Theo Sắc lệnh cá»§a Tổng thống Liên bang Nga V.Putin ký ngà y 30-12-2000, bà i Quốc ca má»›i cá»§a Liên bang Nga đã ra Ä‘á»i và lần đầu tiên vang lên hùng tráng sau bà i phát biểu đầu năm má»›i cá»§a vị Nguyên thá»§ quốc gia và o giây phút giao thừa cá»§a Thiên niên ká»·.
Bà i ca trong lá»a đạn
Cho tá»›i trước ngà y 1/1/1944, Quốc ca Liên Xô là bà i “Quốc tế ca†(L’Internationale) do nhạc sÄ© cách mạng ngưá»i Pháp gốc Bỉ P.Degeyter (1848-1932) viết năm 1888 phổ lá»i bà i thÆ¡ cá»§a nhà thÆ¡ - nhà cách mạng tham gia Công xã Paris E.Pottier (1816-1887) sáng tác tháng 6/1871.
Năm 1902, nhà thÆ¡ A.Kôxê đã dịch lá»i bà i hát nà y ra tiếng Nga, rồi bổ sung, trau chuốt cho hợp vá»›i văn phong Nga. Từ năm 1918 đến hết năm 1943, L’Internationale là Quốc ca cá»§a Liên bang Cá»™ng hòa Xã há»™i chá»§ nghÄ©a Xôviết.
Và o giữa năm 1943, cuá»™c Chiến tranh Ãi quốc vÄ© đại cá»§a nhân dân Liên Xô chống phát xÃt Äức xâm lược đã bước sang giai Ä‘oạn má»›i, có tÃnh quyết định. Ban lãnh đạo Äảng và Nhà nước Xôviết thấy cần có bà i quốc ca má»›i mang Ä‘áºm khà thế hà o hùng cá»§a toà n thể các dân tá»™c trong Liên bang để động viên quân và dân mau chóng đánh bại quân thù, giải phóng đất nước mình và nhân loại khá»i ách thống trị cá»§a quân phát xÃt. Má»™t cuá»™c thi sáng tác Quốc ca đã được ChÃnh phá»§ Liên Xô phát động. HÆ¡n 160 nhạc sÄ© và 40 nhà thÆ¡ đã hà o hứng tham gia. Äã có 178 bà i sáng tác được đệ trình lên ban lãnh đạo.
Bá»™ ChÃnh trị và lãnh tụ Xtalin đặc biệt chú ý và đã xem xét, thảo luáºn rất kỹ. Kết quả, Ban lãnh đạo nhất trà quyết định chá»n nhạc cá»§a AlêxanÄ‘rốp và lá»i là bà i thÆ¡ cá»§a hai nhà thÆ¡ X.V.Mikhancốp và G.G.Ele-Reghixtan. Lá»i thÆ¡ rất hà o hùng, biểu thị được ý chà quyết tâm cá»§a toà n dân Liên Xô xây dá»±ng má»™t quốc gia hùng cưá»ng và phồn vinh; giai Ä‘iệu rất hùng tráng, Ä‘áºm đà bản sắc dân tá»™c Ä‘ang Ä‘i lên xây cuá»™c Ä‘á»i má»›i.
Từ đêm 31/12/1943 rạng ngà y 1/1/1944, Quốc ca má»›i cá»§a Liên bang Xôviết đã được phát Ä‘i từ Äà i Phát thanh Moskva. Bà i hát được truyá»n tá»›i táºn các trưá»ng há»c, nhà máy, công trưá»ng, tá»›i táºn các mặt tráºn Ä‘ang mịt mù lá»a đạn, tá»›i các đội quân du kÃch, và o táºn các háºu cứ cá»§a quân thù trên lãnh thổ Liên Xô. Bắt đầu từ ngà y 15/3/1944, bà i Quốc ca má»›i chÃnh thức được dùng trên toà n lãnh thổ Xôviết, quốc gia Ä‘ang dốc sức chống phát xÃt Äức xâm lược.
Và bà i ca của lòng dân
Sau ngà y Liên Xô tan rã (1991), Tổng thống đầu tiên cá»§a nước Nga lúc đó là B.Enxin đã ký lệnh xóa bá» cả Quốc kỳ, Quốc huy và Quốc ca Liên Xô và lấy má»™t Ä‘oạn nhạc không lá»i là “Bà i ca yêu nước†cá»§a nhạc sÄ©, ông tổ nhạc cổ Ä‘iển Nga nổi tiếng M.Glinca (1804-1857) là m Quốc ca nước Nga má»›i. Thá»±c ra đó chưa phải là Quốc ca vì không có lá»i. Rất nhiá»u cá»±u chiến binh, các báºc có công trong công cuá»™c dá»±ng nước và giữ nước thá»i Xôviết, và ngay cả giá»›i nhạc sÄ©, trà thức Ä‘á»u không đồng ý.
Thể theo ý nguyện cá»§a nhân dân Nga, Tổng thống thứ hai cá»§a nước Nga, V.Putin đã ký quyết định bà i Quốc ca má»›i cá»§a quốc gia. Bà i Quốc ca má»›i nà y có phần nhạc là nhạc cá»§a Quốc ca Liên Xô cÅ©, còn phần lá»i thì cÅ©ng do chÃnh Mikhancốp, má»™t trong hai tác giả cá»§a lá»i Quốc ca cÅ© viết lại cho phù hợp vá»›i giai Ä‘oạn lịch sá» hiện tại. Váºy là , vị Nguyên thá»§ quốc gia Liên bang Nga đã nháºn ra và khẳng định má»™t lần nữa những giá trị tinh thần vÄ© đại cá»§a dân tá»™c. Giây phút thiêng liêng đầu tiên cá»§a thiên niên ká»· má»›i, Quốc ca má»›i cá»§a Liên bang Nga đã vang lên khi bà i phát biểu đầu năm cá»§a Tổng thống V.Putin vừa kết thúc.
Ngay sau khi nghe công bố Sắc lệnh cá»§a Tổng thống và bà i Quốc ca vang lên trong giây phút giao thừa, rất nhiá»u ngưá»i trên má»i miá»n đất nước rá»™ng lá»›n nà y đã tá»›i tấp gá»i Ä‘iện, thư lên Quốc há»™i và Tổng thống Liên bang nhiệt liệt á»§ng há»™, biểu thị sá»± hà i lòng và niá»m phấn chấn cá»§a mình.
Má»™t cá»±u chiến binh già , ngưá»i đã từng chiến đấu quyết liệt chống quân phát xÃt Äức những ngà y đầu cuá»™c Chiến tranh vệ quốc ở tỉnh Xmôlen – tiá»n đồn cá»§a Phòng tuyến thá»§ đô Moskva, đã viết thư lên Tổng thống bà y tá» lòng mình. Trong thư có Ä‘oạn:
“...Tôi nay đã tuổi 90, tưởng rằng cho tá»›i khi sang “thế giá»›i bên kia†sẽ không bao giá» còn được nghe bà i Quốc ca hùng tráng cá»§a Liên bang Xôviết vÄ© đại ngà y ấy nữa. Thế mà , Æ¡n trá»i, bà i hát chÃnh thức cá»§a đất nước hùng cưá»ng cá»§a chúng ta lại vang lên... Trong tôi lại hiện lên những ká»· niệm khó quên cá»§a những năm tháng oanh liệt. Tôi tin là nước Nga chúng ta tiếp tục truyá»n thống anh dÅ©ng hy sinh chịu đựng cá»§a mình để vững bước Ä‘i tá»›i phồn vinh, hùng cưá»ng... Từ đáy lòng tôi chân thà nh cảm Æ¡n Tổng thống...â€.
Cần biết rằng, trong lịch sỠâm nhạc Nga, tác giả AlêxanÄ‘rốp (tác giả phần nhạc Quốc ca Liên bang Xôviết trước đây và Quốc ca Liên bang Nga sau nà y) có hai bà i hát vÄ© đại “Cuá»™c chiến tranh thần thánh†và “Quốc ca Liên bang Xôviếtâ€. Äó là đỉnh cao nghệ thuáºt cá»§a văn hóa ca hát Xôviết gắn vá»›i váºn mệnh dân tá»™c cao cả đặc biệt. Những bà i đó không chỉ là niá»m vinh dá»± cá»§a ná»n âm nhạc Nga mà động viên má»i ngưá»i láºp chiến công vì vinh quang cá»§a Tổ quốc
Nguyễn Hữu Dy