạng hoàn thành, Bonaparte nhớ lại chuyện đã xảy ra trong phòng ăn ở Avignon. Ông quyết định truy diệt đến cùng những kẻ đồng hành cùng Jéhu. Ông giao cho Roland toàn quyền vụ này.
Chúng ta sẽ biết người phụ nữ trả thù và bốn chỉ huy bị rơi vào tay Roland trong trận chiến kinh hoàng ra sao và vì lý do gì họ lại nổi tiếng trong phần sau của cuốn sách này. Còn bây giờ hãy nói đến nhiệm vụ trước mắt Roland. Roland chiến thắng trở về Paris. Nhiệm vụ giờ đây của anh ta không phải đi bắt Cadoudal, người ta biết điều này bất khả thi, mà là hợp tác với ông ta vì nền Cộng hoà.
Roland lại ra đi. Đến Nantes, anh báo tin về. Đi tiếp đường La Roche-Bemard, tại đây, anh báo tin về lần nữa rồi đến làng Muzillac, thủ phủ của Morbihan, cách Vannes 22 km về phía đông, Cadoudal đang ở đó.
Chúng ta hãy thử vào làng trước Roland, lại gần túp lều thứ tư bên phải lối vào, hãy dán mắt qua khe cửa và nhìn thật kỹ.
Trước mặt chúng ta là một người đàn ông mặc quần áo giống như một phú nông ở Morbihan chỉ có điều, nó gắn thêm một dải màu vàng rộng bằng ngón tay thêu hình vòng, nhiều khuy trên áo và chóp mũ. Quần áo làm bằng vải ga màu xám cổ xanh.
Trên ghế có một thanh đòn kiếm, trên bàn có hai khẩu súng.
Cạnh lò sưởi, những khẩu pháo hai, ba nòng hắt ánh lửa đỏ rực.
Ông ta đang ngồi trước cái bàn có hai khẩu súng. Một ngọn đèn soi sáng khuôn mặt và mớ giấy tờ ông đang chăm chú đọc.
Đó là một khuôn mặt của người trạc ba mươi, nét mặt lộ rõ sự thẳng thắn tươi vui, mái tóc vàng bao lấy khuôn mặt, đôi mắt xanh mở to hoạt bát khi ông ta cười, đôi hàm răng trắng muốt lộ ra đều tăm tắp.
Người đàn ông này, giống như Du Guesclin, có cái đầu to và tròn. Chính vì vậy cái. tên tướng đầu tròn nổi tiếng hơn là cái tên Georges Cadoudal.
Georges là con trai của một chủ cối xay hạt Kerléano. Vừa tốt nghiệp xuất sắc ở trường Vannes thì những lời hiệu triệu khởi nghĩa vang khắp miền Vendée. Cadoudal hưởng ứng lời kêu gọi, tập hợp bạn bè, vượt qua sông Loire, lần đầu gia nhập đội quân của Stofflet.
Stofflet trước đây làm nghề canh gác vùng cấm săn của ngài Maulevrier và là người rất có định kiến. Ông ta không thích dân quý tộc lại càng ghét tư sản nên trước khi nhận Cadoudal, ông ta muốn phải mắt thấy tai nghe Cadoudal thể hiện.
Ngay hôm sau, Cadoudal vào cuộc. Khi nhìn ông bắn quân Xanh không nao núng, không trượt mục tiêu, Stofflet nói với ông BonChamps cạnh mình:
- Nếu không viên đạn nào mang cái đầu tròn này di thì cái đầu này sẽ tiến xa cho mà xem.
Thế là từ lúc đó biệt hiệu đầu tròn gắn với ông. Georges chiến đấu ở Vendée rồi đến tận cuộc tháo chạy ở Savenay, khi mà một nửa quân sĩ còn trên chiến trận, số còn lại đổ gục như ngả rạ.
Sau ba năm chiến đấu phi thường, nổi tiếng gan dạ, ông trở lại Morbihan. Về đến quê hương, Cadoudal tự xây dựng đội quân của mình. Trở thành tướng quân được quân sĩ yêu mến, tuân lệnh, trung thành. Ông đã chứng minh cho lời tiên đoán của Stofflet, ông kế tiếp các tướng La Roche-Jacquelein, Elbée, BonChamps, Lescure, Charette và ngay cả Stofflet. Ông chiến thắng vinh quang hơn họ, mạnh hơn họ vì ông gần như là người duy nhất còn chống lại chính phủ của ngài Bonaparte, người mới trở thành Tổng tài được hai tháng và đang sẵn sàng đi Marengo.
Cách đây ba ngày, Cadoudal được tin tướng Brune, người thắng trận ở Alkmaar và Castricum, người cứu nước Hà Lan được thăng chức tướng quân. Tổng chỉ huy trưởng quân đội Cộng hoà miền Tây đã về đến Nantes và bằng mọi giá phải hạ ông, và quân Bảo hoàng của ông.
Về phần mình, bằng mọi giá ông cũng phải chứng tỏ mình không sợ hãi và sự gan dạ sẽ là vũ khí cuối cùng sử dụng để chống lại tướng Brune.
Trong lúc đang mải nghĩ xem phản ứng quân Cộng hoà sẽ như thế nào thì ông ngẩng đầu lên: hình như có tiếng ngựa phi nước đại đến. Kỵ sĩ là quân nhà vì anh ta dễ dàng đi qua các trạm gác mọc san sát từ La Roche-Bemard đến Muzillac. Viên kỵ sĩ dừng chân trước lều nơi Georges chờ trước lối vào.
- A! Branche-d Or - Cadoudal hỏi - Cậu từ đâu về thế?
- Từ Nantes, thưa tướng quân.
- Có tin gì không?
- Một sĩ quan tuỳ tùng của tướng Bonaparte đi với tướng Brune được giao nhiệm vụ đặc biệt gặp ngài.
- Gặp tôi?
- Vâng.
- Cậu biết tên anh ta chứ?
Roland de Montrevel.
- Cậu đã thấy anh ta chứ?
- Rõ như tôi thấy ngài vậy.
- Đó là người thế nào.
- Một chàng trai trẻ đẹp khoảng hai sáu hoặc hai bảy tuổi.
- Khi nào anh ta đến?
- Chắc sau tôi một hai tiếng.
- Cậu đã ra lệnh cho lính gác rút lui chưa?
- Rồi, anh ta sẽ đi lại dễ dàng.
- Quân Cộng hoà đang ở đâu?
- Ở La Roche-Bemard.
- Có bao nhiêu?
- Khoảng gần một nghìn.
Đúng lúc đó lại có tiếng vó ngựa vang lên.
- Ồ- Branche-d Or nói - Đã là anh ta ư? Không thể thế được!
- Không đâu, hình như người này đến từ phía Vannes.
Kỵ sĩ thứ hai bước vào như người thứ nhất, Cadoudal nhận ra anh ta.
- Coeur- de-Roi đó ư?
- Vâng, thưa tướng quân.
- Cậu từ đâu đến vậy?
- Từ Vannes nơi tướng quân phái tôi đến để canh chừng quân Xanh.
- Thế à họ sao rồi?
- Họ đang sắp chết đói. Để thu nhiều quân lương hơn, tướng Harty định đêm nay cướp kho Grand-Champ. Đích thân hắn sẽ chỉ huy, đội quân này chỉ có một trăm lính.
- Cậu có mệt không?
- Không bao giờ, thưa tướng quân.
- Còn ngựa của cậu?
- Nó sẽ mệt nhanh nhưng cũng phải bốn dặm nữa, chỉ cần hai tiếng nghỉ ngơi.
- Cho hai tiếng nghỉ và gấp đôi khẩu phần cỏ.
- Sẽ như vậy, thưa tướng quân.
- Trong hai tiếng nữa, anh sẽ xuất phát, hãy truyền lệnh của ta phái người đi cứu Grand-Champ ngay trong ngày.
Cadoudal ngừng lại để nghe ngóng.
- Lần này chắc là hắn. Ta nghe tiếng ngựa từ phía La Roche-Bemard.
- Là anh ta đấy.
- Anh ta là ai?- Coeur-de-Roi hỏi.
- Một người mà tướng quân đang đợi.
- Thôi các bạn, hãy để tôi một mình - Cadoudal nói - Cậu, Coeur-de-Roi, đến Grand-Champ càng nhanh càng tốt. còn cậu Branche-d Or, tập hợp ba mươi người ra sân cùng tôi để sẵn sàng báo tin đến mọi nơi. Nhắc người chuẩn bị đồ ăn tươm tất cho hai người.
- Ngài đi dâu, tướng quân?
- Không, tôi đón một người, nhưng anh ta sắp đến rồi. Nhanh lên đi đi, đừng để anh ta nhìn thấy anh.
Cadoudal vừa bước qua bậc cửa thì kỵ sĩ đã đi vào sân, dừng ngựa và đưa mắt nhìn quanh lưỡng lự.
- Ông ta ở đây, thưa ngài - Georges nói.
- Ngài muốn nói đến ai vậy? - Kỵ sĩ hỏi.
- Người ngài cần tìm.
- Sao ngài đoán là tôi đang tìm một ai đó?
- Chuyện ấy dễ thấy thôi.
- Thế tôi tìm ai?
Georges Cadoudal:
- Không khó đoán đâu.
- Thế sao? - Người đàn ông trẻ ngạc nhiên.
Anh ta nhảy xuống ngựa loay hoay từn chỗ buộc dây cương.
- Cứ quàng dây lên cổ nó - Cadoudal nói - Lúc nào cần, ngài sẽ có nó, đừng lo. Ở Bretagne, không mất cái gì đâu vì ngài đang đứng trên đất của hoàng gia - Rồi chỉ tay vào phía cửa, anh ta nói tiếp - Cho phép tôi có vinh dự đón ngài trong tệ xá thanh đạm này, thưa ngài Roland de Montrevel. Đêm nay, chúng tôi chỉ có điện này để đón ngài thôi.
Khi chủ nhà gọi mình là Roland, vị khách không thể giấu nổi sự ngạc nhiên dù đã rất cố gắng tự chủ. Qua Georges, qua ngọn lửa đèn vừa châm, qua những gì quanh phòng, anh ta cố công vô ích đoán xem làm sao Georges đã được biết chuyện này.
Tuy nhiên, Roland cũng không tò mò quá, anh ngồi xuống ghế mà Cadoudal vừa chỉ.
- Đây là tổng hành dinh của các vị sao? - Roland hỏi.
- Đúng thế, thưa ngài.
- Tôi thấy nó có vẻ được canh gác thật đặc biệt - Roland nói và nhìn quanh.
- Ngài nói thế vì dọc dường từ La Roche-Bemard đến đây, ngài không gặp một ai chứ gì?
- Không một con mèo.
- Điều đó không có nghĩa là tuyến đường không có trạm gác - Georges vừa nói vừa cười.
- Thật lòng vẫn có lũ chim cú canh gác và hình như chúng bay từ cây này sang cây khác để dõi theo bước tôi.
- Đúng đấy! - Cadoudal đáp - Đó là những thành luỹ của chúng tôi, những thành luỹ rất tinh mắt vì chúng hơn hẳn con người có thể nhìn thấy ngay cả trong đêm.
- Nếu tôi không cẩn thận hỏi đường trước ở La Roche-Bemard, có lẽ tôi chẳng gặp được ai để chỉ lối cho tôi đến đây.
- Bất cứ nơi nào, ngài chỉ cần cất tiếng hỏi to: "Georges Cadoudal ở đâu?" thì sẽ có một giọng nói cất lên: "Thị trấn Muzillac, ngôi nhà thứ tư bên phải". Ngài không gặp một ai nhưng thưa đại tá, đã có hơn một nghìn năm trăm người biết ngài là Roland de Montrevel, sĩ quan tuỳ tùng của ngài Tổng tài thứ nhất.
- Nhưng nếu họ biết tôi là sĩ quan tuỳ tùng của ngài Tổng tài, làm sao hơn một ngàn năm trăm người ấy để tôi đi qua?
- Vì họ được lệnh không chỉ để ngài đi qua mà còn giúp đỡ ngài khi cần.
- Vậy là ngài đã biết tôi sẽ đến?
- Không những vậy, tôi còn biết vì sao ngài đến nữa.
- Vậy thì không cần tôi phải nói ra nữa.
- Có chứ, bởi lẽ điều ngài nói làm tôi rất thích nghe.
- Ngài Tổng tài Bonaparte muốn ngài ký hoà ước, nhưng là hoà bình toàn vẹn không phải nửa vời. Ngài Tổng tài đã ký với Đức cha Bemier, với Autichamp, Châtlllon và Suzannet rồi. Ngài Tổng tài thấy ái ngại cho ngài khi chỉ còn một mình ngài. Trước nay, ngài Tổng tài vẫn coi ngài là đối thủ Bảo hoàng gan dạ và bướng bỉnh. Chính vì thế, ngài Tổng tài phái tôi trực tiếp đến thương lượng. Điều kiện hoà bình của ngài là gì?
- Ồ! Rất đơn giản thôi - Cadoudal cười và nói - Chỉ cần Tổng tài nhường ngai vàng cho đức vua Louis XVIII, chịu làm nguyên soái trung tướng, chỉ huy quân đội, tôi sẽ giải giáp và trở thành lính đầu tiên cho ông ấy.
Roland nhún vai.
- Ngài biết điều đó là không thể. Ngài Tổng tài đã từ chối lời đề nghị này trước đây rồi. Thế thì tôi buộc phải tiếp chiến thôi.
- Bao giờ?
- Đêm nay. Ngài đến đây để dự cảnh này còn gì.
- Nhưng ngài biết rằng tướng Autichamp, Châtillon, Suzannete Và Đức cha Bemier cũng đã giải giáp rồi chứ?
- Họ là người miền Vendée, nhân danh Vendée, họ có thể làm gì mà họ muốn. Còn tôi là người Bretagne và là quân Bảo hoàng nhân danh người Bretagne và phe Bảo hoàng, tôi có thể làm bất cứ điều gì tôi muốn.
- Nhưng cuộc chiến này sẽ kết thúc bằng việc ngài hành hạ xứ sở của mình, phải không tướng quân.
- Đây là một cuộc tử vì dạo, tôi đã kêu gọi người Cơ đốc và người của hoàng gia.
- Tướng Brune đang ở Nantes, với hơn tám ngàn tù binh Pháp do Anh vừa trả về...
- Đó là may mắn của các vị đâu phải của chúng tôi, thưa đại tá. Quân Xanh đã dạy chúng tôi đừng bắt tù nhân. Còn về số lượng chúng tôi không có thói quen sợ đông, đó chỉ là chi tiết mà thôi.
- Nhưng chắc ngài cũng biết rằng nếu tướng Brune có tám nghìn tù binh cộng với hai mươi ngàn lính từ tướng Hédouvllle mà chưa đủ ngài Tổng tài sẽ điều thêm một trăm nghìn binh lính nếu cần để san phẳng các vị.
- Chúng tôi rất biết ơn về sự đánh giá cao mà các vị dành cho - Cadoudal nói - chúng tôi sẽ cố gắng chứng tỏ mình xứng đáng chiến đấu với các ngài.
- Họ sẽ thiêu rụi các thành phố của ngài.
- Chúng tôi sẽ rút về lều.
- Họ cũng sẽ đốt các làng mạc.
- Vậy thì chúng tôi sẽ sống trong rừng.
- Ngài hãy suy nghĩ kỹ, thưa tướng quân.
- Hãy cho tôi hân hạnh được tiếp ngài hai mươi tư tiếng và ngài sẽ biết suy nghĩ của tôi.
- Nếu tôi chấp thuận?
- Nghĩa là ngài đã tử tế với tôi đó, đại tá. Chỉ có điều mong ngài đừng đòi quá những gì tôi có thể phục vụ ngài: đó là một mái rơm che đầu, một con ngựa và một giấy thông hành cho phép ngài ra đi.
- Tôi đồng ý.
- Hãy hứa đừng làm gì trái lệnh tôi đưa ra, đừng can thiệp vào những quyết định bất ngờ của tôi.
- Tôi rất tò mò muốn biết ngài làm điều đó như thế nào. Tôi hứa với ngài, tướng quân ạ.
- Trong con mắt của ngài, điều gì vừa diễn ra vậy? - Cadoudal hỏi nhấn.
- Điều gì ư, tôi từ bỏ vai trò diễn viên để rút xuống làm khán giả. Tôi muốn mình có thể nói với ngài Tổng tài rằng tôi đã thấy.
Cadoudal cười.
- Được rồi, ngài sẽ thấy.
Đúng lúc này, hai nông dân khiêng bàn ăn đến. Từ đó toả khói các món súp cải, thịt thỏ, một bình rượu chát mới lấy ở thùng, sóng sánh tràn giữa hai cái ly. Trên bàn bày hai bộ đồ ăn chứng tỏ có chủ ý mời khách.
- Ngài thấy chưa, ngài Montrevel - Cadoudal nói - Người của tôi muốn tôi hân hạnh dùng bữa cùng ngài đấy.
- Họ thật sáng suốt - Roland trả lời - Vì tôi đang đói mềm đây. Nếu ngài không mời, có lẽ tôi phải buộc ngài mời tôi mất.
Viên đại tá trẻ vui vẻ ngồi đối diện với vị tướng phe Bảo hoàng.
- Xin lỗi vì bữa ăn đạm bạc - Cadoudal nói - Tôi không có sơn hào hải vị như các tướng quân của ngài, thêm nữa chúng tôi còn đang đói khát do các ngài cắt nguồn sống của chúng tôi bằng việc treo cổ những nhân viên thu ngân đáng thương. Tôi có thể tranh cãi với ngài về chuyện nạy song tôi biết ngài không dùng mánh khoé cũng như không nói dối. Mọi việc đều diễn ra một cách trung thực, tôi không có gì phải phàn nàn. Thêm nữa, tôi còn phải cảm ơn ngài về khoản tiền các ngài gửi đến.
- Một trong những điều kiện mà tiểu thư Fargas đưa ra để giao cho các anh em là một khoản tiền gửi đích danh cho ngài.
- Ngài Tổng tài và tôi đã ký kết và chúng tôi giữ lời, có vậy thôi.
Candoudal khẽ nghiêng mình, ông ta thấy việc đó diễn ra hết sức tự nhiên. Rồi ông ta quay sang hai người Bretagne vừa khiêng bàn vào.
- Các anh cho chúng tôi ăn món gì kèm với những thứ này, Brisebleu?
- Thịt gà quay, thưa tướng quân.
- Thực đơn cho bữa tối đấy, đại tá Montrevel.
- Thế là cả bữa tiệc rồi. Tôi chỉ e một điều...
- Gì vậy?
- Đồ ăn thì không sao nhưng khi uống...
- À ngài không thích rượn chát chứ gì - Cadoudal nói - Nhưng thật tiếc chuyện này khó đấy. Tôi phải thú thực là chúng tôi chỉ có rượn chát và nước lã thôi.
- Không phải chuyện đó mà là chúng ta uống vì điều gì vậy?
- À ra vậy - Cadoudal vẫn nhã nhặn nói - Chúng ta uống vì bà mẹ chung của chúng ta. Nước Pháp! Chúng ta phục vụ nó vì chưng tư tưởng khác nhau nhưng tôi hy vọng là cùng một tình yêu như nhau.
- Vì nước Pháp. - Cadoudal nói và nâng ly lên.
- Vì nước Pháp. - Roland đáp rồi chạm ly rượn của Georges và cả hai hả hê ngồi xuống ăn món súp rau cải dù người già nhất trong số họ mới trạc ba mươi tuổi.
Hiệp Sĩ Sainte Hermine - Alexandre Dumas
