Có mấy nhóm chất dinh dưỡng chính? Nhóm nào tốt nhất và nhóm nào ít tốt nhất?
Về mặt hóa học, ba nhóm chất dinh dưỡng chính là: Chất béo, chất đạm, chất bột đường (carbonhydrate).
Trong mỗi nhóm, đều có thức ăn nên dùng nhiều hơn và có thức ăn không nên dùng nhiều.
Việc ăn nhóm thức ăn nào nhiều hơn, còn tuỳ thuộc vào nhu cầu riêng của từng lứa tuổi và từng người.
Đầu tiên, xin nói kỹ hơn về các chất bột đường. Trong nhóm này, thức ăn nào tốt hơn?
Giữa bột và đường thì đường cần được hạn chế hơn.
Đường chỉ nên dùng để pha chế và nêm thức ăn. Không nên dùng nhiều chất đường (chè, bánh ngọt, nước ngọt…) quá thường xuyên, vì nó có thể làm tăng mức đường trong máu lên nhiều và thường xuyên quá, không tốt cho sức khoẻ.
Bột thường đến nhất từ lúa gạo. Có thể chia làm hai nhóm chính là lúa gạo đã xay, và lúa gạo chưa xay.
Gần đây, sự lợi ích của lúa gạo chưa xay được chú ý đặc biệt, vì các hạt chưa xay, còn chứa nhiều cám này được cấu tạo bằng các loại cac bon hydrat phức tạp, khi vào máu, nó được phân hũy ra từ từ, có lợi cho sức khoẻ hơn. Hạt chưa xay cũng được cho là chứa nhiều sinh tố hơn.
Một chất đặc biệt tốt cho tim mạch có nhiều trong lúa gaọ chưa xay là các loại sợi có thể hoà tan được có thể góp phần làm giảm cholesterol trong máu. Cần nhắc rằng cholesterol cao trong máu là một trong những yếu tố chính làm tăng nguy cơ các bệnh tim mạch.
Còn trong nhóm chất đạm, thức ăn nào tốt hơn?
Có thể chia thật đơn giản, có hai loại đạm chính là đạm đến từ động vật và thực vật.
Đạm thực vật nhiều ở các loại đậu. Đây được coi là một loại đạm tốt vì không làm tăng nguy cơ cao cholesterol. Dầu ô liu, dầu ca nô la, dầu bắp là các loại dầu ăn tương đối tốt. Nói chung, các loại dầu chứa các loại a xít béo không bão hoà (non-saturated fatty acid) tốt hơn cho tim mạch.
Các loại dầu đơn (mono) được cho là tốt hơn so với các loại dầu đa (poly). Ta có thể kiểm tra xem loại dầu nào tốt hơn cho tim mạch bằng các đọc nhãn hiệu để xem thành phần hoá học của dầu ăn. Nên tránh các loại dầu bão hoà (saturated fatty acid).
Đạm động vật có thể chia làm hai nhóm chính: cá và thịt.
Đạm từ cá tương đối tốt cho tim mạch. Trong các loại sinh vật sông và biển, tôm hùm là loại được cảnh báo là có nhiều cholesterol, còn các loại khác tương đối bổ và lành, trừ trường hợp bị dị ứng với đồ biển. Các loại nghêu, sò, ốc, hến, chứa nhiều chất vôi, tốt cho xương.
Một các vắn tắt, thịt có thể chia làm thịt đỏ và thịt trắng.
Thịt đỏ, (giống như đèn đỏ), thấy thì nên ngừng lại, không nên ăn nhiều vì có chứa nhiều cholesterol hơn. Thịt bò, bê, cừu, trâu…là các loại thịt đỏ. Có người xếp thịt heo vào nhóm thịt đỏ, có lẽ vì nó cũng chứa nhiều cholesterol không tốt cho tim mạch.
Thịt trắng, như thịt gà, vịt, ngỗng…được coi là tốt hơn, nhất là ở phương Tây, vì nó được cho là ít chứa các loại cholesterol có hại hơn.
Nhóm chất béo có phải là xấu nhất không?
Xấu nếu dùng nhiều hơn nhu cầu. Tốt nếu dùng vừa phải.
Một số ít có thể cần phải dùng nhiều chất béo hơn, là trẻ em dưới hai tuổi, và những người thiếu dinh dưỡng cần lên cân. Còn đa số nên giảm thiểu luợng chất béo trong các bữa ăn.
Chất béo cũng có thể chia một cách đơn giản là chất béo thực vật và chất béo động vật.
Chất béo thực vật cũng có loại tốt và xấu. Ví dụ của loại chất béo thực vật tốt là dầu ô liu, dầu canola, dầu bắp. Ví dụ của chất béo thực vật không tốt là dầu dừa.
Chất béo động vật, có thể chia ra hai nhóm: từ cá và thịt.
Chất mỡ từ cá có nhiều omega fatty acid, tốt cho tim mạch vì có nhiều cholesterol tốt.
Chất mỡ từ thịt, như mỡ gà, mỡ heo thường góp phần làm tăng cholesterol xấu, không tốt cho sức khoẻ.
Còn trong các thức uống loại nào tốt nhất?
Nước trắng (nước lọc hoặc nước đun sôi để nguội) là tốt nhất.
Mỗi ngày cần khoảng 2 lít. Người già cần nhiều hơn. Nhớ dùng nước sạch, đun sôi để nguội.
Trà cũng tốt, nhưng không nên dùng thay thế nước. Nếu uống nước trà thì coi như uống them, cũng vẫn phải giữ lượng nước cần thiết hang ngày.
Các loại nước chứa đường như nước ngọt, chè, không nên dùng nhiều, nhất là không nên dùng thay nước.
Có người nói uống rượu tốt, có người nói uống rượu có hại cho sức khoẻ. Ai đúng, ai sai?
Có thể tốt nếu uống vừa phải. Không tốt nếu uống nhiều hơn vừa phải.
Một lon bia, hay một chung rượu vang mỗi ngày được coi là vừa phải, đàn ông to con thì có thể dùng hai lon bia hay hai chung rượu vang một ngày. Không nên dùng nhiều hơn vì lúc đó lại có hại cho gan, thần kinh, gây nghiện với nhiều hậu quả không tốt.
Nếu chưa biết uống rượu thì không nên tập uống.
Rượu vang được cho là tốt hơn, vì vỏ trái nho được cho là có chứa nhiều các chất có lợi cho tim mạch.