 |

20-02-2009, 05:59 PM
|
 |
♥Anh không sợ khó, anh không sợ khổ, mà chỉ sợ khô♥
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: Hà Lá»™i
Bà i gởi: 3,077
Thá»i gian online: 1 tháng 0 tuần 0 ngà y
Thanks: 1,488
Thanked 4,720 Times in 766 Posts
|
|
Nguyên tắc sơ cấp cứu chấn thương
Chấn thương là má»™t trong các nguyên nhân hà ng đầu gây tá» vong hiện nay. Các tai nạn thương tÃch má»—i năm cướp Ä‘i sinh mạng cá»§a 5 triệu ngưá»i trên thế giá»›i. Việc cấp cứu ban đầu rất quan trá»ng, trong đó có vai trò cá»§a các cá»™ng tác viên và cá»™ng đồng khi xảy ra tai nạn, đặc biệt khi tai nạn xảy ra xa các cÆ¡ sở y tế, chưa có nhân viên y tế tiếp cáºn cứu chữa nạn nhân.
Nguyên tắc chung
Khi hiện trưá»ng xảy ra tai nạn, nếu được gá»i đến cấp cứu, trước tiên phải kiểm tra hiện trưá»ng xung quanh nạn nhân. Các yếu tố nguy hiểm gây tai nạn hoặc có nguy cÆ¡ gây tai nạn cần được loại bá» hoặc phải tránh để có thể vừa cứu được nạn nhân, vừa bảo vệ được bản thân.
Khi cấp cứu nên gá»i thêm ngưá»i đến há»— trợ vì có các tổn thương không tá»± bản thân xá» trà được nếu chỉ có má»™t mình, ngay cả trưá»ng hợp ngưá»i đến cấp cứu là nhân viên y tế.
ÄÆ°a nạn nhân ra chá»— an toà n, thoáng, cao ráo để có thể thá»±c hiện cứu chữa sÆ¡ bá»™ ban đầu có hiệu quả.
Nguyên tắc đưa nạn nhân ra khá»i đống đổ nát hoặc xe đổ ... cần có tối thiểu hai ngưá»i, kéo nạn nhân từ phÃa sau, luồn tay và o nách nạn nhân để kéo, luôn lưu ý giữ cổ thẳng và bảo vệ cá»™t sống lưng.
XỠtrà cấp cứu sơ bộ
Trước hết, giống như các chấn thương khác, chấn thương bụng cần được xỠtrà cơ bản với các nguyên tắc vỠcấp cứu ban đầu: ABCDE (theo Hiệp hội Cấp cứu chấn thương Quốc tế – Primary Trauma Care Foundation).
XỠtrà ban đầu chỉ thực hiện trong 2 phút, tiến hà nh xỠtrà ngay sau khi phát hiện thương tổn và nhắc lại đánh giá bất cứ lúc nà o khi bệnh nhân không ổn định. Các bước xỠtrà ban đầu ABCDE bao gồm:
Airway (A): ÄÆ°á»ng thở
Trong xá» trà đưá»ng thở, trước hết cần nháºn biết nếu bệnh nhân tỉnh, còn tiếp xúc được hay không? Nếu có tắc nghẽn cần thá»±c hiện ngay láºp tức các động tác sau :
+ Nghiêng ngưá»i ghé sát miệng nạn nhân để nghe xem còn thở không.
+ Mở miệng kiểm tra xem có Ä‘á»m rãi, dị váºt phải móc lấy sạch. Nếu nạn nhân còn khó thở, cần phải kiểm tra xem có phải do lưỡi tụt đè và o, tiến hà nh kéo lưỡi.
+ Nâng cằm, đẩy hà m giữ cho đưá»ng thở được thông thẳng trục.
+ Thông khà đưá»ng miệng hoặc đưá»ng mÅ©i.
Breathing (B) : Hô hấp
Äánh giá rối loạn hô hấp dá»±a và o tần số thở, gắng sức hô hấp, xem trên ngá»±c có vết thương không, đặc biệt các trưá»ng hợp có thể xá» trà được ngay tại chá»— trong khi chỠđợi nhân viên y tế đến, nhất là khi:
+ Nạn nhân có ngừng thở, tÃm tái. Trưá»ng hợp có ngừng thở hoặc Ä‘e dá»a ngừng thở phải tiến hà nh ngay hô hấp nhân tạo miệng – miệng hoặc miệng - mÅ©i.
+ Tổn thương ngá»±c hở rá»™ng, đặt ngay miếng gạc lá»›n hoặc lấy quần áo sạch đặt lên vết thương và băng kÃn, mục Ä‘Ãch cầm máu và hạn chế khà trà n và o khoang ngá»±c cà ng là m cho nạn nhân khó thở. Tuyệt đối không lấy bá» dị váºt Ä‘ang cắm trên ngá»±c, nguy cÆ¡ sẽ gây chảy máu ồ ạt là m nạn nhân có thể tá» vong nhanh chóng do chảy máu từ các mạch lá»›n.
Circulation (C) : Tuần hoà n
Trong khi đánh giá và xá» trà tuần hoà n, luôn kiểm tra tiếp tục đưá»ng thở và hô hấp. Äối vá»›i tuần hoà n, cần xác định shock (sốc) và kiểm soát chảy máu.
Äánh giá tuần hoà n dá»±a và o :
+ Mạch ngoại vi ở cổ tay, vùng cổ hay bẹn: khó bắt hoặc không bắt được.
+ Bệnh nhân có dấu hiệu lơ mơ, da nhợt, vã mồ hôi, đó là dấu hiệu shock mất máu.
Chúng ta chỉ có thể kiểm soát chảy máu bên ngoà i, còn chảy máu bên trong nhất thiết phải có can thiệp phẫu thuáºt má»›i kiểm soát được.
+ Biện pháp cầm máu như băng ép hoặc ép chặt và o chỗ đang chảy máu bằng quần áo hoặc có băng gạc sạch vô khuẩn cà ng tốt, giữ nguyên cho đến khi nhân viên y tế đến, tuyệt đối không bỠtay đang giữ ép ra hoặc bỠgạc đang giữ để thay gạc mới sẽ là m cho máu chảy cà ng mạnh hơn và khó cầm.
+ Nâng cao chi chảy máu so với mức tim và giữ nguyên, ngoà i ra khi nâng cao chi có tác dụng là m cho máu dồn vỠtim, não.
+ Chỉ đặt garo nếu chi đã cắt cụt và còn đang tiếp tục chảy máu.
+ Trưá»ng hợp nạn nhân có ngừng tim, cần tiến hà nh hồi sức tim phổi bằng ép tim ngoà i lồng ngá»±c. Tiến hà nh 2 ngưá»i là tốt nhất, vừa hô hấp vừa ép tim ngoà i lồng ngá»±c.
Disability (D) : Thần kinh
Cần đánh giá nhanh tổn thương hệ thần kinh qua cách đánh giá nhanh như sau:
+ A – Awake – tỉnh: nạn nhân tỉnh và giao tiếp được bình thưá»ng.
+ V – Verbal response: đáp ứng bằng lá»i khi há»i.
+ P – Painful response: đáp ứng bằng kÃch thÃch Ä‘au, chỉ áp dụng khi mà há»i thì không thấy trả lá»i.
+ U – Unresponsive: không đáp ứng bằng há»i hoặc kÃch thÃch Ä‘au, khi đó nạn nhân đã hôn mê sâu và tiên lượng rất xấu, nên váºn chuyển sá»›m đến cÆ¡ sở y tế để được chăm sóc.
Trong các trưá»ng hợp tai nạn thương tÃch, có tá»›i 50% các nạn nhân chết tại chá»— do tổn thương quá nặng, khoảng 30% chết trong và i giá» sau do các biến chứng không được xá» trà đúng cách và kịp thá»i, còn lại 20% chết sau và i ngà y vì các nhiá»…m khuẩn, biến chứng ... Các trưá»ng hợp tổn thương quá nặng, ngay cả nhân viên y tế có các phương tiện cấp cứu cÅ©ng không thể cứu được. Tuy nhiên nếu chúng ta biết các nguyên tắc cấp cứu ban đầu và là m đúng cách, kịp thá»i sẽ là m ổn định nạn nhân trong khi chỠđợi nhân viên y tế tá»›i ứng cứu, góp phần cứu sống nạn nhân, hạn chế biến chứng. Các bước cấp cứu ABCDE Ä‘á»u quan trá»ng, phải là m nhanh và đúng thứ tá»±, trong đó đặc biệt các bước ABC.
Trưá»ng hợp chấn thương sá» não kÃn, nếu nạn nhân không tỉnh hoặc theo các mức độ đánh giá trên, từ mức độ V là có biểu hiện tổn thương. Ngoà i ra khi bệnh nhân Ä‘ang tỉnh sau má»™t lúc mê, hoặc có thay đổi mức độ như trên thưá»ng có tiếp tục chảy máu trong há»™p sá».
Nếu trưá»ng hợp nạn nhân có tổn thương ở đầu hay rách da, vỡ xương, tháºm chà thấy chảy dịch trong (nước não tá»§y), hoặc phòi tổ chức não chỉ nên dùng gạc sạch hoặc quần áo sạch băng lên trên, tuyệt đối không bôi bất cứ thuốc men gì, không rút các dị váºt còn cắm tại đó ra.
Exposure (E): Bộc lộ toà n thân
Má»™t nguyên tắc trong khám và đánh giá sÆ¡ bá»™ tổn thương trong cấp cứu ban đầu là phải cởi bá» toà n bá»™ áo quần bệnh nhân để kiểm tra các tổn thương khác để xá» trÃ. Nếu bệnh nhân nghi ngá» có tổn thương cá»™t sống cổ hoặc thắt lưng, nên lưu ý bất động trong quá trình kiểm tra. Khi bá»™c lá»™ lưu ý là m hạ thân nhiệt nhất là mùa đông nên phải là m nhanh và sau đó che phá»§ ngay cho nạn nhân.
Lưu ý kiểm tra xem có máu chảy ra từ miệng sáo. Ở phụ nữ cần lưu ý xem có thai hay không. Ngoà i ra xem nạn nhân có nôn ra máu, Ä‘i ngoà i ra máu... là có tổn thương đưá»ng tiêu hóa. Bệnh nhân cần được bất động trên ván cứng hoặc ná»n cứng sẽ hạn chế di lệch gây biến chứng nếu có tổn thương cá»™t sống.
Theo BS. Nguyá»…n Äức ChÃnh - Sức Khoẻ & Äá»i Sống
Các chủ đỠkhác cùng chuyên mục nà y:
|
 |
| |