Viêm gan (hepatitis) là danh từ chung để chỉ các tình trạng viêm xảy ra ở gan. Đây có thể là viêm cấp tính hay mãn tính và do nhiều nguyên nhân khác nhau. Viêm gan có thể do một nhóm virus gây ra gọi là Viêm gan siêu vi gồm các nhóm A, B, C, D và E. Các virus khác cũng có thể là thủ phạm gây bệnh như các loại virus gây nhiễm trùng đơn nhân (virus Epstein-Barr) hay thủy đậu.
Viêm gan cũng có thể dùng để gọi tình trạng viêm xảy ra tại gan do thuốc, nghiện rượu hay do độc chất có trong môi trường. Người ta cũng có thể bị viêm gan khởi phát từ các tác nhân khác như chấn thương và quá trình tự miễn, trong đó cơ thể tự sản xuất kháng thể tấn công gan của chính họ.
Viêm gan là bệnh lý phổ biến nhất trong tất cả các bệnh lây nhiễm. Mỗi năm Cục Quản lý bệnh tật Hoa Kỳ (CDC) báo cáo hàng ngàn ca bệnh chỉ riêng tại Hoa Kỳ nhưng các nhà nghiên cứu ước tính số ca mắc bệnh trên thực tế (kể cả cấp và mãn tính) cao hơn số đó nhiều.
Nhiều ca viêm gan xảy ra mà không được chẩn đoán là viêm gan vì người ta tưởng đó là cúm Viêm gan là bệnh lý trầm trọng vì nó cản trở nhiều chức năng bình thường của gan . Trong số đó phải kể đến chức năng sản xuất mật để hỗ trợ hấp thu thức ăn đường tiêu hóa, điều hòa nồng độ các chất dinh dưỡng trong máu và ngăn cản các chất có thể gây hại cho cơ thể xâm nhập vào máu.
5 loại virus gây viêm gan nói trên có thể lây truyền bằng nhiều cách nhưng đều có một điểm chung là chúng tập trung tấn công vào gan và làm cho gan bị viêm. Thông thường giai đoạn cấp viêm gan kéo dài 2-3 tuần và người bệnh phải mất đến 9 tuần để hồi phục hoàn toàn. Đa số bệnh nhân phục hồi và được miễn mhiễm với bệnh suốt đời, tỉ lệ tử vong trong giai đoạn cấp chỉ dưới 1%. Số khác có thể chuyển thành viêm gan mãn khi giai đoạn viêm gan vẫn kéo dài từ 6 tháng trở lên và có thể dẫn đến xơ gan và tử vong
Nguyên nhân gây bệnh?
Mặc dù cùng tấn công lá gan con người và gây ra những triệu chứng tương tự nhau nhưng các dạng viêm gan lại gây bệnh theo nhiều phương thức khác nhau. Trong trường hợp viêm gan do virus, mức độ nặng nhẹ và thời gian kéo dài bệnh chủ yếu tuỳ thuộc vào loại virus gây bệnh.
Viêm gan siên vi A, lây nhiễm chủ yếu qua đồ ăn thức uống bị nhiễm phân và được coi là dạng ít nguy hiểm nhất vì nó tự khỏi không cần phải điều trị và cũng không gây viêm gan mãn . Virus gây viêm gan A chủ yếu lây nhiễm qua cầm nắm thức ăn, sống chung nhà, chơi chung đồ chơi ở nhà trẻ, ăn sò ốc chưa nấu chín kỹ bắt được trong những vùng nước bị nhiễm bẩn.
Viêm gan siêu vi B có thể lây truyền qua đường tình dục, truyền máu, dùng chung kim ống chích ở những người nghiện ma túy. Virus có thể truyền từ mẹ sang con trong hay ngay sau khi sinh và cũng có thể lây nhiễm giữa các người lớn với nhau rồi lây cho trẻ trong cùng một nhà. 1/3 trường hợp mắc viêm gan B không rõ nguyên nhân.
Đa số trường hợp viêm gan B phục hồi hoàn toàn nhưng lại trở thành người mang mầm bệnh suốt đời và có khả năng lây bệnh cho những người khác ngay cả khi họ không còn triệu chứng bệnh. Một số rất ít chuyển sang dạng viêm gan mãn và cũng có khả năng truyền bệnh. Có đến 25% bệnh nhân viêm gan mãn chết sớm do bệnh chuyển sang xơ gan hoặc ung thư gan.
Viêm gan siêu vi C thường lây truyền qua tiếp xúc với máu hoặc kim dính máu – kể cả kim xăm da. Mặc dù viêm gan siêu vi C có thể gây triệu chứng nhẹ hoặc không có triệu chứng nhưng khoảng 20% người bị nhiễm loại virus này sẽ tiến triển thành xơ gan trong 20 năm. Khoảng 1/3 ca mắc viêm gan C không rõ nguồn lây nhiễm.
Viêm gan siêu vi D chỉ xảy ra trên người nhiễm viêm gan siêu vi B và có khuynh hướng làm bệnh này bộc phát nặng hơn . Đường lây truyền từ mẹ sang con và qua quan hệ tình dục không an toàn. Mặc dù ít gặp hơn nhưng viêm gan D đặc biệt nguy hiểm vì nó làm bùng phát 2 dạng bệnh cùng lúc.
Viêm gan siêu vi E xảy ra chủ yếu ở châu Á, Mehico, Ấn độ và châu Phi. Giống như viêm gan A, dạng bệnh này lây truyền chủ yếu qua lây nhiễm phân và không gây biến chứng viêm gan mãn. Dạng viêm gan này được coi là tương đối nguy hiểm hơn viêm gan siêu vi A , đặc biệt trên phụ nữ mang thai vì có thể gây tử vong.
Các loại virus khác cũng có thể gây ra viêm gan là virus Epstein-Barr (thường đi kèm bệnh lý nhiễm trùng đơn nhân), virus thủy đậu, virus gây bệnh mụn rộp (herpes simplex virus - HSV) và cytomegalovirus (CMV).
Viêm gan do rượu, chất độc và do thuốc có thể cùng triệu chứng và tình trạng viêm xảy ra trên gan giống như viêm gan siêu vi. Dạng bệnh lý này gây ra không do sự xâm nhập vi sinh vào gan mà do uống quá nhiều rượu trong thời gian dài, ăn phải chất độc hay sử dụng không đúng cách một loại thuốc nào đó kể cả những loại thuốc thông dụng bán không cần toa như paracetamol
